array(0) { }
немесе әлеуметтік желі арқылы кіріңіз
немесе тіркеліңіз
Почтаңызға құпия сөзді қалпына келтіруге арналған сілтеме жіберіледі.
# | Қазақша нұсқасы | Орысша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | «қосқолды боксшы» | «двурукий боксер» | «двурукий боксер» «қосқолды боксшы» СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қосқолды боксшы - екі қолмен бірдей күшпен соққы беретін спортшы. Мұндай лақап ат алу үшін жаттығу кезінде соққыларыңыздың күші мен қуатын білуіңіз керек. Әлсіз қолдың соққысы оны күштіге айналдырады. Бұған жетудің ең оңай жолы - солшыл боксшыларға арналған. Бұл қоғамның тұтастай алғанда оңшыл адамдарға арналғанына байланысты. Екі қолмен жұмыс істейтін спортшылар, әсіресе жекпе-жектерде және позициясын өзгерткен сәтте өзін жақсы көрсетеді. Сөренің өзгеруі кезеңінде боксшы екі соққымен бірдей күш пен күшке бірдей соққы бере алады. Бірақ сонымен бірге, алыс қашықтықта жұмыс істеген кезде әлсіз қолмен соққылар көп жағдайда барлау немесе қоршау үшін де қолданылады. 2. Әзірбайжан тілінде: iki əlli boksçu 3. Қырғыз тілінде: эки-тараптуу боксер 4. Өзбек тілінде: ikki qo'lli bokschi 5. Түрік тілінде: iki elli boksör 6. Ағылшын тілінде: two-handed boxer 7. Испан тілінде: boxeador a dos manos 8. Неміс тілінде: Zweihand-Boxer 9. Француз тілінде: boxeur à deux mains 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. «двурукий боксер» - «қосқолды боксшы» Дефинициясы | +5 |
2. | қимыл белсенділігі | двигательная активность | двигательная активность қимыл белсенділігі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қозғалыс белсенділігі - бұл адамның күн, апта, ай ішінде жасайтын қозғалыстарының саны. Мотор белсенділігі - тірі ағзалардың биологиялық қажеттілігі, тамақ, суға, ұйқыға деген қажеттіліктен кем емес. Моторлық белсенділіктің шектелуі немесе болмауы жас жеткіншектердің дамуына және жетілген ағзалардың жұмысына теріс әсер етеді; аурулардың әртүрі дамиды, қартаю процесі белсендіріледі және жеделдетіледі. Кезінде Аристотель денені әлсірететін және бұзатын ештеңе жоқ екенін атап өтті. Сондықтан оңтайлы физикалық белсенділік - бұл салауатты өмір салтының негізін құрайтын маңызды факторлардың бірі. Бірқатар зерттеу белсенді өмір сүру және үнемі жоғары жұмыс қабілеттілігін сақтау үшін адам күніне кемінде бір сағат белсенді қозғалыстарға, дене шынықтырумен айналысуға тура келетінін анықтады. 2. Әзірбайжан тілінде: fiziki fəaliyyət 3. Қырғыз тілінде: физикалык иш-аракеттери 4. Өзбек тілінде: jismoniy faoliyat 5. Түрік тілінде: fiziksel aktivite 6. Ағылшын тілінде: physical activity 7. Испан тілінде: actividad fisica 8. Неміс тілінде: körperliche Aktivität 9. Француз тілінде: activité physique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы үшінші отырысында двигательная активность – қимыл белсенділігі аудармасында, ареактивность – қорғанышсыздық түрінде бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. двигательная активность - қимыл белсенділігі Дефинициясы | +4 |
3. | қимыл жады | двигательная память | двигательная память қимыл жады СаласыСпорт Этимологиясы 1. Әртүрлі қозғалысты жаттау, сақтау және көбейту. Сонымен қатар, олардың механикасы ғана жазылмайды, сонымен бірге олардың қалай орындалғаны - амплитудасы, ұзақтығы, жылдамдығы және қай бағыттаекені де есте сақталады. Кейде дәлдік өте маңызды және кез келген ауытқу қауіпті салдарға әкелуі мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: motor yaddaşı 3. Қырғыз тілінде: мотор эс 4. Өзбек тілінде: vosita xotirasi 5. Түрік тілінде: motor belleği 6. Ағылшын тілінде: motor memory 7. Испан тілінде: memoria motora 8. Неміс тілінде: Motorspeicher 9. Француз тілінде: mémoire motrice 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы үшінші отырысында двигательная – қимыл аудармасында түрінде бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында память – жады аудармасында оптическая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 24 желтоқсандағы отырысында память – жады аудармасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы төртінші отырысында память – жады аудармасында виртуальная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. двигательная память – қимыл жады; Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Motor+speicher үлгіні басшылыққа ала отырып, Қимыл+жад (қимылжат/ дыбысталуы) түрінде біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +6 |
4. | қимыл әрекеті | двигательное действие | двигательное действие қимыл әрекеті СаласыСпорт Этимологиясы 1. Белгілі бір мақсат үшін орындалатын бұл қозғалыс (дененің қозғалысы және оның байланыстары). Жаңа қозғалтқыш әрекетін жасау әдістемесі келесі әдістемелік ережеге негізделген. Жалпы педагогикадан: «қарапайымнан күрделіге», «белгісізден белгіліге дейін», «игерілгеннен дамытылмағанға» қарай қозғалу әрекеті белгілі. 2. Әзірбайжан тілінде: motor hərəkəti 3. Қырғыз тілінде: кыймыл-аракеттери 4. Өзбек тілінде: vosita harakati 5. Түрік тілінде: motor eylem 6. Ағылшын тілінде: motor action 7. Испан тілінде: acción motora 8. Неміс тілінде: Motorik 9. Француз тілінде: action motrice 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы үшінші отырысында двигательная – қимыл аудармасында түрінде бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 20 мамырдағы отырысында действие – іс-әрекет аудармасында түрінде бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында действие - әрекет аудармасында шунтирующее сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. двигательное действие-қимыл әрекеті; Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Motor+ік үлгісін басшылыққа ала отырып, Қимыл+әрекет түрінде біріккен (қимыл+дың әрекет+і күрделі нұсқасын алмай ақ) термин ретінде қарастыруға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде ұсынуға болады. Дефинициясы | 0 |
5. | жүзуші қимылы | движение пловца | движение пловца жүзуші қимылы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қозғалыстардың кинематикалық сипаттамалары бұл қозғалысты анықтайтын күштерге қарамай уақыт пен оның туындыларын (жылдамдық, үдеу) ескере отырып, кеңістіктегі материалдық денелердің геометриялық тұрғыдан қозғалысын білдіреді. «Кинематика» сөзі қозғалысты білдіретін грек сөзінен шыққан «кино» сөзінен шыққан. Қимылдарды талдау үшін дененің жеке бөліктерінің кеңістіктегі қозғалыстарының траекториясы ерекше қызығушылық тудырады. Бұл жағдайда дененің қозғалмалы бөліктерінің қозғалысының кинематикалық сипаттамалары қиялдағы осьтер мен жазықтықтарда болжанады. Спорттық жүзу кезінде жүзушінің денесі суда көлденең күйде болады, сондықтан осьтер мен жазықтықтардың атаулары адам анатомиясында қабылданғаннан өзгеше болады. 2. Әзірбайжан тілінде: üzgüçü hərəkət 3. Қырғыз тілінде: Маапка кыймылы 4. Өзбек тілінде: suzuvchi harakati 5. Түрік тілінде: yüzücü hareketi 6. Ағылшын тілінде: swimmer movement 7. Испан тілінде: movimiento nadador 8. Неміс тілінде: Bewegung des Schwimmers 9. Француз тілінде: mouvement de nageur 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движение пловца - жүзуші қимылы. Дефинициясы | 0 |
6. | біртіндей қозғалыс | движение постепенное | движение постепенное біртіндей қозғалыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бірте-бірте жақсырақ күйге қарай қозғалу тез нашарлауына әкеледі. Біртіндеп жақсырақ күйге өту кезінде нашарлау жылдамдығы артады. Дірілсүзгі түйіршіктердің көлбеу жазықтық бойымен секірісімен біртіндеп қозғалысын қамтамасыз етеді. Олар қозғалған кезде түйіршіктер судан босатылып, кептіріледі. Екінші жағдайда түйіршіктер ауа ағынымен циклонға тасымалданады. Қазіргі басқару жүйесін бағалау және талдау нақты күйден концептуалды модельге біртіндеп көшу арқылы жүзеге асырылады. Бұл жағдайда менеджмент жүйесін жетілдірудің даму бағыттары мен шарттары анықталады. 2. Әзірбайжан тілінде: tədricən hərəkət 3. Қырғыз тілінде: прогрессивдүү кыймылы 4. Өзбек тілінде: asta-sekin harakat 5. Түрік тілінде: kademeli hareket 6. Ағылшын тілінде: gradual movement 7. Испан тілінде: movimiento gradual 8. Неміс тілінде: allmähliche Bewegung 9. Француз тілінде: mouvement progressif 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движение постепенное – біртіндей қозғалыс; Дефинициясы | +3 |
7. | үдемелi қозғалыс | движение поступательное | движение поступательное үдемелi қозғалыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дененің кез-келген екі нүктесін жалғайтын түзу кесіндісі, қозғалыс кезінде пішіні мен өлшемдері өзгермейтін нүктелер жүйесінің (мүлдем қатты) механикалық қозғалысы уақыттың кез келген алдыңғы нүктесінде өзінің орнына параллель қалады. Трансляциялық қозғалыс кезінде дененің барлық нүктелері бірдей траекторияны сипаттайды (кеңістіктегі тұрақты ығысуға дейін) және кез-келген уақытта дененің барлық нүктесі үшін синхрондық түрде өзгеретін бағытта жылдамдық пен үдеу векторлары және абсолютті мәні бар. Жалпы жағдайда, трансляциялық қозғалыс үш өлшемді кеңістікте жүреді, бірақ оның басты ерекшелігі - кез-келген кесіндінің параллельдігін сақтау өз күшінде қалады. Математикалық прогрессивтік қозғалыс оның соңғы нәтижесінде параллель ауысуға тең. Алайда, физикалық процесс ретінде қарастырсақ, бұл үш өлшемді кеңістіктегі дөңгелек қозғалыстың нұсқасы. 2. Әзірбайжан тілінде: tərcümə hərəkəti 3. Қырғыз тілінде: прогрессивдүү кыймылы 4. Өзбек тілінде: oldinga siljish 5. Түрік тілінде: ileri hareket 6. Ағылшын тілінде: translational movement 7. Испан тілінде: movimiento traslacional 8. Неміс тілінде: Vorwärtsbewegung 9. Француз тілінде: mouvement de translation 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы отырысында поступательное – ілгерілемелі нұсқасы бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. движение поступательное – үдемелі қозғалыс; Дефинициясы | +4 |
8. | әртектi қозғалыс | движение разноименное | движение разноименное әртектi қозғалыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Аяқ-қолдың бүйіріне қарама-қарсы қозғалысы: оң қол солға немесе сол қол оңға қарай (оңнан солға немесе солдан оңға). 2. Әзірбайжан тілінде: əks hərəkət 3. Қырғыз тілінде: карама-каршы кыймыл 4. Өзбек тілінде: qarama-qarshi harakat 5. Түрік тілінде: zıt hareket 6. Ағылшын тілінде: opposite movement 7. Испан тілінде: movimiento opuesto 8. Неміс тілінде: entgegengesetzte Bewegung 9. Француз тілінде: mouvement opposé 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. движение разноименное – әртекті қозғалыс; Дефинициясы | +5 |
9. | ырғақты қозғалыс | движение ритмичное | движение ритмичное ырғақты қозғалыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Біреуді, бір нәрсені кез келген бағытта жылжыту; дененің, қолдың, аяқтың және т.б. жағдайының өзгеруі. 2. Әзірбайжан тілінде: ritmik hərəkət 3. Қырғыз тілінде: ритмикалык кыймылы 4. Өзбек тілінде: ritmik harakat 5. Түрік тілінде: ritmik hareket 6. Ағылшын тілінде: rhythmic movement 7. Испан тілінде: movimiento rítmico 8. Неміс тілінде: rhythmische Bewegung 9. Француз тілінде: mouvement rythmique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. движение ритмичное – ырғақты қозғалыс; Дефинициясы | +5 |
10. | спорттық қозғалыс | движение спортивное | движение спортивное спорттық қозғалыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық қозғалыс қоғамдық өмірдің әлеуметтік және мәдени саласының маңызды бөлігі болып табылады. Бұл келесі өлшемдерді қамтуы мүмкін: а) географиялық - жаһандық және аймақтық; ә) мүшелік сипаты бойынша, ұжымдық және жеке; б) кәсіптік мүшелігі бойынша - спорт бойынша; в) діни сенімдер үшін - ерекше және жалпыға бірдей. Берілген жіктеуге осы ұйымдарды уақытша және тұрақты қызмет түріне жатқызуға болатындығын қосу қажет. Уақытша категорияға халықаралық конгресс, симпозиум, конференция кіреді. Мысалы, спорттық үкіметтік емес ұйымдар, мысалы, Халықаралық спорт федерацияларының бас ассоциациясы. Бұдан шығатыны, спорттық ұйымдардың мүшелері ұлттық және халықаралық спорт ұйымдары, сонымен қатар жеке тұлғалар болып табылады. Сонымен қатар, жалпы сипаттағы қоғамдар бар, олардың қызметі әртүрлі; арнайы - спорт түрлері бойынша (халықаралық спорт федерациялары); білім және қызмет салалары бойынша; кәсіби негізде; діни және басқа бірлестіктер. 2. Әзірбайжан тілінде: idman hərəkəti 3. Қырғыз тілінде: спорт кыймылы 4. Өзбек тілінде: sport harakati 5. Түрік тілінде: spor hareketi 6. Ағылшын тілінде: sports movement 7. Испан тілінде: movimiento deportivo 8. Неміс тілінде: Sportbewegung 9. Француз тілінде: mouvement sportif 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движение спортивное – спорттық қозғалыс; Дефинициясы | +6 |
11. | дене қимылы | движение тела | движение тела дене қимылы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Адамдар ерте кезден қозғалатын заттар әлемінде өмір сүретіндерін байқаған - ағаштар қозғалады, құстар ұшады, кемелер жүзеді, садақтан атылған оқтар ұшады. Осындай жұмбақ құбылыстардың себептері сол кезде ежелгі және ортағасырлық ғалымдардың ой-пікірлерінде болды. 1638 жылы Галилео Галилей былай деп жазды: «Табиғатта қозғалудан басқа ежелгі ештеңе жоқ. Философтар бұл туралы көлемді және маңызды деректер жазды». Ежелгі және әсіресе орта ғасырлар мен қайта өрлеу дәуірінің ғалымдары (Леонардо да Винчи, Н. Коперник, Г. Галилео, И. Кеплер, Р.Декарт және басқалары) қозғалыс мәселелерін қазірдің өзінде дұрыс түсіндірген, алайда, Галилео заманында қозғалыс заңдары туралы нақты түсінік болмады. Денелер қозғалысының ілімі алдымен Евклид геометриясы сияқты қатаң, дәйекті ғылым ретінде пайда болады, Исаак Ньютонның 1687 жылы жарық көрген «Табиғи философияның математикалық принциптері» атты іргелі еңбегі дәлелдеуді (аксиомаларды) қажет етпейтін ақиқаттарға негізделген. Ғылымға қосқан үлесін бағалауда ұлы Ньютон: «Егер біз басқалардан гөрі көріпкел болсақ, алпауыттардың иығында болғанымыздың дәлелі болмақ», - деді. Жалпы ешқандай қозғалыс жоқ, ештеңеге қарамастан ешқандай қозғалыс болмайды және ол да болмайды. Денелердің қозғалысы басқа денелер мен байланысты кеңістіктерге қатысты ғана болуы мүмкін. Сондықтан, Ньютон өзінің жұмысының басында кеңістік туралы түбегейлі маңызды мәселені шешеді, соған байланысты денелердің қозғалысы зерттеледі. 2. Әзірбайжан тілінде: bədən hərəkəti 3. Қырғыз тілінде: дене кыймылы 4. Өзбек тілінде: tana harakati 5. Түрік тілінде: vücut hareketi 6. Ағылшын тілінде: body movement 7. Испан тілінде: movimiento corporal 8. Неміс тілінде: Körperbewegung 9. Француз тілінде: mouvement du corps 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында тело-хранитель – кежеуіл нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движение тела – дене қимылы. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Körper+bewegung үлгісін басшылыққа ала отырып, Дене+қимыл түрінде біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +5 |
12. | біркелкі қозғалыс | движение умеренное | движение умеренное біркелкі қозғалыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Біркелкі қозғалыс - бұл болу тәсілі. Қозғалыста болу, өзгерту, әлемдегі өзгермейтін заттар, қасиеттер және қатынастар жоқ. Әлем құрылады және ыдырайды, ол ешқашан толық емес. Жүйе тұтастай алғанда тозған кезде, бұл оның барлық элементі ыдырайды дегенді білдірмейді. Регрессия - бұл қайшы процесс: бүкілі ыдырайды, ал жеке элементтер дами алады. 2. Әзірбайжан тілінде: mülayim hərəkət 3. Қырғыз тілінде: поборники кыймылы 4. Өзбек тілінде: o'rtacha harakat 5. Түрік тілінде: ılımlı hareket 6. Ағылшын тілінде: moderate movement 7. Испан тілінде: movimiento moderado 8. Неміс тілінде: moderate Bewegung 9. Француз тілінде: mouvement modéré 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движение умеренное - біркелкі қозғалыс; Дефинициясы | +3 |
13. | дене тәрбиесi қозғалысы | движение физкультурное | движение физкультурное дене тәрбиесi қозғалысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Елімізде дене шынықтыру мен спорттың дамуын бейнелейтін әлеуметтік құбылыс. Ол қазан төңкерісінен кейін бірден пайда болды. Азаматтық соғыс және шетелдік араласу кезінде дене шынықтыру қозғалысы Қызыл Армия жауынгерлерінің дене дайындығын жақсартуға, өскелең ұрпақтың дене тәрбиесін ұйымдастыруға бағытталды. Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарында көрнекті әскери және революциялық қайраткерлер дене шынықтыру қозғалысының дамуына үлкен үлес қосты: Н. И. Подвоиский, Н. А. Семашко, М. В. Фрунзе, К. Е. Ворошилов. Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарында Отанды қорғау үшін міндетті әскери білім енгізіліп, Жалпы әскери білімнің бас басқармасы ұйымдастырылды. 2. Әзірбайжан тілінде: fiziki hərəkət 3. Қырғыз тілінде: дене тарбиянын кыймылы 4. Өзбек тілінде: jismoniy harakat 5. Түрік тілінде: fiziksel hareket 6. Ағылшын тілінде: physical movement 7. Испан тілінде: movimiento fisico 8. Неміс тілінде: körperliche Bewegung 9. Француз тілінде: mouvement physique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. движение физкультурное - дене тәрбиесi қозғалысы; Дефинициясы | +5 |
14. | көркем қимыл | движение художественное | движение художественное көркем қимыл СаласыСпорт Этимологиясы 1. Физикалық жаттығулар жүйесі, негізінен, би ырғағымен, серпімділігімен, экспрессивтілігімен және қимылдардың нақтылығымен сипатталады. Көркем қимыл музыкамен тығыз байланысты. 2. Әзірбайжан тілінде: sənət hərəkatı 3. Қырғыз тілінде: көркөм кыймылы 4. Өзбек тілінде: san'at harakati 5. Түрік тілінде: sanat hareketi 6. Ағылшын тілінде: art movement 7. Испан тілінде: movimiento de arte 8. Неміс тілінде: Kunstbewegung 9. Француз тілінде: mouvement artistique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2003 жылғы 02 шілдедегі отырысында художественный – көркем нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движение художественное - көркем қимыл. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Kunst+bewegung үлгісін басшылыққа ала отырып, Көркем+қимыл түрінде біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +6 |
15. | тербелмелi қозғалыстар | движения качательные | движения качательные тербелмелi қозғалыстар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ілінісу және осьтік фрезерлік бастардың серпімді қозғалысы білікке бекітілген K1 және K2 камераларынан жүзеге асырылады. Тербелмелі қозғалыс көбінесе тік ішекті өзара қимылмен ауыстырылады. Мұндай бункерлерді пышақ қобдишалары деп атайды. Тепе-теңдіктің тербелмелі қозғалысы білікке орнатылған диск камерасымен байланысады. Құрал ұстағыштар калибр тіректерінің қоймасында орналастырылған. Ұстағыштағы кескіштер бұрандалармен бекітіледі. Кескіштерді дайындаманың ортасында кесу тереңдігіне дейін және ось бойымен орнату бұрандалармен жасалады. Алмаз 24 байлау механизмінің тербелмелі қозғалысы 25 цилиндр мен кабель арқылы байланысады. Ашу кезінде саусақ шеңберінің бойымен қозғалатын қозғалыс бүгінде бүкіл әлемде қолданылады. 2. Әзірбайжан тілінде: yelləncək hərəkətləri 3. Қырғыз тілінде: жабылуучу кыймылы 4. Өзбек тілінде: suzuvchi harakatlar 5. Түрік тілінде: sallanan hareketler 6. Ағылшын тілінде: swinging movements 7. Испан тілінде: movimientos oscilantes 8. Неміс тілінде: schwingende Bewegungen 9. Француз тілінде: mouvements oscillants 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. движения качательные - тербелмелi қозғалыстар. Дефинициясы | +4 |
16. | лақтыру қимылдары | движения метательные | движения метательные лақтыру қимылдары СаласыСпорт Этимологиясы 1. Лақтыру қимылдары снарядтарға максималды жылдамдық беруге бағытталған. Шапшаңдық пен лақтырудағы соңғы күш үшін лақтырушының денесі жылдамдықты арттыруға ықпал ететін алдын-ала қозғалыстар бар. 2. Әзірбайжан тілінде: atma hərəkətləri 3. Қырғыз тілінде: ыргытуу кыймыл 4. Өзбек тілінде: otish harakatlari 5. Түрік тілінде: fırlatma hareketleri 6. Ағылшын тілінде: throwing movements 7. Испан тілінде: movimientos de lanzamiento 8. Неміс тілінде: Wurfbewegungen 9. Француз тілінде: mouvements de projection 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында движение –қимыл нұсқасы бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. движения метательные - лақтыру қимылдары. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Wurfbe+wegungen үлгісін басшылыққа ала отырып, Лақтыру+қимыл түрінде (бастапқы нұсқа көпше формада екеніне қарамастан жеке формаға ауыстырып) біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +5 |
17. | таушаңғысы қоссайысы | двоеборье горнолыжное | двоеборье горнолыжное таушаңғысы қоссайысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бағдарламада шаңғы трамплині мен шаңғы жарысын біріктіретін олимпиадалық спорт түрі. Тағы бір атау - солтүстік комбинациясы. 2. Әзірбайжан тілінде: biatlon xizək sürmə 3. Қырғыз тілінде: нордик аралашкан лыжа тебүү 4. Өзбек тілінде: biatlon chang'isi 5. Түрік тілінде: biatlon kayağı 6. Ағылшын тілінде: Nordic Combined; biathlon skiing 7. Испан тілінде: esquí de biatlón 8. Неміс тілінде: Biathlon-Skifahren 9. Француз тілінде: ski de biathlon 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. двоеборье горнолыжное - таушаңғысы қоссайысы. Дефинициясы | +5 |
18. | қысқы қоссайыс | двоеборье зимнее | двоеборье зимнее қысқы қоссайыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Олимпиадалық спорт, сондықтан оның жетістіктері спортшылар ойындардағы жеңістері мысалында жақсы көрінеді. Бастапқыда барлығы 30 спортшы бақ сынасты, олар 9 елдің намысын қорғады. Жеңімпаз екі элемент бойынша жалпы ұпай саны бойынша - 18 шақырымға жүгіру және 70 метрден секіру бойынша таңдалды. 2. Әзірбайжан тілінде: qış biatlonu 3. Қырғыз тілінде: биатлон кыш 4. Өзбек тілінде: qishki biatlon 5. Түрік тілінде: kış biatlonu 6. Ағылшын тілінде: winter biathlon 7. Испан тілінде: biatlón de invierno 8. Неміс тілінде: Winter-Biathlon 9. Француз тілінде: biathlon d'hiver 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. двоеборье зимнее - қысқы қоссайыс. Дефинициясы | +5 |
19. | қостірек | двойная опора | двойная опора қостірек СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ақылды тіректер деп аталатын екі жақты тіректер сізге «ақылды» көше жарықтарын жобалау үшін әдемі, дәл, қауіпсіз және сол стильде жасауға мүмкіндік береді. Бұл драйверді жедел режимде ауыстыруға және жөндеуге мүмкіндік береді, бұл өте маңызды, өйткені оның әмбебап мүмкіндіктеріне қарамастан, қос мақсатты қолдаудың маңызды міндеті - аумақты сапалы жарықтандыру. 2. Әзірбайжан тілінде: ikiqat dəstək 3. Қырғыз тілінде: кош колдоо 4. Өзбек тілінде: ikki tomonlama qo'llab-quvvatlash 5. Түрік тілінде: çift destek 6. Ағылшын тілінде: double support 7. Испан тілінде: doble soporte 8. Неміс тілінде: doppelte Unterstützung 9. Француз тілінде: double support 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында двойной – қос нұсқасы угол, интеграл сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы отырыста опора – тірек нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. двойная опора – қостірек. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Unter+stützung үлгісін басшылыққа ала отырып, Қос+тірек түрінде біріккен термин ретінде ұсынылған. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +5 |
20. | қос қармау | двойной захват | двойной захват қос қармау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшының қолымен, қарсыластың денесімен немесе оның дене бөліктерімен техниканы немесе қорғанысты орындау үшін берік байланысын қамтамасыз ету мақсатында жасаған қос қармау әрекеті. 2. Әзірбайжан тілінде: ikiqat tutuş 3. Қырғыз тілінде: эки ыкмасы 4. Өзбек тілінде: er-xotin tutish 5. Түрік тілінде: çift kavrama 6. Ағылшын тілінде: double grip 7. Испан тілінде: doble agarre 8. Неміс тілінде: doppelter Griff 9. Француз тілінде: double prise 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында двойной – қос нұсқасы угол, интеграл сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. двойной захват – қос қармау. Дефинициясы | +4 |
21. | қосқолдап ұстау | двуручная хватка | двуручная хватка қосқолдап ұстау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Теннисте кез-келген соққыларда қолданылатын ракетканы ұстау әдісі. Ол бас бармақ пен сұқ саусақтан пайда болған бұрыштың ұшы ракетка тұтқасының жоғарғы ортаңғы шетінде болатындығымен сипатталады. Бұл соққыны күшейту және серпінді бақылау үшін ракетканың екі қолымен ұстау. Әдетте, бұл ұстау опциясы сол жақтағы ереуілдің сапасын жақсарту үшін қолданылады (оң қол үшін). Оң қол ракетканың соңына, ал сол жағы - басына жақын орналасқан. Жаңадан бастаушыларға немесе балаларға ыңғайсыз болғандықтан ойнау қиын. 2. Әзірбайжан тілінде: iki əlli tutuş 3. Қырғыз тілінде: эки кол кысуу 4. Өзбек тілінде: ikki qo'lli tutqich 5. Түрік тілінде: iki elli tutma 6. Ағылшын тілінде: two-handed grip 7. Испан тілінде: agarre a dos manos 8. Неміс тілінде: Zweihandgriff 9. Француз тілінде: prise à deux mains 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында двойной – қос нұсқасы угол, интеграл сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. двуручная хватка - қосқолдап ұстау. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Zwei+handgriff үлгісін басшылыққа ала отырып, Қос+қармау түрінде біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +5 |
22. | қосауыз | двустволка | двустволка қосауыз СаласыСпорт Этимологиясы 1. Екі параллель орналасқан ауызы бар мылтықтың түрі, бұл атысушыға екі рет жылдам атуға мүмкіндік береді. Мұндай алғашқы мылтықты 1738 жылы француз Леклер ойлап тапқан. Қос баррель мылтықтар негізінен аңшылық мылтықтар ретінде пайдаланылады, олар қарапайым армияда қолданылмаған. 2. Әзірбайжан тілінде: ov tüfəngi 3. Қырғыз тілінде: кош атарлары курал 4. Өзбек тілінде: to'pponcha 5. Түрік тілінде: Çift namlulu tüfek 6. Ағылшын тілінде: shotgun; double-barreled gun 7. Испан тілінде: escopeta 8. Неміс тілінде: Schrotflinte 9. Француз тілінде: fusil de chasse; fusil à deux coups. 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында двойной – қос нұсқасы угол, интеграл сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дву+стволка – қос+ауыз. Дефинициясы | +6 |
23. | қоссатылы жаттығу | двухфазная тренировка | двухфазная тренировка қоссатылы жаттығу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшыны дайындаудың ажырамас бөлігі. Жаттығулар жүйесі негізінде құрылған және спортшының жоғары нәтижеге жетуге дайындығын анықтайтын белгілі бір қабілеттерді тәрбиелеуге және жетілдіруге бағытталған мамандандырылған педагогикалық процесс. Вадердің айтуынша, бодибилдингте жаттығу процесінің 3 кезеңі бар, олар арқылы барлық бодибилдер айналысады. Вадер өзінің пікірін өзінің 45 жылдық коучингтік жұмысында жүргізген эксперименттерге негіздейді. Вадердің айтуынша, бұл фазалардың келесі ерекшеліктері бар: 1-кезең - салмақты көтеруге арналған жаттығулар. Бодибилдингті енді бастаған адамдар үшін бірінші кезең бір жылдан үш жылға дейін созылуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: iki fazalı təlim 3. Қырғыз тілінде: эки этап окутуу 4. Өзбек тілінде: ikki fazali mashg'ulot 5. Түрік тілінде: iki aşamalı eğitim 6. Ағылшын тілінде: two-phase training 7. Испан тілінде: entrenamiento en dos fases 8. Неміс тілінде: Zwei-Phasen-Training 9. Француз тілінде: formation en deux phases 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында двойной – қос нұсқасы угол, интеграл сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. двухфазная тренировка – қоссатылы жаттығу. Фаза – саты, бір сатыдан келесі деңгейлі сатыға көтерілу деген мағынаны беру мақсатында алынған сөз. Сондықтан негізді аударма деп санауға болады. Дефинициясы | +5 |
24. | қосқатарлы сап | двухшереножный строй | двухшереножный строй қосқатарлы сап СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бір дәрежедегі сарбаздар басқа сатыдағы солдаттың басының артқы жағында бір сатыға қашықтықта орналасқан (созылған қол, алақан тұрған солдаттың алдына иыққа салынған). Рангтар бірінші және екінші деп аталады. Жолды бұру кезінде қатарлардың аттары өзгермейді. Сап - бастың артқы жағында бір-біріне қарама-қарсы тұрған екі әскери қызметі. 2. Әзірбайжан тілінде: iki növbəli sistem 3. Қырғыз тілінде: dvuhsherenozhny системасы 4. Өзбек тілінде: ikki smenali tizim 5. Түрік тілінде: iki vardiya sistemi 6. Ағылшын тілінде: two-shift system 7. Испан тілінде: sistema de dos turnos 8. Неміс тілінде: Zwei-Schicht-System 9. Француз тілінде: système à deux équipes 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында двойной – қос нұсқасы угол, интеграл сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы отырысында шеренга – қатар нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. двухшереножный строй – қосқатарлы сап. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Zwei-Schicht-System үлгісін басшылыққа ала отырып, бірақ кос сөз емес, біріккен сөз формасында Қос+қатар+сап түріндегі термин ретінде ұсынуға болады. Дефинициясы | +5 |
25. | тактикалық әрекет | действие тактическое | действие тактическое тактикалық әрекет СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қоршау жарыстарының ережелеріне сәйкес бір мезгілде соққымен жекпе-жектерде артықшылыққа ие болатын шабуыл, жауап, қарсы жауап, тіке шабуыл. 2. Әзірбайжан тілінде: taktiki hərəkət 3. Қырғыз тілінде: тактикалык аракет 4. Өзбек тілінде: taktik harakat 5. Түрік тілінде: taktiksel eylem 6. Ағылшын тілінде: tactical action 7. Испан тілінде: acción táctica 8. Неміс тілінде: taktische Aktion 9. Француз тілінде: action tactique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында действие – әрекет нұсқасы механическое, направленное сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. действие тактическое – тактикалық әрекет. Дефинициясы | +5 |
26. | соққы әсерi | действие ударов | действие ударов соққы әсерi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жауынгерлік өнерде бұл импульсивтік бағыттағы қозғалыс; оның физикалық жағдайын өзгерту мақсатында объектіні немесе затты жеңілістен тұратын әрекет. Ереуіл дегеніміз - бұл адам денесінің не басының аяқ-қолымен жасай алатын соққы сипатындағы қорлау әрекеттерінің жиынтығы. Семсершінің әрекеті - қарсыласына шаншу (соққы) беру тактикалық әрекеті. 2. Әзірбайжан тілінде: təsir hərəkəti 3. Қырғыз тілінде: аракет кагыш 4. Өзбек тілінде: ta'sir qilish harakati 5. Түрік тілінде: etki eylemi 6. Ағылшын тілінде: impact action 7. Испан тілінде: acción de impacto 8. Неміс тілінде: Auswirkung Aktion 9. Француз тілінде: action d'impact 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында действие – әрекет нұсқасы механическое, направленное сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. действие ударов – соққы әрекеті. Дефинициясы | +3 |
27. | мәнерлеп жүзудегі бейне | дельфолина | дельфолина мәнерлеп жүзудегі бейне СаласыСпорт Этимологиясы 1. Конькимен сырғанау бойынша олимпиадалық спорт, оның негізгі идеясы - спортшыны немесе жұп спортшыны конькимен сырғанау және арнайы элементтерді орындау. 2. Әзірбайжан тілінде: delfin 3. Қырғыз тілінде: delfolina 4. Өзбек тілінде: delfolina 5. Түрік тілінде: delfolina 6. Ағылшын тілінде: dolphin 7. Испан тілінде: delfín 8. Неміс тілінде: Delphin 9. Француз тілінде: dauphin 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дельфолина – дельфолина нұсқасын қалдырып (мәнерлеп жүзудегі бейне) деп түсіндіріп кеткен дұрыс. Дефинициясы | 0 |
28. | шахматтық есептеу | дерево расчета | дерево расчета шахматтық есептеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахматтың нақты жағдайын талдауда ескерілуі керек параметрлер жиынтығы. Опцияларды есептеу - бұл олардың мүмкін болатын қимылдары мен қарсыластың ойынның жақын сегментіне жауаптары. Опцияларды есептеу кезінде кейде тіпті мықты шахматшылар да қателіктер жібереді. 2. Әзірбайжан тілінде: hesablama ağacı 3. Қырғыз тілінде: дарак эсептөө 4. Өзбек тілінде: hisoblash daraxti 5. Түрік тілінде: hesaplama ağacı 6. Ағылшын тілінде: calculation tree 7. Испан тілінде: árbol de cálculo 8. Неміс тілінде: Berechnungsbaum 9. Француз тілінде: arbre de calcul 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дерево расчета – шахматтық есептеу. Бұл термин аудармасы емес, түсіндіру жолы. Сондықтан бастапқы нұсқасына жақын балама (мәселен, Есеп+ағаш) ұсынылып, (шахматтық есептеу) түсініктеме ретінде берілгені абзал. Дефинициясы | -5 |
29. | ойыншыны ұстап тұру | держание игрока | держание игрока ойыншыны ұстап тұру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық ойындарда - жекелеген спорттық ойындарда (футбол, хоккей, баскетбол және т.б.) жекелеген қарсыластардың ойнауына жол бермеу үшін жеке қорғаныс әрекеттерін қабылдау. Ойыншы қатты ұсталған кезде қорғаушының басты міндеті - ол ұстап тұрған ойыншыдан доптың (шұңқырдың) алдын алу. Бұл жағдайда қорғаушы қарсыласқа мүмкіндігінше жақын болуға немесе допты ойыншы мен олардың арасында орналасуға және допты мүмкіндігінше тез ұстап алуға тырысады. Шабуылшы допқа ие болғанда (штрих), оған қамқор болған қорғаушы оның алға басуын тоқтатуға тырысады, мүмкін болса допты иеленіп алады (допты) немесе допты қарсыластың арасынан қағып алады. Ойыншыны ұстап тұру қорғаушыларға сәттілік әкеледі немесе осы әдісті барлық шабуылдаушы қарсыластарға қарсы ұстағанда. Бұл жағдайда доптың иесі қарсылас оны беруде қиындықтарға тап болады, өйткені барлық серіктес жабық. 2. Әзірбайжан тілінде: oyunçu tutma 3. Қырғыз тілінде: өткөрүү оюнчу 4. Өзбек тілінде: pleerni ushlab turish 5. Түрік тілінде: tutan oyuncu 6. Ағылшын тілінде: player holding 7. Испан тілінде: jugador sosteniendo 8. Неміс тілінде: Spieler halten; die Manndeckung 9. Француз тілінде: joueur tenant 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. держание игрока - ойыншыны ұстап тұру. Дефинициясы | +1 |
30. | сырғытпа таяқты қармау | держание клюшки | держание клюшки сырғытпа таяқты қармау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Клуб пен шұңқырға иелік ету ойын әрекеті кезінде келесі тәсілдерді техникалық дұрыс орындау және ұтымды пайдалану қабілетінен тұрады: лақтыру және ату, берілістер мен аялдамалар, соққылар, таңғыштар және таңдау. Техникалық тұрғыдан дұрыс орындау үшін хоккейші белгілі бір позицияны алады, сол үшін оған ойын техникасын орындау және айналаны көру ыңғайлы. Клубты ұстау әдісі өте маңызды. Клуб екі қолмен ұсталады: бір қолмен («жоғарғы») тұтқаның жоғарғы жағында, ал екінші жағында («төменгі») - клуб түбінің үштен бір бөлігінен ұстап тұрады. 2. Әзірбайжан тілінде: klub holdinqi 3. Қырғыз тілінде: таяк кармап 4. Өзбек тілінде: klub xoldingi 5. Түрік тілінде: kulüp tutma 6. Ағылшын тілінде: club holding 7. Испан тілінде: celebración del club 8. Неміс тілінде: Verein halten 9. Француз тілінде: club holding 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. держание клюшки - сырғытпа таяқты қармау. Клюшканы қазақ халқы топ+таяқ (доп+таяқ) деп атайды, сондықтан сырғытпа таяқ деген жасанды сөзді шығара бермей доптаяқты қармау нұсқасын алған дұрыс. Дефинициясы | -1 |
31. | онсайысшы | десятиборец | десятиборец онсайысшы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жеңіл атлетиканың 10 түрі бойынша жарыстарды қоса алғанда, жеңіл атлетика пәнінің өкілі. Жарыстар екі күн қатарынан өткізіледі (күніне 5 түр). Әр қатысушының нәтижесі оның нәтижелерінің жекелеген нысандардағы жиынтығымен анықталады. Әр формада ұпай жинау жүйесі бар (бұл алынған нәтижені емес, нәтижені ескереді). Содан кейін бұл нәтижелер қорытынды нәтижеге жету үшін қосылады. Ерлер арасында декатлон жарыстары, әйелдер гепатлоннан жарысады. Декатлон жазғы стадиондарда өткізіліп, жеңіл атлетикадан 1912 жылдан бері келе жатыр. 2. Әзірбайжан тілінде: deathlete 3. Қырғыз тілінде: атлет 4. Өзбек тілінде: dekatletchi 5. Түрік тілінде: dekatloncu 6. Ағылшын тілінде: decathlete 7. Испан тілінде: decatlete 8. Неміс тілінде: Zehnkämpfer 9. Француз тілінде: décathlonien 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. десятиборец – онсайысшы. Дефинициясы | +5 |
32. | биіктаулы детеорация | детеорация высокогорная | детеорация высокогорная биіктаулы детеорация СаласыСпорт Этимологиясы 1.Тауларда пайда болатын, деммен жұтылатын ауадағы оттегінің парциалды қысымының төмендеуіне байланысты, сондай-ақ ауа қысымы қалыпты атмосфералық қысымға жақын немесе шамалы төмен ауа өткізбейтін кабинамен жабдықталмаған ұшақтарда ұшу кезінде оттегінің аштығымен байланысты ауыр жағдай, мұхиттардың деңгейінен 2000 метрден жоғары. Биіктік ауруы - бұл тау ауруы, оның пайда болуында оттегінің жетіспеушілігімен бірге физикалық шаршау, салқындату, дегидратация, ультракүлгін сәуле, ауа-райының ауыр шарттары (мысалы, жиі жауады) және күндіз температураның кенеттен өзгеруі сияқты факторлар да әсер етеді (күндіз +30°C-тан түнде −20°C дейін) және т.б. Бірақ таулы аурудың негізгі патологиялық факторы - гипоксия. Адам биік гипоксияға бейімделе алады, спортшылар спорттық жетістіктерін арттыру үшін бейімделу қабілетін арнайы дайындайды. Гипоксияға ұзақ уақыттық бейімделу үшін өте мүмкін (сағат - ондаған сағат) шамамен 10 000 метр биіктік саналады. 2. Әзірбайжан тілінде: alp aşkarlanması 3. Қырғыз тілінде: бийик тоолуу 4. Өзбек тілінде: alpni aniqlash 5. Түрік тілінде: Alp algılama 6. Ағылшын тілінде: alpine detection 7. Испан тілінде: detección alpina 8. Неміс тілінде: alpine Erkennung 9. Француз тілінде: détection alpine 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. детеорация высокогорная – биіктаулы детеорация. Биік+тау детеорациясы нұсқасы дұрыс аударма болады. Дефинициясы | +5 |
33. | дефолимпиялық ойындар | дефолимпийские игры | дефолимпийские игры дефолимпиялық ойындар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Саңыраулар (Deaflimpiada) (ағылшынша «саңырау» сөзінен) - есту қабілеті бұзылған адамдарға арналған спорттық жарыстар («саңыраудың әлемдік ойындары»). Жазылған қазақша атауы - саңырау-олимпиялық ойындар. Саңыраулардың алғашқы дүниежүзілік ойындары 1924 жылы Парижде өтті және осы уақыттан бастап қазіргі уақытқа дейін олар төрт жылда бір рет, екінші дүниежүзілік соғыс кезеңін қоспағанда өткізіледі. Алғашқы ойындардың спортшылары жеңіл атлетика, велосипед, футбол, ату және жүзу жарыстарына қатысты. 2001 жылдан бастап Дүниежүзілік саңырау ойындары Дефлимпика деп аталды. Дефлимпиялық (деафлимпиялық) ойындар төрт жазда 25 жазғы және 7 қысқы спорт түрлері үшін сау спортшылар үшін қабылданған тиісті халықаралық спорт федерацияларының (FIFA, FILA, FIVB және т.б.) бірыңғай ережелеріне сәйкес өткізіледі. Төрт жыл сайын саңырақтарға арналған әлем чемпионаты (CISS) әлем чемпионатын, ал саңырау Еуропалық спорт ұйымы үшін Еуропа чемпионатын (EDSO) өткізеді. 2. Әзірбайжан тілінде: pre-olimpiya oyunları 3. Қырғыз тілінде: дефолимпилык оюндар 4. Өзбек тілінде: olimpiadadan oldingi o'yinlar 5. Түрік тілінде: olimpiyat öncesi oyunlar 6. Ағылшын тілінде: pre-olympic games 7. Испан тілінде: juegos preolímpicos 8. Неміс тілінде: Vorolympische Spiele 9. Француз тілінде: jeux pré-olympiques 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дефолимпийские игры - дефолимпиялық ойындар емес, дефолимпия ойыны нұсқасын алу керек. Ойын сөзінің бойында кһптік мағына бар, сондықтан көптік формада ұсныну артық. Дефинициясы | +5 |
34. | диск; табақша | диск | диск диск; табақша СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( грек. Δίσκος (Дискос) — «дөңгелек ыдыс») - шеңбер (төмен цилиндр) немесе шеңбер түрінде объект. Диск сөзі келесі мағынаны білдіруі мүмкін. Ағашты, пластикті немесе белгілі бір пішінді және салмақты металл лақтыруға арналған табақша. Ол дөңгелек жиектері бар екі бүктелген жалпақ табақша тәрізді. Ерлер дискісінің массасы - 2 кг, әйелдер - 1 кг, жастар - 600-ден 1500 г-ға дейін - резеңке диск. Ағаш немесе металл лақтыруға арналған табақша, үстіне резеңке жабылған. Ол үйде және төселген алаңдарда жаттығу үшін қолданылады. - жаттығу дискісі. Жаттығу кезінде лақтыруға арналған диск салмағы мен өлшемі бойынша стандартты емес. - салмақты диск. Қуаттылық қасиеттерін дамыту үшін лақтыру дискісі жарыс ережелерінде көрсетілгеннен үлкенірек. Ортаға қалыңдатылған металл шеңбер түрінде лақтыруға арналған спорттық жабдық, бір жеңіл атлетика; Диск (топология); Автокөлік дөңгелегі орнатылған доңғалақты шеңбер (жиекпен). Велосипед дискісі - велосипед доңғалағының шеңбері. Өңделетін материалмен кесуге, тегістеуге және басқа да әрекеттерге арналған бұрыштық тегістеуіш немесе дөңгелек ара үшін алмастырылатын элемент. Қанатты диск ежелгі мифологиялық символ; Диск - дөңгелек (цилиндрлік) пішінді кішкентай қару-жарақтарға арналған дүкеннің ауызша атауы (әскер жаргоны); Омыртқааралық диск; Бірлескен диск. 2. Әзірбайжан тілінде: sürmək 3. Қырғыз тілінде: диск 4. Өзбек тілінде: haydash 5. Түрік тілінде: disk 6. Ағылшын тілінде: disk 7. Испан тілінде: conducir 8. Неміс тілінде: fahren 9. Француз тілінде: conduire 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: + 12. диск – диск, табақша. Дефинициясы | +2 |
35. | алюминий табақша | диск алюминиевый | диск алюминиевый алюминий табақша СаласыСпорт Этимологиясы 1. Олар балқытылған металды қалыпқа құйып, содан кейін отырғыш беттерін тегістеп, дайын құюдың қажетті тесіктерін бұрғылау арқылы жасалады. Құйылған табақшаның артықшылықтары: коррозияға жоғары төзімділік. 2. Әзірбайжан тілінде: alüminium disk 3. Қырғыз тілінде: алюминий диск 4. Өзбек тілінде: alyuminiy disk 5. Түрік тілінде: alüminyum disk 6. Ағылшын тілінде: aluminum disc 7. Испан тілінде: disco de aluminio 8. Неміс тілінде: Aluminiumscheibe 9. Француз тілінде: disque en aluminium 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск алюминиевый - алюминий табақша. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Aluminium+scheibe үлгісін басшылыққа ала отырып, біріккен сөз формасында алюмин+табақша немесе алюмин+диск түріндегі термин ретінде ұсынуға болады. Дефинициясы | +2 |
36. | батпантас табақшасы | диск гантели | диск гантели батпантас табақшасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Салыстырмалы түрде аз орын алатын және еркін қозғалыс ауқымы кішкентай снарядтар оларды әмбебап етеді. Гантельдермен сіз көптеген жаттығу жасай аласыз және олар барбеллмен жұмыс жасаудан әлдеқайда қауіпсіз. Олар тек оқшауланған жаттығуларға ғана емес, мысалы, гантельді бицепске көтеру, қолды бастың артындағы трицепске дейін созу сияқты жаттығуларға қатыса алады. 2. Әзірбайжан тілінде: dumbbell disk 3. Қырғыз тілінде: гантел диск 4. Өзбек тілінде: dumbbell disk 5. Түрік тілінде: dambıl diski 6. Ағылшын тілінде: dumbbell disc 7. Испан тілінде: disco con mancuernas 8. Неміс тілінде: Hantelscheibe 9. Француз тілінде: disque d'haltères 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск гантели - батпантас табақшасы. Дефинициясы | +1 |
37. | ағаш табақша | диск деревянный | диск деревянный ағаш табақша СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сегіз футтық ағаш диск ақ қағазға қапталған; оның бетіне ені 0,07 дюйм болатын жұқа көк сызық тартылды. Дискідегі сызық горизонталь сызықтың үстінде орналасқан сыммен бірдей бұрыш жасайды. Диск арқанға ілінген, бір ұшында обсерватория күмбезінің жоғарғы жағына, ал екіншісі оңтүстік-батыстағы қарағайға байланған. 2. Әзірбайжан тілінде: taxta disk 3. Қырғыз тілінде: жыгач диск 4. Өзбек тілінде: yog'och disk 5. Түрік тілінде: tahta disk 6. Ағылшын тілінде: wooden disc 7. Испан тілінде: disco de madera 8. Неміс тілінде: Holzscheibe 9. Француз тілінде: disque en bois 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск деревянный – ағаш табақша Дефинициясы | +2 |
38. | қалыпты табақша | диск нормальный | диск нормальный қалыпты табақша СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жиектердің түрлері мен параметрлері. Доңғалақ - бұл автомобиль доңғалағының құрамдас элементтерінің бірі. Бұл шинаны орнатуға, сондай-ақ оған моментті жетек біліктерінен беру үшін негіз болады. Технологияға және қолданылатын материалға байланысты доңғалақ дискілерінің бірнеше түрі ерекшеленеді, олардың әрқайсысының артықшылықтары да, кемшіліктері де бар. 2. Әзірбайжан тілінде: normal sürücü 3. Қырғыз тілінде: кадимки диск 4. Өзбек тілінде: normal haydovchi 5. Түрік тілінде: normal sürüş 6. Ағылшын тілінде: normal drive 7. Испан тілінде: unidad normal 8. Неміс тілінде: normales Laufwerk 9. Француз тілінде: lecteur normal 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск нормальный – қалыпты табақша; Дефинициясы | +1 |
39. | жеңiлдетiлген табақша | диск облегченный | диск облегченный жеңiлдетiлген табақша СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ағашты, пластикті немесе белгілі бір пішінді және салмақты металл лақтыруға арналған табақша. Ол дөңгелек жиектері бар екі бүктелген жалпақ табақша тәрізді. Ерлер дискісінің салмағы - 2 кг, әйелдер - 1 кг, жастар - 600-ден 1500 г-ға дейін. - резеңке табақша; ағаш немесе металл лақтыруға арналған табақша, үстіне резеңке жабылған. Ол үйде және төселген алаңдарда жаттығу үшін қолданылады; - жаттығу табақшасы. Жаттығу кезінде лақтыруға арналған диск салмағы мен өлшемі бойынша стандартты емес; - салмақты табақша. Қуаттылық қасиеттерін дамыту үшін лақтыру дискісі жарыс ережелерінде көрсетілгеннен үлкенірек. 2. Әзірбайжан тілінде: yüngül sürücü 3. Қырғыз тілінде: диски жарык 4. Өзбек тілінде: engil haydovchi 5. Түрік тілінде: hafif tahrik 6. Ағылшын тілінде: lightweight drive 7. Испан тілінде: unidad ligera 8. Неміс тілінде: leichtes Laufwerk 9. Француз тілінде: entraînement léger 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск облегченный – жеңілдетілген табақша Дефинициясы | 0 |
40. | резеңке табақша | диск резиновый | диск резиновый резеңке табақша СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ағаш немесе металл лақтыруға арналған табақша, үстіне резеңке жабылған. 2. Әзірбайжан тілінде: rezin disk 3. Қырғыз тілінде: каучук диск 4. Өзбек тілінде: rezina disk 5. Түрік тілінде: lastik disk 6. Ағылшын тілінде: rubber disc 7. Испан тілінде: disco de goma 8. Неміс тілінде: Gummischeibe 9. Француз тілінде: disque en caoutchouc 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск резиновый – резеңке табақша; Дефинициясы | 0 |
41. | зілтемір табақшасы | диск штанги | диск штанги зілтемір табақшасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( неміс. Stange — «діңгек, шыбық») - ауыр атлетика мен пауэрлифтингке арналған гір көтеретін жабдық. Тасаланатын шыбықтың мойнында жүкті қамтамасыз ету үшін жеңнің ұштарында әртүрлі салмақ пен құлыптың дискілерінен (табақша) тұрады. 2. Әзірбайжан тілінде: bum disk 3. Қырғыз тілінде: таяк диск 4. Өзбек тілінде: bum disk 5. Түрік тілінде: bom diski 6. Ағылшын тілінде: boom disc 7. Испан тілінде: disco boom 8. Неміс тілінде: Boom-Scheibe 9. Француз тілінде: disque de boum 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында диск – диск нұсқасы загрузочный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. диск штанги – зілтемір табақшасы; Дефинициясы | 0 |
42. | шеттеу,шеттету | Отстранение | Отстранение шеттеу,шеттету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшыдан немесе командадан жарысқа қатысу құқығынан айыру, жарыс ережелерін, этикалық нормаларды елеулі түрде бұзғаны үшін спортшының немесе команданың нәтижесінің жойылуы. Дәл сол себептермен жаттықтырушыдан айыру немесе өз міндеттерін орындау. Белсенді әрекеттерді үнемі және айқын болдырмауға байланысты боксшыны жеңіліспен марапаттау. - допинг қабылдағаны үшін шеттету. Нәтижені жою және спортшыны допингке қарсы бақылау комиссиясы өнімділігін жасанды түрде арттыратын зиянды, тыйым салынған дәрілерді қабылдағаны үшін жазалайды. - шартты шеттеу. Ойыншыға немесе командаға, егер олар жарыс ережелері мен ережелерін бірнеше рет бұзса, жарамсыз шеттеуден өтетіні туралы ескерту. 2. Әзірбайжан тілінде: diskvalifikasiya 3. Қырғыз тілінде: укугунан ажыратуу 4. Өзбек тілінде: diskvalifikatsiya 5. Түрік тілінде: diskalifiye 6. Ағылшын тілінде: disqualification 7. Испан тілінде: descalificación 8. Неміс тілінде: Disqualifikation 9. Француз тілінде: disqualification 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. шеттеу – шеттету. Дефинициясы | +5 |
43. | қашықтық өлшеуіш | дистанциометр | дистанциометр қашықтық өлшеуіш СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бәсекелестік қашықтықты өлшеуге арналған құрылғы. Ол велосипед, шаңғы, автомобиль, мотоцикл және басқа спорт түрлерінде қолданылады. Шаңғымен қашықтықты өлшеуге арналған құрылғы. Өлшеу дөңгелек шаңғышының көмегімен велосипедке немесе механикалық есептегіштің басқа түріне қосылған жолдың алдында домаланады. Қашықтан басқару құралы ағаш немесе металл таяқшамен жіберіледі. Доңғалақ өте мұқият дайындалған, диаметрі дәл анықталған, оның өлшемі метрге немесе бірнеше есеге көбейе түсетін етіп есептеледі. 2. Әзірбайжан тілінде: məsafə sayğacı 3. Қырғыз тілінде: дистанциометр 4. Өзбек тілінде: masofa o'lchagich 5. Түрік тілінде: mesafe ölçer 6. Ағылшын тілінде: distance meter 7. Испан тілінде: medidor de distancia 8. Неміс тілінде: Entfernungsmesser 9. Француз тілінде: mètre de distance 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанциометр – қашықтық өлшеуіш. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +1 |
44. | арақашықтық | дистанция | дистанция арақашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. (1). Спорттық іс-шара мен циклдік спорт түрлерімен айналысатын сайт. Қашықтықтардың мөлшері мен сипаты белгілі бір спорт түрлеріндегі жарыс ережелерімен анықталады. - тосқауыл қашықтығы. Бір-бірінен белгілі бір қашықтықта арнайы кедергілер орнатылған, жүгірушілер жеңетін 100, 110, 200, 400 м қашықтық. - кедергілермен жүгіру қашықтығы. Стадион бойымен 2000 немесе 3000 м қашықтықта жасанды кедергілер (биіктігі 91,4 см, су шұңқырлары) жүгірушілерді еңсерді. - тегіс қашықтық. Жүгіру жолында немесе тас жолда жүгірушілермен жабылған қашықтық (30-дан 30000 м-ге дейін) (кедергілерден және кедергілермен жүгіру қашықтығынан айырмашылығы). - классикалық қашықтық. Олимпиада ойындарына, әлем чемпионаттарына және Еуропа бағдарламасына енгізілген қашықтық. - қашықтық. Крестпен қапталған қашықтық. Ол орман, саябақ, далада қатаң жерлерде орналасқан. Қашықтықтың ұзындығы әртүрлі болуы мүмкін, ол жарыстар туралы ережемен реттеледі. - марафон қашықтығы. Алыс қашықтыққа жүгірушілер - ерлер мен әйелдер жеңеді. 42 км 195 метрге тең. - Олимпиадалық қашықтық. Олимпиада ойындарының бағдарламасына енгізілген қашықтық. - қосымша қашықтық. Жаяу жүру, жүгіру, шаңғымен сырғанау, конькимен жүгіру және басқа спорт түрлеріндегі классикалық қашықтықтардан ұзын қашықтық. - жүру қашықтығы. Қашықтық (әдетте 3-тен 50 км-ге дейін), жаяу жүріп өтеді. - ауланың қашықтығы. Аулада өлшенген қашықтық (880 ярдқа дейін). Аула қашықтықтары АҚШ, Ұлыбритания және басқа да ағылшын тілді елдердегі байқау бағдарламасына енгізілген. 1 аула 91 см 44 мм-ге тең. (2). Қарсылас спортшылар арасындағы қашықтық, сонымен қатар спортшылар мен әртүрлі нысан арасындағы қашықтық. - жақын аралық. 1. Жаудың денесін қолдарымен (қолдарымен) ұстап, бірақ бір-біріне денемен тигізбейтін позициядағы палуандардың салыстырмалы позициясы. 2. Қарсыласқа тек қарулы қолыңызбен ғана әрекет ете отырып, қарсыластарыңызға тигізе алатын қашықтық. - күрес қашықтығы. Жекпе-жектің палуандардың салыстырмалы позициясы. Бес қашықтық бар: басып алудан тыс, ұзақ, орта, жақын қашықтықта және жақын. - басып алуға дейінгі қашықтық. Дене мүшелері жанаспаған кезде күрескерлердің салыстырмалы позициясы. - қашықтық жақын. Палуандардың денесі мен қарсыласының денесі арасында байланыс болатын тіреудегі балуандардың жағдайы. - алыс қашықтық. 1. Балуандардың қарсыластардың білектері мен білектерін ұстағандағы позициясы. Сонымен бірге олардың денелері бір-бірінен едәуір алыс орналасқан. 2. Дұшпанға оқпен (соққымен) соққы бере алатын семсерлесушілердің арасындағы қашықтық, тек алдын-ала қадам жасап, лақтыру (немесе стрелка). - қосымша қашықтық. Секіргіштердің арасындағы қашықтық, секіру және люкс (немесе стрелка) арқылы шабуылдың ұзындығынан асып түседі. - орташа қашықтық. 1. Жауынгерлерді сөреге өзара орналастыру, олар қарсыласты иықтарынан ұстап алады. 2. Дұшпанға лақтырумен (соққымен) соққы бере алатын семсерлесушілер арасындағы қашықтық. - ату қашықтығы. От сызығынан нысана сызығына дейінгі қашықтық: 10, 25, 50, 100, 300 м оқпен ату, 15 м (траншея тірегі), 1-18 м (дөңгелек тіреу), оқтан ату 18, 25, 30, 50, 60, 70, 90 м. 2. Әзірбайжан тілінде: məsafə 3. Қырғыз тілінде: аралык 4. Өзбек тілінде: masofa 5. Түрік тілінде: mesafe 6. Ағылшын тілінде: distance 7. Испан тілінде: distancia 8. Неміс тілінде: Entfernung 9. Француз тілінде: distance 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция – арақашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
45. | жүгiру қашықтығы | дистанция бега | дистанция бега жүгiру қашықтығы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Олимпиадалық ойындар мен жеңіл атлетика бойынша әлем чемпионаттарына енгізілген танымал қашықтыққа жүгіру спорт түрлері 5000 және 10000 метрді құрайды. Жарыс стадионның ішінде өтетін қашықтық әдетте метрмен өлшенетінін ескеріңіз. Сонымен қатар, мұндай ашық жүгіру километрмен өлшенеді. 2. Әзірбайжан тілінде: qaçış məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: чуркоо аралык 4. Өзбек тілінде: yugurish masofasi 5. Түрік тілінде: koşu mesafesi 6. Ағылшын тілінде: running distance 7. Испан тілінде: distancia de carrera 8. Неміс тілінде: Laufstrecke 9. Француз тілінде: distance de course 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция бега – жүгіру қашықтығы. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
46. | ұрыс арақашықтығы | дистанция боевая | дистанция боевая ұрыс арақашықтығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ұрыс қашықтығы - бұл екі күрескердің жылдамдығына, қозғалғыштығына және темпераментіне байланысты үнемі өзгеретін өзара келісім. Бұл позицияны жылдам үздіксіз өзгерту, жақындасудың ең аз мүмкіндігін іздеу, жауды жеңу мүмкіндігін біршама арттырады. 2. Әзірбайжан тілінде: döyüş məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: согуш аралык 4. Өзбек тілінде: jangovar masofa 5. Түрік тілінде: savaş mesafesi 6. Ағылшын тілінде: combat distance 7. Испан тілінде: distancia de combate 8. Неміс тілінде: Kampfentfernung 9. Француз тілінде: distance de combat 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция боевая – ұрыс арақашықтығы. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
47. | спорттағы қашықтық | дистанция в спорте | дистанция в спорте спорттағы қашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. distantia, dis. және stare - тұру). 1) жалпы қашықтық, алшақтық; 2) әскери істерде: бір бөліктің басынан екінші бөлігінің басына дейін өлшенген әскерлердің екі бөлігі арасындағы қашықтық; 3) инженерлер үшін - бір адамның жақын орналасқан мекемесінде немесе жұмыс жасалатын жол немесе өзен учаскесінде орналасқан жер немесе су байланысының белгілі бір ұзындығы. 2. Әзірбайжан тілінде: idman məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: Спорттогу аралык 4. Өзбек тілінде: sportdagi masofa 5. Түрік тілінде: sporda mesafe 6. Ағылшын тілінде: distance in sport 7. Испан тілінде: distancia en el deporte 8. Неміс тілінде: Distanz im Sport 9. Француз тілінде: distance dans le sport 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция в спорте – спорттағы қашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
48. | қысқа қашықтық | дистанция короткая | дистанция короткая қысқа қашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қарсылас спортшылар арасындағы қашықтық, сонымен қатар спортшылар мен әртүрлі нысан арасындағы қашықтық. - жақын аралық. 1. Жаудың денесін қолдарымен (қолдарымен) ұстап, бірақ бір-біріне денемен тигізбейтін позициядағы палуандардың салыстырмалы позициясы. 2. Қарсыласқа тек қарулы қолыңызбен ғана әрекет ете отырып, қарсыластарыңызға тигізе алатын қашықтық. - күрес қашықтығы. Жекпе-жектің палуандардың салыстырмалы позициясы. Бес қашықтық бар: басып алудан тыс, ұзақ, орта, жақын қашықтықта және жақын. - басып алуға дейінгі қашықтық. Дене мүшелері жанаспаған кезде күрескерлердің салыстырмалы позициясы. - қашықтық жақын. Палуандардың денесі мен қарсыласының денесі арасында байланыс болатын тіреудегі балуандардың жағдайы. - алыс қашықтық. 1. Балуандардың қарсыластардың білектері мен білектерін ұстағандағы позициясы. Сонымен бірге олардың денелері бір-бірінен едәуір алыс орналасқан. 2. Дұшпанға оқпен (соққымен) соққы бере алатын семсерлесушілердің арасындағы қашықтық, тек алдын-ала қадам жасап, лақтыру. - қосымша қашықтық. Секіргіштердің арасындағы қашықтық, секіру және люкс (немесе стрелка) арқылы шабуылдың ұзындығынан асып түседі. - орташа қашықтық. 1. Жауынгерлерді сөреге өзара орналастыру, олар қарсыласты иықтарынан ұстап алады. 2. Дұшпанға лақтырумен (соққымен) соққы бере алатын семсерлесушілер арасындағы қашықтық. - ату қашықтығы. От сызығынан нысана сызығына дейінгі қашықтық: 10, 25, 50, 100, 300 м оқпен ату, 15 м (траншея тірегі), 1-18 м (дөңгелек тіреу), оқтан ату 18, 25, 30, 50, 60, 70, 90 м. 2. Әзірбайжан тілінде: qısa məsafə 3. Қырғыз тілінде: кыска аралыктагы 4. Өзбек тілінде: qisqa masofa 5. Түрік тілінде: kısa mesafe 6. Ағылшын тілінде: short distance 7. Испан тілінде: corta distancia 8. Неміс тілінде: kurze Strecke 9. Француз тілінде: courte distance 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция короткая – қысқа қашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
49. | олимпиялық арақашықтық | дистанция олимпийская | дистанция олимпийская олимпиялық арақашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Олимпиада ойындарының бағдарламасына енгізілген қашықтық. Триатлондағы жаттығу процесін жоспарлау. Жалпы жоспарлау схемасы. Триатлонға қатысатын әр адам, жалпы спорт сияқты, белгілі бір мақсаттарға ұмтылады. Кейде мақсат - жаттығу процесінің өзі. Мұндай адамдарда «процедуралық» сипаттама бар, ал жарыстарда соңғы нәтиже олар үшін маңызды емес. Олар үшін әлдеқайда маңызды - жаттығулардың өздері. 2. Әзірбайжан тілінде: Olimpiya məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: Олимпиада аралык 4. Өзбек тілінде: Olimpiya masofasi 5. Түрік тілінде: Olimpiyat mesafesi 6. Ағылшын тілінде: Olympic distance 7. Испан тілінде: Distancia olímpica 8. Неміс тілінде: Olympische Distanz 9. Француз тілінде: Distance olympique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция олимпийская – олимпиялық арақашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
50. | жүзу арақашықтығы | дистанция плавания | дистанция плавания жүзу арақашықтығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық немесе спорттық тәртіптің мәні, ең аз уақытты әртүрлі қашықтықта жүзуді жеңуден тұрады. Сонымен қатар, су асты жағдайында, қолданыстағы ережелерге сәйкес, басталғаннан немесе бұрылғаннан кейін 15 м-ден аспайтын шомылуға рұқсат етіледі (кеудеде жүзу кезінде бұл шектеу басқаша тұжырымдалған); жоғары жылдамдықты дайвинг суда жүзуге емес, сүңгуірлерге қатысты. 2. Әзірбайжан тілінде: üzmə məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: сүзүү аралык 4. Өзбек тілінде: suzish masofasi 5. Түрік тілінде: yüzme mesafesi 6. Ағылшын тілінде: swimming distance 7. Испан тілінде: distancia de natación 8. Неміс тілінде: Schwimmdistanz 9. Француз тілінде: distance de nage 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция плавания – жүзу арақашықтығы. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +1 |
51. | ұшу арақашықтығы | дистанция полета | дистанция полета ұшу арақашықтығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ұшу қашықтығын есептеу. Дененің максималды көтеру биіктігі. Физикадағы механикалық қозғалысты зерттегенде, содан кейін нысандардың бірқалыпты және біркелкі үдемелі қозғалысымен танысқаннан кейін олар дененің көлденең бұрышта қозғалысын қарастыруға көшеді. Ұшу қашықтығынан басқа, денеге көтеріле алатын биіктікті табу пайдалы. 2. Әзірбайжан тілінде: uçuş məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: ушуу аралык 4. Өзбек тілінде: parvoz masofasi 5. Түрік тілінде: uçuş mesafesi 6. Ағылшын тілінде: flight distance 7. Испан тілінде: distancia de vuelo 8. Неміс тілінде: Flugentfernung 9. Француз тілінде: distance de vol 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция полета – ұшу арақашықтығы. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
52. | аса ұзақ арақашықтық | дистанция сверхдлинная | дистанция сверхдлинная аса ұзақ арақашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жаяу жүру, жүгіру, шаңғымен сырғанау, конькимен жүгіру және басқа спорт түрлеріндегі классикалық қашықтықтардан ұзын қашықтық. Супер қашықтыққа 20 000 метрден асатын барлық қашықтық кіреді.Ал классикалық қашықтық - марафон жүгіру - 42,195 м (26.2 миль). Марафоннан ұзын қашықтықтар әдетте ультрамарафон деп аталады. Алғашқы заманауи ойындардан бастап Олимпиадалық ойындар бағдарламасына енгізілген марафоннан басқа, көптеген қашықтықтың ішінде Әлемдік және Еуропалық чемпионаттар өтетін қашықтықтарды бөліп көрсету керек: жартылай марафон - 21 097,5 м (13,1 миль) және ультрамарафондар - 100 км жүгіру және күнделікті жүгіру. Өзге жарыстарға әртүрлі жас тобының көптеген қатысушысын басқа спорт түрі тарта алмайды. Мәселен, соңғы жылдары Нью-Йорктегі марафонға әртүрлі жастағы 30 мыңнан астам жүгіруші кірісті. 2. Әзірбайжан тілінде: əlavə uzun məsafə 3. Қырғыз тілінде: супер-аралык 4. Өзбек тілінде: qo'shimcha masofa 5. Түрік тілінде: Ekstra uzun mesafe 6. Ағылшын тілінде: extra long distance 7. Испан тілінде: distancia extra larga 8. Неміс тілінде: extra lange Strecke 9. Француз тілінде: très longue distance 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция сверхдлинная – аса ұзақ арақашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
53. | күрделi арақашықтық | дистанция сложная | дистанция сложная күрделi арақашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ең қиын үшеуі - 400 м тегіс, 400 м - кедергілер және 110 м - кедергілер. 200 және 400 м ара қашықтықтар мүлдем өзгеше, 400 және 800-ге ұқсас. 1500 - 800 м-мен қатар жүруге болмайды, өйткені әр қашықтықтың өзіндік ерекшелігі бар. Әдетте жеңіл атлетика мамандандыруға жаттығу әдіскерінен келеді, ол ең жақсы не істейтінін тәжірибелік әдіспен шешеді. 2. Әзірбайжан тілінде: çətin məsafə 3. Қырғыз тілінде: татаал аралык 4. Өзбек тілінде: qiyin masofa 5. Түрік тілінде: zor mesafe 6. Ағылшын тілінде: difficult distance 7. Испан тілінде: distancia difícil 8. Неміс тілінде: schwierige Entfernung 9. Француз тілінде: distance difficile 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция сложная - күрделі арақашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | -1 |
54. | спринтші қашықтығы | дистанция спринтерская | дистанция спринтерская спринтші қашықтығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшылар стадионда қысқа қашықтыққа (спринт) қашықтыққа жарысатын жеңіл атлетика пәндерінің жиынтығы спринт қашықтық деп аталады. Спринттер 400 метрге дейінгі қашықтық болып саналады. Олимпиада ойындарының бағдарламасында ерлер мен әйелдер үшін 100, 200 және 400 метрге жүгіру, ерлер мен әйелдер үшін 4 × 100 және 4 × 400 метр эстафеталар кіреді. 2. Әзірбайжан тілінде: sprinting məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: спринт аралык 4. Өзбек тілінде: yugurish masofasi 5. Түрік тілінде: Sprint mesafesi 6. Ағылшын тілінде: sprinting distance 7. Испан тілінде: distancia de carrera 8. Неміс тілінде: Sprintstrecke 9. Француз тілінде: distance de sprint 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция спринтерская – спринтерші қашықтығы. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Спринтерші қашықтығы - дистанция спринтера деген орынсыз, қашықтық спринтершіге тиесілі деген ой туындайды, ал шын мәнінде қысқа қашықтық (спринтерлік қашықтық) екені түсінікті. Дефинициясы | +5 |
55. | орта арақашықтық | дистанция средняя | дистанция средняя орта арақашықтық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қашықтықтарды біріктіретін жеңіл атлетиканың жүгіріс түрлерінің жиынтығы спринттерге қарағанда ұзағырақ, бірақ ұзаққа қарағанда қысқа. Көп жағдайда орташа қашықтыққа 600 м, 800 м, 1000 м, 1500 м, 1 миль, 2000 м, 3000 м, 3000 м кедергілер жатады (степехаза). Олимпиаданың ең беделдісі - 800 м, 1500 м және 3000 м қашықтықтар. 880 ярд немесе жарты миль жүгіру 800 метрге жүгірудің түп негізі болып табылады және 1830 жылдары Ұлыбританиядағы жарыстарда негізі бар. 1500 м жүгіру - 500 метрлік стадионның үш айналымы, бұл ХХ ғасырда континенталдық Еуропада жиі кездесетін жағдай болды. 2. Әзірбайжан тілінде: orta məsafə 3. Қырғыз тілінде: орточо аралык 4. Өзбек тілінде: o'rtacha masofa 5. Түрік тілінде: ortalama mesafe 6. Ағылшын тілінде: average distance 7. Испан тілінде: distancia media 8. Неміс тілінде: durchschnittliche Entfernung 9. Француз тілінде: distance moyenne 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция средняя – орта арақашықтық. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
56. | соққы арақашықтығы | дистанция ударная | дистанция ударная соққы арақашықтығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұл қашықтық бокста жеңуге ыңғайлы. Ұсынылған қашықтық боксшыға барынша күшті және мақсатты соққылар жасауға мүмкіндік береді. Әр боксшының өзіне ыңғайлы соққы қашықтығы бар. Сонымен қатар, соққылардың әрқайсысы үшін бөлек қашықтық қажет. 2. Әзірбайжан тілінде: şok məsafəsi 3. Қырғыз тілінде: каларлык аралык 4. Өзбек тілінде: zarba masofasi 5. Түрік тілінде: şok mesafesi 6. Ағылшын тілінде: shock distance 7. Испан тілінде: distancia de choque 8. Неміс тілінде: Stoßdistanz 9. Француз тілінде: distance de choc 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дистанция – арақашықтық нұсқасы безопасная, взлетная, посадочная, пути, железнодорожных мостов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистанция ударная – соққы арақашықтығы. Қашықтық пен арақашықтықты бір ғана дистанция сөзінің аудармасы ретінде таңдау негізсіз. Не біріңғай қашықтық, не арақашықтық деп таңдаған орынды. Дефинициясы | +5 |
57. | қоскүйзеліс | дистресс | дистресс қоскүйзеліс СаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. distress - қайғы, қасірет, терең күйзеліс, жүдеу, жадау) - денеге теріс әсер ететін стресс, белсенділік пен мінез-құлыққа бейтараптандырушы әсер. Ағзаға теріс әсер ететін күйзеліс. 2. Әзірбайжан тілінде: sıxıntı 3. Қырғыз тілінде: азап 4. Өзбек тілінде: xafagarchilik 5. Түрік тілінде: sıkıntı 6. Ағылшын тілінде: distress 7. Испан тілінде: angustia 8. Неміс тілінде: Not 9. Француз тілінде: détresse 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дистресс – қоскүйзеліс. Дефинициясы | +1 |
58. | шайқас тәртiбi | дисциплина боя | дисциплина боя шайқас тәртiбi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Олимпиадалық хартияға сәйкес, бұл бір спорт федерациясының бақылауындағы спорттың ажырамас бөлігі, ол бәсекелік қызметтің нысаны немесе мазмұны бойынша басқа құрама пәндерден ерекшеленеді. Мысалы, жеңіл атлетикада: жүгіру, жүру, секіру, лақтыру; күрестен: грек-рим және еркін күрес. Ол жарыстардың түрлерінен тұрады (жеке қашықтықтағы жарыстар, жеке салмақ категориялары және т.б.). 2. Әзірбайжан тілінде: döyüş intizamı 3. Қырғыз тілінде: майдан тартип 4. Өзбек тілінде: jang intizomi 5. Түрік тілінде: savaş disiplini 6. Ағылшын тілінде: battle discipline 7. Испан тілінде: disciplina de batalla 8. Неміс тілінде: Kampfdisziplin 9. Француз тілінде: Kampfdisziplin 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дисциплина боя - шайқас тәртібі. Дефинициясы | +4 |
59. | ойын тәртiбi | дисциплина игровая | дисциплина игровая ойын тәртiбi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ойын барысында спортшы немесе бүкіл команданың жарыстың алдын-ала дайындалған бас жоспарын орындау, жаттықтырушы мен команда капитанының жекелеген тапсырмалары мен нұсқаулары. Қоғамда қалыптасқан құқық пен мораль нормаларына, сондай-ақ белгілі бір ұйымның талаптарына сәйкес келетін адам мінез-құлқының белгілі бір тәртібі. Көрініс салаларына сәйкес оны мемлекеттік, өндірістік, әлеуметтік, техникалық және т.б. майданда бәрі әр жауынгердің еңбекқорлығына, қатал тәртіпке, әр міндетін нақты және уақтылы орындауға негізделеді. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun intizamı 3. Қырғыз тілінде: акыл-оюн 4. Өзбек тілінде: o'yin intizomi 5. Түрік тілінде: oyun disiplini 6. Ағылшын тілінде: game discipline 7. Испан тілінде: disciplina de juego 8. Неміс тілінде: Spieldisziplin 9. Француз тілінде: discipline de jeu 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дисциплина игровая – ойын тәртібі. Дефинициясы | +4 |
60. | спорттық тәртіп | дисциплина спортивная | дисциплина спортивная спорттық тәртіп СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жеке спорт түрі, жекелеген спорт түрлеріне арналған жаттығу немесе жиынтық (кейбір жағдайда спорттың әртүрі). Спорт пәндерінің мысалдары. - жеке жаттығу ретінде: гимнастика және көркем гимнастикадағы әр жаттығу бойынша жеке біріншілік, жеңіл атлетикада 100 метр қашықтықта ерлер мен әйелдер, теннистен аралас жұптық жарыстар және т.б.. 2. Әзірбайжан тілінде: idman intizamı 3. Қырғыз тілінде: спорт тартип 4. Өзбек тілінде: sport intizomi 5. Түрік тілінде: spor disiplini 6. Ағылшын тілінде: sports discipline 7. Испан тілінде: disciplina deportiva 8. Неміс тілінде: Sportdisziplin 9. Француз тілінде: discipline sportive 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дисциплина спортивная – спорт тәртібі. Дефинициясы | +4 |
61. | спортшы күнделiгi | дневник спортсмена | дневник спортсмена спортшы күнделiгi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшының күнделігін қолдана отырып, жалпы әл-ауқатыңыздағы өзгерісті анық байқай аласыз, ол белгілі бір проблемаларды көрсетіп, бір нәрсені өзгерту қажеттілігін көрсетеді. Мысалы, көбірек демалу. Медициналық бақылау және өзін-өзі бақылау спортшының денсаулығын, дене шынықтыру деңгейін дұрыс анықтау, ауыр жүктемелерден кейін денені қалпына келтіру процесін бақылау үшін қажет. Спортшының денсаулығының субъективтік көрсеткіштері дәрігер мен жаттықтырушының назарынан тыс қалуы мүмкін. Сондықтан тыңдаушы өзін жүйелі түрде басқаруы керек. Өзін-өзі бақылау медициналық бақылауды алмастырмайды, бірақ дәрігер мен жаттықтырушыға спортшының денсаулығын объективтік бағалауға, ағзадағы қажетсіз өзгерістерді байқауға және оларды уақтылы жою үшін қажетті шараларды қабылдауға көмектеседі. 2. Әзірбайжан тілінде: idmançının gündəliyi 3. Қырғыз тілінде: атлеттин күндөлүгү 4. Өзбек тілінде: sportchining kundaligi 5. Түрік тілінде: sporcunun günlüğü 6. Ағылшын тілінде: athlete's diary 7. Испан тілінде: diario del atleta 8. Неміс тілінде: Sportler-Tagebuch 9. Француз тілінде: journal de l'athlète 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дневник спортсмена – спортшы күнделігі. Дефинициясы | +6 |
62. | жаттығу күнделiгi | дневник тренировки | дневник тренировки жаттығу күнделiгi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Өзінің физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, ең тиімді әдіснаманы құрастыру мақсатында өткізілетін спортшының жаттығу бағдарламасының жазбалары. Күнделіктің негізгі міндеттері: жүктемелердің ілгерілеуін бақылау, бұлшықеттің өсуі, бейімделу (жылдамдық, шыдамдылық және басқа да қасиеттер). 2. Әзірбайжан тілінде: məşq gündəliyi 3. Қырғыз тілінде: көнүгүү күндөлүгү 4. Өзбек тілінде: mashg'ulot kundaligi 5. Түрік тілінде: egzersiz günlüğü 6. Ағылшын тілінде: workout diary 7. Испан тілінде: diario de entrenamiento 8. Неміс тілінде: Trainingstagebuch 9. Француз тілінде: journal d'entraînement 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дневник тренировки – жаттығу күнделігі. Дефинициясы | +6 |
63. | туристiк күнделiк | дневник туристический | дневник туристический туристiк күнделiк СаласыСпорт Этимологиясы 1. Саяхат күнделігі - бұл сапар кезінде осы адамға не болғанын жазатын дәптер. 2. Әзірбайжан тілінде: səyahət gündəliyi 3. Қырғыз тілінде: саякат блог 4. Өзбек тілінде: sayohat kundaligi 5. Түрік тілінде: seyahat günlüğü 6. Ағылшын тілінде: travel diary 7. Испан тілінде: diario de viaje 8. Неміс тілінде: Reisetagebuch 9. Француз тілінде: carnet de voyage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дневник туристический – туристік күнделік. Дефинициясы | +3 |
64. | соққыны аяқтау | добивание | добивание соққыны аяқтау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бокста әртүрлі соққы бар, бірақ іс жүзінде олардың барлығы қарсыласты жеңу мақсатында соққыны аяғына жеткізу жолы. 2. Әзірбайжан тілінде: bitirmə 3. Қырғыз тілінде: баш тартуу 4. Өзбек тілінде: tugatish 5. Түрік тілінде: bitirme 6. Ағылшын тілінде: finishing off 7. Испан тілінде: terminando 8. Неміс тілінде: Schluss machen 9. Француз тілінде: en terminant 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. добивание – соққыны аяқтау. Дефинициясы | 0 |
65. | үстеме | довесок | довесок үстеме СаласыСпорт Этимологиясы 1. Салмақты қажетті салмаққа толықтыратын бөлік. Егер оның салмағы аттың алдағы жарыста немесе басқа жарыста өткізетін салмағынан гөрі, ер-тоқымнан гөрі, оған джокей немесе спортшы алып жүретін жүктеме (әдетте қорғасын плиткасы). Жетекші қорғасын таспасы түріндегі жарысты егер ол жарыс туралы ережеде белгіленген салмаққа ие болмаса қабылдайды. 2. Әзірбайжан тілінде: əlavələr 3. Қырғыз тілінде: makeweight 4. Өзбек тілінде: ilova 5. Түрік тілінде: fasulyeden oyuncu 6. Ағылшын тілінде: appendage 7. Испан тілінде: apéndice 8. Неміс тілінде: Anhang 9. Француз тілінде: appendice 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. довесок - үстеме. Дефинициясы | +5 |
66. | қуып жетушi | догоняющий | догоняющий қуып жетушi СаласыСпорт Этимологиясы 1.Көптеген әлеуметтік бастама, оның ішінде халықты әлеуметтік жүйеде қорғау. Тілде жиі қолданылатын синонимдер: түсіну, саналы, жету, жету, аяқтау. Сирек қолданылатын синонимдерге: жүргізу, басып озу, ұстап алу, ішу, кесу жатады. 2. Әзірбайжан тілінде: tutmaq 3. Қырғыз тілінде: кармоо 4. Өзбек тілінде: qo'lga olish 5. Түрік тілінде: yakalamak 6. Ағылшын тілінде: catching up 7. Испан тілінде: ponerse al día 8. Неміс тілінде: aufholen 9. Француз тілінде: rattraper 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. догоняющий – қуып жетуші. Дефинициясы | +4 |
67. | жаныштау | дожим | дожим жаныштау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қарсыласты қауіпті жағдайға денесін кілемге тигізуге мәжбүр ететін күрескердің әрекеті. Мұндай әрекеттің нәтижесі; жаудың кілемге жауырынын тигізуіне мәжбүр ететін күрескердің әрекеті. Штанганы көтеруді аяқтау (ауыр атлетика). 2. Әзірбайжан тілінде: köpək 3. Қырғыз тілінде: жакшыртууда 4. Өзбек тілінде: it 5. Түрік тілінде: artırılması 6. Ағылшын тілінде: dozhd 7. Испан тілінде: perro 8. Неміс тілінде: dozhd 9. Француз тілінде: chien 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дожим – жаныштау. Дефинициясы | +6 |
68. | мөлшер | доза | доза мөлшер СаласыСпорт Этимологиясы 1. (ежелгі грек. δόσις — өлшем, қабылдау, мөлшер) - екі мағыналы термин. Затты бір немесе толық қабылдаудың мәні (медицинадағы дәрілер, токсикологиядағы улы заттар). 2. Әзірбайжан тілінде: doza 3. Қырғыз тілінде: орду 4. Өзбек тілінде: doza 5. Түрік тілінде: doz 6. Ағылшын тілінде: dose 7. Испан тілінде: dosis 8. Неміс тілінде: Dosis 9. Француз тілінде: dose 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында доза – мөлшер нұсқасы запальная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доза – мөлшер. Дефинициясы | +6 |
69. | қосымша өтiнiм | дозаявка | дозаявка қосымша өтiнiм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Спорттық жарыстарға қатысуға қосымша өтініш. 2. Әзірбайжан тілінде: təkrar tətbiq 3. Қырғыз тілінде: үтүнүм 4. Өзбек тілінде: qayta murojaat qilish 5. Түрік тілінде: dozayavki 6. Ағылшын тілінде: reapplication 7. Испан тілінде: reaplicación 8. Неміс тілінде: erneute Anwendung 9. Француз тілінде: réapplication 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дозаявка – қосымша өтінім. Дефинициясы | +5 |
70. | ойынды аяқтау | доигрывание | доигрывание ойынды аяқтау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахматта және дойбыда - негізгі уақытта аяқталмаған ойынның аяқталуы. Бұл арнайы қысқартылған ойын (теннис (ойын), волейбол (қысқа жиынтық) және басқа спорт түрлері, бұл жеңімпазды жеребе арқылы анықтауға мүмкіндік береді. 2. Әзірбайжан тілінде: oyunu bitir 3. Қырғыз тілінде: ойун бүтүрбүк 4. Өзбек тілінде: o'yin tugatish 5. Түрік тілінде: oyun bitirmek 6. Ағылшын тілінде: finish play 7. Испан тілінде: terminar el juego 8. Неміс тілінде: Spiel beenden 9. Француз тілінде: terminer le jeu 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доигрывание – ойынды аяқтау. Дефинициясы | +4 |
71. | партияны аяқтау | доигрывание партии | доигрывание партии партияны аяқтау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Арнайы қысқартылған ойын (теннис (ойын), волейбол (қысқа жиынтық) және басқа спорт түрлері, бұл жеңімпазды жеребе арқылы анықтауға мүмкіндік береді. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun oynayir 3. Қырғыз тілінде: doigryvanie партия 4. Өзбек тілінде: partiya o'yinlari 5. Түрік тілінде: parti oyunu 6. Ағылшын тілінде: party play 7. Испан тілінде: jugando el juego 8. Неміс тілінде: Party spielen 9. Француз тілінде: jeu de fête 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доигрывание партии – партияны аяқтау. Дефинициясы | +5 |
72. | семсерші доктринасы | доктрина фехтовальщика | доктрина фехтовальщика семсерші доктринасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшылардың жекпе-жектің, ұрыстың, жарыстың нақты міндеттерін шешуге деген көзқарасын бейнелейтін тұжырымдама. 2. Әзірбайжан тілінде: qılınc ustası doktrinası 3. Қырғыз тілінде: Рапира окуу 4. Өзбек тілінде: qilichbozlik doktrinasi 5. Түрік тілінде: kılıç ustası doktrin 6. Ағылшын тілінде: swordsman doctrine 7. Испан тілінде: doctrina del espadachín 8. Неміс тілінде: Schwertkämpfer-Lehre 9. Француз тілінде: doctrine de l'épéiste 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доктрина фехтовальщика – семсерші доктринасы. Дефинициясы | +6 |
73. | төрешi құжаттамасы | документация судейская | документация судейская төрешi құжаттамасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бүкілқазақстандық санатқа жатқызу үшін құжаттарды Қазақстан Республикасы субъектісінің атқарушы органы, мемлекеттік орган немесе мемлекеттік органның уәкілетті бөлімшесі біліктілік талаптары орындалған күннен бастап 9 ай ішінде Министрлікке жолдайды. 2. Әзірбайжан тілінде: hakim sənədləri 3. Қырғыз тілінде: сот жазуулар 4. Өзбек тілінде: adli belgeler 5. Түрік тілінде: hakamlik hujjatlari 6. Ағылшын тілінде: refereeing documentation 7. Испан тілінде: documentación judicial 8. Неміс тілінде: Schiedsrichter Dokumentation 9. Француз тілінде: documentation d'arbitrage 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында документация – құжаттама нұсқасы проектная, техническая, технологическая, эксплуатационная сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. документация судейская - төрешi құжаттамасы. Дефинициясы | +5 |
74. | жүзiп жету | доплыть | доплыть жүзiп жету СаласыСпорт Этимологиясы 1.1. Жүзіп бара жатып, бір жерге жету. 2. Дыбыстар туралы, иісі баяу, біртіндеп тарала бастайды, біреудің естуіне, иісіне жетеді. 2. Әзірбайжан тілінде: üzmək 3. Қырғыз тілінде: сүзүү 4. Өзбек тілінде: suzmoq 5. Түрік тілінде: yüzmek 6. Ағылшын тілінде: to swim 7. Испан тілінде: nadar 8. Неміс тілінде: schwimmen 9. Француз тілінде: nager; atteindre à la nage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доплыть – жүзіп жету. Дефинициясы | +6 |
75. | қосалқы ойын алаңы | дополнительная игровая площадка | дополнительная игровая площадка қосалқы ойын алаңы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қосымша ойын алаңдары кез-келген қалада инфрақұрылымды дамытудың кешенді бағдарламаларына белсенді қатысады. Ойын алаңын ұйымдастырған кезде, әрдайым балаларға жақын бола бермейтінін есте ұстаған жөн, сәйкесінше, ойын алаңы жабдықтары балалар өздігінен дұға ете алатындай етіп ойластырылуы керек. 2. Әзірбайжан тілінде: əlavə oyun meydançası 3. Қырғыз тілінде: More Playground 4. Өзбек тілінде: qo'shimcha o'yin maydonchasi 5. Түрік тілінде: ek oyun alanı 6. Ағылшын тілінде: additional playground 7. Испан тілінде: patio adicional 8. Неміс тілінде: zusätzlicher Spielplatz 9. Француз тілінде: aire de jeux supplémentaire 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында дополнительный – қосымша нұсқасында знак сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дополнительная игровая площадка - қосалқы ойын алаңы. Ойын қосалқы алаңы қазақ тіл білімінің орын тәртібіне сай тіркес. Дефинициясы | +5 |
76. | кіші жол | дорожка | дорожка кіші жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Кішкене (тар) жол. 2. Әзірбайжан тілінде: track 3. Қырғыз тілінде: жол 4. Өзбек тілінде: trek 5. Түрік тілінде: yol 6. Ағылшын тілінде: track 7. Испан тілінде: rastrear 8. Неміс тілінде: verfolgen 9. Француз тілінде: suivre 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка – кіші жол. Дефинициясы | -2 |
77. | жүгiру жолы | дорожка беговая | дорожка беговая жүгiру жолы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық аэробтық тренажер жүгіруге немесе үй ішінде жүруге арналған трассаны даярлайды. Кәсіби спортшылар үшін сағатына 45 км жылдамдыққа жететін жолдар бар. 2. Әзірбайжан тілінде: qaçış yolu 3. Қырғыз тілінде: чуркоо 4. Өзбек тілінде: yugurish yo‘lakchasi 5. Түрік тілінде: Koşu parkuru 6. Ағылшын тілінде: treadmill 7. Испан тілінде: cinta de correr 8. Неміс тілінде: Laufband 9. Француз тілінде: tapis roulant 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка беговая – жүгіру жолы. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – жүгіру+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +6 |
78. | таптама жол | дорожка гаревая | дорожка гаревая таптама жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жүгіру жолы, әдетте стадионның айналасында, спорттық серуендеуге және жүгіруге арналған арнайы жабыны бар. Егер стандартты футбол алаңы болса (105х70), жолдың ұзындығы 400 метрді құрайды. Спорттық велосипедтермен жүруге арналған жолдар бірдей жылдамдыққа ие. 2. Әзірбайжан тілінде: cinder track 3. Қырғыз тілінде: шлактуу жол 4. Өзбек тілінде: shlakli trek 5. Түрік тілінде: kül izini 6. Ағылшын тілінде: cinder track 7. Испан тілінде: pista de ceniza 8. Неміс тілінде: Schlackenspur 9. Француз тілінде: piste de cendre 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка гаревая – таптама жол. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – таптама+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +4 |
79. | айналма жол | дорожка круговая; объезд | дорожка круговая; объезд айналма жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Айнала жүретін жер. 2. Әзірбайжан тілінде: dairəvi yol; çevrilmə 3. Қырғыз тілінде: тегерек жол; бурулуш жол 4. Өзбек тілінде: dumaloq yo'l; aylanma yo'l 5. Түрік тілінде: dairesel parça; sapak 6. Ағылшын тілінде: circular track; detour 7. Испан тілінде: pista circular desvío 8. Неміс тілінде: Kreisbahn; Umweg 9. Француз тілінде: piste circulaire; détour 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка круговая; объезд – айналма жол. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – айналма+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +5 |
80. | жеңiл атлетикалық жол | дорожка легкоатлетическая | дорожка легкоатлетическая жеңiл атлетикалық жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жеңіл атлетикада жүгіруді және серуендеуді үйретуге арналған спорттық ғимарат. Жеңіл атлетиканың жүгіру жолы әдетте стадиондарда, көлденең деңгейде жабдықталған. Жүгіру жолының жиектері биіктігі 3 см-ге дейін болатын дөңгелек соққылармен жабдықталған, жолдың жабындысы жеткілікті көтергіштігі мен жоғары төсеніш қасиеттеріне ие болуы керек. 2. Әзірбайжан тілінде: trek və sahə treki 3. Қырғыз тілінде: тректи атлетика 4. Өзбек тілінде: yengil atletika 5. Түрік тілінде: atletizm atletizm 6. Ағылшын тілінде: track and field track 7. Испан тілінде: pista de atletismo 8. Неміс тілінде: Leichtathletik 9. Француз тілінде: piste d'athlétisme 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка легкоатлетическая – жеңіл атлетикалық жол. Бұл нұсқада легкоатлетическая дорога деген тіркес болмайды, болғаннның өзінде, ауыспалы (метафора), өмір жолы дегенді телиді. Сондықтан бұл нұсқаны біріктіріп жазуға негіз жоқ. Дефинициясы | +5 |
81. | мұз жолы | дорожка ледяная | дорожка ледяная мұз жолы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мұзды жол. Ұзындығы 400 немесе 333.33 м жабық қос дөңгелек, әрқайсысы 180 градусқа екі бұрылыспен, мұнда кіші бұрылыстың радиусы 25-тен кем емес және 26 м-ден аспайды, үлкен - 29-дан кем емес және 31 м-ден аспайтын өтпелі сызық 111.98 трек үшін м 400 м және трассасы үшін 78.62 м 333.33 м жылдам конькимен сырғанаудың сыртқы және ішкі жиектері арасындағы қашықтық 5м құрайды. Коньки трассасы жасанды. Салқындатқыш қондырғы және трассаның ұзындығы бойымен бетон қабатының астына салынған құбыр жүйесінің әсерінен жылы ауа-райында мұз қату пайда болатын стандартты мұз трек. 2. Әзірбайжан тілінде: buz parçası 3. Қырғыз тілінде: муз тректи 4. Өзбек тілінде: muz trek 5. Түрік тілінде: buz pisti 6. Ағылшын тілінде: ice track 7. Испан тілінде: pista de hielo 8. Неміс тілінде: Eisspur 9. Француз тілінде: piste de glace 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка ледяная – мұз жолы. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – мұз+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +4 |
82. | еңiс жол | дорожка наклонная | дорожка наклонная еңiс жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көлбеу трассада жаттығулар әртүрлі, баяу болып шығады. Екінші жағынан, жүктеме объективтік түрде артады; уақыт бірлігіне көп калория жұмсайды. Тренингтің қуат элементі қосылған. 2. Әзірбайжан тілінде: meyl 3. Қырғыз тілінде: жакын тректи 4. Өзбек тілінде: nishab 5. Түрік тілінде: eğimli iz 6. Ағылшын тілінде: track inclined 7. Испан тілінде: pista inclinada 8. Неміс тілінде: Gleis geneigt 9. Француз тілінде: piste inclinée 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка наклонная – еңіс жол. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – еңіс+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +5 |
83. | бейтарап жол | дорожка нейтральная | дорожка нейтральная бейтарап жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Велосипед жолындағы бейтарап жол - бақылау өлшеу сызығының сол жағындағы кенептегі жол. 2. Әзірбайжан тілінде: neytral iz 3. Қырғыз тілінде: нейтралдуу жол 4. Өзбек тілінде: neytral iz 5. Түрік тілінде: tarafsız parça 6. Ағылшын тілінде: neutral track 7. Испан тілінде: pista neutral 8. Неміс тілінде: neutrale Strecke 9. Француз тілінде: piste neutre 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка нейтральная – бейтарап жол. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – бейтарап+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +5 |
84. | төсеме жол | дорожка обкладная | дорожка обкладная төсеме жол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Күрес матрасының периметрі бойынша жұмсақ жол. Шетелде кілем түсіп немесе жарысқа қатысушыларды көгеруден қорғау үшін жасалған. Қауіпсіздік аймағына енгізілген. 2. Әзірбайжан тілінде: track track 3. Қырғыз тілінде: тректи жол 4. Өзбек тілінде: trek 5. Түрік тілінде: obkladnaya izlemek 6. Ағылшын тілінде: track 7. Испан тілінде: rastrear 8. Неміс тілінде: verfolgen 9. Француз тілінде: piste piste 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка обкладная – төсеме жол. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – төсеме+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +1 |
85. | жүзу жолы | дорожка плавательная | дорожка плавательная жүзу жолы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бассейндегі ваннаның бөлігі жүзу белгілерін қою және сөндірумен шектелген. Ұзындығы 25 немесе 50 м, ені 2,5 м, жүзгіштерді бағыттау үшін бассейн түбінде қарама-қарсы түстердің орта сызығы бар. Бассейнде барлығы 6, 8 (ең көп таралған нұсқа) немесе 10 жол. 2. Әзірбайжан тілінде: üzmə zolağı 3. Қырғыз тілінде: тар сүзүү 4. Өзбек тілінде: suzuvchi qator 5. Түрік тілінде: yüzme şeridi 6. Ағылшын тілінде: swimming lane 7. Испан тілінде: carril de natación 8. Неміс тілінде: Schwimmbahn 9. Француз тілінде: couloir de natation 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка плавательная – жүзу жолы. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – жүзу+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +1 |
86. | қарқындау жолы | дорожка разгона | дорожка разгона қарқындау жолы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшы көтеріліп жатқан ауа ағынының әсерінен жерге түседі. Бұл әсерді тиімді пайдалану үшін спортшы ауа ағынының өсетін ауданын және трамплинге қатысты ағынның жылдамдығын, демек оның көтеру күшін арттырады. 2. Әзірбайжан тілінде: sürətləndirmə yolu 3. Қырғыз тілінде: ылдамдануу переулок 4. Өзбек тілінде: tezlashtirish trek 5. Түрік тілінде: hızlanma pisti 6. Ағылшын тілінде: acceleration track 7. Испан тілінде: pista de aceleración 8. Неміс тілінде: Beschleunigungsspur 9. Француз тілінде: piste d'accélération 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка разгона – қарқындау жолы. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – қарқын+жол, (қарқындау+жол деп берудің қажеті жоқ), біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +4 |
87. | атжарыс жолы | дорожка скаковая | дорожка скаковая атжарыс жолы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ат спорты бойынша ат спорты түрлеріндегі жаттығулар мен сынауларға арналған жол. Олар жарыс дөңгелегін құрғақ, тегіс жерге орналастырады, көбінесе дөңгелек бұрылыстар арқылы жалғанған екі параллель түзулер түрінде болады. Жарыс доңғалағының шетінде сыртқы және ішкі жиектер қоршауды шектейді. 2. Әзірбайжан тілінде: yarış yolu 3. Қырғыз тілінде: бир ипподромдун 4. Өзбек тілінде: poyga treklari 5. Түрік тілінде: yarış pisti 6. Ағылшын тілінде: race track 7. Испан тілінде: pista de carreras 8. Неміс тілінде: Rennstrecke 9. Француз тілінде: piste de course 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка скаковая – атжарыс жолы. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – атжарыс+жол, біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +5 |
88. | адымдау жолы | дорожка шагов | дорожка шагов адымдау жолы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мәнерлеп сырғанаудағы қадамдар бағдарламаның барлық элементін біртұтас етіп біріктіреді. Бұл соққылар, доғалар, үштіктер, кронштейндер, ілгектер, ілмектер мен ілмектердің комбинациясы, олар конькимен алаңда қозғалады. Аралас түрде орындалатын дененің әртүрлі қадамы мен бұрылысы «адымжол» деп аталады, бұл конькимен жүгірушілердің бағдарламасында таптырмайтын элемент. 2. Әзірбайжан тілінде: addım izi 3. Қырғыз тілінде: жолуна кадам 4. Өзбек тілінде: qadam trek 5. Түрік тілінде: adım iz 6. Ағылшын тілінде: step track 7. Испан тілінде: pista de paso 8. Неміс тілінде: Schritt verfolgen 9. Француз тілінде: pas à pas 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дорожка – жолмен жүру жолдары нұсқасы рулежная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дорожка шагов – адымдау жолы. Дорожка – кіші жол деп беріледі де, басқа сөздермен тіркескенде жол деп аударылады. Оның дорогадан айырмасы ашылмай қалады. Беговая дорога – беговая дорожка; жүгіру жолы – жүгіру жолы. Ал дорога мен дорожканың айырмашылығы түсінікті, сондықтан осындай кереғар түсінікті болдымау мақсатында дорожка сөзімен тіркескен терминдерді – біріктіріп жазуды ұсынамыз – адым+жол, (адымдау+жол деген нұсқаны берудің қажеті жоқ) біріккен сөздегі жолдың (дорожка) мағынасын беретіндігінің көрсеткіші болмақ. Дефинициясы | +6 |
89. | серiппелi тақтай | доска подкидная | доска подкидная серiппелi тақтай СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық жабдықтар. Көктемгі көлбеу тақтай. Акробатика мен гимнастикада секірудің биіктігін арттыру үшін қолданылады. Акробатика секірістеріндегі қабық; ұзындығы 2-3 м ұзындықты серпімді шайбалардан жасалған тақтай, ортасында 40-50 см биіктіктегі металл тіреуішке орнатылып, оған еркін серпіліп отырады. 2. Әзірбайжан тілінде: flip board 3. Қырғыз тілінде: селкинчегинде кароо 4. Өзбек тілінде: qiya taxt 5. Түрік тілінде: yazı tahtası 6. Ағылшын тілінде: flip board 7. Испан тілінде: flip board 8. Неміс тілінде: Flip Board 9. Француз тілінде: flip board 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында доска – тақта нұсқасы приборная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доска подкидная – серіппелі тақтай. Дефинициясы | +5 |
90. | жүз шаршылы тақта | доска стоклеточная | доска стоклеточная жүз шаршылы тақта СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дойбы ойнаудың нұсқаларының бірі. Нидерландыда, Бельгияда, Польшада, Францияда, Израильде, Ресейде және бұрынғы КСРО-ның басқа елдерінде, Африка, Монғолия, Қытай, Суринамда таралған. Ойын ережелері ресейлік дойбы ережелеріне ұқсас, айырмашылықтар тақтаның көлемінде, бастапқы позициядағы дойбы саны, жекпе-жектің кейбір ережелері және аяқталған жеребе ретінде танылады. Ойынның мақсаты - барлық дұшпанды жою немесе оларды қозғалу мүмкіндігінен айыру («құлыптау»). 2. Әзірбайжан тілінде: hücrə lövhəsi 3. Қырғыз тілінде: кароо stokletochnaya 4. Өзбек тілінде: hujayra taxtasi 5. Түрік тілінде: hücre kartı 6. Ағылшын тілінде: cell board 7. Испан тілінде: tablero stokletochny 8. Неміс тілінде: Zellbrett 9. Француз тілінде: panneau de cellule 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында доска – тақта нұсқасы приборная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доска стоклеточная – жүз шаршылы тақта. Шаршы – квадраттың аудармасы ретінде беріліп жүр. Сондықтан жүз шаршылы емес, жүз тор деген нұсқаны ұсынуға болады. Тақта – доска, мектептегі тақта мағынасында пайдаланып жүрміз, ал мына тіркесте доска – тақтай мағынасында болып тұрғанын ескеріп, жүз тор немесе жүз торлы тақтай деп ұсынған дұрыс. Қабырғаға ілінетін түрі болса, әрине жүз торлы тақта деген нұсқаны қабылдау керек. Дефинициясы | +5 |
91. | дойбы тақтасы | доска шашечная | доска шашечная дойбы тақтасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дойбы ойынына арналған ойын алаңы. Бұл квадрат тор түрінде бір-бірінің қасында орналасқан квадрат (ұяшықтар) жиынтығы. Жасушалар екі түсті болады: дәстүр бойынша олар қара және ақ түстер, бірақ кез келген басқа болуы мүмкін. Өрістегі орналасуына байланысты әр ұяшық екі жағынан басқа, 2, 3 немесе 4 ұяшыққа бір-біріне қарама-қарсы орналасқан. Шобалар ойын түріне байланысты әртүрлі мөлшерде болуы мүмкін. Ең көп таралған өлшемдер: шахмат тақтасына ұқсас 64 ұяшықты (8 × 8) тақта және халықаралық дойбы үшін қолданылатын 100 ұяшықтан (10 × 10). Тікелей сызықтағы ұяшықтар қатар түзеді. Жолдар көлденең, тік және диагональ болады. Тақта төменгі сол жақтан бұрыштық өріс қара болатындай етіп орналастырылған. 2. Әзірбайжан тілінде: dama lövhəsi 3. Қырғыз тілінде: кароо Текшерүүчү 4. Өзбек тілінде: shashka taxtasi 5. Түрік тілінде: tahta dama tahtası 6. Ағылшын тілінде: checkerboard 7. Испан тілінде: tablero de damas 8. Неміс тілінде: Schachbrett 9. Француз тілінде: damier 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында доска – тақта нұсқасы приборная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. доска шашечная - дойбы тақтасы. Тақта – доска, мектептегі тақта мағынасында пайдаланып жүрміз, ал мына тіркесте доска – тақтай мағынасында болып тұрғанын ескеріп, дойбы тақтай деп ұсынған дұрыс. Қабырғаға ілінетін түрі болса, әрине дойбы тақтасы деген нұсқаны қабылдау керек. Дефинициясы | +6 |
92. | мерзімнен бұрынғы жеңіс | досрочная победа | досрочная победа мерзімнен бұрынғы жеңіс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Боксшы мен кикбоксшының қарсыласына дәл және күшті соққы мен салдарынан ерте жеңіске жету, нәтижесінде қарсылас жекпе-жекті жалғастыра алмайды. Спортшыны шеттету, тұншығу немесе ауырсыну, сондай-ақ нокаут немесе техникалық нокаут. 2. Әзірбайжан тілінде: erkən qələbə 3. Қырғыз тілінде: женил женис 4. Өзбек тілінде: erta g'alaba 5. Түрік тілінде: erken zafer 6. Ағылшын тілінде: early victory 7. Испан тілінде: victoria temprana 8. Неміс тілінде: früher Sieg 9. Француз тілінде: victoire rapide 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. досрочная победа - мерзімнен бұрынғы жеңіс. Дефинициясы | +2 |
93. | басымдылық жетістігі | достижение преимущества | достижение преимущества басымдылық жетістігі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Армрестлинг - қарсыластың техникалық күшімен үстелдің бетіне қатысты 45° бұрышқа шығару. Бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізу стратегиясы бәсекелестік ортадағы мінез-құлық стратегияларын да қамтуы мүмкін бәсекеге қабілетті стратегиялардың тобына жатады. Осы стратегиялардың әрқайсысы нақты бәсекелестік артықшылыққа жету қажеттілігіне негізделген. Бәсекелестік артықшылықтар әдетте бизнес-құрылымның стратегиялық деңгейінде жүзеге асырылады. 2. Әзірбайжан тілінде: üstünlük əldə etmək 3. Қырғыз тілінде: жөлөкпулдардын жетишүү 4. Өзбек тілінде: ustunlikka erishish 5. Түрік тілінде: avantajın sağlanması 6. Ағылшын тілінде: achievement of advantage 7. Испан тілінде: logro de ventaja 8. Неміс тілінде: Erreichung des Vorteils 9. Француз тілінде: réalisation d'avantage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. достижение преимущества - басымдылық жетістігі. Дефинициясы | -2 |
94. | спорт жетiстiгi | достижение спортивное | достижение спортивное спорт жетiстiгi СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Альпілік конькимен сырғанау. Классикалық қашықтықта конькимен жүгіруден немесе теңіз деңгейінен 500 м биіктікте орналасқан конькимен жүгіру алаңдарының ең жоғары нәтижесі. 2. Жазық конькимен сырғанау. Классикалық қашықтықта конькимен жүгіруден немесе теңіз деңгейінен 500 м биіктікте орналасқан конькимен жүгіру алаңдарының көпшілігінде көрсетілген ең жоғары нәтиже. 3. Шанаға бобслей трекіне барудың ең аз уақыты, ондағы жарыстың барлық жылдарында көрсетілген. Спорттық жетістік, әдетте, қарсыласты жеңумен сипатталады, ұпайлармен, голдармен, ұпайлармен бағаланады; уақыт, қашықтық, масса, нысанаға тигізудің дәлдігі, күрделі құрамды қозғалтқыштардың құрамын бағалаумен жақсы нәтиже көрсету және т.б. Бұл кезеңде спорттық жетістіктер төмен немесе жоғары емес. 2. Әзірбайжан тілінде: idman nailiyyəti 3. Қырғыз тілінде: спорттук жетишкендиктери 4. Өзбек тілінде: sport yutug'i 5. Түрік тілінде: spor başarısı 6. Ағылшын тілінде: sporting achievement 7. Испан тілінде: logro deportivo 8. Неміс тілінде: sportliche Leistung 9. Француз тілінде: réalisation sportive 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. достижение спортивное – спорт жетістігі. Дефинициясы | +4 |
95. | атыс лайықтылығы | достоинство выстрела | достоинство выстрела атыс лайықтылығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Оқ ату нысанаға тигізген соққысының мөлшерін анықтау (10, 9, 8, 7, т.б.). 2. Әзірбайжан тілінде: ləyaqətlə vurdu 3. Қырғыз тілінде: атуу артыкчылыгы 4. Өзбек тілінде: qadr-qimmatni otish 5. Түрік тілінде: haysiyet atış 6. Ағылшын тілінде: dignity shot 7. Испан тілінде: tiro de dignidad 8. Неміс тілінде: Würde erschossen 9. Француз тілінде: coup de dignité 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. достоинство выстрела - атыс лайықтылығы. Дефинициясы | -2 |
96. | қосымша атыс | дострел | дострел қосымша атыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Техникалық ақаулар немесе басқа да себептер болған кезде төрешілер алқасы (қосымша атудан спорттың барлық түрінде) қосымша тағайындау. 2. Әзірбайжан тілінде: sərxoş oldu 3. Қырғыз тілінде: кошумча аралык тештирүү 4. Өзбек тілінде: tushdi 5. Түрік тілінде: ek aralıkları perforasyon 6. Ағылшын тілінде: drifted 7. Испан тілінде: se emborrachó 8. Неміс тілінде: trieb 9. Француз тілінде: dérive 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дострел – қосымша атыс. Дефинициясы | 0 |
97. | ығыстыру | дрейфовать | дрейфовать ығыстыру СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Желдің немесе токтың әсерінен жолдан аулақ болу. 2. Әзірбайжан тілінде: sürüşmək 3. Қырғыз тілінде: айдалуу 4. Өзбек тілінде: siljish 5. Түрік тілінде: sürüklenme 6. Ағылшын тілінде: to drift 7. Испан тілінде: deriva 8. Неміс тілінде: treiben 9. Француз тілінде: dériver 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дрейфовать – ығыстыру. Дефинициясы | +5 |
98. | бытыра | дробь | дробь бытыра СаласыСпорт Этимологиясы 1.Патрондар тегіс ұңғылы қарумен жабдықталған зақымдайтын элементтердің түрі. Мамандандырылған аң аулау әдебиеттерінде ату ұғымы оның ең жалпы формасында былайша енгізілген: «атыс - бұл көптеген бөлікке бөлінетін снарядтың ажырамас бөлігі, олардың әрқайсысының ең үлкен мөлшері 5 мм-ден аспайды». Егер зақымдайтын элементтердің мөлшері 5 мм-ден асып кетсе, бірақ баррель диаметрінің жартысынан аспайды. Әдетте, әртүрлі қоспамен қорғасын (мысалы, құю процесін жеңілдету үшін күшті сурьма немесе мышьяк) суретке түсіру үшін негізгі материал болып табылады. Кейде мылтық текшелер немесе диск тәрізді тәрелкелер түрінде жасалады, оны өндіру үшін темір, болат, шойын, полиэтилен және т.б. пайдаланылуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: fraksiya 3. Қырғыз тілінде: атылуу 4. Өзбек тілінде: kasr 5. Түрік тілінде: atış 6. Ағылшын тілінде: fraction 7. Испан тілінде: fracción 8. Неміс тілінде: Fraktion 9. Француз тілінде: fraction 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында дробь – бөлшек нұсқасы правильная, десятичная, алгебрическая, неправильная, смешанная сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында дробь – бөлшек нұсқасы обыкновенная, периодическая десятичная сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дробь – бытыра. Дефинициясы | +5 |
99. | қатарлап ату | дублет | дублет қатарлап ату СаласыСпорт Этимологиясы 1. [Франц. doublet] 1. Заттың екінші данасы. Кітап дублеті. Сол ғимаратта галереялардан алыс емес жердегі арнайы бөлімі; басып шығарулар мен принтердің барлық қосымша көшірмелері осында келеді. 2. Аңшы. Аңшы мылтығының екі санынан бір уақыттағы оғы. 2. Әзірбайжан тілінде: ikiqat 3. Қырғыз тілінде: эки эсе көп 4. Өзбек тілінде: dubl 5. Түрік тілінде: çift 6. Ағылшын тілінде: doublet 7. Испан тілінде: doblete 8. Неміс тілінде: Wams 9. Француз тілінде: doublet 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дублет- қатарлап ату. Дефинициясы | +2 |
100. | қосалқы құрам | дублирующий состав | дублирующий состав қосалқы құрам СаласыСпорт Этимологиясы 1. Турнир 2001 жылы құрылды, ол кезде Премьер-Лиганы әлі де Жоғарғы дивизион иеленді. 2002 жылы Премьер-лигаға ауысып, 2008 жылы жастар чемпионатына ауыстырылды. Әдеттегідей, резервтік турнирдің ойын күнтізбесі RFPL күнтізбесімен байланыстырылды: матчтар чемпионаттағы негізгі командалардың ойындарынан бір күн бұрын өткізілді. Тиісінше, ойындардың схемасы Премьер-Лигадағыдай болды: 15 ойыннан тұратын екі айналым. 2. Әзірбайжан тілінде: dublikat tərkibi 3. Қырғыз тілінде: кайталоочу түзүмү 4. Өзбек тілінде: takrorlanadigan kompozitsiya 5. Түрік тілінде: yinelenen kompozisyon 6. Ағылшын тілінде: duplicate composition 7. Испан тілінде: composición duplicada 8. Неміс тілінде: doppelte Komposition 9. Француз тілінде: composition en double 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында состав – құрам нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында состав – құрама нұсқасы величина сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында состав – құрама нұсқасында бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дублирующий состав – қосалқы құрам. Дефинициясы | +5 |
101. | көлбете | дуга | дуга көлбете СаласыСпорт Этимологиясы 1. Конькимен сырғанаушы сызған шеңбердің немесе басқа қисық сызықтың бөлігі. - ішкі доға. Конькимен сырғанаушының ішкі жиегімен сызылған шеңбердің бөлігі. Конькимен сырғанаушының тірек аяғының ішкі немесе сыртқы жотасымен сызылған шеңбердің бөлігі, ал бос аяғы серпіліс жасайды. - сыртқы доға. Конькимен сырғанаушының сыртқы жиегімен сызылған шеңбердің бөлігі. - бастапқы доға. Конькимен сырғанаушының ішкі немесе сыртқы жиегімен сызылған шеңбердің бөлігі. - итеру доғасы. Конькимен сырғанаушы жотаның ішкі немесе сыртқы шеңберімен секірген кезде мұзда қалған қисық сызықтың немесе шеңбердің бөлігі. 2. Әзірбайжан тілінде: qövslər 3. Қырғыз тілінде: жаалары 4. Өзбек тілінде: yoylar 5. Түрік тілінде: yaylar 6. Ағылшын тілінде: arcs 7. Испан тілінде: arcos 8. Неміс тілінде: Bögen 9. Француз тілінде: les arcs 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дуга – көлбете. Дефинициясы | -2 |
102. | тыныс алу коэффициенті | дыхательный коэффициент | дыхательный коэффициент тыныс алу коэффициенті СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тыныс алу кезінде белгілі бір уақыт ішінде организмнен шығарылған көмірқышқыл газының көлемінің сол уақытта сіңірілген оттегі көлеміне қатынасы. Зат алмасудың маңызды көрсеткіші. 2. Әзірбайжан тілінде: tənəffüs dərəcəsi 3. Қырғыз тілінде: дем алдыргыч катышы 4. Өзбек тілінде: nafas olish tezligi 5. Түрік тілінде: solunum hızı 6. Ағылшын тілінде: respiratory rate 7. Испан тілінде: frecuencia respiratoria 8. Неміс тілінде: Atemfrequenz 9. Француз тілінде: Atemfrequenz 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында дыхательный – тыныс алдыру нұсқасында аппарат индивидуальный сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дыхательный коэффициент – тыныс алу коэфициенті. Дефинициясы | +4 |
103. | тыныс алу көлемі | дыхательный объем | дыхательный объем тыныс алу көлемі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көмірқышқыл газының сіңірілген оттегіне қатынасы. Тыныс алу коэффициенті факторлардың жиынтығына байланысты өте күрделі көрсеткіш: тыныс алу, метаболикалық және гомеостатикалық болады. Оның өзгеру себептері мен формалары көбінесе арнайы зерттеулердің объектісі болып табылады. Әдетте бұлшықет демалысы кезінде бұл көрсеткіш шамамен 0,8 құрайды. Кез-келген циклдік физикалық белсенділік басталғаннан кейін 1-13 минуттан кейін тұрақты орташа қуатта ол азаяды және суретте көрсетілгендей 0,7 мәніне жетуі мүмкін, немесе одан да төмен. Тыныс алу коэффициентінің төмендеуі жаттығудың басында өкпе тініндегі желдету-перфузия қатынастарының қайта құрылуымен байланысты және демалыстан жұмысқа ауысу процесінің нақты көрсеткіші болып табылады. Дәл сол ауысу процесі, бірақ қарама-қарсы белгісі бар, жұмыс соңында орын алады - бұл жерде тыныс алу коэффициенті көбінесе 1,0-ден жоғары болады. Өтпелі кезеңдегі тыныс алу коэффициентінің бұл бұзылыстары субстраттың өзгеруімен және энергиямен қамтамасыз етумен байланысты емес. 2. Әзірбайжан тілінде: gelgit həcmi 3. Қырғыз тілінде: дем алуу жөндөмдүүлүгү 4. Өзбек тілінде: gelmint hajmi 5. Түрік тілінде: gelgit hacmi 6. Ағылшын тілінде: tidal volume 7. Испан тілінде: volumen corriente 8. Неміс тілінде: Atemvolumen 9. Француз тілінде: volume courant 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында дыхательный – тыныс алдыру нұсқасында аппарат индивидуальный сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. дыхательный объем – тыныс алу көлемі. Дефинициясы | +1 |
104. | салт атпен жүру | езда верховая | езда верховая салт атпен жүру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Адамның (шабандоздың) артқы жағында (әдетте жылқы, есек, түйе, піл және т.б.) тасымалдау әдісі. Тар мағынада - әуесқой спорт немесе демалыс түрлерінің бірі. 2. Әзірбайжан тілінде: at sürmək 3. Қырғыз тілінде: ат минүү 4. Өзбек тілінде: ot minish 5. Түрік тілінде: binicilik 6. Ағылшын тілінде: horse riding 7. Испан тілінде: montar a caballo 8. Неміс тілінде: Reiten' 9. Француз тілінде: équitation 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. езда верховая – салт атпен жүру. Верхом – салт дегенді білдіреді. Салт атпен - верхом на лошади+дің аудармасы, сондықтан салт жүру нұсқасы дұрыс болмақ. Дефинициясы | +4 |
105. | манеждiк жүрiс | езда манежная | езда манежная манеждiк жүрiс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бастауыштың негізгі әдісі, атқа міну сабақтары. Аренада, әсіресе жабық, жылқылардың іс-әрекеті еркін, шектеулі факторлар жоқ, бұл жаңа шабандозды дайындауға мүмкіндік береді. 2. Әзірбайжан тілінде: minmək arenası 3. Қырғыз тілінде: минүү ат таптоо 4. Өзбек тілінде: minish maydonchasi 5. Түрік тілінде: arena sürme 6. Ағылшын тілінде: riding arena 7. Испан тілінде: arena de equitación 8. Неміс тілінде: Reithalle 9. Француз тілінде: manège 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. езда манежная – манеждік жүріс. Дефинициясы | +2 |
106. | велосипедпен жүру | езда на велосипеде | езда на велосипеде велосипедпен жүру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Велосипедте демалу, спортпен шұғылдану немесе спортпен айналысу, сондай-ақ адамдарды немесе жүктерді тасымалдау құралы ретінде пайдалану. Велосипедпен жүру сонымен қатар велосипедке ұқсас бір техниканы - бір, екі, үш немесе одан да көп дөңгелекті велосипедтер, тандемдер, жылдам велосипедтер, жұптастырылған велосипедтер және адамның күш-жігерімен басқарылатын басқа құрылғыларды да қосады. 2. Әзірбайжан тілінде: velosiped 3. Қырғыз тілінде: велосипед тебүү 4. Өзбек тілінде: velosipedda 5. Түрік тілінде: bisiklete binme 6. Ағылшын тілінде: bicycle riding 7. Испан тілінде: ciclismo 8. Неміс тілінде: Fahrrad fahren 9. Француз тілінде: le cyclisme 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. езда на велосипеде – велосипедпен жүру. Дефинициясы | +5 |
107. | жүру | езда; ходьба | езда; ходьба жүру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Атпен жүру. Атқа міну. Оны қолдану аясы өте үлкен: адамның еңбек әрекетіндегі қозғалыс, ат туризмі, терапевтикалық саяхат. Ат спортының барлық түрінің негізі. - бөлек жүру. Аттарды басқаруда тәуелсіздікті дамыту үшін, шабандоздар бір-бірінен ерекшеленеді. - ауысыммен жүру. Тәжірибелі басшының артында жаттықтырушылар алдында. Жаттығу сапарында көптеген түсініктеме жасауға мүмкіндік береді. - ат аренасы. Ат спорты оқиғасының бір бөлігі. Бағдарлама киюге қарағанда күрделірек, бірақ оған дұрыс және еркін жүруді, аттың міну сызбасын орындау кезінде шабандоздың бақылауына бағынуын талап етеді. Манеж 20х60 м. - жеңіл тротуарға міну. Шабандоз ер-тоқымның үстінен көтеріліп келе жатқанда атқа мініп, үзеңгілерге қарсы тұру. Ол ұзақ қашықтыққа жүру үшін қолданылады және ер-тоқымға отыру кезінде жаттығу трамвайымен жүру өте қиын жерлерде қолданылады. - далаға міну. Шаңғы шабандоздары (түсу, өрмелеу, су бөгеттері). Ол оқу топтарында оқудың бірінші жылының соңында қолданылады. - жаттығу жорығы. Жаттықтырушылар тобында, жаттықтырушының басшылығымен барлық шабандоздар. - қиялдағы міну. Музыканың белгілі бір бағдарламасы бойынша шабандоздарды көрсету. Шабандоздар бірдей киінуі керек. 2. Әзірбайжан тілінде: Binicilik gəzinti 3. Қырғыз тілінде: ат; басып 4. Өзбек тілінде: Minish yurish 5. Түрік тілінде: sürme; yürüyen 6. Ағылшын тілінде: Riding walking 7. Испан тілінде: A caballo caminar 8. Неміс тілінде: Reiten gehen 9. Француз тілінде: Reiten gehen 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. езда; ходьба – жүру. Дефинициясы | +5 |
108. | көліктік спорт | ездовой спорт | ездовой спорт көліктік спорт СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағылшын. Sleddogs sports) – «Ит шана жарысы» - бұл бір немесе бірнеше иттің көмегімен спортшылар әртүрлі қашықтықта бәсекелесетін пәндерді біріктіретін кинологиялық спорт түрі. 2. Әзірбайжан тілінде: idman idman növü 3. Қырғыз тілінде: Итараба 4. Өзбек тілінде: minish sporti 5. Түрік тілінде: binicilik sporu 6. Ағылшын тілінде: Sleddogs sports 7. Испан тілінде: deporte de equitación 8. Неміс тілінде: reitsport 9. Француз тілінде: sport d'équitation 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ездовой спорт – көліктік спорт. Дефинициясы | -2 |
109. | қоссайысшының табиғи техникасы | естественная техника двоеборца | естественная техника двоеборца қоссайысшының табиғи техникасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Секіру техникасына және өрескел рельефтен қалай өтуге қатысты барлық мәселе, сонымен қатар оқуды салу мен жоспарлаудың жалпы ережелері оқулықтың тиісті бөлімдерінде сипатталған. Қос сайысты оқыту және тәрбиелеу. Егер биатлоншылар жарыс және секіру техникасын игеруде бірдей сәтті болса, онда сабақтар ырғақты өтеді. 2. Әзірбайжан тілінде: təbii cüt döşlü texnika 3. Қырғыз тілінде: табигый техника combinators 4. Өзбек тілінде: tabiiy juft ko'krakli texnik 5. Түрік тілінде: doğal kruvaze tekniği 6. Ағылшын тілінде: natural double-breasted technique 7. Испан тілінде: técnica natural de doble botonadura 8. Неміс тілінде: natürliche Zweireiher-Technik 9. Француз тілінде: technique naturelle à double boutonnage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. естественная техника двоеборца - қоссайысшының табиғи техникасы. Дефинициясы | +5 |
110. | табиғи тербеліс | естественное качение | естественное качение табиғи тербеліс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Доптың үстелдің ойын бетінде сырғып кетпестен қозғалысы. Роликті шар дөңгелегі айналмалы қозғалысты табиғи жоғарғы айналуымен үйлестіреді. Табиғи илемде матамен жанасу нүктесінің жылдамдығы нөлге тең, сондықтан сызықтық (перифериялық) айналу жылдамдығы аудармалы қозғалыс жылдамдығына дәл келеді. 2. Әзірбайжан тілінде: təbii yayma 3. Қырғыз тілінде: табигый туруучу 4. Өзбек тілінде: tabiiy prokat 5. Түрік тілінде: doğal haddeleme 6. Ағылшын тілінде: natural rolling 7. Испан тілінде: laminado natural 8. Неміс тілінде: natürliches Rollen 9. Француз тілінде: roulement naturel 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында износ сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында щебень сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. естественное качение – табиғи тербеліс. Дефинициясы | +4 |
111. | табиғи кедергі | естественное препятствие | естественное препятствие табиғи кедергі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Табиғи кедергілер (жартастар, төбелер) құйылған немесе бұралған квадраттардың көмегімен қоршалған. Құбырлар жүйесіндегі көп шығынды шығыршық қысқыштарды қолдана отырып, диаметрі 127X9 мм құбырлардан посттарға бекітіледі. Жартастар, бұлақтар, өзендер, ашық арналар түріндегі табиғи кедергілерді тек қана басқарушылар ғана емес, сонымен бірге газ құбырларының ауа өтуі де жеңіп шығады. Соңғы жылдары газ құбырын кесіп өту кеңінен таралды, өйткені олар дукерлерге қарағанда сенімді және олармен салыстырғанда әлдеқайда арзан. Табиғи кедергілердің ұзындығы бірнеше ондаған метрден бірнеше шақырымға жетуі мүмкін. Сондықтан кедергілердің жалпы санын ғана емес, сонымен қатар жеке кедергілердің ұзындықтарының таралуын да білу керек. Табиғи кедергілерге су тосқауылдары (өзендер, ағындар, каналдар), маршруттың су басқан учаскелері (батпақтар және өзеннің мезгіл-мезгіл су басатын сулары), күрт өзгеретін рельефі бар құрғақ учаскелер - шатқалдар жатады. 2. Әзірбайжан тілінде: təbii maneə 3. Қырғыз тілінде: табигый тоскоолдук 4. Өзбек тілінде: tabiiy to'siq 5. Түрік тілінде: doğal engel 6. Ағылшын тілінде: natural obstacle 7. Испан тілінде: obstáculo natural 8. Неміс тілінде: natürliches Hindernis 9. Француз тілінде: obstacle naturel 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында износ сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында щебень сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. естественное препятствие – табиғи кедергі. Дефинициясы | +4 |
112. | табиғи адым | естественный шаг | естественный шаг табиғи адым СаласыСпорт Этимологиясы 1. Адамның ең табиғи қозғалысы; Аяқ-қолдың қаңқа бұлшық еттерінің күрделі үйлестірілген әрекеті нәтижесінде пайда болатын автоматтандырылған қозғалтқыш актісі. Бұл физикалық белсенділіктің ең қол жетімді түрі. 2. Әзірбайжан тілінде: təbii addım 3. Қырғыз тілінде: табигый кадам 4. Өзбек тілінде: tabiiy qadam 5. Түрік тілінде: doğal adım 6. Ағылшын тілінде: natural step 7. Испан тілінде: paso natural 8. Неміс тілінде: natürlicher Schritt 9. Француз тілінде: marche naturelle 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында износ сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында щебень сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында шаг – қадам нұсқасында искатель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында естественный – табиғи нұсқасында декондный искатель сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. естественный шаг – табиғи адым. Дефинициясы | +4 |
113. | резеңке бумақ | жгут резиновый | жгут резиновый резеңке бумақ СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ерекше, әдетте резеңке бунақ - бұл спорт жаттығуларында қолданылатын спорттық тренажер, бұл спортшының денесінің әртүрлі бұлшықетінің күші, жылдамдығы мен төзімділігін дамытуға көмектеседі. Спорттық атлетикамен жаттығу өте тиімді, сондықтан спортшылар оларды қыздыру және арнайы жаттығулар үшін кеңінен қолданады. 2. Әзірбайжан тілінде: rezin turniket 3. Қырғыз тілінде: каучук соолуп 4. Өзбек тілінде: kauchuk turniket 5. Түрік тілінде: kauçuk turnike 6. Ағылшын тілінде: rubber tourniquet 7. Испан тілінде: torniquete de goma 8. Неміс тілінде: Tourniquet aus Gummi 9. Француз тілінде: garrot en caoutchouc 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жгут резиновый – резеңке бумақ. Дефинициясы | +4 |
114. | шаңғы науашығы | желебок лыжи | желебок лыжи шаңғы науашығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шаңғымен сырғанау бетіндегі кескін, бүйірінен жылжусыз алға жылжуға ықпал етеді. 2. Әзірбайжан тілінде: xizək yivi 3. Қырғыз тілінде: zhelebok лыжа тебүү 4. Өзбек тілінде: tosh truba 5. Түрік тілінде: kayak kanalı 6. Ағылшын тілінде: ski groove 7. Испан тілінде: ranura de esquí 8. Неміс тілінде: Skirille 9. Француз тілінде: rainure de ski 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. желебок лыжи – шаңғы науашасы. Дефинициясы | +5 |
115. | сырғауыл | жердь | жердь сырғауыл СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұтақтар мен шыбықтан тазартылған жұқа ұзын ағаш, төбе, шатырларды және басқаларды салуда қолданылады. 2. Әзірбайжан тілінде: dirək 3. Қырғыз тілінде: карагай 4. Өзбек тілінде: qutb 5. Түрік тілінде: kutup 6. Ағылшын тілінде: pole 7. Испан тілінде: el poste 8. Неміс тілінде: die Stange 9. Француз тілінде: le pôle 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жердь – сырғауыл. Дефинициясы | +4 |
116. | жеребе тастау | жеребьевка | жеребьевка жеребе тастау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жеребені пайдалану арқылы мәселені шешу тәртібі - әртүрлі ұқсас элементтің кездейсоқ таңдалған шартты элементі. Қазіргі кезде бұл термин негізінен спортта қолданылады, онда белгілі бір жарыстарға қатысушылар жеребе тастау арқылы анықталады. Футбол ұтыс ойындары ең әйгілі, мұнда мөлдір контейнердегі доптар жеребе болып саналады. Ұтыс бірнеше алдын-ала келісілген шарттарға сәйкес өткізілуі мүмкін (алдын-ала «егу» үшін «рейтинг» ұтыс) немесе ол «соқыр» («соқыр» жеребе) болуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: silkələmək 3. Қырғыз тілінде: тартуу 4. Өзбек тілінде: silkitmoq 5. Түрік тілінде: çizmek 6. Ағылшын тілінде: toss 7. Испан тілінде: tirar 8. Неміс тілінде: werfen 9. Француз тілінде: lancer 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жеребьевка – жеребе тастау. Дефинициясы | +4 |
117. | қоссайыстағы жеребе салу | жеребьевка в двоеборье | жеребьевка в двоеборье қоссайыстағы жеребе салу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұл термин көптеген спорт түрінде қатысушы командалар тізімінен бірінші, екінші және т.б. бәсекеге түсетін басымдықты анықтау үшін қолданылады. Сондай-ақ жеребе қай команданың кіммен жарысатынын анықтайды. Бұл термин спорт көптеген түрінде қатысушы командалар тізімінен бірінші, екінші және т.б. бәсекеге түсетін басымдықты анықтау үшін қолданылады. 2. Әзірбайжан тілінде: biatlon atmaq 3. Қырғыз тілінде: жулкуп тартуу 4. Өзбек тілінде: biatlon otish 5. Түрік тілінде: biatlon atmak 6. Ағылшын тілінде: biathlon toss 7. Испан тілінде: lanzamiento de biatlón 8. Неміс тілінде: Biathlon werfen 9. Француз тілінде: lancer du biathlon 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жеребьевка в двоеборье - қоссайыстағы жеребе салу. Дефинициясы | +5 |
118. | атты құрбан ету | жертва коня | жертва коня атты құрбан ету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Балама емес айырбастау, шешуші немесе позициялық артықшылыққа ие болу үшін, матаны жариялау немесе ойынды ойнау үшін кез-келген материалды (мәтке, бірнеше бөлік) береді. Жәбірленуші сонымен қатар бастаманы тартып алуды немесе басып алуды, орталықты немесе негізгі өрістерді бақылау түрінде өтемақы алуды мақсат етуі мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: at qurbanlığı 3. Қырғыз тілінде: баатыр курмандыгы 4. Өзбек тілінде: ot qurbonligi 5. Түрік тілінде: at fedakarlığı 6. Ағылшын тілінде: horse sacrifice 7. Испан тілінде: sacrificio de caballo 8. Неміс тілінде: Pferdeopfer 9. Француз тілінде: Pferdeopfer 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жертва коня - атты құрбан ету. Дефинициясы | +4 |
119. | сарбазды құрбан ету | жертва пешки | жертва пешки сарбазды құрбан ету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат және дойбы ойындарында - кез-келген артықшылыққа қол жеткізу үшін қарсыласты материалдық артықшылықпен ерікті түрде қамтамасыз ету, сондай-ақ біріктіру кезінде қарсыластың дойбысын беру. Егер толық құрбандық шалса, меншікті сандардың саны мен қарсыластар санының арасындағы айырмашылық әрдайым азаяды, ал жартылай құрбан болғандармен бірге ол көбейе алады. Өлшемдегі құрбандықтың белгілі бір түрі - бұл сапалы құрбандық. 2. Әзірбайжан тілінде: girov qurbanı 3. Қырғыз тілінде: пешка курмандыгы 4. Өзбек тілінде: garov qurbonligi 5. Түрік тілінде: rehin fedakarlığı 6. Ағылшын тілінде: pawn sacrifice 7. Испан тілінде: sacrificio de peón 8. Неміс тілінде: Bauernopfer 9. Француз тілінде: sacrifice pion 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жертва пешки – сарбазды құрбан ету. Дефинициясы | +4 |
120. | позициялық құрбандық | жертва позиционная | жертва позиционная позициялық құрбандық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат және дойбы ойындарында - кез-келген артықшылыққа қол жеткізу үшін қарсыласты материалдық артықшылықпен ерікті түрде қамтамасыз ету, сондай-ақ біріктіру кезінде қарсыластың дойбысын беру. Әдетте позициялық құрбандықты шахмат материалдарын ерікті түрде (немесе, көбінесе, қолда бар материалдық баланстың ерікті түрде нашарлауы), оны өз ресурстарын пайдалану және қалған бөліктердің әлеуетін жүзеге асыру үшін жағдай жасау үшін жағдайды өзгерту үшін қайтару деп атаймыз. Әрине, мұндай анықтама өте жалпы, сондықтан оны ашу үшін позициялық құрбандықтың екі негізгі факторын - объективті және субъективті қарастыру қажет. 2. Әзірбайжан тілінде: vəzifəli qurban 3. Қырғыз тілінде: жабырлануучу турумдук 4. Өзбек тілінде: lavozimli jabrlanuvchi 5. Түрік тілінде: konumsal kurban 6. Ағылшын тілінде: positional victim 7. Испан тілінде: víctima posicional 8. Неміс тілінде: Positionsopfer 9. Француз тілінде: victime positionnelle 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында позиция – тұрғы нұсқасында техникалық сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жертва позиционная - позициялық құрбандық. Дефинициясы | +4 |
121. | пілді құрбан ету | жертва слона | жертва слона пілді құрбан ету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат және дойбы ойындарында - кез-келген артықшылыққа қол жеткізу үшін қарсыласты материалдық артықшылықпен ерікті түрде қамтамасыз ету, сондай-ақ біріктіру кезінде қарсыластың дойбысын беру. Бұл комбинация классикалық піл құрбандығы ретінде басталады, бірақ содан кейін екінші піл жау патшасының мұқабасын толығымен жою үшін құрбан болады. Екі пілді құрбандыққа шалудың осындай комбинациясы Ласкердің құрбандықтары деп те аталады, өйткені ол бұл идеяны алғаш рет 1889 жылы Амстердамда ойнаған Иоганн Бауэрге қарсы әйгілі ойында көрсетті. 2. Әзірбайжан тілінде: fil qurbanlığı 3. Қырғыз тілінде: пил жабырлануучу 4. Өзбек тілінде: fil qurbonligi 5. Түрік тілінде: fil kurban etme 6. Ағылшын тілінде: elephant sacrifice 7. Испан тілінде: elephant sacrifice 8. Неміс тілінде: Elefantenopfer 9. Француз тілінде: sacrifice d'éléphant 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жертва слона - пілді құрбан ету. Дефинициясы | +2 |
122. | уәзірді құрбан ету | жертва ферзья | жертва ферзья уәзірді құрбан ету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат және дойбы ойындарында - кез-келген артықшылыққа қол жеткізу үшін қарсыласты материалдық артықшылықпен ерікті түрде қамтамасыз ету, сондай-ақ біріктіру кезінде қарсыластың дойбысын беру. Патшайымның құрбаны, тексеру үшін, өте әсерлі көрінеді. 2. Әзірбайжан тілінде: kraliça qurban 3. Қырғыз тілінде: ханыша курмандыгы 4. Өзбек тілінде: malika qurbonligi 5. Түрік тілінде: kraliçe fedakarlığı 6. Ағылшын тілінде: queen sacrifice 7. Испан тілінде: sacrificio de reina 8. Неміс тілінде: Königin Opfer 9. Француз тілінде: sacrifice de reine 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жертва ферзья - уәзірді құрбан ету. Дефинициясы | +2 |
123. | қатаң аралық | жесткий интервал | жесткий интервал қатаң аралық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қатты - жүктеменің келесі бөлігі дененің шешілмеген күйіне келетін уақыт аралығы. Бұл демалу аралығы әртүрлі төзімділік түрін дамытуда қолданылады. 2. Әзірбайжан тілінде: sərt aralıq 3. Қырғыз тілінде: катуу аралыгы 4. Өзбек тілінде: qattiq interval 5. Түрік тілінде: zor aralık 6. Ағылшын тілінде: hard interval 7. Испан тілінде: intervalo duro 8. Неміс тілінде: hartes Intervall 9. Француз тілінде: intervalle difficile 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интервал – аралық нұсқасында безопасный, горочный, взлетный, движения, изменения скорости, станционный сөздерімен тіркесіп, бір нұсқада интервал – интервал күйінде межпоездной интервал еш аударылмастан бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында интервал – интервал нұсқасында аударылмастан доверительный, методов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жесткий интервал – қатаң аралық. Дефинициясы | +5 |
124. | төрешілер ишараты | жесты судей | жесты судей төрешілер ишараты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жарыс ережелерімен қарастырылған (бір немесе екі қолмен) судья спорттық ойындар мен жекпе-жектер саласындағы қазіргі спорттық жағдайды немесе спортшының жіберген қатесін сипаттайтын белгілер. Командалық спорт ережелерімен реттеледі. 1 Осы Ережеде келтірілген қимылдар тек ресми ымдау. Оларды барлық төрешілер барлық ойында қолдануы керек. А.2 Үстелде отырған төрешілердің де бұл қимылдармен танысқаны маңызды. I - доп санау. 1 Бір ұпай. 2. Әзірбайжан тілінде: hakim jestləri 3. Қырғыз тілінде: соттор кадам 4. Өзбек тілінде: hakamlar imo-ishoralari 5. Түрік тілінде: hakimler jestleri 6. Ағылшын тілінде: judges gestures 7. Испан тілінде: jueces gestos 8. Неміс тілінде: beurteilt Gesten 9. Француз тілінде: les gestes des juges 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жесты судей – төрешілер ишараты. Дефинициясы | +5 |
125. | қыртысты көкірекше | жилет балластный | жилет балластный қыртысты көкірекше СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Шанамен сырғанау - белбеу немесе көкірекше түріндегі қосымша салмақ (ерлер - 10 кг-нан, әйелдер - 8 кг-нан аспайды), оларды шанаға шыққан спортшылар кие алады. Салмағы аз спортшылар үшін жылдамдықты дамытуға тең жағдай жасау үшін қосымша салмақ қарастырылған. 2. Ескек есу - есу бойынша жарыстар ережелерінде қарастырылған қосымша ауыртпалық, егер рульдің салмағы белгіленген деңгейден төмен болса. Ереже экипаждарға тең жағдай жасау үшін енгізілді. Костюм - ерлер мен әйелдердің жеңсіз сыртқы киімдері. Классикалық нұсқада, пиджак астында киілген. Классикалық ерлер костюмінің ажырамас бөлігі - «үш». Бұл сөз XVIII ғасырда алынған. француз тілінен. «жилет» сөзінің пайда болуының бірнеше нұсқасы бар. 2. Әзірбайжан тілінде: balast yelek 3. Қырғыз тілінде: жилет жыйнады 4. Өзбек тілінде: balast yelek 5. Түрік тілінде: balast yeleği 6. Ағылшын тілінде: ballast vest 7. Испан тілінде: chaleco de lastre 8. Неміс тілінде: Ballastweste 9. Француз тілінде: gilet de ballast 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында балласт – батпан нұсқасында карьерный сөзімен тіркесіп ашық кеніш батпаны деп аударылып бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жилет балластный - қыртысты көкірекше. Дефинициясы | +3 |
126. | сығымдау | жим | жим сығымдау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Еркін салмақпен негізгі жаттығу. Жаттығуды орындайтын адам орындықта жатып, штанганы кеудеге тигізгенше төмендетіп, шынтақ буынына дейін созылғанша көтереді. Бодибилдингте үлкен және ұсақ пекторлы бұлшықеттерді, трисепс пен дельтоидты бұлшықеттің алдыңғы буындарын дамытуға арналған жаттығу ретінде қолданылады. Бұл пауэрлифтингтегі негізгі пәндердің бірі (қолмен және фортлифтермен бірге), бодибилдингтен ерекшеленетін техниканы қолданады: трицепс, делтоидты бұлшықеттердің алдыңғы байламдары және латиссимус дорси салмақты көтеруге тырысады; пекторлық бұлшықеттердің рөлі айтарлықтай төмендейді. 2. Әзірбайжан тілінде: dəzgah mətbuatı 3. Қырғыз тілінде: басма сөз 4. Өзбек тілінде: dastgoh press 5. Түрік тілінде: Bench Press 6. Ағылшын тілінде: bench press 7. Испан тілінде: press de banca 8. Неміс тілінде: Bankdrücken 9. Француз тілінде: presse de banc 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жим – сығымдау. Дефинициясы | +3 |
127. | қос қолмен сығымдау | жим двумя руками | жим двумя руками қос қолмен сығымдау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Орындықты басу иық пен шынтақ буындары жұмыс жасайтын дельталарды акцентті зерттеу үшін негізгі жаттығу (көп буынды) немесе тек шынтақ буындары жұмыс істейтін трицепстерді акцентті зерттеу үшін оқшаулағыш (бір буын) ретінде жасалуы мүмкін - бұл «француздық орындық пресс» деп аталатын ерекше жағдай. 2. Әзірбайжан тілінде: iki əlli mətbuat 3. Қырғыз тілінде: эки колу менен слесардык 4. Өзбек тілінде: ikki qo'lli matbuot 5. Түрік тілінде: iki elle baskı 6. Ағылшын тілінде: two-handed press 7. Испан тілінде: prensa a dos manos 8. Неміс тілінде: Zweihandpresse 9. Француз тілінде: presse à deux mains 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жим двумя руками - қос қолмен сығымдау. Дефинициясы | +3 |
128. | бiр қолмен сығымдау | жим одной рукой | жим одной рукой бiр қолмен сығымдау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бір қолмен басу ең жақсы, өйткені ол келесі өлшемдерге сәйкес келеді: 1. Қауіпсіз басталу және аяқталу жағдайы. 2. Қауіпсіз қозғалыс үлгісі. 2. Әзірбайжан тілінде: bir əlli mətbuat 3. Қырғыз тілінде: бир колу менен слесардык басма сөз 4. Өзбек тілінде: bir qo'lli matbuot 5. Түрік тілінде: tek elle basma 6. Ағылшын тілінде: one-hand press 7. Испан тілінде: prensa con una mano 8. Неміс тілінде: Einhandpresse 9. Француз тілінде: presse à une main 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жим одной рукой - бiр қолмен сығымдау. Дефинициясы | +1 |
129. | снарядты сығымдау | жим снаряда | жим снаряда снарядты сығымдау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Орындықты басу иық пен шынтақ буындары жұмыс жасайтын дельталарды акцентті зерттеу үшін негізгі жаттығу (көп буынды) немесе тек шынтақ буындары жұмыс істейтін трицепстерді акцентті зерттеу үшін оқшаулағыш (бір буын) ретінде жасалуы мүмкін. Жаттығудың әртүрлі нұсқасын ескере отырып, бұлшықеттер әртүрлі дәрежеде жұмысқа тартылуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: qabıq presi 3. Қырғыз тілінде: снаряддын слесардык 4. Өзбек тілінде: qobiq pressi 5. Түрік тілінде: kabuk presi 6. Ағылшын тілінде: shell press 7. Испан тілінде: prensa de conchas 8. Неміс тілінде: Schalenpresse 9. Француз тілінде: presse à coquille 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жим снаряда - снарядты сығымдау. Дефинициясы | +4 |
130. | сығымдай ұстау | жимовой хват | жимовой хват сығымдай ұстау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Орындықты басу иық пен шынтақ буындары жұмыс жасайтын дельталарды акцентті зерттеу үшін негізгі жаттығу (көп буынды) немесе тек шынтақ буындары жұмыс істейтін трицепстерді акцентті зерттеу үшін оқшаулағыш (бір буын) ретінде жасалуы мүмкін - бұл «француздық орындық пресс» деп аталатын ерекше жағдай. Арнайы раманың көмегімен отыру немесе тұру. Жаттығудың әртүрлі нұсқасын ескере отырып, бұлшықеттер әртүрлі дәрежеде жұмысқа тартылуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: dəzgah mətbuatı 3. Қырғыз тілінде: отургуч кысуу 4. Өзбек тілінде: dastgoh press 5. Түрік тілінде: Bench Press 6. Ағылшын тілінде: bench press 7. Испан тілінде: press de banca 8. Неміс тілінде: Bankdrücken 9. Француз тілінде: presse de banc 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында хват (прихват) – ұсттатқыш нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жимовой хват - сығымдай ұстау. Дефинициясы | +4 |
131. | Соқыртеке (ойын) | жмурки (игра) | жмурки (игра) Соқыртеке (ойын) СаласыСпорт Этимологиясы 1. (фантомас, соқыр марғау) - Балалардың ойыны, оған қатысушылардың біреуі басқаларын ұстап алады. Ойыншылардың қимылдары мен есту қабілетін дамытады. 2. Әзірбайжан тілінде: Zhmurki (oyun) 3. Қырғыз тілінде: Сокур кишинин Bluff (оюн) 4. Өзбек тілінде: Jmurki (o'yin) 5. Түрік тілінде: Zhmurki (oyun) 6. Ағылшын тілінде: Zhmurki (game) 7. Испан тілінде: Zhmurki (juego) 8. Неміс тілінде: Zhmurki (Spiel) 9. Француз тілінде: Zhmurki (jeu) 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Жмурки (игра) - Соқыртеке (ойын). Дефинициясы | +4 |
132. | ат айдаушы | жокей | жокей ат айдаушы СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағылшын. Jockey) - жарыс жолында жұмыс істейтін кәсіби ат, жарыс үстінде атпен жүретін атбегі. Арнайы фермаларда жылқыларды ер-тоқымға байлауды жүзеге асырады, жас жануарлардың жаттығулары мен сынақтарына, жарыстар, сынақтар мен жылқыларды ұйымдастыруға және өткізуге қатысады. Аукциондарда жылқыларды көрсетеді. Жылқыларды тамақтандыруды, күтіп ұстауды, күтіп ұстауды, олардың жасалуын қадағалайды. Егер джокей аттың иесі болмаса, онда секіргені үшін алынатын сыйлық сомасының пайызына қосымша алдын ала белгіленеді. 2. Әзірбайжан тілінде: jokey 3. Қырғыз тілінде: жокей 4. Өзбек тілінде: jokey 5. Түрік тілінде: jokey 6. Ағылшын тілінде: jockey 7. Испан тілінде: jockey 8. Неміс тілінде: Jockey 9. Француз тілінде: jockey 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жокей – ат айдаушы. Дефинициясы | 0 |
133. | жонглер, қақпақылшы | жонглер | жонглер жонглер, қақпақылшы СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( көне фран. jougleor, jongleur, латын. joculator — «сайқымазақ») ортағасырлық Францияда бағдарлы кәсіби музыкант. Прованс пен Иберия түбегіндегі патшалықтарда жонглерлер ән жазушылар ретінде де танымал болған. Ескі француз джеггері неміс спиелманына (неміс Spielmann), ағылшынша минстрельге (ағылшынша минестрель), галис-португалдық нограхқа (джограр) порттың қазіргі емлесі. Жонглерлердің қарқынды қызмет болған кезеңі - XIII-XV ғғ. 2. Әзірбайжан тілінде: hoqqabaz 3. Қырғыз тілінде: Югглер 4. Өзбек тілінде: hazilkash 5. Түрік тілінде: hokkabaz 6. Ағылшын тілінде: juggler 7. Испан тілінде: malabarista 8. Неміс тілінде: Jongleur 9. Француз тілінде: jongleur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жонглер - жонглер, қақпақылшы. Дефинициясы | +4 |
134. | жеребе | жребий | жребий жеребе СаласыСпорт Этимологиясы 1. Кез-келген дау, конкурс, бөлімде және бір нәрсеге құқықтарды белгілеуде кездейсоқтықтан алынған шартты тақырып. (көне) бөлісу, тағдыр, мақсат. 2. Әзірбайжан тілінде: çəkmək 3. Қырғыз тілінде: жеребе 4. Өзбек тілінде: chizish 5. Түрік тілінде: çok 6. Ағылшын тілінде: lot 7. Испан тілінде: dibujar 8. Неміс тілінде: zeichnen 9. Француз тілінде: dessiner 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жребий – жеребе. Дефинициясы | +4 |
135. | қайта қарау алқасы | жюри апелляционное | жюри апелляционное қайта қарау алқасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Судьялар алқасынан тәуелсіз орган, үлкен (әдетте халықаралық) жарыстарда төрешілер алқасының арасында келіспеушілік тудырған мәселелерді шешу үшін құрылған белгілі спорт түріндегі беделді сарапшылар тобы. Оның шешімдері түпкілікті болып табылады. 2. Әзірбайжан тілінде: müraciət münsiflər heyəti 3. Қырғыз тілінде: даттануу боюнча калыстар тобунун 4. Өзбек тілінде: apellyatsiya hay'ati 5. Түрік тілінде: temyiz jürisi 6. Ағылшын тілінде: jury of appeal 7. Испан тілінде: jurado de apelación 8. Неміс тілінде: Berufungsjury 9. Француз тілінде: jury d'appel 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. жюри апелляционное - қайта қарау алқасы. Дефинициясы | +3 |
136. | жүгірістер | забеги | забеги жүгірістер СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жарыс бірнеше мағынаға ие: Жеке жарыс. Иттер жарысы. Жарыс жолындағы жалпы жарыс. 2. Әзірбайжан тілінде: yarışları 3. Қырғыз тілінде: улуту 4. Өзбек тілінде: irqlar 5. Түрік тілінде: ırklar 6. Ағылшын тілінде: races 7. Испан тілінде: razas 8. Неміс тілінде: Rennen 9. Француз тілінде: courses 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. забеги – жүгірістер. Дефинициясы | +4 |
137. | соғылған гол | забитый гол | забитый гол соғылған гол СаласыСпорт Этимологиясы 1. Допты қарсыластар қақпасына енгізу. Спорттық термин. Ойын нысанын (доп) гол сызығынан өткізіп, хоккейде, футболда, полода ұпай жинау. 2. Әзірбайжан тілінде: qol vurdu 3. Қырғыз тілінде: гол киргизди 4. Өзбек тілінде: gol urildi 5. Түрік тілінде: gol attı 6. Ағылшын тілінде: goal scored 7. Испан тілінде: gol anotado 8. Неміс тілінде: Tor geschossen 9. Француз тілінде: but marqué 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. забитый гол – соғылған гол. Дефинициясы | +5 |
138. | ескек қалағының ілініп қалуы | зависание лопасти весла | зависание лопасти весла ескек қалағының ілініп қалуы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Соққы басталған кезде есу кезіндегі техникалық қателік. Дайындау кезінде де, есу кезінде де арқан үзіліссіз қозғалуы керек. Кез-келген аялдама есу режимін бұзады және қайықтың жылдамдығын айтарлықтай төмендетеді. 2. Әзірбайжан тілінде: avar bıçağı hovering 3. Қырғыз тілінде: калдык калак Shifters 4. Өзбек тілінде: avariya pichog'i 5. Түрік тілінде: kanatlı bıçak gezinip 6. Ағылшын тілінде: paddle blade hovering 7. Испан тілінде: pala de paleta flotando 8. Неміс тілінде: Paddelblatt schwebt 9. Француз тілінде: pagaie en vol stationnaire 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында весло – ескек нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зависание лопасти весла - ескек қалағының ілініп қалуы. Дефинициясы | +5 |
139. | қолға түсiру | завладеть | завладеть қолға түсiру СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қарсыластар, күрес нәтижесінде күш алу. Тағайындаңыз, оны меншікке айналдыру. 2. Әзірбайжан тілінде: sahib olmaq 3. Қырғыз тілінде: алып өткөрөт 4. Өзбек тілінде: egalik qilmoq 5. Түрік тілінде: sahip olmak 6. Ағылшын тілінде: take possession of 7. Испан тілінде: tomar posesión de 8. Неміс тілінде: in Besitz nehmen von 9. Француз тілінде: prendre possession de 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. завладеть – қолға түсіру. Дефинициясы | +1 |
140. | бастамаға ие болу | завладеть инициативой | завладеть инициативой бастамаға ие болу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Басқа біреудің жеке басын анықтау емес. Қызығушылықты алға жылжыту үшін бастама алуға тырысу, ал сіз оның алдын алуға және сіздің қызығушылықты алға жылжыту үшін бастамаңызды өз бақылауыңызда ұстауға тырысу. Сіздің бастамаңыз болған кезде бәрі сіздің сценарийіңізге сәйкес жүреді. Сонымен қатар, қарсы тарап бақытты болады, өйткені оның мүдделері ескеріледі, бірақ сіз одан да көп пайда көру. 22. Әзірбайжан тілінде: təşəbbüsü ələ keçirin 3. Қырғыз тілінде: демилгени колго алууга 4. Өзбек тілінде: tashabbusni qo'llang 5. Түрік тілінде: inisiyatifi ele geçirmek 6. Ағылшын тілінде: seize the initiative 7. Испан тілінде: aprovechar la iniciativa 8. Неміс тілінде: Ergreifen Sie die Initiative 9. Француз тілінде: saisir l'initiative 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. завладеть инициативой – бастамаға ие болу. Дефинициясы | +2 |
141. | жеңіп алушылық | завоевание | завоевание жеңіп алушылық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жеңілген мемлекеттің немесе оның аумағының бір бөлігінің соғыс жеңімпазы болып қалған мемлекетке қосылуы. Қатаң мағынада жаулап алуды немесе бейбіт трактаттағы аумақты жаулап алу мен бөлуді ажырату. 2. Әзірбайжан тілінде: fəth 3. Қырғыз тілінде: утуп алуу 4. Өзбек тілінде: fath 5. Түрік тілінде: fetih 6. Ағылшын тілінде: conquest 7. Испан тілінде: conquista 8. Неміс тілінде: Eroberung 9. Француз тілінде: conquête 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. завоевание – жеңіп алушылық. Дефинициясы | 0 |
142. | атақты жеңіп алу | завоевать трофей | завоевать трофей атақты жеңіп алу СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( грек. τρόπαιον, τροπή — «бұрылу, жауды жеңу»; лат. tropaeum, trophaeum; ағыл. trophy): Олжа - қаруды және жауды жеңген кезде олжаланған басқа олжа. Олжа - аңшы немесе балықшының олжасы. Трофей (ағылшын трофейінен алынған қағаз) - жарыста жеңіп алған жүлде, спорттық сыйлық. Трофей - жеңіске арналған кез-келген ескерткіш. Трофей - бұл жетістіктер үшін Sony PlayStation Network ішіндегі ойындарда пайдаланатын атау. Tropaeum - ұлулар тұқымдасы. 1837 жылы палеонтолог Джеймс де Карл Сауерби Бор кезеңіне жататын белгілі бір аммоноидтың қалдықтары үшін Тропаэум сөзін қолданды. 2. Әзірбайжан тілінде: kubok qazanmaq 3. Қырғыз тілінде: да олжо ута 4. Өзбек тілінде: kubokni yutib oling 5. Түрік тілінде: ödül kazanmak 6. Ағылшын тілінде: win a trophy 7. Испан тілінде: gana un trofeo 8. Неміс тілінде: gewinne einen Pokal 9. Француз тілінде: gagner un trophée 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. завоевать трофей - атақты жеңіп алу Дефинициясы | +1 |
143. | аяқ байлау | завязанье ноги | завязанье ноги аяқ байлау СаласыСпорт Этимологиясы 1. (кит. дәстүрлі 纏足, қарапайым. 缠足, пиньинь: chánzú, тура мағынасы: «байланған аяқ»). Қытайда әдет-ғұрып (әсіресе ақсүйектер жағдайында) 10-ғасырдың басынан 20-ғасырдың басына дейін. Қыздардың аяқтарына бас бармақтарынан басқа матаның белбеуі байланған және олар кішкентай аяқ киіммен жүруге мәжбүр болды, бұл аяқтардың айтарлықтай өзгеруіне әкеліп соқтырды, кейде болашақта жүруге мүмкіндік бермейді. 2. Әзірбайжан тілінде: ip bağlamaq 3. Қырғыз тілінде: жип zavyazane 4. Өзбек тілінде: arqon bog'lash 5. Түрік тілінде: ip bağlamak 6. Ағылшын тілінде: tying a rope 7. Испан тілінде: atar una cuerda 8. Неміс тілінде: ein Seil binden 9. Француз тілінде: attacher une corde 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. завязанье ноги – аяқ байлау. Дефинициясы | +4 |
144. | жарыс міндеті | задача соревнований | задача соревнований жарыс міндеті СаласыСпорт Этимологиясы 1. Студенттерді спортпен шұғылдануға тарту, олардың бос уақытын ұйымдастыру; - жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеудің, олардың салауатты өмір салтын қалыптастырудың маңызды құралы ретінде спортты насихаттау. 2. Әзірбайжан тілінде: rəqabət çağırışı 3. Қырғыз тілінде: атаандаштык тапшырма 4. Өзбек тілінде: raqobat muammosi 5. Түрік тілінде: rekabet mücadelesi 6. Ағылшын тілінде: competition challenge 7. Испан тілінде: desafío de la competencia 8. Неміс тілінде: Wettbewerb Herausforderung 9. Француз тілінде: défi de la concurrence 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында задача – есеп нұсқасында некорректно поставленная, текстовая, корректно поставленная, техническая сөздерімен тіркестіріліп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задача соревнований – жарыс міндеті. Дефинициясы | +4 |
145. | спортшы міндеті | задача спортсмена | задача спортсмена спортшы міндеті СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дайындықтың әртүрлі аспектісімен байланысты сапалар, қабілеттер мен дағдыларды, жинақталған білім мен тәжірибені біртұтас тұтастыққа біріктіру. Жаттығу кезінде, әсіресе бәсекеге қабілетті қызмет барысында бұл жақтардың ешқайсысы оқшауланбайды; олар ең жоғары спорттық көрсеткіштерге жетуге бағытталған кешенді жиынтыққа біріктірілген. 2. Әзірбайжан тілінде: idmançının vəzifəsi 3. Қырғыз тілінде: атлет чакырык 4. Өзбек тілінде: sportchining vazifasi 5. Түрік тілінде: sporcunun görevi 6. Ағылшын тілінде: athlete's task 7. Испан тілінде: tarea del atleta 8. Неміс тілінде: Aufgabe des Athleten 9. Француз тілінде: la tâche de l'athlète 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында задача – есеп нұсқасында некорректно поставленная, текстовая, корректно поставленная, техническая сөздерімен тіркестіріліп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задача спортсмена – спортшы міндеті. Дефинициясы | +4 |
146. | төрт жүрiстiң есебi | задача четырех ходов | задача четырех ходов төрт жүрiстiң есебi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат ойынының бастапқы позициясында 20 қозғалыс бар (16 жүріс пен 4 рыцарьмен). Бірінші қадамнан кейін қарсыластың нұсқалары бірдей. Алғашқы қозғалыстардан кейін көбірек нұсқалар бар (өйткені патшайым, раковиналар мен епископтар ойнайды), бірақ қарапайымдылық үшін біз өзімізді 20 қимылмен шектейміз. 2. Әзірбайжан тілінде: dörd hərəkət vəzifəsi 3. Қырғыз тілінде: төрт соккулары милдети 4. Өзбек тілінде: to'rtta harakatning vazifasi 5. Түрік тілінде: dört hamle görevi 6. Ағылшын тілінде: task of four moves 7. Испан тілінде: tarea de cuatro movimientos 8. Неміс тілінде: Aufgabe von vier Zügen 9. Француз тілінде: tâche de quatre mouvements 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында задача – есеп нұсқасында некорректно поставленная, текстовая, корректно поставленная, техническая сөздерімен тіркестіріліп бекітілген термин. Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында ход – жүріс нұсқасында линии, винтовой сөздерімен тіркестіріліп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задача четырех ходов – төрт жүрістің есебі. Төрт жүріс міндеті нұсқасын беру керек. Дефинициясы | +4 |
147. | дем алу кідірісі | задержка дыхания | задержка дыхания дем алу кідірісі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Адам әртүрлі жағдайда тыныс алуды бақылауы керек. Сонымен, спортпен шұғылдану кезінде, соның ішінде артық салмақпен, жүзу, жүгіру және тағы басқалармен жұмыс істеу кезінде пайдалы шеберлік қажет болуы мүмкін. Кешігу әдістерін, сондай-ақ демді тындырудың пайдасы мен зияны қандай екенін білуге, қарсы көрсетілімдер мен осы жаттығуға дайындалу ережелерін білуге тұрарлық. Тыныс алу жылдамдығы және адамның мүмкіндіктері. 2. Әзірбайжан тілінде: nəfəs tutma 3. Қырғыз тілінде: дем холдинг 4. Өзбек тілінде: nafasni ushlab turish 5. Түрік тілінде: nefes tutma 6. Ағылшын тілінде: breath holding 7. Испан тілінде: contener la respiración 8. Неміс тілінде: Atem anhalten 9. Француз тілінде: retenir le souffle 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында задержка – кідіріс нұсқасында поезда, транспортных средсв, воспламенения сөздерімен тіркестіріліп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задержка дыхания – дем алу кідірісі. Дефинициясы | -1 |
148. | допты кiдiрту | задержка мяча | задержка мяча допты кiдiрту СаласыСпорт Этимологиясы 1. Команданың барлық волейболшысы ұтымдылық пен дәлдікті сақтай отырып, ұсыныстарды қабылдай алады. Доптың кідіруі немесе қабылдау кезінде қолдың дұрыс орналаспауы қарсылас топтың ұпай алуына себеп болуы мүмкін. Тек төменнен қолмен ұстағанда бірінші тию ережесін енгізуге әрекет жасалды. Алайда бұл ұсыныс түбірін алмады. 2. Әзірбайжан тілінде: top gecikməsi 3. Қырғыз тілінде: саммити убакыт 4. Өзбек тілінде: to'pni kechiktirish 5. Түрік тілінде: top gecikmesi 6. Ағылшын тілінде: ball delay 7. Испан тілінде: retraso de la pelota 8. Неміс тілінде: Ballverzögerung 9. Француз тілінде: retard de la balle 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында задержка – кідіріс нұсқасында поезда, транспортных средсв, воспламенения сөздерімен тіркестіріліп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задержка мяча – допты кідірту. Дефинициясы | +4 |
149. | ескек қалағын қайқайту | задирание лопасти весла | задирание лопасти весла ескек қалағын қайқайту СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ескекпен есу басындағы техникалық қателік. Қалақ дайындық кезінде көлденеңінен өтуі керек. Дайындық аяқталғаннан кейін дененің және қолдардың қате қимылдауы кезінде – ескек есу басталған кезде, қайықтың сабы төмен түседі, ал қалақ табиғи түрде «көтеріледі». 2. Әзірбайжан тілінде: avar bıçaqları çəkmək 3. Қырғыз тілінде: Буудай калагын жетишип 4. Өзбек тілінде: yostiq pichoqlarini yirtish 5. Түрік тілінде: kürek bıçaklarını yukarı çekmek 6. Ағылшын тілінде: tearing up paddle blades 7. Испан тілінде: rasgando las palas de paleta 8. Неміс тілінде: Paddelblätter aufreißen 9. Француз тілінде: déchirer les pales 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында весло – ескек нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задирание лопасти весла - ескек қалағын қайқайту Дефинициясы | +4 |
150. | артқы бекітпе | заднее крепление | заднее крепление артқы бекітпе СаласыСпорт Этимологиясы 1. Артқы қабырғаларды бекіту. Артқы қабырғалар корпустың жиһаз бұйымдарын артқы жағынан шектеуге арналған, олар жұмыс кезінде бұйым корпусының беріктігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Соңғысы құрылымдық элементтері қармау көмегімен жалғану үшін ерекше маңызды. 2. Әзірбайжан тілінде: arxa dayaq 3. Қырғыз тілінде: арткы тиркеме 4. Өзбек тілінде: orqa o'rnatish 5. Түрік тілінде: arka montaj 6. Ағылшын тілінде: rear mount 7. Испан тілінде: montaje trasero 8. Неміс тілінде: hintere Halterung 9. Француз тілінде: montage arrière 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында крепление – бекіту нұсқасында, закрепление – бекіту формасында бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заднее крепление - артқы бекітпе. Дефинициясы | +4 |
151. | артқы түрткі | задний толчок | задний толчок артқы түрткі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Артқы итеру денені алға және жоғары итеру сәтінде, аяқтың белсенді бүгілуіне байланысты пайда болатын қос қадамның екінші жартысында жүзеге асырылады. Бұл кернеу, реакция күші, алдыңғы импульс жағдайында, адамның денесінің массасынан гөрі, тізе буынында бүгілуден тұрады. 2. Әзірбайжан тілінде: arxa təkan 3. Қырғыз тілінде: арткы түртүү 4. Өзбек тілінде: orqaga surish 5. Түрік тілінде: geri itme 6. Ағылшын тілінде: back push 7. Испан тілінде: empuje hacia atrás 8. Неміс тілінде: zurückschieben 9. Француз тілінде: poussée en arrière 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задний толчок - артқы түрткі. Дефинициясы | -2 |
152. | артқы аймақ | задняя зона | задняя зона артқы аймақ СаласыСпорт Этимологиясы 1. Алдыңғы сызықтың алдындағы учаскенің бөлігі. Алдыңғы қатарда екінші, үшінші және төртінші ойын алаңдары орналасқан. Артқы аймақ - көптеген шара өтетін волейбол кортының маңызды бөлігі. Мұнда көптеген шабуыл ойнатылады. 2. Әзірбайжан тілінде: arxa zona 3. Қырғыз тілінде: арткы зонасы 4. Өзбек тілінде: orqa zonasi 5. Түрік тілінде: geri bölge 6. Ағылшын тілінде: back zone 7. Испан тілінде: zona trasera 8. Неміс тілінде: hintere Zone 9. Француз тілінде: zone arrière 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында зона – аймақ нұсқасында обслуживания, взлета и посадки, ожидания, отдыха, опасности, пригородная, ремонта, риска, управления, филерная сөздерімен тіркесіп зональность – аймақтылық нұсқасында кірігіп, күрделі сөз ретінде бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задняя зона – артқы аймақ. Дефинициясы | +4 |
153. | артқы сызық | задняя линия | задняя линия артқы сызық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Артқы сызық - алдыңғы сызықтың артында орналасқан ойын алаңының бөлігі. Артқы қатарда әрқашан үш ойыншы болады. Бұл либеро, қорғаушы және қызмет көрсету, ол тапсыру үшін алдыңғы қатардан шығып, содан кейін ойынға кіру үшін алаңға оралады. Артқы қатардағы ойыншылар допты алып, оны шабуылшыларға тапсырудың өте маңызды жұмысын атқарады. Егер допты қосушы ойыншы қабылдаса, ралли екі тиюде болуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: arxa xətt 3. Қырғыз тілінде: кайра сап 4. Өзбек тілінде: orqa chiziq 5. Түрік тілінде: arka çizgi 6. Ағылшын тілінде: back line 7. Испан тілінде: línea de fondo 8. Неміс тілінде: hintere Linie 9. Француз тілінде: ligne arrière 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. задняя линия – артқы сызық. Дефинициясы | +5 |
154. | аттар шабысы | заезд лошадей | заезд лошадей аттар шабысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ат оны үйреткен кезде оны әртүрлі мінуге дайын деп санауға болады. Көбінесе адамдар осы маңызды ережеден тартынып, атты үйретуге қамшы мен соққымен жетуге болады деп ойлайды. Жас жылқыны жаттықтырудағы ең бастысы - шабандозды дұрыс ұстау, сабырлы ұстау, жұмсақ дауыс, сылап-сипау. 2. Әзірбайжан тілінде: at yarışı 3. Қырғыз тілінде: ат чабыш 4. Өзбек тілінде: ot poygasi 5. Түрік тілінде: at yarışı 6. Ағылшын тілінде: horse race 7. Испан тілінде: carrera de caballos 8. Неміс тілінде: Pferderennen 9. Француз тілінде: course de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заезд лошадей – аттар шабысы. Дефинициясы | -2 |
155. | жұбаныш жарысы | заезд утешительный | заезд утешительный жұбаныш жарысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сайыстағы қосымша жарыс, есу, велосипед спортынан 1-орын үшін күрестен шыққан спортшылар қатысады; Қатысушылар арасында жарыс орындарын бөлу үшін жұбаныш беретін жарыс өткізіледі. 2. Әзірбайжан тілінде: təsəlliverici yarış 3. Қырғыз тілінде: текшерүү жубатат 4. Өзбек тілінде: tasalli poyga 5. Түрік тілінде: rahatlatıcı yarış 6. Ағылшын тілінде: comforting race 7. Испан тілінде: carrera reconfortante 8. Неміс тілінде: tröstliches Rennen 9. Француз тілінде: course réconfortante 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заезд утешительный - жұбаныш жарысы. Дефинициясы | +2 |
156. | алдын-ала жарыс | заезды предварительные | заезды предварительные алдын-ала жарыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Іріктеу жарысы. Мәре сызығындағы позициялар үшін күрес тартыс/жарыстары; жарыс нәтижесі бойынша жеңімпаздар келесі кезеңге өтеді, ал жеңілгендер шығып қалады. 2. Әзірбайжан тілінде: ilkin yarışlar 3. Қырғыз тілінде: алдын ала расалар 4. Өзбек тілінде: dastlabki poygalar 5. Түрік тілінде: ön yarışlar 6. Ағылшын тілінде: preliminary races 7. Испан тілінде: carreras preliminares 8. Неміс тілінде: vorläufige Rennen 9. Француз тілінде: courses préliminaires 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында езда – жүріс нұсқасында нулевая сөзімен, езда – жүру, жүріс нұсқасында автобусом, кольцевая, плечевая, сменная, нулевая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заезды предварительные – алдын-ала жарыс. Дефинициясы | +5 |
157. | шыныққан ағза | закаленный организм | закаленный организм шыныққан ағза СаласыСпорт Этимологиясы 1. Физиотерапия әдісі адам ағзасына әртүрлі табиғи фактордың әсерінен: ауа, су, күн, төмен және жоғары температура (дене температурасына қатысты) және төмен атмосфералық қысым, дененің функционалдық резервтерін және оның осы факторлардың қолайсыз әсеріне тұрақтылығын арттыру үшін. Қаттылықты адамның өмір сүру қабілетін табиғи өмірге жақындату, дененің туа біткен бейімделу қабілетін жоғалтуға жол бермеу әрекеті деп қарастырған жөн. Қоршаған орта факторларының әсерінен ағзада жеке физиологиялық реакциялар кешені пайда болады, оған жеке мүшелер қатыспайды, бірақ белгілі бір дәрежеде тұрақты дене температурасын ұстап тұруға бағытталған ұйымдастырылған және байланысты функционалдық жүйелер келеді. 2. Әзірбайжан тілінде: bərkimiş bədən 3. Қырғыз тілінде: таш орган 4. Өзбек тілінде: qotib qolgan tanasi 5. Түрік тілінде: sertleştirilmiş gövde 6. Ағылшын тілінде: hardened body 7. Испан тілінде: cuerpo endurecido 8. Неміс тілінде: gehärteter Körper 9. Француз тілінде: corps durci 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында организм – ағза нұсқасында бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. закаленный организм – шыныққан ағза. Дефинициясы | +5 |
158. | ұрысты аяқтау | закончить бой | закончить бой ұрысты аяқтау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жекпе-жектің аяқталуы: бокс терминдерінің сөздігі, лексика, түсіндіру. Ұрыс бес түрлі оқиға болған кезде аяқталады. Біріншіден, боксшылардың бірінің нокаутының нәтижесінде. Екіншіден, жеңіс айқын басымдықтың арқасында беріледі. Үшіншіден, бір немесе екі боксшы ойыннан шығарылуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: mübarizəni bitir 3. Қырғыз тілінде: күрөшүүнү аягына 4. Өзбек тілінде: kurashni tugating 5. Түрік тілінде: kavgayı bitir 6. Ағылшын тілінде: end the fight 7. Испан тілінде: terminar la pelea 8. Неміс тілінде: Beende den Kampf 9. Француз тілінде: mettre fin au combat 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. закончить бой - ұрысты аяқтау. Дефинициясы | +3 |
159. | қарсыласты жабу | закрывание противника | закрывание противника қарсыласты жабу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қарсыласты ұстап, ұрып-соғу, лақтырып тастау, «ашу» және «жабу» - бұл тәуелсіз тактика. «Ашу» - бұл өз командасының ойыншысында орналасқан ыңғайлы қабылдау орны. Жауды «жауып тастау» - бұл басқа команда ойыншыларының әрекеттеріне кедергі болатын орынды таңдауды білдіреді. 2. Әзірбайжан тілінде: bir düşməni bağlamaq 3. Қырғыз тілінде: душман жабуу 4. Өзбек тілінде: dushmanni yopish 5. Түрік тілінде: rakibi kapatmak 6. Ағылшын тілінде: closing an adversary 7. Испан тілінде: cerrando a un adversario 8. Неміс тілінде: einen Gegner schließen 9. Француз тілінде: fermer un adversaire 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында закрытие – жабу нұсқасында связи сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. закрывание противника - қарсыласты жабу. Дефинициясы | 0 |
160. | жабық орынды иелену | закрытая позиция | закрытая позиция жабық орынды иелену СаласыСпорт Этимологиясы 1. Әріптестер бір-біріне қарама-қарсы тұрған кезде мәнерлеп сырғанау мен мұз билеріндегі позиция. Бір серіктес асыға күтеді, екіншісі артына қарайды. Серіктестің оң қолы серіктестің артында, скапула деңгейінде, шынтақ көтерілген. Серіктестің сол қолы серіктестің иығында. Серіктестің сол қолы мен серіктестің оң қолы иық деңгейінде сәл созылған. Олардың иықтары параллель қалады. 2. Әзірбайжан тілінде: qapalı mövqe 3. Қырғыз тілінде: жабык орду 4. Өзбек тілінде: yopiq holat 5. Түрік тілінде: kapalı pozisyon 6. Ағылшын тілінде: closed position 7. Испан тілінде: posición cerrada 8. Неміс тілінде: geschlossene Position 9. Француз тілінде: geschlossene Position 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында закрытие – жабу нұсқасында связи сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. закрытая позиция - жабық орынды иелену. Дефинициясы | -1 |
161. | кермесеріппе залы | зал батутный | зал батутный кермесеріппе залы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Батут - бұл спорттық жабдықтың бір түрі. Сондай-ақ, олар резеңке мен металдан жасалған серіппелерді қолдана отырып, металл жақтаумен созылған ерекше күшті тор тәрізді секіргішті қарастырады. Осы түгендеуді жасау кезінде икемділікпен сипатталатын материалды пайдалану әдеттегі емес - бұған бүкіл торда орналасқан серіппелер қол жеткізеді. Трамполин өзінің қолданысын демалу, сауықтыру, белсенді демалыста, акробатикалық трюктарды сноубордшылармен, шаңғышылармен, гимнасттармен, цирк әртістерімен жаттығу кезінде тапты. 2. Әзірбайжан тілінде: trambolin zalı 3. Қырғыз тілінде: зал ылдыйга 4. Өзбек тілінде: trambolin zali 5. Түрік тілінде: trambolin salonu 6. Ағылшын тілінде: trampoline hall 7. Испан тілінде: sala de trampolín 8. Неміс тілінде: Trampolinhalle 9. Француз тілінде: salle de trampoline 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зал батутный - кермесеріппе залы. Дефинициясы | +5 |
162. | лақтырушының сермеуі | замах метателя | замах метателя лақтырушының сермеуі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Снарядты (ядро, диск, найза) лақтырмас бұрын спортшының қолын артқа немесе артқа қарай ұрлау - қару-жарақты. Қылышпен соққының бағытына қарама-қарсы бағытта кең қимылдау. - Тізерлеп серпілу. Төсектегі үстелден жүзгіштің басында жаттығу. Жүзушілердің міндеті - денені қысқа мерзімде итеруді бастауға қолайлы жағдайға келтіру. – Соққы беру теннисші. Теннисшіні ракеткамен ұруға дайындық кезеңі бір уақытта денені торға бұрып, ракетканы қайтадан алуы. 2. Әзірбайжан тілінде: atıcı yelləncək 3. Қырғыз тілінде: Селкинчек жиберчү 4. Өзбек тілінде: otishni o'rganish 5. Түрік тілінде: atıcı salıncak 6. Ағылшын тілінде: thrower swing 7. Испан тілінде: swing lanzador 8. Неміс тілінде: Werferschaukel 9. Француз тілінде: balançoire lanceur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. замах метателя - лақтырушының сермеуі. Дефинициясы | +5 |
163. | отырып сермеу | замах с подседом | замах с подседом отырып сермеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Теннисшінің ұруға дайындық кезеңі - бір уақытта денені торға бұрып, ракетканы қайта алу. Кейбір классикалық жаттығудың басталу кезеңі. Бұл спорттық аппараттар жарылғаннан кейін жүзеге асырылады және спортшының денесін жылжыту және оны штанга астында тамақтандыру болып табылады. 2. Әзірбайжан тілінде: arxasızlıq 3. Қырғыз тілінде: бадалга менен секире 4. Өзбек тілінде: teskari 5. Түрік тілінде: çalılar ile salıncak 6. Ағылшын тілінде: backswing 7. Испан тілінде: backswing 8. Неміс тілінде: Rückschwung 9. Француз тілінде: backswing 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. замах с подседом - отырып сермеу Дефинициясы | +5 |
164. | теннисшінің сермеуі | замах теннисиста | замах теннисиста теннисшінің сермеуі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Теннисшінің ұруға дайындық кезеңі - бір уақытта денені торға бұрып, ракетканы қайта алады. 2. Әзірбайжан тілінде: bir tennis oyunçusunun yellənməsi 3. Қырғыз тілінде: Селкинчек теннис 4. Өзбек тілінде: tennischining belanchagi 5. Түрік тілінде: tenisçi salıncak 6. Ағылшын тілінде: swing of a tennis player 7. Испан тілінде: swing de un tenista 8. Неміс тілінде: Schaukel eines Tennisspielers 9. Француз тілінде: swing d'un joueur de tennis 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. замах теннисиста - теннисшінің сермеуі. Дефинициясы | +5 |
165. | ойыншыны алмастыру | замена игрока | замена игрока ойыншыны алмастыру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұл команданы нығайтуға, бастама қарқынын, жауға қарағанда аумақтық артықшылығы бар тактикалық әдіс. Бапкер ойыншыларды уақытында ауыстыру арқылы ойын барысында қарсыластың әлсіз жақтарын қолдана алады. Ойынның қарқынын сақтау немесе жеделдету, басқа тактикалық жоспарда қайта құру және ойнау үшін хоккейшілер ауыстырылады. 2. Әзірбайжан тілінде: oyunçu əvəzedicisi 3. Қырғыз тілінде: алмаштыруу ойуншу 4. Өзбек тілінде: o'yinchini almashtirish 5. Түрік тілінде: oyuncu değişikliği 6. Ағылшын тілінде: player substitution 7. Испан тілінде: sustitución de jugadores 8. Неміс тілінде: Spielerwechsel 9. Француз тілінде: substitution de joueur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. замена игрока - ойыншыны алмастыру. Дефинициясы | +5 |
166. | ойыншының ауысуы | замена летучая | замена летучая ойыншының ауысуы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ойын барысында футзалдағы ойыншыларды тоқтатпастан ауыстыру. 2. Әзірбайжан тілінде: uçucu əvəzetmə 3. Қырғыз тілінде: алмаштыруу чымын 4. Өзбек тілінде: uchuvchi almashtirish 5. Түрік тілінде: uçucu değiştirme 6. Ағылшын тілінде: volatile replacement 7. Испан тілінде: reemplazo volátil 8. Неміс тілінде: flüchtiger Ersatz 9. Француз тілінде: remplacement volatil 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. замена летучая - ойыншының ауысуы. Дефинициясы | -2 |
167. | зілтемір құлпысы | замок штанги | замок штанги зілтемір құлпысы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ең сенімдісі - олимпиадалық штангалар. Бұл олардың ауыр жүктемелерге арналған және жоғары сапалы материалдардан жасалған серіппелер көмегімен жасалғанына байланысты. 2. Әзірбайжан тілінде: bar kilidi 3. Қырғыз тілінде: чыбык кулпу 4. Өзбек тілінде: bar qulfi 5. Түрік тілінде: çubuk kilidi 6. Ағылшын тілінде: bar lock 7. Испан тілінде: barra de bloqueo 8. Неміс тілінде: Stangenschloss 9. Француз тілінде: serrure de bar 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. замок штанги - зілтемір құлпысы. Дефинициясы | +5 |
168. | қосалқы ойыншы | запасной игрок | запасной игрок қосалқы ойыншы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ойыншы матчқа қатыспайтын, бірақ алаңдағы ойыншылардың бірін алмастыра алатын командаға мәлімдеу. 2. Әзірбайжан тілінде: ehtiyat oyunçu 3. Қырғыз тілінде: так оюнчу 4. Өзбек тілінде: zaxira o'yinchisi 5. Түрік тілінде: yedek oyuncu 6. Ағылшын тілінде: reserve player, benchwarmer, odd player 7. Испан тілінде: sustituto 8. Неміс тілінде: Ersatz, derErsatzmann, dieAuswechselspieler, dieErsatzspieler 9. Француз тілінде: joueur de réserve 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. запасной игрок - қосалқы ойыншы. Дефинициясы | +5 |
169. | ойын тастарын қамау | запирание фигур | запирание фигур ойын тастарын қамау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахматтың тақырыптары - амбиция жасау, негізгі күштерді шығару, бөліктерді құлыптау және босату сияқты әдістер, бірақ олардың белгілі бір комбинациясы қолайлы тапсырма береді. Мені алдау міндеттері қызықтырды, алдамшы нәзіктікке баулып, гротескімен шектесетін өзіндік болмыс. 2. Әзірбайжан тілінде: kilidləmə rəqəmləri 3. Қырғыз тілінде: акыркы маалыматтар 4. Өзбек тілінде: qulflangan raqamlar 5. Түрік тілінде: kilitleme rakamları 6. Ағылшын тілінде: locking figures 7. Испан тілінде: figuras de bloqueo 8. Неміс тілінде: Sperrfiguren 9. Француз тілінде: chiffres de verrouillage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. запирание фигур - ойын тастарын қамау. Дефинициясы | +4 |
170. | дойбы тастарын қамау | запирание шашек | запирание шашек дойбы тастарын қамау СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қабылдау, мақсаты қарсыластың тексерушісін қозғалу мүмкіндігінен айыру болып табылады. Ілгерілеу (халықаралық жобалар) - бортта үш жазба бар жалғыз басты ханымды ұстауға арналған арнайы әдіс. 2. Әзірбайжан тілінде: kilidləmə dama 3. Қырғыз тілінде: кулпулоо блокторун 4. Өзбек тілінде: qulflash dama 5. Түрік тілінде: kilitleme dama 6. Ағылшын тілінде: locking checkers 7. Испан тілінде: damas de bloqueo 8. Неміс тілінде: Sperren von Checkern 9. Француз тілінде: vérificateur de verrouillage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. запирание шашек - дойбы тастарын қамау. Дефинициясы | +5 |
171. | партияның жазбасы | запись партии | запись партии партияның жазбасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат (латынша notatio – жазу, белгілеу) - шахмат ойынын немесе шахмат тақтасындағы бөліктердің орнын жазу үшін қолданылатын таңбалар жүйесі. Көптеген ел алгебралық белгіні қабылдады. Ол алғаш рет 1616 жылы неміс герцогы Август Кенженің (шахмат немесе патшалық ойын) композициясында ұсынылған (бүркеншік аты - Густавус Селенус). Келесі ғасырда оны Филип Стамма ойлап тапты, сайып келгенде, қазіргі түрінде ол Германияда 1784 жылы Хиршель шығарған кітапта пайда болды. 2. Әзірбайжан тілінде: partiya qeyd 3. Қырғыз тілінде: партия жазуу 4. Өзбек тілінде: partiyani ro'yxatga olish 5. Түрік тілінде: parti kaydı 6. Ағылшын тілінде: party recording 7. Испан тілінде: grabación de fiesta 8. Неміс тілінде: Party-Aufnahme 9. Француз тілінде: enregistrement de fête 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. запись партии - партияның жазбасы. Дефинициясы | +2 |
172. | жазба-хаттама | запись-протокол | запись-протокол жазба-хаттама СаласыСпорт Этимологиясы 1. Байқауға қатысушы дайвинг бойынша жеке толтырады, хаттаманың қай түрінде суға түсетіні (кесте нөмірі, қай позицияда) және қандай ретпен орындалатындығы көрсетіледі. Ол төрешілер алқасына жарыс басталғанға дейін 24 сағаттан кешіктірілмей ұсынылады. Байқау кезінде хатшы ақпарат беруші судья белгілеген судьялардың жеке бағаларын жазбаша түрде дәйекті түрде жазып алып, қорытындылайды. 2. Әзірбайжан тілінде: qeyd qeydləri 3. Қырғыз тілінде: Record протоколу 4. Өзбек тілінде: jurnal yozuvi 5. Түрік тілінде: günlük kaydı 6. Ағылшын тілінде: log record 7. Испан тілінде: registro de registro 8. Неміс тілінде: Protokollaufzeichnung 9. Француз тілінде: enregistrement du journal 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. запись-протокол - жазба-хаттама. Дефинициясы | +5 |
173. | жүзу жарысы | заплыв | заплыв жүзу жарысы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қатысушылардың жалпы санынан жеребе тастау арқылы немесе алдын-ала нәтижелер бойынша таңдалған және бір уақытта басталатын жүзушілер тобының ара қашықтығы. Жүзушілердің саны бассейндегі жүзу жолдарының санына байланысты анықталады. - соңғы жүзу. Жарыстың жеңімпаздарын анықтайтын жарыс. Қатысушылардың құрамы алдын ала қыздыру нәтижелері бойынша жасалды. Ең жақсы нәтижеге ие қатысушы 4-жолдан басталады (егер олардың жалпы саны 8-ге жетсе), 2-нәтижеге ие жүзуші сол жақта, 3-нәтиже бірінші жүзуші жолақтың оң жағынан басталады және т.б.. 2. Әзірбайжан тілінде: üzmək 3. Қырғыз тілінде: ысык 4. Өзбек тілінде: suzmoq 5. Түрік тілінде: ısı 6. Ағылшын тілінде: swim 7. Испан тілінде: nadar 8. Неміс тілінде: schwimmen 9. Француз тілінде: nager 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заплыв - жүзу жарысы. Дефинициясы | +4 |
174. | марафондық жүзу | заплыв марафонский | заплыв марафонский марафондық жүзу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшының денесін ерекше талап ететін ең қиын спорт түрлерінің бірі. Ғалымдар 25 шақырымдық марафонмен жүзу бойынша ел чемпионының жүрегі Қара теңізде рекордтық жүзу кезінде бір стақан қан шамамен бір сағат ішінде 840 литр немесе шамамен 7560 литр қан кететінін анықтады. Бұл жүрек қуатының теңдессіз көрсеткіші. 2. Әзірбайжан тілінде: marafon yarışı 3. Қырғыз тілінде: сүзүү номер 4. Өзбек тілінде: marafon poygasi 5. Түрік тілінде: maraton yarışı 6. Ағылшын тілінде: marathon race 7. Испан тілінде: carrera de maratón 8. Неміс тілінде: Marathonlauf 9. Француз тілінде: marathon 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заплыв марафонский - марафондық жүзу. Дефинициясы | +5 |
175. | белгі салу, белгi қою | засека; наметка; разметка | засека; наметка; разметка белгі салу, белгi қою СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұталардан немесе талды ағашымен толтырылған ағаштан жасалған ат спорты жарыстарындағы табиғи немесе жасанды кедергі. 2. Әзірбайжан тілінде: notch; basmaq; işarələmə 3. Қырғыз тілінде: abatis; жолы; белги 4. Өзбек тілінде: belgi; urish; belgilash 5. Түрік тілінде: barikat; teyel; işaretleme 6. Ағылшын тілінде: spotting; basting; markup 7. Испан тілінде: muesca; rociando; marcado 8. Неміс тілінде: Spek; Heften; Markup 9. Француз тілінде: repérer; arroser; balisage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. засека; наметка; разметка - белгі салу, белгi қою. Дефинициясы | +5 |
176. | жапқыш | заслон | заслон жапқыш СаласыСпорт Этимологиясы 1.Команданың 2-3 ойыншысының бірқатар спорттық ойында тактикалық өзара әрекеті, бұл қарсыластардың қорғаушысын қамқор ойнаушының ең қысқа жолын қоршау және оны шабуыл әрекеттері үшін босатудан тұрады. 2. Әзірбайжан тілінде: ekranlaşdırma 3. Қырғыз тілінде: жабуу 4. Өзбек тілінде: skrining 5. Түрік тілінде: ekran 6. Ағылшын тілінде: screening 7. Испан тілінде: cribado 8. Неміс тілінде: Screening 9. Француз тілінде: dépistage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заслон – жапқыш. Дефинициясы | 0 |
177. | Спортқа еңбегі сіңген шебер (СЕСШ) | Заслуженный мастер спорта (ЗМС) | Заслуженный мастер спорта (ЗМС) Спортқа еңбегі сіңген шебер (СЕСШ) СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық анықтамалықтардағы стандартты аббревиатура. «Еңбек сіңірген спорт шебері» атағы 1934 жылы КСРО-да белгіленді (1983 жылдан бастап ресми атауы «КСРО-ның еңбек сіңірген спорт шебері»). Осындай дәрежелер Болгарияда, Монғолияда, Польшада (қазір бар), Германия Демократиялық Республикасында, Румынияда, Чехословакияда болды. КСРО ыдырағаннан кейін Біріккен құрамадағы жетістіктері үшін 1992 жылы «КСРО еңбегі сіңген спорт шебері» атағы берілді. 1992 жылдан бастап КСРО құрамына кірген бірқатар мемлекеттерде «Құрметті спорт шебері» атағы (кейбіреулерге құрметті атақ ретінде) белгіленді. 2. Әзірбайжан тілінде: Əməkdar idman ustası 3. Қырғыз тілінде: Спорт Ардактуу Master 4. Өзбек тілінде: Xizmat ko'rsatgan sport ustasi 5. Түрік тілінде: Onurlu Spor Ustası 6. Ағылшын тілінде: Honored Master of Sports 7. Испан тілінде: Honrado Maestro de Deportes 8. Неміс тілінде: Verdienter Meister des Sports 9. Француз тілінде: Honoré Maître des Sports 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында мастер – шебер нұсқасында бірнеше (2) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Заслуженный мастер спорта (ЗМС) - Спортқа еңбегі сіңген шебер (СЕсШ) Дефинициясы | +5 |
178. | кiлемнен шығып кету | заступ за ковер | заступ за ковер кiлемнен шығып кету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ұзын секіргіш пен штанганы үш аяғымен итеру үшін, ал лақтырушы - шеңбер немесе секіруді лақтыратын шеңбер немесе сызықпен кесіп өту. Үзілістің нәтижесінде әрекет саналмайды. 2. Әзірбайжан тілінде: xalça boşluğu 3. Қырғыз тілінде: килем үчүн арачылык 4. Өзбек тілінде: gilam oralig'i 5. Түрік тілінде: halı aralığı 6. Ағылшын тілінде: carpet spacing 7. Испан тілінде: espacio entre alfombras 8. Неміс тілінде: Teppichabstand 9. Француз тілінде: espacement des tapis 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. заступ за ковер - кiлемнен шығып кету. Дефинициясы | +5 |
179. | ойынды созу | затягивание игры | затягивание игры ойынды созу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Командалар немесе спортшылар арасындағы ойынның әртүрлі себебі бойынша қайталау, көбінесе бірдей нәтиже болған жағдайда чемпионатты анықтау қажет (мысалы, бірдей ұпайлармен жүлделер үшін күресте). 2. Төрешінің қателігі, техникалық кедергілер немесе басқа себептер болған жағдайда матч барысында ойын эпизодын қайталау. 2. Әзірбайжан тілінде: oyunu bərkitmək 3. Қырғыз тілінде: Оюнду кечигип 4. Өзбек тілінде: o'yinni kuchaytirish 5. Түрік тілінде: oyunu sıkma 6. Ағылшын тілінде: tightening the game 7. Испан тілінде: apretando el juego 8. Неміс тілінде: Verschärfung des Spiels 9. Француз тілінде: resserrer le jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. затягивание игры - ойынды созу. Дефинициясы | +5 |
180. | қолды айқастыра ұстау | захват ключом | захват ключом қолды айқастыра ұстау СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағыл. Nelson hold) - күрестегі қимыл-әрекет. Бұл қолды жаудың білектерінен итеріп, қолды бастың мойны мен артына басу арқылы жүзеге асырылады. 2. Әзірбайжан тілінде: açar ələ keçirmə 3. Қырғыз тілінде: негизги кысуу 4. Өзбек тілінде: kalitlarni ushlash 5. Түрік тілінде: kalitlarni ushlash 6. Ағылшын тілінде: key capture 7. Испан тілінде: captura de clave 8. Неміс тілінде: Schlüsselerfassung 9. Француз тілінде: capture de clé 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында захват – қармау нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. захват ключом - қолды айқастыра ұстау. Дефинициясы | +5 |
181. | ыңғайлы қолмен қапсыра ұстау | захват одноименной рукой | захват одноименной рукой ыңғайлы қолмен қапсыра ұстау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшы қарсыластың оң қолымен немесе аяғының оң қолымен ұстап алу немесе қарсыластың сол қолымен немесе аяғын сол қолымен басып алу. 2. Әзірбайжан тілінде: eyni əllə tut 3. Қырғыз тілінде: Ошол эле аты колу кысуу 4. Өзбек тілінде: bir xil qo'l bilan ushlang 5. Түрік тілінде: aynı elle yakalama 6. Ағылшын тілінде: capture with the same hand 7. Испан тілінде: capturar con la misma mano 8. Неміс тілінде: mit der gleichen hand erfassen 9. Француз тілінде: capturer avec la même main 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында захват – қармау нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. захват одноименной рукой - ыңғайлы қолмен қапсыра ұстау. Дефинициясы | +4 |
182. | кеңістікті басып алу | захват пространства | захват пространства кеңістікті басып алу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Аттың алдыңғы аяқтардың іздерінің артқы аяқтарымен өтуі. Нөмір неғұрлым кең болса, кеңістікті басып шығару соғұрлым үлкен болады. 2. Әзірбайжан тілінде: məkanı ələ keçirmək 3. Қырғыз тілінде: мейкиндик тартуу 4. Өзбек тілінде: makonni bosib olish 5. Түрік тілінде: yer yakalama 6. Ағылшын тілінде: capture of space 7. Испан тілінде: captura de espacio 8. Неміс тілінде: Raumerfassung 9. Француз тілінде: capture de l'espace 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында захват – қармау нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында пространство – кеңістік нұсқасында бірнеше сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. захват пространства - кеңістікті басып алу. Дефинициясы | +4 |
183. | ыңғайсыз қолмен қапсыра ұстау | захват разноименной рукой | захват разноименной рукой ыңғайсыз қолмен қапсыра ұстау СаласыСпорт Этимологиясы 1.Жауынгердің оң қолымен қарсыластың сол қолымен немесе аяғымен ұстап алу немесе қарсыластың оң қолын немесе аяғын сол қолымен басып алу. 2. Әзірбайжан тілінде: əks əl tutuşu 3. Қырғыз тілінде: карама-каршы жагынан басып 4. Өзбек тілінде: qarama-qarshi qo'l ushlash 5. Түрік тілінде: zıt el kavrama 6. Ағылшын тілінде: opposite hand grip 7. Испан тілінде: empuñadura opuesta 8. Неміс тілінде: Gegenhandgriff 9. Француз тілінде: poignée opposée 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында захват – қармау нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. захват разноименной рукой - ыңғайсыз қолмен қапсыра ұстау. Дефинициясы | +4 |
184. | нысанаға алу | зацеливание | зацеливание нысанаға алу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мергенді нысанаға алу кезінде шамадан тыс уақыт жұмсайды, бұл әдетте көздің шаршауына және сапасыз түсірілімге әкеледі. 2. Әзірбайжан тілінде: hədəfə 3. Қырғыз тілінде: нысан алуу 4. Өзбек тілінде: nishonga olish 5. Түрік тілінде: zatselivanie 6. Ағылшын тілінде: targeting 7. Испан тілінде: focalización 8. Неміс тілінде: Targeting 9. Француз тілінде: ciblage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зацеливание - нысанаға алу. Дефинициясы | +5 |
185. | артқы шептегі қорғаушы | защитник задний | защитник задний артқы шептегі қорғаушы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Команданың ойыншысы, негізінен өз қақпаларының қорғанысында болмақ. 2. Әзірбайжан тілінде: arxa qoruyucu 3. Қырғыз тілінде: кайра коргоочу 4. Өзбек тілінде: orqa himoya 5. Түрік тілінде: geri koruyucu 6. Ағылшын тілінде: back protector 7. Испан тілінде: protector de espalda 8. Неміс тілінде: Rückenprotektor 9. Француз тілінде: protecteur dorsal 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы 31 наурыздағы отырысында защита – қорғаныс нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2008 жылғы 22 сәуірдегі отырысында защита – қорғау нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында защита – қорғаныш нұсқасында двигатель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. защитник задний - артқы шептегі қорғаушы. Дефинициясы | +5 |
186. | шеткі қорғаушы | защитник крайний | защитник крайний шеткі қорғаушы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Команданың ойыншысы, негізінен өз қақпаларының қапталдарында ойнайды. 2. Әзірбайжан тілінде: müdafiəçi həddindən artıq 3. Қырғыз тілінде: канаты артка 4. Өзбек тілінде: haddan tashqari himoyachi 5. Түрік тілінде: aşırı savunma 6. Ағылшын тілінде: defender extreme 7. Испан тілінде: defensor extremo 8. Неміс тілінде: Verteidiger extrem 9. Француз тілінде: défenseur extrême 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы 31 наурыздағы отырысында защита – қорғаныс нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2008 жылғы 22 сәуірдегі отырысында защита – қорғау нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында защита – қорғаныш нұсқасында двигатель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. защитник крайний - шеткі қорғаушы. Дефинициясы | +5 |
187. | дыбысбелгі | звуколидер | звуколидер дыбысбелгі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшыға белгілі бір уақыт аралығында жасалған дыбыстарға назар аудара отырып, жаттығу уақытын басқаруға мүмкіндік беретін құрылғы. 2. Әзірбайжан тілінде: səs lideri 3. Қырғыз тілінде: дыбыш озуу 4. Өзбек тілінде: ovoz rahbari 5. Түрік тілінде: ses lideri 6. Ағылшын тілінде: sound leader 7. Испан тілінде: líder de sonido 8. Неміс тілінде: Sound Leader 9. Француз тілінде: chef de son 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. звуколидер – дыбысбелгі. Дефинициясы | +5 |
188. | дыбысты озу | звуколидирование | звуколидирование дыбысты озу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Кезеңді (белгілі бір уақыт аралығында) дыбыстық сигналдардың көмегімен спортшыны жетелеу. 2. Әзірбайжан тілінде: səs çıxarma 3. Қырғыз тілінде: дыбыштан озууу 4. Өзбек тілінде: ovoz chiqarib tashlash 5. Түрік тілінде: ses kesinti 6. Ағылшын тілінде: sound deduction 7. Испан тілінде: deducción de sonido 8. Неміс тілінде: Sound Abzug 9. Француз тілінде: déduction sonore 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. звуколидирование - дыбысты озу. Дефинициясы | -2 |
189. | айналық жұптасу | зеркальная пара | зеркальная пара айналық жұптасу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тексерушінің позициясын тақтаның сол жағынан оңға немесе керісінше ауыстыру арқылы барлық тексерушінің орнын ауыстыру. 2. Әзірбайжан тілінде: güzgü cütü 3. Қырғыз тілінде: күзгү жуп 4. Өзбек тілінде: oyna juftligi 5. Түрік тілінде: ayna çifti 6. Ағылшын тілінде: mirror pair 7. Испан тілінде: par espejo 8. Неміс тілінде: Spiegelpaar 9. Француз тілінде: paire de miroirs 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 20 сәуірдегі отырысында зеркало грунтовых вод – ыза судың бет нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында зеркало – айна нұсқасы заднего вида, горения сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зеркальная пара – айналық жұп. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Spiegel+paar үлгісін басшылыққа ала отырып, Айна+жұп түрінде біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +4 |
190. | айналы көрсету | зеркальный показ | зеркальный показ айналы көрсету СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тексерушінің позициясын тақтаның сол жағынан оңға немесе керісінше ауыстыру арқылы барлық тексерушінің орнын ауыстыру. 2. Әзірбайжан тілінде: güzgü 3. Қырғыз тілінде: күзгү дисплей 4. Өзбек тілінде: aks ettirish 5. Түрік тілінде: ayna ekran 6. Ағылшын тілінде: mirroring 7. Испан тілінде: reflejo 8. Неміс тілінде: Spiegeln 9. Француз тілінде: en miroir 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 20 сәуірдегі отырысында зеркало грунтовых вод – ыза судың бет нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында зеркало – айна нұсқасы заднего вида, горения сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зеркальный показ - айналы көрсету. Талдауға түскен бірнеше тіл арасында термин жасау реті, жолы айрықша тіл ретінде неміс тілін бөліп алуға болады. Аталмыш тіркестің терминдік қорға қаншалықты лайықтылығын осы тілдегі көрініс арқылы айқын білуге болады. Аталмыш Spieg+eln үлгісін басшылыққа ала отырып, Айна+көр түрінде біріккен термин ретінде ұсынуға болады. Осы нұсқаны термин жасаудың өнімді жолы ретінде қарастыруға болады. Дефинициясы | +4 |
191. | бұралаңдаған тәсіл | зигзагообразный прием | зигзагообразный прием бұралаңдаған тәсіл СаласыСпорт Этимологиясы 1.Зигзаг формасындағы қабылдау. 2. Әзірбайжан тілінде: ziqzaq texnikası 3. Қырғыз тілінде: чалынбай кабыл алуу 4. Өзбек тілінде: zigzag texnikasi 5. Түрік тілінде: zikzak tekniği 6. Ағылшын тілінде: zigzag technique 7. Испан тілінде: técnica de zigzag 8. Неміс тілінде: Zick-Zack-Technik 9. Француз тілінде: technique en zigzag 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 31 наурыздағы отырысында прием – қабылдау нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 12 желтоқсандағы отырысында прием – қабылдау нұсқасы антенна сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында прием – қабылдау нұсқасы канал, квота сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зигзагообразный прием - бұралаңдаған тәсіл. Дефинициясы | -3 |
192. | қысқы көпсайыс | зимнее многоборье | зимнее многоборье қысқы көпсайыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. «Жұмыс пен қорғанысқа дайын» (ГТО) кешенінің құрамына кіретін спорт түрі 10 жастан 60 жасқа дейінгі әртүрлі жастағы адамдарға арналған қыста өткізілетін шараларды қамтиды. Көпсайысқа: шаңғымен сырғанау (1 км-ден 5 км-ге дейін), ату, тірек үстінде тарту кіреді. Спорт санаттары ұпайлардың жалпы санына сәйкес тағайындалады. 2. Әзірбайжан тілінде: qış hər tərəf 3. Қырғыз тілінде: кыш-айланасында 4. Өзбек тілінде: har qishda 5. Түрік тілінде: kış her yerinde 6. Ағылшын тілінде: winter all-around 7. Испан тілінде: invierno todo 8. Неміс тілінде: Winter rundum 9. Француз тілінде: hiver tout autour 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зимнее многоборье - қысқы көпсайыс. Дефинициясы | +5 |
193. | спорт қоғамының жалауы | знамя спортобщества | знамя спортобщества спорт қоғамының жалауы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Кез-келген белгімен, көбінесе өндірістік қызметпен, дене шынықтыру және спорт үшін біріктірілген ұйымдардың жалаушасы. 2. Әзірбайжан тілінде: idman pankartı 3. Қырғыз тілінде: спорт коғам жалауу 4. Өзбек тілінде: sport banner 5. Түрік тілінде: spor başlığı 6. Ағылшын тілінде: sport banner 7. Испан тілінде: bandera deportiva 8. Неміс тілінде: Sport-Banner 9. Француз тілінде: bannière de sport 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1997 жылғы отырыста под знамя – ту нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы үшінші отырысында знамя – ту нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында знамя – жалау нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. знамя спортобщества - спорт қоғамының жалауы. Дефинициясы | +5 |
194. | олимпияық төсбелгілер | значки олимпийские | значки олимпийские олимпияық төсбелгілер СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ресми - ХОК және ҰОК мүшелері үшін, ұйымдастырушылар, спортшылар, төрешілер, қызметкерлер, демеушілер. Кәдесый - әртүрлі елдің коммерциялық мақсаттары үшін, бірақ Ойындардың ұйымдастыру комитетінің мақұлдауымен жаппай айналымға шығарылды. 2. Әзірбайжан тілінде: olimpiya nişanları 3. Қырғыз тілінде: Олимпиада белгилери 4. Өзбек тілінде: olimpiya nishonlari 5. Түрік тілінде: olimpiyat rozetleri 6. Ағылшын тілінде: olympic badges 7. Испан тілінде: insignias olímpicas 8. Неміс тілінде: Olympische Abzeichen 9. Француз тілінде: insignes olympiques 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында значок – таңбаша нұсқасы документа сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. значки олимпийские - олимпияық төсбелгілер. Дефинициясы | +5 |
195. | төрешi белгiсi | значок судейский | значок судейский төрешi белгiсi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорт төрешілерінің төсбелгісі азаматтарға 3, 2, 1, республикалық немесе бүкілодақтық санаттардағы спорт судьясы атағымен қатар беріледі. Осы немесе басқа санаттағы спорт төрешісінің төсбелгісін спорт төрешісіне ұйым тағайындайды, осы категориядағы төрешілерді тағайындау құқығы беріледі. КСРО Министрлер Кеңесі жанындағы Дене шынықтыру және спорт комитеті 1950 жылы бүкілодақтық санаттағы судьяларға, 25 жылдық белсенді және мінсіз сот жұмысына ие болған құрметті белгісін ұсынды. Бұл белгіні марапаттау КСРО спорттық қоғамдары мен ұйымдары Одағы Орталық Кеңесінің шешімімен 1950 жылдан 1 қаңтарға дейін жүзеге асырылады. 1960 ж. Құрметті төреші белгісі 402 спорт төрешісіне берілді. 2. Әзірбайжан тілінде: hakim nişanı 3. Қырғыз тілінде: сот сөлөкөтү 4. Өзбек тілінде: hakam belgisi 5. Түрік тілінде: hakem rozeti 6. Ағылшын тілінде: referee badge 7. Испан тілінде: insignia de árbitro 8. Неміс тілінде: Schiedsrichter Abzeichen 9. Француз тілінде: insigne d'arbitre 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы 28 маусымдағы отырысында судья – сот нұсқасында третейская деген сөзімен қате (третейский болуы керек) тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында значок – таңбаша нұсқасы документа сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. значок судейский - төрешi белгiсi Дефинициясы | -3 |
196. | қорғаныс аймағы | зона оборонительная | зона оборонительная қорғаныс аймағы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорт алаңдары мен алаңдарындағы кез-келген шекара арасындағы орын, жарыс ережелерімен анықталады және осы аймақта спортшылар орындайтын нақты функциялардың арқасында. Спорттық ойындарда, белгілі бір аймаққа кіргенде немесе онда болғанда, ойыншылар ойын ережелерінің тиісті тармақтарын сақтау керек. Мысалы, волейболда - қорғаныс аймағында әрекет ететін ойыншы шабуыл аймағынан шабуыл жасауға құқылы емес; хоккейде - шабуылды тікелей қорғаныс аймағынан шабуыл аймағына жіберуге болмайды. 2. Әзірбайжан тілінде: müdafiə zonası 3. Қырғыз тілінде: коргонуу зонасы 4. Өзбек тілінде: mudofaa zonasi 5. Түрік тілінде: savunma bölgesi 6. Ағылшын тілінде: defensive zone 7. Испан тілінде: zona defensiva 8. Неміс тілінде: Verteidigungszone 9. Француз тілінде: zone défensive 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында зона – аймақ нұсқасында обслуживания, взлета и посадки, ожидания, отдыха, опасности, пригородная, ремонта, риска, управления, филерная сөздерімен тіркесіп зональность – аймақтылық нұсқасында кірігіп, күрделі сөз ретінде бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зона оборонительная - қорғаныс аймағы. Дефинициясы | +5 |
197. | тебу аймағы | зоны педалирования | зоны педалирования тебу аймағы СаласыСпорт Этимологиясы 1. 4 негізгі және 4 аралық аймақтан тұратын бір педаль циклінің бөліктері, күш қолдану мен белгілі бір бұлшықет топтарының жұмысының әртүрлі бағытымен сипатталады. Педаль циклі келесі аймақтардан тұрады: I негізгі (алдыңғы) - төмен күш, I аралық, II негізгі (төменгі) - артқы күш, II аралық, III негізгі (артқы) - жоғары күш, III аралық, IV негізгі (жоғарғы) - күш алға, IV аралық. 2. Әзірбайжан тілінде: zona pedaliyası 3. Қырғыз тілінде: ашырганы зонасы 4. Өзбек тілінде: zonali pedal 5. Түрік тілінде: bölge pedal çevirme 6. Ағылшын тілінде: zone pedaling 7. Испан тілінде: zona de pedaleo 8. Неміс тілінде: Zonentreten 9. Француз тілінде: pédalage de zone 10. Бекітілген нұсқасы: Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында зона – аймақ нұсқасында обслуживания, взлета и посадки, ожидания, отдыха, опасности, пригородная, ремонта, риска, управления, филерная сөздерімен тіркесіп зональность – аймақтылық нұсқасында кірігіп, күрделі сөз ретінде бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зоны педалирование - тебу аймағы. Дефинициясы | +4 |
198. | спорттық ойын-сауық | зрелище спортивное | зрелище спортивное спорттық ойын-сауық СаласыСпорт Этимологиясы 1.Біздің заманымыздың өте жаппай құбылыстарының бірі - көбінесе әлеуметтік қатынасты көрсетеді. Ол белгілі бір рухани құндылықтарды, оның ішінде қоғамның гуманитарлық мәдени әлеуетімен байланысты құндылықтарды қалыптастыруға қабілетті. Сондықтан, спорттың жалпы құрамы және спорттық спектакль, оның маңызды құрамдас бөліктерінің бірі ретінде жалпыадамзаттық мәдениеттің маңызды элементтерінің бірі ретінде қарастырылуы заңдылық. Спорттық спектакльдің негізгі әлеуметтік маңызды функциялары қатарына бос уақытты өткізу және адамдармен қарым-қатынас, тәрбиелік, танымдық және идеялық кіреді. 2. Әзірбайжан тілінде: idman tamaşası 3. Қырғыз тілінде: спорттук тамаша 4. Өзбек тілінде: sport tomoshasi 5. Түрік тілінде: sportif gözlük 6. Ағылшын тілінде: sporting spectacle 7. Испан тілінде: espectáculo deportivo 8. Неміс тілінде: Sportliches Spektakel 9. Француз тілінде: spectacle sportif 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зрелище спортивное - спорттық ойын-сауық. Дефинициясы | +5 |
199. | толысқан азулы секіріс | зрелый зубцовый прыжок | зрелый зубцовый прыжок толысқан азулы секіріс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мәнерлеп сырғанау термині үш секіруді білдіреді, оның барысында тістер қолданылады. Лутц, флип және тулуп - бұл тіс секіру, өйткені секіру кезінде спортшы жотаның пышағының тісімен мұзға түседі. 1. Қандай да бір тіреу нүктесінен итеріп, денені тез қозғалту арқылы кеңістікті жеңудің жолы. Бұл қозғалыс әрекеті келесі фазалардан тұрады: серпіліс, ұшу және қону. 2. Гимнастикада - бір немесе екі аяғымен итергеннен кейін бір немесе екі қолмен қосымша ұшу немесе ұшу кезінде кеңістікті жеңу. 2. Әзірбайжан тілінде: yetkin cagged atlama 3. Қырғыз тілінде: жетилген тиш менен секирүү 4. Өзбек тілінде: etuk jagged sakrash 5. Түрік тілінде: olgun pürüzlü atlama 6. Ағылшын тілінде: mature jagged jump 7. Испан тілінде: salto dentado maduro 8. Неміс тілінде: reifen gezackten Sprung 9. Француз тілінде: saut mature mature 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында зрелый – кемел нұсқасы возраст-шақ сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зрелый зубцовый прыжок - толысқан азулы секіріс. Дефинициясы | -3 |
200. | азулы секіріс | зубцовые прыжки | зубцовые прыжки азулы секіріс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мәнерлеп сырғанау термині үш секіруді білдіреді, оның барысында тістер қолданылады. Лутц, флип және тулуп - бұл тіс секіру, өйткені секіру кезінде спортшы жотаның пышағының тісімен мұздан шығады. 2. Әзірбайжан тілінде: cog atlama 3. Қырғыз тілінде: тиш-келемиштерди 4. Өзбек тілінде: jog sakrash 5. Түрік тілінде: dişli atlama 6. Ағылшын тілінде: cog jumping 7. Испан тілінде: salto de cremallera 8. Неміс тілінде: Zahnspringen 9. Француз тілінде: cog jump 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зубцовые прыжки - азулы секіріс. Дефинициясы | -2 |
201. | азулы кері секіріс | зубцовый прыжок назад | зубцовый прыжок назад азулы кері секіріс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мәнерлеп сырғанау термині үш секіруді білдіреді, оның барысында тістер қолданылады. Лутц, флип және тулуп - бұл тіс секіру, өйткені секіру кезінде спортшы жотаның пышағының тісімен мұздан шығады. 2. Әзірбайжан тілінде: geri diş atmaq 3. Қырғыз тілінде: кайра тиш секирүү 4. Өзбек тілінде: orqaga tish sakrash 5. Түрік тілінде: diş geri atlama 6. Ағылшын тілінде: tooth jump back 7. Испан тілінде: diente saltar hacia atrás 8. Неміс тілінде: Zahn springt zurück 9. Француз тілінде: dent sauter en arrière 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зубцовый прыжок назад - азулы кері секіріс. Дефинициясы | -1 |
202. | сырғы тісшелері | зубцы конька | зубцы конька сырғы тісшелері СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мәнерлеп сырғанаудың саусағында орналасқан бөлік, конькимен сырғанаудың жекелеген элементтерінің орындалуын жеңілдететін қызмет. 2. Әзірбайжан тілінде: silsiləsinin dişləri 3. Қырғыз тілінде: тиштер тоо кыркасы 4. Өзбек тілінде: tizmasining tishlari 5. Түрік тілінде: sırtın dişleri 6. Ағылшын тілінде: teeth of the ridge 7. Испан тілінде: dientes de la cresta 8. Неміс тілінде: Zähne des Kamms 9. Француз тілінде: dents de la crête 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. зубцы конька - сырғы тісшелері. Дефинициясы | -5 |
203. | аттракциондық ойын | игра аттракционная | игра аттракционная аттракциондық ойын СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көрнекті ойындар. Жолбарысты аулау. Бұл ойынға нысана қажет - кішкентай фанера қалқаны, онда жолбарыстың басы боялған және аузында дөңгелек тесік кесілген. Сізде бес теннис (резеңке) шар немесе кішкентай құм дорба болуы керек. Нысанадағы тесіктің диаметрі доптың диаметрінен екі есе көп болуы керек. Қалқан тіректерге бекітілген. Ойынды ойыншыларды спорттың орнына бас лиганың футбол командаларының, спорттық жабдықтардың және т.б. атауға, шақыру арқылы өзгертуге болады. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun cazibəsi 3. Қырғыз тілінде: оюн-зоок, оюн 4. Өзбек тілінде: o'yin jalb qilish 5. Түрік тілінде: oyun atraksiyonu 6. Ағылшын тілінде: game attraction 7. Испан тілінде: atracción del juego 8. Неміс тілінде: Spielattraktion 9. Француз тілінде: attraction de jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра аттракционная - аттракциондық ойын. Дефинициясы | +5 |
204. | жүйесіз ойын | игра бессистемная | игра бессистемная жүйесіз ойын СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тарихи тұрғыдан пайда болған, қоршаған ортадағы шындықты тану және кәсіби белсенділікті арттыру мақсатында адамдар арасындағы қарым-қатынасты модельдей отырып, ересектердің іс-әрекеттерін балалардың репродукциялауынан тұратын адам қызметінің түрі. 2. Әзірбайжан тілінде: hafazard oyunu 3. Қырғыз тілінде: системасыз оюн 4. Өзбек тілінде: afsonaviy o'yin 5. Түрік тілінде: afsonaviy o'yin 6. Ағылшын тілінде: haphazard game 7. Испан тілінде: juego fortuito 8. Неміс тілінде: zufälliges Spiel 9. Француз тілінде: jeu au hasard 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра бессистемная - жүйесіз ойын. Дефинициясы | +5 |
205. | азқимылды ойын | игра малоподвижная | игра малоподвижная азқимылды ойын СаласыСпорт Этимологиясы 1. Азқимылды ойындар мектепке дейінгі білім беру мекемесінде дене тәрбиесі бойынша дербес жұмыс түрі ретінде кеңінен қолданылады, бірақ тәжірибе көрсеткендей, отырықшы ойындар мен ойын жаттығуларын таңдау аз, олардың аздығына байланысты қазіргі уақытта шектеулі. Бұл ойындарды таңдау тәрбиешілер мен дене шынықтыру нұсқаушыларына мектеп жасына дейінгі балалардың іс-әрекеттері мен ойын әрекеттерін қызықты әрі жемісті етуге көмектеседі. 2. Әзірбайжан тілінде: oturaq oyun 3. Қырғыз тілінде: оюн жигердүү эмес 4. Өзбек тілінде: sedentary o'yin 5. Түрік тілінде: sedanter oyun 6. Ағылшын тілінде: sedentary game 7. Испан тілінде: juego sedentario 8. Неміс тілінде: sitzendes Spiel 9. Француз тілінде: jeu sédentaire 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра малоподвижная - азқимылды ойын. Дефинициясы | +5 |
206. | бұқаралық ойын | игра массовая | игра массовая бұқаралық ойын СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жабық бөлмеде де, ашық ауада да қолдануға болады. Мұндай ойындарды ұйымдастыру және өткізу барысында адамгершілік-еріктік қасиеттер қалыптасады, ұйымдастырушылық қабілеттері дамиды. Жаппай ойындарды ұйымдастырушының басты міндеті - балаларға қиялын барынша пайдалануға үйрету. Қиялдың жұмысы ойынды ынталандырады. 2. Әзірбайжан тілінде: kütləvi oyun 3. Қырғыз тілінде: массалык оюн 4. Өзбек тілінде: ommaviy o'yin 5. Түрік тілінде: büyük oyun 6. Ағылшын тілінде: massive game 7. Испан тілінде: juego masivo 8. Неміс тілінде: massives Spiel 9. Француз тілінде: jeu massif 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра массовая - бұқаралық ойын. Дефинициясы | +5 |
207. | шапшаң ойын | игра молниеносная | игра молниеносная шапшаң ойын СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахмат пен дойбы ойыны, қозғалыс туралы ойлануға уақыты өте шектеулі. Бес минут ең кең таралды, әр партияға бүкіл партия үшін 5 минут уақыт берілді. 2. Әзірбайжан тілінде: ildırım sürətli oyun 3. Қырғыз тілінде: оюн чагылган 4. Өзбек тілінде: chaqmoq tez o'yin 5. Түрік тілінде: hızlı yıldırım oyunu 6. Ағылшын тілінде: lightning fast game 7. Испан тілінде: juego rápido como un rayo 8. Неміс тілінде: blitzschnelles Spiel 9. Француз тілінде: jeu rapide comme l'éclair 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра молниеносная - шапшаң ойын. Дефинициясы | +5 |
208. | зейіндік ойын | игра на внимание | игра на внимание зейіндік ойын СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қойылған міндеттерге назар аудару және барынша назар аудару қабілеті кез-келген жастағы адамдар үшін өте маңызды. Алдымен жаттығу үшін ақыл қажет, содан кейін жұмыс істеу керек. Ия, және күнделікті істерде онсыз мүмкін емес. Өкінішке орай, объектіні, проблеманы немесе тапсырманы ұзақ уақыт назарда ұстау әркімге берілмейді, бірақ кез-келген талантты дамыту оңай. Бұған ақыл ойындары көмектеседі. Назар аударатын ойындар - бұл балаларға да, ересектерге де ұнайтын логикалық және ойын-сауықтың керемет таңдауы. «Ұқыпты» ойындар санатына мыналар кіреді: Квест - белгіленген өлшемдерге сәйкес деңгейлерден өту әр ойыншыдан зияткерлік қабілеттер мен шоғырлануды талап етеді. Естелік - ұшатын карталар есте сақтау қабілеті мен ойлау жылдамдығын дамытады. Маджонг - ағымдағы карталарды тез талдап, жұпталған суреттерді уақытша таңдауға үйреніңіз. Элементтерді іздеу - бұл тізімдегі белгілі бір заттарды табуға бағытталған ойындардың ең қызықты блогы. Пазлдар - түрлі-түсті бөліктердің шатасқан санынан суреттер жинау. Фокусты үйрететін ойындар табандылықты қажет етеді, бірақ олар скучно емес. Олар ойыншының жеке дамуы үшін керемет мүмкіндіктер ұсынады және оған барлық маңызды дағдылар мен ұқыптылықты жетілдіруге көмектеседі. 2. Әзірбайжан тілінде: diqqət oyunu 3. Қырғыз тілінде: оюн эсеби 4. Өзбек тілінде: diqqat o'yini 5. Түрік тілінде: dikkat oyunu 6. Ағылшын тілінде: attention game 7. Испан тілінде: juego de atención 8. Неміс тілінде: Aufmerksamkeitsspiel 9. Француз тілінде: jeu d'attention 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра на внимание - зейіндік ойын. Дефинициясы | +5 |
209. | жергілікті ойындар | игра на местности | игра на местности жергілікті ойындар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Команда орналасқан алаңдағы ойынға қатысуы, жаттығулар және ойындар. 2. Әзірбайжан тілінде: yerdə oyun 3. Қырғыз тілінде: жерге оюн 4. Өзбек тілінде: erdagi o'yin 5. Түрік тілінде: yere oyun 6. Ағылшын тілінде: game on the ground 7. Испан тілінде: juego en el suelo 8. Неміс тілінде: Spiel auf dem Boden 9. Француз тілінде: jeu sur le terrain 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игра на местности - жергілікті ойындар. Дефинициясы | +5 |
210. | ойын аймағы | игровая зона | игровая зона ойын аймағы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Доп тігілетін немесе ол орналасқан үстел теннисі үстелінің бөлігі. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun sahəsi 3. Қырғыз тілінде: ойноо аянты 4. Өзбек тілінде: o'yin maydoni 5. Түрік тілінде: oyun alanı 6. Ағылшын тілінде: game Zone 7. Испан тілінде: área de juego 8. Неміс тілінде: Spielbereich 9. Француз тілінде: aire de jeux 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында зона – аймақ нұсқасында обслуживания, взлета и посадки, ожидания, отдыха, опасности, пригородная, ремонта, риска, управления, филерная сөздерімен тіркесіп зональность – аймақтылық нұсқасында кірігіп, күрделі сөз ретінде бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игровая зона – ойын аймағы. Дефинициясы | +5 |
211. | ойын жағдаяты | игровая ситуация | игровая ситуация ойын жағдаяты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық ойындардағы жекелеген техникалық және тактикалық техниканы, ойын жағдайларын, жарыстар ережелерін бұзуды және т.с.с. бір терминді ойын. Бірнеше спорт ойындарында топ немесе спортшының өзара әрекеттесу қағидасы доп немесе шұңқыр ұзаққа созылмаса, тоқтамайды, одан әрі өңделмейді және дереу серіктеске жіберіледі. - сандық азшылықтағы ойын (көпшілік). Ойын барысында бір немесе бірнеше ойыншы өз тобында (қарсылас командада) алаңнан шығарылған кезде туындаған жағдайлар. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun vəziyyəti 3. Қырғыз тілінде: оюн кырдаал 4. Өзбек тілінде: o'yin holati 5. Түрік тілінде: oyun durumu 6. Ағылшын тілінде: game situation 7. Испан тілінде: situación del juego 8. Неміс тілінде: Spielsituation 9. Француз тілінде: situation de jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында ситуация – жағдай нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игровая ситуация - ойын жағдаяты. Дефинициясы | -3 |
212. | жаттығудың ойын әдісі | игровой метод тренировки | игровой метод тренировки жаттығудың ойын әдісі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жаттықтырушы мен спортшы жұмысының тәсілдерінің жиынтығы, оның көмегімен спорттық дайындық деңгейін жоғарылатудың нақты міндеттері шешіледі: қажетті қасиеттер тәрбиеленеді, дағдылар игеріледі, спорттық жаттығулардың заңдылықтары білінеді. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun təlim metodu 3. Қырғыз тілінде: окутуу оюн ыкмасы 4. Өзбек тілінде: o'yinlarni o'qitish usuli 5. Түрік тілінде: oyun eğitimi yöntemi 6. Ағылшын тілінде: game training method 7. Испан тілінде: método de entrenamiento del juego 8. Неміс тілінде: Spieltrainingsmethode 9. Француз тілінде: méthode de formation de jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игровой метод тренировки - жаттығудың ойын әдісі. Дефинициясы | +3 |
213. | ойын амалы | игровой подход | игровой подход ойын амалы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Гимнастика, пауэрлифтинг және ауыр атлетикадан аяқталған немесе аяқталмаған жарыс жаттығуы (егер штанга тізеден жоғары көтерілсе). Уақыт (90 с) бұл әдіс деп саналады, оның барысында спортшы жарыс хатшысы шақырғаннан кейін алаңға шықпады. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun yanaşması 3. Қырғыз тілінде: оюн мамиле 4. Өзбек тілінде: o'yin yondashuvi 5. Түрік тілінде: oyun yaklaşımı 6. Ағылшын тілінде: game approach 7. Испан тілінде: enfoque del juego 8. Неміс тілінде: Spiel Ansatz 9. Француз тілінде: approche du jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игровой подход - ойын амалы. Дефинициясы | +5 |
214. | iзгi ниет ойындары | игры доброй воли | игры доброй воли iзгi ниет ойындары СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағыл. Goodwill Games) - Олимпиадалық ойындарға ұқсас халықаралық ойындар қатарына кіреді және Ойындарға бойкот кезінде олардың баламасы болып саналады. Спорттық ұйымдардың, іскер топтардың және Америка Құрама Штаттары мен қатысушы елдердің қоғамдастықтарының бастамасымен 4 жылда бір рет өткізіледі. Кейіннен ізгі ниет ойындарын олардың негізін қалаушы Тед Тернер Тайм Уорнер сатты. Ойындардың ұраны: «Спорттағы достықтан - әлемдегі бейбітшілікке!». 2. Әзірбайжан тілінде: xoşməramlı oyunlar 3. Қырғыз тілінде: Демөөрчүлүк оюндары 4. Өзбек тілінде: yaxshi niyat o'yinlari 5. Түрік тілінде: şerefiye oyunları 6. Ағылшын тілінде: goodwill games 7. Испан тілінде: juegos de buena voluntad 8. Неміс тілінде: Goodwill-Spiele 9. Француз тілінде: jeux de bonne volonté 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игры доброй воли - iзгi ниет ойындары. Дефинициясы | +5 |
215. | қысқы ойындар | игры зимние | игры зимние қысқы ойындар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Халықаралық олимпиадалық комитеттің қолдауымен 4 жылда бір рет өткізілетін ең ірі халықаралық қысқы спорт жарысы. Қысқы Олимпиада 1924 жылы жазғы ойындарға қосымша ретінде басталды. Кейбір қысқы спорт түрлері жазғы Олимпиада ойындарына 1908 және 1920 жылдары енгізілді. 1924 жылдан 1992 жылға дейін қысқы Олимпиадалар жазғы жылдар сияқты өтті. 1994 жылдан бастап Қысқы Олимпиада ойындары жазғы Олимпиада ойындарына қатысты 2 жыл ауысыммен өтті. 2. Әзірбайжан тілінде: qış oyunları 3. Қырғыз тілінде: кышкы оюндар 4. Өзбек тілінде: qish o'yinlari 5. Түрік тілінде: kış oyunları 6. Ағылшын тілінде: winter games 7. Испан тілінде: juegos de invierno 8. Неміс тілінде: Winterspiele 9. Француз тілінде: jeux d'hiver 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игры зимние - қысқы ойындар. Дефинициясы | +5 |
216. | ат-спорттық ойындар | игры конно-спортивные | игры конно-спортивные ат-спорттық ойындар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ат үстіндегі спорттық ойындар. Ежелгі заманнан бері жылқы шаруашылығымен айналысатын халықтардың мерекелері мен мерекелерінің ажырамас бөлігі; спортшылар-ат спортшыларын дайындаудың тиімді құралы (ептілік, анықтық, ұтқырлық, көзді өлшеу қабілеттерін дамыту). Ат спорты ұлттық ойындары ұлттық салт-дәстүрлерге негізделген. Ат үстінде доппен, пышақпен, жекпе-жектен шыққан ат ойындары бар. 2. Әзірбайжан тілінде: at oyunları 3. Қырғыз тілінде: оюндар ат 4. Өзбек тілінде: ot sporti o'yinlari 5. Түрік тілінде: binicilik oyunları 6. Ағылшын тілінде: equestrian games 7. Испан тілінде: juegos ecuestres 8. Неміс тілінде: Pferdespiele 9. Француз тілінде: jeux équestres 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игры конно-спортивные - ат-спорттық ойындар Дефинициясы | +5 |
217. | ат ойындары | игры конные | игры конные ат ойындары СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ат үстіндегі спорттық ойындар. Ежелгі заманнан бері жылқы шаруашылығымен айналысатын халықтардың мерекелері мен мерекелерінің ажырамас бөлігі; спортшылар-ат спортшыларын дайындаудың тиімді құралы. Ат спорты ұлттық ойындары ұлттық салт-дәстүрлерге негізделген. Ат үстінде доппен, пышақпен, жекпе-жектен шыққан ат ойындары бар. 2. Әзірбайжан тілінде: at oyunları 3. Қырғыз тілінде: оюндар ат 4. Өзбек тілінде: ot o'yinlari 5. Түрік тілінде: at oyunları 6. Ағылшын тілінде: horse games 7. Испан тілінде: juegos de caballos 8. Неміс тілінде: Pferdespiele 9. Француз тілінде: jeux de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игры конные – ат ойындары. Дефинициясы | +5 |
218. | судағы ойындар | игры на воде | игры на воде судағы ойындар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Су ойындары бірқатар педагогикалық мәселелерді шешуге көмектеседі. Ойын баланың бойындағы ерік-жігерді, ұжымшылдық сезімдерін тәрбиелейді. Денені дамытып, нығайтады, ол жүзу дағдыларын нығайтады және жетілдіреді. Сабақтың эмоционалдығын арттыру, ойын демалу және ойын-сауық ретінде қолданылады. Балаларды жүзуді үйрету үшін сабақтарға су іс-әрекеттерін қосу керек. Олар баланың табиғатын түсінуге көмектеседі, оны тәуелсіздікке, бастамаға, өзара көмекке, серіктестікке дағдыландырады. 2. Әзірбайжан тілінде: su oyunları 3. Қырғыз тілінде: суу оюндар 4. Өзбек тілінде: suv o'yinlari 5. Түрік тілінде: su oyunları 6. Ағылшын тілінде: water games 7. Испан тілінде: juegos de agua 8. Неміс тілінде: Wasserspiele 9. Француз тілінде: jeux d'eau 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. игры на воде - судағы ойындар. Дефинициясы | +5 |
219. | ханды түсіру | извлечение короля | извлечение короля ханды түсіру СаласыСпорт Этимологиясы 1.Тактикалық шахмат құрылғысы, оның мақсаты қарсыластың патшасын шабуыл жасау үшін ломбардтың артында қауіпсіз жерден кетуге мәжбүр ету. 2. Әзірбайжан тілінде: şah hasilatı 3. Қырғыз тілінде: Кинг казып алуу 4. Өзбек тілінде: shoh qazib olish 5. Түрік тілінде: kral çıkarma 6. Ағылшын тілінде: king extraction 7. Испан тілінде: extracción de rey 8. Неміс тілінде: König Extraktion 9. Француз тілінде: extraction roi 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында извлечение – табу нұсқасында корня сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. извлечение короля – ханды түсіру. Дефинициясы | -2 |
220. | ескек қалағының бүгілісі | изгиб лопасти весла | изгиб лопасти весла ескек қалағының бүгілісі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Суда қозғалатын кезде үлкен қарсылықты қамтамасыз ету үшін қалақ пышағының жұмыс бетінің дәлдігі. Пышақтың артқы жағы иілген. 2. Әзірбайжан тілінде: avar bıçağı əyilmək 3. Қырғыз тілінде: бүктөгөндөн калак көпкө 4. Өзбек тілінде: qalpoq pichog'i egilishi 5. Түрік тілінде: kanatlı bıçak bükme 6. Ағылшын тілінде: paddle blade bending 7. Испан тілінде: flexión de la pala de paleta 8. Неміс тілінде: Schaufelblatt biegen 9. Француз тілінде: pliage des pales 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы отырысында изгиб – иілім нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы 24 маусымдағы отырысында изгиб – иін нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында изгиб – иілім, иіліс нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында весло – ескек нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. изгиб лопасти весла - ескек қалағының бүгілісі. Дефинициясы | -3 |
221. | ойын айласының өзгерісі | изменение тактики игры | изменение тактики игры ойын айласының өзгерісі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық ойындардың мәні - әрқайсысы қарсыласынан асып түсуге, белсенді қарсыластығын жеңуге және ережелерге сәйкес ойынның алдын-ала белгіленген мақсатына жетуде артықшылыққа қол жеткізуге тырысатын екі тараптың қарама-қайшылығы. Ойын жағдайындағы кейінгі өзгеріс жаңа талдау мен шешімді қажет етеді. Бұл тактикалық әрекеттің мазмұнын құрайтын сенсоримоторлық процестердің циклін жабады. Тактика күрестің жалпы теориясының бөлімдерінің бірі болып табылады, ол бәсекелік қызметті оңтайландыру және нақты спорттық матч өткізу мәселелерін қарастырады. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun taktikası dəyişir 3. Қырғыз тілінде: өзгөртүү тактика оюн 4. Өзбек тілінде: o'yin taktikasi o'zgaradi 5. Түрік тілінде: oyun taktikleri değişikliği 6. Ағылшын тілінде: game tactics change 7. Испан тілінде: cambio de tácticas de juego 8. Неміс тілінде: Spieltaktiken ändern sich 9. Француз тілінде: changement de tactique de jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында изменение – өзгеріс нұсқасында функция сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында изменение – өзгеріс нұсқасында мощности двигателя, эксплуатационных услуг сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. изменение тактики игры - ойын айласының өзгерісі. Дефинициясы | -2 |
222. | сырғанау беталысының өзгеруі | изменение фронта скольжения | изменение фронта скольжения сырғанау беталысының өзгеруі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Конькимен жүгірушінің алға қарай сырғанауға және керісінше өтуі. 2. Әзірбайжан тілінде: ön dəyişiklik 3. Қырғыз тілінде: сылай жээк өзгөртүү 4. Өзбек тілінде: oldingi o'zgarish 5. Түрік тілінде: ön değişim 6. Ағылшын тілінде: front change 7. Испан тілінде: cambio delantero 8. Неміс тілінде: Frontwechsel 9. Француз тілінде: changement avant 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында изменение – өзгеріс нұсқасында функция сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында изменение – өзгеріс нұсқасында мощности двигателя, эксплуатационных услуг сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. изменение фронта скольжения - сырғанау беталысының өзгеруі. Дефинициясы | +4 |
223. | нар балуан | именной борец | именной борец нар балуан СаласыСпорт Этимологиясы 1. Күрес техникасын жүргізуге нақты әрекет жасайтын, оның ұсталуы мен күрес тәсілін талап ететін және қарсыласымен жақындасуға бағытталған балуан. 2. Әзірбайжан тілінде: ad döyüşçüsü 3. Қырғыз тілінде: номиналдык балбан 4. Өзбек тілінде: ism jangchi 5. Түрік тілінде: isim savaşçısı 6. Ағылшын тілінде: name fighter 7. Испан тілінде: nombre de luchador 8. Неміс тілінде: Name Kämpfer 9. Француз тілінде: nom combattant 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. именной борец – нар балуан. Дефинициясы | +5 |
224. | ұқсату жаттығулары | имитационные упражнения | имитационные упражнения ұқсату жаттығулары СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тек кез-келген бәсекелестік қозғалыстар немесе үйренген жаттығу техникасының жекелеген элементтері түрінде ғана пайда болатын жаттығу, бірақ қажетті динамикалық күш-жігерсіз. 2. Әзірбайжан тілінде: simulyasiya məşqləri 3. Қырғыз тілінде: анткорлук көнүгүүлөр 4. Өзбек тілінде: simulyatsiya mashqlari 5. Түрік тілінде: simülasyon çalışmaları 6. Ағылшын тілінде: simulation exercises 7. Испан тілінде: ejercicios de simulación 8. Неміс тілінде: Simulationsübungen 9. Француз тілінде: exercices de simulation 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. имитационные упражнения - ұқсату жаттығулары. Дефинициясы | +4 |
225. | алма-кезек екі адым тәсілдерін ұқсату | имитация техники попеременного двухшажного хода | имитация техники попеременного двухшажного хода алма-кезек екі адым тәсілдерін ұқсату СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шаңғымен жүгіруді кеңейтушілермен модельдеу шаңғымен жүгіру техникасын игеріп қана қоймай, күш жаттығуларын жетілдіруге мүмкіндік береді. Қателіктерге жол берілген және оларды түзету әдісі бірінші бөлімде сипатталған. Мұғалім сабақты бір топтан бастайды, ал екіншісі жаттығу залында арнайы дайындалған оқушының жетекшілігімен жолдастарының арасында беделге ие, әртүрлі қимылға еліктейді, шайнек, кеңейткіш, гантель, сығым, жаттығулармен айналысады, баскетболмен, футболмен және басқа спорт түрлерімен айналысады және ашық ойындар. 2. Әзірбайжан тілінде: alternativ iki addımlı əməliyyat texnikasının təqlidi 3. Қырғыз тілінде: машыктыруучу технологиясы которгуч dvuhshazhnogo буруп, 4. Өзбек тілінде: alternativ ikki bosqichli operatsiya texnikasini taqlid qilish 5. Түрік тілінде: alternatif iki aşamalı operasyon tekniğinin taklidi 6. Ағылшын тілінде: imitation of alternating two-step operation technique 7. Испан тілінде: imitación de la técnica de operación alterna de dos pasos 8. Неміс тілінде: Nachahmung einer alternierenden zweistufigen Betriebstechnik 9. Француз тілінде: imitation de la technique d'opération alternée en deux étapes 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында шаг – қадам нұсқасында искатель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. имитация техники попеременного двухшажного хода - алма-кезек екі адым тәсілдерін ұқсату. Алма-кезек екі адым тәсілдерін ұқсату емес, алма-кезек адым тәсілін ұқсату деп алса болады, алма-кезекте екіден артық деген мағына бар, тәсілді жеке формада ұсынған дұрыс. Дефинициясы | +4 |
226. | ойындық тапқырлық | импровизация игровая | импровизация игровая ойындық тапқырлық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ойыншылар өткір бәсекелестік жағдайда алдын-ала дайындалған және дайындалмаған түрлі тактикалық әдіс пен тәсілдерді қолдану. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun doğaçlama 3. Қырғыз тілінде: Жылайды оюндар 4. Өзбек тілінде: o'yin improvizatsiyasi 5. Түрік тілінде: oyun doğaçlama 6. Ағылшын тілінде: game improvisation 7. Испан тілінде: improvisación del juego 8. Неміс тілінде: Spielimprovisation 9. Француз тілінде: jeu d'improvisation 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. импровизация игровая - ойындық тапқырлық. Дефинициясы | 0 |
227. | жарыс нұсқалығы | инструкция гоночная | инструкция гоночная жарыс нұсқалығы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Желкенді жарыстар ережелерін толықтыратын және ережелер күші бар құжат. 2. Әзірбайжан тілінде: yarış təlimatı 3. Қырғыз тілінде: нускама жарыш 4. Өзбек тілінде: poyga bo'yicha ko'rsatma 5. Түрік тілінде: yarış talimatı 6. Ағылшын тілінде: racing instruction 7. Испан тілінде: instrucción de carreras 8. Неміс тілінде: Rennunterricht 9. Француз тілінде: instruction de course 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. инструкция гоночная - жарыс нұсқалығы Дефинициясы | 0 |
228. | жаттықтырушы зияты | интеллект тренера | интеллект тренера жаттықтырушы зияты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық жаттығулар мен жарыстарда өнер көрсету мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін ақыл-ой дамуының және ақыл-ой қабілеттерінің жалпы деңгейі. 2. Әзірбайжан тілінде: məşqçi zəkası 3. Қырғыз тілінде: машыктыруучу чалгындоо 4. Өзбек тілінде: murabbiy aql 5. Түрік тілінде: eğitmen zekası 6. Ағылшын тілінде: trainer intelligence 7. Испан тілінде: entrenador de inteligencia 8. Неміс тілінде: Trainer Intelligenz 9. Француз тілінде: intelligence de formateur 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 13 наурыздағы отырысында интеллект – интеллект, зияткерлік нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында интеллект – зияткерлік нұсқасында бірнеше сөзбен (4) тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интеллект – зияткерлік нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интеллект тренера - жаттықтырушы зияты. Дефинициясы | 0 |
229. | қарқынды жаттығу | интенсивное упражнение | интенсивное упражнение қарқынды жаттығу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жоғары қарқынды жүктемелердің айтарлықтай үлесімен өткізілетін жаттығулар. Спортшыны дайындаудың ажырамас бөлігі. Жаттығулар жүйесі негізінде құрылған және спортшының жоғары нәтижеге жетуге дайындығын анықтайтын белгілі бір қабілеттерді тәрбиелеуге және жетілдіруге бағытталған мамандандырылған процесс. 2. Әзірбайжан тілінде: gərgin idman 3. Қырғыз тілінде: катуулугу машыгуу 4. Өзбек тілінде: intensiv mashqlar 5. Түрік тілінде: yoğun egzersiz 6. Ағылшын тілінде: intense exercise 7. Испан тілінде: ejercicio intenso 8. Неміс тілінде: intensive Übung 9. Француз тілінде: exercice intense 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интенсивность – қарқындылық нұсқасында бірнеше сөзбен (6) тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интенсивное упражнение - қарқынды жаттығу. Дефинициясы | +5 |
230. | тынығу аралығы | интервал отдыха | интервал отдыха тынығу аралығы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Жаттығулар, әрекеттер, тәсілдер арасындағы демалыс уақыты. - тынығу аралығы. Ұзақтығы жұмыс қабілеттілігін бастапқы деңгейге қалпына келтіру үшін жеткіліксіз демалу аралығы. - қалған аралықты барынша көбейту. Қайталанатын жүктеме бастапқы деңгейден асатын жұмыс қабілеттілігін қалпына келтіру кезеңінде орнатылатын тынығу аралығы. - толық емес демалыс аралығы. Демалу аралығы, оның барысында жұмыс қалпына келтірілмегенімен, жұмыс деңгейіне жақын. - толық демалу аралығы. Жұмыс қабілетін бастапқы қалпына келтіруге және қайталанатын жүктемені төмендетпеуге жеткілікті демалыс аралығы. - ұзартылған демалыс аралығы. Толық аралықпен салыстырғанда ұзақтығы 1,5-2 есе артқан демалыс аралығы. 2. Әзірбайжан тілінде: istirahət interval 3. Қырғыз тілінде: калган аралыгы 4. Өзбек тілінде: dam olish oralig'i 5. Түрік тілінде: dinlenme aralığı 6. Ағылшын тілінде: rest interval 7. Испан тілінде: intervalo de descanso 8. Неміс тілінде: Ruhepause 9. Француз тілінде: intervalle de repos 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интервал – аралық нұсқасында безопасный, горочный, взлетный, движения, изменения скорости, станционный сөздерімен тіркесіп, бір нұсқада интервал – интервал күйінде межпоездной интервал еш аударылмастан бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында интервал – интервал нұсқасында аударылмастан доверительный, методов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында отдых – демалыс нұсқасында время движения сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интервал отдыха - тынығу аралығы. Дефинициясы | +3 |
231. | сап аралығы | интервал строя | интервал строя сап аралығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Алдыңғы қатарда тұру арасындағы қашықтық. Жеңіл автомобильдер (мотоциклдер) арасындағы жарыс басталған кезде немесе келесі старттардың арасындағы уақыт аралығы. Адамдардың бірлескен іс-әрекеттерін алдын-ала жоспарлау. 2. Әзірбайжан тілінде: tikinti interval 3. Қырғыз тілінде: ката аралыгы 4. Өзбек тілінде: qurilish oralig'i 5. Түрік тілінде: bina aralığı 6. Ағылшын тілінде: building interval 7. Испан тілінде: intervalo de construcción 8. Неміс тілінде: Bauintervall 9. Француз тілінде: intervalle de construction 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интервал – аралық нұсқасында безопасный, горочный, взлетный, движения, изменения скорости, станционный сөздерімен тіркесіп, бір нұсқада интервал – интервал күйінде межпоездной интервал еш аударылмастан бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында интервал – интервал нұсқасында аударылмастан доверительный, методов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы 6 қазандағы отырысында строй – сап нұсқасында бірнеше (7) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интервал строя - сап аралығы. Дефинициясы | +4 |
232. | бөлікті | интервальность | интервальность бөлікті СаласыСпорт Этимологиясы 1. Алдыңғы қатарда тұру арасындағы қашықтық. Жарыс басталған кезде автомобильдер (мотоциклдер) арасындағы қашықтық немесе келесі старттардың арасындағы уақыт аралығы. 2. Әзірбайжан тілінде: aralıq 3. Қырғыз тілінде: аралык 4. Өзбек тілінде: oraliq 5. Түрік тілінде: aralık 6. Ағылшын тілінде: interval 7. Испан тілінде: intervalo 8. Неміс тілінде: Intervall 9. Француз тілінде: intervalle 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интервал – аралық нұсқасында безопасный, горочный, взлетный, движения, изменения скорости, станционный сөздерімен тіркесіп, бір нұсқада интервал – интервал күйінде межпоездной интервал еш аударылмастан бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында интервал – интервал нұсқасында аударылмастан доверительный, методов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интервальность – бөлікті. Дефинициясы | -2 |
233. | аралық әдіс | интервальный метод | интервальный метод аралық әдіс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Интервал әдісі екі түрлі принципке ие: үздіксіздік (интервалдық оқыту) және интервалдық принцип (аралық жұмыс). Екі әдіс те спортшының денесіне түбегейлі өзгеше әсер етеді. Үздіксіздік принципі (аралық жаттығу). Неміс ғалымы Х.Рейнделлдің зерттеулері дәл осы әдіспен негізгі жаттығу әсері жүктеме кезеңінде емес, оны азайту кезінде, яғни қысқа демалыста болатындығын дәлелдеді. Бұл тренинг метаболикалық процестерді, жүрек-тамыр және тыныс алу жүйелерінің функцияларын жақсартуға бағытталған. Мұны көптеген ғалымдар айтқандай «жүрек жаттығулары». Шаңғы спортында ол ерекше төзімділікті дамыту үшін қолданылады. Интервал принципі (аралық жұмыс) жүктеме өзі арқылы спортшының денесіне әсер етеді. Бұл әдіс жылдамдық пен жылдамдық қасиеттерін жақсарту үшін қолданылады. Жаттығудың қарқындылығы максимумның 80-90 пайызына жетуі мүмкін. Аралық қағидатқа төрт негізгі элемент кіреді: уақыт (қашықтықтың ұзындығы, көлемі), қарқыны (жүктеме қарқындылығы), интервалдар (демалу үзілістері) және қайталанулар саны. Осы элементтердің әрқайсысында үш мүмкін нұсқа бар. 2. Әзірбайжан тілінде: interval metodu 3. Қырғыз тілінде: аралыгы ыкмасы 4. Өзбек тілінде: interval usuli 5. Түрік тілінде: aralık yöntemi 6. Ағылшын тілінде: interval method 7. Испан тілінде: método de intervalo 8. Неміс тілінде: Intervallmethode 9. Француз тілінде: méthode d'intervalle 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында интервал – аралық нұсқасында безопасный, горочный, взлетный, движения, изменения скорости, станционный сөздерімен тіркесіп, бір нұсқада интервал – интервал күйінде межпоездной интервал еш аударылмастан бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында интервал – интервал нұсқасында аударылмастан доверительный, методов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1990 жылғы екінші отырыста метод – әдіс нұсқасында бірнеше (32) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында метод – әдіс нұсқасында инервал, коллокации, координат сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интервальный метод - аралық әдіс. Дефинициясы | +5 |
234. | тұлғаның психологиялық сипаттамасы | интровертированность | интровертированность тұлғаның психологиялық сипаттамасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Оқшауланумен сипатталатын адамның психологиялық сипаты, қарым-қатынастың жетіспеушілігі, ұстамдылық, интроспекция мен өзін-өзі бақылауға бейімділік, жаңа жағдайда әрекеттен жалтару және т.б. 2. Әзірбайжан тілінде: introversiya 3. Қырғыз тілінде: жыйындын жеке 4. Өзбек тілінде: introversiya 5. Түрік тілінде: içe dönüklük 6. Ағылшын тілінде: introversion 7. Испан тілінде: introversión 8. Неміс тілінде: Introversion 9. Француз тілінде: introversion 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интровертированность - тұлғаның психологиялық сипаттамасы. Дефинициясы | -2 |
235. | ойын түйсігі | интуиция игровая | интуиция игровая ойын түйсігі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшының ойын түсіну және жарыс кезіндегі жағдайдың дамуын болжай білу. 2. Әзірбайжан тілінде: oyun intuisiyası 3. Қырғыз тілінде: туюп билүү ойнотуу 4. Өзбек тілінде: o'yin sezgi 5. Түрік тілінде: oyun sezgisi 6. Ағылшын тілінде: game intuition 7. Испан тілінде: intuición del juego 8. Неміс тілінде: Spiel Intuition 9. Француз тілінде: intuition de jeu 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында игра – ойын нұсқасы азартная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. интуиция игровая - ойын түйсігі. Дефинициясы | +5 |
236. | атшабар, бәйгеалаң | ипподром | ипподром атшабар, бәйгеалаң СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ат жарысы, ат жарысы өтетін орын. Кейде ипподром ат спорты жарыстарында қолданылады. Ипподромдарда, әдетте, кемінде төрт жол болады. 2. Әзірбайжан тілінде: hippodrom 3. Қырғыз тілінде: Racecourse 4. Өзбек тілінде: hippodrom 5. Түрік тілінде: yarış pisti 6. Ағылшын тілінде: hippodrome 7. Испан тілінде: hipódromo 8. Неміс тілінде: Hippodrom 9. Француз тілінде: hippodrome 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ипподром - атшабар, бәйгеалаң. Дефинициясы | -1 |
237. | титықтау | истощение | истощение титықтау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тым қарқынды және ұзақ белсенділіктің, күшті тітіркендіргіштердің әсерінен, созылмалы аурудың, ұзақ тамақтанудың немесе алынған тамақтың жеткіліксіз ассимиляциясы салдарынан жеке органдардың, жүйелердің немесе тұтастай алғанда организмнің айтарлықтай төмендеуімен сипатталатын патологиялық жағдай. 2. Әзірбайжан тілінде: tükənmə 3. Қырғыз тілінде: алсыроо 4. Өзбек тілінде: charchoq 5. Түрік тілінде: tükenme 6. Ағылшын тілінде: exhaustion 7. Испан тілінде: agotamiento 8. Неміс тілінде: Erschöpfung 9. Француз тілінде: épuisement 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы бірінші отырысында истощение – сарқылу нұсқасында природных ресурсов сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. истощение – титықтау. Дефинициясы | +3 |
238. | бастапқы күй, бастапқы қалып | исходное положение | исходное положение бастапқы күй, бастапқы қалып СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қимыл, қимыл немесе спорттық жаттығу басталғанға дейін алдын-ала келісілген қол, аяқ, мойынның орналасуы. 2. Әзірбайжан тілінде: başlanğıc mövqeyi 3. Қырғыз тілінде: үй орду 4. Өзбек тілінде: boshlang'ich pozitsiyasi 5. Түрік тілінде: başlangıç pozisyonu 6. Ағылшын тілінде: initial position 7. Испан тілінде: posición inicial 8. Неміс тілінде: Ausgangsposition 9. Француз тілінде: position de départ 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2003 жылғы 4 наурыздағы отырысында положение – жағдай нұсқасында военное, социальное сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы бірінші отырысында положение – бабы нұсқасында служебное сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2007 жылғы 17 сәуірдегі отырысында положение – орын нұсқасында орто-, пара- сөздерімен қосарланып бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында положение – жағдай нұсқасында равновесия сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында положение – жағдай нұсқасында походное сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. исходное положение - бастапқы күй, бастапқы қалып. Дефинициясы | -2 |
239. | есептегіш құрал | итерполятор | итерполятор есептегіш құрал СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сүңгу сайысының хатшысы пайдаланған цифрлық есептеу құралы сүңгуірдің қорытынды бағасын оның коэффициенттерін ескере отырып жылдам анықтайды. 2. Әзірбайжан тілінде: interpolator 3. Қырғыз тілінде: iterpolyator 4. Өзбек тілінде: iterpolyator 5. Түрік тілінде: iterpolyator 6. Ағылшын тілінде: interpolator 7. Испан тілінде: interpolador 8. Неміс тілінде: Interpolator 9. Француз тілінде: interpolateur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. итерполятор - есептегіш құрал. Дефинициясы | -2 |
240. | теңіз өлшем бірлігі | кабельтов | кабельтов теңіз өлшем бірлігі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Теңіздің қысқа қашықтықтарын өлшеу үшін қолданылатын ұзындық бірлігі. Кабель теңіз милінің оннан бір бөлігіне тең, яғни. 185,2 м. 2. Әзірбайжан тілінде: kabellər 3. Қырғыз тілінде: учрдг. 4. Өзбек тілінде: kabellar 5. Түрік тілінде: kabin. 6. Ағылшын тілінде: cable 7. Испан тілінде: cables 8. Неміс тілінде: dieKabellänge 9. Француз тілінде: des câbles 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кабельтов - теңіз өлшем бірлігі. Қазақша нұсқасында да кабельтов (теңіз өлшем бірлігі) деп ұсынылуы тиіс. Дефинициясы | -2 |
241. | жүген | капсюль I; уздечка | капсюль I; уздечка жүген СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жылқының жүгені. Ол щеткамен және бастың артқы жағымен жұмыс жасайтын белбеу, сонымен қатар мұрынға шелекпен тұрады. Бұл аттың аузын көп ашуға мүмкіндік бермейді, бақылауды жеңілдетеді. 2. Әзірбайжан тілінде: kapsul; kürək 3. Қырғыз тілінде: капсула; ооздук 4. Өзбек тілінде: kapsula; jilov 5. Түрік тілінде: kapsül; dizgin 6. Ағылшын тілінде: capsule; bridle 7. Испан тілінде: cápsula brida 8. Неміс тілінде: Kapsel; Zaumzeug 9. Француз тілінде: capsule; bride 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. капсюль I; уздечка – жүген. Дефинициясы | +4 |
242. | дүркін-дүркін секіру | каскад прыжков | каскад прыжков дүркін-дүркін секіру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бір мәнерлеп сырғанаудың бастапқы бағдарламасының элементі, онда секірулердің біреуі алдыңғыға тікелей жалғасады және бірінші айналымның шығу доғасынан қосымша бұрылыстардың аяқтарын өзгертпестен орындалады. 2. Әзірбайжан тілінде: atlayan kaskad 3. Қырғыз тілінде: дүркүүн хоп 4. Өзбек тілінде: sakrash kaskadi 5. Түрік тілінде: atlama çağlayan 6. Ағылшын тілінде: jumping cascade 7. Испан тілінде: cascada de salto 8. Неміс тілінде: springende Kaskade 9. Француз тілінде: saut en cascade 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. каскад прыжков - дүркін-дүркін секіру. Дефинициясы | -3 |
243. | жылдамдық-күштік қасиеттер | качества скоростно-силовые | качества скоростно-силовые жылдамдық-күштік қасиеттер СаласыСпорт Этимологиясы 1.Бұл қаңқа бұлшықеттерінің сыртқы қарсылыққа қарсы тұру қабілеті. Физиологиялық тұрғыдан алғанда, бұл жұмысқа қатысатын бұлшықет талшықтарының саны мен мөлшері, осы талшықтарды ескеретін импульстік мотореондардың жиілігі, сондай-ақ олардың жұмысын синхрондау дәрежесі анықталады. Шынайы жағдайда өлшеу құралымен жазылған бұлшықет күші негізгі қозғалысқа кедергі келтіретін антагонистік бұлшықеттердің белсенділігіне және энергия сақталатын бұлшықеттің серпімді элементтерінің даму деңгейіне байланысты болады. Осылайша, бұлшықеттердің жылдамдық-беріктік сипаттамаларына әсер ететін факторлардың келесі топтарын бөлуге болады: бұлшықеттердің жиырылғыш және серпімді-тұтқыр қасиеттеріне бөлінетін перифериялық, ал орталық - жеке қозғалтқыштар мен бұлшықет топтарын басқару. 2. Әзірбайжан тілінде: yüksək sürətli güc keyfiyyətləri 3. Қырғыз тілінде: сапаттуу тез-күч 4. Өзбек тілінде: yuqori tezlikda ishlaydigan quvvat fazilatlari 5. Түрік тілінде: yüksek hızlı güç özellikleri 6. Ағылшын тілінде: high-speed power qualities 7. Испан тілінде: cualidades de potencia de alta velocidad 8. Неміс тілінде: High-Speed-Power-Qualitäten 9. Француз тілінде: qualité puissance-vitesse 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында качество – сапа нұсқасында байланыс сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында качество – сапа нұсқасында бірнеше (6) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында сила – күш нұсқасында бірнеше (5) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында сила – күш нұсқасында механическая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында скорость – жылдамдық нұсқасында бірнеше (12) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында скорость – жылдамдық нұсқасында передачи-тарату сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. качества скоростно-силовые - жылдамдық-күштік қасиеттер. Дефинициясы | +3 |
244. | өзіндік-күштік қасиеттер | качества собственно-силовые | качества собственно-силовые өзіндік-күштік қасиеттер СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мақсатқа жетуді және жаттығулар мен жарыстарда туындаған қиындықтарды тиімді жеңуді қамтамасыз ететін, оның қызметі барысында спортшының ерік-жігерінің тұрақты көріністері. Адамның қозғалтқыш қабілеттері: қуат, жылдамдық, үйлестіру, төзімділік және икемділік. 2. Әзірбайжан тілінде: özünüdərk keyfiyyətləri 3. Қырғыз тілінде: өзүн-өзү энергиянын сапаты 4. Өзбек тілінде: o'zini o'zi boshqarish fazilatlari 5. Түрік тілінде: öz-güç nitelikleri 6. Ағылшын тілінде: self-power qualities 7. Испан тілінде: cualidades de auto-poder 8. Неміс тілінде: Selbstkraftqualitäten 9. Француз тілінде: qualités d'auto-pouvoir 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында качество – сапа нұсқасында байланыс сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында качество – сапа нұсқасында бірнеше (6) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. качества собственно-силовые - өзіндік-күштік қасиеттер. Дефинициясы | +3 |
245. | оттектік тапшылық | кислородное голодание | кислородное голодание оттектік тапшылық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дене жеткілікті мөлшерде оттегімен қамтамасыз етілмеген және (немесе) белгілі бір органдар мен тіндер бұзылған кезде пайда болатын оттегі аштық жағдайы. 2. Әзірбайжан тілінде: oksigen aclığı 3. Қырғыз тілінде: anoxaemia 4. Өзбек тілінде: kislorod ochligi 5. Түрік тілінде: oksijen açlığı 6. Ағылшын тілінде: oxygen starvation 7. Испан тілінде: falta de oxígeno 8. Неміс тілінде: Sauerstoffmangel 9. Француз тілінде: manque d'oxygène 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы 21 наурыздағы отырысында кислород – оттек нұсқасында бірнеше (2) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында кислород – оттек нұсқасында баллон сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқандағы отырысында кислород – оттек нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кислородное голодание - оттектік тапшылық. Дефинициясы | +5 |
246. | оттектік сұраныс | кислородный запрос | кислородный запрос оттектік сұраныс СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қарқынды бұлшықетпен жұмыс жасау кезінде ағзаға қажеттілікке қатысты тұтынылатын оттегінің шамадан тыс мөлшері. Бұлшықет тінінде және қанда оксидсіз метаболикалық өнімдердің жинақталуымен бірге жүреді. 2. Әзірбайжан тілінде: oksigen tələbi 3. Қырғыз тілінде: кычкылтек талабы 4. Өзбек тілінде: kislorod talab 5. Түрік тілінде: oksijen talebi 6. Ағылшын тілінде: oxygen request 7. Испан тілінде: solicitud de oxígeno 8. Неміс тілінде: Sauerstoffanforderung 9. Француз тілінде: demande d'oxygène 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы 21 наурыздағы отырысында кислород – оттек нұсқасында бірнеше (2) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында кислород – оттек нұсқасында баллон сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқандағы отырысында кислород – оттек нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы 21 наурыздағы отырысында кислород – оттек нұсқасында бірнеше (2) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында кислород – оттек нұсқасында баллон сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2000 жылғы 20 қаңтардағы отырысында запрос – сұрау нұсқасында депутаттық сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Дәл осы нұсқада Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19 наурыздағы отырысында запрос – сұрау нұсқасында депутаттық сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кислородный запрос – оттектік сұраныс. Дефинициясы | +5 |
247. | қолбасы тіреніш | кистевой упор | кистевой упор қолбасы тіреніш СаласыСпорт Этимологиясы 1. Гимнастикалық элемент. Иықтар пломбаның үстінде орналасқан позиция. Акробатикада оқушының тік немесе көлденең позициясы қолында және иықтар фулкулумнан жоғары орналасқан. Тоқтатудың түрлері: бұрыш, жоғары бұрыш, шынтақта («қолтырауын»), көлденең екпіндеу және т.б. Топтық акробатикада серпін - жоғарғы жақтары жоғары деңгейдегі серіктес ұстанымы қолдайды және күш жұмсауға бағытталған. 2. Әзірбайжан тілінде: carpal vurğu 3. Қырғыз тілінде: Подчашинский басым 4. Өзбек тілінде: karpal urg'u 5. Түрік тілінде: karpal vurgu 6. Ағылшын тілінде: carpal emphasis 7. Испан тілінде: énfasis carpiano 8. Неміс тілінде: Handwurzel Betonung 9. Француз тілінде: accent de carpe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кистевой упор - қолбасы тіреніш. Дефинициясы | +4 |
248. | гимнастикалық төрттаған | козел гимнастический | козел гимнастический гимнастикалық төрттаған СаласыСпорт Этимологиясы 1. Гимнастикалық көмекші аппарат. Жылқыны серуендеуге және серуендеуге үйрету үшін қысқартылған ат (ұзындығы 60 см). 2. Әзірбайжан тілінде: gimnastika keçisi 3. Қырғыз тілінде: гимнастикалык теке 4. Өзбек тілінде: gimnastik echki 5. Түрік тілінде: jimnastik keçisi 6. Ағылшын тілінде: gymnastic goat 7. Испан тілінде: cabra gimnástica 8. Неміс тілінде: Turnziege 9. Француз тілінде: chèvre de gymnastique 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. козел гимнастический - гимнастикалық төрттаған. Дефинициясы | +5 |
249. | қауіпсіздік күнқағары | козырек безопасности | козырек безопасности қауіпсіздік күнқағары СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қозғалыстың негізгі жолынан ауытқу кезінде шана мен бұршақтың жұмсақ оралуын қамтамасыз ететін бұрылыстың жоғарғы бөлігі. 2. Әзірбайжан тілінде: təhlükəsizlik qonaqlığı 3. Қырғыз тілінде: коопсуздук калт 4. Өзбек тілінде: xavfsizlik visori 5. Түрік тілінде: güvenlik vizörü 6. Ағылшын тілінде: safety visor 7. Испан тілінде: visera de seguridad 8. Неміс тілінде: Sicherheitsvisier 9. Француз тілінде: visière de sécurité 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2003 жылғы 04 наурыздағы отырысында қауіпсіздік – безопасность нұсқасында глобальная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында қауіпсіздік – безопасность нұсқасында бірнеше (10) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында қауіпсіздік – безопасность нұсқасында автомобиля, активная сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында қауіпсіздік – безопасность нұсқасында коммуникации, связи сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. козырек безопасности - қауіпсіздік күнқағары. Дефинициясы | +3 |
250. | құдық (спорттық ойын) | колодец (городки) | колодец (городки) құдық (спорттық ойын) СаласыСпорт Этимологиясы 1. Орыс халықтық спорт ойыны. Бұл ойында белгілі бір қашықтықтан «қаланың» бөліктерін - «қала» немесе «руфф» деп аталатын бес ағаш цилиндрінің (соққылардың) әртүрлі жолмен жасалған бөліктерін «шығару» керек. 2. Әзірбайжан тілінде: yaxşı (qəsəbələr) idman oyunu 3. Қырғыз тілінде: ошондой эле (шаар) спорттук оюн 4. Өзбек тілінде: yaxshi (shaharlar) sport o'yini 5. Түрік тілінде: iyi (kasaba) spor oyunu 6. Ағылшын тілінде: well (towns) sports game 7. Испан тілінде: juego deportivo bien (pueblos) 8. Неміс тілінде: gut (Städte) Sportspiel 9. Француз тілінде: bien (jeu de sport) 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында колодец – құдық нұсқасында кабельный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында колодец – құдық нұсқасында водоприемный, смотровой сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. колодец (городки) - құдық (спорттық ойын). Дефинициясы | +5 |
251. | сөретірегіш | колодки стартовые | колодки стартовые сөретірегіш СаласыСпорт Этимологиясы 1. Басында жүгірушіні итеруге арналған құрылғылар. Олар спортшының күш-жігерін толығымен пайдалану үшін қолданылады және оң және сол аяқтың арасындағы қашықтықты орнатуға мүмкіндік береді. 2. Әзірбайжан тілінде: başlanğıc blokları 3. Қырғыз тілінде: учурулгандан 4. Өзбек тілінде: boshlang'ich bloklari 5. Түрік тілінде: başlangıç blokları 6. Ағылшын тілінде: starting blocks 7. Испан тілінде: bloques de partida 8. Неміс тілінде: Startblöcke 9. Француз тілінде: blocs de départ 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқандағы отырысында колодка – қалып нұсқасында тормозная сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. колодки стартовые – сөретірегіш. Дефинициясы | +4 |
252. | төреші қоңырауы | колокол судейский | колокол судейский төреші қоңырауы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дыбыстық сигнал жарыстардың белгілі бір жағдайында, басталу, аяқтау кезінде кейбір спортта қолданылады. Мысалы, ат спорты түрлерінде бұл бастама старт алуға рұқсат береді және стартер төреші алға жылжу үшін жалауды көтереді. Қоңырау спортшыны тоқтату туралы, егер сіз кедергіні қалпына келтіру керек болса және спортшыны жарыстан шеттету туралы ескертеді. 2. Әзірбайжан тілінде: mühakimə zəng 3. Қырғыз тілінде: коңгуроо соттор 4. Өзбек тілінде: hukm qo'ng'iroq 5. Түрік тілінде: yargı çanı 6. Ағылшын тілінде: judging bell 7. Испан тілінде: campana de juzgar 8. Неміс тілінде: Glocke richten 9. Француз тілінде: juger la cloche 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы 28 маусымдағы отырысында судья – сот нұсқасында третейская деген сөзімен қате (третейский болуы керек) тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. колокол судейский - төреші қоңырауы. Дефинициясы | +5 |
253. | айналмалы жарыс | кольцевые гонки | кольцевые гонки айналмалы жарыс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жабық орамдағы жолдағы жарыс. 2. Әзірбайжан тілінде: dövrə yarışı 3. Қырғыз тілінде: райондук расалар 4. Өзбек тілінде: elektron poyga 5. Түрік тілінде: devre yarışları 6. Ағылшын тілінде: circuit racing 7. Испан тілінде: circuito de carreras 8. Неміс тілінде: Rennstrecke 9. Француз тілінде: course de circuit 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырыста кольцо – сақина нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырыста кольцо – сақина нұсқасында бірнеше (13) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кольцевые гонки - айналмалы жарыс. Дефинициясы | +2 |
254. | қиыстырылған қимыл | комбинированное движение | комбинированное движение қиыстырылған қимыл СаласыСпорт Этимологиясы 1. Физикалық жаттығуларды орындау кезінде - мотор қозғалысының бөлігі; адам ағзасының тұтастай алғанда оның айналасына (қоршаған ортаға, тірек, физикалық денелерге) немесе басқаларына қатысты оның кейбір бөлігіне, сондай-ақ спорттық жабдықтардың механикалық қозғалысына қатысты. Адамның қозғалысы - әлемдегі ең күрделі құбылыстардың бірі. Мұны биологиялық және механикалық заңдылықтардың ажырамас байланысын зерттеу негізінде ғана түсінуге болады. 2. Әзірбайжан тілінде: birləşdirilmiş hərəkət 3. Қырғыз тілінде: бириккен кыймылы 4. Өзбек тілінде: qo'shma harakat 5. Түрік тілінде: kombine hareket 6. Ағылшын тілінде: combined movement 7. Испан тілінде: movimiento combinado 8. Неміс тілінде: kombinierte Bewegung 9. Француз тілінде: mouvement combiné 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында комбинированный – қиыстырылған нұсқасында кабель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында комбинированный – аралас нұсқасында гибридный комппьютер сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында комбинированный – құрама нұсқасында вокзал, двигатель сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында движение – қозғалыс нұсқасында бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. комбинированное движение - қиыстырылған қимыл. Дефинициясы | -3 |
255. | аралас жаттығулар | комбинированные упражнения | комбинированные упражнения аралас жаттығулар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Оқшауланған жаттығулар тек бір бұлшықет тобын жасайды - мысалы, отыру кезінде тренажердегі төменгі аяғының кеңеюі. Күрделі жаттығулар - жаттығулар сияқты бірден бірнеше бұлшықет топтарын дайындайды: бөкселер, жамбастың артқы бұлшықеттері, квадрицептер және тіпті арқа мен абсцесс бұлшықеттері (негізгі бұлшықеттер). Бірақ сіз одан әрі қарай жүре аласыз және бір жаттығуда жоғарғы дененің төменгі бұлшық еттерін біріктіретін одан да көп бұлшықеттен тұратын жаттығулар таңдауға болады. 2. Әзірбайжан тілінде: kombinə edilmiş məşqlər 3. Қырғыз тілінде: биргелешкен машыгуулары 4. Өзбек тілінде: estrodiol mashqlar 5. Түрік тілінде: karma egzersizler 6. Ағылшын тілінде: combined exercises 7. Испан тілінде: ejercicios combinados 8. Неміс тілінде: kombinierte Übungen 9. Француз тілінде: exercices combinés 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында комбинированный – қиыстырылған нұсқасында кабель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында комбинированный – аралас нұсқасында гибридный комппьютер сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында комбинированный – құрама нұсқасында вокзал, двигатель сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. комбинированные упражнения - аралас жаттығулар. Дефинициясы | +5 |
256. | құрама әдіс | комбинированный метод | комбинированный метод құрама әдіс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Әдістер көбінесе әртүрлі комбинацияда ұсынылған. Мұндай жағдайларда оларды біріктірілген деп атауға болады. Жаттығудың әртүрлі әдісінің ерекшеліктерін біріктіру, мысалы, көптеген жағдайларда олардың мазмұнын оқыту әдістеріне толығымен сәйкестікті қамтамасыз етуге, жүктеме мен демалысты икемді реттеуге, белгілі бір қасиеттерге, қабілеттерге нақтырақ әсер етеді, сондықтан олардың қалыптасуы мен дамуын бақылауға кеңес береді. 2. Әзірбайжан тілінде: birləşdirilmiş metod 3. Қырғыз тілінде: бириккен ыкмасы 4. Өзбек тілінде: estrodiol usul 5. Түрік тілінде: kombine yöntem 6. Ағылшын тілінде: combined method 7. Испан тілінде: método combinado 8. Неміс тілінде: kombinierte Methode 9. Француз тілінде: méthode combinée 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында комбинированный – қиыстырылған нұсқасында кабель сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында комбинированный – аралас нұсқасында гибридный комппьютер сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында комбинированный – құрама нұсқасында вокзал, двигатель сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1990 жылғы екінші отырыста метод – әдіс нұсқасында бірнеше (32) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында метод – әдіс нұсқасында инервал, коллокации, координат сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. комбинированный метод - құрама әдіс. Дефинициясы | +2 |
257. | дене бiтiмi | конституция тела | конституция тела дене бiтiмi СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қоршаған ортаның әсерінен мұрагерлікке ие болған және организмнің морфологиялық және функционалдық сипаттамаларының тұтастығы. Организмнің салыстырмалы тұрақты сипаттамасы. Дене ерекшеліктері дененің көлемімен, оның пропорцияларымен, дене салмағының құрамымен анықталады. Тұқым қуалайтын және сатып алынған қасиеттеріне байланысты организмнің салыстырмалы тұрақты функционалдық және морфологиялық сипаттамалары. 2. Әзірбайжан тілінде: bədən konstitusiyası 3. Қырғыз тілінде: дене конституция 4. Өзбек тілінде: tananing konstitutsiyasi 5. Түрік тілінде: vücut anayasası 6. Ағылшын тілінде: body constitution 7. Испан тілінде: constitución corporal 8. Неміс тілінде: Körperkonstitution 9. Француз тілінде: constitution du corps 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 19-наурыздағы отырысында конституция – конституция нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында тело-хранитель – кежеуіл нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. конституция тела – дене бітімі. Дефинициясы | +5 |
258. | шаңғының, таяқтың құрылымы | конструкция лыжи, палок | конструкция лыжи, палок шаңғының, таяқтың құрылымы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шаңғышыларды итеру үшін пайдаланылатын спорттық жабдық, шаңғышылар бұрылыс кезінде қозғалыстарды үйлестіру. Бамбук, металл, қамыс, графит, пластиктен жасалған. Таяқ бағанадан, екпінге арналған штангадан, қарға түсіп кетпес үшін сақинадан, иілу кезінде қолды ұстап тұратын ілмектерден тұрады. Шаңғы тіректерінің мөлшері шаңғышының биіктігіне, тасымалдау түріне (классикалық немесе коньки) байланысты болады. 2. Әзірбайжан тілінде: xizək və çubuq tikintisi 3. Қырғыз тілінде: лыжа жана шыргыйлар дизайн 4. Өзбек тілінде: tosh va tayoq qurilishi 5. Түрік тілінде: kayak ve çubuk inşaatı 6. Ағылшын тілінде: ski and stick construction 7. Испан тілінде: construcción de esquís y palos 8. Неміс тілінде: Ski- und Stockbau 9. Француз тілінде: construction de ski et de bâton 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. конструкция лыжи, палок - шаңғының, таяқтың құрылымы. Дефинициясы | -2 |
259. | қарсықапсыру | контрзахват | контрзахват қарсықапсыру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшының әрекеті қарсылас туралы, қазіргі жағдай туралы ақпарат алу үшін қолданылады. Тактикалық шешім қабылдаудың алғышарты. 2. Әзірбайжан тілінде: sayğac tutmaq 3. Қырғыз тілінде: kontrzahvat 4. Өзбек тілінде: hisoblagich tortish 5. Түрік тілінде: karşı kapmak 6. Ағылшын тілінде: counter grab 7. Испан тілінде: contraataque 8. Неміс тілінде: Gegengriff 9. Француз тілінде: contre grab 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. контрзахват – қарсықапсыру. Дефинициясы | +4 |
260. | күрежол бақылаушысы | контролер трассы | контролер трассы күрежол бақылаушысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Өз сайтында бобслей трегінің күйін қадағалайтын, сонымен қатар курс қатысушыларының дұрыстығын қадағалайтын судья. 2. Әзірбайжан тілінде: track nəzarətçisi 3. Қырғыз тілінде: тректи инспектору 4. Өзбек тілінде: trekni boshqarish moslamasi 5. Түрік тілінде: parça denetleyicisi 6. Ағылшын тілінде: track controller 7. Испан тілінде: controlador de pista 8. Неміс тілінде: Track-Controller 9. Француз тілінде: contrôleur de piste 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14-желтоқсандағы отырысында контролер - бақылаушы нұсқасында дорожный, машиниста сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31-наурыздағы отырысында трасса – арнажол нұсқасында прохождения кабеля сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14-желтоқсандағы отырысында трасса - трасса нұсқасында вариант трассы дороги сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. контролер трассы - күрежол бақылаушысы. Дефинициясы | +5 |
261. | құрал-сайманды тәркілеу | конфискация снаряжения | конфискация снаряжения құрал-сайманды тәркілеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жарыс аяқталғанға дейін таңбаланбаған немесе ережелерге сәйкес келмейтін қарулар мен жабдықтарды алып тастау. 2. Әзірбайжан тілінде: avadanlığın müsadirə edilməsi 3. Қырғыз тілінде: жабдуулар тартып 4. Өзбек тілінде: uskunalarni musodara qilish 5. Түрік тілінде: ekipmana el koyma 6. Ағылшын тілінде: confiscation of equipment 7. Испан тілінде: confiscación de equipos 8. Неміс тілінде: Beschlagnahme von Ausrüstung 9. Француз тілінде: confiscation du matériel 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында конфискация – тәркілеу нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. конфискация снаряжения - құрал-сайманды тәркілеу. Дефинициясы | +5 |
262. | ақырғы сызық | концевая линия | концевая линия ақырғы сызық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық ойындарға арналған алаңды (алаңды) белгілеу сызығы: жарыс ережелеріне сәйкес алаңның (ауданның) сыртқы шекарасын немесе оның ішіндегі жекелеген аймақтардың шекараларын белгілеу. Команда ойыншыларының спорт алаңында (алаңда) орналасуы шамамен бірдей қатарда, олар бірдей функцияларды орындаумен байланысты немесе ойын ережелерінде қарастырылған (мысалы, шабуыл сызығы, қорғаныс, жартылай қорғаушы; алдыңғы, ортаңғы, артқы сызық және т.б.). 2. Әзірбайжан тілінде: son xətt 3. Қырғыз тілінде: аягы сап 4. Өзбек тілінде: oxirgi qator 5. Түрік тілінде: bitiş çizgisi 6. Ағылшын тілінде: end line 7. Испан тілінде: línea final 8. Неміс тілінде: Endzeile 9. Француз тілінде: ligne de fond 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында линия - жол нұсқасында бірнеше (10) сөзбен, линия - сызық нұсқасында бірнеше (8) сөзбен, линия - желі нұсқасында бірнеше (6) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31-наурыздағы отырысында линия - желіс нұсқасында бірнеше (10) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6-қазандағы отырысында линия - жол нұсқасында бірнеше (6) сөзбен, линия - сызық нұсқасында бірнеше (3) сөзбен, линия - желі нұсқасында бірнеше (4), линия - желіс нұсқасында бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. концевая линия - ақырғы сызық. Дефинициясы | +5 |
263. | қимыл-қозғалыс үйлестіру | координация движений | координация движений қимыл-қозғалыс үйлестіру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спортшы денесінің жекелеген бөліктерінің қозғалыстарының дәйектілігі мен реттілігі, жаттығулар нәтижесінде қол жеткізілген қозғалыстарды жаңа жағдайларға сәйкес жылдам өзгерту мүмкіндігі. Бұл белгілі бір моториканың құрылымына сәйкес кеңістіктік, уақытша және динамикалық сипаттамаларға сәйкес қозғалыс жұмысын қамтамасыз ететін бұлшықет топтарын неғұрлым ұтымды қосу арқылы қол жеткізіледі. 2. Әзірбайжан тілінде: hərəkətlərin əlaqələndirilməsi 3. Қырғыз тілінде: агымдардын макулдашуу 4. Өзбек тілінде: harakatlarni muvofiqlashtirish 5. Түрік тілінде: hareketlerin koordinasyonu 6. Ағылшын тілінде: coordination of movements 7. Испан тілінде: coordinación de movimientos 8. Неміс тілінде: Koordination der Bewegungen 9. Француз тілінде: coordination des mouvements 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2003 жылғы 4-наурыздағы отырысында координация - үйлестіру нұсқасында межотраслевая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында движение - қозғалыс нұсқасында бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31-наурыздағы отырысында движение - қозғалыс нұсқасында электронов сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6-қазандағы отырысында движение - қозғалыс нұсқасында бірнеше (24) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14-желтоқсандағы отырысында движение - қозғалыс нұсқасында туристического продукта сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11-желтоқсандағы отырысында движение - қозғалыс нұсқасында бірнеше (12) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. координация движений - координация движений. Дефинициясы | +5 |
264. | айқыш үйлесiм | координация перекрестная | координация перекрестная айқыш үйлесiм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Шахматта - бөліктердің келісілген әрекеті. Ойынның орта кезеңінің маңызды элементтерінің бірі, әсіресе патшаға тікелей шабуыл жасау. 2. Әзірбайжан тілінде: çarpaz koordinasiya 3. Қырғыз тілінде: кайчылаш макулдашуу 4. Өзбек тілінде: o'zaro faoliyat muvofiqlashtirish 5. Түрік тілінде: çapraz koordinasyon 6. Ағылшын тілінде: cross coordination 7. Испан тілінде: coordinación cruzada 8. Неміс тілінде: Querkoordination 9. Француз тілінде: coordination croisée 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2003 жылғы 4 наурыздағы отырысында координация - үйлестіру нұсқасында межотраслевая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында перекрестная – тоғыспалы нұсқасында контроль сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. координация перекрестная - айқыш үйлесiм. Дефинициясы | +4 |
265. | күш жинау | копить силы | копить силы күш жинау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Механикада басқа дене немесе өріспен материалдық денеге механикалық әсердің өлшемі; дененің нүктелерінің жылдамдығының өзгеруін немесе оның деформациясын тудырады. 2. Әзірбайжан тілінде: gücləndirmək 3. Қырғыз тілінде: бийлигин сактап калуу үчүн 4. Өзбек тілінде: kuchaytirish 5. Түрік тілінде: dayanma gücü 6. Ағылшын тілінде: build up strength 7. Испан тілінде: acumular fuerza 8. Неміс тілінде: stärke aufbauen 9. Француз тілінде: renforcer la force 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы үшінші отырысында сила - күш нұсқасында трение, тяжесть сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2002 жылғы 2 шілдедегі отырысында сила - күш нұсқасында звука сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында сила - күш нұсқасында механическая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. копить силы – күш жинау. Дефинициясы | +5 |
266. | найза лақтырушы | копьеметатель | копьеметатель найза лақтырушы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорттық снарядты лақтыратын адам ағаштан (металл ұшы бар) немесе металдан жасалған. Сымның орамасы бар. Салмағы 600 г (әйел мен жас найза) немесе 800 г (ер найза). Балалар үшін масса аз болуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: cirit atıcı 3. Қырғыз тілінде: найзасы жиберчү 4. Өзбек тілінде: nayza otuvchi 5. Түрік тілінде: cirit atıcısı 6. Ағылшын тілінде: javelin thrower 7. Испан тілінде: lanzador de jabalina 8. Неміс тілінде: Speerwerfer 9. Француз тілінде: lanceur de javelot 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. копьеметатель - найза лақтырушы. Дефинициясы | +5 |
267. | семсерлесуші тұрысы | кор-а-кор | кор-а-кор семсерлесуші тұрысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. «Кор-а-кор» позициясымен жүйелі түрде аяқталатын лақтыру шабуылын қарудың барлық түрінде қасақана қатыгездік ретінде қарастырылатын және тиісінше жазаланатын дұшпанның дөрекі итермесімен аяқталатын лақтыру шабуылымен шатастырмау керек. Қарсылас үшін де, кор-а-кор позициясы болмаса да, лақтыру шабуылына тыйым салынбайды. Судья «Тоқтат!» деген бұйрық бермеуі керек. мүмкін жауаптан бас тартпау үшін. Егер лақтыруды аяқтап, инъекция жасамай, шабуылдаушы ұрыс алаңының бүйір шекарасын кесіп өтсе, онда ол Ережеге сәйкес жазалануы керек. 2. Әзірбайжан тілінде: əsas-a-nüvədir 3. Қырғыз тілінде: Негизги-а-ядронун 4. Өзбек тілінде: yadro-a-yadro 5. Түрік тілінде: Çekirdek-tabaka 6. Ағылшын тілінде: core-a-core 7. Испан тілінде: core-a-core 8. Неміс тілінде: Kern für Kern 9. Француз тілінде: core-a-core 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кор-а-кор - семсерлесуші тұрысы Дефинициясы | -2 |
268. | атарқан ұстаушы | кордовой | кордовой атарқан ұстаушы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Арқанды ұстап, шеңбердің ортасында тұрып, аттың қимылын бақылаған спортшы. 2. Әзірбайжан тілінде: kordova 3. Қырғыз тілінде: аркан жип 4. Өзбек тілінде: kordova 5. Түрік тілінде: kordon 6. Ағылшын тілінде: cordova 7. Испан тілінде: cordova 8. Неміс тілінде: Cordova 9. Француз тілінде: Cordova 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кордовой - атарқан ұстаушы. Дефинициясы | +4 |
269. | қос аяқты бұра айналдыру | круг двумя с поворотами | круг двумя с поворотами қос аяқты бұра айналдыру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Еденде гимнастикалық жаттығу. Екпіннен оңға (солға) айналдыра отырып, шеңберді айналдырып, қолдарды дәйектілікпен артта ұстау. 2. Атпен жаттығу. Аялдамадан бастап шеңбер артқа қарай қолдар тізбектелген күйде айналады. 2. Әзірбайжан тілінде: növbə ilə iki dairə 3. Қырғыз тілінде: чөйрө эки кезектешип менен 4. Өзбек тілінде: burilishlar bilan ikkitasini aylantiring 5. Түрік тілінде: dönüşlü iki daire 6. Ағылшын тілінде: circle two with turns 7. Испан тілінде: circule dos con vueltas 8. Неміс тілінде: Kreis zwei mit Wendungen 9. Француз тілінде: cercle deux avec tours 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 06 қазандағы отырысында круг – дөңгелек нұсқасында единичный, вписанный, описанный, тригонометрический, кривошипа сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында круг – шеңбер нұсқасында поворотный, полета сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында поворот – бұрыныс нұсқасында колонна, кривизна, кронштейн, круг сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. круг двумя с поворотами - қос аяқты бұра айналдыру. Дефинициясы | +5 |
270. | тегеурінді соққы | крутой удар | крутой удар тегеурінді соққы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Боксшы өзінің жеке шеберлігін сипаттайтын шабуыл мен қарсы шабуылды жиі және тиімді пайдаланды. Теннис пен үстел теннисіндегі соққы, допты ұшу бағыты бойынша көлденең оське айналдыру. 2. Әзірбайжан тілінде: sərt vurdu 3. Қырғыз тілінде: салкын хит 4. Өзбек тілінде: qattiq zarba 5. Түрік тілінде: sert vuruş 6. Ағылшын тілінде: hard hit 7. Испан тілінде: golpe fuerte 8. Неміс тілінде: hart getroffen 9. Француз тілінде: durement frappé 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында удар – соққы нұсқасында гидравлический сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крутой удар - тегеурінді соққы. Дефинициясы | +5 |
271. | айналу сәті | крутящий момент | крутящий момент айналу сәті СаласыСпорт Этимологиясы 1. Механикада - денеде массалардың таралуын сипаттайтын және айналмалы қозғалыс кезінде оның инерттілігінің өлшемін көрсететін шама. Спорттың күрделі үйлестіру түрінде (акробатика, гимнастика, дайвинг, батут спорты және т.б.) ұшу кезінде айналатын спортшының маңызды физикалық сипаттамасы - дене. Инерция моменті айналу осінен дененің жекелеген бөліктері яғни спортшы айналған позадан қаншалықты алыс орналасқанына байланысты. Күрделі үйлестіру спортында секіру кезінде тығыз топтастыру жағдайында, көлденең оське қатысты инерция моменті түзетілген позицияға қарағанда төрт есе аз, қарулану, сондықтан бірінші жағдайда айналу төрт есе жылдам болады. 2. Әзірбайжан тілінде: fırlanma anı 3. Қырғыз тілінде: иш таштоо 4. Өзбек тілінде: moment 5. Түрік тілінде: dönme momenti 6. Ағылшын тілінде: torque 7. Испан тілінде: par 8. Неміс тілінде: Drehmoment 9. Француз тілінде: couple; moment de torsion; couple torque 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крутящий момент - айналу сәті. Дефинициясы | +5 |
272. | иірілген соққы | крученный удар | крученный удар иірілген соққы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Теннис пен үстел теннисіндегі соққы, допты ұшу бағыты бойынша көлденең өске айналдыру. 2. Әзірбайжан тілінде: bükülmə yumrusu 3. Қырғыз тілінде: чыйратылган кагыш 4. Өзбек тілінде: burama musht 5. Түрік тілінде: büküm punch 6. Ағылшын тілінде: twist punch 7. Испан тілінде: golpe de giro 8. Неміс тілінде: Twist Punch 9. Француз тілінде: twist punch 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында удар – соққы нұсқасында гидравлический сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крученный удар – иірілген соққы. Дефинициясы | +4 |
273. | жабық арена | крытая арена | крытая арена жабық арена СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1) спорттық іс-шаралар өткізу үшін арнайы жабдықталған орын. Бұл спорттық ойындар мен бұқаралық ойындар алаңы (волейбол, баскетбол, секіру, лақтыру секцияларымен футбол алаңы, жүгіру жолымен қоршалған, спорт алаңы, спорттық өзек, жарыс шеңбері, аренаның бір немесе бірнеше жағындағы көрермендерге арналған стенд). Жабық арена әдетте стадионның ажырамас бөлігі болып табылады. Ол ашық немесе үй ішінде болуы мүмкін (спорт ғимараты, Спорт сарайы). Қазіргі заманғы ауылдар, әсіресе жабық ауылдар, ең алдымен, әмбебап мақсатқа ие (спорттық жарыстар мен спорттық-ойын-сауық шаралары үшін). Спорттың бір түріне арналған жабық арена. Бетінде тұрақты жамылғы төсеп, стационарлық жабдықтар орнатыңыз. Әмбебап ареналарда алынбалы едендер мен жабдықтар жиі қолданылады 2) Жеңіл атлетикаға арналған үш-төрт секторы бар дамыған спорттық өзек. Жабық арена оның ұзындығы 400 м сақиналы трассамен қыста құюға мүмкіндік беретін өлшемдері бар. 2. Әзірбайжан тілінде: örtülü arena 3. Қырғыз тілінде: мини-арена 4. Өзбек тілінде: yopiq maydon 5. Түрік тілінде: kapalı arena 6. Ағылшын тілінде: covered arena 7. Испан тілінде: arena cubierta 8. Неміс тілінде: überdachte Arena 9. Француз тілінде: arène couverte 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крытая арена - жабық арена. Дефинициясы | +4 |
274. | жабық стадион | крытый стадион | крытый стадион жабық стадион СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Спорт алаңы (футбол алаңы, жүгіру алаңдары, секіру және лақтыру орындары), көрермендерге арналған стендтермен қоршалған, спорттық ойындарға арналған ойын алаңдары және басқа да нысандар (соның ішінде жабық) спорт кешенін қамтитын кешенді спорт нысаны. - қысқы стадион. Суық мезгілде кейбір санитарлық және техникалық қолдауы бар спорттық (әдетте жеңіл атлетика және спорт) арналған қабырғалары мен шатыры бар біріктірілген спорттық ғимарат. - шаңғы стадионы. Шаңғышылардың басталуы мен аяқталуы үшін тегістелген алаңы, өлшемі кемінде 150x250 м болатын спорт алаңы.Онда төмендегілер салынуда: басталу және аяқталу қақпалары; судьялар алқасы, баспасөз, диктор, медициналық пункт үшін ғимарат. Іске қосу тақтасында электрлік дисплей болуы керек. Платформаның екі жағында көрермендерге арналған стендтер орнатылған. - Олимпиадалық стадион. Ең танымал спорт түрлеріне арналған ашылу, жабылу және жарыстар рәсімдері өтетін Олимпиаданың негізгі стадионы. 2. Әзірбайжан тілінде: qapalı stadion 3. Қырғыз тілінде: мини стадион 4. Өзбек тілінде: yopiq stadion 5. Түрік тілінде: kapalı stadyum 6. Ағылшын тілінде: indoor stadium 7. Испан тілінде: estadio cubierto 8. Неміс тілінде: Indoor-Stadion 9. Француз тілінде: stade couvert 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крытый стадион - жабық стадион. Дефинициясы | +4 |
275. | шүйделіктің ілмегі | крюка затыльника | крюка затыльника шүйделіктің ілмегі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Мылтықтың бөксесін иықтың жебесіне қатысты реттеуге арналған құрал. 2. Әзірбайжан тілінде: butt boşqab 3. Қырғыз тілінде: backplate кайырмак 4. Өзбек тілінде: dumba plitasi 5. Түрік тілінде: popo pedi 6. Ағылшын тілінде: butt pad 7. Испан тілінде: almohadilla para el trasero 8. Неміс тілінде: Hintern Platte 9. Француз тілінде: patin 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында крюк – ілмек нұсқасында крана, двурогий, для изолятора сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крюка затыльника - шүйделіктің ілмегі. Дефинициясы | +4 |
276. | iлмек ұстаушы | крючкоуловитель | крючкоуловитель iлмек ұстаушы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Балуанның қолынан ұстап ұстаудың бір түрі, ол бүгілген саусақтарды кішкентай саусақтармен сұқ саусақпен байланыстырады, ал бас бармақтарды кішкентай саусақтармен жоғарыдан басады. 2. Әзірбайжан тілінде: çəngəl çəngəl 3. Қырғыз тілінде: kryuchkoulovitel 4. Өзбек тілінде: kanca kancasi 5. Түрік тілінде: kanca kanca 6. Ағылшын тілінде: hook hook 7. Испан тілінде: gancho gancho 8. Неміс тілінде: Haken Haken 9. Француз тілінде: crochet crochet 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында крюк – ілмек нұсқасында крана, двурогий, для изолятора сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. крючкоуловитель - iлмек ұстаушы. Дефинициясы | +4 |
277. | бүйірге тоңқалаң асу | кувырок боком | кувырок боком бүйірге тоңқалаң асу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Акробатикалық және гимнастикалық жаттығулар. Қолды еденге немесе қабыққа сүйеніп, дененің жекелеген бөліктерін ұстай отырып, бас арқылы дененің айналмалы қозғалысы. Алға, артқа, бүйірден орындауға болады; 2. Маневр түрі, палуанның кілем үстіндегі қозғалысы, дененің көлденең осі бойынша артта жүру. 2. Әзірбайжан тілінде: yan tərəfə çevirin 3. Қырғыз тілінде: капталы Somersault 4. Өзбек тілінде: yon tomonga siljitish 5. Түрік тілінде: yana doğru çevir 6. Ағылшын тілінде: flip sideways 7. Испан тілінде: voltear hacia los lados 8. Неміс тілінде: zur Seite drehen 9. Француз тілінде: retourner sur le côté 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кувырок боком - бүйірге тоңқалаң асу. Дефинициясы | 0 |
278. | алға тоңқалаң асу | кувырок вперед | кувырок вперед алға тоңқалаң асу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Еден және бөренеде жаттығу. Топтастыруда екпіннен икемді жағдайға немесе фокустың серпілуіне ауысыңыз. 2. Әзірбайжан тілінде: irəliləmək 3. Қырғыз тілінде: алдыга ролл 4. Өзбек тілінде: oldinga siljish 5. Түрік тілінде: takla atmak 6. Ағылшын тілінде: forward somersault 7. Испан тілінде: salto mortal hacia adelante 8. Неміс тілінде: Salto weiterleiten 9. Француз тілінде: somersault avant 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы отырысында вперед – алға нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кувырок вперед - алға тоңқалаң асу. Дефинициясы | +3 |
279. | екпiндеп тоңқалаң асу | кувырок с разбега | кувырок с разбега екпiндеп тоңқалаң асу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Еденге және бөренедегі жаттығу. Бір немесе екі аяғымен итеріп, қолмен тірекке қарай бұрылып, алға қарай итерілу. 2. Әзірбайжан тілінде: flip çalışan 3. Қырғыз тілінде: бир чуркап Somersault 4. Өзбек тілінде: yugurib o'tish 5. Түрік тілінде: çalışan flip 6. Ағылшын тілінде: running flip 7. Испан тілінде: voltear corriendo 8. Неміс тілінде: flip laufen 9. Француз тілінде: courir flip 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кувырок с разбега - екпiндеп тоңқалаң асу. Дефинициясы | +4 |
280. | еңкейiп тоңқалаң асу | кувырок согнувшись | кувырок согнувшись еңкейiп тоңқалаң асу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Біркелкі емес жолақтарда жаттығу. Жиырылған күйден алға немесе иілген күйде алға қарай итерілу. 2. Әзірбайжан тілінде: yellənmək 3. Қырғыз тілінде: Somersault ийилген 4. Өзбек тілінде: qoqilib ketdi 5. Түрік тілінде: ters çevirmek 6. Ағылшын тілінде: flipping over 7. Испан тілінде: voltearse 8. Неміс тілінде: umdrehen 9. Француз тілінде: renversant 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кувырок согнувшись - еңкейiп тоңқалаң асу. Дефинициясы | +1 |
281. | жұдырықтасу | кулачный бой | кулачный бой жұдырықтасу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Күресу өнерін дамытудың нысаны, сонымен бірге басқа жарыспен қатар көпшіліктің көңілін көтеру түрі. Бұл ұйымдасқан, бәсекеге қабілетті формада, кем дегенде ежелгі Египеттің кездерінен бастап фистуфтар мен оларды оқытудың әдістері бар мектептер бар, бірақ ежелгі әлемдегі жұтқыншақ құбылыстарын толық көрсететін көптеген тарихи ескерткіштер Ежелгі Грециядағы Гомер заманына жатады, және біздің дәуіріміздің 688 ж е. жұдырықтасу ежелгі Олимпиада ойындарының құрамына кірді. 2. Әзірбайжан тілінде: yumruq döyüşü 3. Қырғыз тілінде: pugilism 4. Өзбек тілінде: mushtli jang 5. Түрік тілінде: yumruk dövüşü 6. Ағылшын тілінде: fist fight 7. Испан тілінде: pelea a puñetazos 8. Неміс тілінде: Faustkampf 9. Француз тілінде: combat au poing 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кулачный бой – жұдырықтасу. Дефинициясы | +4 |
282. | күмбезді акробатика | купольная акробатика | купольная акробатика күмбезді акробатика СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұл парашют түрлерінің бірі, түпкі мақсаты - парашюттердің ашық шатырынан ауада әртүрлі фигураларды салу. Бұл бағыт парашюттегі топтың қалған акробатикасынан айтарлықтай ерекшеленеді. Спортшылар ұшақтан секіргеннен кейін бірден парашютті ашады, ал парашюттің басқа түрлері алдымен акробатикалық элементтерді, ал содан кейін - парашют ашуды ұсынады. Күмбез акробатикасы секіруге тек қанатты парашюттерді пайдаланады. 2. Әзірбайжан тілінде: günbəz akrobatikası 3. Қырғыз тілінде: Canopy түзүү 4. Өзбек тілінде: gumbazli akrobatika 5. Түрік тілінде: kubbe akrobasi 6. Ағылшын тілінде: dome acrobatics 7. Испан тілінде: acrobacia de cúpula 8. Неміс тілінде: Kuppelakrobatik 9. Француз тілінде: acrobatie du dôme 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы отырысында куполовидная возвышенность – дөң нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. купольная акробатика - күмбезді акробатика. Дефинициясы | +5 |
283. | бастапқы шаңғы дайындығының бағыты | курс начальной лыжной подготовки | курс начальной лыжной подготовки бастапқы шаңғы дайындығының бағыты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Алғашқы шаңғы жаттығулары өте маңызды: бұл уақытта шаңғымен сырғанау технологиясының негіздері зерттелуде, ал мектептегі барлық шаңғы жаттығуларының жетістігі оқу процесінің қалай құрылатындығына байланысты. Бастапқы курста бұл сабақтар аптасына 2 рет 45 минуттан тұрады, оларды екі есе көбейту ұсынылмайды. 2. Әзірбайжан тілінде: ilkin xizək təhsili 3. Қырғыз тілінде: баштапкы окуу курсун лыжа 4. Өзбек тілінде: chang'i bo'yicha boshlang'ich mashg'ulot 5. Түрік тілінде: ilk kayak eğitimi 6. Ағылшын тілінде: initial ski training 7. Испан тілінде: entrenamiento inicial de esquí 8. Неміс тілінде: Anfängliches Skitraining 9. Француз тілінде: formation initiale de ski 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы отырысында курс – бағам нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы төртінші отырысында курс – бағам (экон.), бағыт (техн.) нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында курс – бағыт нұсқасы обратный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында начальный – бастапқы нұсқасы зазор сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. курс начальной лыжной подготовки - бастапқы шаңғы дайындығының бағыты. Дефинициясы | 0 |
284. | толық курс | курс полный | курс полный толық курс СаласыСпорт Этимологиясы 1. Кеменің диаметрлік жазықтығының меридианға қатысты бағыты. - шынайы бағыт. Шынайы меридианның солтүстік бөлігі мен бағыт сызығының арасындағы компастың ортасындағы бұрыш. Ол солтүстіктен сағат тілімен 0-ден 360 градусқа дейін есептеледі. - компас курсы. Компас меридианының солтүстігінен кеменің диаметрлік жазықтығына сағат тілімен өлшенген бұрыш. - магниттік бағыт. Магниттік меридианның солтүстігінен сағаттың бағытымен кеменің диаметрлі жазықтығына дейінгі бұрыш - дұрыс бағыт. Желкенді жарыстарды өткізу ережелері. «Старт ашық» сигналынан кейін яхтаның кез-келген курсы мәреге дейінгі қашықтыққа мүмкіндігінше тез өтуге мүмкіндік береді, егер басқа яхта немесе яхта болмаса, оның қозғалысына әсер етеді. - желге қатысты яхта курсы. Желдің бағыты мен яхтаның қозғалыс бағыты арасындағы бұрыш, яхтаның садақынан есептеледі. 2. Әзірбайжан тілінде: tam kurs 3. Қырғыз тілінде: Толук курс 4. Өзбек тілінде: to'liq kurs 5. Түрік тілінде: tam kurs 6. Ағылшын тілінде: full course 7. Испан тілінде: curso completo 8. Неміс тілінде: voller Kurs 9. Француз тілінде: cours complet 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1995 жылғы отырысында курс – бағам нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы төртінші отырысында курс – бағам (экон.), бағыт (техн.) нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында курс – бағыт нұсқасы обратный сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. курс полный - толық курс. Дефинициясы | +5 |
285. | тигізу тоғысы | кучность попадания | кучность попадания тигізу тоғысы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Нысанадағы тесіктердің жиынтығы, олардың бір-бірінен ең аз қашықтықта сипатталады. 2. Әзірбайжан тілінде: vuruşun dəqiqliyi 3. Қырғыз тілінде: калыптандырылышынын хит 4. Өзбек тілінде: urish aniqligi 5. Түрік тілінде: isabet doğruluğu 6. Ағылшын тілінде: accuracy of hit 7. Испан тілінде: precisión del golpe 8. Неміс тілінде: Treffgenauigkeit 9. Француз тілінде: exactitude du coup 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. кучность попадания - тигізу тоғысы. Дефинициясы | +4 |
286. | тұрақсыздық | лабильность | лабильность тұрақсыздық СаласыСпорт Этимологиясы 1. ( латын. labilis «сырғушы, тұрақсыз») физиологияда - функционалды қозғалғыштығы, жүйке және бұлшықет тіндеріндегі элементар қозу циклдерінің жылдамдығы. «Лабильность» түсінігін орыс физиологы Н.В.Введенский (1886) енгізді, ол лабильділік өлшемін ырғақты түрлендірусіз көбейтетін тіндердің тітіркенуінің ең жоғары жиілігі деп есептеді. Лабильділік келесі қозу циклынан кейін тіннің жұмыс қабілетін қалпына келтіретін уақытты көрсетеді. Жүйке жасушаларының процестері - 1 с ішінде 500-1000 импульстарды көбейтуге қабілетті аксондар; орталық және перифериялық байланыс нүктелері аз лабильді - синапстар (мысалы, мотор нервінің аяқталуы қаңқа бұлшықетіне 1 с-қа 100-150 қозуды бере алады). Тіндер мен жасушалардың өмірлік маңызды функцияларын тежеу (мысалы, суық тию, есірткі арқылы) икемділікті төмендетеді, өйткені бұл қалпына келу процесін баяулатады және сыну кезеңін ұзартады. Лабильділік - өзгермелі шама. Сонымен, жүректе жиі тітіркендіргіштердің әсерінен рефрактерлік кезең қысқарады, сондықтан жеңілдік жоғарылайды. Бұл құбылыс деп аталатынның негізінде жатыр. ырғақты игеру. Лабильділікті зерттеу жүйке қызметінің механизмдерін, жүйке орталықтары мен анализаторлардың жұмысын қалыпты және әртүрлі ауыр ауытқулар үшін түсіну үшін маңызды. 2. Әзірбайжан тілінде: qabiliyyətsizlik 3. Қырғыз тілінде: lability 4. Өзбек тілінде: qobiliyat 5. Түрік тілінде: oynaklığı 6. Ағылшын тілінде: lability 7. Испан тілінде: labilidad 8. Неміс тілінде: Labilität 9. Француз тілінде: labilité 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лабильность – тұрақсыздық. Дефинициясы | 0 |
287. | қар көшкіні | лавина снежная | лавина снежная қар көшкіні СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қардың ауырлығы мен оның түбіне жабысуы арасындағы тепе-теңсіздік нәтижесінде тау шыңдары мен беткейлерден қардың үлкен массасы түседі. 2. Әзірбайжан тілінде: qar uçqunu 3. Қырғыз тілінде: кар көчкү 4. Өзбек тілінде: qor ko'chkisi 5. Түрік тілінде: kar çığ 6. Ағылшын тілінде: snow avalanche 7. Испан тілінде: avalancha de nieve 8. Неміс тілінде: Schneelawine 9. Француз тілінде: avalanche de neige 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 20 сәуірдегі отырысында лавина – көшкін нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лавина снежная - қар көшкіні. Дефинициясы | +4 |
288. | көшкін жабдықтары | лавинное снаряжение | лавинное снаряжение көшкін жабдықтары СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сақтандыру үшін қолданылатын альпинистік жабдықтың әр түрі: тартқыштар, керуендер, негізгі арқан, тежегіштер және амортизаторлар, ілгектер, бетбелгілер, ілмектер, мұз балта және т.б. 2. Әзірбайжан тілінде: uçqun avadanlığı 3. Қырғыз тілінде: көчкү тиштүү 4. Өзбек тілінде: ko'chki uskunalari 5. Түрік тілінде: çığ ekipmanları 6. Ағылшын тілінде: avalanche equipment 7. Испан тілінде: equipo de avalancha 8. Неміс тілінде: Lawinenausrüstung 9. Француз тілінде: équipement d'avalanche 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 20 сәуірдегі отырысында лавина – көшкін нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лавинное снаряжение - көшкін жабдықтары. Дефинициясы | +4 |
289. | жалтару | лавировать; увильнуть | лавировать; увильнуть жалтару СаласыСпорт Этимологиясы 1. Желкенді кемеде: желге қарсы сынған сызық бойынша алға, сосын оңға немесе солға бұрылу, б.з. оң жақтан, содан кейін сол жақтан жел соғуы (мор.) транс Жалпы жүріңіз, кедергілерді болдырмай, түзу, зигзагта жүру. Кедергі мен қиындықтардан аулақ болу, жағдайға бейімделу; бірдеңе жасыру, бірдеңеден бас тарту. 2. Әзірбайжан тілінде: manevr; dodge 3. Қырғыз тілінде: эте; кетүүгө чыгып 4. Өзбек тілінде: manevr; dodge 5. Түрік тілінде: manevra; sıyrılmak 6. Ағылшын тілінде: maneuver; dodge 7. Испан тілінде: maniobra; esquivar 8. Неміс тілінде: Manöver; ausweichen 9. Француз тілінде: manoeuvre; esquiver 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лавировать; увильнуть – жалтару. Дефинициясы | 0 |
290. | бұраңдау | лавировка | лавировка бұраңдау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Желкенді кеменің жел соғып жатқан жаққа және бір соққымен жетуге болмайтын нысанаға қарай жылжуы. Бұл жағдайда яхта оң және сол жақ белдіктермен кезектесіп жүреді, ілгекті ауыстырған кезде аударылып кетеді. 2. Әзірбайжан тілінде: toxunma 3. Қырғыз тілінде: Коско 4. Өзбек тілінде: mixlash 5. Түрік тілінде: teyel 6. Ағылшын тілінде: tacking 7. Испан тілінде: virar 8. Неміс тілінде: Heften 9. Француз тілінде: virer de bord 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лавировка - бұраңдау Дефинициясы | -1 |
291. | жорық шатыржайы | лагерь походный | лагерь походный жорық шатыржайы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Альпинистерді жаттықтыруға және спорттық шеберліктерін жақсартуға арналған альпілік аймақтарда уақытша тұрақ. Оның құрамына тұрғын үйлер (немесе шатырлар), инвентарь бөлмелері, жабдықтар, медициналық көмек пункттері және т.б. кіреді. 2. Әзірбайжан тілінде: düşərgə düşərgəsi 3. Қырғыз тілінде: барат лагери 4. Өзбек тілінде: lager lageri 5. Түрік тілінде: kamp kampı 6. Ағылшын тілінде: camp camp 7. Испан тілінде: campamento campamento 8. Неміс тілінде: Lager Lager 9. Француз тілінде: camp camp 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1998 жылғы үшінші отырысында походный – жорықтық нұсқасы строй, шаг сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында походный – жорықтық нұсқасы положение сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лагерь походный - жорық шатыржайы. Дефинициясы | +4 |
292. | алақанды ішке | ладони внутрь | ладони внутрь алақанды ішке СаласыСпорт Этимологиясы 1. (латын. palma manus), приматтар денесінің аймағы (соның ішінде адамдар), білектің ішкі жағынан (артқы жағынан қарағанда) саусақтарға дейін (саусақтардың өздерін қоспағанда) приматтар саусақтарының алақандары мен алақандары шашпен жабылмаған. Саусақ іздері тұлғаны анықтау (анықтау) үшін саусақ іздерінде қолданылады. Адамның жеке ерекшеліктері, оның өмірі мен болашақ тағдыры туралы пальмистика туралы ежелгі білудің жүйелері терінің бедерін түсіндіруге негізделген алақан, папилляр және флексор сызықтары. 2. Әзірбайжан тілінде: xurma içəriyə 3. Қырғыз тілінде: алаканыма ички 4. Өзбек тілінде: ichkariga kaftlar 5. Түрік тілінде: avuç içi içe 6. Ағылшын тілінде: palms inward 7. Испан тілінде: palmas hacia adentro 8. Неміс тілінде: Handflächen nach innen 9. Француз тілінде: paumes vers l'intérieur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ладони внутрь - алақанды ішке. Дефинициясы | 0 |
293. | алақан жоғары | ладони к верху | ладони к верху алақан жоғары СаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. palma manus), саусақ іздерімен қатар алақан сызықтарының саусақ іздері адамды анықтау үшін саусақ іздерінде қолданылады. Адамның жеке ерекшеліктері, оның тәжірибесі және оның болашақ тағдыры туралы пальмистика туралы ежелгі білудің жүйелерінің бірі алақанның терісі рельефін, папиллярлық және флексорлық сызықтарды, сондай-ақ алақандағы төбелерді түсіндіруге негізделген. 2. Әзірбайжан тілінде: xurma yuxarıya 3. Қырғыз тілінде: Башына курма 4. Өзбек тілінде: kaftlarni yuqoriga 5. Түрік тілінде: avuç içi 6. Ағылшын тілінде: palms up 7. Испан тілінде: palmas arriba 8. Неміс тілінде: Handflächen hoch 9. Француз тілінде: paumes vers le haut 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2006 жылғы үшінші отырысында верх – үстіңгі нұсқасы колонтитул сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ладони к верху - алақан жоғары. Дефинициясы | +4 |
294. | алақан төмен | ладони к низу | ладони к низу алақан төмен СаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. palma manus), саусақ іздерімен қатар алақан сызықтарының саусақ іздері адамды анықтау үшін саусақ іздерінде қолданылады. Адамның жеке ерекшеліктері, оның тәжірибесі және оның болашақ тағдыры туралы пальмистика туралы ежелгі білудің жүйелерінің бірі алақанның терісі рельефін, папиллярлық және флексорлық сызықтарды, сондай-ақ алақандағы төбелерді түсіндіруге негізделген. 2. Әзірбайжан тілінде: xurma dibinə 3. Қырғыз тілінде: түбүнө курма 4. Өзбек тілінде: palmalar pastga 5. Түрік тілінде: avuç içi 6. Ағылшын тілінде: palms down 7. Испан тілінде: palmas hacia abajo 8. Неміс тілінде: Handflächen nach unten 9. Француз тілінде: paumes vers le bas 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ладони к низу - алақан төмен. Дефинициясы | +3 |
295. | алақан сыртқа | ладони наружу | ладони наружу алақан сыртқа СаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. palma manus), саусақ іздерімен қатар алақан сызықтарының саусақ іздері адамды анықтау үшін саусақ іздерінде қолданылады. Адамның жеке ерекшеліктері, оның тәжірибесі және оның болашақ тағдыры туралы пальмистика туралы ежелгі білудің жүйелерінің бірі алақанның терісі рельефін, папиллярлық және флексорлық сызықтарды, сондай-ақ алақандағы төбелерді түсіндіруге негізделген. 2. Әзірбайжан тілінде: xurma çıxar 3. Қырғыз тілінде: курма сырткы 4. Өзбек тілінде: palmalar chiqib ketadi 5. Түрік тілінде: avuç içi 6. Ағылшын тілінде: palms out 7. Испан тілінде: palmas 8. Неміс тілінде: Handflächen raus 9. Француз тілінде: paumes dehors 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ладони наружу - алақан сыртқа. Дефинициясы | 0 |
296. | шабуылданған кемелер | ладьи атакованные | ладьи атакованные шабуылданған кемелер СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шахматтың бір бөлігі. Жаяу серуендейді, сонымен қатар барлық бағытта және оған қол жетімді қашықтықта қарсыластың бөлігін көлденең және тігінен ұрады. Бұл күштің күші жеңіл бөлікке тең, оған қоса бір жарымнан екі табанға тең. Кез-келген өрістерді көлденең немесе тігінен жылжыта алады, егер оның жолында ешқандай кесектер болмаса. Ойын басында ақ шоқтар а1 және h1, қара - а8 және h8 өрістерін алады. Ашулар қатыспаса да, олар кастингке қатыса алады, содан кейін олар орта ойындағы позициялық күресте тік жақтарды басқарады. 2. Әзірбайжан тілінде: hücum qarmaqlar 3. Қырғыз тілінде: кайык кол 4. Өзбек тілінде: hujumga uchragan qoziqlar 5. Түрік тілінде: saldırıya uğramış kaleler 6. Ағылшын тілінде: attacked rooks 7. Испан тілінде: torres atacadas 8. Неміс тілінде: angegriffene Türme 9. Француз тілінде: tourelles attaquées 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы үшінші отырысында атака – шабуыл нұсқасы имуннологическая сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ладьи атакованные - шабуылданған кемелер. Дефинициясы | -2 |
297. | жеңiл тасқа қарсы кеме | ладья против легкой фигуры | ладья против легкой фигуры жеңiл тасқа қарсы кеме СаласыСпорт Этимологиясы 1. Эндшпиль, шахматшының тек біреуі бар, ал оның қарсыласында піл немесе ат бар. Пілге немесе атқа тиісті қорғанысы бар артықшылықты түсіну мүмкін емес қарапайым аяқтау. Патшаны тақтаның шетіне итеру қаупі қауіпті емес; дегенмен, ат патшадан тым алыс болмауы керек. Ал піл жағдайында пілді тексеруден пілден қорғану үшін пілдің түсіне қарама-қарсы бұрышқа шегінуге кеңес беріледі. 2. Әзірбайжан тілінде: yüngül bir parça qarşı çırpıldı 3. Қырғыз тілінде: жашы жетпеген бөлүгү каршы Rook 4. Өзбек тілінде: engil qismga qarshi qo'zg'aldi 5. Түрік тілінде: hafif bir parça karşı kale 6. Ағылшын тілінде: rook against a light piece 7. Испан тілінде: estafado contra una pieza ligera 8. Неміс тілінде: Turm gegen ein leichtes Stück 9. Француз тілінде: tour contre un morceau léger 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында легкий – жеңіл нұсқасы бетон, груз сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. ладья против легкой фигуры - жеңiл тасқа қарсы кеме. Дефинициясы | -2 |
298. | екі тәсілмен өрмелеу | лазание в два приема | лазание в два приема екі тәсілмен өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қол мен аяқ көмегімен арнайы гимнастикалық аппаратта екі қадаммен жүру. Екі сатыда арқанға көтерілудің екі нұсқасы бар. Негізгі әдістермен қатар, сіз қабырғаға сүйеніп, арқанға өрмелеуді, екі арқанға өрмелеуді қолдануа болады. 2. Әзірбайжан тілінде: ikiqat qalxmaq 3. Қырғыз тілінде: гуу эки түшүшү 4. Өзбек тілінде: ikki toqqa chiqish 5. Түрік тілінде: İki alıcı tırmanma 6. Ағылшын тілінде: double-climbing 7. Испан тілінде: doble escalada 8. Неміс тілінде: doppelt klettern 9. Француз тілінде: double escalade 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 31 наурыздағы отырысында прием – қабылдау нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 12 желтоқсандағы отырысында прием – қабылдау нұсқасы антенна сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында прием – қабылдау нұсқасы канал, квота сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазание в две приема - екі тәсілмен өрмелеу. Дефинициясы | +4 |
299. | үш тәсілмен өрмелеу | лазанье в три приема | лазанье в три приема үш тәсілмен өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тік арқанмен өрмелеуді үйрету. Кроссфит жаттығуларында жаттығу ережелері. Бұл алғашқы рет б.д.д. бірінші ғасырдан басталатын спорттық тәртіп туралы емес (ол 16 ғасырда Еуропада кеңінен қолданыла бастады), бірақ біздің ғасырлар бойы ұқсас пайдаланған ата-бабамызды көшіру жолы туралы қозғалыстар, табиғаттағы түрлі кедергілерді жеңу. 2. Әзірбайжан тілінде: üç pillə qalxmaq 3. Қырғыз тілінде: үч кадам менен Lasagna 4. Өзбек тілінде: uch bosqichga ko'tarilish 5. Түрік тілінде: üç adımda tırmanma 6. Ағылшын тілінде: climbing in three steps 7. Испан тілінде: escalando en tres pasos 8. Неміс тілінде: Klettern in drei Schritten 9. Француз тілінде: grimper en trois étapes 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 31 наурыздағы отырысында прием – қабылдау нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 12 желтоқсандағы отырысында прием – қабылдау нұсқасы антенна сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында прием – қабылдау нұсқасы канал, квота сөздерімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье в три приема - үш тәсілмен өрмелеу. Дефинициясы | +4 |
300. | арқанмен өрмелеу | лазание на канате | лазание на канате арқанмен өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көне дене жаттығуларының бірі. Көптеген ережеге енгізілген. Бұл спорт қолдың бұлшық еттерін және ептілікті күшейтеді. 2. Әзірбайжан тілінде: ip dırmaşmaq 3. Қырғыз тілінде: аркан менен өсүүдө 4. Өзбек тілінде: arqon ko'tarilish 5. Түрік тілінде: ip tırmanışı 6. Ағылшын тілінде: rope climbing 7. Испан тілінде: escalada en cuerda 8. Неміс тілінде: Seilklettern 9. Француз тілінде: escalade sur corde 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье на канате - арқанмен өрмелеу Дефинициясы | +4 |
301. | сырыққа өрмелеу | лазание на шесте | лазание на шесте сырыққа өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көтеруге арналған гимнастикалық жабдық - төбеден бір аяғына ілінген дөңгелек қиманың ағаш штангасы. Ұзын тірек түріндегі спорттық жабдық, ол секіруді тірек ретінде орындау кезінде қолданылады. Динамикалық жүктеменің әсерінен секірудің бастапқы кезеңінде полюс бүгіліп, келесі фазаларда түзетіледі, бұл секіргішке штанганы сәтті жеңуге көмектеседі. Сырықтар бамбук, болат, дуралиннен жасалған. Заманауи тіректер арнайы синтетикалық талшықты материалдардан жасалған және жақсы секірту қасиеттеріне ие. 2. Әзірбайжан тілінде: dirəyə dırmaşmaq 3. Қырғыз тілінде: бир устун өсүүдө 4. Өзбек тілінде: qutbga ko'tarilish 5. Түрік тілінде: direk tırmanışı 6. Ағылшын тілінде: pole climbing 7. Испан тілінде: escalada en poste 8. Неміс тілінде: Stangenklettern 9. Француз тілінде: montée sur poteau 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье на шесте - сырыққа өрмелеу. Дефинициясы | +3 |
302. | тауға өрмелеу | лазание по горам | лазание по горам тауға өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тауға өрмелеу (ағыл. rock climbing) - табиғи және жасанды альпинизмге өрмелеуден тұратын спорт және ашық спорт түрі. 2. Әзірбайжан тілінде: dağlara dırmaşmaq 3. Қырғыз тілінде: тоолордо өсүүдө 4. Өзбек тілінде: tog'larga ko'tarilish 5. Түрік тілінде: dağ tırmanışı 6. Ағылшын тілінде: climbing mountains 7. Испан тілінде: escalar montañas 8. Неміс тілінде: Berge besteigen 9. Француз тілінде: escalader des montagnes 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье по горам - тауға өрмелеу. Дефинициясы | +3 |
303. | ағашқа өрмелеу | лазание по дереву | лазание по дереву ағашқа өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бұл балалар үшін әдеттегі іс-шара, сіз жазда ыстық кеште көршілеріңізбен зиратта елес ойнап, қар қорғанын тұрғыза аласыз. Балалар ағаштарға аз өрмелейтін сияқты. Тіпті өсіп-өнген ата-аналары, бұтақтардан бұтаққа ауысып, балаларының солай істейтінін көргенде, бұған жол бермейді. 2. Әзірбайжан тілінде: ağac dırmaşmaq 3. Қырғыз тілінде: агаш чыгуу 4. Өзбек тілінде: yog'ochga ko'tarilish 5. Түрік тілінде: ahşap tırmanışı 6. Ағылшын тілінде: wood climbing 7. Испан тілінде: escalada en madera 8. Неміс тілінде: Holzklettern 9. Француз тілінде: escalade en bois 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье по дереву - ағашқа өрмелеу. Дефинициясы | +3 |
304. | жартасқа өрмелеу | лазание по скалам | лазание по скалам жартасқа өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. rock climbing) - табиғи және жасанды альпинизмге өрмелеуден тұратын спорт және ашық спорт түрі. 2. Әзірбайжан тілінде: qayaya dırmaşmaq 3. Қырғыз тілінде: Аскадагы өсүүдө 4. Өзбек тілінде: toqqa chiqish 5. Түрік тілінде: kaya tırmanışı 6. Ағылшын тілінде: rock climbing 7. Испан тілінде: escalada en roca 8. Неміс тілінде: Klettern 9. Француз тілінде: escalade 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында скала – жартас нұсқасында бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье по скалам - жартасқа өрмелеу. Дефинициясы | +3 |
305. | бағанға өрмелеу | лазание по столбу | лазание по столбу бағанға өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Спорт түрлерінің бірі - өрмелеу жарысы болып саналды. Бұл байқау негізінен ұлттық мерекелерде өтті. Жерге қалың баған қазылып, тегіс жоспарланып, үстіне бекон төселген. Бағандардың жоғарғы жағына түрлі заттар салынған себет салынған. Олардың айтуынша, ең білгір қатысушылар қалталарына құм мен күлді жинап (кейде тіпті кеудесіне) салып, қолдарымен және қолдарымен сүртіп, себетке отырып, ішіндегісін өздері алды. 2. Әзірбайжан тілінде: bir dirəyə dırmaşmaq 3. Қырғыз тілінде: бир устун өсүүдө 4. Өзбек тілінде: ustunga ko'tarilish 5. Түрік тілінде: sütun tırmanma 6. Ағылшын тілінде: climbing a pillar 7. Испан тілінде: escalar un pilar 8. Неміс тілінде: eine Säule klettern 9. Француз тілінде: monter un pilier 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье по столбу - бағанға өрмелеу. Дефинициясы | +3 |
306. | төмпешiкке өрмелеу | лазание по тумбе | лазание по тумбе төмпешiкке өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Дененің тік тұрған позициясы. Жұптық және топтық жаттығулардағы стендтердің түрлері: аяғымен тұру, аяғы серіктестің иығында, иықта, тізе бүгілуімен, қолдарымен, бастарымен, қолдарымен жалаушамен және т.б.. Жұптық жаттығуларда тіректерді жасау әдістері: серпіліс, итеру, күш, доңғалақ, бұзу және т.б.. 2. Әзірбайжан тілінде: bir kürsüyə qalxmaq 3. Қырғыз тілінде: артыкчылык чыгуу 4. Өзбек тілінде: piyoda ko'tarilish 5. Түрік тілінде: bir kaide tırmanışı 6. Ағылшын тілінде: climbing a pedestal 7. Испан тілінде: subir a un pedestal 8. Неміс тілінде: auf einen Sockel klettern 9. Француз тілінде: monter sur un piédestal 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лазанье по тумбе - төмпешiкке өрмелеу. Дефинициясы | +3 |
307. | боксшы алақаншасы | лапа боксерская | лапа боксерская боксшы алақаншасы СаласыСпорт Этимологиясы 1.. Соққы күшін жұмсартатын жұмсақ төселген арнайы дөңгелек пішінді, ортасында дөңгелек нысана бар. Ол щетканың таралған саусақтарына қойылады. Негізінен, табан боксшының екпінді және дәл соққыларын өңдеуге, сондай-ақ жаттықтырушы табан соққыларына еліктеген кезде әртүрлі қорғаныс әрекеттерін жақсартуға арналған. 2. Әзірбайжан тілінде: boks pəncəsi 3. Қырғыз тілінде: аюудан Бокс 4. Өзбек тілінде: boks panjasi 5. Түрік тілінде: boks pençesi 6. Ағылшын тілінде: boxing paw 7. Испан тілінде: pata de boxeo 8. Неміс тілінде: Boxpfote 9. Француз тілінде: patte de boxe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лапа боксерская - боксшы алақаншасы. Дефинициясы | +3 |
308. | бокстағы солақайлық | левша в боксе | левша в боксе бокстағы солақайлық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Үлкен мидың оң жарты шарында сол аяқтың қозғалыс орталықтары, сол жақта - оң аяқтың орталықтары орналасқандығы белгілі. Әр адамда жарты шардың бірі басым деп саналады. Көптеген жағдайларда лефтандер оң қолмен алға қарай жылжиды, аяқтың ұшымен жүреді, аяқтың саусақтарында, қозғалмалы, ұзақ қашықтықта жүруге тырысады, оң қолдың сол иығынан оңға қарай жүреді және сол сияқты «оңға бұралады», оң қолмен ұруды қиындатады. 2. Әзірбайжан тілінде: boksda cənub tərəfi 3. Қырғыз тілінде: сологой бокс 4. Өзбек тілінде: boksda janubpaw 5. Түрік тілінде: boksta southpaw 6. Ағылшын тілінде: southpaw in boxing 7. Испан тілінде: zurdo en el boxeo 8. Неміс тілінде: Südpfote im Boxen 9. Француз тілінде: gaucher en boxe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. левша в боксе - бокстағы солақайлық. Дефинициясы | +2 |
309. | алаңның сол қапталы | левый край поля | левый край поля алаңның сол қапталы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жүйенің оң немесе сол жағы. 2. Ойын алаңының (платформаның) бүйір сызығына жақын орналасқан бөлігі. 2. Әзірбайжан тілінде: sahənin sol kənarı 3. Қырғыз тілінде: талаа сол жээк 4. Өзбек тілінде: maydonning chap qirrasi 5. Түрік тілінде: alanın sol kenarı 6. Ағылшын тілінде: left edge of the field 7. Испан тілінде: borde izquierdo del campo 8. Неміс тілінде: linker Rand des Feldes 9. Француз тілінде: bord gauche du champ 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында левый – сол нұсқасы берег сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. левый край поля - алаңның сол қапталы. Дефинициясы | +3 |
310. | сол жақ мәнерлеп сырғанаушы | левый фигурист | левый фигурист сол жақ мәнерлеп сырғанаушы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сағат тіліне қарсы айналу үшін олардың көпшілігі ыңғайлы конькимен сырғанаушы. 2. Әзірбайжан тілінде: sol skater 3. Қырғыз тілінде: сол муз 4. Өзбек тілінде: chap konkida uchish 5. Түрік тілінде: sol patenci 6. Ағылшын тілінде: left skater 7. Испан тілінде: patinador izquierdo 8. Неміс тілінде: linker Skater 9. Француз тілінде: patineur gauche 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында левый – сол нұсқасы берег сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. левый фигурист - сол жақ мәнерлеп сырғанаушы. Дефинициясы | -1 |
311. | жiпсаты | лестница веревочная | лестница веревочная жiпсаты СаласыСпорт Этимологиясы 1.Арқаннан жасалған баспалдақ. Арқан баспалдақтарында төсектер әрқашан арқан болады, ал қадамдар, жағдайларға байланысты, арқан немесе ағаштан тұрады. Мұндай баспалдақтардың басты ыңғайлылығы - олардың жеңілдігі мен ықшамдылығы; қолайсыздық - биіктікке тірене алмау, оларды үстіне бекіту қажеттілігі. 2. Әзірбайжан тілінде: ip nərdivan 3. Қырғыз тілінде: жип Шаты 4. Өзбек тілінде: arqon narvon 5. Түрік тілінде: halat merdiveni 6. Ағылшын тілінде: rope ladder 7. Испан тілінде: escalera de cuerda 8. Неміс тілінде: Strickleiter 9. Француз тілінде: échelle de corde 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында лестница – саты нұсқасы авто сөзімен бірігіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында лестница – саты нұсқасы винтовая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лестница веревочная – жiпсаты. Дефинициясы | +3 |
312. | гимнастикалық саты | лестница гимнастическая | лестница гимнастическая гимнастикалық саты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көтеруге, ілулі жаттығулар мен екпінге арналған гимнастикалық аппарат. Көлденең дөңгелек немесе сопақ шеңберлермен бекітілген екі параллель сәулелер. Ол тік және көлбеу болуы мүмкін. 2. Әзірбайжан тілінде: gimnastika pilləkənləri 3. Қырғыз тілінде: гимнастикалык тепкич 4. Өзбек тілінде: gimnastika zinapoyalari 5. Түрік тілінде: jimnastik merdivenleri 6. Ағылшын тілінде: gymnastic stairs 7. Испан тілінде: escaleras gimnásticas 8. Неміс тілінде: Gymnastiktreppen 9. Француз тілінде: escaliers de gymnastique 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында лестница – саты нұсқасы авто сөзімен бірігіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында лестница – саты нұсқасы винтовая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лестница гимнастическая – гимнастикалық саты. Дефинициясы | +3 |
313. | ағаш саты | лестница деревянная | лестница деревянная ағаш саты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Төмен көтерілуге және түсуге арналған қадамдар түріндегі құрылыс. 2. Әзірбайжан тілінде: taxta pilləkən 3. Қырғыз тілінде: жыгач-чийме менен 4. Өзбек тілінде: yog'och narvon 5. Түрік тілінде: ahşap merdiven 6. Ағылшын тілінде: wooden staircase 7. Испан тілінде: escalera de madera 8. Неміс тілінде: Holztreppe 9. Француз тілінде: escalier en bois 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында лестница – саты нұсқасы авто сөзімен бірігіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында лестница – саты нұсқасы винтовая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лестница деревянная – ағаш саты. Дефинициясы | +3 |
314. | жантайма саты | лестница наклонная | лестница наклонная жантайма саты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көлденеңінен көлденеңге қарай 60-тан 75° дейін баспалдақтар. 2. Әзірбайжан тілінде: meylli pilləkən 3. Қырғыз тілінде: жакын тепкич 4. Өзбек тілінде: moyil narvon 5. Түрік тілінде: eğik merdiven 6. Ағылшын тілінде: inclined staircase 7. Испан тілінде: escalera inclinada 8. Неміс тілінде: schräge Treppe 9. Француз тілінде: escalier incliné 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында лестница – саты нұсқасы авто сөзімен бірігіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында лестница – саты нұсқасы винтовая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лестница наклонная - жантайма саты. Дефинициясы | +3 |
315. | керегетор саты | лестница решетчатая | лестница решетчатая керегетор саты СаласыСпорт Этимологиясы 1. саты (трап) - негізгі гимнастикамен айналысуға арналған өрмелеу аппараттары; ені 9,5 см және қалыңдығы 4,5 см тік қадамдардан тұрады және олардың арасындағы 52 см қашықтықта бекітілген қадамдар (айқыштар). Саты төбеге, ал түбіне еденге бекітілген. Саты арқан немесе аралас болуы мүмкін (ағаш арқандармен арқан). 2. Әзірбайжан тілінде: trellised pilləkən 3. Қырғыз тілінде: тор-чийме менен 4. Өзбек тілінде: zinapoya zinapoyasi 5. Түрік тілінде: kafes merdiven 6. Ағылшын тілінде: trellised staircase 7. Испан тілінде: escalera enrejada 8. Неміс тілінде: vergitterte Treppe 9. Француз тілінде: escalier à treillis 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында лестница – саты нұсқасы авто сөзімен бірігіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 11 желтоқсандағы отырысында лестница – саты нұсқасы винтовая сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лестница решетчатая - керегетор саты. Дефинициясы | +3 |
316. | ұшу аппараттары | летательные аппараты | летательные аппараты ұшу аппараттары СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жасанды ұшатын объект алдын-ала белгіленген жағдайда (атмосфералық, ғарыштық немесе екі орта - аэроғарыштық) мақсатты басқарылатын ұшуды орындауға арналған. 2. Әзірбайжан тілінде: təyyarə 3. Қырғыз тілінде: самолет 4. Өзбек тілінде: samolyotlar 5. Түрік тілінде: uçak 6. Ағылшын тілінде: aircrafts 7. Испан тілінде: aeronave 8. Неміс тілінде: Flugzeuge 9. Француз тілінде: avion 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. летательные аппараты - ұшу аппараттары. Дефинициясы | +3 |
317. | емдік гимнастика | лечебная гимнастика | лечебная гимнастика емдік гимнастика СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дене тәрбиесі әдістерін қолдана отырып ауруларды емдеу мен алдын-алуды зерттейтін (әдетте физиотерапиялық процедуралар мен массаж үйлесімінде) медицина саласы. Негізгі терапевтік әдіс - терапиялық гимнастика (арнайы таңдалған жаттығулар). Алдын алу мақсатында гигиеналық гимнастика, спорттық жаттығу, ойынды қолдану. 2. Әзірбайжан тілінде: tibbi gimnastika 3. Қырғыз тілінде: дене тарбия 4. Өзбек тілінде: tibbiy gimnastika 5. Түрік тілінде: tıbbi jimnastik 6. Ағылшын тілінде: physiotherapy 7. Испан тілінде: gimnasia médica 8. Неміс тілінде: Medizinische Gymnastik 9. Француз тілінде: gymnastique médicale 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лечебная гимнастика - емдік гимнастика. Дефинициясы | +4 |
318. | емдік уқалау | лечебный массаж | лечебный массаж емдік уқалау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Адамның тіндері мен мүшелеріне аппараттар немесе қолдар арқылы жасалатын арнайы әдістермен механикалық әсер ету. Дәрігер бірқатар ауруларға тағайындаған терапевтік мақсаттарда жүргізілетін массаж. 2. Әзірбайжан тілінде: terapevtik masaj 3. Қырғыз тілінде: massotherapy 4. Өзбек тілінде: terapevtik massaj 5. Түрік тілінде: terapötik masaj 6. Ағылшын тілінде: massotherapy 7. Испан тілінде: masaje terapéutico 8. Неміс тілінде: therapeutische Massage 9. Француз тілінде: massage thérapeutique 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. лечебный массаж - емдік уқалау. Дефинициясы | +4 |
319. | жүзу сызығы | линия плавания | линия плавания жүзу сызығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Мақсаты - қысқа уақыт ішінде әртүрлі қашықтықта әртүрлі тәсілмен жүзу. 50-ден 1500 м-ге дейінгі қашықтықтардың артқы жағында еркін жүзуді қамтиды. 2. Әзірбайжан тілінде: üzmə xətti 3. Қырғыз тілінде: жел сап 4. Өзбек тілінде: suzish liniyasi 5. Түрік тілінде: yüzme hattı 6. Ағылшын тілінде: swimming line 7. Испан тілінде: línea de natación 8. Неміс тілінде: Schwimmleine 9. Француз тілінде: ligne de natation 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия – жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия плавания - жүзу сызығы. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
320. | қақпа алаңының сызығы | линия площади ворот | линия площади ворот қақпа алаңының сызығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тік бұрышты спорт алаңының ұзын жолдары (ойын алаңы). Теннис алаңында ішкі және сыртқы бүйір сызықтар белгіленген. Қиғаш ішкі сызықтар бір ойын алаңын, дубль ойыны үшін бүйірлік сыртқы сызықтарды шектейді. Бірқатар спорт ойынында әртүрлі өлшемдегі және формадағы алаңның, голдар сызығына жақын орналасқан және тікелей алдында орналасқан. Осы бағытта әрекет етіп, қақпашы ойын ережелерінде қарастырылған белгілі бір артықшылықтарға ие. 2. Әзірбайжан тілінде: qol sahəsi xətti 3. Қырғыз тілінде: көбөйтүү сап 4. Өзбек тілінде: maqsad maydoni chizig'i 5. Түрік тілінде: hedef alanı çizgisi 6. Ағылшын тілінде: goal area line 7. Испан тілінде: línea de área de portería 8. Неміс тілінде: Torraumlinie 9. Француз тілінде: ligne de surface de but 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия площади ворот - қақпа алаңының сызығы. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
321. | қақпашы алаңының сызығы | линия площадки вратаря | линия площадки вратаря қақпашы алаңының сызығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қақпашының алаңын шектейтін гандбол алаңы. Тік бұрышты спорт алаңының ұзын жолдары (ойын алаңы). Теннис алаңында ішкі және сыртқы бүйір сызықтар белгіленген. Қиғаш ішкі сызықтар бір ойын алаңын, дубль ойыны үшін бүйірлік сыртқы сызықтарды шектейді. 2. Әзірбайжан тілінде: qapıçı bölgəsi xətti 3. Қырғыз тілінде: дарбазачы аянты сап 4. Өзбек тілінде: darvozabon maydoni chizig'i 5. Түрік тілінде: kaleci alan çizgisi 6. Ағылшын тілінде: goalie area line 7. Испан тілінде: línea de área de portero 8. Неміс тілінде: Torwart-Bereichslinie 9. Француз тілінде: ligne de gardien de but 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 14 желтоқсандағы отырысында площадка – алаң нұсқасы бірнеше (5) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия площадки вратаря - қақпашы алаңының сызығы. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
322. | жартылай қорғаныс шебi | линия полузащиты | линия полузащиты жартылай қорғаныс шебi СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тікбұрышты спорт алаңының (алаңның) ұзын сызықтары спортшы командалық спорттық ойындарда, қорғаныс және шабуыл сызықтары арасындағы қорғаныс та, шабуылдау әрекеттерінде де тікелей қатысады. Қорғаныста да, шабуылда да қатысатын және қорғаныс пен шабуыл сызықтарының арасында алаңның ортасында әрекет ететін командалық спорттық ойындарда спортшы. 2. Әзірбайжан тілінде: orta xətt 3. Қырғыз тілінде: Ортодо сап 4. Өзбек тілінде: yarim himoya chizig'i 5. Түрік тілінде: orta saha çizgisi 6. Ағылшын тілінде: midfield line 7. Испан тілінде: línea del medio campo 8. Неміс тілінде: Mittelfeldlinie 9. Француз тілінде: milieu de terrain 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия полузащиты - жартылай қорғаныс шебi. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
323. | ескерту сызығы | линия предупреждения | линия предупреждения ескерту сызығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Семсер, қылышпен семсерлесушілер жолының артқы шекарасынан 1 м, қылыштасу мен қылыштардағы семсерлесу кезінде қоршау жолының артқы шекарасынан 2 м қашықтықта орналасқан. 2. Әзірбайжан тілінде: xəbərdarlıq xətti 3. Қырғыз тілінде: эскертүү сап 4. Өзбек тілінде: ogohlantirish chizig'i 5. Түрік тілінде: uyarı hattı 6. Ағылшын тілінде: warning line 7. Испан тілінде: línea de advertencia 8. Неміс тілінде: Warnzeile 9. Француз тілінде: ligne d'avertissement 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы үшінші отырысында предупреждение – ескерту нұсқасында бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында предупреждение – ескерту нұсқасы штормовое сөзімен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия предупреждения - ескерту сызығы. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
324. | нысанаға алу сызығы | линия прицеливания | линия прицеливания нысанаға алу сызығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Көрікті жерлерді анықтайтын параметрлерге сәйкес келетін көрікті жерлерді көру нүктелерінен өтетін түзу сызық. Тікелей жебе көзден ойықтың ортасы арқылы немесе көру биіктігі деңгейінде немесе диоптердің ортасы арқылы және үстіңгі жағынан өтетін түзу сызық. 2. Әзірбайжан тілінде: hədəf xətti 3. Қырғыз тілінде: boresight 4. Өзбек тілінде: maqsad chizig'i 5. Түрік тілінде: amaç çizgisi 6. Ағылшын тілінде: aim line 7. Испан тілінде: línea de puntería 8. Неміс тілінде: Ziellinie 9. Француз тілінде: ligne de visée 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия прицеливания - нысанаға алу сызығы. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
325. | алаңның орта сызығы | линия середины поля | линия середины поля алаңның орта сызығы СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Алаңда спорттық ойындарға (футбол, хоккей, допты хоккей, допты хоккей, волейбол, гандбол) арналған алаңда сызық салынып, оны екіге бөледі. Футбол алаңының, хоккейдің, доппен хоккей ойнаудың ортаңғы сызығында алаңның ортасын көрсететін белгі қойылады. 2. Теннис кортында - корттың көлденең осінен алаң сызығына бүйір сызықтардан тең қашықтықта өтетін бойлық сызық. 2. Әзірбайжан тілінде: orta xətt 3. Қырғыз тілінде: орта алан сызыгыы 4. Өзбек тілінде: yarim himoya chizig'i 5. Түрік тілінде: orta saha çizgisi 6. Ағылшын тілінде: midfield line 7. Испан тілінде: línea del medio campo 8. Неміс тілінде: Mittelfeldlinie 9. Француз тілінде: milieu de terrain 10. Бекітілген нұсқасы: Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында линия – сызық нұсқасы бірнеше (20) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (8) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2004 жылғы 31 наурыздағы отырысында линия –жол нұсқасы бірнеше (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында линия –желі нұсқасы бірнеше (7) сөзбен, линия – сызық (4) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 1999 жылғы үшінші отырысында поле – өріс нұсқасы бірнеше (6) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2005 жылғы 15 шілдедегі отырысында поле – өріс нұсқасы фирновое – сіремұз сөзімен тіркесіп бекітілген термин. Қазақстан Республикасы үкіметінің жанындағы Республикалық терминология комиссиясының 2015 жылғы 6 қазандағы отырысында поле – өріс нұсқасы бірнеше (6) сөзбен тіркесіп бекітілген термин. 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. линия середины поля - алаңның орта сызығы. Алаңның орта сызығы – средняя линия поля деп аударылады. Сондықтан дұрыс нұсқасы – алаң ортасы сызығы. Линияны – сызығы деп алу керек, себебі бір мағына беретін линия сөзі – бірде шеп, бірде сызық деп аударылған. түрлі келеңсіздік туындамауы үшін линия-сызық нұсқасын спортқа қатысты сөздерде қолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +4 |
326. | абсолюттік күш | абсолютная сила | абсолютная сила абсолюттік күш СаласыСпорт Этимологиясы 1. Абсолюттік күш – спортшының, не туристің динамикалық немесе статистикалық режимдегі мүміндік күшінің көрсеткіші. 2. Әзербайжан: mütləq güc 3. Қырғыз: абсолюттук күч 4. Өзбек: mutlaq kuch 5. Түрік: mutlak güç 6. Ағылшын: absolute strength 7. Испан: fuerza absoluta 8. Неміс: absolute Stärke 9. Француз: force absolue 10. Заңнама: абсолюттік күш 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:абсолюттік күш Дефинициясы | +4 |
327. | автомототуризм | автомототуризм | автомототуризм автомототуризм СаласыСпорт Этимологиясы 1. Автомототуризм – туризм түрі, көлік жолдарында автомобиль және мотоцикл көліктерімен белгіленген тәртіп бойынша саяхаттық туристік қозғалысы. 2. Әзербайжан: avtourourism 3. Қырғыз: авомототуризм 4. Өзбек: avtomototurizm 5. Түрік: avtomototurizm 6. Ағылшын: avtomototurizm 7. Испан: autoturismo 8. Неміс: Autotourismus 9. Француз: autotourisme 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автомототуризм Дефинициясы | +4 |
328. | мұзбалға, айсбайль | айсбайль | айсбайль мұзбалға, айсбайль СаласыСпорт Этимологиясы 1. Айсбайль ( нем. еis – мұз және Beil – балға ) қысқартылған (ұзын. 55-60 см) күрек орнына қолданылатын мұзжарғыш балға, альпинистер мен тау шыңына шығатын туристер мұздақ, қарлы тау беткейлері мен жартастарды өту үшін қолданады. 2. Әзербайжан: dondurma 3. Қырғыз: 4. Өзбек: muzqaymoq 5. Түрік: aysbayl 6. Ағылшын: icebayl 7. Испан: icebayl 8. Неміс: icebayl 9. Француз: icebayl 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: мұзбалға, айсбайль Дефинициясы | +4 |
329. | су аумақ, акватория | акватория | акватория су аумақ, акватория СаласыСпорт Этимологиясы 1. Су аумағы ( лат. aqua — су, territorium — аумақ ) — су бетінің табиғи немесе шартты шекаралары шектелген учаске. 2. Әзербайжан: su sahəsi 3. Қырғыз: суу аймагы 4. Өзбек: suv maydoni 5. Түрік: su alanı 6. Ағылшын: water area 7. Испан: area de agua 8. Неміс: Wasserfläche 9. Француз: zone d'eau 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: су аумақ, акватория Дефинициясы | 0 |
330. | алпинистер клубы | альпинистский клуб | альпинистский клуб алпинистер клубы СаласыСпорт Этимологиясы Альпинистер клубы - кәсіби және әуесқой альпинизммен шұғылданатындардың жұмысын ұйымдастыратын және үйлестіретін клуб. 2. Әзербайжан: alpinizm 3. Қырғыз: тоолук 4. Өзбек: alpinizm 5. Түрік: dağcılık 6. Ағылшын: mountaineering 7. Испан: montañismo 8. Неміс: Bergsteigen 9. Француз: alpinisme 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альпинистер клубы Дефинициясы | +4 |
331. | альпинистік лагерь | альпинистский лагерь | альпинистский лагерь альпинистік лагерь СаласыСпорт Этимологиясы Альпинистік лагерь – альпинизм және туристік альпинизммен айналысушылар шеберлігін шыңдайтын, үйрететін, оқу –жаттығу жұмыстарын жүргізетін орын. 2. Әзербайжан: alpinizm 3. Қырғыз: тоолук 4. Өзбек: alpinizm 5. Түрік: dağcılık 6. Ағылшын: mountaineering 7. Испан: montañismo 8. Неміс: Bergsteigen 9. Француз: alpinisme 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:альпинизм Дефинициясы | +4 |
332. | американдық жоспар | американский план | американский план американдық жоспар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Американдық жоспар - қонақ үйінде орналасу баға құнын есептеу әдісі, бұл әдіс бойынша баға құнына қонақ үйінің бөлмесі мен екі рет тамақтану (таңғы ас пен түскі ас немесе таңғы ас пен кешкі ас) кіреді. 2. Әзербайжан: amerikan planı 3. Қырғыз: Америка планы 4. Өзбек: Amerika rejasi 5. Түрік: amerikan planı 6. Ағылшын: american plan 7. Испан: plan americano 8. Неміс: amerikanischer Plan 9. Француз: plan américain 10. Заңнама: - 11. Бекітілген:- 12. Ұсыныстар: американ жоспары Дефинициясы | -3 |
333. | ағылшындық таңғы асы | английский завтрак | английский завтрак ағылшындық таңғы асы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ағылшындық таңғы ас – дәстүрлі ағылшын таңғы ас тағамдарының жиынтығы. А.таңғы ас құрамына міндетті түрде жұмыртқа, бекон, бұқтырылған үрмебұршақ кіреді, қосымша саңырауқұлақ және қызанақ туристерге ұсынылады. 2. Әзербайжан: ingilis kahvaltısı 3. Қырғыз: эртең мененки тамак 4. Өзбек: ingliz kahvaltısı 5. Түрік: ingiliz kahvaltısı 6. Ағылшын: English breakfast 7. Испан: desayuno inglés 8. Неміс: englisches Frühstück 9. Француз: petit-déjeuner anglais 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: ағылшындық таңғы асы Дефинициясы | +3 |
334. | апарт – отель | апарт - отель | апарт - отель апарт – отель СаласыСпорт Этимологиясы 1.Апарт –отель (ағыл. apart(ment)- hotel < apart - бөлек + hotel – қонақ үй) – қонақ үйінің түрі, бұндай қонақ үйлерде туристер бөлек пәтермен және тамақ әзірлейтін асүймен жабдықталған қонақ үйі. 2. Әзербайжан: apart otel 3. Қырғыз: Hotel 4. Өзбек: apart-mehmonxona 5. Түрік: Apart - Otel 6. Ағылшын: apart-hotel 7. Испан: apart-hotel 8. Неміс: Apart-Hotel 9. Француз: appart-hotel 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апарт - отель Дефинициясы | +4 |
335. | апартаменттер | апартаменты | апартаменты апартаменттер СаласыСпорт Этимологиясы 1.Апартаменттер ( фр. appartement — үй, итал. appartamento — пәтер) — бөлме немесе үйдің ішінде жайғасатын бөлек орын. 2. Әзербайжан: mənzillər 3. Қырғыз: батирлер 4. Өзбек: kvartira 5. Түрік: daireler 6. Ағылшын: apartments 7. Испан: apartamentos 8. Неміс: Wohnungen 9. Француз: appartements 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:апартаменттер Дефинициясы | +4 |
336. | агенттік шарттар | агентские договоры | агентские договоры агенттік шарттар СаласыСпорт Этимологиясы 1.Агенттік шарт — бұл шарт бойынша агент – сыйақы алу үшін бірінші жақтың тапсырмасы бойынша бірінші жақтың атынан немесе өзінің атынан заңды және басқа да әрекеттерді жүзеге асыруды міндетке алады. 2. Әзербайжан: agentlik müqavilələri 3. Қырғыз: агенттик келишимдерди 4. Өзбек: agentlik shartnomalari 5. Түрік: acenta sözleşmeleri 6. Ағылшын: agency contracts 7. Испан: contratos de agencia 8. Неміс: Agenturverträge 9. Француз: contrats d'agence 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: агенттік шарттар Дефинициясы | +4 |
337. | белсенді туризм | активный туризм | активный туризм белсенді туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Белсенді туризм – жаяу жүру, шаңғы, велосипед тебу мен ат үстіндегі туризм түрлері арқылы белсенді демалу немесе белсенді туризм дейді 2. Әзербайжан: aktiv turizm 3. Қырғыз: активдүү туризм 4. Өзбек: faol turizm 5. Түрік: aktif turizm 6. Ағылшын: active tourism 7. Испан: turismo activo 8. Неміс: aktiver Tourismus 9. Француз: tourisme actif 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: белсенді туризм Дефинициясы | +4 |
338. | аннуляция | аннуляция | аннуляция аннуляция СаласыСпорт Этимологиясы 1. Аннуляция- туристік сапардың күшін жою, тоқтату 2. Әзербайжан: ləğv 3. Қырғыз: жокко чыгаруу 4. Өзбек: bekor qilish 5. Түрік: iptal 6. Ағылшын: cancellation 7. Испан: cancelación 8. Неміс: Stornierung 9. Француз: annulation 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аннуляция Дефинициясы | +4 |
339. | аннуляция мерзімдері | аннуляционные сроки | аннуляционные сроки аннуляция мерзімдері СаласыСпорт Этимологиясы 1.Аннуляция мерзімдері - турист келгенге дейінгі календарлық күндердің саны, олар сақталған жағдайда аннуляция уақытында жасалды деп саналады. Белгіленген мерзімдер төмендетілген кезде аннуляция кешіктірілді деп танылады. 2. Әзербайжан: ləğv şərtləri 3. Қырғыз: annulyatsionnye күндөр 4. Өзбек: Bekor qilish shartlari 5. Түрік: iptal şartları 6. Ағылшын: cancellation terms 7. Испан: términos de cancelación 8. Неміс: Stornierungs bedingungen 9. Француз: conditions d'annulation 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:аннуляция мерзімдері Дефинициясы | +3 |
340. | аннуляциялық айыппұлдар | аннуляционные штрафы | аннуляционные штрафы аннуляциялық айыппұлдар СаласыСпорт Этимологиясы 1.Аннуляциялық айыппұлдар - аннуляциялық мерзімдер (келмей қалу немесе кейін келу) бұзылған кезде туроператорларға төлеу үшін орналастырылатын қаражат соммасы 2. Әзербайжан: ləğv haqqı 3. Қырғыз: аннуляцияоо айып 4. Өзбек: bekor to'lovlari 5. Түрік: iptal ücretleri 6. Ағылшын: cancellation fees 7. Испан: gastos de cancelación 8. Неміс: Stornierungsgebühren 9. Француз: frais d'annulation 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: анануляциялық айыппұлдар Дефинициясы | +4 |
341. | тапсырыс аннуляциясы | аннуляция заказа | аннуляция заказа тапсырыс аннуляциясы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Тапсырыс аннуляциясы - туроператордың тапсырыстан немесе оның қандай болмасын бір бөлігінен бас тартуы. Аннуляциялау келмей қалу немесе кейін келу болып бөлінеді. 2. Әзербайжан: bir sifarişin ləğvi 3. Қырғыз: жокко чыгаруу саясаты 4. Өзбек: Buyurtmani bekor qilish 5. Түрік: siparişin iptali 6. Ағылшын: cancellation of an order 7. Испан: cancelación de un pedido 8. Неміс: Stornierung einer Bestellung 9. Француз: annulation d'une commande 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тапсырысты аннуляциялау Дефинициясы | +3 |
342. | апгрейд | апгрейд | апгрейд апгрейд СаласыСпорт Этимологиясы 1. Апгрейд (ағылш. upgrade көтеру, жақсарту, жаңғырту) туристен қосымша төлемақы дәрежесін көтеру арқылы қызмет (номер) көрсету. 2. Әзербайжан: yeniləmə 3. Қырғыз: жогорулатуу 4. Өзбек: yangilash 5. Түрік: yükseltmek 6. Ағылшын: upgrade 7. Испан: actualizar 8. Неміс: aktualisieren 9. Француз: mise à niveau 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апгрейд Дефинициясы | +4 |
343. | аламан бәйге | аламан байга | аламан байга аламан бәйге СаласыСпорт Этимологиясы 1.Аламан бәйге — ат жарысы. Қазақтың ертеден келе жатқан ұлттық ойыны. Аламан бәйгеге 20-60, кейде одан да көп сәйгүлік қосылады. Ат 25-100 шақырым қашықтыққа шабады. 2. Әзербайжан: Alaman Baiga 3. Қырғыз: 4. Өзбек: Alaman Baiga 5. Түрік: Alaman Baiga 6. Ағылшын: Alaman Baiga 7. Испан: Alaman Baiga 8. Неміс: Alaman Baiga 9. Француз: Alaman Baiga 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аламан бәйгі Дефинициясы | +4 |
344. | туристік база | база туристическая | база туристическая туристік база СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туристтік база (қысқаша. турбаза) — туристер мен экскурсанттар, тұрғындардың демалыстары мен ойын - сауықтарын, мәдени –тұрмыстық уақытын өткізу, олардың тамақтану орындарын орналастыру үшін салынған ғимараттар, құрылыстар немесе құрылыс кешендері, спорт базасының бір түрі. 2. Әзербайжан: turizm bazası 3. Қырғыз: туристтик жайлар 4. Өзбек: sayyohlik bazasi 5. Түрік: turist üssü 6. Ағылшын: tourist base 7. Испан: base turistica 8. Неміс: touristische Basis 9. Француз: base touristique 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:туристік база Дефинициясы | +4 |
345. | базалық лагерь | базовый лагерь | базовый лагерь базалық лагерь СаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Базалық лагерь - оқу жаттығу және жаттықтыруларға арналған, туристік маршруттардың жеңіл және техникалық жағынан қиын өткелдері арасындағы асу пункті. 2. Әзербайжан: əsas düşərgə 3. Қырғыз: базалык лагерьи 4. Өзбек: asosiy lager 5. Түрік: ana kamp 6. Ағылшын: base camp 7. Испан: ana kamp 8. Неміс: Basislager 9. Француз: camp de base 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: базалық лагерь Дефинициясы | +4 |
346. | яхта жарысы | Байга/ гонка яхт | Байга/ гонка яхт яхта жарысы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Яхталар жарысы - желкенді яхталардың жарысы 2. Әзербайжан: yat yarışları 3. Қырғыз: кайык атаандаштык 4. Өзбек: qayiq tanlovla 5. Түрік: yat yarışmaları 6. Ағылшын: yacht competitions 7. Испан: competiciones de yates 8. Неміс: Yachtwettbewerbe 9. Француз: compétitions de yacht 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: яхталар жарысы Дефинициясы | +4 |
347. | желкенді қылқайық, байдарка | байдарка парусная | байдарка парусная желкенді қылқайық, байдарка СаласыСпорт Этимологиясы 1.Желкенді қылқайық, байдарка — еспелі қайықтан өзгеше жеңіл қайық, орнықты желкенмен және үлкен жылдамдықпен (яхтадан жылдамырақ) жүзуге мүмкіндік беретін шверттік қондырғымен жабдықталған. 2. Әзербайжан: yelkənli kayak 3. Қырғыз: байдарка жел 4. Өзбек: yelken qayig'i 5. Түрік: yelkenli kayık 6. Ағылшын: sailing kayak 7. Испан: kayak de vela 8. Неміс: Kajak fahren 9. Француз: voile de kayak 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенді қылқайық, байдарка Дефинициясы | +3 |
348. | туристік байдарка, қылқайық | байдарка туристская | байдарка туристская туристік байдарка, қылқайық СаласыСпорт Этимологиясы 1. Туристік байдарка, қылқайық –екі жағы жалпақ ескепен алға қарап отырып, есетін турист отырған жерден басқа үсті жабық ұзынша елген жеңіл қайық, жиналмалы болады, қаңқасы ағаштан, пластмассадан, металдан жасалып, сырты су өткізбейтін материалмен қапталады. 2. Әзербайжан: turistік kayak 3. Қырғыз: каяк туризм 4. Өзбек: turistik kayak 5. Түрік: turist kayık 6. Ағылшын: tourist kayak 7. Испан: kayak turistico 8. Неміс: Touristenkajak 9. Француз: kayak touristique 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристік байдарка, қылқайық Дефинициясы | +4 |
349. | жалғыз кісілік байдарка (қылқайық) | байдарка - одиночка | байдарка - одиночка жалғыз кісілік байдарка (қылқайық) СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жалғыз кісілік байдарка – жалғыз кісі отырып есетін қылқайық, 2. Әзербайжан: kayak loner 3. Қырғыз: каяк бир 4. Өзбек: qayiq yolg'iz 5. Түрік: kayık yalnız 6. Ағылшын: kayak loner 7. Испан: kayak solitario 8. Неміс: Kajak-Einzelgänger 9. Француз: solitaire de kayak 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жалғыз кісілік байдарка, қылқайық Дефинициясы | +4 |
350. | сергектік | бодрость | бодрость сергектік СаласыСпорт Этимологиясы 1.Сергектік — адамның белгілі бір іс-әрекеті жүзеге асыру жағдайындағы жүйке жүйесі белсенділігінің не функциялық күйінің мінез-құлықтық көрінісі. Сергектік мезгіл-мезгіл ұйқымен орын ауыстырып, сергектік-ұйқы циклін құрайды. Сергектіктің мынадай деңгейлері сараланады: ширығудың шекті деңгейі, белсенді сергектік, байсалды сергектік. Сергектіктің әрбір деңгейі вегетациялық, моторлық және электроэнцефалографиялық көрсеткіштер кешенімен ажыратылады. 2. Әзербайжан: şənlik 3. Қырғыз: жайдары 4. Өзбек: quvnoqlik 5. Түрік: neşe 6. Ағылшын: cheerfulness 7. Испан: alegría 8. Неміс: Fröhlichkeit 9. Француз: gaieté 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар:сергектік Дефинициясы | +4 |
351. | айлақ | бухта | бухта айлақ СаласыСпорт Этимологиясы 1.Айлақ - кемелер мен құрылымдар жүгiнiң өңделуiн немесе сапарға жөнелтудi күтiп тұратын, сондай-ақ қажеттi амалдар орындалатын кемежайға және рейдтер құрылғысына кемелердiң келуi мен онда тұруы үшiн қызмет ететiн су бетiнiң шектеулi телімі. 2. Әзербайжан: körfəz 3. Қырғыз: Байт 4. Өзбек: janob 5. Түрік: bay 6. Ағылшын: bay 7. Испан: la bahia 8. Неміс: die Bucht 9. Француз: la baie 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар:айлақ Дефинициясы | +4 |
352. | жүк квитанциясы | багажная квитанция | багажная квитанция жүк квитанциясы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Жүк квитанциясы - жүк тасымалдаушының қайсыбір құндылықты тасымалдауға қабылдағаны туралы құжат болып табылады. 2. Әзербайжан: baqaj yoxlaması 3. Қырғыз: багаж 4. Өзбек: yuklarni tekshirish 5. Түрік: bagaj kontrolü 6. Ағылшын: baggage check 7. Испан: chequeo de equipaje 8. Неміс: Gepäckkontrolle 9. Француз: enregistrement des bagages 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүк квитанциясы Дефинициясы | 0 |
353. | хауыз, бассейн | бассейн | бассейн хауыз, бассейн СаласыСпорт Этимологиясы Хауыз –жүзуден, суға секіруден, су добын ойнаудан, қайық есуден жаттығулар, жарыстар өткізуге арналған табиғи немесе қолдан жасалған су қоймасы 2. Әзербайжан: hovuz 3. Қырғыз: бассейн 4. Өзбек: hovuz 5. Түрік: havuz 6. Ағылшын: pool 7. Испан: la piscina 8. Неміс: Schwimmbad 9. Француз: la piscine 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: хауыз, бассейн Дефинициясы | +3 |
354. | жағалау қызметі | береговое обслуживание | береговое обслуживание жағалау қызметі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Жағалау қызметі – круиздік кеменің порттарды тоқтаған кезінде круиз туристеріне көрсетілетін (экскурсиялар, театрлық көрсетілімдер және тағы басқа ) қызмет көрсету жиынтығы. 2. Әзербайжан: sahil xidməti 3. Қырғыз: жээк кызматы 4. Өзбек: qirg'oq xizmati 5. Түрік: sahil servisi 6. Ағылшын: shore service 7. Испан: servicio en tierra 8. Неміс: Landdienst 9. Француз: service à terre 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жағалау қызметі Дефинициясы | +3 |
355. | баж салғынсыз әкелу | безпошлинный ввоз | безпошлинный ввоз баж салғынсыз әкелу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Баж салығынсыз әкелу – мемлекет органдардың азаматтардан, мекемелерден және ұйымдардан баж салығынсыз әкелуге рұқсаттар. 2. Әзербайжан: gümrüksiz idxal 3. Қырғыз: алымсыз импорт 4. Өзбек: boj olinmaydigan import 5. Түрік: gümrüksüz ithalat 6. Ағылшын: duty-free importation 7. Испан: importación libre de impuestos 8. Неміс: zollfreie Einfuhr 9. Француз: pas de palette 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баж салығынсыз әкелу Дефинициясы | +3 |
356. | блок- чартер | блок - чартер | блок - чартер блок- чартер СаласыСпорт Этимологиясы 1. Блок –чартер - әуе көлігі рейстерін түгел немесе тұрақты бірнеше рейстерінің белгілі бір бөлігін жалға алу. 2. Әзербайжан: blok-nizamnamə 3. Қырғыз: блок- чартер 4. Өзбек: blok-charter 5. Түрік: charter ünite 6. Ағылшын: block-charter 7. Испан: carta de bloque 8. Неміс: Blockcharter 9. Француз: charte de bloc 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: блок -чартер Дефинициясы | +4 |
357. | брондау | бронирование | бронирование брондау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Брондау — қонақ үй бөлмелеріне және демалыс орындары, ресторан, кафелердің үстелдеріне алдын-ала тапсырыс беру. 2. Әзербайжан: rezervasyon 3. Қырғыз: отели 4. Өзбек: rezervasyon 5. Түрік: rezervasyon 6. Ағылшын: booking 7. Испан: reserva 8. Неміс: buchen 9. Француз: réservation 10. Заңнама: - брондау 11. Бекітілген:- 12. Ұсыныстар:брондау Дефинициясы | +4 |
358. | бунгало | бунгало | бунгало бунгало СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бу́нгало ( хинди बंगला banglā — бенгаль стилінде; айтылуы — бунга́ло) — жалпақ төбелі және кең дәлізді бір отбасына арналған бірқабатты үй 2. Әзербайжан: bungalov 3. Қырғыз:бунгало 4. Өзбек: bungalov 5. Түрік: bungalov 6. Ағылшын: bungalow 7. Испан: bungalow 8. Неміс: Bungalow 9. Француз: bungalow 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бунгало Дефинициясы | +4 |
359. | қызмет көрсету бюросы | бюро обслуживания | бюро обслуживания қызмет көрсету бюросы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қызмет көрсету бюросы – қонақүйінде ақпараттық сервис, валюта – қаржылық операциялар мен қонақтарды көлік билеттері және мәдени-сауықтыру іс шараларына қатысуын қамтамасыз етумен, сондай-ақ қажет болған кезде медициналық көмек көресту жөніндегі қонақ үй бюросы болып саналады. 2. Әзербайжан: xidmət bürosu 3. Қырғыз: тейлөө бөлүмү 4. Өзбек: xizmat ko'rsatish byurosi 5. Түрік: servis bürosu 6. Ағылшын: service bureau 7. Испан: oficina de servicios 8. Неміс: Servicebüro 9. Француз: bureau de service 10. Заңнама: - қызмет көрсету бюросы, қамтамасыз ету бюросы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қызмет көрсету бюросы Дефинициясы | +4 |
360. | басбой | басбой | басбой басбой СаласыСпорт Этимологиясы 1. Басбой — ресторанның, бардың (су құю, столдарды, күлсауыттарды жинау, сүрту және тағы басқа) жұмыстарды атқаратын кіші қызметші 2. Әзербайжан: bas 3. Қырғыз: Басби 4. Өзбек: bosh 5. Түрік: kürk başlık 6. Ағылшын: bass 7. Испан: bajo 8. Неміс: вass 9. Француз: basse 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: басбой Дефинициясы | +4 |
361. | беллмэн | беллмэн | беллмэн беллмэн СаласыСпорт Этимологиясы 1. Беллмэн — жүк таситын не жеткізетін және қонақтардың тапсырмаларын орындайтын отель қызметшісі. 2. Әзербайжан: bellman 3. Қырғыз: - 4. Өзбек: bellman 5. Түрік: bellmen 6. Ағылшын: bellman 7. Испан: botones 8. Неміс: Glöckchen 9. Француз: chasseur 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: беллмэн Дефинициясы | +4 |
362. | бизнес тур | бизнес тур | бизнес тур бизнес тур СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бизнес тур – компания/ ұйымдар өкілдері іскерлік (коммерциялық) мақсатта немесе корпоративтік ісшараларды ұйымдастыру мақсатында жүргізілетін туризмнің түрі. 2. Әзербайжан: işgüzar səfər 3. Қырғыз: бизнес-тур 4. Өзбек: ish safari 5. Түрік: iş turu 6. Ағылшын: business tour 7. Испан: tour de negocios 8. Неміс: Geschäftsreise 9. Француз: tour d'affaires 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бизнес тур Дефинициясы | +4 |
363. | ботель | ботель | ботель ботель СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ботель – кемеде тиісінше жабдықталып туристерге ұсынылатын жүзгіш қонақ үй; туристерге ыңғайлы нөмір- каюталар ұсынылады, белсенді демалыс қызметтер көрсетіледі, келісімдермен қамтамасыз етіледі. 2. Әзербайжан: botel 3. Қырғыз: - 4. Өзбек: botel 5. Түрік: Botel 6. Ағылшын: botel 7. Испан: bote 8. Неміс: botel 9. Француз: botel 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ботель Дефинициясы | +4 |
364. | бранч | бранч | бранч бранч СаласыСпорт Этимологиясы 1. Бранч – кешіктірілген таңғы ас, ағыл. «breakfast» - таңғы ас, «lunch» – ланч, сәскеден шаңқай түске дейін ішілетін ас, бұл таңғы ас пен түскі астың қосындысы, әдетінде бұндай тамақты сағат 10.00 нан 14.00 дейін береді, бұған әрдайым ішімдік сусындары қоса ұсынылады. 2. Әзербайжан: brunch 3. Қырғыз: кечирээк 4. Өзбек: brunch 5. Түрік: Brunch 6. Ағылшын: brunch 7. Испан: brunch 8. Неміс: Brunch 9. Француз: brunch 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бранч Дефинициясы | +4 |
365. | бутик -отелдер | бутик -отели | бутик -отели бутик -отелдер СаласыСпорт Этимологиясы 1.Бутик-отель (ағыл. boutique hotel) — қонақ үйінің түрі, бастапқы да Солтүстік Америкада және Ұлыбританияда пайда болды, әдетте бұндай қонақ үйлері 10- нан 100 –ге дейінгі шағын отель номерлерінен тұрады, олардың әрқайсысы ерекше безендіріледі. 2. Әзербайжан: butik otel 3. Қырғыз: бутик отель 4. Өзбек: butik mehmonxona 5. Түрік: butik otel 6. Ағылшын: boutique hotel 7. Испан: hotel boutique 8. Неміс: hotel boutique 9. Француз: hôtel de charme 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бутик отелдер Дефинициясы | +4 |
366. | веложорық | велопробег | велопробег веложорық СаласыСпорт Этимологиясы 1.Веложорық - туристердің велосипедпен саяхат жорығы немесе әуесқой велосипедшілер жарысы. 2. Әзербайжан: bisiklete binmek 3. Қырғыз: 4. Өзбек: velosipedda chiqish 5. Түрік: bisiklete binmek 6. Ағылшын: bike ride 7. Испан: paseo en bicicleta 8. Неміс: Radtour 9. Француз: balade à vélo 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: веложорық Дефинициясы | +4 |
367. | велосаяхат | велопутешествие | велопутешествие велосаяхат СаласыСпорт Этимологиясы 1. Велосаяхат – велосипедпен саяхаттау, серуендеу және демалу түрі. 2. Әзербайжан: velosiped gəzintisi 3. Қырғыз: Өрүктү 4. Өзбек: velosiped safari 5. Түрік: bisiklet gezisi 6. Ағылшын: bike trip 7. Испан: viaje en bicicleta 8. Неміс: Radtour 9. Француз: voyage à vélo 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велосаяхат Дефинициясы | +4 |
368. | жүрдек аттар, салт ат | верховые лошади | верховые лошади жүрдек аттар, салт ат СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жүрдек аттар - күші мығым салт жүріске және туристік серуенге жарамды жылқылар. 2. Әзербайжан: atları sürmə 3. Қырғыз: ата минип 4. Өзбек: otlarni otish 5. Түрік: binicilik 6. Ағылшын: riding horses 7. Испан: montando caballos 8. Неміс: Reitpferde 9. Француз: équitation 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүрдек аттар Дефинициясы | +4 |
369. | ересек топ | взрослая группа | взрослая группа ересек топ СаласыСпорт Этимологиясы 1. Ересек топ - ересек (18-50 жас аралығы )адамдардан құралған туристік топ. 2. Әзербайжан: admin qrupu 3. Қырғыз:взрослый тобу 4. Өзбек: boshqaruv guruhi 5. Түрік: yönetici grubu 6. Ағылшын: admin group 7. Испан: grupo de administración 8. Неміс: Admin-Gruppe 9. Француз: groupe admin 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ересек топ Дефинициясы | +4 |
370. | су шаңғышылар тобы | воднолыжная группа | воднолыжная группа су шаңғышылар тобы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Су шаңғышылар тобы - су шаңғы спортшылары немесе әуесқойларының тобы. 2.Әзербайжан: su xizək qrupu 3. Қырғыз: Суу-тобуу 4. Өзбек: suv kayağı guruhi 5. Түрік: su kayağı grubu 6. Ағылшын: water ski group 7. Испан: grupo de esquí acuático 8. Неміс: Wasserski-Gruppe 9. Француз: groupe de ski nautique 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: су шаңғышылар тобы Дефинициясы | +4 |
371. | абсолюттік биіктік | высота абсолютная | высота абсолютная абсолюттік биіктік СаласыСпорт Этимологиясы 1.Абсолюттік биіктік — жердің негізгі үстіртінен жоғары саналатын биіктік. 2. Әзербайжан: mütləq yüksəklik 3. Қырғыз: бийиктик 4. Өзбек: mutlaq balandlik 5. Түрік: mutlak yükseklik 6. Ағылшын: absolute height 7. Испан: altura absoluta 8. Неміс: absolute Höhe 9. Француз: hauteur absolue 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: абсолюттік биіктік Дефинициясы | +3 |
372. | биіктік ауруы | высотная болезнь | высотная болезнь биіктік ауруы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Биіктік ауруы, тау ауруы — биік тауға шықанда не ұшақпен жоғары көтерілген кезде ауада оттегінің үлестік қысымының күрт төмендеп кетуінен болатын сырқат. Адамның басы ауырады, басы айналады, қатты ентігеді, әлсіздік, т.б. аурудың көптеген белгілері пайда болады. Дем алатын ауада оттегінің тым аз болуынан қан қысымы азайып, мидың жұмысы бұзылады, құлағы шыңылдап, құсады. Бұл өзгерістер негізінен 3000 — 4000 м-ден астам биіктікке көтерілгенде байқалады. 2. Әзербайжан: hündürlük xəstəliyi 3. Қырғыз: тоолуу оору 4. Өзбек: balandlik kasalligi 5. Түрік: irtifa hastalığı 6. Ағылшын: altitude sickness 7. Испан: mal de altura 8. Неміс: Höhen krankheit 9. Француз: Höhen krankheit 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биіктік ауруы Дефинициясы | +3 |
373. | сөре мұнарасы | вышка стартовая | вышка стартовая сөре мұнарасы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Сөре мұнарасы - әртүрлі мақсатта пайдаланатын үстінде шағын алаңы бар,бір орынан екінші орынға оңай көтеріп қозғауға болатын мұнара, әртүрлі спорттық және туристік жарыстарда қолданылады. 2. Әзербайжан: qüllə başlayır 3. Қырғыз: баштапкы мунара 4. Өзбек: minoradan boshlash 5. Түрік: başlangıç kulesi 6. Ағылшын: starting tower 7. Испан: torre de salida 8. Неміс: Startturm 9. Француз: tour de départ 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сөре мұнарасы Дефинициясы | +4 |
374. | Бәрі ішіне кіреді (all inclusive) | Все включено (all inclusive) | Все включено (all inclusive) Бәрі ішіне кіреді (all inclusive) СаласыСпорт Этимологиясы 1.«Бәрі ішіне кіреді ( ағылш. all inclusive) — қонақ үйлеріндегі қызмет көрсету жүйесі, бұл кезде тамақтану, сусындар (көбіне жергілікті өнімдер) және тағы басқа да қызметтер қонақ үйінде тұру кезінде тұру құнының ішіне кіреді. «Бәрі ішіне кіреді» қағидасы фрнацуздар Club Med клубтық демалыс сауығы жүйесі енгізді. 2. Әзербайжан: hər şey daxildir 3. Қырғыз: баарын эске алуу менен 4. Өзбек: hamma narsa 5. Түрік: herşey dahil 6. Ағылшын: all inclusive 7. Испан: todo incluido 8. Неміс: All-Inclusive 9. Француз: tout compris 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Бәрі ішіне кіреді (all inclusive) Дефинициясы | -2 |
375. | қарсы алу және шығарып салу | встречи и проводы | встречи и проводы қарсы алу және шығарып салу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қарсы алу және шығарып салу – туристерді темір жол вокзалынан, аэропорттан немесе теңіз портынан туристерді қарсы алу және шығарып салу (аудармашы көмегі, жүктерін көтеріп алу автокөлік жалдау және тағы басқа) қызмет көрсету түрлері. 2. Әзербайжан: görüşlər və görüşlər keçirir 3. Қырғыз: жолугушуу жана көрүп 4. Өзбек: uchrashuvlar va ko'rishlar 5. Түрік: toplantılar ve görme 6. Ағылшын: meetings and seeing 7. Испан: reuniones y viendo 8. Неміс: Treffen und Sehen 9. Француз: réunions et voir 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:қарсы алу және шығару Дефинициясы | -2 |
376. | вилла | вилла | вилла вилла СаласыСпорт Этимологиясы 1.Вилла ( лат. villa - мекенжай, қоныс) — қала сыртында арнайы салынатын бау-бақшалы үй. 2. Әзербайжан: villa 3. Қырғыз: 4. Өзбек: villa 5. Түрік: villa 6. Ағылшын: villa 7. Испан: la villa 8. Неміс: die Villa 9. Француз: la villa 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: вилла Дефинициясы | +4 |
377. | ішкі туризм | внутренний туризм | внутренний туризм ішкі туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ішкі туризм – бір мемлекет аумағында азаматтардың және оның аумағында тұрақты тұрaтын адaмдардың ел ішіндегі саяхаттары. 2. Әзербайжан: daxili turizm 3. Қырғыз: ички туризмди 4. Өзбек: ichki turizm 5. Түрік: iç turizm 6. Ағылшын: domestic tourism 7. Испан: turismo interno 8. Неміс: Inlandstourismus 9. Француз: tourisme interne 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ішкі туризм Дефинициясы | +4 |
378. | су туризмі | водный туризм | водный туризм су туризмі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Су туризмі - спорт туризмінің түрі, су үсті маршруттар арқылы өту болып табылады, су туризмінің бірнеше түрлері бар: өзен арықыл сырғу, рафтинг, желкенді туризм, немесе яхтинг, теңіз каякуингі. 2. Әзербайжан: su turizmi 3. Қырғыз: суу туризм 4. Өзбек: suv turizmi 5. Түрік: su turizmi 6. Ағылшын: water tourism 7. Испан: turismo acuático 8. Неміс: Wassertourismus 9. Француз: tourisme nautique 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: су туризмі Дефинициясы | +4 |
379. | қайтарылмалы квоталар | возвратное квотирование | возвратное квотирование қайтарылмалы квоталар СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қайтарылмалы квоталар – туристерді орналастыру үшін белгілі бір уақытқа (квоталау кезеңі) туроперторға сату үшін қаржылай орналастыруға беру. 2. Әзербайжан: qaytarılma kotası 3. Қырғыз: кайра чектөө 4. Өзбек: qaytish kvotasi 5. Түрік: iade kotası 6. Ағылшын: return quota 7. Испан: cuota de retorno 8. Неміс: Rücklaufquote 9. Француз: quota de retour 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қайтарылмалы квоталар Дефинициясы | +4 |
380. | жоғары маусым | высокий сезон | высокий сезон жоғары маусым СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жоғары маусым — демалыс орындарының бос болмайтын және тапшы кезеңі. Бұл кезеңде демалу бағалары да едәуір жоғары болады. 2. Әзербайжан: yüksək mövsüm 3. Қырғыз: мезгил 4. Өзбек: yuqori mavsumda 5. Түрік: yüksek sezon 6. Ағылшын: high season 7. Испан: temporada alta 8. Неміс: Hochsaison 9. Француз: haute saison 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жоғары маусым Дефинициясы | +4 |
381. | көкжелең, газон | газон | газон көкжелең, газон СаласыСпорт Этимологиясы 1.Көкжелең ( фр. gazon — ыртыс, көгал шөп) бақтағы, саябақтағы көк шөп егілген алаң, жасанды көгал. 2. Әзербайжан: qazon 3. Қырғыз: газон 4. Өзбек: maysa 5. Түрік: çim 6. Ағылшын: lawn 7. Испан: el césped 8. Неміс: der Rasen 9. Француз: la pelouse 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: көгал, көкжелең, газон Дефинициясы | 0 |
382. | тау туризмі | горный туризм | горный туризм тау туризмі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Тау туризмі -таулы жерлермен жаяу аралайтын туристік мақсаттармен жасалатын туризмнің түрі. 2. Әзербайжан: dağ turizmi 3. Қырғыз: тоолук 4. Өзбек: tog 'turizmi 5. Түрік: dağ turizmi 6. Ағылшын: mountain tourism 7. Испан: turismo de montaña 8. Неміс: Bergtourismus 9. Француз: tourisme de montagne 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тау туризмі Дефинициясы | +4 |
383. | қалашық ойыны, | городки | городки қалашық ойыны, СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қалашық ойыны – орыстың байырғы халық ойыны. 2. Әзербайжан: şəhərlər 3. Қырғыз: городки 4. Өзбек: shaharlari 5. Түрік: Gorodki 6. Ағылшын: towns 7. Испан: pueblos 8. Неміс: Städte 9. Француз: les villes 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қалашық ойыны Дефинициясы | +4 |
384. | туристік топ | группа туристическая | группа туристическая туристік топ СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туристік топ – туристік саяхатқа шыққан адамдар тобы. 2. Әзербайжан: turist qrupu 3. Қырғыз: тур тобу 4. Өзбек: turistik guruh 5. Түрік: turistik guruh 6. Ағылшын: tourist group 7. Испан: grupo turístico 8. Неміс: Touristengruppe 9. Француз: groupe touristique 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристік топ Дефинициясы | +3 |
385. | гид жолбасшы | гид проводник | гид проводник гид жолбасшы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Гид — жолбасшы, экскурсия жүргізуші, туристерді немесе экскурсанттарды алып жүруші және оларға көрікті жерлерді көрсетіп түсіндіретін адам. 2. Әзербайжан: rəhbər dirijor 3. Қырғыз: алып баруучу жол 4. Өзбек: hidoyat o'tkazgich 5. Түрік: kılavuz iletken 6. Ағылшын: guide conductor 7. Испан: conductor guía 8. Неміс: Führungsleiter 9. Француз: guide guide 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гид жолбасшы Дефинициясы | +4 |
386. | туристер тобы | группа туристов | группа туристов туристер тобы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туристер тобы – бірге саяхаттайтын, біруақытта демалуға келіп және демалыс саяхатынан кететін турагентті және қонақ үй үшін бірдей жағдайда турист саналатан адамдар тобы Туристер тобына қонақ үй қызметі (орналастыру және тамақтандыру) жеңілдіктер жасалады: арнаулы бағалар бойынша, туристер тобына барлығына бір есеп шот ұсынылады. Туристер тобы халықаралық норма бойынша – 15 адам, бірақта 7-10 адамда туристік топ болып саналады. 2. Әзербайжан: turist qrupu 3. Қырғыз: туристтердин тобу 4. Өзбек: sayyohlar guruhi 5. Түрік: turist grubu 6. Ағылшын: group of tourists 7. Испан: grupo de turistas 8. Неміс: Gruppe von Touristen 9. Француз: groupe de touristes 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристер тобы Дефинициясы | +3 |
387. | топтық инклюзивтік тур | групповой инклюзивный тур | групповой инклюзивный тур топтық инклюзивтік тур СаласыСпорт Этимологиясы 1.Топтық инклюзивтік тур - кем дегенде 15 адамнан тұратын әуе және құрлықта саяхаттау тобына кіретін туристік тур. 2. Әзербайжан: qrup daxildir 3. Қырғыз: топ эске тур 4. Өзбек: guruhni qamrab oladi 5. Түрік: grup dahil tur 6. Ағылшын: group inclusive tour 7. Испан: tour de grupo incluido 8. Неміс: Gruppen inklusive Tour 9. Француз: groupe inclusif 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: топтық инклюзивтік тур Дефинициясы | +4 |
388. | ұжымдық туризм | групповой туризм | групповой туризм ұжымдық туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ұжымдық туризм – саяхатқа қатысушылардың ортақ мүдделері негізінде жасалатын саяхат. Ұ.т археологиялық, өнертанушылық, тарихи тақырыпқа құрылуы, ұжымдық саяхат, не болмаса шаңғы саяхаты әуесқойлары немесе сафари, өндірістік мақсаттағы саяхат түрінде және тағы басқа мақсаттарда ұйымдастырылады. 2. Әзербайжан: qrup turizmi 3. Қырғыз: топ туризм 4. Өзбек: guruh turizmi 5. Түрік: grup turizmi 6. Ағылшын: group tourism 7. Испан: turismo grupal 8. Неміс: Gruppen tourismus 9. Француз: tourisme de groupe 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ұжымдық туризм Дефинициясы | +4 |
389. | қашыққа жүзу | дальний заплыв | дальний заплыв қашыққа жүзу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Қашыққа жүзу – ашық су айдынында алыс және аса ұзақ ара қашықтыққа жүзу. 2. Әзербайжан: uzaq swims 3. Қырғыз: Ыраакы сүзүү 4. Өзбек: uzoqqa suzish 5. Түрік: uzak yüzme 6. Ағылшын: distant swimming 7. Испан: natación distante 8. Неміс: entfernt schwimmen 9. Француз: natation lointaine 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қашыққа жүзу Дефинициясы | +4 |
390. | Дьюти –фри ((duty free) | Дьюти–фри ((duty free) | Дьюти–фри ((duty free) Дьюти –фри ((duty free) СаласыСпорт Этимологиясы 1. Дьюти Фри (Duty-free) шетелдіктер қатынасатын аэропорттарда, ұшақ борттарында, теңіз кемелері мен паромдарда және басқа да көлік құралдарының ішінде және арнаулы орындарында, Д.ф дүкендерінде тиімді бағамен танымал бренд тауарларын, парфюм мен ішімдіктердің алуан түрін, косметикалық бұйымдарды сатып алу. 2.Әзербайжан: Duty pulsuz 3. Қырғыз: Дьюти –фри 4. Өзбек: Duty-free 5. Түрік: Görev - ücretsiz 6. Ағылшын: Duty free 7. Испан: Duty –free 8. Неміс: Zollfrei 9. Француз: Duty-free 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Дьюти –фри Дефинициясы | +4 |
391. | бронды алып тастау күні | дата снятии брони | дата снятии брони бронды алып тастау күні СаласыСпорт Этимологиясы 1.Бронды (қонақ үй) алып тастау күні – брон жасалып қажет болмай қалған нөмердің негізгі сатылымға қоятын күн. 2.Әзербайжан: rezervasyon tarixi 3. Қырғыз: чакыртып алуу жөнүндө эскертме датасы 4. Өзбек: rezervasyon tarixi 5. Түрік: rezervasyon tarihi 6. Ағылшын: reservation date 7. Испан: fecha de reserva 8. Неміс: Reservierungs datum 9. Француз: date de réservation 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бронды алып тастау күні Дефинициясы | +4 |
392. | келу күні | день заезда | день заезда келу күні СаласыСпорт Этимологиясы 1.Келу күні -туристің орналасу орнына келетін күні. 2.Әзербайжан: gəliş günü 3. Қырғыз: келген күнү 4. Өзбек: borar kuni 5. Түрік: varış günü 6. Ағылшын: varış günü 7. Испан: dia de llegada 8. Неміс: Tag der Ankunft 9. Француз: Tag der Ankunft 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: келу күні Дефинициясы | +4 |
393. | күнге күю | загар | загар күнге күю СаласыСпорт Этимологиясы 1.Күнге күю - ультаркүлгін және қысқа жарық сәулелерінің әсерінен терінің жоғары қабатының (эпидермис) тіндеріне ерекше пигмент – меланинаның көп бөлінуінің нәтижесінде терінің қоңыр тартуы. 2.Әзербайжан: tan 3. Қырғыз: күнгө күйүү 4. Өзбек: tan 5. Түрік: taba rengi 6. Ағылшын: a tan 7. Испан: bronceado 8. Неміс: tan 9. Француз: bronzer 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: күнге күю Дефинициясы | +4 |
394. | шынығу | закаливание | закаливание шынығу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Шынығу - әртүрлі қолайсыз факторлардың - суықтың, ыстықтың жоғарылытылған күн сәулесі радиациясының әсеріне адам ағзасының бірте –бірте үйренісіп бейімделуі. 2.Әзербайжан: sertləşdirmək 3. Қырғыз: мүнөзү 4. Өзбек: qattiqlashadi 5. Түрік: sertleştirmek 6. Ағылшын: to harden 7. Испан: endurecer 8. Неміс: aushärten 9. Француз: durcir 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:шынығу Дефинициясы | +4 |
395. | шыныққан | закаленный | закаленный шыныққан СаласыСпорт Этимологиясы 1.Шыныққан -мінезі қатты, айбатты өмірде кездесетін қиыншылықтарды қасқайып қарсы алатын, шыныққан табанды адам. 2.Әзербайжан: bərkimiş 3. Қырғыз: машыккан 4. Өзбек: qattiqlashdi 5. Түрік: terbiyeli 6. Ағылшын: tempered 7. Испан: endurecido 8. Неміс: gehärtet 9. Француз: durci 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шыныққан Дефинициясы | +2 |
396. | жүзу | заплыв | заплыв жүзу СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жүзу - жаттығу, демалу, туристік ойын –сауық мақсатында су үстінде қайық арқылы қозғалысы немесе адамның, не кезекті спорттық жүзгіштер тобының жүзуі. 2.Әзербайжан: üzmək 3. Қырғыз: сүзүү боюнча 4. Өзбек: suzish 5. Түрік: yüzmek 6. Ағылшын: swim 7. Испан: nadar 8. Неміс: schwimmen 9. Француз: nager 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүзу Дефинициясы | +4 |
397. | денсаулық | здоровье | здоровье денсаулық СаласыСпорт Этимологиясы 1.Денсаулық – адам организмінің қалыпты жағдайы. 2.Әзербайжан: Sağlamlıq 3. Қырғыз: ден соолук 4. Өзбек: sog'liqni saqlash 5. Түрік: sağlık 6. Ағылшын: health 7. Испан: salud 8. Неміс: Gesundheit 9. Француз: la santé 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: денсаулық Дефинициясы | +4 |
398. | туристік өнімге тапсырыс берушілер | заказчик туристского продукта | заказчик туристского продукта туристік өнімге тапсырыс берушілер СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туристік өнімге тапсырыс берушілер — туристің атынан туристік өнімдерге тасырыс беретін тұлға (турист), заңды тұлға немесе ұйымдар. Мысалы, кәмелет жасына толмаған тұлға атынан оның заңды өкілі ғана әрекет ете алады. 2.Әзербайжан: turist məhsulunun müştəri 3. Қырғыз: кардар туристтик продукт 4. Өзбек: turistik mahsulotni xaridor 5. Түрік: turist ürün müşterisi 6. Ағылшын: customer of a tourist product 7. Испан: cliente de un producto turistico 8. Неміс: Kunde eines touristischen Produkts 9. Француз: client d'un produit touristique 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристік өнімге тапсырыс беруші Дефинициясы | +4 |
399. | табиғат аясындағы ойындар | игры на природе | игры на природе табиғат аясындағы ойындар СаласыСпорт Этимологиясы 1.Табиғат аясындағы ойындар- табиғатқа серуендеуге және саяхатқа шыққан кезде отбасы, ұжымдық немесе корпоративтік демалыстарда әртүрлі жарыстық мақсаттағы және адамның демалуына, денсаулығына құрылған ойындар. 2.Әзербайжан: açıq oyunlar 3. Қырғыз: Жаратылыштагы оюндар 4. Өзбек: ochiq o'yinlar 5. Түрік: açık hava oyunları 6. Ағылшын: outdoor games 7. Испан: juegos al aire libre 8. Неміс: Spiele im Freien 9. Француз: jeux de plein air 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: табиғат аясындағы ойындар Дефинициясы | +4 |
400. | туризм нұсқаушысы | инструктор туризма | инструктор туризма туризм нұсқаушысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Туризм нұсқаушысы — теориялық және практикалық арнаулы дайындығы бар, туристерді және туристік нұсқаушы мамандарды үйрететін адам, туристік ұжымның ұйымдастырушысы және басшысы. 2.Әзербайжан: turizm təlimatçı 3. Қырғыз: туризм окутуучу 4. Өзбек: turizm o'qituvchisi 5. Түрік: turizm öğretmeni 6. Ағылшын: tourism instructor 7. Испан: instructor de turismo 8. Неміс: Tourismu slehrer 9. Француз: instructeur de tourisme 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туризм нұсқаушысы Дефинициясы | +4 |
401. | туристік құрал- саймандар | инвентарь туриста | инвентарь туриста туристік құрал- саймандар СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туристік құрал саймандар — жорық барысында туристік қозғалыс және тұрмыстық қызметтерді ұйымдастыруға арналған құрал - саймандар. Т.қ-с туристің аяқ киімі, бас киімі, күн сәулесінен қорғайтын көзілдірігі, гидрокостюм, шаңғы, велосипед, палатка және тағамдық саймандар, карта, компас, құтқару жилеттері, арқандар мен басқа да құралдар кіреді. Туристің қажетті құрал - саймандармен жабдықталуына байланысты оның жорықтағы жайы, ыңғайлылығы, көңіл күйі және қауіпсіздігі тікелей байланысты. 2.Әзербайжан: turist inventarı 3. Қырғыз: туристтик жолу 4. Өзбек: turistik inventarizatsiyadan 5. Түрік: turist envanteri 6. Ағылшын: tourist inventory 7. Испан: inventario turístico 8. Неміс: touristisches Inventar 9. Француз: inventaire touristique 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристік құрал саймандар Дефинициясы | +4 |
402. | жеке тур | индивидуальный тур | индивидуальный тур жеке тур СаласыСпорт Этимологиясы 1.Жеке тур – саяхаттық демалыс кезінде жалғыз туристке немесе туристік топқа көрсетілетін әртүрлі туристік қызметтердің кешені. Бұндай туристік тур кезінде жеке жүргізушісімен автомобиль және жеке гид –экскурсия жүргізуші беріледі. 2.Әзербайжан: fərdi tur 3. Қырғыз: жеке тур 4. Өзбек: yakka tur 5. Түрік: bireysel tur 6. Ағылшын: individual tour 7. Испан: tour individual 8. Неміс: individuelle Tour 9. Француз: tour individuel 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жеке тур Дефинициясы | +2 |
403. | дара туризм | индивидуальный туризм | индивидуальный туризм дара туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Дара туризм — туристің жеке талаптарына қарай жеке туристік бағдарламалар бойынша құрамы кем дегенде бес адамнан кем болмайтын туристердің саяхат турын айтады. 2.Әзербайжан: fərdi turizm 3. Қырғыз: жеке туризм 4. Өзбек: shaxsiy turizm 5. Түрік: bireysel turizm 6. Ағылшын: individual tourism 7. Испан: turismo individual 8. Неміс: individueller Tourismus 9. Француз: tourisme individuel 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дара туризм Дефинициясы | -3 |
404. | интер -райл | интер – райл | интер – райл интер -райл СаласыСпорт Этимологиясы 1.Интер-райл - теміржол көлігінің туризм кезінде жүру билеттерінің жүйесі, И-р бойынша белгіленген мерзім кезінде аумақ ішінде шектеусіз жүруге мүмкіндік береді. 2.Әзербайжан: interrail 3. Қырғыз: аралык -rayl 4. Өзбек: interrail 5. Түрік: arası -rayl 6. Ағылшын: interrail 7. Испан: interrail 8. Неміс: Interrail 9. Француз: interrail 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: интер -райл Дефинициясы | +4 |
405. | қарқынды туризм | интенсив туризм | интенсив туризм қарқынды туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1. Қарқынды туризм – бұл іскерлік туризмнің бір түрі, кәсіпорын немесе мекеме әкімшілігі өз қызметкерлеріне жеңілдіктер жағдайында немесе жоғары өндірістік көрсеткіштері үшін сыйақы ретінде турситік жолдаманы тегін ұсынады. 2.Әзербайжан: intensiv turizm 3. Қырғыз: интенсивдүү туризм 4. Өзбек: jadal turizm 5. Түрік: yoğun turizm 6. Ағылшын: intensive tourism 7. Испан: turismo intensivo 8. Неміс: intensiver Tourismus 9. Француз: tourisme intensif 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қарқынды туризм Дефинициясы | +4 |
406. | ақпараттық чек | информационный чек | информационный чек ақпараттық чек СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ақпараттық чек —қонақтар тіркелген бөлме номерлеріне сәйкес жазылған әліпби ретімен жазылған тізім. 2.Әзербайжан: məlumat yoxlaması 3. Қырғыз: маалыматты текшерүү 4. Өзбек: axborotni tekshirish 5. Түрік: bilgi kontrolü 6. Ағылшын: information check 7. Испан: verificación de información 8. Неміс: Informationsprüfung 9. Француз: vérification de l'information 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ақпараттық чек Дефинициясы | +4 |
407. | туристік инфрақұрылым | инфраструктура туризма | инфраструктура туризма туристік инфрақұрылым СаласыСпорт Этимологиясы 1. Туристік инфрақұрылым – туристердің демалу мақсатында демалушылардың туристік ресурстарға қолжетімділігін, сондай-ақ туризм индустриясы кәсіпорындарының қызметін қамтамасыз ету мақсатында жұмыс істейтін ғимараттар, инженерлік және коммуникациялық желілер, оның ішінде телекоммуникациялық байланыстар, жолдар, туристік индустриямен аралас кәсіпорындар. 2.Әзербайжан: turizm infrastrukturu 3. Қырғыз: туристтик объектилер 4. Өзбек: turizm infratuzilmasi 5. Түрік: turizm altyapısı 6. Ағылшын: tourism infrastructure 7. Испан: infraestructura turística 8. Неміс: touristische Infrastruktur 9. Француз: infrastructure touristique 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристік инфрақұрылым Дефинициясы | +4 |
408. | кайт, батпырауық | кайт | кайт кайт, батпырауық СаласыСпорт Этимологиясы Кайт (ағыл.power kite — тіркелген әуе батпырауық) — судың немесе қардың үстінде адамның әуеде самғауына арналған басқарылатын үлкен әуе батпырауық. Сонымен бірге, К. батпырауықты басқаруды және ойын сауық (әуеде самғау ) үшін үйретуде айтады. 2.Әзербайжан: uçurtma 3. Қырғыз: айры куйрук 4. Өзбек: uchish 5. Түрік: uçurtma 6. Ағылшын: kite 7. Испан: cometa 8. Неміс: Drachen 9. Француз: cerf-volant 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кайт Дефинициясы | +4 |
409. | кайт серфинг | кайт серфинг | кайт серфинг кайт серфинг СаласыСпорт Этимологиясы 1.Кайт серфинг (ағыл.kite – қағаздан жасалған, serf – cоқпа толқын) немесе флайсерфинг. Оның мағынасы – қайық, каяк, шаңғы, скейтборд, ролик, басқа құралдарды қолданып ұшу. 2.Әзербайжан: kitesurfing 3. Қырғыз: Батперек салуу 4. Өзбек: kitesurfing 5. Түрік: uçurtma sörfü 6. Ағылшын: kitesurfing 7. Испан: kitesurf 8. Неміс: Kitesurfen 9. Француз: kitesurf 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кайт серфинг Дефинициясы | +4 |
410. | каякинг | каякинг | каякинг каякинг СаласыСпорт Этимологиясы 1.Каякинг – экстрималдық су туризмінің бір түрі. Жалпы үш бағыты бар: ескекті слалом, родео, өзен бойымен жүзу түрлері кіреді. 2.Әзербайжан: kayak 3. Қырғыз: кайык 4. Өзбек: kayaking 5. Түрік: kanosu 6. Ағылшын: kayaking 7. Испан: kayak 8. Неміс: Kajakfahren 9. Француз: faire du kayak 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: каякинг Дефинициясы | +4 |
411. | кемпер | кемпер | кемпер кемпер СаласыСпорт Этимологиясы Кемпер — (ағыл. camper доңғалақ үстіндегі баспана) көлікке жасалған баспана; қала шетінде немесе туристік жорықтарда автомобиль салонында тұруға болатын баспана «үй көлік». 2.Әзербайжан: kamçı 3. Қырғыз: camper 4. Өзбек: lager 5. Түрік: kampçı 6. Ағылшын: camper 7. Испан: camper 8. Неміс: Camper 9. Француз: campeur 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кемпер Дефинициясы | +4 |
412. | круиз | круиз | круиз круиз СаласыСпорт Этимологиясы 1.Круи́з — ( ағыл. Cruise – бастапқы теңіз саяхаты мағынасында қолданды) - теңіз үстіндегі саяхат. Қазіргі кезде туристік фирмалар теңіз, өзен және поезд жолдыр және көліктері арқылы круиздік саяхаттар ұсынады. 2.Әзербайжан: kruiz 3. Қырғыз: круиз 4. Өзбек: kruiz 5. Түрік: bir seyir 6. Ағылшын: cruise 7. Испан: un crucero 8. Неміс: eine Kreuzfahrt 9. Француз: une croisière 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: круиз Дефинициясы | +4 |
413. | курорт | курорт | курорт курорт СаласыСпорт Этимологиясы 1. Курорт ( лат. sano — емдеймін, айықтырамын) — науқасты негізінен табиғи шипалы емдермен ( минералды су, емдік балшық, климат), физиотерапия, диета, емдік дене шынықтырумен және режиммен емдейтін емдеу-сауықтыру мекемесі. 2.Әзербайжан: kurort 3. Қырғыз: курорт 4. Өзбек: dam olish 5. Түрік: çare 6. Ағылшын: resort 7. Испан: resort 8. Неміс: Resort 9. Француз: recours 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: курорт Дефинициясы | +4 |
414. | көшкін | лавина | лавина көшкін СаласыСпорт Этимологиясы 1.Көшкін – таудың құлама беткейімен төмен қарай орасан жылдамдықпен сырғитын қар немесе мұз массасы. Қар көшкіні қалың қар жаууының, қардың қарқынды еруінің, жаңбыр жауудың, тереңдік қылаудың борпылдақ түзілімі бар қар қабатының қайта кристалдануының әсерінен беткейдегі қар беріктігі бұзылғанда пайда болады. Жылжу сипаты бойынша оны жылжыма, науалық және секірмелі көшкіндер деп бөледі. 2.Әзербайжан: çığın 3. Қырғыз: мөнгү 4. Өзбек: ko'chki 5. Түрік: çığ 6. Ағылшын: avalanche 7. Испан: avalancha 8. Неміс: Lawine 9. Француз: avalanche 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: көшкін Дефинициясы | +4 |
415. | көшкін жабдықтары | лавинное снаряжение | лавинное снаряжение көшкін жабдықтары СаласыСпорт Этимологиясы 1.Көшкін жабдықтары – көшкіннің астында қалып жоғалған адамдарды іздеуге пайдаланатын арнайы құрал- жабдықтар. Қар көшкіні жүруі мүмкін қауіпті жерлерде жүрген туристерде , альпинистерде немесе құтқарушы топтарда көшкін бұрғысы, күректер, арқандар жән тағы басқа болу тиіс. 2.Әзербайжан: çığ avadanlığı 3. Қырғыз: көчкү тиштүү 4. Өзбек: ko'chki asboblari 5. Түрік: çığ ekipmanları 6. Ағылшын: avalanche equipment 7. Испан: equipo de avalancha 8. Неміс: Lawinen ausrüstung 9. Француз: équipement d'avalanche 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: көшкін жабдықтары Дефинициясы | +4 |
416. | лагерь | лагерь | лагерь лагерь СаласыСпорт Этимологиясы 1.Лагерь - ашық аспан астында орналасқан шатырлардан құрылған уақытша аялдама. Лагерлер альпинистердікі, туристердікі, жаттығу жорықтар, тауға өрмелеу, спорттық -тынығу, үйрену үшін деп іштей бөлінеді. 2.Әзербайжан: düşərgə 3. Қырғыз: лагерь 4. Өзбек: lager 5. Түрік: kamp 6. Ағылшын: camp 7. Испан: campamento 8. Неміс: Lager 9. Француз: camp 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: лагерь Дефинициясы | +4 |
417. | өрмелеу | лазание | лазание өрмелеу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Өрмелеу – дене тәрбиесі сабақтарында қолданылатын жаттығулардың бір тобы. Өрмелеудің бірнеші түрі бар: арқанмен, сырықпен, жартасқа, тауға өрмелеу, тұғырға өрмелеу, спорт құралына шығу. 2.Әзербайжан: dırmaşma 3. Қырғыз: чыгуу 4. Өзбек: toqqa chiqishga 5. Түрік: tırmanma 6. Ағылшын: climbing 7. Испан: escalada 8. Неміс: klettern 9. Француз: escalade 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: өрмелеу Дефинициясы | +4 |
418. | жер бедері | ландштафт | ландштафт жер бедері СаласыСпорт Этимологиясы 1.Жер бедері (география) – туристі жорықтар кезінде жиі қолданылатын түсінік, жер бетінің көрінісі, көбінесе жалпы көрінісі. 2.Әзербайжан: mənzərə 3. Қырғыз: ландштафт 4. Өзбек: manzara 5. Түрік: landshtaft 6. Ағылшын: landscape 7. Испан: paisaje 8. Неміс: Landschaft 9. Француз: paysage 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жер бедері Дефинициясы | +4 |
419. | шаңғы туризмі | лыжный туризм | лыжный туризм шаңғы туризмі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Шаңғы туризмі – шаңғымен туристік жорық жасау. 2.Әзербайжан: xizək turizm 3. Қырғыз: лыжа Туры 4. Өзбек: tog 'turizmi 5. Түрік: kayak turizmi 6. Ағылшын: ski tourism 7. Испан: turismo de esquí 8. Неміс: Ski tourismus 9. Француз: tourisme de ski 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғы туризмі Дефинициясы | +4 |
420. | шаңғы жол | лыжня | лыжня шаңғы жол СаласыСпорт Этимологиясы 1.Шаңғы жол - қар үстінде шаңғымен салынған із. Шаңғымен жарысу үшін қашықтықтың бір бөлігі таңдап алынады немесе айналмалы жол ретінде із салынады. Шаңғы ізі үйрену, жаттығу және жарыс өткізу үшін салынады. 2.Әзербайжан: xizək yolu 3. Қырғыз: лыжа жол 4. Өзбек: tosh yo'li 5. Түрік: kayak pisti 6. Ағылшын: kayak pisti 7. Испан: pista de esquí 8. Неміс: Skipiste 9. Француз: piste de ski 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғы жол Дефинициясы | +2 |
421. | маршрут, бағыт -бағдар | маршрут | маршрут маршрут, бағыт -бағдар СаласыСпорт Этимологиясы 1.Бағыт –бағдар –саяхат, сапар, экспедиция жасауда, шыңға шыққанда жүріп өтетін жол. 2.Әзербайжан: mashrut 3. Қырғыз: маршрут 4. Өзбек: mashrut 5. Түрік: mashrut 6. Ағылшын: mashrut 7. Испан: mashrut 8. Неміс: Mashrut 9. Француз: 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: маршрут Дефинициясы | +4 |
422. | ұйықтайтын қап | мешок спальный | мешок спальный ұйықтайтын қап СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ұйықтайтын қап - альпинистер мен туристер шатыр ішінде және таза ауада ұйықтау үшін қапқа ұқсатып тігілетін жылы көрпе. 2.Әзербайжан: yataq çantası 3. Қырғыз: уктоо үчүн мешок 4. Өзбек: uyqucha yukxalta 5. Түрік: uyku tulumu 6. Ағылшын: sleeping bag 7. Испан: saco de dormir 8. Неміс: Schlafsack 9. Француз: sac de couchage 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ұйықтайтын қап Дефинициясы | -2 |
423. | сауықтыру туризмі | оздоровительный туризм | оздоровительный туризм сауықтыру туризмі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сауықтыру туризмі – табиғаттың адам денсаулыққа тигізетін әсерін пайдалану, демалу арқылы саяхатқа шығу және жорықтар жасау. 2.Әзербайжан: sağlamlıq turizmi 3. Қырғыз: саламаттык сактоо туризмі 4. Өзбек: sog'liqni saqlash turizmi 5. Түрік: sağlık turizmi 6. Ағылшын: health tourism 7. Испан: turismo de salud 8. Неміс: Gesundheits tourismus 9. Француз: tourisme de santé 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сауықтыру туризмі Дефинициясы | +4 |
424. | ұйымдастырылған туризм | организационный туризм | организационный туризм ұйымдастырылған туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Ұйымдастырылған туризм – туристік ұйымдар қамтамасыз ететін маршуруттары белгіленген, маршрут бойынша болатын уақыты, оның ұзақтығы белгілі туристік саяхат – сапарлар, спорттық жорықтар, жорықтар мен слеттер. 2.Әзербайжан: təşkilati turizm 3. Қырғыз: туризм уюштуруу 4. Өзбек: tashkiliy turizm 5. Түрік: örgütsel turizm 6. Ағылшын: organizational tourism 7. Испан: turismo organizacional 8. Неміс: Organisations tourismus 9. Француз: tourisme d'organisation 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ұйымдастырылған туризм Дефинициясы | +4 |
425. | жергілікті жағдайды бағдарлау | ориентирование на местности | ориентирование на местности жергілікті жағдайды бағдарлау СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жергілікті жағдайды бағдарлау – көкжиекпен (айналамен) салыстырғанда өзінің тұрған жерін және орнын анықтау. 2.Әзербайжан: orienteering 3. Қырғыз: территория багыт 4. Өзбек: orienteering 5. Түрік: arazi yönelimi 6. Ағылшын: orienteering 7. Испан: orientación 8. Неміс: Orientierung der Ortschaft 9. Француз: orientation de la localité 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жергілікті жерді бағдарлау Дефинициясы | +4 |
426. | тынығу, демалу | отдых | отдых тынығу, демалу СаласыСпорт Этимологиясы 1.Тынығу – жаттығудан немесе жарыстан соң спортшының күші мен жұмыс қабылетінің қалпына келуіне мүмкіндік туғызатын толық немес біршама демалыс жағдайы. 2.Әзербайжан: istirahət 3. Қырғыз: көңүл ачуу 4. Өзбек: dam olish 5. Түрік: rekreasyon 6. Ағылшын: relaxation 7. Испан: descansar 8. Неміс: ruhen 9. Француз: se reposer 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: демалу, тынығу Дефинициясы | +4 |
427. | паром | паром | паром паром СаласыСпорт Этимологиясы 1.Паром - жолаушылар мен көлік құралдарын (автомобиль, т/ж және басқа да көлік құралдарында) тасымалдау және су қоймалары арқылы (автомобиль, теміржол вагондар) арқылы өткізуге арналған қайық. 2. Әзербайжан: bərə 3. Қырғыз: ташып өтүү 4. Өзбек: feribot 5. Түрік: vapur 6. Ағылшын: ferry 7. Испан: el ferry 8. Неміс: die Fähre 9. Француз: le ferry 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: паром Дефинициясы | +4 |
428. | пансион | пансион | пансион пансион СаласыСпорт Этимологиясы 1.Пансион – шағын жеке қонақ үйі ( 5-10 номерлік) пансионда қонақ үйінің иесі және туристік отбасы мүшелері бір үйдің үйдің ішінде тұрады. 2.Әзербайжан: internat evində 3. Қырғыз: пансион 4. Өзбек: internat uyi 5. Түрік: yatılı ev 6. Ағылшын: boarding house 7. Испан: casa de huéspedes 8. Неміс: Pension 9. Француз: pension de 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: пансион Дефинициясы | +4 |
429. | толық пансион | полный пансион | полный пансион толық пансион СаласыСпорт Этимологиясы 1. Толық пансион – қонақ үйлеріндегі тамақтандыру, Т.п кезінде қонақ үйінің тұру құнына үш немесе төрт рет тамақтану кіреді. 2. Әзербайжан: tam board 3. Қырғыз: толук кароо 4. Өзбек: to'liq pansion 5. Түрік: tam pansiyon 6. Ағылшын: full board 7. Испан: pensión completa 8. Неміс: Vollpension 9. Француз: pension complète 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: толық пансион
Дефинициясы | +4 |
430. | жартылай пансион | полупансион | полупансион жартылай пансион СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жартылай пансион - қонақ үйлерінде тамақтандырудың түрі, бұл кезде ертеңгі ас пен түскі ас қонақ үйінің бағасына кіреді. 2.Әзербайжан: yarım board 3. Қырғыз: жарым кароо 4. Өзбек: yarim pansion 5. Түрік: yarım pansiyon 6. Ағылшын: half board 7. Испан: media pensión 8. Неміс: Halb pension 9. Француз: demi-pension 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жартылай пансион Дефинициясы | +4 |
431. | жаяу туризмі | пешеходный туризм | пешеходный туризм жаяу туризмі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жаяу туризм - жазық дала арқылы, ойлы –қырлы жерлермен туристік мақсатта жасалатын жорық. 2.Әзербайжан: yürüyüş 3. Қырғыз: сейилдөө 4. Өзбек: yurish 5. Түрік: yürüyüş 6. Ағылшын: hiking 7. Испан: excursionismo 8. Неміс: wandern 9. Француз: randonnée 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жаяу туризм Дефинициясы | +3 |
432. | жүк артылуы | перевес багажа | перевес багажа жүк артылуы СаласыСпорт Этимологиясы 1.Артық жүк – әуе компаниясы белгілеген жолаушылар жүгінің тасымалдау шегінен асып кеткенде жолаушылар қосымша төлейтін (салмағы және габариті) артық жүк. 2.Әзербайжан: bagaj kilolu 3. Қырғыз: ашыкча багаж 4. Өзбек: bagaj kilogramm 5. Түрік: bagaj fazla kilolu 6. Ағылшын: baggage overweight 7. Испан: sobrepeso de equipaje 8. Неміс: Gepäck übergewichtig 9. Француз: surcharge de bagages 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: артық жүк Дефинициясы | +2 |
433. | үңгір туризмі | пещерный туризм | пещерный туризм үңгір туризмі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Үңгір туризмі – (спелеология sрelation – үңгір және туризм)- мақсатты үңгірлерді, қуыстарды, шыңырауларды, жерасты тесіктерін зерттеу, ашу және құрау болып табылатын саяхат сапарлардың бір түрі. 2.Әзербайжан: mağara turizmi 3. Қырғыз: уюгуна туризм 4. Өзбек: g'or turizmi 5. Түрік: mağara turizmi 6. Ағылшын: cave tourism 7. Испан: turismo de cuevas 8. Неміс: Höhlen tourismus 9. Француз: tourisme rupestre 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: үңгір туризмі Дефинициясы | +4 |
434. | туристер салы | плот туристский | плот туристский туристер салы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Туристер салы -тау өзендері ағыстарында саяхат жасауға арналған, бөренелерді бір –біріне байланыстырып жасаған жүзу, сырғу құралы. 2.Әзербайжан: turist salları 3. Қырғыз: паром туристтик 4. Өзбек: sayyoh sallari 5. Түрік: turist salı 6. Ағылшын: tourist raft 7. Испан: balsa turística 8. Неміс: Floß für Touristen 9. Француз: radeau touristique 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристер салы Дефинициясы | +4 |
435. | жоспар -карта | план -карта | план -карта жоспар -карта СаласыСпорт Этимологиясы 1. Жоспар – карта каюталарда немесе купелерде орындарға орналасу сызбасы. 2.Әзербайжан: xəritə planı 3. Қырғыз: план-карта 4. Өзбек: xarita rejasi 5. Түрік: harita planı 6. Ағылшын: map plan 7. Испан: plano del mapa 8. Неміс: Karten plan 9. Француз: plan de la carte 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жоспар -карта Дефинициясы | +4 |
436. | портқа кіру | порт захода | порт захода портқа кіру СаласыСпорт Этимологиясы 1. Портқа кіру – теңіз жолаушылар кемесінің жүзу маршруты бойынша аралық портқа кіруі . 2.Әзербайжан: zəng limanı 3. Қырғыз: чалуунун порту 4. Өзбек: chaqiruv porti 5. Түрік: çağrı limanı 6. Ағылшын: port of call 7. Испан: puerto de llamada 8. Неміс: Anlau fhafen 9. Француз: port d'escale 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: портқа кіру Дефинициясы | +4 |
437. | порт алымы | портовый сбор | портовый сбор порт алымы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Порт алымы - жолаушылардан қандай болмасын елге немесе қалаға теңіз, өзен порттарынан, әуе бекеттерінен өткен кезде және кеткенде төленетін алым. 2.Әзербайжан: liman haqları 3. Қырғыз: тамыр төлөм 4. Өзбек: port to'lovlari 5. Түрік: liman ücretleri 6. Ағылшын: port dues 7. Испан: cuotas portuarias 8. Неміс: Hafengebühren 9. Француз: droits de port 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: порт алымы Дефинициясы | +4 |
438. | отырғызу талоны | посадочный талон | посадочный талон отырғызу талоны СаласыСпорт Этимологиясы 1. Отырғызу талоны - әуе және су жолдары көліктеріне жолаушы туриситерді отырғызу кезінде бақылау қызметтеріне тапсыруға міндетті карточка. 2.Әзербайжан: boarding pass 3. Қырғыз: Отургузуу талону 4. Өзбек: yugurish yo'lakchasi 5. Түрік: biniş kartı 6. Ағылшын: boarding pass 7. Испан: tarjeta de embarque 8. Неміс: Bord karte 9. Француз: carte d'embarquement 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: отырғызу талоны Дефинициясы | +4 |
439. | туристік жолдама | путевка туриста | путевка туриста туристік жолдама СаласыСпорт Этимологиясы 1. Туристік жолдама – туристік өнім қызметін сатып алынғанын растайтын құжат, туристік базада, лагерде, жорық кезінде, шетелдік сапар барысында туристік қызмет түрлерін сатып алынатын, туристке құқық беретін құжат. 2.Әзербайжан: turist çeki 3. Қырғыз: туристтик расписка 4. Өзбек: turistik voucher 5. Түрік: turist fişi 6. Ағылшын: tourist voucher 7. Испан: cupón turístico 8. Неміс: Touristen gutschein 9. Француз: bon touristique 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:туристік жолдама Дефинициясы | +4 |
440. | пэкидж тур | пэкидж тур | пэкидж тур пэкидж тур СаласыСпорт Этимологиясы 1.Пэкидж тур – қандай болмасын (дара немесе топтық) туристік тур, турдың жалпы сату құнына, оның элементтерінің құны қызмет көрсету жиынтығы (тасымалдау, орналастыру, тамақтандыру, экскурсия және тағы басқа) кіреді. 2.Әзербайжан: paket turu 3. Қырғыз: pekidzh тур 4. Өзбек: paketli sayohat 5. Түрік: paket turu 6. Ағылшын: package tour 7. Испан: paquete turístico 8. Неміс: Paus chalreise 9. Француз: voyage organisé 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: пэкидж тур Дефинициясы | +4 |
441. | есептесу уақыты | расчетный час | расчетный час есептесу уақыты СаласыСпорт Этимологиясы 1. Есептесу сағаты - қонақ үй клиенті тәуліктің басталмастан (аяқталуы) бұрын (әдетте сағат 12.00) бұрын номерді босатуға, не келесі қонақ тәулігіне толық немесе жартылай төлеуге, не номерді бостаудың міндетті есептесу уақыты. 2.Әзербайжан: ödəmə vaxtı 3. Қырғыз: Бөлмөнү 4. Өзбек: chiqish vaqti 5. Түрік: çıkış zamanı 6. Ағылшын: checkout time 7. Испан: hora de salida 8. Неміс: Checkout-Zeit 9. Француз: heure de départ 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: есептесу уақыты Дефинициясы | +4 |
442. | рафтинг | рафтинг | рафтинг рафтинг СаласыСпорт Этимологиясы 1.Рафтинг ( ағыл. Rafting — «ағызу») — тау өзендері ағыстарымен қайықпен, катамарандарда , ағаш салдарда және жабдықталмаған моторлық құралдарда суда ағу. 2.Әзербайжан: rafting 3. Қырғыз: рафтинг 4. Өзбек: rafting 5. Түрік: rafting 6. Ағылшын: rafting 7. Испан: rafting 8. Неміс: Rafting 9. Француз: rafting 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: рафтинг Дефинициясы | +4 |
443. | тіркеу карточкесі | регистрационная карточка | регистрационная карточка тіркеу карточкесі СаласыСпорт Этимологиясы 1. Тіркеу карточкесі- кейбір елдерде шекара органдарының елге уақытша кірушілерге берілетін және елден кеткен кезде қайтарылатын, осы елге келушілерді тіркеуді растайтын құжат. 2.Әзербайжан: qeydiyyat kartı 3. Қырғыз: каттоо карточкасы 4. Өзбек: ro'yxatga olish kartasi 5. Түрік: kayıt kartı 6. Ағылшын: registration card 7. Испан: tarjeta de registro 8. Неміс: Registrierungs karte 9. Француз: carte d'enregistrement 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: регистрациялық карточка Дефинициясы | +4 |
444. | саяхат басшысы | руководитель путешествия | руководитель путешествия саяхат басшысы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Саяхат басшысы - саяхат сапарларын дайындайтын, тіркеуге және оның сәтті өтуіне жауап беретін туристік топты басқаратын адам. 2.Әзербайжан: səyahət lideri 3. Қырғыз: тур лидери 4. Өзбек: sayohat rahbari 5. Түрік: seyahat lideri 6. Ағылшын: travel leader 7. Испан: líder de viajes 8. Неміс: Reiseleiter 9. Француз: chef de voyage 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: саяхат басшысы Дефинициясы | +2 |
445. | жолқоржын, рюкзак | рюкзак | рюкзак жолқоржын, рюкзак СаласыСпорт Этимологиясы 1. Рюкзак - мықты матадан тігілген альпинистер мен туристер заттарын (азық –түлік, киім –кешек және т.б) салатын қоржын. 2.Әзербайжан: Sırt çantası 3. Қырғыз: рюкзак 4. Өзбек: orqa sumka 5. Түрік: sırt çantası 6. Ағылшын: backpack 7. Испан: mochila 8. Неміс: Rucksack 9. Француз: sac à dos 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жолқоржын, рюкзак Дефинициясы | +3 |
446. | туристер слеті | слет туристский | слет туристский туристер слеті СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туристер слеті –табиғат аясында жазғы лагерь базасында өткізілетін туристердің жиыны. 2.Әзербайжан: turist mitinqi 3. Қырғыз: чогултуп туристтик 4. Өзбек: sayyohlik ralli 5. Түрік: turist mitingi 6. Ағылшын: tourist rally 7. Испан: rally turístico 8. Неміс: Tourist enrallye 9. Француз: rallye touristique 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туристер слеті Дефинициясы | +3 |
447. | құтқару күртешесі | спасательный жилет | спасательный жилет құтқару күртешесі СаласыСпорт Этимологиясы 1.Құтқару күртешесі - су өтпейтін тығыз матадан тігілген екі қабатты жеңіл киім. Оның қабаттарының арасында және жағасындағы арнайы қалдырылған бос қуысқа суға батпайтын зат салынады. 2.Әзербайжан: həyat ceket 3. Қырғыз: сактоочу жилет 4. Өзбек: ehtiyot nimchasi 5. Түрік: can yeleği 6. Ағылшын: life vest 7. Испан: chaleco salvavidas 8. Неміс: Schwimm weste 9. Француз: gilet de sauvetage 10. Заңнама: - 11. Бекітілген:- 12. Ұсыныстар: құтқарушы күртешесі Дефинициясы | +4 |
448. | туризм | туризм | туризм туризм СаласыСпорт Этимологиясы 1.Туризм немесе туристік жорықтар — басқа елге немесе тарихи -мәдени орындарға мақсатты түрді жүргізетін саяхат, Т.ж - түрі мен мазмұны, уақыт ұзақтығы жағынан негізгі қызметтен бос уақытта жасалынатын саяхат сапарлар. Туризм - елдің ішкі өнімінің тиісті пайызын құрайтын және бюджеттік түсімдерге ықпал ететін экономика саласының бірі. 2.Әзербайжан: turizm 3. Қырғыз: туризм 4. Өзбек: turizm 5. Түрік: turizm 6. Ағылшын: tourism 7. Испан: turismo 8. Неміс: Tourismus 9. Француз: le tourisme 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: туризм Дефинициясы | +4 |
449. | яхт клубы | яхт –клуб | яхт –клуб яхт клубы СаласыСпорт Этимологиясы Яхт клубы - желкенды қайық спортшылары жаттығатын және дайындайтын спорт клубы. 2.Әзербайжан: yat klubu 3. Қырғыз: яхта-клуб 4. Өзбек: qayiq klubi 5. Түрік: yat kulübü 6. Ағылшын: yacht Club 7. Испан: club de yates 8. Неміс: Yachtclub 9. Француз: club de yacht 10. Заңнама: - 11. Бекітілген:- 12. Ұсыныстар: яхт клубы Дефинициясы | +4 |
450. | яхтышы | яхтсмен | яхтсмен яхтышы СаласыСпорт Этимологиясы Яхтышы – желкенді қайық спортымен айналысатын спортшыны немесе яхтамен жүзетін адам. 2.Әзербайжан: yachtsman 3. Қырғыз: кемечи 4. Өзбек: yachtsman 5. Түрік: yatçı 6. Ағылшын: yachtsman 7. Испан: navegante 8. Неміс: Segler 9. Француз: 10. Заңнама: яхтышы 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар:яхтышы Дефинициясы | +4 |
451. | ротель | ротель | ротель ротель СаласыСпорт Этимологиясы 1.. Ротель – терміржол қатынасындағы поезға тіркелген қонақ үй -вагон. 2. Әзербайжан: rotel 3. Қырғыз: ротель 4. Өзбек: rotel 5. Түрік: rotel 6. Ағылшын: rotel 7. Испан: rotel 8. Неміс: rotel 9. Француз: rotel 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: ротель Дефинициясы | +4 |
452. | сафари | сафари | сафари сафари СаласыСпорт Этимологиясы 1. Сафари - аңшылық туризм немесе жергілікті экзотикалық табиғат көріністеріне саяхат мақсатындағы туризм, әсіресе Орталық Африа елдеріне сафари жасалады. 2. Әзербайжан: safari 3. Қырғыз: сафари 4. Өзбек: safari 5. Түрік: safari 6. Ағылшын: safari 7. Испан: safari 8. Неміс: safari 9. Француз: safari 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: сафари Дефинициясы | +4 |
453. | транзит | транзит | транзит транзит СаласыСпорт Этимологиясы 1. Транзит –бір мемлекеттен екінші мемлекетке аралық мемлекет арқылы жолаушылардың өткізілуі. 2. Әзербайжан: tranzit 3. Қырғыз: транзит 4. Өзбек: tranzit 5. Түрік: transit 6. Ағылшын: transit 7. Испан: tránsito 8. Неміс: Transit 9. Француз: transit 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: транзит Дефинициясы | +4 |
454. | туроператор | туроператор | туроператор туроператор СаласыСпорт Этимологиясы 1. Туроператор – бұқаралық тұтыну сұраныстарына қарай туристік турларды ұйымдастырумен мен шұғылданатын, бөлшек турагенттік жүйелер бойынша туристік жолдамаларды өткізетін және саяхаттарды жарнамалайтын көтерме туристік фирма. 2. Әзербайжан: tur operatoru 3. Қырғыз: тур операторлору 4. Өзбек: turoperator 5. Түрік: tur operatörü 6. Ағылшын: tur operatörü 7. Испан: operador turístico 8. Неміс: Reiseveranstalter 9. Француз: tour opérateur 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: туроператор Дефинициясы | +4 |
455. | хостел | хостел | хостел хостел СаласыСпорт Этимологиясы 1. Хостел – шағын қызмет түрілерімен қамтылған қонақ үйінің түрі. 2. Әзербайжан: hostel 3. Қырғыз: жатакана 4. Өзбек: hostel 5. Түрік: pansiyon 6. Ағылшын: hostel 7. Испан: albergue 8. Неміс: Herberge 9. Француз: auberge de jeunesse 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар:хостел Дефинициясы | +4 |
456. | чартер | чартер | чартер чартер СаласыСпорт Этимологиясы 1.Чартер - көлік құралы иесімен (ұшақ, кеме, автобус және тағы басқа) және жалға алушы арасындағы шарт арқылы көлік құралын бір немесе тұрақты бірнеше рейстерінің белгілі бір бөлігін жалға алу. 2. Әзербайжан: nizamnamə 3. Қырғыз: чартер 4. Өзбек: charter 5. Түрік: tüzük 6. Ағылшын: charter 7. Испан: chárter 8. Неміс: Charter 9. Француз: charte 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12.Ұсыныстар:чартер Дефинициясы | +4 |
457. | шенген визасы | шенгенская виза | шенгенская виза шенген визасы СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шенген визасы – шенген тобы мемлекеттерінің (Германия, Франция, Бельгия, Голландия, Люксембург, Испания, Португалия, Италия және тағы басқа) шекарасы аумағында визада көрсетілген мерзім аралығында бөгеліссіз, үш ай мерзімге берілетін ортақ виза. 2. Әзербайжан: Şengen vizası 3. Қырғыз: Шенген визасы 4. Өзбек: Shengen vizasi 5. Түрік: Schengen vizesi 6. Ағылшын: Schengen visa 7. Испан: Visa Schengen 8. Неміс: Schengen-Visum 9. Француз: Visa Schengen 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: шенген визасы Дефинициясы | +4 |
458. | шоп тур | шоп тур | шоп тур шоп тур СаласыСпорт Этимологиясы 1. Шоп тур – сапарға барған елде шығарылатын белгілі бір тауар түрлерін сатып алумен байланысты туристік саяхат. 2. Әзербайжан: mağaza turu 3. Қырғыз: магазин тур 4. Өзбек: shop tour 5. Түрік: alışveriş turu 6. Ағылшын: shop tour 7. Испан: tour de la tienda 8. Неміс: Shop-Tour 9. Француз: visite de magasin 10. Заңнама: - 11. Бекітілген: - 12. Ұсыныстар: шоп тур Дефинициясы | +4 |
459. | келуші | посетитель | посетитель келуші СаласыСпорт Этимологиясы 1. Келуші – турагенттік офисіне қызықтыратын ақпаратты алу мақсатында келуші жеке тұлға. «Келуші» алдын –ала ақы төлегеннен кейін «Тапсырыс беруші» категориясына ауысады. 2.Әзербайжан: ziyarətçi 3. Қырғыз: келген аял 4. Өзбек: mehmon 5. Түрік: ziyaretçi 6. Ағылшын: visitor 7. Испан: el visitante 8. Неміс: der besucher 9. Француз: le visiteur 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: келуші Дефинициясы | +4 |
460. | турпакет | турпакет | турпакет турпакет СаласыСпорт Этимологиясы 1. Турпакет – туристік қызметтерді тапсырыс жасағаны және төлегенін растайтын туристтің құжаттар жиынтығы. 2.Әзербайжан: tur paketi 3. Қырғыз: тур топтом 4. Өзбек: O'tgan paket 5. Түрік: tur paketi 6. Ағылшын: tour package 7. Испан: paquete turístico 8. Неміс: Reisepaket 9. Француз: voyage organisé 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:турпакет Дефинициясы | +4 |
461. | маусымдық қарбалас | пик сезона | пик сезона маусымдық қарбалас СаласыСпорт Этимологиясы 1. Маусымдық қарбалас - туристік қызметтер саудасы мен олардың бағасының шұғыл сатылу кезеңі. 2.Әзербайжан: zirvə mövsümü 3. Қырғыз: пик сезон 4. Өзбек: tepalik mavsumi 5. Түрік: yoğun sezon 6. Ағылшын: peak season 7. Испан: temporada alta 8. Неміс: Hauptsaison 9. Француз: haute saison 10. Заңнама: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: маусымдық қарбалас Дефинициясы | +4 |
Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясаты комитетінің тапсырмасы бойынша Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы әзірледі.
Спорт терминдері ішіндегі двустволка-қосауыз нұсқасын қолдаймын
әрине осылай аударылған дұрыс секілді
"двурукий боксёр -- оң-солды боксшы
Басқа пікірлерді көрсету