# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | АБСЕНТЕИЗМ | АБСЕНТЕИЗМ | АБСЕНТЕИЗМАБСЕНТЕИЗМСаласыЭкономика Этимологиясылат. absentia – «болмау» Дефинициясы1) меншік иесінің болмауы: жер рента түрінде ақшалай кіріс алатын, бірақ жерді өңдеуге және өндірістік тұрғыдан пайдалануға қатыспайтын меншік иесінен ажыратылған жерді пайдалану формасы; 2) қызметкердің жұмыста болмауы, дәлелді себеппен жұмысқа шықпауы. | +4 |
2. | АБСОЛЮТТІ АРТЫҚШЫЛЫҚ | АБСОЛЮТНОЕ ПРЕИМУЩЕСТВО | АБСОЛЮТНОЕ ПРЕИМУЩЕСТВОАБСОЛЮТТІ АРТЫҚШЫЛЫҚСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясыбірдей тауар өндіретін және сататын бірмемлекеттің екінші мемлекетпен салыстырғанда табиғи ерекшеліктері мен өндіріс әлеуетінің арқасында тауарды өндірген кезде және айналымға шығарған кезде аз шығын жұмсауы. | 0 |
3. | АБСОРБЦИЯ | АБСОРБЦИЯ | АБСОРБЦИЯАБСОРБЦИЯСаласыЭкономика Этимологиясылат. absorptio — «сіңіру» Дефинициясыбасқа елдерден белгілі бір мемлекетке тұрақты тұруға келген иммигранттардың, тұлғалардың сол елге, сол елдің экономикалық өміріне қабылдануы, енуі. | +1 |
4. | АБСТРАКЦИЯ | АБСТРАКЦИЯ | АБСТРАКЦИЯАБСТРАКЦИЯСаласыЭкономика Этимологиясылат. abstractio — «аудару» Дефинициясынегізгі рөл атқармайтын және басты, айқындайтын өзара байланыстар мен тәуелділікті анықтау үшін анағұрлым нақты жағдайды алу мақсатында ескерілмеуі мүмкін экономикалық талдаудан кейбір экономикалық және экономикалық емес факторларды алып тастау арқылы экономикалық талдауды жеңілдету. | +5 |
5. | АВУАРЛАР | АВУАРЫ / ASSETS | АВУАРЫ / ASSETSАВУАРЛАРСаласыЭкономика Этимологиясыфр. avoir — «дәулет, мүлік, актив» Дефинициясы1) төлем иелерінің міндеттері өтелетін, төлем төленетін әртүрлі активтер (ақша қаражаты, чектер, вексельдер, ақша аударымдары, аккредитивтер); | +3 |
6. | ДЕМПИНГІГЕ ҚАРСЫ РЕТТЕУ | АНТИДЕМПИНГОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ | АНТИДЕМПИНГОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕДЕМПИНГІГЕ ҚАРСЫ РЕТТЕУСаласыЭкономика Этимологиясыағылш. dumping – «тастау» Дефинициясыдемпингіге қарсы, яғни бәсекелесті ығыстыру және өтім нарығын жаулап алу мақсатында тауарларды сыртқы нарықта тастанды бағамен, өндіріс шығынынан төмен бағамен сатуға қарсы реттеу. Демпинг жоғары сапалы тауарды қамтамасыз ету кезінде өндірістің шығынын төмендетуге негізделген дұрыс бәсекелестікке қарама-қайшы болғандықтан, нарықтық экономикасы дамыған елдердің көпшілігінде демпингіге қарсы арнайы реттеу, заңнама бар немесе монополияға қарсы бағыты бар заңдарда тиісті шаралар қарастырылады. | +4 |
7. | МОНОПОЛИЯҒА ҚАРСЫ РЕТТЕУ | АНТИМОНОПОЛЬНОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ | АНТИМОНОПОЛЬНОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕМОНОПОЛИЯҒА ҚАРСЫ РЕТТЕУСаласыЭкономика Этимологиясымонополия -грек. monos – «бір» + poleo –«сатылды» Дефинициясыеркін бәсекелестікті басуға және бағаларды бақылауға мүмкіндік беретін билікпен байланысты монополиялардың жағымсыз жақтарын еңсеруге бағытталған нормативтік-құқықтық актілер жүйесі. | +2 |
8. | АУТРАЙТ | АУТРАЙТ / AUTRIGHT | АУТРАЙТ / AUTRIGHTАУТРАЙТСаласыЭкономика Этимологиясыағылш. outright – қарапайым, тікелей Дефинициясымәміле тараптары қатаң түрде белгілеген мерзімде форвард бағамы бойынша төлемдерді қарастыратын қарапайым шұғыл валюталық операция. | +1 |
9. | ҮЛЕСТЕС ТҰЛҒАЛАР | АФФИЛИРОВАННЫЕ ЛИЦА | АФФИЛИРОВАННЫЕ ЛИЦАҮЛЕСТЕС ТҰЛҒАЛАРСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясыкомпанияның қызметіне тікелей әсер етуге қабілетті жеке тұлғалар (инвесторлар). Олар инсайдерлік ақпаратқа қол жеткізе алады және олардың кәсіпорын, фирма, компания қызметі туралы мәліметтері бар. Үлестес тұлғаларға меншік иелері, әкімшілік қызметкерлері, ірі кредиторлар, аудиторлар, сондай-ақ үлестес тұлғалардың туған-туыстары жатқызылады. | +3 |
10. | Монополияға қарсы реттеу | Антимонопольное регулирование | Антимонопольное регулированиеМонополияға қарсы реттеуСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясытауар өндірушілердің арасында бәсекелестікті дамыту мақсатында өндірісті монополияландыруға қарсы бағытталған мемлекеттік шаралар жүйесі. | +2 |
11. | Жасырын активтер | Активы скрытые | Активы скрытыеЖасырын активтерСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясыбухгалтерлік есеп және нақты нарықтық құн бойынша құнның арасындағы сәйкессіздік. | +5 |
12. | Корреспондент банктер | Банки-корреспонденты | Банки-корреспондентыКорреспондент банктерСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясыкорреспонденттік шарт негізінде үшінші банктегі арнайы ашылған шоттар немесе корреспондент банктердің шоттары арқылы бір-біріне төлем және есеп айырысу бойынша тапсырмаларды орындайтын банктер. | +1 |
13. | Қор биржасы | Биржа фондовая | Биржа фондоваяҚор биржасыСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясыбағалы қағаздарды сату-сатып алу бойынша ұйымдастырылған және тұрақты түрде қызмет ететін нарық. Қор биржасының негізгі қызметтері – бағалы қағаздарды сату және бағалы қағаздардың нарықтық құнын белгілеу арқылы уақытша бос ақша қаражатын жұмылдыру болып табылады. | +2 |
14. | Шоғырландырылған бюджет | Бюджет консолидированный | Бюджет консолидированныйШоғырландырылған бюджетСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясытиістіаумақтағы бюджетті жүйенің барлық деңгейіндегі бюджеттердің жинағы. | +2 |
15. | Тапшылық бюджеті | Бюджета дефицит | Бюджета дефицитТапшылық бюджетіСаласыЭкономика Этимологиясы Дефинициясыбюджет шығынының кірістен асып кетуі. | +2 |
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | АБАДИ СИМПТОМЫ | АБАДИ СИМПТОМ | АБАДИ СИМПТОМАБАДИ СИМПТОМЫСаласыМедицина ЭтимологиясыJ. A. Abadie, 1873-1932, франц. невропатолог Дефинициясыөкше сіңірін басқан кезде ауырғанды сезінбеу, tabesdorsalis кезінде орын алады. | +1 |
2. | АБАЛИХИН-ПИВОВАРОВ ӘДІСІ | АБАЛИХИНА--ПИВОВАРОВА МЕТОД | АБАЛИХИНА--ПИВОВАРОВА МЕТОДАБАЛИХИН-ПИВОВАРОВ ӘДІСІСаласыМедицина ЭтимологиясыА.А. Абалихин, кеңестік рентгенолог; В. П.Пивоваров, 1895 ж. туылды, кеңестік офтальмолог Дефинициясыжартылай аксиалды (кассета иектің астында көлденеңінен орналасады, бет алға қарай аздап еңкейіп тұрады, тік бағытта қарау керек) және профильді проекциялардағы көз ұясын рентгенографияға түсіру әдісі; көздің ішінде бөтен дененің орналасуын анықтау үшін қолданылады. | +1 |
3. | ЕРІННІҢ АББИ ПЛАСТИКАСЫ | АББИ ПЛАСТИКА ГУБЫ | АББИ ПЛАСТИКА ГУБЫЕРІННІҢ АББИ ПЛАСТИКАСЫСаласыМедицина ЭтимологиясыR. Abbe, 1851-1928, амер. хирург Дефинициясыеріннің ақаулығын басқа еріннің тінінен құралған аяқшаға сына тәрізді қиықпен ауыстыратын пластикалық ота. | +1 |
4. | ABBREVIATA CAUCASICA | ABBREVIATA CAUCASICA | ABBREVIATA CAUCASICAABBREVIATA CAUCASICAСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясыжұмыр құрттар класы Physalopteridae тобына жататын гельминттердің түрі; түпкілікті қожайындары– маймыл, кейде адамдардан да кездеседі, адамдардың асқазан, өңеш, аш ішектерінде паразиттік тіршілік етеді; аралық қожайындар – әртүрлі омыртқалы жануарлар. | 0 |
5. | АББРЕВИАЦИЯ | АББРЕВИАЦИЯ | АББРЕВИАЦИЯАББРЕВИАЦИЯСаласыМедицина Этимологиясылат. abbreviatio – «жиырылу» Дефинициясытұқымның дамымауына немесе органдардың редукциясына әкеп соғатын онтогенездің жеке кезеңдерінің түсіп қалуы есебінен органдардың немесе олардың бөліктерінің жеке даму циклінің қысқаруы. | +1 |
6. | ЖҮРЕКТІҢ АБДОМИНАЛИЗАЦИЯЛАНУЫ | АБДОМИНАЛИЗАЦИЯ СЕРДЦА | АБДОМИНАЛИЗАЦИЯ СЕРДЦАЖҮРЕКТІҢ АБДОМИНАЛИЗАЦИЯЛАНУЫСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясысозылмалы коронарлы тапшылық кезінде перикард қуысы мен құрсақ қуысы арасына сағалар салатын хирургиялық ота. | +1 |
7. | АБДУКТОР | АБДУКТОР | АБДУКТОРАБДУКТОРСаласыМедицина Этимологиясылат. abduco, abductum – «бөлу» Дефинициясыаяқ-қолды немесе оның бөліктерін (мысалы, саусақ) бөліп тұратын бұлшық ет. | +1 |
8. | АБДУКЦИЯЛЫҚ ФЕНОМЕН | АБДУКЦИОННЫЙ ФЕНОМЕН | АБДУКЦИОННЫЙ ФЕНОМЕНАБДУКЦИЯЛЫҚ ФЕНОМЕНСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясыкөздің қарқынды алшақтауы кезінде қарашықтың тарылуы; орталық жүйке жүйесінің кейбір зақымдаулары кезінде байқалады. | +1 |
9. | АБЕЛЛ ӘДІСІ | АБЕЛЛЯ МЕТОД | АБЕЛЛЯ МЕТОДАБЕЛЛ ӘДІСІСаласыМедицина ЭтимологиясыL. L. Abell, 1909 ж. туылған амер. биохимик ДефинициясыЛиберманн-Бурхард реакциясын пайдалануға негізделген, қан сарысуындағы жалпы холестеринді сандық жағынан анықтайтын колориметрлік әдіс. | +1 |
10. | АБЕРРАНТТЫ | АБЕРРАНТНЫЙ | АБЕРРАНТНЫЙАБЕРРАНТТЫСаласыМедицина Этимологиясылат. aberrans, aberrantis – «ауытқитын» Дефинициясықалыпты құрылыстан, орналасудан немесе жай-күйден ауытқу (мысалы, аберрантты қантамыр, хромосомалардың аберрантты учаскесі және т.б.). | +1 |
11. | АBERRATIONMENTAL | АBERRATIONMENTAL | АBERRATIONMENTALАBERRATIONMENTALСаласыМедицина Этимологиясыкөн.; франц. аberrationmental – "психикалық ауытқу" Дефинициясы19 ғасырда француз психиатриясындағы психикалық аурулардың жалпы атауы, отандық әдебиетте де қолданылған. | +1 |
12. | КӨЗ АБЕРРАЦИЯСЫ | АБЕРРАЦИЯ ГЛАЗА | АБЕРРАЦИЯ ГЛАЗАКӨЗ АБЕРРАЦИЯСЫСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясыкөздің оптикалық жүйесінің жетілмеуі салдарынан көздің ішкі тор қабығында бейнелердің бұрмалануы. | +1 |
13. | ЖАРТЫЛАЙ ХРОМАТИДТІ АБЕРРАЦИЯ | АБЕРРАЦИЯ ПОЛУХРОМАТИДНАЯ | АБЕРРАЦИЯ ПОЛУХРОМАТИДНАЯЖАРТЫЛАЙ ХРОМАТИДТІ АБЕРРАЦИЯСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясыбір хроматидтің бойлық жартысын жанап өтетін хромосомалық аберрация. | +1 |
14. | ХРОМАТИДТІ АБЕРРАЦИЯ | АБЕРРАЦИЯ ХРОМАТИДНАЯ | АБЕРРАЦИЯ ХРОМАТИДНАЯХРОМАТИДТІ АБЕРРАЦИЯСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясыбір хроматидті ғана жанап өтетін, яғни хромосомалардың жақын арада болған редупликациясынан кейін пайда болған хромосомалы аберрация. | +1 |
15. | ХРОМОСОМАЛЫ АБЕРРАЦИЯ | АБЕРРАЦИЯ ХРОМОСОМНАЯ | АБЕРРАЦИЯ ХРОМОСОМНАЯХРОМОСОМАЛЫ АБЕРРАЦИЯСаласыМедицина Этимологиясы Дефинициясыхромосомалардың ажырауы салдарынан оның қайта бөлінуі, генетикалық материалының жойылуы немесе жартылай қосарлануы сияқты құрылымының өзгеруі. | +1 |
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | АГРОЭКОЖҮЙЕЛЕР | АГРОЭКОСИСТЕМЫ | АГРОЭКОСИСТЕМЫАГРОЭКОЖҮЙЕЛЕРСаласыэкология Этимологиясыеж.грек. ἀγρός «егістік, жыртылған жер; ауыл», әрі қарай еж. үнді-еур. *aǵro- «егістік» + (еж. грек. οἶκος — «мекен, баспана, үй, мүлік» + еж. грек. σύστημα «бөлшектерден құралған бүтін; бірігу») (ауылшаруашылық экожүйелер, мәдени бірлестіктер Дефинициясыадамның ауылшаруашылық қызметі (жер жырту, шөп шабу, жайылым) нәтижесінде пайда болатын жасанды экожүйелер | +3 |
2. | МОРФОЛОГИЯЛЫҚ БЕЙІМДЕЛУ | АДАПТАЦИИ МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ | АДАПТАЦИИ МОРФОЛОГИЧЕСКИЕМОРФОЛОГИЯЛЫҚ БЕЙІМДЕЛУСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыорганизм құрылысындағы өзгерістер. Мысалы, шөл далада өсетін өсімдік жапырақтарының түрлерінің өзгеруі | +3 |
3. | ОБЛИГАТТЫ АНАЭРОБТАР | АНАЭРОБЫ ОБЛИГАТНЫЕ | АНАЭРОБЫ ОБЛИГАТНЫЕОБЛИГАТТЫ АНАЭРОБТАРСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыоттегі бар ортада тіршілік ете алмайтын организмдер (кейбір бактериялар) | +2 |
4. | ФАКУЛЬТАТИВТІ АНАЭРОБТАР | АНАЭРОБЫ ФАКУЛЬТАТИВНЫЕ | АНАЭРОБЫ ФАКУЛЬТАТИВНЫЕФАКУЛЬТАТИВТІ АНАЭРОБТАРСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыоттегі бар ортада да, оттегі жоқ жерде де тіршілік ете алатын организмдер (кейбір бактериялар мен грибоктар) | +2 |
5. | АНТРОПОСФЕРА | АНТРОПОСФЕРА | АНТРОПОСФЕРААНТРОПОСФЕРАСаласыэкология Этимологиясыгрек. anthropos — «адам» + sphaira — «шар» Дефинициясыадамзат тіршілік ететін және уақытша кіретін (жерсеріктер және т.б. арқылы) Жер сферасы. «Антропосфера» ұғымын адамзаттың және оның шаруашылық қызметінің кеңістіктегі жағдайын сипаттау үшін қолданады. | +2 |
6. | АУТВЕЛЛИНГ | АУТВЕЛЛИНГ | АУТВЕЛЛИНГАУТВЕЛЛИНГСаласыэкология Этимологиясыағылш. out — «тыс» + well — «сау ете түсу» Дефинициясытұщысу және теңіз экожүйелері (эстуарий, қойнау, өзеннің сағасы, жағалау маңындағы мүйіс және т.б.) арасындағы экотондар түрінде болып келетін биогенді элементтерді құрлықтан жағалау маңындағы су қоймаларына қосу | +2 |
7. | АЦИДОФИЛДЕР | АЦИДОФИЛЫ | АЦИДОФИЛЫАЦИДОФИЛДЕРСаласыэкология Этимологиясылат. acidus – "қышқыл" + грек. fileo «жақсы көру» ДефинициясырН < 6,7 тең топырақта өсетін өсімдіктер | +2 |
8. | БЕЙІМДЕЛЕТІН РАДИАЦИЯ | АДАПТИВНАЯ РАДИАЦИЯ | АДАПТИВНАЯ РАДИАЦИЯБЕЙІМДЕЛЕТІН РАДИАЦИЯСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыәртүрлі жерлерді мекендейтін әртүрлі форманың көпшілігінің бастапқы формаға жататын біреуінің эволюциясы. Бейімделетін радиацияның классикалық мысалы ұрықжолдасты сүтқоректілердің эволюциясы бола алады. Терминді американдық ғалым Г. Осборн 1915 ж. ұсынған болатын, алайда бейімделетін радиация туралы ойды бұрындары Ч. Дарвин сөз еткен болатын, бұл процесті ол дивергенция деп атаған. | +3 |
9. | АККЛИМАТИЗАЦИЯ | АККЛИМАТИЗАЦИЯ | АККЛИМАТИЗАЦИЯАККЛИМАТИЗАЦИЯСаласыэкология Этимологиясылат. ac (ad) – «арналған» және еж. грек. κλίμα «полюс бағыты бойынша экватордан көлбеу, төмендеу (Жерден)», κλίνω «еңкейтемін» Дефинициясыорганизмдер тобын, популяцияны тұрақты түрде көбейтуге байланысты аумақтық, жасанды немесе табиғи түрде орындарын ауыстырғаннан кейін организмдердің жаңа жағдайға бейімделуі; акклиматизацияның жеке жағдайы реакклиматизация болып табылады, яғни, адамның шаруашылық қызметі нәтижесінде дербес организмдердің және осы организм түрінің бастапқы ареалының уақытша қысқаруынан (анағұрлым ұзақ мерзімде) кейін олардың санын қалпына келтіру. | +2 |
10. | ҚҰРЫЛУ | АККУЛЬТУРАЦИЯ | АККУЛЬТУРАЦИЯҚҰРЫЛУСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясықазіргі мағынада мәдениеттердің өзара әрекет ету процесі, оның барысында мәдениеттер өзгереді, олар жаңа элементтерді игереді, әртүрлі мәдени салт-дәстүрлердің араласуы нәтижесінде түбегейлі жаңа мәдени синтездің түзілуі. | 0 |
11. | АЛЛОХТОНДАР | АЛЛОХТОНЫ | АЛЛОХТОНЫАЛЛОХТОНДАРСаласыэкология Этимологиясыгрек. ἀλλος — «басқа» + χθον — «жер», яғни басқа жерде пайда болған Дефинициясыэволюция барысында пайда болған жерлерден жаңа жерлерге орналасу (миграция) кезінде сол аймаққа енген тірі организмдер. Осылайша, солтүстік америкалық опоссум — Солтүстік Америка аллохтоны, өйткені ол мұнда Оңтүстік Америкадан келген. | +2 |
12. | АНТИГЕНДЕР | АНТИГЕНЫ | АНТИГЕНЫАНТИГЕНДЕРСаласыэкология Этимологиясыағылш. antigen antibody-generator — «антидене өндіру» Дефинициясықанда және басқа тіндерде антиденелердің құрылуына әсер ететін, организм үшін бөтен заттар | +3 |
13. | АНТРОПОГЕНДІ ӘСЕР | АНТРОПОГЕННОЕ ВОЗДЕЙСТВИЕ | АНТРОПОГЕННОЕ ВОЗДЕЙСТВИЕАНТРОПОГЕНДІ ӘСЕРСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыадамзаттың қоршаған ортаға тікелей (қырып-жою, тасып әкелу және акклиматизация) және жанама (ландшафтты және оның жеке компоненттерін өзгерту, жерді жырту, өнеркәсіптік игеру және т.б.) әсер етуі | +3 |
14. | АНТРОПОГЕНДІ ЛАСТАУ | АНТРОПОГЕННОЕ ЗАГРЯЗНЕНИЕ | АНТРОПОГЕННОЕ ЗАГРЯЗНЕНИЕАНТРОПОГЕНДІ ЛАСТАУСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыантропогенді ластаушы қалдықтардың салдарынан табиғи заттардың құрамы мен концентрациясына тікелей немесе жанама әсер ететін адамдардың шаруашылық қызметі салдарынан туындайтын қоршаған ортаны ластау | +2 |
15. | ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЙІМДЕЛУ | АДАПТАЦИИ ФИЗИОЛОГИЧЕСКИЕ | АДАПТАЦИИ ФИЗИОЛОГИЧЕСКИЕФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЙІМДЕЛУСаласыэкология Этимологиясы Дефинициясыорганизмдердің физиологиясындағы өзгерістер. Мысалы, түйенің май қорын қышқылдау арқылы организмін сумен қамтамасыз ете алу қабілеті | +3 |
"Акклиматизация" сөзінің дефинициясында "организмдер тобын, популяцияны тұрақты түрде көбейтуге байланысты аумақтық, жасанды немесе табиғи түрде орындарын ауыстырғаннан кейін организмдердің жаңа жағдайға бейімделуі" деген анықтама берілген. Ал көшпелі қазақ мұны ежелден Толығырақ ...жерсіну, егер адамдардың қатысымен бейімдеу болса, жерсіндіру деп атайды. Қазақ әдеби тілінің сөздігінде: "Жерсін -ет. Өсімдіктің, жануарлардың жаңа орта табиғатына бейімделуі. Бір жерден екінші жерге аударғанда қой жылдам жерсінеді (М. Ермеков, Қазақст.)" 2014 жылы шыққан "Қазақша-орысша ауылшаруашылығы сөздігінде: "Акклиматизация-жерсіндіру, жерсіну" делінген. Олай болса, терминнің дефинициясын толық аша алатын, сөздікте берілген қазақша атау тұрғанда, оның басқа тілдегі нұсқасы неге ұсынылғаны түсініксіз.
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | АБСЕНТЕИЗМ | АБСЕНТЕИЗМ | АБСЕНТЕИЗМАБСЕНТЕИЗМСаласыЭканомика Этимологиясылат. absentia – «болмау» Дефинициясы1) меншік иесінің болмауы: жер рента түрінде ақшалай кіріс алатын, бірақ жерді өңдеуге және өндірістік тұрғыдан пайдалануға қатыспайтын меншік иесінен ажыратылған жерді пайдалану формасы; 2) қызметкердің жұмыста болмауы, дәлелді себеппен жұмысқа шықпауы. | 0 |
2. | АБСОЛЮТТІ АРТЫҚШЫЛЫҚ | АБСОЛЮТНОЕ ПРЕИМУЩЕСТВО | АБСОЛЮТНОЕ ПРЕИМУЩЕСТВОАБСОЛЮТТІ АРТЫҚШЫЛЫҚСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясыбірдей тауар өндіретін және сататын бірмемлекеттің екінші мемлекетпен салыстырғанда табиғи ерекшеліктері мен өндіріс әлеуетінің арқасында тауарды өндірген кезде және айналымға шығарған кезде аз шығын жұмсауы. | 0 |
3. | АБСОРБЦИЯ | АБСОРБЦИЯ | АБСОРБЦИЯАБСОРБЦИЯСаласыЭканомика Этимологиясылат. absorptio — «сіңіру» Дефинициясыбасқа елдерден белгілі бір мемлекетке тұрақты тұруға келген иммигранттардың, тұлғалардың сол елге, сол елдің экономикалық өміріне қабылдануы, енуі. | 0 |
4. | АБСТРАКЦИЯ | АБСТРАКЦИЯ | АБСТРАКЦИЯАБСТРАКЦИЯСаласыЭканомика Этимологиясылат. abstractio — «аудару» Дефинициясынегізгі рөл атқармайтын және басты, айқындайтын өзара байланыстар мен тәуелділікті анықтау үшін анағұрлым нақты жағдайды алу мақсатында ескерілмеуі мүмкін экономикалық талдаудан кейбір экономикалық және экономикалық емес факторларды алып тастау арқылы экономикалық талдауды жеңілдету. | 0 |
5. | АВУАРЛАР | АВУАРЫ / ASSETS | АВУАРЫ / ASSETSАВУАРЛАРСаласыЭканомика Этимологиясыфр. avoir — «дәулет, мүлік, актив» Дефинициясы1) төлем иелерінің міндеттері өтелетін, төлем төленетін әртүрлі активтер (ақша қаражаты, чектер, вексельдер, ақша аударымдары, аккредитивтер); | 0 |
6. | ДЕМПИНГІГЕ ҚАРСЫ РЕТТЕУ | АНТИДЕМПИНГОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ | АНТИДЕМПИНГОВОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕДЕМПИНГІГЕ ҚАРСЫ РЕТТЕУСаласыЭканомика Этимологиясыағылш. dumping – «тастау» Дефинициясыдемпингіге қарсы, яғни бәсекелесті ығыстыру және өтім нарығын жаулап алу мақсатында тауарларды сыртқы нарықта тастанды бағамен, өндіріс шығынынан төмен бағамен сатуға қарсы реттеу. Демпинг жоғары сапалы тауарды қамтамасыз ету кезінде өндірістің шығынын төмендетуге негізделген дұрыс бәсекелестікке қарама-қайшы болғандықтан, нарықтық экономикасы дамыған елдердің көпшілігінде демпингіге қарсы арнайы реттеу, заңнама бар немесе монополияға қарсы бағыты бар заңдарда тиісті шаралар қарастырылады. | 0 |
7. | МОНОПОЛИЯҒА ҚАРСЫ РЕТТЕУ | АНТИМОНОПОЛЬНОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ | АНТИМОНОПОЛЬНОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕМОНОПОЛИЯҒА ҚАРСЫ РЕТТЕУСаласыЭканомика Этимологиясымонополия -грек. monos – «бір» + poleo –«сатылды» Дефинициясыеркін бәсекелестікті басуға және бағаларды бақылауға мүмкіндік беретін билікпен байланысты монополиялардың жағымсыз жақтарын еңсеруге бағытталған нормативтік-құқықтық актілер жүйесі. | 0 |
8. | АУТРАЙТ | АУТРАЙТ / AUTRIGHT | АУТРАЙТ / AUTRIGHTАУТРАЙТСаласыЭканомика Этимологиясыағылш. outright – қарапайым, тікелей Дефинициясымәміле тараптары қатаң түрде белгілеген мерзімде форвард бағамы бойынша төлемдерді қарастыратын қарапайым шұғыл валюталық операция. | 0 |
9. | ҮЛЕСТЕС ТҰЛҒАЛАР | АФФИЛИРОВАННЫЕ ЛИЦА | АФФИЛИРОВАННЫЕ ЛИЦАҮЛЕСТЕС ТҰЛҒАЛАРСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясыкомпанияның қызметіне тікелей әсер етуге қабілетті жеке тұлғалар (инвесторлар). Олар инсайдерлік ақпаратқа қол жеткізе алады және олардың кәсіпорын, фирма, компания қызметі туралы мәліметтері бар. Үлестес тұлғаларға меншік иелері, әкімшілік қызметкерлері, ірі кредиторлар, аудиторлар, сондай-ақ үлестес тұлғалардың туған-туыстары жатқызылады. | 0 |
10. | Монополияға қарсы реттеу | Антимонопольное регулирование | Антимонопольное регулированиеМонополияға қарсы реттеуСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясытауар өндірушілердің арасында бәсекелестікті дамыту мақсатында өндірісті монополияландыруға қарсы бағытталған мемлекеттік шаралар жүйесі. | 0 |
11. | Жасырын активтер | Активы скрытые | Активы скрытыеЖасырын активтерСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясыбухгалтерлік есеп және нақты нарықтық құн бойынша құнның арасындағы сәйкессіздік. | 0 |
12. | Корреспондент банктер | Банки-корреспонденты | Банки-корреспондентыКорреспондент банктерСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясыкорреспонденттік шарт негізінде үшінші банктегі арнайы ашылған шоттар немесе корреспондент банктердің шоттары арқылы бір-біріне төлем және есеп айырысу бойынша тапсырмаларды орындайтын банктер. | 0 |
13. | Қор биржасы | Биржа фондовая | Биржа фондоваяҚор биржасыСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясыбағалы қағаздарды сату-сатып алу бойынша ұйымдастырылған және тұрақты түрде қызмет ететін нарық. Қор биржасының негізгі қызметтері – бағалы қағаздарды сату және бағалы қағаздардың нарықтық құнын белгілеу арқылы уақытша бос ақша қаражатын жұмылдыру болып табылады. | 0 |
14. | Шоғырландырылған бюджет | Бюджет консолидированный | Бюджет консолидированныйШоғырландырылған бюджетСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясытиістіаумақтағы бюджетті жүйенің барлық деңгейіндегі бюджеттердің жинағы. | +1 |
15. | Тапшылық бюджеті | Бюджета дефицит | Бюджета дефицитТапшылық бюджетіСаласыЭканомика Этимологиясы Дефинициясыбюджет шығынының кірістен асып кетуі. | +1 |
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | АДЪЮНКТА | АДЪЮНКТА | АДЪЮНКТААДЪЮНКТАСаласыМатематика Этимологиясылат. adjunctus – «қосылған» Дефинициясыалгебралық қосымша дегенді білдіреді. | +1 |
2. | АНАЛОГИЯ | АНАЛОГИЯ | АНАЛОГИЯАНАЛОГИЯСаласыМатематика Этимологиясыгрек. analogia – «сәйкестік», «ұқсастық» Дефинициясыекі математикалық ұғымда бар жеке қасиеттердің ұқсастығы бойынша ой қорытынды жасау. | +1 |
3. | АНТИЛОГАРИФМ | АНТИЛОГАРИФМ | АНТИЛОГАРИФМАНТИЛОГАРИФМСаласыМатематика Этимологиясылат. nummerus – «сан» Дефинициясылогарифмнің кестедегі мәні бар сан, ол N әрпімен белгіленеді. | +1 |
4. | АНТЬЕ | АНТЬЕ | АНТЬЕАНТЬЕСаласыМатематика Этимологиясыфранц. entiere – «бүтін» Дефинициясынақты санның бүтін бөлігі. | +1 |
5. | АСТРОИДА | АСТРОИДА | АСТРОИДААСТРОИДАСаласыМатематика Этимологиясыгрек. astron – «жұлдыз» Дефинициясыалгебралық қисық. | +1 |
6. | БИЛЛИОН | БИЛЛИОН | БИЛЛИОНБИЛЛИОНСаласыМатематика Этимологиясыbi + million – «екі + миллион» Дефинициясыбұл мың миллион, 9 нөлі бар бірлікті жазу үшін қолданылатын сан, яғни сан түрінде: 10 9 . Кейбір елдерде 10 12 тең санды биллион деп атайды. | +1 |
7. | ГОНИОМЕТРИЯ | ГОНИОМЕТРИЯ | ГОНИОМЕТРИЯГОНИОМЕТРИЯСаласыМатематика Этимологиясылат. gonio – «бұрыш» Дефинициясы«Тригонометриялық» функциялар туралы ілім. Алайда бұл атау қолданысқа енбеді. | +1 |
8. | ДЕФЕРЕНТТЕР | ДЕФЕРЕНТЫ | ДЕФЕРЕНТЫДЕФЕРЕНТТЕРСаласыМатематика Этимологиясылат. defero - «алып жүремін», «ауыстырамын» Дефинициясыәр ғаламшардың эпициклоидтары айналатын шеңбер. Птолемейде ғаламшарлар шеңбердің бойымен – эпициклмен айналады, ал әр ғаламшардың эпициклдер ортасы үлкен шеңберлер, яғни деференттердің бойымен айналады | +1 |
9. | ДИХОТОМИЯ | ДИХОТОМИЯ | ДИХОТОМИЯДИХОТОМИЯСаласыМатематика Этимологиясыгрек. dichotomia – «екіге бөлу» Дефинициясыклассификациялау тәсілі. | +1 |
10. | КАНОНИКАЛЫҚ ЖІКТЕУ | КАНОНИЧЕСКОЕ РАЗЛОЖЕНИЕ | КАНОНИЧЕСКОЕ РАЗЛОЖЕНИЕКАНОНИКАЛЫҚ ЖІКТЕУСаласыМатематика Этимологиясы Дефинициясыкөбейткіштері өсу ретімен жазылатын натурал санды қарапайым көбейткіштерге каноникалық түрде жіктеу. | +1 |
11. | КВАТЕРНИОНДАР | КВАТЕРНИОНЫ | КВАТЕРНИОНЫКВАТЕРНИОНДАРСаласыМатематика Этимологиясылат. quaterni – «төрт-төрттен» Дефинициясыкешенді сандардың жиынтығын табуға тырысу кезінде пайда болған сандар жүйесі. Терминді ағылшын ғалымы Гамильтон (1843) ұсынған. | +1 |
12. | КВИНТИЛЛИОН | КВИНТИЛЛИОН | КВИНТИЛЛИОНКВИНТИЛЛИОНСаласыМатематика Этимологиясыфр. quintillion < лат. quintus – «бесінші» Дефинициясы18 нөлі бар бірлікті бейнелейтін сан. 19 ғасырдың аяғында қолданыла бастаған. | +1 |
13. | КОНХОИДА | КОНХОИДА | КОНХОИДАКОНХОИДАСаласыМатематика Этимологиясыгрек. conchoides – «раковина тәрізді мидия» Дефинициясыалгебралық сызық. Александриядағы Никомед (б.э. дейінгі 2 ғасыр) енгізген. | +1 |
14. | СОПАҚША | ОВАЛ | ОВАЛСОПАҚШАСаласыМатематика Этимологиясылат. ovaum – «жұмыртқа» Дефинициясы18 ғ. франц. енген, мұндағы ovale – лат. тұйықталған дөңес, жазық пішін деген мағына береді. | +1 |
15. | РАДИАН | РАДИАН | РАДИАНРАДИАНСаласыМатематика Этимологиясылат. radius – «тоқу бізі», «сәуле» Дефинициясыбұл бұрышты өлшеу бірлігі. Осы термин қолданылған алғашқы басылым 1873 жылы Англияда жарық көрген. | +1 |
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | АБДИКАЦИЯ | АБДИКАЦИЯ | АБДИКАЦИЯАБДИКАЦИЯСаласызаң Этимологиясыағылш. abdication – «бас тарту» Дефинициясымонархтың тақтан ресми түрде бас тартуы. | +2 |
2. | АБОЛИЦИОНИЗМ | АБОЛИЦИОНИЗМ | АБОЛИЦИОНИЗМАБОЛИЦИОНИЗМСаласызаң Этимологиясылат. abolitio – «жою, болдырмау» ДефинициясыXVIII-XIX ғғ. соңында АҚШ-тағы негрлердің құлдығын жою қозғалысы; ал Ұлыбритания, Франция және бірқатар басқа елде отаршылдықтағы құлдықты жою қозғалысы. | +2 |
3. | АБСОЛЮТТІК МОНАРХИЯ | АБСОЛЮТНАЯ МОНАРХИЯ | АБСОЛЮТНАЯ МОНАРХИЯАБСОЛЮТТІК МОНАРХИЯСаласызаң Этимологиясы Дефинициясымемлекеттік (заңнамалық, атқарушылық, сот), сондай-ақ рухани (діни) биліктің толық монархтың қолында заң жүзінде және нақты шоғырланатын монархиялық басқару формасының бір түрі. Қазіргі таңда дүниежүзінде 8 абсолюттік монархия сақталған олар: Бахрейн, Бруней, Ватикан, Катар, Кувейт, БАӘ, Оман, Сауд Аравиясы. Осы елдердің кейбіреуінде конституциялық монархияға өту бойынша алғашқы қадамдар жасалған. Абсолюттік монархияда монарх атқару билігін үкіметпен бірге, ал заң шығару билігін әртүрлі заң жөнінде кеңес беретін органдардың (сайланатын немесе тағайындалатын) көмегімен жүзеге асырады. | +2 |
4. | АБСТИНЕНТТІ СИНДРОМ | АБСТИНЕНТНЫЙ СИНДРОМ | АБСТИНЕНТНЫЙ СИНДРОМАБСТИНЕНТТІ СИНДРОМСаласызаң Этимологиясы Дефинициясысозылмалы маскүнемдік пен нашақорлықтың негізгі белгілерінің бірі. Алкогольді (нашақорлық заттарды) қабылдауды шұғыл түрде тоқтату немесе олардың мөлшерін азайту нәтижесінде пайда болатын бірқатар соматикалық және психологиялық бұзылушылықтармен (дірілдеу, терлеу, жүректің тез қағуы, ұйқының бұзылуы және т.б.) сипатталады. | 0 |
5. | АБСТРАКТІЛІ МӘМІЛЕЛЕР | АБСТРАКТНЫЕ СДЕЛКИ | АБСТРАКТНЫЕ СДЕЛКИАБСТРАКТІЛІ МӘМІЛЕЛЕРСаласызаң Этимологиясы Дефинициясыазаматтық құқық ғылымында жарамдылығы мәміле негізіне – мақсатына тәуелді болмайтын мәміле құқығы. Каузалды мәмілелер абстрактілі мәмілелерге қарама-қарсы. | +2 |
6. | АПАТТЫҚ КОМИССАР | АВАРИЙНЫЙ КОМИССАР | АВАРИЙНЫЙ КОМИССАРАПАТТЫҚ КОМИССАРСаласызаң Этимологиясы Дефинициясысақтандырылған кемелер мен жүктер бойынша залалдың себептерін, сипаты мен көлемін анықтаумен айналысатын тұлға немесе фирма. Апаттық комиссардың аты-жөні мен координаттары сақтандыру сертификатында немесе полисте көрсетіледі. Сақтандыру жағдайы орын алған кезде сақтанушы апаттық комиссарға жүгінуге міндетті. Апаттық комиссардың қызметтері өте ауқымды және сақтандырушының нұсқауларымен айқындалады. Апаттық комиссар апаттық сертификат жасайды, онда залалдың сипаты, көлемі мен себебі расталады, соның негізінде сақтандырушы сақтанушының талап-тілектерін төлеу немесе одан бас тарту туралы шешім қабылдайды. | +2 |
7. | АВТОМОБИЛЬ-ЖЕГІН КӨЛІК ЖОЛЫ | АВТОГУЖЕВАЯ ПОВИННОСТЬ | АВТОГУЖЕВАЯ ПОВИННОСТЬАВТОМОБИЛЬ-ЖЕГІН КӨЛІК ЖОЛЫСаласызаң Этимологиясы Дефинициясыстихиялық апатпен күресу үшін немесе қандай да бір маңызды мемлекеттік тапсырмаларды орындау үшін азаматтық немесе әскери биліктердің қарауына тарту күшін, автомобиль немесе жегін көлік беру міндеті. Соғыс кезінде әскери билік енгізуі мүмкін. | +2 |
8. | АВТОКРАТИЯ | АВТОКРАТИЯ | АВТОКРАТИЯАВТОКРАТИЯСаласызаң Этимологиясыrp. autokrateia – «самодержавие» Дефинициясыжоғарғы билік бір адамға шексіз тиесілі болатын басқару жүйесі. | +2 |
9. | АВТОРЛЫҚ ПАРАҚ | АВТОРСКИЙ ЛИСТ | АВТОРСКИЙ ЛИСТАВТОРЛЫҚ ПАРАҚСаласызаң Этимологиясы Дефинициясыәдеби шығарманың көлемін өлшейтін бірлік, ол 40 мың баспа таңбаға немесе 700 жол өлең материалына немесе басылған 3 мың см2 графикалық материалға тең. | +2 |
10. | АГРАРЛЫҚ ҚҰҚЫҚ | АГРАРНОЕ ПРАВО | АГРАРНОЕ ПРАВОАГРАРЛЫҚ ҚҰҚЫҚСаласызаң Этимологиясы ДефинициясыҚР және басқа да бірқатар елдердегі кешенді, мамандандырылған құқық саласы, ауылшаруашылық қызметі саласында пайда болатын аграрлық (жер, мүліктік, еңбек, ұйымдастыру-басқару), қоғамдық қарым-қатынастарды реттейтін құқықтық нормалар жүйесі. | +2 |
11. | АГРЕССИЯШЫЛ НИЕТ | АГРЕССИВНОЕ НАМЕРЕНИЕ | АГРЕССИВНОЕ НАМЕРЕНИЕАГРЕССИЯШЫЛ НИЕТСаласызаң Этимологиясы Дефинициясыхалықаралық құқықта нақты бір жағдайда агрессия актісінің болуын анықтау кезінде БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі ескеретін критерийлердің бірі. Агрессия актісін белгілей отырып, Қауіпсіздік кеңесі мемлекеттің бастапқыда жасаған іс-әрекеттерінде агрессияшыл сипаттағы ниеті, мысалы, күшті қолдану арқылы аумақты аннексиялауға ұмтылуы, басқа мемлекеттің аумағын әскери түрде басып алуы және т.б. болды ма деген сұрақты анықтайды. | +3 |
12. | ЖАНАМА АГРЕССИЯ - | АГРЕССИЯ КОСВЕННАЯ | АГРЕССИЯ КОСВЕННАЯЖАНАМА АГРЕССИЯ -Саласызаң Этимологиясы Дефинициясыхалықаралық құқықта қандай да бір мемлекеттің тұрақты қарулы күштерінің құрамын енбейтін немесе белгілі бір мемлекет ұйымдастырса не оның атынан немесе оның тапсырмасы бойынша әрекет ететін, бірақ оларға тиісті екендігін жасыратын қарулы тонаушылар тобы, топтар, тұрақты күштер немесе жалшылар жасайтын агрессия. | +2 |
13. | ТІКЕЛЕЙ АГРЕССИЯ | АГРЕССИЯ ПРЯМАЯ | АГРЕССИЯ ПРЯМАЯТІКЕЛЕЙ АГРЕССИЯСаласызаң Этимологиясы Дефинициясыхалықаралық құқықта мемлекеттің тұрақты қарулы күштері жүзеге асыратын агрессия. БҰҰ Бас Ассамблеясының 1974 ж. 14 желтоқсанда қабылданған «Агрессияны анықтау» деген 3-бапқа сәйкес, соғыс жариялауға тәуелсіз, агрессия актілері ретінде мынадай тікелей агрессиялар қарастырылады: а) мемлекеттің қарулы күштерінің басқа мемлекеттің аумағына басып кіруі немесе шабуыл жасауы не болмаса уақытша сипаты қандай болса да, осындай басып кірудің немесе шабуыл жасаудың нәтижесі болып табылатын кез келген әскери басқыншылық не болмаса күш қолдану арқылы басқа мемлекеттің аумағына немесе оның бір бөлігіне аннексия жасау; б) мемлекеттің қарулы күштерімен өзге мемлекеттің аумағын бомбалау немесе мемлекеттің өзге мемлекет аумағына қарсы кез келген қаруды қолдануы; в) басқа мемлекеттің қарулы күштерімен мемлекеттің айлақтарын немесе жағалауларын қоршау: г) мемлекеттің қарулы күштерінің басқа мемлекеттің құрлықтағы, теңіздегі немесе әуедегі күштеріне не теңіз және әуе флоттарына жасаған шабуылы; д) басқа мемлекеттің аумағында орналасқан бір мемлекеттің келісімде көзделген шарттарды бұзып, қабылдайтын мемлекетпен жасалған келісім бойынша қарулы күштерді қолдануы Келтірілген тізім толық емес. БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі БҰҰ Жарғысының қағидаларына сәйкес, басқа актілер де тікелей агрессия деп анықталуы мүмкін. | +2 |
14. | АГРЕССОР | АГРЕССОР | АГРЕССОРАГРЕССОРСаласызаң Этимологиясылат. aggressor – «қарақшылар шабуылын жасайтын адам» Дефинициясыхалықаралық құқықта агрессия жасаған мемлекет. Мемлекет топтарының әрқайсысы агрессияға нақты қатысса, олардың бәрі агрессия ретінде әрекет ете алады (мысалы, әскери көмек туралы шартқа байланысты). | +2 |
15. | АД РЕФЕРЕНДУМ | АД РЕФЕРЕНДУМ | АД РЕФЕРЕНДУМАД РЕФЕРЕНДУМСаласызаң Этимологиясы Дефинициясыхалықаралық құқықта мемлекет өкілінің халықаралық шартқа шартты түрде қол қоюы, бұл мемлекеттің өзі үшін міндетті шартпен алдын ала келісу немесе оның мәтінімен келісу тәсілін білдіреді. Егер оны мемлекет растаса, оған түбегейлі қол қойылды деген сөз. | +2 |
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | МӘДЕНИ ШЕҢБЕРЛЕР ТЕОРИЯСЫ | КУЛЬТУРНЫХ КРУГОВ ТЕОРИЯ | КУЛЬТУРНЫХ КРУГОВ ТЕОРИЯМӘДЕНИ ШЕҢБЕРЛЕР ТЕОРИЯСЫСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясынегізгі идеясы адамзаттың ерте кездегі тарихында мәдениеттің жеке элементтері арасында байланыс орнатылады деген түсінік болатын этнография және мәдениеттанымдағы тарихи мектеп аясындағы бағыт. Осының нәтижесінде белгілі бір географиялық кеңістікте пайда болған, кейін басқа да облыстарға таралған мәдени шеңберлер құрылды. | +2 |
2. | ЖЕЛІЛІК ЖӘНЕ ЦИКЛДІК | ЛИНЕЙНОСТЬ И ЦИКЛИЗМ | ЛИНЕЙНОСТЬ И ЦИКЛИЗМЖЕЛІЛІК ЖӘНЕ ЦИКЛДІКСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясымәдениетті дамыту туралы түсініктерде: 1) желілік – адамзат мәдениетін және (немесе) мәдениеттерді бір желі бойынша және (немесе) пайда болған кезден бастап жоғары немесе төменгі даму кезеңдеріне дейін бір бағыт бойынша дамыту туралы түсінік; 2) циклдік – мәдениеттің (мәдениеттің, өркениеттің) пайда болған кезінен бастап жоғары кезеңдерге және жойылғанға дейінгі циклдік дамуы туралы түсінік. | +1 |
3. | ӘДЕТ-ҒҰРЫП | ОБРЯДЫ | ОБРЯДЫӘДЕТ-ҒҰРЫПСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясыадамдардың өміріндегі қандай да бір маңызды сәттерде орын алатын салтанат немесе жоралар. | +2 |
4. | ПИЗМОН | ПИЗМОН | ПИЗМОНПИЗМОНСаласыәдебиет Этимологиясы(Рizmon) еж. евр. діни жырынан шыққан болу керек. ДефинициясыМіндетті түрде қайталанатын рухани өлең. Орындалуы жағынан гректің антифонына ұқсас. Рефрендердің халықтық поэзиясына қойылатын талаптар тұрғысынан алғанда, формасы қызықты. | +2 |
5. | КҮНДЕЛІКТІ ЖАҒДАЙ | ПОВСЕДНЕВНОСТЬ | ПОВСЕДНЕВНОСТЬКҮНДЕЛІКТІ ЖАҒДАЙСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясыадамның өмірінде және оны қоршаған табиғат және мәдениет әлемінде күн сайын орын алатын және белгілі бір түрде басынан өтетін, бағаланатын нәрсе. | +2 |
6. | МӘДЕНИ МӘНДЕР | СМЫСЛЫ КУЛЬТУРНЫЕ | СМЫСЛЫ КУЛЬТУРНЫЕМӘДЕНИ МӘНДЕРСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясымәдени нысандардың және олардың белгі ретіндегі элементтерінің ақпараттық, эмоционалды, экспрессивті-құнды мазмұны (мағынасы). | +2 |
7. | ҚОСАЛҚЫ МӘДЕНИЕТ | СУБКУЛЬТУРА | СУБКУЛЬТУРАҚОСАЛҚЫ МӘДЕНИЕТСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясымәдениеттің ерекше саласы басым мәдениеттің ішінде жеке құнды құрылымымен, салт-дәстүрімен, нормаларымен, тәртіп стилімен өзгешеленетін, ерікті тұтас құрылым. | +2 |
8. | МӘДЕНИ ДӘСТҮРЛЕР | ТРАДИЦИИ КУЛЬТУРНЫЕ | ТРАДИЦИИ КУЛЬТУРНЫЕМӘДЕНИ ДӘСТҮРЛЕРСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясыұрпақтан ұрпаққа берілетін, белгілі бір қоғамда және әлеуметтік топтарда ұзақ уақыт бойы жаңғыртылатын мәдени мұра. | +2 |
9. | МӘДЕНИЕТ (МӘДЕНИЛІК) ДЕҢГЕЙІ | УРОВЕНЬ КУЛЬТУРЫ (КУЛЬТУРНОСТИ) | УРОВЕНЬ КУЛЬТУРЫ (КУЛЬТУРНОСТИ)МӘДЕНИЕТ (МӘДЕНИЛІК) ДЕҢГЕЙІСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясыадамның немесе әлеуметтік топтың (нақты бір қоғамның) мәдени дамуының деңгейі, биіктігі. | +2 |
10. | МӘДЕНИЕТТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ | ФУНКЦИИ КУЛЬТУРЫ | ФУНКЦИИ КУЛЬТУРЫМӘДЕНИЕТТІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясымәдениет ықпал ететін нәрсе; мәдениеттің өзі тудыратын және оны өз мүддесі үшін пайдаланатын (сынақтан өткізетін) адамдардың қауымдастығына қатысты атқаратын рөлдерінің жиынтығы. Сонымен қатар мәдениеттің түбегейлі қызмет етпеуі туралы, оны қандай да бір нәрсеге арналған құрал ретінде емес, мақсат ретінде қарастыру туралы және мәдениеттің болуы, деңгейі немесе жоқ болуы айтарлықтай әсерлі болса да, мәдениет өздігінен ештеңе істей алмайды деген түсінік бар. | +2 |
11. | МӘДЕНИ ХРОНОТОП | ХРОНОТОП КУЛЬТУРНЫЙ | ХРОНОТОП КУЛЬТУРНЫЙМӘДЕНИ ХРОНОТОПСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясымәдени жүйелердің ерекшелігін айқындайтын, білдіретін және көбіне анықтайтын кеңістік және уақыт параметрлерінің тұтастығы. | +2 |
12. | МӘДЕНИ ҚҰНДЫЛЫҚ | ЦЕННОСТЬ КУЛЬТУРЫ | ЦЕННОСТЬ КУЛЬТУРЫМӘДЕНИ ҚҰНДЫЛЫҚСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясынақты адамның, әлеуметтік топтың рухани өмірінде қандай да бір нәрсенің (әлдебіреудің) ерекше объективті жағымды маңыздылығы, маңыздылықтың әртүрлі тасымалдаушылары арқылы іске асырылады және сол мәдениеттің таңбалары, таңба жүйелері арқылы көрініс табады. | +2 |
13. | ҚҰНДЫ БАҒДАР | ЦЕННОСТНАЯ ОРИЕНТАЦИЯ | ЦЕННОСТНАЯ ОРИЕНТАЦИЯҚҰНДЫ БАҒДАРСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясысезім, ой, мақсат және іс-әрекеттерде мәдениеттің іске асырылу бағытын анықтайтын адамдардың (немесе жеке адамның) рухани детерминанттар, қарым-қатынастар мен қызметтер кешені. | +2 |
14. | ЭВОЛЮЦИОНИЗМ | ЭВОЛЮЦИОНИЗМ | ЭВОЛЮЦИОНИЗМЭВОЛЮЦИОНИЗМСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясымәдениет теориясында – мәдениеттің төменгі деңгейден жоғары жағдайға дейінгі біртіндеп тарихи дамуының адамзат жолына арналған бірдейлігі туралы түсінігі. Жеке мәдениеттер ілгерілейтін (кейбіреуі тіпті, жоғалып кетеді), ал басқалары барынша мәдени тұрғыдан дамитын жолдар. | +2 |
15. | МӘДЕНИЕТ ТІЛДЕРІ | ЯЗЫКИ КУЛЬТУРЫ | ЯЗЫКИ КУЛЬТУРЫМӘДЕНИЕТ ТІЛДЕРІСаласыәдебиет Этимологиясы Дефинициясыәртүрлі құнды мән-мағыналарды білдіруге болатын және олар орын алатын, мәдени және мәдениаралық қарым-қатынасты қамтамасыз ететін, мәдениет құндылықтарын сақтайтын және көрсететін таңба жүйелері. | +2 |
Жасырын активтер, қор биржасы, шоғарландырылған бюджет, тапшылық бюджеті, үлестес тұлғалар т.б. терминдер қатары нормативтік талаптарға сәйкес келетін терминологиялық жасалымдар. Осы ретте, техника ғылымдарының салаларында өте жиі кездесетін терминдердің бірі - Толығырақ ...абсорбция. Бұл термин лат. absorptio яғни absorbere - сіңіру дегеннен туындаған. Жалпы ұғым мағынасы - сіңіру үдерісі. Сондықтан да уәжділігі түсініксін абсорбциядан, неге сіңіру деп алмасқа???
өте дұрыс! Шама жеткенше баламасыз терминдерден қашу керек.
Дотация сөзін "демеу қаржы" деп алсақ қалай болар екен? Мазмұны жағынан "дотация" терминін қазақша жақсы ашып, дұрыс түсінуге мүмкіндік беретін сияқты.