Дефинициясы1. Алкилсульфаттық қоспа – құрамына күкірт қышқылының тұзы қосылған қоспа түрі. Әртүрлі ұзындықтағы алкил тізбегі бар жоғары органикалық спирттердің сульфоэфирлері.
2. Этимологиясы: сульфат (лат. sulfatum) - күкірт
3. Өзбек: alkil sulfat aralashmasi (ACS)
4. Түрік: alkil sülfat karışımı (ACC)
5. Ағылшын: alkyl sulfate mixture (ACC)
6. Неміс: alkylsulfat-gemisch (ASS)
7. Бекітілген нұсқасы: гомогенная смесь – гамоген қоспа (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2016 жылғы 30 маусымдағы № 297 бұйрығы. ... тамаққа биологиялық активті қоспалардың айналымы ...
Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 12 наурыздағы N 303 Заңы. ... еркек бал араның гомогенаты. ... Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 22 желтоқсандағы № 31-VІ ҚРЗ. ... гомогендеуге, сынамаларды іріктеу. ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 301 Заңы. ... азық қоспалары ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтаманы назарға ала отырып, сөздің қолданылу ерекшелігін елеп-екшеп, "алкилсульфаттық қоспа (АСҚ)" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Алкилдік орынбасар – бұл жалпы заттардың байланысына қатыса алмайтын алмастырғыштар түрі, бірақ белгілі бір әсер береді: электронды тығыздықтың ұқсас қайта бөліну реакциясы жүреді де, "орто" және "жұп" позицияларында электронды тығыздықтың жоғарылауы байқалады.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: alkil o'rnini bosuvchi
4. Түрік: alkil ikame edicisi
5. Ағылшын: alkyl substitute
6. Неміс: alkyl-Ersatz
7. Бекітілген нұсқасы: алкилирование – алкильдеу, алкил енгізу (2016), заместитель – орынбасушы (хим.) (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 2 тамыздағы № ҚР ДСМ-70 бұйрығы. ... Алкил С10-16 диметиламиндері ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 6 қыркүйектегі № 666 қаулысы. ... алкилдеу, изомерлеу ... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2022 жылғы 19 сәуірдегі № 66 шешімі. ... алкиламиноксид бар ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтамамен таныса келе, сөздің жеке сөздер ретінде бұрын бекітілгеніне зер сала отырып, "алкилдік орынбасушы" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Алкокилдік радикал – бұл алкоксил радикалын қамтитын сутегі байланыстарының тізбегі бар радикал, айтарлықтай сызықты емес. Ал 1-6 көміртегі атомы бар алкоксил радикалы сызықты немесе тармақталған тізбекте болады.
2. Этимологиясы: радикал (лат. radicalis) - түпкілікті
3. Өзбек: alkoksil radikali
4. Түрік: alkoksil radikali
5. Ағылшын: alkoxyl radical
6. Неміс: alkoxylradikal
7. Бекітілген нұсқасы: свободные радикалы – бос радикалдар (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 12 қарашадағы № ҚР ДСМ - 188/2020 бұйрығы. ... радикалды емдеу жүргізу ... .
азақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 28 желтоқсандағы № 175 бұйрығы. ... тромбэктомиямен радикалды нефрэктомия ... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 29 қарашадағы № 23 ұсынымы. ... радикалдар болып табылады ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын назарға ала отырып, "алколсилдік радикалдар" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Альфаметилстиролдық фракция (АМСФ) – изопропилбензол гидропероксиді арқылы фенол мен ацетон өндірісі кезінде бөлініп шығатын өнім.
2. Этимологиясы: фракция (лат. frāctio) - кесектелген, сындырылған
3. Өзбек: alfametilstirol fraktsiyasi (AMSF)
4. Түрік: аlfametil stiren fraksiyonu (AMSF)
5. Ағылшын: аlphamethyl styrene fraction (AMSF)
6. Неміс: alphamethylstyrol-Fraktion (AMSF)
7. Бекітілген нұсқасы: фракция – фракция (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 9 қарашадағы № ҚР ДСМ-187/2020 бұйрығы. ... келісімшарттық фракциялау ... .
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 4 қарашадағы N 186 Заңы. ... фракциялар ... .
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы. ... пропан-бутан фракциясының ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "альфаметилстиролдық фракция (АМСФ)" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Түйірөлшемдік талдама (талдау) – гранулометриялық құрамы мен тығыздығын сенімді анықтауға арналған түйіршік өнімдері ұнтақтау қондырғысы арқылы жасалған талдама.
2. Этимологиясы: анализ (лат. ἀνάλυσις) - ыдырау, бөлу, еріту
3. Өзбек: granulometrik tahlil
4. Түрік: analiz parçacık boyutu ölçüsüdür
5. Ағылшын: granulometric analysis
6. Неміс: granulometrische analyse
7. Бекітілген нұсқасы: анализ – талдау (2020)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 4 маусымдағы № 314 қаулысы. ... қағидатының сақталуын талдау ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 3 қыркүйектегі N 762 Қаулысы. ... талдамалық орталық ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 8 тамыздағы N 795 қаулысы. ... талдамалық зерттеулер ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын назарға ала келе, "түйірөлшемдік талдама" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Седиментациялық талдама (талдау) – гравитациялық өрістің немесе орталықтан тепкіш күштердің әсерінен сұйықтықта немесе газда дисперсті фаза бөлшектерінің шөгуі.
2. Этимологиясы: седиментация (лат. sedimentum) - тұну, шөгу
3. Өзбек: sedimentatsion tahlil
4. Түрік: sedimantasyon analizi
5. Ағылшын: sedimentation analysis
6. Неміс: sedimentations analyse
7. Бекітілген нұсқасы: анализ – талдау (2020)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 15 қазандағы № ҚР ДСМ-105 бұйрығы. ... талдау залы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 16 наурыздағы № 338 Қаулысы. ... ғылыми-талдамалық ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 3 қыркүйектегі N 762 Қаулысы. ... талдамалық орталық ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын, шығу төркінін ескере келе, "седиментациялық талдама" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Құрылымдық талдама (талдау) – металдар мен материалдардың кристалдық құрылымын рентген сәулелері, электрондар мен нейтрондардың дифракциясы арқылы зерттеу.
2. Этимологиясы: анализ (лат. ἀνάλυσις) - ыдырау, бөлу, еріту
3. Өзбек: strukturaviy tahlil
4. Түрік: yapısal analiz
5. Ағылшын: structural analysis
6. Неміс: strukturelle аnalyse
7. Бекітілген нұсқасы: структурная формула – құрылымдық формула (2023), анализ – талдау (2020)
8. Заңнамадағы қолданысы: Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің 2017 жылғы 10 ақпандағы № 1-НҚ қаулысы. ...құрылымдық бөлімшелері... .
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті Төрағасының 2016 жылғы 31 наурыздағы № 5-НҚ қаулысы. сараптамалық-талдау... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 31 желтоқсандағы № 1498 Қаулысы. ...ағымдағы жағдайды талдау... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "құрылымдық талдама" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Термокөлемдік талдама (талдау) – температураның әсерінен материалдардың қасиеттерін өзгерту бойынша жүргізілетін талдау. Шағын элементтер спектрлік талдау арқылы анықталады, кейде карбонатты жыныстарда шоғырланған Pb, Sr, Zn және басқа элементтердің құрамына назар аударылады.
2. Этимологиясы: термо (көне грек. thermos) - жылы; анализ (лат. ἀνάλυσις) - ыдырау, бөлу, еріту.
3. Өзбек: issiqlik taqsimotini tahlil qilish
4. Түрік: termal hacim analizi
5. Ағылшын: thermal volume analysis
6. Неміс: thermische volumenanalyse
7. Бекітілген нұсқасы: анализ – талдау (2020), термодинамика – термодинамика (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2020 жылғы 7 тамыздағы № 184 бұйрығы. ... көлемдік үлес ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 8 тамыздағы N 795 қаулысы. ... маркетингтік-талдамалық зерттеулер ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 7 мамырдағы № 396 Қаулысы. ... талдамалық орталық ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын назарға ала келе, "термокөлемдік талдама" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидратқа қарсы тежегіштер – шикізат құрамынан сутектес сұйықтықтарды болдырмау немесе арылту, мөлшерін азайту үшін қолданылатын химиялық қоспа. Мұнай-газ саласында жиі қолданылатын ингибитор түрі - метанол.
2. Этимологиясы: ингибитор (лат. inhibitor) - тежейтін; гидрат (грек. ὕδωρ) - су; анти (грек. ἄντα) - қарсы.
3. Өзбек: antihidrat ingibitorlari
4. Түрік: antihidrat inhibitörleri
5. Ағылшын: antihydrate inhibitors
6. Неміс: antihydrat-Inhibitoren
7. Бекітілген нұсқасы: гидраты – суаңзаттар (хим.) (2006), ингибитор коррозий – тоттежегіш (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 5 шілдедегі № 78 шешімі. ... гидрат түзуші ингибриттерден және басқа да қоспалардан тазалауға арналған сепараторлар... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2019 жылғы 16 сәуірдегі № 65 шешімі. ... коррозия ингибиторлары ... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2017 жылғы 18 тамыздағы № 98 шешімі. ... төлке тежегіштері ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "гидрат" терминінің бұрын-соңды "суаңзат" түрінде бекітілгендігін алға тарта отыра "суаңзатқа қарсы тежегіштер" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Арендік сақиналар – құрамында хош иісті жүйесі бар циклдік қанықпаған көмірсутектер. Молекула құрамында бензол сақиналары болуы себепті (ерекше құрылымы бар алты атомды циклдер) оларды арендік сақиналар деп те атайды.
2. Этимологиясы: сақина (көне слав. коло) - шеңбер
3. Өзбек: aren halqalari
4. Түрік: arena halkaları
5. Ағылшын: arena rings
6. Неміс: arena-ringe
7. Бекітілген нұсқасы: бензольное колцо – бензол сақинасы (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 5 мамырдағы № 327 бұйрығы. ... құрамында конденсацияланбаған пиразол сақинасы ... . Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 3 мамыр N 596. ... Сақина 20-01-52 ... .
Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 8 қыркүйектегі № 436 Өкімі. ... сақинамен көмкерілген ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданылуын ескере келе, "арендік сақиналар" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Араматтау – циклдік және басқа типтегі қосылыстардан хош иісті қосылыстардың түзілуі. Өнеркәсіпте хош иісті көмірсутектердің құрамын арттыру үшін мұнай өңдеу өнімдерін хош иістендіру процестері кеңінен қолданылады.
2. Этимологиясы: аромат (грек. άρωματός) - хош иісті
3. Өзбек: aromatizatsiya
4. Түрік: aromatizasyon
5. Ағылшын: aromatization
6. Неміс: аromatisierung
7. Бекітілген нұсқасы: ароматная вода – хош иісті су (2021), ароматические спирты – аромат спирттер (2023), ароматические углеводороды – аромат көмірсутектер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 14 ақпандағы № 134 Қаулысы. ... хош иісті көмірсутек өндіру... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 17 сәуірдегі № 370 қаулысы. ... хош иісті көмірсутектерді... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы. ... хош иісті көмірсутектерді алу үшін...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 7 маусымдағы N 259 Заңы ... ароматтық қосылыстарды білдіреді ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2000 жылғы 23 қазан N 92-ІІ ... алифаттық немесе ароматтық ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын қарай отырып, "хош иістендіру" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Араматтандырылған өнімдер – бензол, толуол , С8 изомерлері, триметилбензолдар сияқты бензин фракцияларының каталитикалық риформинг өнімдері, сондай-ақ газ тәрізді және сұйық көмірсутектердің пиролизінен де алынуы мүмкін.
2. Этимологиясы: аромат (грек. άρωματός) - хош иісті
3. Өзбек: xushbo'y mahsulotlar
4. Түрік: aromalı ürünler
5. Ағылшын: flavored products
6. Неміс: aromatisierte Lebensmittel
7. Бекітілген нұсқасы: ароматная вода – хош иісті су (2021), прoдукт – өнім (2022), ароматические спирты – аромат спирттер (2023), ароматические углеводороды – аромат көмірсутектер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 26 желтоқсандағы № 1402 қаулысы. ... мұнай өнімдері ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 28 желтоқсандағы № 1694 Қаулысы. ... мұнай өнімдерін әкету ... .
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 27 ақпандағы № 136 бұйрығы. ... мұнай өнімдері базасы ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын назарға ала келе, "хош иістендірілген өнім" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Араматтық сақина – негізгі көзі көмір шайыр мен мұнай және мұнай өнімдері болып табылатын алифатты, нафтенді, полициклді хош иісті гексан, циклогексан молекулаларында болатын тізбек.
2. Этимологиясы: аромат (грек. άρωματός) - хош иісті
3. Өзбек: aromatik halqa
4. Түрік: aromatik halka
5. Ағылшын: aromatic ring
6. Неміс: aromatischer ring
7. Бекітілген нұсқасы: бензольное кольцо – бензол сақинасы (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 13 қазандағы N 989 Қаулысы. ... битумдарын және хош иісті қосылыстар ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 қазандағы № 1072 Қаулысы. ... хош иісті көмірсутектерді (бензол, параксилол) ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы. ... хош иісті көмірсутектерді алу ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 7 маусымдағы N 259 Заңы ... ароматтық қосылыстарды білдіреді ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2000 жылғы 23 қазан N 92-ІІ ... алифаттық немесе ароматтық ...

9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтаманы негізге ала отырып, заңнамадағы қолданысын ескере келе, "хош иісті сақина" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Асфальтен (шайыртас) – мұнайдың ең жоғары молекулалық компоненттерінің бірі. Қара немесе қоңыр түсті қатты сынғыш зат; инертті атмосферада 200-300 °С температурада иілгіш күйге ауысумен жұмсартылады; тығыздығы шамамен 1,1 г/см3; орташа молекулалық салмағы 1000-5000, полидисперсия индексі 1,2—3,5. Бензолға ериді.
2. Этимологиясы: асфальтен (грек. ἄσφαλτος) - "тау шайыры"
3. Өзбек: asfalten
4. Түрік: asfalt
5. Ағылшын: asphaltene
6. Неміс: asphaltiert
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № 171 шешімі. ... шайыртас қышқылы ... .
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 14 шілдедегі № 343 бұйрығы. ... шайырлы-асфальтенді заттар ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтаманы және сөздің қолданысын, этимологиясын негізге ала отырып "шайыртас" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Химия, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Асфальтты шайырлы парафинді түзілмелер (АШПТ) – парафиндерден, асфальт-шайырлы заттардан (АСВ), силикагельді шайырдан, судан, майлардан, механикалық қоспалардан тұратын күрделі көмірсутек қоспасы.
2. Этимологиясы: асфальт (грек. ἄσφαλτος) - тау шайыры; Парафин (лат. parum+affinis) - аз туыс ;
3. Өзбек: asfalt qatronli kerosin konlari (aspo)
4. Түрік: asfalt reçineli parafinli tortular
5. Ағылшын: asphalt tarry paraffin deposits
6. Неміс: asphalt harzig paraffinige Ablagerungen
7. Бекітілген нұсқасы: жидкий асфальт – сұйық асфальт (2023), парафины – парафины (2023), отложение – шөгінді (геогр.) (2005)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 13 қазандағы N 989 Қаулысы. ...битумдарын және хош иісті қосылыстар. ...
Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрінің 2023 жылғы 27 қазандағы № 388-НҚ бұйрығы. ...хош иісті қоспалары. ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2017 жылғы 30 маусымдағы № 72 шешімі. ...бензолды және хош иісті көмірсутектердің жиынтық құрамы. ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын назарға ала келе, "асфальтты шайырлы парафинді түзілмелер (АШПТ) " терминін бекітуді ұсынамыз
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Шығырықтың барабаны – тартқыш орган, арқандарды орауға қызмет ететін шығыршықтың атқарушы механизмі. Барабандар тегіс және ойықша жолақты болуы мүмкін.
2. Этимологиясы: барабан (түрік balaban) - "барабан"
3. Өзбек: vinç baraban
4. Түрік: vinç tamburu
5. Ағылшын: winch drum
6. Неміс: windentrommel
7. Бекітілген нұсқасы: барабан – барабан (2021), лебедка – шығыр (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрдің міндетін атқарушының 2011 жылғы 21 сәуірдегі № 215 Бұйрығы. ... барабаны бар ... .
азақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 29 қыркүйектегі № 478 бұйрығы. ... барабанынан иілгіш элемент ... .
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 24 ақпандағы № 68 бұйрығы. ... кептіру барабандарында ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 тамыздағы № 762 қаулысы. ...шығыршық пен құлақша ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 11 қарашадағы № 894 қаулысы. ... шығыршық арқылы ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "шығыр барабаны" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Бензиндік фракция, бензиндік екшем – С5-С9 құрамындағы жеңіл парафинді, хош иісті және нафтенді көмірсутектердің қоспасы.
2. Этимологиясы: фракция (лат. frāctio) - бұзу
3. Өзбек: benzin fraktsiyasi
4. Түрік: benzin fraksiyonu
5. Ағылшын: gasoline fraction
6. Неміс: benzinfraktion
7. Бекітілген нұсқасы: бензин зимний – қысқы бензин (көлік және қатынас жолдары) (2015), фракция – фракция (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы. ... бензинді фракцияларды ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе "бензинді фракциялар" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жымсыз шегендеу түтіктері – бұл құбырлар мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылу, салу және пайдалану процесінде бекіту үшін қолданылады.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: choksiz korpus
4. Түрік: dikişsiz muhafaza boruları
5. Ағылшын: seamless casing pipes
6. Неміс: nahtlose gehäuse rohre
7. Бекітілген нұсқасы: труба – құбыр (техн.) (1981), водопроводная труба – суөткізгіш құбыр (2021), обсадная колонна – шегендеу бағаны (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 12 қаңтардағы N 222 Заңы. ... мұнай өнімдері құбырларын ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданылуын назарға ала отырып "жымдасқан шегендеу құбырлары" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Бинарлы қоспа – химиялық зат, екі элементтің және көп элементті қосылыстардың көбісінің жиыны.
2. Этимологиясы: бинар (лат. binarius) - екілік
3. Өзбек: ikkilik aralash
4. Түрік: ikili karışım
5. Ағылшын: binary mixture
6. Неміс: binäres Gemisch
7. Бекітілген нұсқасы: бинарная оппозиция – бинарлы оппозиция (2018), смесь – қоспа (физ.) (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің 2019 жылғы 20 мамырдағы № 136 қаулысы. ... натрий тұздары қоспасы ... .
Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2022 жылғы 27 қазандағы № 267 қаулысы. ... бинарлық орау килограмм ... .
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2023 жылғы 31 мамырдағы № 125 қаулысы. ... бинарлық орау килограмм ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе "бинарлы қоспа" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Биомолекулалық диспропорциялау – бір элемент тотықтырғыш ретінде де, тотықсыздандырғыш ретінде де әрекет етіп, реакция нәтижесінде әртүрлі тотығу дәрежелерінде бір элементті қамтитын қосылыстар түзілетін химиялық реакция.
2. Этимологиясы: диспропорция (лат. dis+proportionalis) - келісімділіктің бұзылуы; молекула (лат. molecula) - бөлшек, түйір.
3. Өзбек: biomolekulyar nomutanosiblik
4. Түрік: biyomoleküler orantısızlık
5. Ағылшын: biomolecular disproportionation
6. Неміс: biomolekulare Disparität
7. Бекітілген нұсқасы: атомно-молекулярное учение – атом-молекула ілімі (2023), диспропорция – диспропорция (филос.) (1981)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 14 қыркүйектегі № 149 бұйрығы. ... молекулалық-цитогенетикалық ... .
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 4 шілде N 219-II Заңы. ... диспропорцияларды, теңсiздiк ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 9 сәуір N 473. ... диспропорцияларды, теңсіздік сипатындағы ... .
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 26 наурыздағы N 144-IV Заңы. ... диспропорцияны, фискалдық ынталанлыру ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "биомолекулалық диспропорциялау" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Қосциклді циклдік алкендер – екі көміртек атомы ортақ болатын екі циклден тұратын көмірсутектер (мысалы, хауса). Атауы сөзалды қосымша "би" қосылу арқылы танылады, ал цикло -, төртбұрышты жақшадағы циклдардағы ортаңғы саналмайтын атомдардың санын білдіреді де сәйкес алканның қосымшасын қосу арқылы түрі белгіленіп отырады.
2. Этимологиясы: цикл (грек. κύκλος) - шеңбер
3. Өзбек: bitsiklik sikloalkanlar
4. Түрік: siklik sikloalkanlar
5. Ағылшын: bicyclic cycloalkanes
6. Неміс: bizyklische сycloalkane
7. Бекітілген нұсқасы: алканы – алкандар (2023), ациклические соединения – ациклді қосылыстар (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 27 қарашадағы № 496 бұйрығы. ... циклдік алгоритмді іске асыру ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 қыркүйектегі № 1191 Қаулысы. ... алкендерден ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 441-V ҚРЗ. ... Қарсы циклдік дамуды қолдау ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "қосциклді циклдік алкендер" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жақын орналасқан бөлшектер – бұл атомдары не молекулалары бір-біріне дәйекті өзара байланыста жақындай түсетін бөлшектер. Бұл жағдай көбінесе атомдар немесе молекулалар тұрақты позицияларда орналасып тор құрайтын қатты заттарда байқалады. Бөлшектердің жақын орналасуы беріктік, балқу температурасы және өткізгіштік сияқты заттардың физикалық және химиялық қасиеттеріне әсер етеді.
2. Этимологиясы: бөлшек (грек. μερίς) - бөлшек
3. Өзбек: yaqin joylashgan zarralar
4. Түрік: yakın aralıklı parçacıklar
5. Ағылшын: closely spaced particles
6. Неміс: nahe gelegene Partikel
7. Бекітілген нұсқасы: гамма частицы – гамма бөлшектер (2023), расположение – орналасу (2020)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 11 қаңтардағы № 384-IV Заңы. ... бөлшектерге арналған ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің ҚАУЛЫСЫ 1998 жылғы 25 маусым N 603. ... бөлшектері түсетін аудан ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 3 наурыздағы N 167 Қаулысы. ... бөлшектерге арналған ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысына назар аудара келе "жақын орналасқан бөлшектер" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидраттүзілімдерімен күресу – бұл гидрат фазасының термодинамикалық тұрақсыздығын құру. Оны екі жолмен жасауға болады: газ ағынының температурасын гидратация температурасынан жоғары ұстау немесе газдың шық нүктесінің температурасын төмендету.
2. Этимологиясы: гидрат (грек. ὕδωρ) - су; анти (грек. ἄντα) - қарсы.
3. Өзбек: gidrat hosil bo'lishiga qarshi kurash
4. Түрік: hidrat oluşumuna karşı mücadele
5. Ағылшын: fight against hydrate formation
6. Неміс: bekämpfung der Hydratbildung
7. Бекітілген нұсқасы: гидраты – суаңзаттар (хим.) (2006), парообразование – бу түзілу (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 30 маусымдағы № 130-VII ҚРЗ. ... газ гидраттарынан алынатын ... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 5 шілдедегі № 78 шешімі. ... гидрат түзуші ... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2017 жылғы 14 қарашадағы № 24 ұсынымы. ... гидратцелюлозалы талшықтар ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтаманы, сөздің этимологиясын негізге ала отырып, сөздің қолданысына, кейбір жеке бөліктерінің бекітілуіне назар аудара келе "су түзілулерімен күресу" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Бұрғылау қашауыш, бұрғылау қашауы – әдетте мұнай-газ немесе тау-кен өнеркәсібінде жер бетінде тесіктер жасау үшін бұрғылау кезінде қолданылатын құрал.
2. Этимологиясы: долото (лат. dalptan) - соққы
3. Өзбек: matkap uchi

4. Түрік: matkap ucu

5. Ағылшын: drill bit

6. Неміс: Bohrer

7. Бекітілген нұсқасы: долото – қашау (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... тіс қашауыш станоктар ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 2 сәуірдегі № 183 және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 8 сәуірдегі № 140 бірлескен бұйрығы. ... тіс қашауыш станоктары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... бұрғылау жұмыстарына арналған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... кәдімгі бұрғылау құбырлары ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы. ... сүргiлер, қашаулар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін ескере отырып, «бұрғылау қашауы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Қоңыр көмірлер – шымтезектен тығыздығының жоғарылығымен, ал тас көмірден түрлі реңді қоңыр, қоңырқай түстерімен ажыратылатын көмір түрі. Ауада ұсақ бөлшектерге үгілетін қоңыр көмір гумин қышқылды, су тартқыш және ылғалы мол келеді. Жанатын массасында көміртек 55 – 78%, сутек 4 – 6,5%, оттек 15 – 30%, т.б. шайыр 5 – 20%, ұшпа заттар болады, 5400 – 7400 ккал/кг жылу бөле жанады.
2. Этимологиясы: көмір (көне слав. оуг(ъ)лъ) - жанған ағаш
3. Өзбек: jigarrang ko'mirlar
4. Түрік: kahverengi kömürler
5. Ағылшын: brown coals
6. Неміс: braunkohle
7. Бекітілген нұсқасы: уголь – көмір (2023), бурый рис – қоңыр күріш (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 17 қарашадағы № 1011 қаулысы. ... көмір түрлерінің ... .
Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрінің 2023 жылғы 7 қарашадағы № 59 бұйрығы. ... қоңыр көмірді ... .
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2023 жылғы 3 мамырдағы № 312 бұйрығы. ... қоңыр көмірді ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 17 шілдедегі № 731 Қаулысы. ... қоңыр көмір (бұдан әрі - көмір) ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын негізге ала отырып, қазақ тілінің сөйлеу мәнері мен ішкі заңдылықтарын ескеріп "қоңыр көмір" нұсқасын бекітуді ұсынамын.
10. Қолданылу саласы: Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Буферлік сұйықтық – сутегі иондарының белгілі бір тұрақты концентрациясы бар ерітінділер, оларға аз мөлшерде күшті негіз немесе күшті қышқыл қосылған кезде, сондай-ақ сұйылту және концентрациялау кезінде рН аз өзгереді.
2. Этимологиясы: буфер (ағылш. buffer) - жұмсарту
3. Өзбек: bufer suyuqligi
4. Түрік: tampon sıvısı
5. Ағылшын: buffer liquid
6. Неміс: pufferflüssigkeit
7. Бекітілген нұсқасы: буфер – буфер (2018), жидкость – сұйықтық (көлік және қатынас жолдары) (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2023 жылғы 29 желтоқсандағы № 97 қаулысы. ... жүйелік буферді ескере ... .
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы 1997 жыл 24 қаңтардағы N 99. ... буферлiк аймақтар ... .
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2022 жылғы 28 қазандағы № 78 қаулысы. ... консервациялық буферді ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданылу ерекшелігін назарға ала отырып, "буферлік сұйықтық" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Буферлік қысым – бұл қышқыл немесе негіз қосылғанына қарамастан жүйе тұрақты рН және ион концентрациясын сақтай алатын қысым.
2. Этимологиясы: буфер (ағылш. buffer) - соққыны жеңілдету
3. Өзбек: bufer bosimi
4. Түрік: tampon basıncı
5. Ағылшын: buffer pressure
6. Неміс: Pufferdruck
7. Бекітілген нұсқасы: давление – қысым (2016), буфер – буфер (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 6 сәуірдегі №197 Бұйрығы. ... қысым астындағы ыдыстар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 7 мамырдағы № 253-VІ ҚРЗ ... буферлік аймақ ...
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 27 наурыздағы № 54 қаулысы. ... буферлік санат ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «буферлік қысым» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Физика және астрономия, Медицина, Химия

Дефинициясы1. Маңызды бағыт – өндіріс пен шаруашылықты одан өзге де іс-әрекеттерді жүргізуде аса көңіл бөлінуі керек, жаппай қажеттілігі бар жұмыс саласы.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: eng muhim yo'nalishlar
4. Түрік: en önemli alanlar
5. Ағылшын: the most important directions
6. Неміс: die wichtigsten Richtungen
7. Бекітілген нұсқасы: классификатор направлений подготовки кадров с высшим и послевузовским образованием – жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар кадрларды даярлау бағыттарының сыныптауышы (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Президенттің Қазақстан халқына Жолдауы. Астана, 2003 жылғы 4 сәуір. ... негiзгі бағыттары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2002 жылғы 31 қаңтар N 290-ІІ Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 2002 ж., N 3, 25-құжат "Егемен Қазақстан" 2002 жылғы 6 ақпан N 27. ... аса маңызды желілері ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 ақпандағы N 384-II заңы. ... келiсiлген бағыттар ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 желтоқсандағы № 150-V Заңы. ... жекелеген бағыттарын ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 4 шiлдедегi № 134-VII ҚРЗ. ... стратегиялық маңызды ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданылу ерекшелігін ескере келе, "маңызды бағыттар" сөзін термин ретінде бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Философия және саясаттану, Тарих, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Экономика және қаржы, Экология

Дефинициясы1. Желдеткіш – бөлмелерді желдету кезінде немесе аэроқоспаларды құбырлар арқылы тасымалдау үшін ауаны немесе басқа газды шамадан тыс қысымдайтын құрылғы.
2. Этимологиясы: вентилятор (лат. ventilator) - желдеткі
3. Өзбек: ventilyator
4. Түрік: vantilatör
5. Ағылшын: fan
6. Неміс: ventilator
7. Бекітілген нұсқасы: вытяжная вентиляция – сорма желдеткіш (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 30 қазандағы N 176-I Заңы. ... желдеткіш қондырғы ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 9 сәуірдегі № 433 Қаулысы. ... тасымалданатын желдеткіш ... .
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 3 тамыздағы № ҚР ДСМ-72 бұйрығы. ... жергілікті желдеткіш ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "желдеткіш" сөзін термин ретінде бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Механика және машинатану, Машинажасау, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Электроника, радиотехника және байланыс

Дефинициясы1. Радикалдардың ыдырау ықтималдығы − уақыт бірлігінде радиоактивті ыдырау ықтималдығы, соның ішінде С−1 өлшемі бар көлемдегілері жатқызылады.
2. Этимологиясы: Радикал (лат. radicalis) - жергілікті, түпкілікті
3. Өзбек: radikallarning parchalanish ehtimoli
4. Түрік: radikallerin parçalanma olasılığı
5. Ағылшын: the probability of radical decay
6. Неміс: wahrscheinlichkeit von radikalen Zerfall
7. Бекітілген нұсқасы: радикал – радикал (2019), вероятность – ықтималдық (2016), постоянная распада – ыдырау тұрақтысы (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 29 қарашадағы № 23 ұсынымы. ... радикалдар болып табылады ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2023 жылғы 21 наурыздағы № 35 шешімі. ... биологиялық ыдырау қабілетін анықтау ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2019 жылғы 12 шілдедегі № 244 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2019 жылғы 16 шілдедегі № 64 бірлескен бұйрығы. ... жоспарланған деңгейіне жетпеу ықтималдылығы ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен өзге тілдердегі қолданысын ескере келе, "радикалдардың ыдырау ықтималдығы" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғарғы тығын – бұл полиуретанмен араласқан тығынның ұсақ фракциясы (үгіндісі). Оның үстіне сәндік тығын қабаты салынып, лакпен жабылады.
2. Этимологиясы: пробка (нем. рrорkе, рrор) - «тығын»
3. Өзбек: üstki qopqoq
4. Түрік: üst tıpa
5. Ағылшын: upper plug, top cap
6. Неміс: Obenstopfen
7. Бекітілген нұсқасы: пробка деревянная – ағаш тығын (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... шөлмектерге арналған тығындар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... тазартылған тығын ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2017 жылғы 18 тамыздағы № 100 шешімі. ... биологиялық материалдың тығындары.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 5 қыркүйек N 979. ... кедергiлер бойынша жоғарғы деңгейде сарапшылар ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтаманы және сөздің қолданысын ескере келе, "жоғарғы тығын" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Биология

Дефинициясы1. Дірілді өңдеу – әртүрлі жиіліктегі және амплитудадағы қысымның ауытқуын тудыратын арнайы кенжар механизмдерінің (вибраторлардың) көмегімен қабаттың кенжар аймағына әсер ету процесі.
2. Этимологиясы: вибро (лат. vibratio) - "діріл"
3. Өзбек: vibratsiyali ishlov berish
4. Түрік: titreşimli işleme
5. Ағылшын: vibration treatment
6. Неміс: vibrationsbehandlung
7. Бекітілген нұсқасы: виброгаситель – дірілтоқтатқыш (2019), обратная обработка – кері өңдеу (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 11 қыркүйектегі № 580 қаулысы. ... дірілдің тіреуіші ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1200 қаулысы. ... шу және діріл ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 22 желтоқсандағы N 1198 Қаулысы. ... жергілікті дірілдің болуы... .
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 348 бұйрығы. ... өңдеу бойынша...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "дірілді өңдеулер" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Шикізаттың түрлері – тұрмыстық қолданысқа жарамды тауар ету үшін әлі өңдеуді қажет ететін табиғи өсіп шыққан не табиғаттан алынған, болмаса өндіріс кезінде қалдық саналған заттар қатары.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: xom ashyo turlari
4. Түрік: hammadde çeşitleri
5. Ағылшын: types of raw materials
6. Неміс: arten von Rohstoffen
7. Бекітілген нұсқасы: сырье – шикізат (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 21 қарашадағы № 797 бұйрығы. ... металдар бар шикізат ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 23 қаңтардағы № 54-VIII ҚРЗ ... шикізаттық емес тауарлардың ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 14 қаңтардағы № 444-V ҚРЗ. ... металдар бар шикізат ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 19 сәуірдегі № 33-VII ҚРЗ. ... сондай-ақ шикізатта, қорытпаларда ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын назарға ала келе, "шикізаттың түрлері" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Жеңіл және тоқыма өнеркәсібі, Статистика, стандарттау және зияткерлік меншік, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Газдылықтың сыртқы шектемесі – газ кен орындарында және мұнай-газ саласындағы барлау мен өндіріс барысында кездесетін, газдың сыртқа шығып кетуін, қысымның өзгеруін немесе өндіріс процесіне кері әсер ететін факторларды бақылау мен реттеу әдістері. Сыртқы шектемелерге жер қойнауындағы қысым, қабаттық температура, газдың физикалық және химиялық қасиеттері, сондай-ақ газ жинау, өңдеу және тасымалдау инфрақұрылымының шектеулері жатады.
2. Этимологиясы: газ (грек. σάος) – "қараңғы тұңғиық, хаос, шексіз кеңістік"
3. Өзбек: gazning tashqi konturi
4. Түрік: gazın dış devresi
5. Ағылшын: the external contour of the gas content
6. Неміс: äußerer Gasförderkreis
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 18 мамырдағы № 342 бұйрығы ... газдылықты болжау ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 2 ақпандағы № 71 бұйрығы ... газдылықтың өнімді контуры шегіндегі аудан ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 22 қаңтардағы № 33 бұйрығы ... газдылық шекті рұқсат етілетін мөлшерден
9. Ұсыныстар: бұл термин тек негізінен жаратылыстану және техникалық ғылымдар саласында ғана қолданылатындықтан, заңнама мәтіндерде және баспасөзде сирек кездеседі. Терминді аудару барысында оның білдіретін мағынасының назарға алынғанын құптаймыз және «газдылықтың сыртқы шектемесі» тұлғасында бекітуге ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия, Биология

Дефинициясы1. Мұнайлылықтың сыртқы контуры – бұл сулы-мұнайлы аймақтың толығымен сумен толтырылған аймақтан бөлініп тұрған шартты шекарасы. Сыртқы контур мұнайлы қабаттың жабыны бойынша жүргізілген жапсар.
2. Этимологиясы: контур (лат. contornare) - шеңбер, жиек)
3. Өзбек: neftning tashqi konturi
4. Түрік: dış yağ taşıma devresi
5. Ағылшын: the outer contour of the oil content
6. Неміс: außenkreislauf der Ölrichtung
7. Бекітілген нұсқасы: контур – контур (2021), нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 215-V ҚРЗ. ... мұнайлық битум ... .
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы. ... мұнай өнімдерін ... .
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы. ... мұнай өнімдерінің ... .

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2022 жылғы 31 қазандағы № 351 бұйрығы. ... объектілерді және контурларды ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 284-VІ ҚРЗ. ... контурынан тыс орналасатын ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтамаын негізге ала отырып, сөздің қолданысына мән бере келе, "мұнайлылықтың сыртқы контуры" деген нұсқаны бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Ішкі диаметр – шеңбердің немесе дөңгелектің ортасынанан өтетін хорда. Яғни, диаметрі ең ұзын хора болып есептеледі. Шеңбердің ортасынан өтетін хорда көп болғандықтан диаметрі де соншалықты көп болады.
2. Этимологиясы: Диаметр (грек. διάμετρος) - "көлденең сызық"
3. Өзбек: ichki diametri
4. Түрік: iç çap
5. Ағылшын: inner diameter
6. Неміс: Innendurchmesser
7. Бекітілген нұсқасы: диаметр – диаметр (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 14 қыркүйектегі № 377 Жарлығы. ... медалі диаметрі ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... диаметрі 28,28 мм аспайтын ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 17 қаңтардағы 388-IV Заңы. ... диаметрі кемінде 3 мкм ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің қолданысын ескере келе, "ішкі диаметр" терминін беітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану, Машинажасау, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Газдылықтың ішкі шектемесі – газ өндіру, өңдеу, тасымалдау және пайдалану барысында туындайтын ішкі реттеу ережелері мен шектеулер. Бұл шектеулер мұнайгаз операцияларын қауіпсіз, тиімді және тұрақты жүргізуді қамтамасыз ету үшін қойылады.
2. Этимологиясы: газ (грек. σάος) – "қараңғы тұңғиық, хаос, шексіз кеңістік"
3. Өзбек: gazning ichki konturi
4. Түрік: gazın iç devresi
5. Ағылшын: the internal contour of the gas content
6. Неміс: innerer Gasförderkreislauf
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 30 шілдедегі № 578 бұйрығы ... газдылықты және температураны бақылауды ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 12 желтоқсандағы N 1235 Қаулысы (үзінді) ... газдылық перспективаларын бағалау ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 қазандағы № 1072 Қаулысы ... газдылықтың ғылыми-негізделген болжамы ...
9. Ұсыныстар: бұл термин тек негізінен жаратылыстану және техникалық ғылымдар саласында ғана қолданылатындықтан, заңнама мәтіндерде және баспасөзде сирек кездеседі. Терминді аудару барысында тіркестің білдіретін мағынасының негізге алынғанын құптаймыз және «газдылықтың ішкі шектемесі» тұлғасында бекітуге ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия, Биология

Дефинициясы1. Мұнайлылықтың ішкі контуры – бұл таза мұнай аймағын сулы-мұнайлы аймақтан бөліп тұратын шартты шекара.
2. Этимологиясы: контур (лат. contornare) – иілу;нефть (көне парсы naft) - дымқыл
3. Өзбек: neftning ichki konturi
4. Түрік: iç yağ taşıma devresi
5. Ағылшын: inner oil-water contact, inner oil pool outline
6. Неміс: innerer Öl-Wasser-Kontakt
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), контур – контур (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 284-VІ ҚРЗ. ... контурынан тыс ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 10 ақпандағы № 47 қаулысы. ... елтаңбасының контуры ... .
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2022 жылғы 31 қазандағы № 351 бұйрығы. ... контурының сипаттамасы ... .

9. Ұсыныстар: көрсетілген терминнің анықтамасын қарай отырып, сөздің қолданылуына назара аудара отырып, "мұнайлылықтың ішкі контуры" нұсқасын бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Контурішілік су айдау – мұнай-газ кенорындарында қабаттан өнімді жерасты қысымымен шығару мақсатында мұнайлы қабаттар жиегінің ішінен сығымдағыш ұңғымаларға су айдау жұмыстары.
2. Этимологиясы: контур (фр. contour) - жиек
3. Өзбек: ichki kontur suv toshqini
4. Түрік: iç kontur taşması
5. Ағылшын: internal contour flooding
6. Неміс: innenkonturflutung
7. Бекітілген нұсқасы: контур – контур (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 10 ақпандағы № 47 қаулысы. ... елтаңбасының контуры ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 284-VІ ҚРЗ. ... үйдің контурынан тыс ... .
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 15 маусымдағы № 286 бұйрығы. ... резервуардың контуры бойында жаңбыр суын жинау ... .
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтаманы негізге ала отырып ұсынылған "ішкі контурлық сумен тоғыту, контуріштік сумен толтыру" деген нұсқалардың әдіс атауын дәл бере алмайтындығына көз жеткіздік. Сөздің этимологиясын, құбылыстың мәнісін ескере келе "жиекішілік суайдау" терминін бекітуді ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Ішкімолекулалық изомерия – атомдық құрамы мен молекулалық салмағы жағынан бірдей молекула ішілік химиялық қосылыстарды кеңістікте атомдарының құрылымы мен орналасуы бойынша нәтиежсінде құрамы жағынан ерекшелендіретін құбылыс.
2. Этимологиясы: изомерия (грек. ἴσος) - "тең", (грек. μέρος) - "бөлшек"
3. Өзбек: ichki molekulyar izomeriya
4. Түрік: içsel izomerlik
5. Ағылшын: intramolecular isomerism
6. Неміс: intramolekulare Isomerie
7. Бекітілген нұсқасы: изомерия – изомерия (2018), молекулярная масса – молекула массасы (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 21 қарашадағы № 467 бұйрығы. ... органикалық қосылыстардың изомериясы ...
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2023 жылғы 6 қаңтардағы № 1 бұйрығы. ... изомерия түрлері ...
9. Ұсыныстар: көрсетілген анықтама мен сөздің этимологиясын ескере келе ұсынылған "ішкімолекулалық изомерия" терминін бекітуді ұсамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Ішкі қойнауқаттық жану – көмірсутектердің жылу энергиясының бөлінуімен бірге жүретін тотығу реакциясы.
2. Этимологиясы: қойнауқат (грек. тілінен διπλάσιος) – "қос, қарапайым, бір қабатты", (falþan) бүктеме, кенеп
3. Өзбек: ichki plastli yonish
4. Түрік: içsel plastik yanma
5. Ағылшын: fireflooding, in-situ combustion
6. Неміс: interne Verbrennung
7. Бекітілген нұсқасы: пласт – жeр қыртысы (2022), водоносный пласт – сулы қабат (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің м.а. 2022 жылғы 29 қарашадағы № 382 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2022 жылғы 30 қарашадағы № 101 бірлескен бұйрығы. ... Ұңғымаларды пайдалануға салынған тыйымды сақтау: онда қойнауқат бойынша ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2023 жылғы 31 мамырдағы № 201 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2023 жылғы 1 маусымдағы № 95 бірлескен бұйрығы. ... қойнауқаттық флюидтің компоненттік құрамын ...
қойнауқаттарды өңдеу кезінде көмірдің, жыныстың және газдың оқыс лақтырындыларын және тау соққыларын болдырмау бойынша талаптар орындалуы тиіс.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 17 шілдедегі № 731 Қаулысы ... қойнауқаттарды ашуға, тазарту және дайындық жұмыстарын ...
9. Ұсыныстар: "ішкі қойнауқаттық жану" термині мағыналық жағынан дұрыс болғандықтан, айналысқа енгізген дұрыс деп есептейміз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Экология, Химия

Дефинициясы1. Сулы эмульсия – бір сұйықтықтың (дисперсті фазаның) микроскопиялық тамшылары басқа сұйықтықта (дисперсиялық ортада) таралатын дисперстік жүйе. Сулы эмульсия жағдайында фазалардың бірі су болып табылады.
2. Этимологиясы: эмульсия (лат. emulgere – сауу және франц. emulsіon – сүт), медицинада – сұйық түріндегі дәрілік қалыптар
3. Өзбек: suvli еmulsiya
4. Түрік: sulu emülsiyo
5. Ағылшын: water emulsion
6. Неміс: wässrige еmulsion
7. Бекітілген нұсқасы: эмульсия – майғын (хим.) (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 10 ақпандағы N 389-II заңы ... эмульсия жөнiндегі қалдықтар ...
Қызылорда облысы әкімдігінің 2023 жылғы 4 шілдедегі № 116 қаулысы ...
эмульсиялы концентрат литр ...
Ұлытау облысы әкімдігінің 2023 жылғы 29 маусымдағы № 31/01 қаулысы ... эмульсия концентраты литр ...

9. Ұсыныстар: термин дефинициясы бойынша түсініктеме сәйкес келгендіктен, "сулы эмульсия" терминді айналымға жіберген дұрыс деп есептейміз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Жеңіл және тоқыма өнеркәсібі, Физика және астрономия, Кен ісі және металлургия, Электроника, радиотехника және байланыс, Мәдениет және өнер, Іс жүргізу және мұрағат ісі, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Сулы-күйелік суспензия (жүзгін) – сулы ортада көмірдің ұсақ бөлшектері (күйе фракциясы) таралатын сұйық қоспасы. Мұндай суспензиялар әртүрлі салаларда, соның ішінде өнеркәсіпте, энергетикада және тазарту технологиясында қолданылады. Мысалы, қазандықтарды жағу процесінде немесе көміртекті материалдарды алу үшін шикізат ретінде қолданылатын көмір суспензияларын өндіру үшін қолданылуы мүмкін. Сонымен қатар, көміртегі ластаушы заттарды адсорбциялауға көмектесетін кейбір газдарды немесе суды тазарту технологияларында сулы-күйе суспензиясын қолдануға болады.
2. Этимологиясы: суспензия (ерте латын тілінен "Suspensio") – ілулі, қалықтау; ағылшынша "suspension" неміс "Suspension f, Trübe")
3. Өзбек: suv-suv suspenziyasi
4. Түрік: su-kurum süspansiyonu, su-çam süspansiyonu
5. Ағылшын: water-soot suspension
6. Неміс: Wasser-Ruß-Suspension
7. Бекітілген нұсқасы: суспензия – суспензия (2021), суспензия – жүзгін (хим) (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 20 наурыздағы N 239 Заңы ... барлық құрамы - капсулалардағы суспензиялардан ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 10 ақпандағы N 389-II заңы ... суспензиялар бар сұйықтықтар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... суспензия типті гомополимерлер ...
Павлодар облысы әкімдігінің 2024 жылғы 17 мамырдағы № 107/1 қаулысы.
... суспензиялық эмульсия...
Абай облысының әкімдігінің 2023 жылғы 25 сәуірдегі № 84 қаулысы.
... суспензия эмульсиясы ...

9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сулы-күйелік суспензия» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Сулы газ – отын газы ретінде және химиялық синтезде метанол, аммиак және синтетикалық отын сияқты әртүрлі химиялық заттарды алу үшін қолданылады.
2. Этимологиясы: газ (фр. gas, гр. chaos – бей-берекет)
3. Өзбек: suv gaz
4. Түрік: su gazı
5. Ағылшын: water gas
6. Неміс: Wassergas
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 11 наурыздағы № 159 қаулысы ... "Мұнай және газ өндіру" ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... мұнай мен табиғи газды өндіруден басқа ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... мұнайдың теңізге төгілуі …

9. Ұсыныстар: дефинициясына және басқа тілдер аудармасына сәйкес, "сулы газ" терминді айналымға жіберуге болады деп есептейміз.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Энергетика, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Машинажасау, Әскери іс, Геология, геодезия және география, Электроника, радиотехника және байланыс, Экология, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Мұнайды (газды) сумен тасымалдау – мұнай мен газды су көлігі өзен және теңізді арқылы тасымалдайды. Өзен көлігі өзендер мен каналдар сияқты ішкі су жолдарын пайдаланады. Теңіз көлігі континенттің ішкі теңіздерін және құрлықаралық тасымалдауды қамтиды.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік тілінде "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") табиғи майлы жанғыш сұйықтық; газ (фр. gas, гр. chaos) – бей-берекет
3. Өзбек: neftni (gazni) suv orqali tashish
4. Түрік: Petrolün (gazın) su yoluyla taşınması
5. Ағылшын: water transport of oil (gas)
6. Неміс: Wassertransport von Öl (Gas)
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... (мұнай мен табиғи газды өндіруден басқа):...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... мұнай ұңғымаларын жою ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы ... Шикі мұнайды, мұнайды (ілеспе), табиғи газды ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 14 шілдедегі № 343 бұйрығы ... күкіртті мұнайды ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2020 жылғы 23 қарашадағы № 121 шешімі ... "Сұйық және газ тәрізді көмірсутектерді ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «мұнайды сумен тасымалдау» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Энергетика, Заңтану, Экономика және қаржы, Экология, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Сулы қойнауқаттар – жер асты суларын қамтитын және өткізетін тау жыныстарының қабаттары. Олар гидрогеологияда маңызды рөл атқарады және ауыз су көзі бола алады, сонымен қатар мұнай мен газ өндіру процестеріне қатысады. Сулы қабат – тау жынысының бір немесе бірнеше қабатына, ойықтарына, жарықтарына су толу.
2. Этимологиясы: қойнауқат (көне индоевр. "pele") – "кең, тегіс, жазық"
3. Өзбек: suvli qatlamlar
4. Түрік: yeraltı suları
5. Ағылшын: fossil water
6. Неміс: Fossiles Wasser
7. Бекітілген нұсқасы: водоносный пласт – сулы қабат (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... қорғаныс қабаты ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 2 ақпандағы № 71 бұйрығы ... қабаттың мұнай-газ құрамын анықтауды ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2021 жылғы 30 қарашадағы № 623 бұйрығы ... ылғал немесе су қабатымен жабылған ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы. 2001 жылғы 25 мамыр N 721
Қарағанды дегі К10-К12 ... қойнауқаттары ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "сулы қойнауқаттар" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Медицина, Әскери іс, Кен ісі және металлургия, Экология, Биология, Сәулет және құрылыс, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Субергіштік (су беру), суқайтарым – суға қаныққан жыныстардың гравитациялық суды еркін беру қасиеті.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: suv chiqarish
4. Түрік: su çıkışı
5. Ағылшын: water loss
6. Неміс: Wasserabgabe
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2017 жылғы 7 наурыздағы № 56 қаулысы.
су қоймасы ...
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 тамыздағы № 621 бұйрығы.
жүйелеріндегі суды есепке алу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 28 қаңтардағы N 67 Қаулысы.
... су ресурстарын бірігіп басқару және суды пайдаланудың тиімділігін
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "суқайтарым" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Суда еритін тежегіштер, суда еритін бәсеңдеткіштер – суда еритін және металл беттерінің коррозиясын бәсеңдету немесе болдырмау үшін қолданылатын химиялық заттар.


2. Этимологиясы: ингибитор (лат. inhibere) – «ұстау, тежеу, бәсеңдету»
3. Өзбек: suvda eriydigan inhibitorlar
4. Түрік: suda çözünür inhibitörler
5. Ағылшын: water soluble inhibitors
6. Неміс: wasserlösliche Hemmstoffe
7. Бекітілген нұсқасы: ингибиторы – тежегіштер (хим.) (2006), демпфер – бәсеңдеткіш (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... төлке тежегіштерді қоса алғанда ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... суда еритін ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 28 мамырдағы № 45-VII ҚРЗ ... майлар мен бәсеңдеткіштерге ...
Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрінің м.а. 2024 жылғы 16 қаңтардағы № 18 бұйрығы ... суда ерітілген ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 28 қаңтардағы N 67 Қаулысы ... су ресурстарын бірігіп басқару және суды пайдаланудың ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 5 мамырдағы № 249 қаулысы ... суды бағалау ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "суда еритін тежегіштер" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Механика және машинатану

Дефинициясы1. Су айырғы – бұл екі геологиялық формация арасындағы шекара, мұнда литология немесе тау жыныстарының физикалық қасиеттері өзгереді. Ол көбінесе қалыптасу шарттарының өзгерістерін көрсетеді және тектоникалық процестермен, шөгінділерді жинау ортасындағы өзгерістермен немесе басқа геологиялық оқиғалармен байланысты болуы мүмкін. Су айырғы жердің құрылымын және тарихын зерттеу үшін, сондай-ақ пайдалы қазбалар, соның ішінде мұнай мен газды бағалау үшін маңызды.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: su çatalı
4. Түрік: skimmer
5. Ағылшын: water fork
6. Неміс: wassergabel
7. Бекітілген нұсқасы: развилка – айырық (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 2 шілдедегі N 453-ІІ Заңы ... су айырығы бойынша ...
Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2023 жылғы 12 шілдедегі № 154 қаулысы ... су айырық үстірттің шыңында орналасқан ...
Абай облысы Жарма ауданы әкімінің 2022 жылғы 13 қыркүйектегі № 4 шешімі ... 6 айырық; 7 айырық...
Шығыс Қазақстан облысы Жарма ауданы әкімінің 2021 жылғы 18 ақпандағы № 5 шешімі ... 3, 4 - айырықтар ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «су айырық» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Әскери іс, Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Химия, Биология

Дефинициясы1. Сутектік көрсеткіш – сулы ерітінділердің қышқылдығы немесе сілтілігінің өлшемі.
2. Этимологиясы: сутегі, немесе сутек (лат. hydrogenium; H) –"hyd" су және "gen" тудырушы элемент
3. Өзбек: vodorod ko'rsatkichi
4. Түрік: hidrojen İndeksi
5. Ағылшын: the hydrogen index
6. Неміс: pH-Wert
7. Бекітілген нұсқасы: водородный показатель – сутектік көрсеткіш (2017)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 4 мамыр N 189-II ... географиялық көрсеткіштерді ...
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 шілдедегі N 55-IV Заңы ... есептік көрсеткіш ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 24 қарашадағы № ҚР ДСМ-138 бұйрығы ... Сутектік көрсеткіш pH бірліктер ...
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 513 бұйрығы ... сутектік көрсеткішті анықтау ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "сутектік көрсеткіш" нұсқасын қолдаймыз.


10. Қолданылу саласы: Энергетика, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Мұнай сулары – жер қыртысының мұнайлы горизонттарындағы жер асты сулары.
2. Этимологиясы: мұнай (ескі парсы тілінен “naft”) – дымқыл
3. Өзбек: neft suvlari
4. Түрік: petrol suları
5. Ағылшын: oil waters
6. Неміс: Öl-Wasser
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), водоносный пласт – сулы қабат (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы N 284 Заңы ... мұнайды және мұнай өнiмдерiн ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі № 190 қаулысы ... мұнай, газ, жер асты сулары кен ...
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің м.а. 2011 жылғы 21 сәуірдегі N 213 Бұйрығы ...өзен-теңіз" суларында ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 15 маусымдағы № 286 бұйрығы ... Мұнай және мұнай өнімдеріне ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "мұнай сулары" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Көлік және қатынас жолдары, Кен ісі және металлургия, Экология, Сәулет және құрылыс, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Әуе газы – жер атмосферасын құрайтын әртүрлі газдардың қоспасы.
2. Этимологиясы: әуе (орыс-славян тілінен "възду́шьнъ") – ауа, әуе
3. Өзбек: havo gazi

4. Түрік: hava gazı
5. Ағылшын: air gas
6. Неміс: luftgas
7. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа, әуе (2020), газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 28 желтоқсандағы № 34-VІ ҚРЗ ... әуе кемелерін ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы ... мұнай газын сақтауға ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 533-IV Заңы ... мұнай газын өткізудің ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 3 сәуірдегі № 190 қаулысы ... пайдалы қазбалар, мұнай, газ, жер асты сулары кен ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 28 сәуірдегі № 154 бұйрығы ... Шикі мұнайды, газ ....
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 28 наурыздағы № 173 бұйрығы ... әуе кеңістігін пайдалану ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "әуе газы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Механика және машинатану, Заңтану, Информатика және есептеуіш техника, Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Іс жүргізу және мұрағат ісі

Дефинициясы1. Қазба балауыздар – минералды балауыздар термині ретінде белгілі, қазба балауыздары мұнай, шымтезек және қоңыр көмірдің бөлігі болып табылады.
2. Этимологиясы: балауыз (греч. ἰξός ) – «құс желімі»
3. Өзбек: mumlar qoldiqlari
4. Түрік: fosil mumlar
5. Ағылшын: fossil waxes
6. Неміс: fossilwachse
7. Бекітілген нұсқасы: воск – балауыз (2021), капсула вощеная – балауызды капсула (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... майлы қышқылдар, дайын балауыздар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... алынатын балауыздар ..
Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрінің 2021 жылғы 13 шілдедегі № 454-НҚ бұйрығы ... қазбалар және минералды өнімдер ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 қыркүйектегі № 1191 Қаулысы ... пайдалы қазбаларды өндіруге ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 6 тамыздағы № 314 бұйрығы ... ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАЛАРДЫ БАРЛАУ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 қыркүйектегі № 1191 Қаулысы ... мұнай балауызы ...


9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "қазба балауыздар" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Медицина, Машинажасау, Геология, геодезия және география, Биология

Дефинициясы1. Қойнауқаттық энергияны қайта толықтыру – мұнай мен газды тиімді өндіру үшін қажет қабат энергиясын сақтау немесе арттыру процесі.
2. Этимологиясы: қойнауқат (гр. тілінен "διπλάσιος") – «қос», қарапайым, бір қабатты, (falþan) бүктеме, кенеп; энергия (гр. тілінен "energeіa") – әсер, әрекет
3. Өзбек: rezervuar energiyasini to'ldirish
4. Түрік: rezervuar enerjisini yenileyin
5. Ағылшын: replenishing the layer energy
6. Неміс: Plastikenergie wieder auffüllen
7. Бекітілген нұсқасы: энергия – энергия (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 25 ақпандағы № 12-VII ҚРЗ ... атом энергиясы ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 13 қаңтардағы № 541-IV Заңы ... энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру ...
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2012 жылғы 23 сәуірдегі № 84- Өкімі ... Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 13 қаңтардағы № 541-IV Заңы ... энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру ...


9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, " қойнауқаттық энергияны қайта толықтыру " нұсқасын қолдаймыз.

10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Машинажасау

Дефинициясы1. Ерітінді ұстау уақыты – қажетті қасиеттерге жету үшін ерітіндіні қозғалмайтын күйде ұстау кезеңі.
2. Этимологиясы: уақыт (ескіславян. "врѣмѧ καιρός, χρόνος ") – айналатын құбылыс
3. Өзбек: eritmani ushlab turish vaqti
4. Түрік: gözelti bekletme süresi
5. Ағылшын: the solution's aging time
6. Неміс: haltbarkeit der Lösung
7. Бекітілген нұсқасы: водные растворы – сулы ерітінділер (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... ерітінділерді ағызуға арналған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ...Сусыз немесе су ерітінді ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2015 жылғы 8 желтоқсандағы № 165 шешімі ... Формальдегид ерітіндісінің ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 23 тамыздағы № ҚР ДСМ-88 бұйрығы ... натрий хлоридінің ерітіндісі ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 20 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-286/2020 бұйрығы ... инфузияларға арналған ерітінділер ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "ерітінді ұстау уақыты" нұсқасын қолдаймыз.

10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Статистика, стандарттау және зияткерлік меншік, Физика және астрономия, Машинажасау, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Жанасу уақыты – циклдік әдіспен сыналатын материалдың бет жағы химиялық затпен немесе заттардың қоспасымен тікелей байланыста болатын уақыт.
2. Этимологиясы: жанасу (лат. contingere) – «жанасу, матасу, жақындасу»
3. Өзбек: aloqa vaqti
4. Түрік: kalma süresi
5. Ағылшын: residence time
6. Неміс: kontaktzeit
7. Бекітілген нұсқасы: стартовое время – бастау уақыты (2022), касание – жанасу (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 28 сәуірдегі № 2-VIII ҚРЗ ... жанасу мезгілі...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 16 қаңтардағы № 70-V Заңы ... кіру уақытын ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1053 бұйрығы ... жұмыс уақытының ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 20 маусымдағы № 415 бұйрығы ... жанасу станциялары ...

9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "жанасу уақыты" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Энергетика, Медицина, Механика және машинатану, Машинажасау, Математика, Электроника, радиотехника және байланыс, Химия

Дефинициясы1. Еселік (екіншілікті) байланыс – химия, биология және телекоммуникация сияқты әртүрлі контексттерде қолдануға болатын термин. Химия саласында негізгі химиялық байланыстар (ковалентті, иондық немесе металл) болып табылмайтын молекулалар немесе атомдар арасындағы өзара әрекеттесудің әртүрлі түрлерін білдіреді.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: ikkilamchi ulanish
4. Түрік: ikincil tahvil
5. Ағылшын: secondary communication
6. Неміс: Sekundäre Verbindung
7. Бекітілген нұсқасы: кратность – еселік (2023), коэффициент – еселік (жалпы тех.) (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 21 шілдедегі № 470-IV Заңы ... еселік айлық ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 7 шілдедегі N 578 Заңы ... Арнайы байланыс ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 16 шілдедегі № 543 қаулысы ... екінші санаттағы ...
Астана қаласы мәслихатының 2024 жылғы 29 наурыздағы № 162/20-VIII шешімі ... екіншілікті өкпе гипертензиясы ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "еселік байланыс" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Әдебиет және лингвистика, Информатика және есептеуіш техника, Электроника, радиотехника және байланыс

Дефинициясы1. Екіншілікті үдерістер – химияда көбінесе бастапқы реакциялардан кейін болатын реакцияларға немесе өзгерістерге жатады. Бұл үдерістер одан әрі химиялық реакцияларды, физикалық өзгерістерді немесе қоршаған ортамен өзара әрекеттесуді қамтуы мүмкін.
2. Этимологиясы: үдеріс (лат. processus) – алға жылжу
3. Өзбек: ikkilamchi jarayonlar
4. Түрік: İkincil süreçler
5. Ағылшын: secondary processes
6. Неміс: exogenetische Prozesse
7. Бекітілген нұсқасы: процесс – процесс, үдеріс (филос.) (2010)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 21 шілдедегі № 468-IV Заңы ... үдерістердің өнімділігі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 220-V ҚРЗ ... технологиялық үдерістерге ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 11 ақпандағы N 129-IV Заңы ... жаһандану үдерістері ...
Астана қаласы мәслихатының 2024 жылғы 29 наурыздағы № 162/20-VIII шешімі .. екіншілікті өкпе гипертензиясы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 31 мамырдағы N 529 Қаулысы ... экономикалық үдерістерге ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 17 шілдедегі № 731 Қаулысы ... өндірістік үдерістерінің ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, " екіншілікті үдерістер" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Энергетика, Физика және астрономия, Медицина, Машинажасау, Әдебиет және лингвистика, Заңтану, Информатика және есептеуіш техника

Дефинициясы1. Екіншілікті реакциялар – біріншілік реакциядан кейін болатын әрекет және жаңа өнімдердің түзілуін немесе реакция жағдайларының өзгеруін қамтуы мүмкін. Химия контекстінде екіншілікті реакциялар көбінесе бастапқы химиялық әрекеттесуден кейін болатын процестер. Мысалы, ыдырау, тотығу, тотықсыздану және басқа түрлендірулерді қамтуы мүмкін.
2. Этимологиясы: реакция (лат. «reactio») – «жауап» немесе «бір нәрсеге реакция». Лат. «agere» түбірі «әрекет ету», (-re префиксі) - «қайта», «қарсы бағытта» немесе «өзара әрекетті»
3. Өзбек: ikkilamchi reaktsiyalar
4. Түрік: ikincil reaksiyonlar
5. Ағылшын: secondary reactions
6. Неміс: Sekundärreaktion
7. Бекітілген нұсқасы: окислительно-восстановительные реакции – тотығу-тотықсыздану реакциялары (2023), аэробные реакции – аэробты реакциялар (2019)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 21 мамырдағы № 93-V Заңы ... физиологиялық реакцияларын ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы ... химиялық реакцияларды ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 13 ақпандағы № 552-IV Заңы ... физиологиялық реакцияларын ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 12 маусымдағы № 7-1/529 бұйрығы ... байланыстыру реакциясы ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2022 жылғы 19 мамырдағы № 81 шешімі ... жағымсыз реакциялардың ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 30 қарашадағы № ҚР ДСМ-221/2020 бұйрығы ... микропреципитация реакциясын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «екіншілікті реакциялар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Дене тәрбиесі және спорт, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Экология, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Екіншілік алкил – көміртек атомы басқа екі көміртек атомымен байланыстағы көмірсутек радикалы, екіншілік алкилдің орталық көміртегі атомы бір гидроген атомымен және екі көміртек атомымен (немесе радикалдармен) байланысқанын білдіреді.
2. Этимологиясы: алкил (араб. «الكيل» (әл-қайл) сөзінен шыққан) – «өлшеу», «өлшем»
3. Өзбек: ikkilamchi alkil
4. Түрік: ikincil alkil
5. Ағылшын: secondary alkyl
6. Неміс: sekundäres Alkyl
7. Бекітілген нұсқасы: алкилирование – алкильдеу, алкил енгізу (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылғы 24 маусым N 398-I ... Алкил (Ме, Еt, п-Рr немесе i-Рr) ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 20 наурыздағы N 239 Заңы
... алкилсынаптың бірігуі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... алкилбензолдар ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 2 тамыздағы № ҚР ДСМ-70 бұйрығы ... Алкил С10-16 ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2022 жылғы 19 сәуірдегі № 66 шешімі ... алкиламиноксид бар су ерітіндісі ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 26 мамырдағы № 240 бұйрығы ... Қорғасын алкилдері ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «екіншілікті алкил» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнайдың келуін шақыру – ұңғымадан немесе кен орнынан мұнай ағынын арттыруға жасалатын тәсіл. Бұған әртүрлі әдістермен қол жеткізеді:
Ұңғымаларды аяқтау: өнімділікті арттыру үшін бұрғылау дизайны мен технологиясын оңтайландыру.
Қышқылмен өңдеу: қабаттың өткізгіштігін арттыру және бітелулерді кетіру үшін қышқылды қолдану.
Гидравликалық сыну (GRP): мұнай ағынын жеңілдету үшін кеуекті және өткізгіш жыныстарда жарықтар жасау.
Химиялық реагенттерді қолдану: мұнайдың тұтқырлығын өзгерте алатын немесе оның сұйықтығын жақсартатын химиялық заттарды қосу.
Мұнайды көтеру: қысымды жоғарылату және мұнайды жер бетіне шығару үшін сорғыларды немесе басқа технологияларды қолдану.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік. "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – табиғи майлы жанғыш сұйықтық
3. Өзбек: neft oqimi muammosi
4. Түрік: petrol girişinin zorluğu
5. Ағылшын: the challenge of oil flows
6. Неміс: Herausforderung des Ölflusses
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), поток (искусствен.интел.) – ағын (жасанды интел.) (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы. 2002 жылғы 27 желтоқсан N 368-II ... мұнай, газ және минералдық қорлар ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 29 қарашадағы N 500-ІІ Заңы ... мұнай операцияларын ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 қарашадағы № 71-VII ҚРЗ ... ағындыларының немесе ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 14 шілдедегі № 343 бұйрығы ... жеңіл мұнайға...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... мұнайдың бөлінуі ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, «мұнай ағынын шақыру» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Энергетика, Геология, геодезия және география, Химия, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. АШПТ-ны қойнауқаттан шығару – асфальт материалдарын құммен және басқа компоненттермен бірге мұнай немесе газ көмірсутектері жиналатын кен орындарынан шығару немесе алу процесі. Бұл процесс әдетте асфальт табиғаты бар көмірсутектерді алу технологиясы арқылы жүзеге асырылады.
АШПТ – асфальтосмолопарафинді шөгінділер (АШПТ) мұнай кәсіпшілігі жабдығының ішкі бетіне тұндырылған және оны өндіруді, тасымалдауды және сақтауды қиындататын мұнайдың ауыр компоненттері

2. Этимологиясы: пласт (pele-, plā-k-, *plat) – "кең, тегіс"; парафин (лат. parum + affinis) – "туыстық" +" аз "
3. Өзбек: og'ir neft yotqizilgan, asfalten cho'kindilar
4. Түрік: ağır yağ birikintileri, asfalten çökeltileri
5. Ағылшын: heavy oil deposites, asphaltene sediments
6. Неміс: entfernen von AFS aus der Schicht
7. Бекітілген нұсқасы: водоносный пласт – сулы қабат (2024), апопласт – апопласт (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2006 жылғы 30 қыркүйектегі N 949 Қаулысы ... толықтырылсын: қойнауқатқа тарту...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 25 мамыр N 721...
қойнауқаттары ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 11 шілдедегі N 716 Қаулысы ... қойнауқатаралық интрузивтерiнде ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «АШПТ-ны қойнауқаттан шығару» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Жоғары ароматтандырылған мұнай – құрамында хош иісті көмірсутектердің едәуір мөлшері бар мұнай түрі. Хош иісті көмірсутектер алкандар мен циклоалкандардан бір немесе бірнеше бензол сақиналарын қамтитын химиялық құрылымымен ерекшеленеді. Жоғары хош иісті мұнай әдетте тұтқырлығы төмен және жоғары құбылмалылыққа ие қасиеті белгілі бір өңдеу процестеріне және әртүрлі химиялық өнімдерді өндіруге қолайлы етеді.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік. "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – табиғи майлы жанғыш сұйықтық
аромат (грек. «άρωματός») – жағымды иіс, хош иісті зат
3. Өзбек: yuqori aromatik yog'
4. Түрік: Yüksek aromatize yağ
5. Ағылшын: highly flavoured oil
6. Неміс: hocharomatisiertes Öl
7. Бекітілген нұсқасы: ароматизатор – хошиістендіргіш (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... ароматты заттарға ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы ... мұнай және мұнай өнімдерін ...
Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы 1997 жылғы 13 маусымдағы N 122 ... "Мұнай туралы" ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 7 сәуірдегі N 403-II заңы ... мұнай өнiмдерiн өндiру ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 13 тамыздағы № 301 бұйрығы ... ароматикалық дизоқоспалармен ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 13 қазандағы N 989 Қаулысы ... мұнай-химия өндірісі ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 30 қарашадағы № 1062 қаулысы ... хош иісті көмірсутектерді ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 қазандағы № 1072 Қаулысы ... хош иісті көмірсутектерді ...

9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жоғары хошиістендірілген мұнай» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Геология, геодезия және география, Экология, Химия

Дефинициясы1. Тұтқырлығы жоғары мұнай – осындай қасиетке ие мұнай түрін айдау және өңдеу қиынға соғады. Мұнайдың тұтқырлығы оның температурасы мен химиялық құрамымен анықталады, тұтқырлығы жоғары мұнай құрамында ауыр көмірсутектердің едәуір мөлшері мен асфальтендер қамтылады.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік. "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – табиғи майлы жанғыш сұйықтық
3. Өзбек: yuqori viskoziteli neft
4. Түрік: Yüksek viskoziteli yağ
5. Ағылшын: high viscosity oil
6. Неміс: hochstockendes Erdöl
7. Бекітілген нұсқасы: вязкость – тұтқырлық (2021), вязкость – тұтқырлық (хим.) (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы ... мұнай және мұнай өнімдерін ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 26 наурыздағы N 396-II заңы ... жоғарыда аталған мұнай ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылғы 11 тамыз N 467-I ...
жер қойнауын пайдалану және мұнай операцияларын ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 27 маусымдағы № 449 қаулысы ... тұтқырлығы жоғары ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 15 маусымдағы № 474 қаулысы ... тұтқырлығы жоғары ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 14 шілдедегі № 343 бұйрығы ... жоғары тұтқырлы мұнай...
... Жоғары тұтқырлы, күкіртті мұнайды өндіруге ....
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «тұтқырлығы жоғары мұнай» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Химия

Дефинициясы1. Тұтқырлығы жоғары ауыр мұнай – тұтқырлығы мен тығыздығы салдарынан өндіру мен өңдеуді қиындататын жоғары мұнай түрі. Мұнайдың бұл түрінде көбінесе күкірт қосылыстары мен металдар сияқты қоспалардың едәуір мөлшері болғандықтан, оны өңдеу қиынға соғады.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік. "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – табиғи майлы жанғыш сұйықтық
3. Өзбек: yuqori viskoziteli og'ir neft
4. Түрік: yüksek viskoziteli ağır yağ
5. Ағылшын: highly viscous heavy oil
6. Неміс: hochviskoses Schweröl
7. Бекітілген нұсқасы: вязкость – тұтқырлық (2021), темные нефтепродукты – ауыр мұнай өнімдері (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 1 желтоқсандағы N 2 Заңы ... жоғары технологиялар ...
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 5 шілдедегі N 159 Заңы ... мұнай мен газ конденсатын өндiрумен ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 14 шілдедегі № 343 бұйрығы ... жоғары тұтқырлы мұнай ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 15 маусымдағы № 286 бұйрығы ... Мұнай және мұнай өнімдеріне ...
Қазақстан Республикасының Қоршаған орта және су ресурстары министрінің 2014 жылғы 12 маусымдағы № 221-ө бұйрығы ... Мұнай өңдеу және мұнай-химия саласындағы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «тұтқырлығы жоғары ауыр мұнай» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Жоғары сапалы отындар – зиянды қоспалардың аз мөлшердегі, сақтау және пайдалану тұрақтылығы тиімді және таза жануды қамтамасыз ету қабілеті жоғары жанармай материалдары.
2. Этимологиясы: отын (ежелгі слав. "топити") – "от жағу" немесе "қыздыру"
3. Өзбек: yuqori sifatli yoqilg'i
4. Түрік: Yüksek kaliteli yakıtlar
5. Ағылшын: high-quality fuels
6. Неміс: Hochwertige Kraftstoffe
7. Бекітілген нұсқасы: топлива – отын (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 шілдедегі N 165-IV Заңы ... қазба отындарын пайдаланатын ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 шілдедегі N 165-IV Заңы ... қазба отындарын ...
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 5 шілдедегі N 166 Заңы ... , материалдары, отындары, энергиялары ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 27 наурыздағы № 232 қаулысы ... жоғары, топырақ сапасына ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 31 желтоқсандағы № 996 қаулысы... көміртегі қоры жоғары, топырақ сапасына ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 6 сәуірдегі № 173 қаулысы ... дизель отынына ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 5 қазандағы № 786 қаулысы ... дизель отынына...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сапасы жоғары отындар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғары температурада қайнайтындар – қайнау температурасы жоғары минералды майлар, органикалық еріткіштер және көмірсутектер жатады. Әртүрлі сұйықтықтарға немесе газдарға қатысты болуы мүмкін, мысалы, органикалық еріткіш, мұнай компоненттері немесе бөлме температурасынан едәуір жоғары температурада қайнайтын химиялық қосылыстар.
2. Этимологиясы: температура (лат. temperatura) – араластырылуға тиісті, өлшемдес болу, қалыпты күй
3. Өзбек: yuqori qaynatish
4. Түрік: yüksek kaynama noktalı
5. Ағылшын: high-boiling
6. Неміс: hochgezüchtet
7. Бекітілген нұсқасы: повышенная температура – жоғары температура (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 4 қарашадағы № 20-VІ ҚРЗ ... орташа температураның өсуін ...
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 4 мамырдағы № 275-IV Заңы ... қайнау температурасы ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы ... температура, қысым, ылғалдылық ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2018 жылғы 24 шілдедегі № 119 шешім і... температураға дейін қайнайтын ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... жоғары температуралы изомерлеу ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 5 мамырдағы № 163 бұйрығы ... тұз мөлшерiн, тұтқырлықты, температураны ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жоғары температурада қайнайтындар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғары температурада қайнайтын қалдықтар – қайнау температурасы жоғары компонентті, айдау немесе дистилляции процесінен кейін қалатын заттар. Мұнай өңдеу жағдайында жоғары қайнаған қалдықтарға ауыр көмірсутектер, асфальтендер, шайырлар және басқа да күрделі қосылыстар кіреді.
2. Этимологиясы: температура (лат. temperatura) – араластырылуға тиісті, өлшемдес болу, қалыпты күй
3. Өзбек: yuqori qaynash qoldiqlari
4. Түрік: yüksek kaynama noktalı kalıntılar
5. Ағылшын: high-boiling residue
6. Неміс: Hochkonzentrierte Reste
7. Бекітілген нұсқасы: повышенная температура – жоғары температура (2018), воспламенения температура – тұтану температурасы (2018), отходы химические – химиялық қалдықтар (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 10 ақпандағы N 389-II заңы ... Қауіпті қалдықтарды трансшекаралық ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 желтоқсандағы N 8 Заңы ... өндiрiс қалдықтары ...
Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 11 маусымдағы № 125 Заңы ... радиоактивті қалдықтарды ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығы ... тұтыну қалдықтарын жинауға ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы ...Төменгі температурада ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... Қалдықтардың түзілуі ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жоғары температурада қайнайтын қалдықтар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғарымолекулалық компоненттер – полимерлер немесе макромолекулалар түзетін көп мөлшердегі атомдардан тұратын молекулалар. Мұндай компоненттерге жоғары молекулалық салмағы мен күрделі құрылымы бар целлюлоза, крахмал, нейлон, полиэстер және құрамында биомолекуллар бар заттар жатады.
2. Этимологиясы: молекула (лат. molecula) – бөлшек
3. Өзбек: yuqori molekulyar og'irlikdagi komponentlar
4. Түрік: yüksek moleküler ağırlıklı bileşenler
5. Ағылшын: high molecular weight components
6. Неміс: hochmolekulare Komponenten
7. Бекітілген нұсқасы: молекула – молекула (2023), компонент – құрамбөлік (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 11 маусымдағы N 560 Заңы ... электрондардың, атомдардың немесе молекулалардың ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 20 наурыздағы № 22-VII ҚРЗ ... асыл тұқымды өнімге молекулалық ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 7 мамырдағы № 253-VІ ҚРЗ ... өнімнің бастапқы компоненттерден ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 1789 Қаулысы ... экологиялық қауіпті құрамдастарын ...
КСРО-ның ең соңғы және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 27 қазандағы № ҚР ДСМ-159/2020 бұйрығы ...
молекулалық маркерлер ...
Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 9 бұйрығы ... молекулалық салмағы ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жоғарымолекулалы компоненттер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Үлкен молекулалық фракциялар – жоғары молекулалық салмағы бар молекулалардан тұратын қосылыстар кластары. Әдетте мұндай фракциялар полимерлер немесе макромолекулалар болып табылады, олар тізбектене біріктірілген мыңдаған атомдардан тұруы мүмкін.
2. Этимологиясы: молекула (лат. molecula) – бөлшек; фракция (лат. fractio) – сындыру, бытырату
3. Өзбек: yuqori molekulyar og'irlikdagi fraktsiyalar
4. Түрік: yüksek moleküler ağırlıklı fraksiyonlar
5. Ағылшын: high molecular weight fractions
6. Неміс: hochmolekulare Fraktionen
7. Бекітілген нұсқасы: молекула – молекула (2023), фракция – фракция (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 7 мамырдағы № 253-VІ ҚРЗ ... молекулалық массасы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... тазартылмаған май фракциялары ...
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 4 қарашадағы N 186 Заңы ...
фракциялар мен депутаттық ...
Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 9 бұйрығы ... компонентінің молекулалық салмағы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... Бензинді фракцияларды ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 26 шілдедегі № 84 шешімі ... пальма майы фракцияларының...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 17 наурыздағы № 98 бұйрығы ... ацетофеннің фракцияларын ..
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып және мағынасына қарай «жоғары молекулалық фракциялар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғары (үлкен) молекулалы комплекс (кешен) – мономерлер деп аталатын көптеген қайталанатын бірліктерден түзілетін үлкен молекулалардан тұратын қосылыс. Мұндай кешенге пролактин гормоны мен G12 иммуноглобулинінің жоғары молекулалық салмағы болып табылатын макропролактин жатады.
2. Этимологиясы: молекула (лат. molecula) – бөлшек; фракция (лат. fractio) – сындыру, бытырату
3. Өзбек: yuqori molekulyar og'irlikdagi kompleks
4. Түрік: Yüksek moleküler ağırlıklı kompleks
5. Ағылшын: high molecular weight complex
6. Неміс: hochmolekularer Komplex
7. Бекітілген нұсқасы: высокомолекулярное соединение – жоғары молекулалы қосылыстар (2023), комплекс – кешен (хим.) (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 20 наурыздағы № 22-VII ҚРЗ ... іс-шаралар кешені ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 7 мамырдағы № 253-VІ ҚРЗ ... молекулалық массасы ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы ...
мұнай мен мұнай өнімдерінің ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2019 жылғы 18 маусымдағы № 104 шешімі ... молекулалық концентрациясы ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 30 қыркүйектегі № КР ДСМ -101 бұйрығы ... молекулалық-генетикалық әдісімен ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 27 қазандағы № ҚР ДСМ-159/2020 бұйрығы ... гликопротеин молекулалары ...
9. Ұсыныстар: бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, "жоғары молекулалы кешен" терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғары температуралы аймақ – қысымы қоршаған ортаның қалыпты жағдайына тән температурадан едәуір асатын аймақ. Геология, метеорология, физика және басқа ғылымдар сияқты әртүрлі контексттерде болатын жоғары температура аймағы.
2. Этимологиясы: температура (лат. temperatura) – араластырылуға тиісті, өлшемдес болу, қалыпты күй
3. Өзбек: yuqori haroratli zona
4. Түрік: yüksek sıcaklık bölgesi
5. Ағылшын: high temperature zone
6. Неміс: bereich der hohen Temperatur
7. Бекітілген нұсқасы: повышенная температура – жоғары температура (2018), природные зоны – табиғи аймақтар (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 26 шілдедегі N 312 Заңы ... Арнайы экономикалық аймақтар ...
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 209 Заңы
... созылып жатқан аймақ ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы
... температура орнатуға ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 26 ақпандағы № 131 бұйрығы ... арнайы экономикалық аймақтың ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 16 ақпандағы № ҚР ДСМ-19 бұйрығы ... аймақ – дәрілік ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 19 шілдедегі № ҚР ДСМ-62 бұйрығы ... температураны ұстап ...

9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "ең жоғары температуралы аймақ" нұсқасын ұсынамыз.


10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғарғы алкандар – құрамында көміртек атомдарының ұзақ тізбектері бар және сутегімен қаныққан көмірсутектер.
2. Этимологиясы: алкан (лат. "alkane" және грек. "alkus") – "тұз", "негіз"
3. Өзбек: yuqori alkanlar
4. Түрік: daha yüksek alkanlar
5. Ағылшын: the highest alkanes
6. Неміс: die höchsten alkane
7. Бекітілген нұсқасы: алканы – алкандар (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қызылорда облыстық мәслихатының 2024 жылғы 29 наурыздағы № 88 шешім ... алкандар C12-C19 ШРК ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 2 тамыздағы № ҚР ДСМ-70 бұйрығы ... 1 алкандар аударғанда шектелген көмірсутектері...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "жоғары алкандар" нұсқасын ұсынамыз.


10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жоғарғы көрсеткіш – қайнау, балқу температурасы мен ерігіштік сияқты белгілі бір физикалық немесе химиялық қасиеттердің ең жоғары мәні.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: eng yuqori ko'rsatkich
4. Түрік: en yüksek gösterge
5. Ағылшын: the highest indicator
6. Неміс: höchste Punktzahl
7. Бекітілген нұсқасы: показатель – көрсеткіш (мем. сатып алу) (1999)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы N 253 Заңы ...
есептік көрсеткішке дейінгі ...
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы N 101-IV Заңы ...
көрсеткіш мөлшерінде ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 7 қыркүйектегі № 432 бұйрығы ... бәсекеге қабілеттілік көрсеткіш ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 23 қазандағы № 669 қаулысы ... бюджеттің көрсеткіштерін ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30 сәуірдегі № 550 бұйрығы ... бақыланатын көрсеткіштер ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "ең жоғарғы көрсеткіш" нұсқасын ұсынамыз.


10. Қолданылу саласы: Энергетика, Физика және астрономия, Машинажасау, Химия

Дефинициясы1. Мұнайды ығыстыру – мұнай кен орындарынан көмірсутектерді алуды түрлі әдістер арқылы арттыру процесі.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік тілінде "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – "табиғи майлы жанғыш сұйықтық"
3. Өзбек: neft almashinuvi
4. Түрік: yağ deplasmanı
5. Ағылшын: displacement of oil
6. Неміс: Verdrängung von Öl
7. Бекітілген нұсқасы: вытеснение – ығыстыру (2021), дрейфовать – ығыстыру (2019)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 17 қаңтардағы N 284 Заңы ...
мұнайды және мұнай өнiмдерiн тасымалдау ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 21 шілдедегі № 468-IV Заңы ...
нысандарын ығыстыру ...
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 14 наурыздағы № 137 бұйрығы ... су ығыстыру коэффициенті ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің ҚАУЛЫСЫ 2000 жылғы 2 наурыз N 339 ...
бiртiндеп ығыстыруы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 25 қаңтар N 110 ...
мұнайды тиеп-түсiрудің ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "мұнайды ығыстыру" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Мұнайды ығыстырушы реагент – асты резервуарларынан мұнай алу процесінде қолданылатын химиялық заттарға мен ерітінділер. Реагенттер тұтқырлықты төмендету және көмірсутектердің сұйықтығын арттыру арқылы мұнай жинау тиімділігін жақсартады.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік тілінде "neft", парсы "نفت‎, naft") – "майлы жанғыш сұйықтық"; реагент (лат. "reagens" ) – "әрекет етуші", "жауап беруші", "реттеуші"
3. Өзбек: moyni almashtiruvchi vosita
4. Түрік: yağın yer değiştirme reaktifi
5. Ағылшын: oil displacing reagent
6. Неміс: vängungsreagenz von Erdöl
7. Бекітілген нұсқасы: реагенты – реагенттер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 15 маусымдағы № 322-V ҚРЗ ... химиялық реагенттерді...
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 6 сәуірдегі № 299-V ҚРЗ ... диагностикалық реагенттер ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... мұнайды есепке алу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2000 жылғы 19 тамыз N 1283 ... химиялық реагенттің ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 348 бұйрығы ... флотация реагенттері ...
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 28 ақпандағы № 158 бұйрығы ... заттар, реагенттер, сүзгі жүктемелер...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "мұнайды ығыстырушы реагент" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Шығым – табиғи немесе жасанды бастаудан белгілі уақыт бірлігінің ішінде келіп құйылатын мұнайдың немесе газдың көлемі.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: чиқиш
4. Түрік: çıkma
5. Ағылшын: exiting
6. Неміс: Verlassen
7. Бекітілген нұсқасы: выход блюд – тағам шығымы (2024), дебит источника – бастау шығымы (геолог.) (2005)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылығы 27 наурыздағы N 242 Заңы ...
өнiмiнiң шығымдылығы ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 30 наурыздағы № 107 бұйрығы ... өнімінің шығымдылығы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 27 маусымдағы № 449 қаулысы ... дебиті аз ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 31 желтоқсандағы № 1144 қаулысы ... дебиті аз...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "шығым" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Статистика, стандарттау және зияткерлік меншік, Энергетика, Механика және машинатану, Машинажасау, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Газ шығымы – газдың шығуы жағдайға байланысты бірнеше контекстке болуы ықтимал. Мысалы: газдардың құбырдан немесе жүйеден шығуы: бұл ағып кету немесе апат салдарынан болуы, жабдықтан газдың шығуы. Экология контекстіндегі газдың шығуы: бұл климаттың өзгеруі үшін маңызды мәселе болып табылатын көмірқышқыл газы немесе метан сияқты атмосфераға зиянды газдардың шығарылуын білдіреді.

2. Этимологиясы: газ (фр. gas, гр. chaos) – бей-берекет
3. Өзбек: gaz chiqishi
4. Түрік: gaz çıkışı
5. Ағылшын: gas outlet
6. Неміс: Gasaustritt
7. Бекітілген нұсқасы: дебит источника – бастау шығымы (геолог) (2005), газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... мұнай мен табиғи газды өндіруден басқа ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... Мұнай және газ өңдеу ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 28 қарашадағы № 162 бұйрығы ... Газ және газбен жабдықтау туралы ...
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығы 24 қаңтар 1994 ж. N 1517 ... мұнай мен газ ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "газ шығымы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Мұнай шығымы – жер асты резервуарларынан мұнай алу процесі.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік тілінде "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – "майлы жанғыш сұйықтық"
3. Өзбек: yog 'hosildorligi
4. Түрік: yağ Verimi
5. Ағылшын: oil output
6. Неміс: olaustritt
7. Бекітілген нұсқасы: выход блюд – тағам шығымы (2024), нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... мұнайды өндіру ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ. ..мұнайды өндіру ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... Мұнай және газ өңдеу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 11 наурыздағы № 161 қаулысы ... Мұнай және газ өңдеу ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 24 желтоқсандағы № 533 бұйрығы ... бұдан әрі – (БТБА (34-шығарылым) мұнай, мұнай өнімдері, газ ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "мұнай шығымы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Өнімдер шығымы – жер бетіндегі минералдардың немесе тау жыныстарының табиғи көрінісін білдіретін термин. Эрозия, ауа райының бұзылуы немесе басқа геологиялық процестер нәтижесінде пайда болуы мүмкін. Мысалы, базальт, гранит сияқты магмалық жыныстардың шығуы тауларда немесе тау жыныстарында көрінуі мүмкін. Мұндай көріністер геологиялық құрылымдар мен процестерді зерттеу үшін, сондай-ақ пайдалы қазбаларды іздеу үшін маңызды.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: mahsulot chiqishi
4. Түрік: ürünlerin çıktısı
5. Ағылшын: output of products
6. Неміс: Produktausbeute
7. Бекітілген нұсқасы: выход блюд – тағам шығымы (2024), прoдукт – өнім (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы ... химиялық өнімнің ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 10 маусымдағы № 89-VIII ҚРЗ ... органикалық өнім ...
Жамбыл облысы әкімдігінің 2017 жылғы 11 желтоқсандағы № 272 қаулысы ... төл беру шығымы ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 10 маусымдағы № 201 бұйрығы ... өнімнің физикалық-химиялық ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 2017 жылғы 15 тамыздағы № 334 бұйрығы ... ысыраптары мен шығымының ...

9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "өнімдер шығымы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Статистика, стандарттау және зияткерлік меншік, Энергетика, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Шаймаланғыштық – сұйық, әдетте су немесе ерітінділер арқылы қатты материалдардан (мысалы, тау жыныстары, топырақ, минералдар) еритін компоненттерді алу процесі. Процесс табиғи түрде, мысалы, жаңбыр суының нәтижесінде немесе өнеркәсіпте арнайы химиялық реагенттерді қолдану арқылы жүзеге асады. Шаймаланғыштық геология, экология, тау-кен және ауыл шаруашылығы сияқты әртүрлі салаларда маңызды рөл атқарады.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: suyultirish qobiliyati
4. Түрік: sızdırılabilirlik
5. Ағылшын: leachability
6. Неміс: Abscheulichkeit
7. Бекітілген нұсқасы: выщелачивание – шаймалау (хим.) (2006), выщелачивание – шаймалау (жер ғылымы) (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... қабатын шаймалау ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 12 қаңтардағы N 222 Заңы ... шаймалауға арналған айдауыш ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 19 қазандағы № 921 қаулысы ... күйдіру және өртендіні шаймалауға дайындау ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 1523 қаулысы ... Металдарды шаймалау ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 30 қазандағы № 1144 Қаулысы ... Металдарды шаймалау ...

9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "шаймаланғыштық" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Биология

Дефинициясы1. Заттың тұтқырлығы – заттың ішкі үйкелісі мен ағымына төзімділігін сипаттайтын физикалық шама. Ол сұйықтық немесе газ ағынының қаншалықты оңай немесе қиын екенін анықтайды. Тұтқырлық неғұрлым жоғары болса, сұйықтықтың ағуы соғұрлым қиынға түседі.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: moddaning yopishqoqligi
4. Түрік: maddenin viskozitesi
5. Ағылшын: viscosity of substance
6. Неміс: Viskosität der Substanz
7. Бекітілген нұсқасы: вязкость жидкости – сұйықтықтың тұтқырлығы (мех.) (2015), вязкость газа – газ тұтқырлығы (мех.) (2015), вязкость – тұтқырлық (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... өнiмнiң тұтқырлығын көтеру ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... заттың зарядын пайдалану ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... газ және түтін талдағыштар); тұтқырлығын ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29 желтоқсандағы N 1398 Қаулысы ... оның тұтқырлығын реттеу ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 7 наурыздағы № 141 бұйрығы ... сұйықтықтың тұтқырлығының ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2023 жылғы 15 ақпандағы № 22 шешімі ... қосалқы заттар өзгерген ...

9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "заттың тұтқырлығы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Энергетика, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Машинажасау, Биология, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Судың тұтқырлығы – сыртқы күштердің әсерінен ағынға және деформацияға қарсы тұру қабілетінің өлшемі болып табылады. Бұл қасиет сұйықтықтардың қозғалуы немесе ағуы қаншалықты қиын екенін сипаттайды. Судың тұтқырлығы температураға байланысты: температураның жоғарылауымен судың тұтқырлығы төмендейді, ал төмендеген кезде жоғарылайды.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: suvning yopishqoqligi
4. Түрік: suyun viskozitesi
5. Ағылшын: water viscosity
6. Неміс: wasserviskosität
7. Бекітілген нұсқасы: вязкость – тұтқырлық (2021), вязкость – тұтқырлық (хим.) (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 2 қыркүйектегі № 353 бұйрығы ... судың бетін кейіннен тазарту ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 7 наурыздағы № 141 бұйрығы ... сұйықтықтың тұтқырлығының ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 5 мамырдағы № 163 бұйрығы ... мұнайдағы судың ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "судың тұтқырлығы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Сазды ертіндінің тұтқырлығы – күш қолданылған кезде берілген ерітіндінің деформациялануының қаншалықты оңай немесе қиын екендігінің өлшемі. Сазды ерітінді су мен саздан тұрады; оның тұтқырлығы саздың құрамына, бөлшектердің мөлшері мен пішініне, температураға және басқа факторларға байланысты. Балшық ерітіндісінің тұтқырлығы құрылыс индустриясы, мұнай және газ салалары, сондай-ақ геология сияқты әртүрлі салаларда маңызды рөл атқарады.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: loyning yopishqoqligi
4. Түрік: kil çözeltisinin viskozitesi
5. Ағылшын: viscosity of clay solution
6. Неміс: Viskosität der Tonlösung
7. Бекітілген нұсқасы: пoчва глинистая – саз тoпырақ (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... механикалық сазды ...
Алматы облысы әкімдігінің 2023 жылғы 11 мамырдағы № 152 қаулысы ... ертінді литр ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 27 наурыздағы № 112 бұйрығы ... өлшеу және еріту, ертіндінің температурасын анықтау...
Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2021 жылғы 12 сәуірдегі № 105 қаулысы ... саз кен орны...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "сазды ертіндінің тұтқырлығы" нұсқасын қолдаймыз.

10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнай тұтқырлығы – оның сұйықтығы мен еркін ағу қабілетін анықтайтын маңызды физикалық параметр болып табылады. Бұл температура мен қысымға, сондай-ақ мұнай құрамына байланысты. Тұтқырлық мұнайды өңдеу дәрежесіне, ондағы асфальттардың, шайырлардың және басқа компоненттердің болуына байланысты өзгеріп отырады.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік тілінде "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – "табиғи майлы жанғыш сұйықтық"
3. Өзбек: yog 'qovushqoqligi
4. Түрік: yağ viskozitesi
5. Ағылшын: oil viscosity
6. Неміс: Viskosität des Öls
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), вязкость – тұтқырлық (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 сәуірде № 26-VII ҚРЗ ... мұнай өңдеу зауыттарын ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 27 маусымдағы № 449 қаулысы .... тұтқырлығы жоғары ....
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 15 маусымдағы № 474 қаулысы ... тұтқырлығы жоғары, су басқан ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 18 сәуірдегі № 204 қаулысы
... рентабельділігі төмен, тұтқырлығы жоғары ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "мұнай тұтқырлығы" нұсқасын қолдаймыз.


10. Қолданылу саласы: Энергетика, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Машинажасау, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Қойнауқаттық мұнай тұтқырлығы – оның сұйықтығы мен қозғалысқа төзімділігін көрсетеді. Бұл температураға, қысымға және мұнай құрамына байланысты. Жоғары тұтқырлық мұнай өндіру мен өңдеуді қиындатады, ал төмен тұтқырлық ұңғымалардағы жақсы ағынға ықпал етеді. Тұтқырлық әртүрлі жағдайларда өзгеруі мүмкін, мысалы, қыздыру немесе еріткіштерді қосу кезіңде.
2. Этимологиясы: қойнауқат (грек тілінен διπλάσιος) – «қос», қарапайым, бір қабатты, (falþan) "бүктеме, кенеп
мұнай (түрік тілінде "neft", парсы тілінде. "نفت‎, naft") – "табиғи майлы жанғыш сұйықтық"
3. Өзбек: rezervuar moyining yopishqoqligi
4. Түрік: rezervuar yağının viskozitesi
5. Ағылшын: viscosity of sheet oil
6. Неміс: Viskosität des Plastiköls
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), вязкость – тұтқырлық (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... (мұнай мен табиғи газды өндіруден басқа) ...
Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2023 жылғы 17 шілдедегі № 220 бұйрығы ... қойнауқаттық қысымды ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 қазандағы № 1072 Қаулысы ... Мұнай және газ конденсатын өндіру ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "қойнауқаттық мұнай тұтқырлығы " нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Көлік және қатынас жолдары, Жеңіл және тоқыма өнеркәсібі, Энергетика, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Машинажасау, Кен ісі және металлургия, Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Сәулет және құрылыс

Дефинициясы1. Шикізат тұтқырлығы – мұнай мен мұнай өнімдерінде, олардың ағынға деген төзімділігінің өлшемі. Өндіру, тасымалдау және өңдеу процестерінде шешуші рөл атқарады. Жоғары тұтқырлық құбырлар арқылы соруды қиындатады және қайта өңдеу немесе экстракция сияқты процестердің тиімділігін төмендетеді.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: xom ashyoning yopishqoqligi
4. Түрік: hammaddelerin viskozitesi
5. Ағылшын: viscosity of raw materials
6. Неміс: Viskosität der Rohstoffe
7. Бекітілген нұсқасы: сырье – шикізат (2022), качество сырья – шикізат сапасы (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... минералдық шикізаттың құрамындағы ... шикізатына жер қойнауын пайдалану құқығы ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... өсімдік шикізат ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2022 жылғы 1 қарашадағы № 342 бұйрығы ... температураны, қысымды ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "шикізат тұтқырлығы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Жеңіл және тоқыма өнеркәсібі, Статистика, стандарттау және зияткерлік меншік, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Экономика және қаржы, Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Биология, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Пиролиз газы – мұнай, көмір немесе биомасса сияқты органикалық материалдардың пиролизінен пайда болатын көмірсутек газдарының қоспасы. Пиролиз оттегі болмаған кезде жоғары температурада заттардың ыдырауының термохимиялық процесі.
2. Этимологиясы: газ (фр. gas, гр. chaos) – бей-берекет; пиролиз (грек. "pyr") – от, (грек. "lysis") – еріту, ажырату
3. Өзбек: piroliz gazi
4. Түрік: piroliz gazı
5. Ағылшын: pyrolysis gas
6. Неміс: Gaspyrolyse
7. Бекітілген нұсқасы: пиролиз – пиролиз (2019), газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 23 қазандағы N 90-ІІ Заңы ... Пиролиз қондырғыларының ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 12 желтоқсандағы № 279-VІ ҚРЗ ... Қауіпті қалдықтарды жағуға, пиролиздеуге ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 23 қаңтардағы № 23 қаулысы ...Түтін газының ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ...Табиғи және ілеспе мұнай газы ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 8 шілдедегі № 457-IV Заңы ... мұнайды қайта өңдеу газы ...


9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "пиролиз газы" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Машинажасау, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Экология

Дефинициясы1. Газ бөлгіш – кәсіпорындар мен мобильді қондырғыларда қолданылатын отын мен мұнай өнімдерін тазарту жүйелеріндегі маңызды элемент болып табылады. Олардың негізгі мақсаты газ тәрізді және сұйық заттардан әртүрлі қоспаларды кетіру.

2. Этимологиясы: газ (фр. gas, грек. chaos) – бей-берекет
3. Өзбек: gaz ajratuvchi
4. Түрік: gaz ayırıcı
5. Ағылшын: gas separator
6. Неміс: Gasabscheider
7. Бекітілген нұсқасы: знаменатель – бөлгіш (2016), делитель – бөлгіш (матем.) (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы ... газ центрифугаларын жинау ...
... Бөлгіш модуль қаптамалары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... газбен ғана немесе газ ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 27 наурыздағы № 217-VII ҚРЗ ... газ кұбырын қиып ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармалар мен дефинициясыны басшылыққа ала отырып, "газ анықтауыш" нұсқасын ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Энергетика, Механика және машинатану, Машинажасау, Химия

Дефинициясы1. Газ-күйе қоспасы – негізгі құрамдас бөліктері газ тәрізді көмірсутектерден, яғни метан, этан, пропан және бутаннан тұратын қоспалар жиынтығы.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік".
3. Өзбек: gaz-soot aralashmasi
4. Түрік: gaz-kurum karışımı
5. Ағылшын: gas-soot mixture
6. Неміс: gas-ruß-gemisch
7. Бекітілген нұсқасы: гомогенная смесь – гамоген қоспа (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 6 сәуірдегі № 173 қаулысы ... көмірсутектер қоспасы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 5 қазандағы № 786 қаулысы ... жеңіл көмірсутектер қоспасы ...
Қызылорда облыстық мәслихатының 2024 жылғы 29 наурыздағы № 88 шешімі ... күйе ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ-күйе қоспасы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Газ фазасы – органикалық заттардың термикалық деструкцияға ұшырауы салдарынан температура мөлшері шамамен 180°С пен 250°С дейінгі аралықта болғанда жүзеге асатын процесс, шашыранды органикалық заттар есебінен көмірсутекті газдардың (көбінесе метанның) ең қарқынды қалыптасу сатысы.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік", фаза (көне грек. φάσις) - "анықтау, пайда болу".
3. Өзбек: gaz fazasi
4. Түрік: gaz fazı
5. Ағылшын: the gas phase
6. Неміс: gasphase
7. Бекітілген нұсқасы: фаза луны – ай фазасы (2023), универсальная газовая постоянная – әмбебап газ тұрақтысы (2023), фаза – фаза (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2023 жылғы 22 қарашадағы № 413 бұйрығы ... газ қоспасы бу фазасының абсолютті температурасы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 268-V ҚРЗ ... жобаның екінші фазасы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2002 жылғы 20 наурыз N 307-ІІ ... 1 фаза ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ фазасы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Газ тақиясы – мұнай және газ кен орнындарының табиғи жанғыш газбен толтырылған жоғарғы бөлігі.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік".
3. Өзбек: gaz qopqog'i
4. Түрік: gaz kapağı
5. Ағылшын: gas cap
6. Неміс: tankdeckel
7. Бекітілген нұсқасы: универсальная газовая постоянная – әмбебап газ тұрақтысы (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 2 сәуірдегі № 183 қаулысы ... газ құбырының ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 28 қарашадағы № 162 бұйрығы ... газ және газбен жабдықтау туралы...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2019 жылғы 4 қарашадағы № 357 бұйрығы ... мұнайды, газ конденсатын, шикі газды ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ қақпағы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Газ кен орны – табиғи газ бен газ конденсаты кен орындарының белгілі бір аумақтағы жиынтығы.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік"
3. Өзбек: gaz koni
4. Түрік: gaz sahası
5. Ағылшын: gas field
6. Неміс: gasvorkommen
7. Бекітілген нұсқасы: бесцветный газ – түссіз газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 1996 жылғы 16 қазандағы N 38-I ... мұнай кен орындарын оңалту ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 174-VII ҚРЗ ... кенжатынының (кен орнының) ең жоғарғы нүктесінің абсолюттік тереңдігі ...
Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 125-VІ ҚРЗ ... кен орны деп танылады ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ кен орны» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Экология, Химия

Дефинициясы1. Газ шоғыры (жатыны) – өткізбейтін тау жыныстарынан тұратын жабынды қабаттың астында коллекторлық тау жыныстарынан пайда болған газдың әдетте бірнеше жүз шақырымды алатын аумақта табиғи жиналуы.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік"
3. Өзбек: gaz konlari
4. Түрік: gaz yatakları
5. Ағылшын: gas deposits
6. Неміс: gasvorkommen
7. Бекітілген нұсқасы: газовые законы, закон газа – газ заңы (2023), залежь – кенжатын (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 174-VII ҚРЗ ... кенжатынының (кен орнының) ең жоғарғы нүктесінің абсолюттік тереңдігі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 9 наурыздағы № 14-VII ... жаңа кенжатынды (кенжатындар жиынтығын) тапқан жағдайда ...
Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 125-VІ ... табылған кенжатындағы (кен орнындағы) күкіртті сутектің құрамы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ шоғыры (жатыны)» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Экология, Химия

Дефинициясы1. Газды режим – қазба барысында метанның немесе сутектің бөлінуіне байланысты қауіпті саналатын шахталардағы сақтандыру іс-шараларының жүйесі.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік", режім (лат. regimen) - "басқару, меңгеру".
3. Өзбек: gaz rejimi
4. Түрік: gaz modu
5. Ағылшын: gas mode
6. Неміс: gas-modus
7. Бекітілген нұсқасы: аномалия сейсмического режима – сейсмикалық режім аномалиясы (2024), налоговый режим специальный – арнаулы салық режимі (2017)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 13 желтоқсандағы N 11 Заңы ... арнайы салық режимiн қолданатын ұйымдар ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 22 маусымдағы № 21-V Заңы ... арнайы салық режимi ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 16 қарашадағы N 200-IV Заңы ... салық режимi ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ режимі» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Газ конденсаттық кенорын – бір жабынды тұзағының астына шоғырланған, қабат қысымы мен температурасының әсерінен көмірсутектер газ күйінде болатын бір немесе бірнеше кен орындары.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік", конденсат (лат. condensatus) - "қоюланған, тығыздалған".
3. Өзбек: gaz kondensati koni
4. Түрік: gaz yoğunlaşma sahası
5. Ағылшын: gas condensate field
6. Неміс: gaskondensatfeld
7. Бекітілген нұсқасы: конденсат – конденсат (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі № 330-IV Заңы ... газ конденсаты кен орнына арналған ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы ... газ конденсаты кен орындарында өндірілетін ...
Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 174-VII Заңы ... газ конденсатының кенжатыны ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ конденсаттық кенорын» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Газдылық – табиғи жағдайда тау жыныстарының массасының немесе көлемінің бірлігінде болатын бос немесе сорбцияланған газдардың (негізінен метанның) мөлшері.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік".
3. Өзбек: gaz tarkibi
4. Түрік: gaz içeriği
5. Ағылшын: gas content, foulness
6. Неміс: gasführung
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 30 желтоқсандағы № 1127 қаулысы ... өнеркәсіптік газдылығы айқындалды ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 1573 қаулысы … жоғары газдылығына байланысты …
Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын қорғау комитеті Төрағасының 2004 жылғы 13 тамыздағы N 126-п бұйрығы ... күтiлетiн газтасығыштық ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газдылық» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Экология, Химия

Дефинициясы1. Газды қойнауқаттар – көп немесе аз біртекті құрамнан тұратын шөгінді жыныстардың пайда болуының негізгі формасы, суға, мұнайға және газға толы тау шөгінді жынысы.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік".
3. Өзбек: gazli qatlamlar
4. Түрік: gaz taşıyan tabakalar
5. Ағылшын: gas-bearing formations
6. Неміс: gastragende schichten
7. Бекітілген нұсқасы: водоносный пласт – сулы қабат (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 30 желтоқсандағы № 1127 қаулысы ... өнеркәсіптік газдылығы айқындалды ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 1573 қаулысы … жоғары газдылығына байланысты …
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 29 шілдедегі № 561 Бұйрығы ... өнім беретін қабаттар - мұнай және газды түзілімдер ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газды қабаттар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Газ фазалық реакция – реактивтер мен өнімдер газ фазасында болатын химиялық реакция. Мұндай реакциялар көбінесе атмосферада немесе газдарды қолданатын реакторларда болады.
2. Этимологиясы: реакция (лат. ре… және aktіo) – әрекет; газ(фр. gas, гр. chaos) – бей-берекет; фаза (көне грек. φάσις) – анықтау, пайда болу, ("φαίνω") – жарқырау, көріну

3. Өзбек: gaz fazali reaktsiya
4. Түрік: gaz fazı reaksiyonu
5. Ағылшын: gas phase reaction
6. Неміс: Gasphasenreaktion
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023), фаза – фаза (2018), реакция – реакция (2017)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 209 Заңы ... газ конденсаты және табиғи газ ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 28 желтоқсандағы № 211-VІ ҚРЗ ... жағымсыз реакция ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы ... ядролық реакторларда реакцияның ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 11 наурыздағы N 233 Қаулысы ... пилоттық фазасының ...
9. Ұсыныстар: жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, "газ фазалық реакция" нұсқасын қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Энергетика, Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Газ фазалы термиялық процесс – әдетте молекулалық салмағы аз өнімдерді алу үшін көмірсутектерді жоғары температурада өңдеу процесі, тұрақты температурада физикалық жүйеде болатын термодинамикалық изопроцесс.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік", фаза (көне грек. φάσις) - "анықтау, айқындау"
3. Өзбек: gaz fazali issiqlik jarayoni
4. Түрік: gaz fazlı ısıl işlem
5. Ағылшын: gas-phase thermal process
6. Неміс: thermischer gasphasenprozess
7. Бекітілген нұсқасы: изотермический процесс – изотермиялық процесс (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 268-V ҚРЗ ... жобаның екінші фазасы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2002 жылғы 20 наурыз N 307-ІІ ... (1 фаза)" жобасы) ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 14 желтоқсан N 270-ІІ ... Т-фазалық станциялардан тұратын ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 қаңтардағы N 49 Қаулысы ... термикалық өңдеуге жатпайтын ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1033 бұйрығы ... химиялық және термиялық күюі ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің м.а. 2013 жылғы 27 желтоқсандағы № 447 бұйрығы ... термиялық фосфор қышқылын өндіру ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газ фазалы термиялық процесс» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Галлоидтау – галогендерді басқа химиялық элементтермен немесе радикалдармен қосу арқылы химиялық процеске қол жеткізу.
2. Этимологиясы: галлоид (көне грек. ἅλς) - "тұз", (грек. γενῄς) - "туылған"
3. Өзбек: haloidlash
4. Түрік: halojenasyon
5. Ағылшын: halogenation
6. Неміс: halogen
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Көлік және коммуникациялар министрлігі Азаматтық авиация комитеті төрағасының 2002 жылғы 31 қазандағы N 770-ю бұйрығы ... галлоидкөмірқышқылы қоспаларымен ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 10 маусымдағы № 201 бұйрығы ... қосылыстардағы галлоидты топтарды ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі 2000 жылғы 19 шілдедегі N 175-ө бұйрығы ... стиролдың галлоид туындыларын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «галлоидтау» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Натрийгексаметафосфаты (НГМФ) – натрий және гексаметофосфор қышқылының тұзы, суда еритін, кристаллогидраттар түзетін түссіз кристалдар.
2. Этимологиясы: натрий (лат. Natrium) - химиялық элемент, гекса ( лат. hexa) - алты қырлылықты білдіретін сандық қосымша, мета (көне грек. μετά) - "кейін, арқылы", фосфат (көне грек. φωσφόρος) - "фосфор қышқылының тұзы".
3. Өзбек: natriy geksametafosfat (HMP)
4. Түрік: sodyum heksametafosfat (HMP)
5. Ағылшын: sodium hexametaphosphate (HMP)
6. Неміс: natriumhexametaphosphat (HMP)
7. Бекітілген нұсқасы: натрий – натрий (2023), гексан – гексан (2023), аденозиндифосфат – аденозиндифосфат (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 3 наурыздағы № 73 бұйрығы ... хлорлы натрий ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 21 қыркүйектегі № 821 қаулысы ... натрий гексаметафосфаты өндірісі ...
Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2021 жылғы 4 ақпандағы № 28 бұйрығы ... натрий гексаметафосфаты ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «натрийгексаметафосфаты (НГМФ)» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Геологиялық ерекшелік – кең көлемді аумақтарда миллиондаған, тіпті миллиардтаған жылдарға созылатын процестердің нәтижесінде тау жыныстарының құрамы мен құрылымындағы өзгерістер, жер бетінің рельеф формалары сияқты ерекшеліктер.
2. Этимологиясы: геология (көне грек. γῆ) - "жер", (көне грек. λόγος) - "ілім, ғылым".
3. Өзбек: geologik xususiyat
4. Түрік: jeolojik özellik
5. Ағылшын: geological feature
6. Неміс: geologische besonderheit
7. Бекітілген нұсқасы: опасное геологическое явление – қауіпті геологиялық құбылыс (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 желтоқсандағы № 1211 қаулысы ... геологиялық қызмет ..., ... тектоникалық ерекшеліктері ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 30 шiлдедегi № 279 бұйрығы ... геологиялық зерттеу ..., ... климаттық ерекшелік ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 30 желтоқсандағы № 1127 қаулысы ... өңірлік геологиялық ерекшелікті ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «геологиялық ерекшелік» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Геологиялық баспалдақ – геология мен палеонтологияда қолданылатын жер тарихының геологиялық уақыт шкаласы, жүздеген мың және миллиондаған жылдар аралығына арналған ерекше күнтізбе.
2. Этимологиясы: геология (көне грек. γῆ) - "жер", (көне грек. λόγος) - "ілім, ғылым".
3. Өзбек: geologik bosqich
4. Түрік: jeolojik aşama
5. Ағылшын: geological stage
6. Неміс: geologische stufe
7. Бекітілген нұсқасы: опасное геологическое явление – қауіпті геологиялық құбылыс (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 14 қазандағы N 79 Заңы ... геологиялық зерттеу ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 126-VI ҚРЗ ... геологиялық зерттеу үшін ...
Қазақстан Республикасының Заңы. 2002 жылғы 14 қараша N 356 ... геологиялық құрылымдарды ескерумен ...
Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің м.а. 2014 жылғы 21 қарашадағы № 103 бұйрығы ... 1-саты ...
Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2017 жылғы 21 сәуірдегі № 109 бұйрығы ... 1-саты ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 2017 жылғы 27 сәуірдегі № 185 бұйрығы ... ең соңғы сатысы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «геологиялық саты» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнайдың геологиялық қоры – геологиялық барлау жұмыстарының немесе кенорынды игеру деректері бойынша анықталған жер қойнауындағы пайдалы қазбалардың сандық-мөлшерлік есебі.
2. Этимологиясы: геология (көне грек. γῆ) - "жер", (көне грек. λόγος) - "ілім, ғылым".
3. Өзбек: neftning geologik zaxirasi
4. Түрік: jeolojik petrol rezervi
5. Ағылшын: geological oil reserve
6. Неміс: geologische ölreserve
7. Бекітілген нұсқасы: запас – босалқы қор (2020), влагозапас почвы – топырақтың ылғал қоры (2024), сырая нефть – шикі мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 14 қазандағы N 79 Заңы ... геологиялық зерттеу ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 126-VI ҚРЗ ... геологиялық зерттеу үшін ...
Қазақстан Республикасының Заңы. 2002 жылғы 14 қараша N 356 ... геологиялық құрылымдарды ескерумен ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы ... мұнай және мұнай өнімдерін жеткізу ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы ... мұнай мен мұнай өнімдерінің ортақ нарықтарын ұйымдастыру ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 21 қарашадағы № 195-VІ ҚРЗ ... мұнайдың мәртебесін айқындау ...
Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Геология және жер қойнауын пайдалану комитетінің 2007 жылғы 11 мамырдағы N 53-п бұйрығы ... мұнай қоры ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 желтоқсандағы № 1211 қаулысы ... геологиялық қызмет ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 30 шiлдедегi № 279 бұйрығы ... геологиялық зерттеу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 8 ақпандағы № 87 Қаулысы ... мұнай қорлары ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «мұнайдың геологиялық қоры» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Геофизикалық жұмыстар – геологиялық, гидрогеологиялық жұмыстарды толықтыру немесе ауыстыру және ұңғымаларды бұрғылау жағдайында жер қыртысының жоғарғы қабаттарын зерттеуге бағытталған инженерлік зерттеулер.
2. Этимологиясы: геофизика (көне грек. γῆ) - жер, (көне грек. φύσις) - "заттек, табиғат".
3. Өзбек: geofizik ishlar
4. Түрік: jeofizik çalışmalar
5. Ағылшын: geophysical work
6. Неміс: geophysikalische аrbeiten
7. Бекітілген нұсқасы: геофизическая аномалия – геофизикалық аномалия (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2022 жылғы 31 қазандағы № 338 бұйрығы ... геофизикалық жұмыстар …
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің 2013 жылғы 9 желтоқсандағы № 404 бұйрығы ... геофизикалық әдістер ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «геофизикалық жұмыстар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Геофизикалық сипаттамалар – конвергентті плиталардың шекаралары мен субдукция аймағының болуы: бұл аймақта Тынық мұхиты плитасы субдукция аймағын құрай отырып, Солтүстік Америка плитасы, Оңтүстік Америка плитасы, Еуразиялық плита сияқты плиталардың астына түседі.
2. Этимологиясы: геофизика (көне грек. γῆ) - жер, (көне грек. φύσις) - "заттек, табиғат".
3. Өзбек: geofizik xususiyatlari
4. Түрік: jeofiziksel özellikler
5. Ағылшын: geophysical characteristics
6. Неміс: geophysikalische eigenschaften
7. Бекітілген нұсқасы: динамическая характеристика – динамикалық сипаттама (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2022 жылғы 31 қазандағы № 338 бұйрығы ... геофизикалық жұмыстар …
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің 2013 жылғы 9 желтоқсандағы № 404 бұйрығы ... геофизикалық әдістер ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің м.а. 2018 жылғы 25 мамырдағы № 393 бұйрығы ... гидрогеологиялық сипаттамалары ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «геофизикалық сипаттамалар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Геохимиялық жұмыстар – дала сынамаларына химиялық-талдамалық зерттеулер жүргізу, далалық және зертханалық деректерді өңдеу, сондай-ақ олардың сапасын бағалау.
2. Этимологиясы: геохимия (көне грек. γῆ) - жер, (лат. chymia) – химия.
3. Өзбек: geokimyoviy ishlar
4. Түрік: jeokimyasal çalışmalar
5. Ағылшын: geochemical work
6. Неміс: geochemische аrbeiten
7. Бекітілген нұсқасы: круговорот биогеохимический – биогеохимиялық айналым (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 410 бұйрығы ... геохимиялық тұрғыдан зерттелуін ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2022 жылғы 31 қазандағы № 338 бұйрығы ... геофизикалық жұмыстар ...
Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң қаулысы 8 желтоқсан 1992 ж. N 1034 ... геохимиялық, әуеғарыштық, экономикалық және басқа да жер қойнауын сипаттайтын мәлiметтер ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «геохимиялық жұмыстар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Тұмшаландыру – бөлшектердің жалғасқан жерлері мен беттерінен газдар мен сұйықтықтардың өтімсіздігін қамтамасыз ету.
2. Этимологиясы: герметик (лат. hermeticus) - "қымталған, бітелген".
3. Өзбек: germetizatsiyalash
4. Түрік: basınçlandırma
5. Ағылшын: pressurizing, tightening
6. Неміс: versiegeln
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: ҚР Ұ 218-132-2016. ҚР ИДМ автомобиль жолдары Комитетінің 2016 жылғы 30 қарашадағы № 171 бұйрығымен бекітіліп қолданысқа енгізілген ұсынымдар ... герметикалайтын материалдар ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 11 ақпандағы № ҚР ДСМ -13 бұйрығы ... герметикаланған жабдықтарда жүзеге асырылады ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық министрлігінің 2011 жылғы 1 шілдедегі № 440 бұйрығы ... самосвалдардың кабиналарын герметикалау ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «тұмшаландыру» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гетеролиттік ыдырау – қос байланыстың электронды тығыздығына жақындаған полярлы емес молекуланың іштей ыдырап, поляризациялану процесі.
2. Этимологиясы: гетеролит (көне грек. ὲτερος) - "сапарлас, серік".
3. Өзбек: geterolitik parchalanish
4. Түрік: heterolitik bozunma
5. Ағылшын: heterolytic decay
6. Неміс: heterolitischer zerfall
7. Бекітілген нұсқасы: радиоактивный распад – радиоактивті ыдырау (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. 2013 жылғы 16 тамыздағы № 343 бұйрығы ... гетеролитикалық және гомолитикалық процестер ...
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 5 шілдедегі № 425 бұйрығы ... гетеролитикалық және гомолитикалық процестер ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2018 жылғы 21 желтоқсандағы № 118 бұйрығымен бекітілген ұсынымдар ... ыдырау уақыты ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гетеролиттік ыдырау» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидравликалық кедергілер – тұтқыр үйкелістің пайда болуының нәтижесінде гидравликалық жүйелердің кей аумақтарындағы меншікті энергияның қайтымсыз жоғалуы.
2. Этимологиясы: гидравлика (көне грек. ὑδραυλικός) - "сулы, су".
3. Өзбек: shlangi qarshilik
4. Түрік: hidrolik dirençler
5. Ағылшын: hydraulic resistance
6. Неміс: hydraulischer widerstand
7. Бекітілген нұсқасы: гидравлические машины – гидравликалық мәшинелер (2023), температурный коэффициент сопротивления – кедергінің температуралық коэффиценті (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 30 сәуірдегі № 149 бұйрығы ... гидравликалық кедергіге сынау ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 27 наурыздағы № 98-ө-м Бұйрығы ... гидравликалық кедергіге сынау ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 689 бұйрығы ... гидравликалық мақсаттарға арналған ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидравликалық кедергілер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қойнауқатты гидравликалық бұзу (ҚГБ) – мұнай және газ ұңғымалары жұмысының қарқындылығын арттыру және айдау ұңғымаларының қабылдау қабілетін жақсарту әдістерінің бірі.
2. Этимологиясы: гидравлика (көне грек. ὑδραυλικός) - "сулы, су".
3. Өзбек: poʻlatning gidravlik parchalanishi
4. Түрік: hidrolik kırılma
5. Ағылшын: hydraulic fracturing
6. Неміс: hydraulischer frakturbruch
7. Бекітілген нұсқасы: разрыв – ажырау (байланыс) (2007), разрывной заряд – жарғыш заряд (2020), анализ разрывов (GAP-анализ) – алшақтықтарды талдау (GAP-талдау) (2022), водоносный пласт – сулы қабат (2024), обoрoт пласта – аудара жырту (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 29 шілдедегі № 561 бұйрығы ... өнім беретін қабаттар - мұнай және газды түзілімдер ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 2 ақпандағы № 71 бұйрығы ... қабаттың негізгі гидродинамикалық сипаттамаларын анықтауды ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 6 қазандағы № 795 бұйрығы ... санитарлық ажырау ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 27 наурыздағы № 98-ө-м Бұйрығы ... гидравликалық кедергіге сынау ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 689 бұйрығы ... гидравликалық мақсаттарға арналған ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «қойнауқатты гидравликалық бұзу (ҚГБ)» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану, Химия

Дефинициясы1. Гидравликалық соққы – бұл құбыр жүйесі арқылы тасымалданатын ағынның қозғалыс жылдамдығы кенеттен өзгерген (тежелген немесе үдеген) кезде құбырдағы қысымның қысқа мерзімді, бірақ күрт және күшті өзгеру (жоғарылау немесе төмендеу) құбылысы.
2. Этимологиясы: гидравлика (көне грек. ὑδραυλικός) - "сулы, су".
3. Өзбек: shlangi zarba
4. Түрік: hidrolik amortisör
5. Ағылшын: hydraulic shock
6. Неміс: wasserschlag
7. Бекітілген нұсқасы: ударная ионизация – соқтығысып иондалу (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 12 ақпандағы N 132-IV Заңы ... гидравликалық жағынан байланысты ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 215-V ҚРЗ ... гидравликалық мақсаттарға арналған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 265-V ҚРЗ ... гидравликалық мақсаттарға арналған сұйықтықтар ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 шілдедегі N 472-II Заңы ... соққы беруші тiкұшақтан ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1996 жылғы 24 желтоқсандағы N 57 ... соққы беруші ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2002 жылғы 6 мамыр N 319-ІІ ... соққы әсерлерінің өзгерістерін ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 27 наурыздағы № 98-ө-м Бұйрығы ... гидравликалық кедергіге сынау ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 9 қарашадағы № 689 бұйрығы ... гидравликалық мақсаттарға арналған ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2020 жылғы 26 ақпандағы № 28 шешімі ... соққы капсюлалары ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидравликалық соққы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Гидраттық тығын – газ тасымалдау кезінде газ құбырлары мен олардың технологиялық жүйелерінде көмірсутек газдарының молекулалары мұздың кристалдық торының бос жерлерін толтыратын байланыстар (клатраттар) қосындысын білдіретін түзілістер.
2. Этимологиясы: гидрат (грек. hydra) - "су жыланы".
3. Өзбек: gidratli to'siq
4. Түрік: hidrat tıkacı
5. Ағылшын: hydrate block
6. Неміс: hydratstopfen
7. Бекітілген нұсқасы: гидраты – суаңзаттар (хим) (2006), пробка деревянная – ағаш тығын (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 30 маусымдағы № 130-VII ҚРЗ ... гидраттары деп аталады ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 7 мамырдағы № 253-VІ ҚРЗ ... гидратациямен тазартылмаған немесе тазартылған шикі май ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... гидратациямен тазартылмаған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 27 қазандағы № 362-V ҚРЗ ... тығын бұйымдарын өндіруді ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... дәріленіп тазартылған тығын ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 18 маусымдағы № 210-V ҚРЗ ... тығыны бар шөлмектердегi ...
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі № 312 бұйрығы ... гидрат түзілудің алдын-алу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы ... гидрат түзілу ингибиторын ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 26 маусымдағы № 15-07/572 бұйрығы ... резеңке тығын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидраттық тығын» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидраттүзілімдер – су буының серпімділігі мен газдың ылғал сыйымдылығының төмендеуіне, нәтижесінде сумен қосылған тұрақсыз көмірсутектердің , яғни гидраттардың пайда болуына әкелетін, температура мен қысымның төмендеуі кезінде пайда болатын процесс.
2. Этимологиясы: гидрат (грек. hydra) - "су жыланы".
3. Өзбек: gidrat hosil bo'lishi
4. Түрік: hidrasyon oluşumu
5. Ағылшын: hydrate formation
6. Неміс: hydratbildungen
7. Бекітілген нұсқасы: кристаллогидрат – кристаллогидрат (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі № 312 бұйрығы ... гидрат түзілудің алдын-алу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы ... гидрат түзілу ингибиторын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидраттүзілімдер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидрлеу (сутектендіру) – сутектің органикалық затқа қосылуын қамтитын химиялық реакция.
2. Этимологиясы: гидро (грек. hydra) - "су жыланы".
3. Өзбек: gidrogenlash
4. Түрік: hidrojenasyon
5. Ағылшын: hydrogenation
6. Неміс: hydrierung
7. Бекітілген нұсқасы: гидрирование – сутектену (хим.) (2006), дегидрирование – сутексіздендіру (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 24 желтоқсандағы № 533 бұйрығы ... гидрирлеу және дегидрирлеу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 6 қыркүйектегі № 666 қаулысы ... дегидрирлеу, гидрирлеу, полимерлеу ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы ... гидрлеуге арналған катализаторлары ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сутектендіру» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидродинамикалық есептеулер – идеал және нақты сұйықтықтар мен газдардың қозғалысын және олардың қатты денелермен күштік өзара әрекеттесуін есептеу тәсілі.
2. Этимологиясы: гидро (көне грек. ὕδωρ) - "су", динамика (көне грек. δύναμις) - "күш, қуат".
3. Өзбек: gidrodinamik hisoblar
4. Түрік: hidrodinamik hesaplamalar
5. Ағылшын: hydrodynamic calculations
6. Неміс: hydrodynamische berechnungen
7. Бекітілген нұсқасы: гидродинамическая авария – гидродинамикалық авария (2024), расчеты актуарные – актуарийлік есептер (2017), межфилиальные расчеты – филиаларалық есептесу (банк ісі) (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 4 шілдегі № 128-V Заңы ... гидродинамикалық су энергиясын ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 шілдедегі N 166-IV Заңы ... гидродинамикалық су энергиясы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 19 сәуірдегі № 223-VII ҚРЗ ... гидродинамикалық энергиясын пайдаланатын ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 2 ақпандағы № 71 бұйрығы ... есептеулер ішкі пайда нормасының мәні ..., гидродинамикалық болжамдар ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 15 маусымдағы № 239 бұйрығы ... гидродинамикалық параметрлерін ... техникалық-экономикалық есептеулердің нәтижелері ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 24 мамырдағы № 217 бұйрығы ... гидродинамикалық зерттеуге қатысады ... жедел есептеуді ұйымдастырады ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидродинамикалық есептеулер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидрокарбонилдік комплекстер (кешендер) – гидроформилдену процесінеде көп тонналы өндірісті игеру үшін катализатор ретінде қолданылатын Со және Rh кешендері.
2. Этимологиясы: гидрокарбонил (лат. hydro) - "су", (лат. carbo, carbonis) - "көмір".
3. Өзбек: gidrokarbonil komplekslari
4. Түрік: hidrokarbonil kompleksleri
5. Ағылшын: hydrocarbonyl complexes
6. Неміс: hydrocarbonale komplexe
7. Бекітілген нұсқасы: природные комплексы – табиғи кешендер (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 27 сәуірдегі N 335 Қаулысы ... агроөнеркәсіптік кешен ...
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2014 жылғы 10 маусымдағы № 82-ө өкімі ... агроөнеркәсіптік кешен мәселелері ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 13 қазандағы N 989 Қаулысы ... мұнай-химия кешендерiн құру ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидрокарбонилді кешендер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидропероксидтер – O−O пероксид тобынан тұратын және молекуласында сутегі атомдарының бірі көмірсутектің R радикалымен алмастырылған сутегі асқын тотығының органикалық туындылары болып келетін ROOH құрамының қосылыстары.
2. Этимологиясы: гидропероксид (көне грек. ὕδωρ) - "су", (лат. peroxide) - "химиялық элемент атауы".
3. Өзбек: gidroperoksidlar
4. Түрік: hidroperoksitler
5. Ағылшын: hydroperoxides
6. Неміс: hydroperoxide
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: –
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында да, бекітілген терминдер қатарында да «гидропероксидтер» термині кездеспеді. Басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидропероксидтер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гидроперфоратор (сулы теспелегіш) – бұрғылау қуаты пневматикалық және электрлік типтегі кез келген басқа жабдықтарға қарағанда екі есе жоғары, пайдалануда оңай, соққы беру және айналу үшін гидравликалық энергияны пайдаланатын кәсіби құрал.
2. Этимологиясы: гидроперфоратор (көне грек. ὕδωρ) - "су", (лат. perforo) - "қашау, тесіп шығу".
3. Өзбек: gidroperforator
4. Түрік: hidroperforatör
5. Ағылшын: hydroperforator
6. Неміс: hydroperforator
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... перфораторларға арналған жолақ ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2018 жылғы 21 тамыздағы № 130 шешімі ... гидравликалық перфораторды сыныптау туралы ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 30 тамыздағы № 96 шешімі ... корпустық кумулятивтік перфораторлар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гидроперфоратор» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Таужынысты гидрофилдендіру – мұнай мен газ коллектор-жыныстарын көмірсутектермен және сумен суландыру арқылы олардың өнімділігін артыруға әсер ететін әдіс.
2. Этимологиясы: гидрофил (көне грек. ὕδωρ) - "су", (көне грек. φιλία) – «сүйіспеншілік».
3. Өзбек: toshni hidrofilizatsiya qilish
4. Түрік: kayayı hidrofilize etmek
5. Ағылшын: hydrophilize the rock
6. Неміс: hydrophilisieren des gesteins
7. Бекітілген нұсқасы: магматическая порода – магмалық жыныс (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 402-VI ҚРЗ ... жанасқан таужыныстары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ ... жанас таужыныстары ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 3 желтоқсандағы № 505-ІV Заңы ... жанас таужыныстары ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2015 жылғы 22 желтоқсандағы № 172 шешімі ... гидрофилді гель ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2004 жылғы 16 тамыздағы N 616 бұйрығы ... қоректілердің гидрофильді түрлерін
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 4 наурыздағы N 217 Қаулысы ... гидрофильдік топтардан ...

9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «таужынысты гидрофилдендіру» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Саз зауыт – бұрғыланған алаңның ортасына орналастырылып, карьерден автомобиль, теміржол немесе су көлігімен жеткізілген кесек балшықтардан тәулігіне 1000 м3 саз ерітіндісін әзірлейтін, бұрғылау ерітіндісін дайындаумен айналысатын өндірістің түрі.
2. Этимологиясы: зауыт (орыс. завод, заводить) - "іске қосу, жүргізу".
3. Өзбек: loy zavodi
4. Түрік: kil fabrikası
5. Ағылшын: clay factory
6. Неміс: tonfabrik
7. Бекітілген нұсқасы: влажность глины – саз ылғалдылығы (2022), ведущий завод – жетекші зауыт (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 21 қаңтардағы № 102-VII ҚРЗ ... зауытын салу және пайдалану ...
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 5 ақпандағы N 18-IV Заңы ... газ өңдеу зауытының базасында ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 14 желтоқсан N 269-ІІ ... зауыттық тип ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «саз зауыты» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Саз қышқылдық өңдеу – құмтастар, құмды-сазды жыныстар мен сазды қабықтарға тұз және фтор қышқылдарының қоспасын қолдана отырып әсер ету тәсілі.
2. Этимологиясы: глина (грек. glinē) - "саз, балшық".
3. Өзбек: loy kislotasini qayta ishlash
4. Түрік: kilik asit işleme
5. Ағылшын: clay acid treatment
6. Неміс: tonsäure-behandlung
7. Бекітілген нұсқасы: обработка твердых отходов на месте – қатты қалдықтарды өз орнында өңдеу (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... саз цементі ..., қышқылдық бояулар ..., жылулық өңдеуге ұшыраған ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... сүт қышқылын түзетiн ..., өңдеуге ұшыраған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 3 желтоқсандағы № 432-V ҚРЗ ... саз және сазды жыныстар ..., қышқылды және сұйық реагенттер ..., бастапқы қайта өңдеудің ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «саз қышқылдық өңдеу» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Сазқұбыр – мұнай-газ өндірісінде қолданылатын, сорғылардан көтергішке дейін созылатын кешенді құрылым.
2. Этимологиясы: глина (грек. glinē) - "саз, балшық".
3. Өзбек: balchiq o‘tkazgich
4. Түрік: çamur hattı
5. Ағылшын: mud line
6. Неміс: zeichenkette
7. Бекітілген нұсқасы: водопровод пожарный – өрт сөндіру суқұбыры (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 3 желтоқсандағы № 432-V ҚРЗ ... саз және сазды жыныстар ..., магистральдық құбыр ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 1 желтоқсандағы N 2 Заңы ... саз ..., құбырларды дамыту ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 30 қарашадағы № 26-VІ ҚРЗ ... саз және сазды жыныстар ..., құбыржолдарға беру ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «саз құбыры» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Бұрғылау тереңдігі – шұңқырдың жалпы тереңдігі мен ұңғымадан алынған басқа материалдардың барлық талдауларының, бұрғылау кезінде алынған ұңғыма тереңдігінің өлшемдері, мұнай-газ өнеркәсібінде қолданылатын ұңғыманың тереңдігі.
2. Этимологиясы: бұрғы (көне нем. bohr) - "бұранда, үскі"
3. Өзбек: burg'ulash chuqurligi
4. Түрік: sondaj derinliği
5. Ағылшын: drilling depth
6. Неміс: bohrteufe
7. Бекітілген нұсқасы: глубина задeлки сeмян – тұқымды сіңіру тeрeңдігі (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 желтоқсандағы N 94 Заңы ... тереңдігі судың қайтуы кезiнде алты метрден аспайтын ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... тереңдігі жиырма метрге дейінгі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 қарашадағы № 71-VII ҚРЗ ... судың тереңдігі
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 9 сәуірдегі № 146-VІ ҚРЗ ... бұрғылау қондырғысын қоса алғанда ...
Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 14 қазандағы N 79 Заңы ... скважинаны бұрғылаудың жобасы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 25 сәуірдегі № 505-V ҚРЗ ... бұрғылау қондырғыларының ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «бұрғылау тереңдігі» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Қойнауқат жатынының тереңдігі – ұңғыманың күн түсетін бетінен ұңғымадағы судың белгіленген деңгейіне дейінгі арақашықтық.
2. Этимологиясы: пласт (көне слав. пла́ста́) - "қойнау, қабат".
3. Өзбек: qatlamning chuqurligi
4. Түрік: tabaka derinliği
5. Ағылшын: depth of formation
6. Неміс: tiefe der formation
7. Бекітілген нұсқасы: глубина oбрабoтки пoчвы – тoпырақ өңдeу тeрeңдігі (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... жер үсті қабатынан ...
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 19 қарашадағы N 85-IV Заңы ... топырақ қабаты ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 29 шілдедегі № 561 Бұйрығы ... өнім беретін қабаттар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «қабат тереңдігі» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Реакция тереңдігі – физикалық химиядағы химиялық реакцияның толықтығын, реакция барысында жүйе құрамының қаншалықты өзгергенін көрсететін шама.
2. Этимологиясы: реакция (лат. reactio) – «кері байланыс, кері әрекет»
3. Өзбек: reaksiya chuqurligi
4. Түрік: reaksiyon derinliği
5. Ағылшын: reaction depth
6. Неміс: reaktionstiefe
7. Бекітілген нұсқасы: глубина задeлки сeмян – тұқымды сіңіру тeрeңдігі (2022), типы реакций – реакция типтері (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылғы 24 маусым N 398-I ... тез реакцияға түсетiн ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы ... химиялық реакцияларды ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 желтоқсандағы N 8 Заңы ... жоғары реакциялық қабiлетi бар ...
Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 желтоқсандағы N 94 Заңы ... тереңдігі судың қайтуы кезiнде алты метрден аспайтын ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... тереңдігі жиырма метрге дейінгі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 қарашадағы № 71-VII ҚРЗ ... судың тереңдігі ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «реакция тереңдігі» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Терең сорғылық тәсіл – кен орындарын пайдалану кезінде сұйықтықтың берілген мөлшерін белгілі бір биіктікке көтеру үшін қабат энергиясы жеткіліксіз болған жағдайларда қолданылатын тәсіл, ұңғымалардан сұйықты (әдетте мұнайды) көтеру процесі.
2. Этимологиясы: насос (көне слав. соса́ть) - "сору".
3. Өзбек: chuqur nasos usuli
4. Түрік: derin pompalama yöntemi
5. Ағылшын: deep-pumping method
6. Неміс: tiefenpumpverfahren
7. Бекітілген нұсқасы: способ подстановки – алмастыру тәсілі (2023), насос – сорғы (2021), фильтр глубинный – терең сүзгі (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 желтоқсандағы N 94 Заңы ... тереңдігі судың қайтуы кезiнде алты метрден аспайтын ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... тереңдігі жиырма метрге дейінгі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 қарашадағы № 71-VII ҚРЗ ... судың тереңдігі
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 15 маусымдағы № 322-V ҚРЗ ... су құбырының сорғы стансалары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... басқа тәсілмен алынбаған ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «терең сорғылық тәсіл» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Іздеу ұңғымаларын терең бұрғылау – айналмалы және соқпалы-арқанды технологияларды қолдану арқылы жүзеге асырылатын, көбінесе терең ұңғымаларды бұрғылау үшін қолданылатын тәсіл.
2. Этимологиясы: бұрғы (көне нем. bohr) - "бұранда, үскі".
3. Өзбек: qidiruv quduqlarini chuqur burg'ulash
4. Түрік: arama kuyularının derin sondajı
5. Ағылшын: deep drilling of exploratory wells
6. Неміс: tiefbohrungen für suchbohrungen
7. Бекітілген нұсқасы: бурение – бұрғылау (көлік және қатынас жолдары) (2015), скважина – ұңғыма (жер ғылымы) (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 19 қарашадағы N 85-IV Заңы ... ұңғымалар тобын ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... тереңдігі жиырма метрге дейінгі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 25 сәуірдегі № 505-V ҚРЗ ... қалқымалы бұрғылау қондырғыларының...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 19 қазандағы № 44-V Заңы ... іздеудегі ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «іздеу ұңғымаларын терең бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Жүйені гомогендеу – сұйық ортадағы заттар ұнтақталатын және берілген ортаның көлеміне біркелкі бөлінетін, гетерофазалық жүйенің көлемі бойынша химиялық заттар мен фазалардың таралуының гетерогенділік дәрежесін төмендететін, екі немесе көп фазалы жүйеде өндірілетін технологиялық процесс.
2. Этимологиясы: гомогенизация (көне грек. ὁμογενής) - біртекті).
3. Өзбек: tizimning homogenizatsiyasi
4. Түрік: sistemin homojenizasyonu
5. Ағылшын: homogenization of the system
6. Неміс: homogenisierung des systems
7. Бекітілген нұсқасы: гомогенизация – біртектендіру (хим) (2006), автоколебательные системы – автотербелмелі жүйелер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 20 мамырдағы № 85-VIII ҚРЗ ... жүйені импортаушы ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 1 желтоқсандағы N 209-IV Заңы ... жүйені құру ...
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 15 шілдедегі № 337-IV Заңы ... ақпараттық жүйенің электрондық тізілімінің ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 22 желтоқсандағы № 31-VІ ҚРЗ ...гомогендеуге, сынамаларды іріктеуге ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... гомогенизирленген дайын өнімдер ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 15 шілдедегі № 461-IV Заңы ... гомогенаты ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жүйені гомогендеу» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гомолиттік ыдырау – табиғатта бірдей екі бөлшектің (бос радикалдар) пайда болуына әкелетін, пайда болған фрагменттердің әрқайсысы бір электронды алатын химиялық байланыстың симметриялы ажырауы.
2. Этимологиясы: гомолит (грек. homos) - "тең, бірдей, ортақ", (көне грек. λυτικός) - "босаңсыту, жұқарту".
3. Өзбек: gomolitik parchalanish
4. Түрік: homolitik bozulma
5. Ағылшын: homolytic decay
6. Неміс: homolytischer zerfall
7. Бекітілген нұсқасы: гамма-распад – гамма-ыдырау (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 7 маусымдағы N 259 Заңы ... ыдырауға беріктік көрсететінін ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1996 жылғы 31 желтоқсан N 62-I ... ыдырауы нәтижесiнде пайда болған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 30 маусымдағы № 130-VII ҚРЗ ... Ыдырауы кезінде құрамында метан басым ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гомолиттік ыдырау» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жанғыш газдар – құрамында түрлі қоспалардың болуына және құрамындағы жанбайтын компоненттердің үлесіне байланысты физика-химиялық параметрлері әртүрлі болып келетін, белгілі бір пропорцияда ауамен араласқан кезде жарылғыш орта тудыратын ұшпа заттар.
2. Этимологиясы: газ (көне грек. χάος) - "бейберекет қозғалыс, тұңғиық, шексіз кеңістік".
3. Өзбек: yonuvchan gazlar
4. Түрік: yanıcı gazlar
5. Ағылшын: flammable gases
6. Неміс: verbrennungsgase
7. Бекітілген нұсқасы: лесные горючие материалы – орманның жанғыш материалдары (2024), газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... газ және басқа да отын түрлерімен ...
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 209 Заңы ... мұнай мен газ алудың жаңа немесе бұрыннан белгiлi технологияларын сынау ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 434-IV Заңы ... газдардың жанғыш қоспасы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жанғыш газдар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Гравитациялық режім – мұнай өзінің ауырлық күшінің әсерінен өндіруші ұңғымалардың кенжарларына ауысатын, қысым энергиясы тек мұнайдың ауырлық күшіне байланысты болатын мұнай кен орнының режимі.
2. Этимологиясы: гравитация (лат. gravitas) - "салмақ, ауырлық", режім (лат. regimen) - "басқару, меңгеру".
3. Өзбек: gravitatsion rejim
4. Түрік: yerçekimi modu
5. Ағылшын: gravity mode
6. Неміс: gravitationsmodus
7. Бекітілген нұсқасы: гравитационный шок – гравитациялық естентану (2019), режим конструктора – конструктор режімі (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 23 қарашадағы № 54-V Заңы ... салық режимі тұрақтылығының кепілдіктері ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 290 Заңы ... өткізу режимін ұйымдастыру ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 15 сәуірдегі № 305-V ҚРЗ ... айқындаған режим ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 4 шілдедегі № 25-V Заңы ... энергия тұтынудың белгіленген режимдерін бұзу ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 21 желтоқсандағы № 166-VII ҚРЗ ... сыртқы гравитациялық өрісін ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гравитациялық режім» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Қабат шекарасы – сүйір қатты дененің бетінде түзілетін, көлденең қалыңдығы бойлық өлшемдермен салыстырғанда аз тұтқыр сұйықтықтың (газдың) ағу аймағы немесе жылдамдықтары, температурасы және химиялық құрамы әртүрлі екі сұйықтық ағынының аралығында түзілетін бөлім.
2. Этимологиясы: граница (көне слав. грань) - "шек".
3. Өзбек: qatlam chegarasi
4. Түрік: katman sınırı
5. Ағылшын: layer boundary
6. Неміс: layer-grenze
7. Бекітілген нұсқасы: граница – шек, шекара (заң.) (1971), красная граница фотоэффекта – фотоэффектінің қызыл шекарасы (2023), граница затопления – су басу шегі (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі N 242 Заңы ... озон қабатын ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 10 қаңтардағы № 383-IV Заңы ... суды жер үсті қабатынан ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1997 жылғы 30 қазан N 177-I ... озон қабатын қорғау ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 16 қаңтардағы № 70-V Заңы ... мемлекеттік шекарасы туралы …
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 11 қарашадағы N 199-IV Заңы ... облысының шекарасы ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 11 маусымдағы № 17-V Заңы ...
сыртқы шекарасында ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «қабат шекарасы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Грунттылық – қазу жұмыстарына қолданылатын арнайы құрылғы. Оны қазу, жылжыту және топырақ төсеу үшін пайдалануға болады.
2. Этимологиясы: грунт (нем. grund) - негіз, топырақ.
3. Өзбек: yer tashuvchisi
4. Түрік: toprak kaydırma
5. Ағылшын: core lifter
6. Неміс: Kernrohr
7. Бекітілген нұсқасы: грунт – топырақ (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 12 маусымдағы N 438-II Заңы ... дренаж және грунт суының ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... көп аумағын алатын грунтпен беттестiрiлген материалдар ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «жертасымалдаушы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Көлік және қатынас жолдары, Жеңіл және тоқыма өнеркәсібі, Энергетика, Физика және астрономия, Механика және машинатану, Машинажасау, Әскери іс, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия, Биология

Дефинициясы1. Алынбайтын грунттылық – әдетте құмдасын қыртыста, құмда, саздақ балшықта, сазда жұмыс істеу барысында қолданылатын, қатты кенжармен бұрғылау процесінде бастапқы, "табиғи" түрдегі тау жыныстарының үлгілерін алатын құрылғы.
2. Этимологиясы: грунт (нем. grund) - "топырақ, негіз".
3. Өзбек: olinmaydigan tayanch tashuvchisi
4. Түрік: karot numunesi alıcı
5. Ағылшын: core sampler
6. Неміс: kernprobenehmer
7. Бекітілген нұсқасы: несъемный электронный носитель – алынбайтын электрондық тасымалдаушы (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 12 маусымдағы N 438-II Заңы ... грунт суының төмендеуінен ...
Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 12 желтоқсандағы N 362-II Заңы ... дренаж және грунт ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... грунтпен беттестiрiлген материалдар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «алынбайтын грунталғыш» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Топтық сеперациялық өлшеу қондырғысы – өңдеу процесінде әртүрлі компоненттерді бір уақытта бөлу және өлшеу үшін пайдаланылатын жабдық.
2. Этимологиясы: сеперация (лат. separatio) – бөлім, бөлу.
3. Өзбек: guruhdagi seperatsiya-o‘lchash o‘rnatmasi
4. Түрік: grup ayırma olçüm cihazı
5. Ағылшын: group separation and metering unit
6. Неміс: Gruppentrenn- und Dosiereinheit
7. Бекітілген нұсқасы: установка – қондырғы (2020)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы. ... өлшеу құрылғыларын пайдалану ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 2 маусымдағы N 161-IV Заңы. ... ұшыру қондырғылары ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 шілдедегі N 165-IV Заңы. ... пайдалану қондырғысы ...
Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 31 қазандағы N 183 Заңы. ... өлшеу құралдары ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 26 шілдедегі N 313 Заңы. ... өлшеу, кептіру, тазалау, сақтау және тиеп жіберу ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 4 шілдедегі N 476 Заңы. ... автоматтандырылған өлшеу станциясы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 19 қазандағы № 921 қаулысы. ... сепарациялау әдістері ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы. ... ілеспе мұнай газын сепарациялау процесі ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 304 Қаулысы. ... газды сепарациядан өткізу ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «топтық сепарациялық өлшеу қондырғысы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Топтық компоненттер (құрам бөліктер) – ұқсас функцияларды орындайтын машиналар немесе жабдықтардың құрамдас бөліктері.
2. Этимологиясы: компонент (лат. componens) – құрау.
3. Өзбек: guruh komponentlari
4. Түрік: grup bileşenleri
5. Ағылшын: group components
6. Неміс: Gruppenkomponenten
7. Бекітілген нұсқасы: компонент – құрамбөлік (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 16 мамырдағы № 82-VIII ҚРЗ ... оның компоненттерін ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 20 мамырдағы № 85-VIII ҚРЗ ... белсенді компоненттер ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 21 мамырдағы № 122-VII ҚРЗ. ... жекелеген компоненттерінің ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2024 жылғы 11 шiлдедегi № 430 бұйрығы. ... өлшем бірлігінің компоненттері ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы. ... топтық резервуарлық қондырғы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 25 қаңтардағы № 411-VI ҚРЗ. ... топтық жүйелерінің тізбесі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 446-V ҚРЗ. ... тектiк-топтық және рулық алауыздық ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «топтық компоненттер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Натрий гуматы – өсімдік қалдықтары мен басқа органикалық материалдардың ыдырауынан түзілетін органикалық зат болып табылатын гумин қышқылдарының натрий тұзы.
2. Этимологиясы: гумат (лат. humus) - "жер"; натрий (лат. Natrium) - "химиялық символ".
3. Өзбек: natriy humati
4. Түрік: sodyum humat
5. Ағылшын: sodium humate
6. Неміс: Natriumhumat
7. Бекітілген нұсқасы: натрий – натрий (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Түркістан облысы әкiмдiгiнiң 2024 жылғы 7 наурыздағы № 45 қаулысы: Модификацияланған лигнин (натрий лигносульфонаты) – негізі, S-1,0%, В-0,4%, Fe- LSA-0,8%, Mn- LSA-0,7%, Zn- LSA-0,1%, Mo-0,02% литр 4 375,0 67 FERTISAL Boron Extra...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «натрий гуматы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Гумин қышқылы - өсімдік және жануарлар қалдықтарының ыдырауы нәтижесінде түзілетін күрделі органикалық қосылыс.
2. Этимологиясы: гумин (лат. humus) - "жер"
3. Өзбек: hümik kislota
4. Түрік: hümik asit
5. Ағылшын: humic acid
6. Неміс: Huminsäure
7. Бекітілген нұсқасы: кислота – қышқыл (2012,2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Түркістан облысы әкiмдiгiнiң 2024 жылғы 7 наурыздағы № 45 қаулысы: қышқылдары - 15% литр 2 886,0 33 BRANDTTM Biomaster MgO-2,5%, Mg-1,5%, S-4%, B-0,16%, Fe-3,5%, Mn-0,75%, Zn-0,75%, Mo-0,003%, балдыр сығындысы-4%, гумин...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «гумин қышқылы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Ұңғыма оқпанының қысымы – мұнай, газ немесе су өндірілетін ұңғыманың түбінде болатын қысым.
2. Этимологиясы: скважина (көне орыс. скважьнь) - үңгір
3. Өзбек: pastki teshik bosimi
4. Түрік: alt delik basıncı
5. Ағылшын: bottom hole pressure
6. Неміс: Druck im unteren Loch
7. Бекітілген нұсқасы: давление – қысым (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 28 желтоқсандағы № 343 бұйрығы. ... ұңғыма оқпаны ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 355 бұйрығы. ... қабаттық қысымы ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 15 маусымдағы № 239 бұйрығы. ... оқпанда ұңғымаларды бұрғылау ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «ұңғыма оқпанының қысымы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Ұңғыманың екі құбырлық конструкциясы – бірінің ішіне орналастырылған екі құбырды қамтитын мұнай, газ және су өндіруде қолданылатын конструкция түрі.
2. Этимологиясы: конструкция (лат. constructio) - құрастыру
3. Өзбек: ikki ustunli quduq dizayni
4. Түрік: iki sütunlu kuyu tasarımı
5. Ағылшын: two-column well design
6. Неміс: Zwei-Säulen-Brunnendesign
7. Бекітілген нұсқасы: скважина – ұңғыма (1995), труба, трубопровод – құбыр (1971,1981)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 30 желтоқсандағы N 339 Заңы. ...конструкциясы жағынан қайта жасау ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы. ... ұңғыманың схемалық бейнесі ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің м.а. 2024 жылғы 16 тамыздағы № 324 және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Ұлттық экономика министрінің 2024 жылғы 16 тамыздағы № 66 бірлескен бұйрығы. қазандықтардың конструкциясын пайдалану...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 22 қаңтардағы № 33 бұйрығы. ... газ құбырларының жиынтығы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «ұңғыманың екі құбырлық конструкциясы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Физика және астрономия, Химия, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Цементтеудің екі баспалдақты тәсілі – мұнай-газ өнеркәсібінде ұңғыма қаптамасының сенімді цементтелуін қамтамасыз ету үшін қолданылатын әдіс.
2. Этимологиясы: цемент (лат. caementum) - ұсақталған тас
3. Өзбек: ikki bosqichli sementlash usuli
4. Түрік: iki aşamalı çimentolama yöntemi
5. Ағылшын: two-stage cementing method
6. Неміс: zweistufiges Zementierungsverfahren
7. Бекітілген нұсқасы: портландцемент белый – ақ портландцемент (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 4 желтоқсандағы № 434-V ҚРЗ. ... конкурс тәсілімен ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2018 жылғы 21 қыркүйектегі № 401 бұйрығы. ... маршты баспалдақ ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 355 бұйрығы. ... бағандарын цементтеуге арналған ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2020 жылғы 10 желтоқсандағы № 382-VI ҚРЗ. ... ұңғымаларды цементтеу ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «цементтеудің екі баспалдақты тәсілі» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Машинажасау, Геология, геодезия және география

Дефинициясы1. Ароматсыздандыру – көмірсутекті отындар мен майлардан олардың уыттылығын төмендету, сапасын жақсарту және зиянды шығарындыларды азайту үшін ароматты қосылыстарды жою процесі.
2. Этимологиясы: аромат (грек. άρωματός) - хош иісті зат
3. Өзбек: dearomatizatsiya
4. Түрік: deromatizasyon
5. Ағылшын: dearomatization
6. Неміс: Desaromatisierung
7. Бекітілген нұсқасы: ароматические углеводороды – аромат көмірсутектер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 13 тамыздағы № 301 бұйрығы. ... ароматикалық дизоқоспалармен біріктіру ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 2 қарашадағы № 682 және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 2022 жылғы 4 қарашадағы № 424-НҚ бірлескен бұйрығы. ... ароматтық қосылыстар ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 11 тамыздағы № 548 қаулысы. ... "Ароматика" алаңы ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2024 жылғы 24 шілдедегі № 257 бұйрығы. ... ароматты көмірсутектер ...

9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «ароматсыздандыру» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Химия

Дефинициясы1. Ароматсыздандырылған зат – бұл бензол, толуол және ксилол сияқты хош иісті қосылыстар жойылған зат.
2. Этимологиясы: аромат (грек. άρωματός) - хош иісті зат
3. Өзбек: dearomatizatsiyalangan modda
4. Түрік: aromasız madde
5. Ағылшын: dearomatized substance
6. Неміс: desaromatisierte Substanz
7. Бекітілген нұсқасы: ароматические углеводороды – аромат көмірсутектер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 13 тамыздағы № 301 бұйрығы. ... ароматикалық дизоқоспалармен біріктіру ...
Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 2 қарашадағы № 682 және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Сауда және интеграция министрінің 2022 жылғы 4 қарашадағы № 424-НҚ бірлескен бұйрығы. ... ароматтық қосылыстар ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 11 тамыздағы № 548 қаулысы. ... "Ароматика" алаңы ...
Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2024 жылғы 24 шілдедегі № 257 бұйрығы. ... ароматты көмірсутектер ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «ароматсыздандырылған зат» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Энергетика, Химия

Дефинициясы1. Ұңғыма дебиті – бұл белгілі бір уақыт аралығында ұңғыма өндіре алатын сұйықтықтың (мұнай, газ немесе су) мөлшері, әдетте мұнай үшін тәулігіне баррельмен (б/т) немесе тәулігіне текше метрмен (м³/т) өлшенеді.
2. Этимологиясы: дебит (лат. debet) - болу, жасау
3. Өзбек: quduq debiti
4. Түрік: kuyunun debisi
5. Ағылшын: well flow rate
6. Неміс: Sondenleistung, Bohrlochförderrate
7. Бекітілген нұсқасы: скважина – ұңғыма (1995), дебит – дебит (2017)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2020 жылғы 8 қазандағы № 351 бұйрығы. ... ұңғымалардың дебиті ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 18 сәуірдегі № 204 қаулысы. дебиті аз ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 21 қазандағы № 64 бұйрығы. ... ұңғыманың дебиті ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «ұңғыма дебиті» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Мұнайды газсыздандыру – қысым мен температураның өзгеруі нәтижесінде пайда болатын мұнайдан еріген газдарды алу процесі.
2. Этимологиясы: газ (нидерл. gas) - хаос
3. Өзбек: neftni gazsizlantirish
4. Түрік: yağ gaz giderme
5. Ағылшын: oil degassing
6. Неміс: Ölentgasung
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы. ... шикі мұнайды ...
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 15 маусымдағы № 239 бұйрығы. ... мұнай – шикі мұнай ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 10 ақпандағы № 123 Қаулысы. шикі мұнайды ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2023 жылғы 6 қаңтардағы № 3 бұйрығы. ... Газсыздандыруды, дезактивациялауды, дезинфекциялауды ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1201 қаулысы. ... желдету және газсыздандыру ...
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 18 қазандағы № 344-IV Заңы. ... газсыздандыру пакеті ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «мұнайды газсыздандыру» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Дегидроконденсациялау – бұл көмірсутекті шикізаттан суды кетіретін процесс.
2. Этимологиясы: конденсация (лат. condense) - жинақтау, ықшамдау, қоюлану; гидро (грек. υδρο) - су.
3. Өзбек: degidrokondensatsiya
4. Түрік: dehidroyoğuşma
5. Ағылшын: dehydrocondensation
6. Неміс: дегидроконденсация
7. Бекітілген нұсқасы: конденсация – конденсация, сұйықтану (көлік және қатынас жолдары) (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 24 тамыздағы № 616 бұйрығы. буландыру, кептіру, булап тазарту, конденсациялау ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы. ... арғы конденсациялаусыз ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «дегидроконденсациялау» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Газдың десорбциясы – қатты немесе сұйық бетінде бұрын адсорбцияланған газдың қайтадан газ фазасына шығарылатын процесс.
2. Этимологиясы: газ (нидерл. gas) - хаос; сорбция (лат. sorbeo) - сіңіру.
3. Өзбек: gaz desorbsiyasi
4. Түрік: gaz desorpsiyonu
5. Ағылшын: gas desorption
6. Неміс: Gasdesorption
7. Бекітілген нұсқасы: десорбция – десорбция (2018), газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы. ... адсорбция/десорбциясы арқылы ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 10 желтоқсандағы № 461-ө-м Бұйрығы. ... газдың температурасын ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 10 маусымдағы № 201 бұйрығы. ... абсорбенттерді десорбциялау ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы. ... газдың қысымын арттыруды ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «газдың десорбциясы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Деструктивті гидрогендеу – көмір немесе мұнай фракциялары сияқты көмірсутекті қосылыстар сутегімен ыдырайтын химиялық процесс.
2. Этимологиясы: гидро (грек. υδρο) - су; деструктивті (лат. destructivus) - бұзушы
3. Өзбек: destruktiv gidrogenizatsiya
4. Түрік: destrüktif hidrojenizasyon
5. Ағылшын: hydrogen cracking
6. Неміс: Hochdruckhydrierung
7. Бекітілген нұсқасы: гидрогенизация деструктивная – ыдырата сутектендіру (2006), гидрогенизация – сутектендіру (2006), деструктивный фидбэк – деструктивті кері байланыс (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 5 наурыздағы № 234-VІ ҚРЗ. ... деструктивті ақпараттық ықпал ету ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 5 сәуірдегі № 258 қаулысы. ... шикізатты деструктивті гидрогендеу ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2021 жылғы 4 ақпандағы № ҚР ДСМ-15 бұйрығы. ... қол жеткізу, гидрогендеу ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «деструктивті гидрогендеу» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Әдебиет және лингвистика, Химия

Дефинициясы1. Деструктивті қайта өңдеу – бұл органикалық материалдарды (мысалы, көмірсутектер, пластмассалар) жылу, химиялық реакциялар немесе басқа әдістер арқылы қарапайым заттарға ыдырататын процесс.
2. Этимологиясы: деструктивті (лат. destructivus) - жоюшы
3. Өзбек: destruktiv qayta ishlash
4. Түрік: destrüktif işleme
5. Ағылшын: destructive processing
6. Неміс: destruktive Verarbeitung
7. Бекітілген нұсқасы: деструктивное религиозное течение – деструктивті діни ағым (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 9 сәуірдегі № 500-V ҚРЗ. ... шикізатты қайта өңдеу нәтижесінде ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы. ... қайта өңдеу ...
Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының 2024 жылғы 22 ақпандағы № 36/қе бұйрығы. ... деструктивті мінез ...
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 20 шілдедегі № 463-IV Заңы. ... қайта өңдеу өнімдері ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 5 наурыздағы № 234-VІ ҚРЗ. ... деструктивті ақпараттық ықпал ету ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «деструктивті қайта өңдеу» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Нақты құрылымдылық – тау жыныстары мен геологиялық түзілістердің құрылымын егжей-тегжейлі талдау мен сипаттау.
2. Этимологиясы: структура (лат. structura) - құрылым
3. Өзбек: batafsil tuzilma
4. Түрік: detaylı yapı
5. Ағылшын: detailed structure
6. Неміс: detaillierte Struktur
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2020 жылғы 14 қаңтардағы № 11 бұйрығы. ... құрылымдылық бөлімшелерінің басшылары ...
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті Төрағасының 2016 жылғы 30 қарашадағы № 292 бұйрығы. ... құрылымдылық бөлімшесінің ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 30 қазандағы № ҚР ДСМ-175/2020 бұйрығы. ... құрылымдылық элементінің күші ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1994 жылғы 14 шiлде N 137-ХIII. ... нақты сома мөлшерiне байланысты ...
Қазақстан Республикасы 2008 жылғы 23 сәуірдегі N 28-ІV Заңы. ... Нақты тасымалдаушы ...
Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 9 қарашадағы N 296-I Заңы. ... нақты басқару орны орналасқан ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «нақты құрылымдылық» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Түтіктің деформациясы – қысым, температура, механикалық кернеу немесе коррозия сияқты әртүрлі факторлардың әсерінен құбырлардың пішіні, өлшемі немесе құрылымының өзгеруі.
2. Этимологиясы: деформация (лат. deformatio) - бұрмалану
3. Өзбек: quvur deformatsiyasi
4. Түрік: boru deformasyonu
5. Ағылшын: pipe deformation
6. Неміс: Rohrverformung
7. Бекітілген нұсқасы: трубка – түтікше (2015), деформация – деформация (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 306 Заңы. ... деформацияланбай көтеруге жеткілікті ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 9 желтоқсандағы № 490 бұйрығы. ... табанның деформациялануы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 21 желтоқсандағы № 166-VII ҚРЗ. ... деформацияларын зерделеу ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 25 қазандағы № 46-V Заңы. ... түтіктер және ұқсас бұйымдар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 сәуірде № 26-VII ҚРЗ. ... жұмыс істейтін түтіктерді ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 16 тамыздағы № 398 бұйрығы. ... түтіктерге, цистерналарға, бөшкелерге ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «түтіктің деформациялануы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Диендік синтез – алкендер немесе алкиндер қатысатын реакция арқылы диен құрылымдары бар (яғни құрамында екі қос байланыс бар) қосылыстар алу үшін қолданылатын органикалық синтез әдісі.
2. Этимологиясы: синтез (грек. σύνθεσις) - байланыс
3. Өзбек: dien sintezi
4. Түрік: dien sentezi
5. Ағылшын: diene synthesis
6. Неміс: Diensynthese
7. Бекітілген нұсқасы: синтез – синтез (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... диен және изопрен ...
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 29 шілдедегі № 312 бұйрығы. ... диендік көмірсутектер ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылғы 24 маусым N 398-I. ... синтездеуге арналған өндiрiстiк қуаты ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 14 қазандағы № 240-V ҚРЗ. ... бейорганикалық синтез өнімдері ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы. ... синтез-газдан катализотордың қатысуымен ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «диендік синтез» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Димерлеу – қарапайым заттардың екі молекуласы (әдетте кіші молекулалар) димер деп аталатын үлкенірек бір молекуланы түзу үшін қосылатын процесс.
2. Этимологиясы: ди (грек. δι) - екі, мер (грек. μέρος) - бөлік.
3. Өзбек: dimerizatsiya
4. Түрік: dimerizasyon
5. Ағылшын: dimerization
6. Неміс: Dimerisierung
7. Бекітілген нұсқасы: –
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... димерлік майлы қышқылдардан ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 14 маусымдағы № 230-ө-м Бұйрығы. ... димеризациялаудың технологиялық процесін жүргізу ...
9. Ұсыныстар: басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «димерлеу» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Динамикалық жүйе – әртүрлі факторлардың әсерінен уақыт өте күйі өзгеретін жүйе.
2. Этимологиясы: динамика (грек. δύναμις) - күш
3. Өзбек: dinamik tizim
4. Түрік: dinamik sistem
5. Ағылшын: dynamic system
6. Неміс: dynamisches System
7. Бекітілген нұсқасы: динамика – серпін (2016), система – жүйе (2020)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 15 наурыздағы № 145-VІ ҚРЗ. ... динамикалық қағидатына негізделген ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2019 жылғы 30 наурыздағы № ҚР ДСМ-16 бұйрығы. : ... динамикалық бақылау ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... үйлестірілген жүйесі туралы ...
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 2 сәуірдегі № 261-IV Заңы. ... ақпараттық жүйесі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 28 желтоқсандағы № 211-VІ ҚРЗ. ... денсаулық сақтау жүйесі туралы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «динамикалық жүйе» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Математика, Химия

Дефинициясы1. Динамикалық деңгей – сорғы жұмыс істеп тұрған кездегі су деңгейі. Сорғыны қосқан кезде су деңгейі төмендейді. Динамикалық деңгей статикалық деңгейден бірнеше метрге төмендейді. Ең дұрысы, сорғы дұрыс таңдалған кезде, статикалық және динамикалық деңгейлер арасындағы айырмашылық бір метрден аспауы керек.
2. Этимологиясы: динамика (грек. δύναμις) - күш
3. Өзбек: dinamik daraja
4. Түрік: dinamik seviye
5. Ағылшын: dynamic head, flowing level, working level
6. Неміс: dynamischer Spiegel
7. Бекітілген нұсқасы: динамика – серпін (2016), уровень – деңгей (1999)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 15 наурыздағы № 145-VІ ҚРЗ. ... динамикалық қағидатына негізделген ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 11 шілдедегі № 90-VI ҚРЗ. ... басқару деңгейлерi бойынша ...
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2013 жылғы 27 мамырдағы № 137 қаулысы. ... динамикалық резервті қалыптастыру ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «динамикалық деңгей» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Химия

Дефинициясы1. Радикалдардың диспропорциялануы – бір радикал бір уақытта тотығады және екі түрлі қосылыс түзетін химиялық реакция.
2. Этимологиясы: радикал (лат. radicalis) - тамыр, дис (лат. dis) - жоқ, пропорционал (лат. proportionalis) - пропорционалдылық.
3. Өзбек: radikallarning disproporsionlanishi
4. Түрік: radikallerin disproporsiyonu
5. Ағылшын: disproportionation of radicals
6. Неміс: Disproportionierung von Radikalen
7. Бекітілген нұсқасы: радикал – радикал (2016), диспропорция – диспропорция (1971,1981)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 20 қазандағы N 70-IV Заңы. ... радикализмнің көріністері ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 25 наурыздағы № 475-V ҚРЗ. ... жандандыруға және радикалдандыру ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2016 жылғы 29 қарашадағы № 23 ұсынымы . ... радикалдар болып табылады ...
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 14 маусымдағы № 230-ө-м Бұйрығы. ... диспропорциялау, сабындау ...
Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 4 шілде N 219-II Заңы. ... диспропорцияларды, теңсiздiк сипатындағы әлеуметтiк-экономикалық құрылымды ...
Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 26 наурыздағы N 144-IV Заңы. ... нарықтық диспропорцияны ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «радикалдардың диспропорциялануы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Тізбектің ұзындығы – тізбектің ядролануы кезінде түзілген бір радикалға түсетін тізбекті жалғастыру реакциясы бірліктерінің жалпы саны.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: zanjir uzunligi
4. Түрік: zincir boyu
5. Ағылшын: chain length
6. Неміс: Kettenlänge
7. Бекітілген нұсқасы: цепочка – тізбек (2020), длина – ұзындық (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 14 қаңтардағы № 279-V ҚРЗ. ... ауыспалы ток тізбектерінде ...
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 1 маусымдағы № 286-IV Заңы. ... тізбектелген негізгі қауіптердің ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 29 қыркүйектегі № 474 бұйрығы. оның ұзындығына қатынасы ...
Көлік және коммуникациялар министрлігі Азаматтық авиация комитеті Төрағасының 2004 жылғы 22 қыркүйектегі N 180 бұйрығы. .... тізбектердің әлемдік жүйесі ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «тізбектің ұзындығы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Периодтың ұзындығы – процестің немесе ауытқудың бір толық циклін аяқтауға қажетті уақыт.
2. Этимологиясы: период (грек. περίοδος) - шеңбер
3. Өзбек: davr davomiyligi
4. Түрік: dönemin süresi
5. Ағылшын: duration of the period
6. Неміс: Dauer der Periode
7. Бекітілген нұсқасы: длина – ұзындық (2015), период – период (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 27 наурыздағы № 217-VII ҚРЗ. ... шекара сызығының ұзындығы ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 2 шілдедегі № 114-V Заңы. ... бекеті арасындағы ұзындығы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 28 мамырдағы № 45-VII ҚРЗ. ... ұзындығының еніне қатынасы ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... аралық камералы периодтың ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «периодтың ұзындығы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қосатын зат – қасиеттерді өзгерту, реакцияны жақсарту немесе белгілі бір әсерге жету үшін жүйеге немесе реакцияға енгізілген химиялық қосылыс немесе компонент.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: qo'shilgan modda
4. Түрік: eklenen madde
5. Ағылшын: added substance
6. Неміс: hinzugefügte Substanz
7. Бекітілген нұсқасы: вещество растворимое – ерігіш зат (2021), серое вещество – сұр заттек (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 13 маусымдағы № 70-VІ ҚРЗ. ... 1 және 6-дәліздерін қосатын ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2018 жылғы 20 наурыздағы № 124 бұйрығы. ... дәрілік заттардың ...
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 27 ақпандағы N 390-II заңы. ... адамның немесе заттың ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «қосатын зат» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнайдың өңдірілген көлемі – белгілі бір уақыт аралығында кен орнынан алуға болатын мұнай мөлшері.
2. Этимологиясы: мұнай (көне грек. νέφτη" (nephte) - "май"
3. Өзбек: ishlab chiqarilgan neft hajmi
4. Түрік: üretilen petrol hacmi
5. Ағылшын: volume of oil produced
6. Неміс: Menge des geförderten Öls
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), обьем – көлем (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 86-V Заңы. ... жеткізілетін мұнайдың көлемі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 1 сәуірдегі № 239-VІ ҚРЗ. ... шығарылатын мұнайдың көлемін ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 26 мамырдағы № 539 қаулысы. ... мұнай өнімдерінің индикативті балансы ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 17 қазандағы № 136-V Заңы. ... тасымалданатын мұнайдың көлеміне ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «мұнайдың өңдірілген көлемі» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Математика, Химия

Дефинициясы1. Мұнай өңдеу – жер асты қабаттарынан мұнайды одан әрі өңдеу және пайдалану үшін алу процесі.
2. Этимологиясы: мұнай (көне грек. νέφτη" (nephte) - "май"
3. Өзбек: neft qazib olish
4. Түрік: petrol üretimi
5. Ағылшын: oil production
6. Неміс: Ölförderung
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 6 қазандағы № 343-IV Заңы. ... мұнайды өңдеу ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 215-V ҚРЗ. ... мұнай өнімдерін қайта өңдеуден ...
Қазақстан Республикасы Мұнай және газ министрінің 2012 жылғы 24 тамыздағы № 146 Бұйрығы. ... мұнай өңдеу зауыттарында ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «мұнай өңдеу» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Ұсатып-опыру әсерлі қашауыштар – бұрғылау процесінде қатты жыныстарды жоюға арналған арнайы бұрғылау құралдары
2. Этимологиясы: долото (лат. dalptan) - соққы
3. Өзбек: maydalash va kesish bitlari
4. Түрік: kırma ve kesme uçları
5. Ағылшын: crushing and shearing bits
6. Неміс: Zerkleinerungs- und Scherwerkzeuge
7. Бекітілген нұсқасы: долото – қашау (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... тіс қашауыш станоктар ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 2 сәуірдегі № 183 және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 8 сәуірдегі № 140 бірлескен бұйрығы. ... тіс қашауыш станоктары ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін ескере отырып, «ұсатып-опыру әсерлі қашауыштар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Кесіп мұжитын қашауыштар – тау жыныстарын бұзу үшін кесу мен қажалу комбинациясын қолданатын бұрғылау құралдары.
2. Этимологиясы: долото (лат. dalptan) - соққы
3. Өзбек: kesish va abraziv bitlar
4. Түрік: kesici ve aşındırıcı uçlar
5. Ағылшын: cutting and abrasive bits
6. Неміс: Schneid- und Schleifbits
7. Бекітілген нұсқасы: долото – қашау (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... тіс қашауыш станоктар ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 2 сәуірдегі № 183 және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 8 сәуірдегі № 140 бірлескен бұйрығы. ... тіс қашауыш станоктары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 28 сәуірдегі № 2-VIII ҚРЗ. ... кесіп өтуі ...
Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 16 қаңтардағы № 70-V Заңы. ... кесіп өтуге рұқсат алу ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, әртүрлі тілдегі аудармаларын ескере отырып, «кесіп мұжитын қашауыштар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Кесіп-опыру әсерлі қашауыштар (қалақты қашауыштар) – тау жыныстарын жою үшін қалақ элементтерін пайдаланатын арнайы бұрғылау құралдары.
2. Этимологиясы: долото (лат. dalptan) - соққы
3. Өзбек: kesish va kesish bitlari (pichoqli bitlar)
4. Түрік: kesme ve kesme uçları (bıçaklı uçlar)
5. Ағылшын: cutting and shearing bits (bladed bits)
6. Неміс: Schneid- und Schermeißel (Messermeißel)
7. Бекітілген нұсқасы: долото – қашау (2015)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... тіс қашауыш станоктар ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 2 сәуірдегі № 183 және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 8 сәуірдегі № 140 бірлескен бұйрығы. ... тіс қашауыш станоктары ...
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 29 желтоқсандағы № 721 бұйрығы. ... кесіп алу тәсілімен ...
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 30 қарашадағы № 260 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2022 жылғы 30 қарашадағы № 102 бірлескен бұйрығы. ... ілгерілетіп опыру ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, әртүрлі тілдегі аудармаларын ескере отырып, «кесіп-опыру әсерлі қашауыштар (қалақты қашауыштар)» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Арнайлы тағайындалған қашауыштар – нақты тапсырмаларды орындауға немесе ерекше жағдайларда жұмыс істеуге арналған бұрғылау құралдары.
2. Этимологиясы: долото (лат. dalptan) - соққы
3. Өзбек: maxsus maqsadli bitlar
4. Түрік: özel amaçlı bitler
5. Ағылшын: special purpose bits
6. Неміс: Spezialbits
7. Бекітілген нұсқасы: долото – қашау (2015), специальный тариф – арнаулы тариф (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... тіс қашауыш станоктар ...
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2019 жылғы 2 сәуірдегі № 183 және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 8 сәуірдегі № 140 бірлескен бұйрығы. ... тіс қашауыш станоктары ...
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 30 наурыздағы N 353-І Заңы. ... арнаулы мекемелер, арнаулы үй-жайлар ...
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 29 желтоқсандағы N 115-IV Заңы. ... арнаулы әлеуметтік қызметтер ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, әртүрлі тілдегі аудармаларын ескере отырып, «арнайлы тағайындалған қашауыштар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Донорлы-акцепторлы комплекстер (кешендер) – донор (электронды беретін зат) мен акцептор (электронды қабылдайтын зат) арасында өзара әрекеттесу болатын қосылыстар.
2. Этимологиясы: донор (франц. donneur) - беруші, акцептор (лат. acceptor) - алушы.
3. Өзбек: donor-akseptor komplekslari
4. Түрік: donör-alıcı kompleksleri
5. Ағылшын: donor-acceptor complexes
6. Неміс: Donor-Akzeptor-Komplexe
7. Бекітілген нұсқасы: донор – донор (2018), акцептор – акцептор (2018), комплекс – кешен (2020), природные комплексы – табиғи кешендер (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 6 сәуірдегі № 299-V ҚРЗ. ... ағзалары тіндерінің донорлығы ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2012 жылғы 31 шілдедегі № 514 Бұйрығы. ... донорлық бүйрек паспорты ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 28 қарашадағы N 1106 Қаулысы. ... шаралар кешені ...
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 21 қарашадағы № 467 бұйрығы. ... донор-акцепторлы механизмі ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 23 қарашадағы № 55-V Заңы. ... донорлық жарналар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «донорлы-акцепторлы кешендер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қосымша шығарылатын (өндірілетін) мұнай – бастапқы өндіруден басқа әртүрлі әдістерді қолдану арқылы таусылған немесе ішінара таусылған кен орындарынан алуға болатын мұнай көлемі.
2. Этимологиясы: мұнай (көне грек. νέφτη" (nephte) - "май"
3. Өзбек: qo'shimcha ravishda qayta tiklanadigan neft
4. Түрік: ek olarak geri kazanılabilir yağ
5. Ағылшын: additionally recoverable oil
6. Неміс: zusätzlich gewinnbares Öl
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 28 сәуірдегі № 506-V ҚРЗ. ... өндірілетін өнім ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 19 қаңтардағы № 137 Қаулысы. ... өндірілетін мұнай өнімдері ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1998 жылғы 9 қараша N 295-I. ... өндірілетін кез-келген басқа орын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «қосымша өндірілетін мұнай» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Хош иісті заттар – жағымды немесе жағымсыз сезім тудыруы мүмкін иісі немесе иісі бар химиялық қосылыстар.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: xushbo'y moddalar
4. Түрік: kokulu maddeler
5. Ағылшын: scented substances
6. Неміс: Duftstoffe
7. Бекітілген нұсқасы: ароматная вода – хош иісті су (2021), вещество – заттек (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 15 ақпандағы № 7-VII ҚРЗ. ... хош иісті шөптер ...
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2019 жылғы 8 қазандағы № 172 шешімі. ... хош иісті заттар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 7 мамырдағы № 253-VІ ҚРЗ. ... хош иістендірілген тұздар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «хош иісті заттар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Медицина, Геология, геодезия және география, Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Химия, Биология, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Теміржол тасымалы – пойыздарды жылжыту үшін темір жолдарды пайдаланатын көлік түрі.
2. Этимологиясы: транспорт (лат. transportare) - тасымалдау
3. Өзбек: temir yo'l transporti
4. Түрік: demiryolu taşımacılığı
5. Ағылшын: railway transport
6. Неміс: Eisenbahntransport
7. Бекітілген нұсқасы: железнодорожная авария – теміржол авариясы (2024)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2016 жылғы 22 маусымдағы № 514 бұйрығы. ... теміржол жолаушылар тасымалын жүзеге асыратын ...
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 30 маусымдағы № 300-IV Заңы. ... Тарап персоналы тасымалының коммерциялық теміржол транзитіне ...
Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің 2020 жылғы 19 наурыздағы № 65 қаулысы. ... теміржол учаскесі бойынша теміржол жолаушылар тасымалын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «теміржол тасымалы» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Статистика, стандарттау және зияткерлік меншік, Заңтану, Химия, Іс жүргізу және мұрағат ісі

Дефинициясы1. Науалық жүйе – реакция процестері кезінде заттардың ағынын бағыттау үшін науаларды немесе ойықтарды пайдалану.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: oluk tizimi
4. Түрік: oluk sistemi
5. Ағылшын: ditch system
6. Неміс: Dachrinnensystem
7. Бекітілген нұсқасы: лоток – науа (2021), желоб – науаша (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 342 бұйрығы. ... науалық бөліктер ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2024 жылғы 28 маусымдағы № 47 және Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Ұлттық экономика министрінің 2024 жылғы 29 маусымдағы № 55 бірлескен бұйрығы. ... ыдыстық, науалық, барабандық ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 11 ақпандағы № ҚР ДСМ -13 бұйрығы. ... ауалық жүйені жағалап өту ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2005 жылғы 29 маусымдағы N 305 Бұйрығы. ... желдету жүйесімен ...

9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «науалық жүйе» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Поршендік әсерлі науашық – бұл поршень принципіне негізделген сұйықтықтарды немесе газдарды жылжыту үшін қолданылатын құрылғы.
2. Этимологиясы: поршень (орыс. порхать) - тербелу
3. Өзбек: porshenli ta'sir o'tkazgich
4. Түрік: piston hareketi oluğu
5. Ағылшын: piston action valve, piston-type plunger
6. Неміс: Kolbenwirkungsgelone
7. Бекітілген нұсқасы: поршень – піспек (1995), засмоление поршня – поршень шайырлануы (2016), желобок – науашық (2015), засмоление поршня – поршень шайырлануы (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 30 қарашадағы № 504-IV Заңы. ... ұшқыннан от алатын поршеньді ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 19 қыркүйектегі 237-V ҚРЗ. ... қайталап түсетін қозғалысты поршень ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 22 желтоқсандағы N 1239 Қаулысы. ... поршеньді қозғалтқышы бар ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 20 наурыздағы № 41 бұйрығы. ... ойығы бар науашық распаторы...
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің міндетін атқарушының 2011 жылғы 12 мамырдағы № 273 бұйрығы. ... жайларды, тұғырларды, науашықтарды ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 352 бұйрығы. ... науашық пен бұрғылау ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді ескере отырып, «поршендік әсерлі науашық» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Сұйық фаза – молекулалар еркін қозғалыста болатын, бірақ сонымен бірге белгілі бір қатынасты сақтайтын заттың күйі.
2. Этимологиясы: фаза (грек. φάσις) - сәйкестендіру
3. Өзбек: suyuq faza
4. Түрік: sıvı faz
5. Ағылшын: liquid phase
6. Неміс: flüssige Phase
7. Бекітілген нұсқасы: фаза – фаза (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы. ... екі фазалық күй ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 26 желтоқсандағы № 268-V ҚРЗ. ... жобаның екінші фазасы ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің м.а. 2014 жылғы 22 тамыздағы № 19 бұйрығы. ... қарқынды фазаның аяқталуы ...
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 27 шілдедегі № 393 бұйрығы. ... арнайы сұйықтықтар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 26 қыркүйектегі № 29-VIII ҚРЗ. ... сұйықтықтарды құю ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... сұйық отын ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сұйық фаза» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Химия

Дефинициясы1. Сұйық өнімдер – тамақ, косметика, химиялық және фармацевтикалық өнімдерді қоса алғанда, әртүрлі қолданбаларда қолдануға болатын сұйық күйдегі өнімдер.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: suyuq mahsulotlar
4. Түрік: sıvı ürünler
5. Ағылшын: liquid products
6. Неміс: flüssige Produkte
7. Бекітілген нұсқасы: продукт – өнім (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 121-VI ҚРЗ. ... ұңғыма сұйықтығы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 30 қарашадағы № 26-VІ ҚРЗ. ... сұйықтықты қыздыратын ...
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 18 қарашадағы № 899 Бұйрығы. ... сұйық зымыран отындар ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы. ... химиялық өнім ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 215-V ҚРЗ. ... өнімдерін жеткізу саласы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... тоңазытылған өнімдер ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 187-V ҚРЗ. ... мұнай өнімдері ...

9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сұйық өнімдер» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Химия, Ауыл шаруашылығы

Дефинициясы1. Пиролиздің сұйық өнімдері – биомасса, көмір немесе пластмасса сияқты органикалық материалдардың пиролизінен алынған заттар.
2. Этимологиясы: пиро (грек. πῦρ) - от, лиз (грек. λύσις) - құлдырау.
3. Өзбек: suyuq piroliz mahsulotlari
4. Түрік: sıvı piroliz ürünleri
5. Ағылшын: liquid pyrolysis products
6. Неміс: flüssige Pyrolyseprodukte
7. Бекітілген нұсқасы: пиролиз – пиролиз (2019)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 23 қазандағы N 90-ІІ Заңы. ... пиролиз қондырғылары ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... сұйық күйі ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 301 Заңы. ... тамақ өнімдері ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 12 желтоқсандағы № 279-VІ ҚРЗ. ... Қауіпті қалдықтарды жағуға, пиролиздеуге ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 6 қыркүйектегі № 666 қаулысы ... изомерлеу, пиролиз, дегидрирлеу ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «пиролиздің сұйық өнімдері» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Сұйық жұтқыш – газдарды, буларды немесе басқа сұйықтықтарды жұту немесе бейтараптандыру үшін қолданылатын зат немесе қоспа.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: suyuq absorber
4. Түрік: sıvı emici
5. Ағылшын: liquid absorber
6. Неміс: flüssiger Absorber
7. Бекітілген нұсқасы: поглотители – сіңіргіштер, жұтқыштар (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... сұйық күйі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... дыбыс жұтқыш минералдық материалдар ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 31 қазандағы N 994 Қаулысы. ... жұтқыштар мен жинақтауыштар ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 22 қарашадағы N 1151 Қаулысы. ... дыбысоқшаулағыш немесе дыбыс жұтқыш ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сұйық жұтқыш» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Сұйық шыны – кремний, натрий немесе калий бар силикаттардың сулы ерітінділерінің жалпы атауы.
2. Этимологиясы: стекло (грек. סתכל) - қарадым, көрдім
3. Өзбек: suyuq shisha
4. Түрік: sıvı cam
5. Ағылшын: liquid glass
6. Неміс: flüssiges Glas
7. Бекітілген нұсқасы: стекло – шыны (1971)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... сұйық күйі ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 26 қыркүйектегі № 29-VIII ҚРЗ. ... арнайы сұйықтықтар ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... сұйық отын ...
Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 3 ақпандағы N 525 Заңы ... шыны тәрiздес ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 446-V ҚРЗ. ... шыны ыдыс ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 5 қазандағы № 184-VІ ҚРЗ. ... шыны, қағаз, картон және (немесе) металл орамалар ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сұйық шыны» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану, Химия

Дефинициясы1. Сұйық фазалық тотығу – жоғары температура мен жоғары қысымдағы ауа оттегімен тұнбаның органикалық бөлігін тотықтыру
2. Этимологиясы: фаза - (көне грек. φάσις) «анықтау; пайда болу», φαίνω «жарқырау; көріну»
3. Өзбек: suyuq fazali oksidlanish
4. Түрік: sıvı faz oksidasyonu
5. Ағылшын: liquid phase oxidation
6. Неміс: Flüssigphasen-Oxidation
7. Бекітілген нұсқасы: фаза – фаза (2018), окисление – тотығу (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы ... сұйық қалдықтарды ұзақ уақыт сақтауға ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 19 сәуірдегі № 74-VIII ҚРЗ .... хош иістендіргіштер мен сұйықтықтардың айналымы ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы ... көп фазалық орамдардан тұрады ...
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы. ... екі фазалық күйдегі газды ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы ... тотығу және қалпына келтiру ...
Қазақстан Республикасының Заңы 1997 жылғы 30 қазан N 177-I ... сутегiнiң тотығуы ...
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің сөздікте берілген нұсқасын саралай келе, тіркес анықтамасын ескере отырып, берілген нұсқаны қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Сұйық фазалы термиялық реакциялар – сұйық фазада жылу әсерінен болатын химиялық реакциялар.
2. Этимологиясы: фаза (грек. φάσις) - сәйкестендіру, термия (лат. therme) - жылу, реакция (лат. re) - қарсы, акция (лат. actio) - әрекет.
3. Өзбек: suyuq fazali termal reaksiyalar
4. Түрік: sıvı faz termal reaksiyonları
5. Ағылшын: liquid phase thermal reactions
6. Неміс: thermische Reaktionen in der flüssigen Phase
7. Бекітілген нұсқасы: фаза – фаза (2018), термия – термия (2019), реакция – реакция (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 21 қыркүйектегі № 821 қаулысы ... термиялық фосфор қышқылы ...
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 24 сәуірдегі № 150 бұйрығы ... тірек реакцияларды аналитикалық анықтау ...
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы. ... органикалық фаза ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 19 сәуірдегі № 74-VIII ҚРЗ. ... сұйықтықтардың айналымы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сұйық фазалы термиялық реакциялар» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Сұйық фазалы термиялық процесс – сұйық фазадағы заттардың күйі немесе құрамының өзгеруінен болатын жылу әсері.
2. Этимологиясы: фаза (грек. φάσις) - сәйкестендіру, термия (лат. therme) - жылу, процесс (лат. processus) - жылжу.
3. Өзбек: suyuq fazali termal jarayon
4. Түрік: sıvı faz termal işlemi
5. Ағылшын: liquid phase thermal process
6. Неміс: thermischer Flüssigphasenprozess
7. Бекітілген нұсқасы: фаза – фаза (2018), термия – термия (2019), процесс – процесс (2017)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 21 қыркүйектегі № 821 қаулысы ... термиялық фосфор қышқылы ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1203 қаулысы ... металлургиялық процесс ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы ... үш фазалы мұнай сепараторы ...
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... бу фазасы ...
9. Ұсыныстар: заңнама құжаттарында берілу ретін, бекітілген терминдерді, басқа тілдегі аудармасын ескере отырып, «сұйық фазалы термиялық процесс» терминін бекіту ұсынылады.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Ұңғыма оқпаны – бұл ұңғыманың түбі, яғни ең төменгі бөлігі, мұнда пайдалы қазбаларды, мысалы, мұнай, газ, су немесе минералдарды шығару жүзеге асырылады. Бұрғылау мақсаттарына байланысты оқпан әртүрлі конструкция мен формаға ие болуы мүмкін. Оқпан пайдалы қазбаларды өндіру процесінде маңызды рөл атқарады, себебі дәл осы жерде бұрғылау мен ресурстарды алу жүзеге асырылады.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: quduqning pastki qismi
4. Түрік: kuyu tabanı
5. Ағылшын: wellbore
6. Неміс: Brunnenboden
7. Бекітілген нұсқасы: скважина – ұңғыма (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 174-VII ҚРЗ. .... ұңғыманың оқпанындағы сұйықтықтың тығыздығы 1000 кг/м3 ...
Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 209 Заңы ... ұңғымаларын бұрғылауды ...
Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 26 маусымдағы № 446 бұйрығы. ... оқпаны – тұтас ...
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 355 бұйрығы. ... ұңғымалардың құрылысына жобалау ...
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын, заңнамалық құжаттарда қолданысын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия

Дефинициясы1. Ұңғыманың оқпан маңындағы бөлігі – ол бұрғылау мақсаттарына байланысты әртүрлі болып келетін ұңғыманың түпкі жағы, бөлігі..
2. Этимологиясы: бөлік (көне грек. μέρος) – бөлік, бақыт
3. Өзбек: quduqning teshikka yaqin qismi
4. Түрік: kuyunun şafta yakın kısmı
5. Ағылшын: frontal part of the well
6. Неміс: bohrloch-Teil des Bohrlochs
7. Бекітілген нұсқасы: часть – бөлік; бөлім (2020), нагнетательная скважина – қысыммен айдау ұңғымасы (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 126-VI ҚРЗ. ... барлау ұңғымалары ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 28 желтоқсандағы № 52-VIII ҚРЗ ... ұңғыманы (ұңғымаларды) бұрғылау ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, басқа тілдерде қолданысын саралай отырып, "ұңғыма оқпаның тұсы" нұсқасын ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Тәуелділік – функция мен оның аргументгері арасындағы қатынас; мәліметгер базасындағы мәліметтер ассоциациясы.
2. Этимологиясы: тәуелділік (лат. addicere) – байланысты.
3. Өзбек: qaramlik
4. Түрік: bağlı
5. Ағылшын: addiction
6. Неміс: аbhängigkeit
7. Бекітілген нұсқасы: обратная пропорциональная зависимость – кері пропорционал тәуелділік (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2024 жылғы 2 ақпандағы № 57-VIII ҚРЗ ... тәуелділікті тиімді түрде азайту ...
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 31 мамырдағы № 432 қаулысы. ... тәуелділікті анықтау ...
Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2024 жылғы 29 ақпандағы № 110/НҚ бұйрығы. ... тәуелділікті талдау

9. Ұсыныстар: ұсынылған сөздің мағынасын ескере отырып, "тәуелділік" терминін қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Физика және астрономия, Математика

Дефинициясы1. Ұңғыманы бітіру – өнімді қатты ашу кезінде қат сулар қысымынан жуу флюидтар қысымы жоғары болған жағдайда ұңғыманың забойлық бөлігінде болатын процесс.
2. Этимологиясы: ұңғыма (ескі орыс т. скважьнь) – "үңгір"
3. Өзбек: quduqni tugatish
4. Түрік: kuyunun sonu
5. Ағылшын: well graduation
6. Неміс: ende des Brunnens
7. Бекітілген нұсқасы: скважина – ұңғыма (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 28 желтоқсандағы № 52-VIII ҚРЗ. ... ұңғымаларды бұрғылау ... .
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 19 қарашадағы N 85-IV Заңы ... ұңғымалар тобын ...
Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 14 қазандағы N 79 Заңы ... ұңғыманы бұрғылаудың ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. «Құрғақ» газды айдау – құрғақ газды қабатқа айдау осы кен орнының табиғи газ қорларын консервациялау мүмкіндігі болған жағдайда қолданылады.
2. Этимологиясы: газ (фр. gas, гр. chaos) – "бей-берекет"
3. Өзбек: "quruq" gazni quyish
4. Түрік: "kuru" gaz enjeksiyonu
5. Ағылшын: injection of "dry" gas
6. Неміс: pumpen von "trockenem" Gas
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 9 қаңтардағы № 532-IV Заңы. ... газ және газбен жабдықтау ... .
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 434-IV Заңы ... газ тасымалдау саласындағы ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 23 мамырдағы № 557 Қаулысы. ... «Газ және газбен жабдықтау туралы» ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, қолданыс аясын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Қойнауқатқа ауа айдау – су немесе түрлі-түрлі химиялық агенттер кіріктірген ерітінділер айдау әдісі.
2. Этимологиясы: пласт (көне слав. пла́ста́) - "қойнау, қабат".
3. Өзбек: rezervuarga havo quyish
4. Түрік: oluşuma hava pompalanması
5. Ағылшын: pumping air into the reservoir
6. Неміс: pumpen von Luft in die Schicht
7. Бекітілген нұсқасы: дистилляция – айдау (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің м.а. 2022 жылғы 29 қарашадағы № 382 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2022 жылғы 30 қарашадағы № 101 бірлескен бұйрығы... қойнауқат бойынша ... .
Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 23 қарашадағы № 453 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2018 жылғы 23 қарашадағы № 77 бірлескен бұйрығы. ... қойнауқат бойынша немесе бағана ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы
... Атмосфералық ауаға ластағыш ... .
9. Ұсыныстар: берілген тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, аудармасын саралай келе, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қойнауқатқа газ айдау – газды қорда сақтау.
2. Этимологиясы: газ (фр. gas, гр. chaos) – "бей-берекет"
3. Өзбек: rezervuarga gaz quyish
4. Түрік: rezervuara gaz enjeksiyonu
5. Ағылшын: gas injection into the reservoir
6. Неміс: gas in die Schicht pumpen
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 434-IV Заңы. ... газ тасымалдау саласындағы ... .
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 26 наурыздағы N 396-II заңы .... Мұнай мен газ тасымалдаудың ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 23 мамырдағы № 557 Қаулысы
... «Газ және газбен жабдықтау туралы» ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, қолданыс аясын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қойнауқат жылутасымалдағышты айдау – жылутасымалдағыш қорын жоғарылату мақсатында жасалатын әрекет.
2. Этимологиясы: пласт (көне слав. пла́ста́) - "қойнау, қабат".
3. Өзбек: sovutish suvini rezervuarga quyish
4. Түрік: rezervuara soğutma sıvısı pompalanması
5. Ағылшын: injection of heat carrier into the reservoir
6. Неміс: pumpen des Wärmeträgers in die Schicht
7. Бекітілген нұсқасы: дистилляция – айдау (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 358 бұйрығы. ... органикалық жылутасымалдағышпен техникалық ... .
Солтүстік Қазақстан облысы Ақжар ауданы әкімдігінің 2021 жылғы 7 желтоқсандағы № 244 қаулысы. ... бас мұнай айдау станциясы ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын саралай отырып, аталған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Ылғалжұтқыштарды айдау – ылғалжұтқышты қыздырып бөлу процесі мен әдісі.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: namlik zaryadlarini pompalash
4. Түрік: nem şarjlarının pompalanması
5. Ағылшын: pumping wet wipes
6. Неміс: pumpen von Wasserladungen
7. Бекітілген нұсқасы: дистилляция – айдау (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2019 жылғы 30 қазандағы № 578 бұйрығы. ... дайындау және ылғалжұтқышты жинау.
Солтүстік Қазақстан облысы Ақжар ауданы әкімдігінің 2021 жылғы 7 желтоқсандағы № 244 қаулысы. ... бас мұнай айдау станциясы ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің аударма сөздіктерде берілуін, салалық еңбектерде қолданысын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. БАЗ-ды айдау – полимер ерітіндісімен бірге беттік белсенді заттар мен сілтілерді, содан кейін полимер жиегі мен суды қабатқа айдауды қамтиды.
2. Этимологиясы: зат (көне грек. πρᾶγμα) – "зат".
3. Өзбек: sirt faol moddalarni in'ektsiya qilish
4. Түрік: yüzey aktif maddelerin enjeksiyonu
5. Ағылшын: injection SAS (surface-active substances)
6. Неміс: рumpen von Tensiden
7. Бекітілген нұсқасы: дистилляция – айдау (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 14 қазандағы № 1175 ҚаулысыАқтау» мұнай айдау станциясында
Солтүстік Қазақстан облысы Ақжар ауданы әкімдігінің 2021 жылғы 7 желтоқсандағы № 244 қаулысы. ... бас мұнай айдау станциясы ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің аудармасы мен заңнамадағы қолданысын саралай келе, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Еріткіштерді айдау – әр түрлі заттарды ерітіп ерітінділер түзуге қабілетті химиялық қосылыстарды қыздырып бөлу процесі.
2. Этимологиясы: айдау (лат. captare) – жүктеу
3. Өзбек: erituvchilarni distillash
4. Түрік: çözücülerin damıtılması
5. Ағылшын: distillation of solvents
6. Неміс: destillation von Lösungsmitteln
7. Бекітілген нұсқасы: дистилляция – айдау (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2023 жылғы 1 тамыздағы № 455 бұйрығы. еріткішпен - инъекцияға арналған сумен ... .
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 9 қаңтардағы № 2 бұйрығы. ... ұнтақ еріткішімен ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 25 сәуірдегі № 505-V ҚРЗ
.... заттар мен еріткіштердің қоспасы ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 14 қазандағы № 1175 Қаулысы ... мұнай айдау станциясында ...
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын, заңнамалық құжаттарда қолданысын саралай келе, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Күкірт қышқылын айдау – күкірт қышқылын қыздырып бөлу процесі мен әдісі.
2. Этимологиясы: күкірт (лат. Sulfur) – "күкірт"
3. Өзбек: sulfat kislotani distillash
4. Түрік: sülfürik asidin damıtılması
5. Ағылшын: injection of sulfuric acid
6. Неміс: destillation von Schwefelsäure
7. Бекітілген нұсқасы: дистилляция – айдау (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 21 қыркүйектегі № 821 қаулысы
... Күкірт қышқылы, ЭФҚ, минералды ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 11 қарашадағы № 999 қаулысы
... катализ арқылы күкірт қышқылын өндіру ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 25 сәуірдегі № 505-V ҚРЗ
.... заттар мен еріткіштердің қоспасы ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын, заңнама құжаттарында берілуін ескере келе, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Контурдан тыс сумен тотықтыру – контурдан тыс сулы аймағына суды айдауды қолдану арқылы жүзеге асырады.
2. Этимологиясы: контур (франц. contour, лат. contornare) – "бүгу"
3. Өзбек: zanjir tashqarisidagi suv bilan oksidlanish
4. Түрік: devre dışı su ile oksidasyon
5. Ағылшын: off-circuit water oxidation
6. Неміс: oxidation mit Wasser außerhalb des Kreises
7. Бекітілген нұсқасы: контур – контур (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 174-VII ҚРЗ... болжамды контурлары толық ... .
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 19 ақпандағы N 229 Заңы...бiрiншi контурындағы жылу ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 23 қаңтардағы № 23 қаулысы
... үй-жайларын сумен жинағаннан кейінгі сулар ... .
9. Ұсыныстар: ұсынылған термин құрамындағы сөздердің мағынасын, аудармаларын, жекелеген сөздердің заңнама құжаттарында берілуін саралай келе, "контур сыртындағы сумен толықтыру" нұсқасын ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Баяу кокстену – дайын коксті алуы бойынша периодты сипаты бар, ал шикізатты салу және дистиллятты өнімдердің бөлінуі бойынша үздіксіз сипаты болады.
2. Этимологиясы: кокс (нем. koks) – "қатты отын"
3. Өзбек: sekin kokslash
4. Түрік: yavaş koklaşma
5. Ағылшын: slow coking
6. Неміс: langsames Verkoken
7. Бекітілген нұсқасы: кокс – кокс (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 23 қазандағы N 90-ІІ Заңы ... Коксхимия өндiрiсiнiң... .
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 290 Заңы. ...шымтезектің коксы немесе жартылай коксы ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы
... Баяу кокстеу қондырғысы ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасы мен аудармаларын, заңнамалық құжаттарда қолданысын негізге ала отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Екінші текті орынбасар – бензол сақинасының мета-позицияларында электрофильді алмастыруға ықпал етеді.
2. Этимологиясы: тек (грек. orthos) – "тік тұру"
3. Өзбек: ikkinchi turdagi deputat
4. Түрік: ikinci türden vekil
5. Ағылшын: deputy of the second surname
6. Неміс: stellvertreter der zweiten Art
7. Бекітілген нұсқасы: заместитель – орынбасар (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 20 наурыздағы N 20-IV Заңы ... орынбасарымен және Хатшылықтың ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 20 наурыздағы № 298-V ҚРЗ. ... екінші орынбасарын ... .
Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 16 мамырдағы № 684 Жарлығы
... бірінші орынбасары ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, аудармалары мен жекелеген сөздердің заңнамада қолданысын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Газдың қоры – қорда сақталған газдың жалпы көлемі.
2. Этимологиясы: газ (фр. gas, гр. chaos) – "бей-берекет"
3. Өзбек: gaz zaxiralari
4. Түрік: gaz rezervleri
5. Ағылшын: gas reserves
6. Неміс: Erdgasreserven
7. Бекітілген нұсқасы: газ – газ (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 11 наурыздағы № 161 қаулысы
... "Мұнай және газ өңдеу" қорытындысы ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 30 қарашадағы № 1062 қаулысы. ... Қазақстан газ қоры бойынша әлемде ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің заңнамалық құжаттарда қолданысын саралай отырып, "газ қоры" терминін ұсынамыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнайдың қоры – анықталған, барланатын және игерілетін кен орындарындағы мұнайдың, конденсаттың және ілеспе компоненттердің массасы және стандартты (0,1 МПа және 20оС) жағдайларға келтірілген газ көлемі.
2. Этимологиясы: мұнай (көне грек. νέφτη" (nephte) - "май"
3. Өзбек: neft zaxiralari
4. Түрік: petrol rezervleri
5. Ағылшын: oil reserves
6. Неміс: еrdölreserven
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы. ... мұнай және мұнай өнімдерін ... .
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы. ... мұнай мен мұнай өнімдерінің ортақ ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 30 қарашадағы № 1062 қаулысы. ... ірі мұнай-газ және мұнай-газ химиясы ... .
9. Ұсыныстар: ұсынылған тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, қосымшаның жалғануына байланысты ережелерді ескере отырып, "мұнай қоры" терминін қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Кен ісі және металлургия

Дефинициясы1. Қосалқы қорлар – өндіріске қайта тартылатын бір рет пайдаланылған материалдық ресурстар немесе олардың бір бөлігі немесе басқа өндірісте қолданылатын бір өндірістің қалдықтары.
2. Этимологиясы: қор (көне грек. βόσκειν, νέμειν) – қор.
3. Өзбек: yordamchi fondlar
4. Түрік: yardımcı fonlar
5. Ағылшын: auxiliary funds
6. Неміс: hilfsfonds
7. Бекітілген нұсқасы: побочный – қосалқы (хим) (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 25 ақпандағы № 462-V ҚРЗ. ... қарсы қорын құру... .
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009 жылғы 7 шілдедегі N 135 Қаулысымен. ... зейнетақы қорларының қызметін реттейтін ... .
9. Ұсыныстар: ұсынылған тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын саралай келе, берілген терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Күнделікті қорлар – бұл екі кезекті жеткізілім арасындағы өндіріс немесе сату процесінің үздіксіздігін қамтамасыз етуге арналған өндірістік және тауарлық-материалдық қорлардың негізгі бөлігі.
2. Этимологиясы: қор (көне грек. βόσκειν, νέμειν) – қор.
3. Өзбек: kundalik aktsiyalar
4. Түрік: günlük stoklar
5. Ағылшын: Daily stocks
6. Неміс: tägliche Vorräte
7. Бекітілген нұсқасы: запас – босалқы қор (2020), запас воды – су қоры (2022)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 13 ақпандағы N 135-IV Заңы. ... әл-ауқат қоры қызметінің
Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009 жылғы 7 шілдедегі N 135 Қаулысымен. ... зейнетақы қорларының қызметін реттейтін ... .
9. Ұсыныстар: берілген тіркестің анықтамасын негізге ала отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Экономика және қаржы, Химия

Дефинициясы1. Тізбектің пайда болуы – белгілі бір ішкі жиынның пайда болуы.
2. Этимологиясы: тізбек (көне орыс7 чепь) – "цепь"
3. Өзбек: zanjirning kelib chiqishi
4. Түрік: zincirin kökeni
5. Ағылшын: chain formation
6. Неміс: ursprung der Kette
7. Бекітілген нұсқасы: цепочка – тізбек (2020), зарождение цепи – тізбектің тууы (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2024 жылғы 13 наурыздағы № 95 бұйрығы. ... полимеразды тізбектік реакция ... .
9. Ұсыныстар: берілген тіркес құрамындағы сөздердің мағынасын, салалық еңбектерде қолданысын негізге ала отырып, "тізбектің пайда болуы" терминін қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қаттылануы, қатаю – материалдың сұйық және пластикалық күйінен қатты күйге өтуі.
2. Этимологиясы: –
3. Өзбек: temperlash
4. Түрік: sertleştirme
5. Ағылшын: hardening
6. Неміс: аbhärtung
7. Бекітілген нұсқасы: затвердение – қатаю (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2024 жылғы 26 сәуірдегі № 15 бұйрығы. ... терінің желі бойымен қатаюы... .
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2018 жылғы 21 желтоқсандағы № 131 бұйрығымен бекітілген. ... күңгірт элементтерінің қатаюынан кейін ... .
9. Ұсыныстар: берілген сөздің салалық әдебиеттерде қолданысын, аударма сөздіктердегі нұсқаларын сараптай келе, "қатаю" терминін қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану, Химия, Биология

Дефинициясы1. Коррозиядан қорғау – металл бетінің бүлінуінен қорғау.
2. Этимологиясы: коррозия (лат. corrosio) – "желіну", қоршаған ортаның әсерінен металл бетінің бүлінуі.
3. Өзбек: korroziyadan himoya
4. Түрік: korozyona karşı koruma
5. Ағылшын: corrosion protection
6. Неміс: кorrosionsschutz
7. Бекітілген нұсқасы: защита от коррозии – тоттанудан, тот басудан қорғау (2016)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы. ... коррозиялық активтілікті; 4) уыттылықты төндіруі ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2017 жылғы 11 шілдедегі № 89-VI ҚРЗ. ... күйдiргiш коррозиялы заттар мен жанар-жағармай
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 15 маусымдағы № 286 бұйрығы. ... коррозиядан қорғау, мұнай және мұнай өнімдерінің ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің заңнамалық құжаттарда берілуін ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Жер қойнауы, жер қабыршығы – топырақ қабатынан төмен, ал ол болмаған кезде жер бетінен төмен орналасқан жер қыртысының бөлігі, су айдындары мен ағын сулардың түбі.
2. Этимологиясы: жер (қыпшақ тіліндегі yer) – "жер"
3. Өзбек: ichaklar
4. Түрік: toprak altı
5. Ағылшын: subsoil
6. Неміс: еrdinnere
7. Бекітілген нұсқасы: недра – жер қойнауы (2012)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 26 қыркүйектегі № 591 қаулысы. ... жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы ... .
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 31 наурыздағы № 396 бұйрығы ... жер қойнауын пайдалану жөніндегі ... .
9. Ұсыныстар: берілген тіркес құрамындағы сөздердің мағынасы мен заңнамалық құжаттардағы қолданысын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнайдың күлділігі – жер қыртысында мұнайдың пайда болуы мен жиналуының ұзақ процесі.
2. Этимологиясы: мұнай (көне грек. νέφτη" (nephte) - "май"
3. Өзбек: yog ' kulining tarkibi
4. Түрік: petrolün kül içeriği
5. Ағылшын: oil ashiness
6. Неміс: ölasche
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы. ... мұнай және мұнай өнімдерін жеткізу ... .
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы ... мұнай мен мұнай өнімдерінің ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 21 қарашадағы № 195-VІ ҚРЗ. ... магистральдық мұнай құбырларындағы ... .
9. Ұсыныстар: берілген тіркес құрамындағы сөздердің аудармасы мен мағынасын саралай отырып, "мұнайдың күлділігі" терминін қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Әктілеу, әкті – кальций карбонаты, көбінесе ғимарат ішіндегі жөндеу жұмыстарын жүргізуде қолданылатын құрылыстық сұйықтық.
2. Этимологиясы: әкті (көне грек. ἄσβεστος) – "өшпейтін, бұзылмайтын"
3. Өзбек: ohaklash
4. Түрік: kireçleme
5. Ағылшын: liming
6. Неміс: kalkung
7. Бекітілген нұсқасы: вода известковая – әкті су (2021)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 24 қазандағы № 941 қаулысы. ... клинкер мен әкті күйдіру ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... әктеуші білікшелерді ... .
Қазақстан Республикасы Көлік министрінің 2024 жылғы 31 шiлдедегi № 266 бұйрығы. ... сырлау және әктеу ... .
9. Ұсыныстар: берілген сөздің мағынасын, аудармаларын, заңнама құжаттарында қолданысын саралай отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Әкті-битумды (таушайырлы) ерітінділер – әкті-битумнің біркелкі таралуы аркылы әзірленген гомогендік жүйе.
2. Этимологиясы: битум (лат. bitumen) – "тау шайыры"
3. Өзбек: ohak-bitum (kon) echimlari
4. Түрік: kireç-bitümlü (maden) çözeltileri
5. Ағылшын: lime-bituminous solutions
6. Неміс: kalk-Bitumen- (Berg-) Lösungen
7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... әкті немесе цементті дайындау үшін пайдаланылатын әктас және өзге де әктасты ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын, мағынасын саралай келе, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Доломисттілеу әктас – кальцит белгілі бір дәрежеде доломитпен алмастырылған әктас.
2. Этимологиясы: доломит (франц. dolomite) – "доломит".
3. Өзбек: dolomit ohaktosh
4. Түрік: dolomitik kireçtaşı
5. Ағылшын: dolomitic limestone
6. Неміс: dolomitischer Kalkstein
7. Бекітілген нұсқасы: известняк – әктас (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 9 бұйрығы. ... флюсті (әктас және доломит) пайдалану ... . Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 359 қаулысы. ... Сажаевка әктас кенорны жер ... .
9. Ұсыныстар: ұсынылған тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын, заңнама құжаттарында берілуін ескере отырып, "доломитті әктас" терминін қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Биогермдік әктастар – қаңқалары әкті заттардан тұратын, су түбіне жабыса тіршілік ететін организм калдықтары есебінен қалыптасатын әкті таужыныстар.
2. Этимологиясы: биогерм (гр. βίος) – "өмір", (гр.γερμα) – "су астындағы қатпар-төбе"
3. Өзбек: biohermik ohaktoshlar
4. Түрік: biyohermik kireçtaşları
5. Ағылшын: biohermic limestones
6. Неміс: biothermische Kalksteine
7. Бекітілген нұсқасы: известняк – әктас (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 359 қаулысы. ... әктас кенорны жер ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 24 қазандағы № 941 қаулысы. ... карьердегі әктас ашық тәсілмен ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің мағынасы мен аудармаларын саралай келе, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Мұнайды ұңғымадан шығару – мұнай қабатын басып жатқан, мұнай өткізбейтін жыныс қабатын бұзу жəне оны ұңғымадан шығару.
2. Этимологиясы: мұнай (түрік т. neft, персид. т نفت‎, naft) – "табиғи сұйықтық".
3. Өзбек: quduqdan yog'ni olib tashlash
4. Түрік: petrolün kuyudan uzaklaştırılması
5. Ағылшын: extraction of oil from the well
6. Неміс: entfernen von Öl aus dem Brunnen
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023), скважина – ұңғыма (1995)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы. ... шикі мұнайды, мұнайды (ілеспе), табиғи газды ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 21 қарашадағы № 195-VІ ҚРЗ. ... технологиялық мұнайдың мәртебесін ... .
Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 6 қазандағы № 343-IV Заңы. ... мұнай-газ құбырынан ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамында берілген сөздердің мағынасын, аудармасын, заңнамалық құжаттарда берілуін саралай отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Қойнауқат мұнайын шығару – қабаттан мұнай алудың толықтығының өлшемі.
2. Этимологиясы: пласт (көне слав. пла́ста́) - "қойнау, қабат".
3. Өзбек: rezervuar moyini ishlab chiqarish
4. Түрік: rezervuar yağı üretimi
5. Ағылшын: koynaukat oil production
6. Неміс: produktion von Schichtöl
7. Бекітілген нұсқасы: нефть – мұнай (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 85-V Заңы. ... мұнай және мұнай өнімдерін жеткізу ... .
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 2 мамырдағы № 433-IV Заңы. ... мұнай мен мұнай өнімдерінің ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы ... шикі мұнай – қойнауқаттық және стандарттық ... .
9. Ұсыныстар: ұсынылған тіркес құрамындағы сөздердің заңнамалық құжаттардағы қолданысын саралай отырып, терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Қашауыштың тозуы – саптамаларды орнату ережелерін бұзу.
2. Этимологиясы: тозу (лат. erosio) – "үзілу"
3. Өзбек: kashauyshtyn tozy
4. Түрік: keski aşınması
5. Ағылшын: bit wear
6. Неміс: meißelverschleiß
7. Бекітілген нұсқасы: износ – тозу (2012)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 7 сәуірдегі № 179 қаулысы. ... қашауыш станогы ... .
Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ ... тіс қашауыш станоктар ... .
9. Ұсыныстар: ұсынылған тіркес құрамындағы сөздердің аудармасын, заңнамалық құжаттарда қолданысын саралай келе, берілген терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану

Дефинициясы1. Изоалкандар – көміртек атомдары тізбегінің бастауынан санағанда үшінші ретті метилді топ.
2. Этимологиясы: изоалкандар (al-kuħl, араб. ال «al – артикль» және араб. كحل «kuħl) – сүрме, ұнтақ тәріздес сүрме.
3. Өзбек: isoalkanes
4. Түрік: izoalkanlar
5. Ағылшын: isoalcanes
6. Неміс: Isoalkane
7. Бекітілген нұсқасы: алканы – алкандар (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қызылорда облыстық мәслихатының 2024 жылғы 29 наурыздағы № 88 шешімі. ... алкандар C12-C19 ШРК е.ж.б.р ... .
9. Ұсыныстар: сөздің аударма сөздіктерде берілуін, салалық әдебиеттерде қолданысын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия

Дефинициясы1. Изобара – тұрақты қысымда өтетін процесті кескіндейтін термодинамикалық күй диаграммасындағы сызық.
2. Этимологиясы: изобара (грек. изо... және bros) – "ауырлық"
3. Өзбек: izobarik potentsial
4. Түрік: izobarik potansiyel
5. Ағылшын: isobaric potential
6. Неміс: isobares Potenzial
7. Бекітілген нұсқасы: изобара – изобара (2016), потенциал – потенциал; әлеует (2018)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2023 жылғы 2 тамыздағы № 290 бұйрығы. ... потенциалды радиациялық ... .
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығы. ... екi елдiң потенциалына сәйкес келетiн ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің заңнамалық құжаттарда қолданысы, салалық әдебиеттерде берілуін қарастыра отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Изомерлеу – құрамы мен молекулалық массасы бойынша бірдей, бірақ физикалық және химиялық қасиеттері әр түрлі болатын қосылыстардың (негізінен, органикалық) болуын сипаттайтын құбылыс.
2. Этимологиясы: изомерия (изо... және грек. meros) – "үлесі, бөлігі"
3. Өзбек: izomerizatsiya
4. Түрік: izomerizasyon
5. Ағылшын: isomerization
6. Неміс: Isomerisierung
7. Бекітілген нұсқасы: изомеры – изомерлер (2023)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 23 қарашадағы № 1024 қаулысы. ... изомерлеу 3.6.1. Процесс туралы жалпы мәліметтер ... .
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 14 желтоқсандағы № 1003 қаулысы. ... ынталандырылған изомерлеуге ... .
9. Ұсыныстар: сөздің аудармасын, анықтамасын саралай отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Изокүй – бір заттың әртүрлі күйі.
2. Этимологиясы: изо (көне грек. ἴσος ) – «біркелкі, түзу»
3. Өзбек: izokpaper size
4. Түрік: izok
5. Ағылшын: isocome
6. Неміс: izok
7. Бекітілген нұсқасы: изосостояние – изокүй (2014)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі N 66 Заңы.
... қамтамасыз етуге қабілетті болатын экономиканың жай-күйі ... .
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 22 желтоқсандағы N 510 Заңы. ... жай-күйiне әсер ететiн ... .
Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 5 тамыздағы № 297 бұйрығы. ... ортаның жай-күйі туралы ... .
9. Ұсыныстар: сөз мағынасын, аударма сөздіктерде берілуін ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Тежегіштік қорғау – циркуляция жүйесінің металл, резеңке техникалық немесе басқа жанасу беттерінің тозуын болдырмау үшін оның құрамына қосымша компоненттер енгізу арқылы ортаның коррозиялық белсенділігін нивелирлеу әдісі.
2. Этимологиясы: ингибитор (лат. іnhіbeo) – тоқтату, тежеу.
3. Өзбек: tormozni himoya qilish
4. Түрік: fren koruması
5. Ағылшын: brake protection
6. Неміс: bremsschutz
7. Бекітілген нұсқасы: ингибиторы – тежегіштер (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 10 маусымдағы № 201 бұйрығы. ... әлеуметтік қорғау министрінің ... .
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 29 қыркүйектегі № 479 бұйрығы. ... вариялық тежегіш – жылдамдықты ... .
Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 137 шешімі. ... "автоматты тежегіш" – тежеу магистралі ... .
9. Ұсыныстар: термин құрамындағы сөздердің аудармасын, салалық еңбектерде қолданысын саралай отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия

Дефинициясы1. Коррозия тежегіштері – химиялық зат немесе жеткілікті концентрацияда молекулалық деңгейде агрессивті ортамен әрекеттесетін, оның металл беттеріне айтарлықтай әсер ететін немесе бейтараптандыратын заттардың қоспасы.
2. Этимологиясы: коррозия (лат. corrosio) – "желіну".
3. Өзбек: korroziya ingibitorlari
4. Түрік: korozyon önleyiciler
5. Ағылшын: corrosion inhibitors
6. Неміс: Korrosionsinhibitor
7. Бекітілген нұсқасы: ингибиторы коррозии – жемірілу тежегіштері (2006)
8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 29 қыркүйектегі № 479 бұйрығы. ... авариялық тежегіш ... .
Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 359 бұйрығы. ... тежегіш бөлікке ықпал ... .
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2023 жылғы 26 сәуірдегі № 298 бұйрығы. ... роликті тежегіш стендінің ... .
9. Ұсыныстар: тіркес құрамындағы сөздердің заңнама құжаттарында, салалық әдебиеттерде қолданысын ескере отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз.
10. Қолданылу саласы: Химия