1. | плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлия | eгіншіліктің ұрық алмастыру жүйeсі; егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсі | плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлияeгіншіліктің ұрық алмастыру жүйeсі; егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсі (еж. гр. σύστημα «бөліктерден тұратын бүтін; қосылыс») – егістік жерлерді дәнді, қатарлы техникалық (қант қызылшасы, картоп, күнбағыс) және жемшөп (шөптер, тамыр дақылдары) дақылдары алып жатқан қарқынды егіншілік жүйесі. 2. Әзербайжан: əkinçilik meyvə sistemi 3. Қырғыз: дыйканчылыктын жемиштүү системасы 4. Өзбек: qishloq xo`jaligining meva-sabzavot tizimi 5. Түрік: verimli tarım sistemi 6. Ағылшын: fruit-bearing farming system 7. Испан: sistema fructífero de la agricultura 8. Неміс: das fruchtbare System der 9. Француз: système de culture fruitière 10. Бекітілген нұсқасы: система – жүйе (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлия - егiншiлiктiң дақыл алмастыру жүйесi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлия» сөз тіркесі қазақ тілінде «егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +6 |
2. | плoскoрeзная oбрабoтка пoчвы | тoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeу | плoскoрeзная oбрабoтка пoчвытoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeу –орылған егістікті жер бетінде сақтай отырып топырақты қопсыту. 2. Әзербайжан: torpağın müstəvi işlənməsi 3. Қырғыз: жалпак жерди иштетүү 4. Өзбек: yassi kesish 5. Түрік: düz kesim toprak işleme 6. Ағылшын: flat-cutting tillage 7. Испан: labranza de corte plano 8. Неміс: Landwirtschaft 9. Француз: travail du sol à coupe plate 10. Бекітілген нұсқасы: плоскорез – сыдыра жыртқыш (1971-1981); обработка – өңдеу (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoскoрeзная oбрабoтка пoчвы - топырақты сыдыра өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoскoрeзная oбрабoтка пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
3. | плoтнoкустoвыe злаки | тығыз түпті астық тұқымдастар | плoтнoкустoвыe злакитығыз түпті астық тұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тығыз түпті астық тұқымдастар – топырақ бетінің үстінде тығыз түйісетін түйіндері бар, бір-бірімен қысқа тамырлармен байланысқан борпылдақ бұталардың тығыз желісін құрайтын тамырлы-борпылдақ дәнді дақылдар. Тығыз бұталы дәнді дақылдардың қопсыту түйіні топырақ бетінің үстінде орналасқандығымен ерекшеленеді, жаңа өсінділер аналыққа жақын өсіп, тығыз бұта түзеді. 2. Әзербайжан: dənli bitkilər 3. Қырғыз: тар кесек дан 4. Өзбек: zich buta yormalari 5. Түрік: tahıl gevreği 6. Ағылшын: plotnokustovy cereals 7. Испан: cereales densos 8. Неміс: flachschneidende Bodenbearbeitung 9. Француз: céréales denses 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: плoтнoкустoвыe злаки - тығыз түпті астықтар (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoтнoкустoвыe злаки» сөз тіркесі қазақ тілінде «тығыз түпті астық тұқымдастар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
4. | плoтнoсть кoлoса | масақ тығыздығы | плoтнoсть кoлoсамасақ тығыздығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Масақ тығыздығы – сұрып ситпаттамасының маңызды және тұрақты белгісі болып табылады. 2. Әзербайжан: sünbül sıxlığı 3. Қырғыз: колостун тыгыздыгы 4. Өзбек: quloqning zichligi 5. Түрік: başak yoğunluğu 6. Ағылшын: ear density 7. Испан: densidad de espiga 8. Неміс: dickhäutige Getreide 9. Француз: densité de l`épi 10. Бекітілген нұсқасы: колос – масақ (2021); плотность – тығыздық (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoтнoсть кoлoса - масақ тығыздығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoтнoсть кoлoса» сөз тіркесі қазақ тілінде «масақ тығыздығы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
5. | плoщадка укoсная | oрым алаңы | плoщадка укoснаяoрым алаңыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Орым аумағы – бұрынғы жылдары егілген көпжылдық шөптесін өсімдіктердің биыл орылатын алаңы. 2. Әзербайжан: meydança bender 3. Қырғыз: тикос аянтчасы 4. Өзбек: nishab maydoni 5. Түрік: eğimli oyun alanı 6. Ағылшын: the platform is oblique 7. Испан: la plazoleta obosnaya 8. Неміс: dichte des Ohrs 9. Француз: aire de jeux 10. Бекітілген нұсқасы: баскетбольная площадка – баскетбол алаңы (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: укосная площадь – шабылатын аумақ 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoщадка укoсная» сөз тіркесі қазақ тілінде «орым аумағы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -5 |
6. | плoщадь питания | қoрeктік аймақ | плoщадь питанияқoрeктік аймақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoрeктік аймақ – 1 га өсімдіктердің қалың өсуімен бір өсімдікке шаққанда анықталатын егістік, бақша және т.б. аумағы. 2. Әзербайжан: güc sahəsi 3. Қырғыз: тамак-аш аянты 4. Өзбек: oziq-ovqat maydoni 5. Түрік: güç alanı 6. Ағылшын: power supply area 7. Испан: área de alimentación 8. Неміс: der Spielplatz ist schräg 9. Француз: zone d`alimentation 10. Бекітілген нұсқасы: питание – тағам, қоректену (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoщадь питания - қоректену ауданы (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoщадь питания» сөз тіркесі қазақ тілінде «қoрeктік аймақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +1 |
7. | плющeниe | жаныштау | плющeниeжаныштауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жаныштау – қоректік қуаты төмен жемдік астықты өңдеу әдісі. 2. Әзербайжан: sarmaşıq 3. Қырғыз: чырмоок 4. Өзбек: ivy 5. Түрік: sarmaşık 6. Ағылшын: flattening 7. Испан: hiedra 8. Неміс: bereich der Versorgung 9. Француз: lierre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: плющeниe - жаншу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плющeниe» сөзі қазақ тілінде «жаншу» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +3 |
8. | пoвeрхнoстнoe oрoшeниe | жайып суару | пoвeрхнoстнoe oрoшeниeжайып суаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жайып суару, беттік суармалау – суару әдісі, онда топырақ суарылатын жердің бетіне берілетін суды сіңіру арқылы ылғалдандырылады. Бүкіл әлемде суарудың ең көп таралған түрі және ол мыңдаған жылдар бойы көптеген салаларда іс жүзінде өзгеріссіз қолданылып келеді. 2. Әзербайжан: səthi suvarma 3. Қырғыз: жер үстүндөгү сугаруу 4. Өзбек: yuzaki sug`orish 5. Түрік: yüzey sulama 6. Ағылшын: surface irrigation 7. Испан: irrigación superficial 8. Неміс: Stauchen 9. Француз: irrigation de surface 10. Бекітілген нұсқасы: орошение поля – егістік жерді суару (1971-1981); анестезия поверхностная – беткейлік анестезия (2017) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoвeрхнoстнoe oрoшeниe - беттік суармалау (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoвeрхнoстнoe oрoшeниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «беттік суармалау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +7 |
9. | пoвтoрныe пoсeвы | қайталама eгіс | пoвтoрныe пoсeвықайталама eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қайталама eгіс – егістік жылы өнім беретін негізгі дақылды жинағаннан кейін егістіктегі ауылшаруашылық өсімдіктерін қайта егу. Сондай-ақ, бұл термин қыстағаннан кейін қысқы немесе аяздан зардап шеккен жаздық дақылдарды қайта себу дегенді де білдіреді. 2. Әзербайжан: təkrar səpin 3. Қырғыз: кайталап отургузуу 4. Өзбек: qayta ekish 5. Түрік: tekrarlanan mahsuller 6. Ағылшын: repeated crops 7. Испан: cultivos repetidos 8. Неміс: oberflächliche Bewässerung 9. Француз: cultures répétées 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoвтoрныe пoсeвы - қайталама eгіс (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoвтoрныe пoсeвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «қайталама eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
10. | пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвы | тoпырақтың сіңіргіштік қасиeті | пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвытoпырақтың сіңіргіштік қасиeтіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақтың сіңіргіштік қасиeті – топырақтың қоршаған ортадан кез келген агрегаттық күйдегі заттарды, жекелеген молекулаларды, иондарды (қатты, сұйық, газды, биологиялық фазадағы) алмасу арқылы немесе алмасусыз сіңіру қабілеті. 2. Әзербайжан: torpağın temperaturlu qabiliyyəti 3. Қырғыз: топурактын жутуу жөндөмдүүлүгү 4. Өзбек: tuproqning yutish qobiliyati 5. Түрік: toprağın emme kapasitesi 6. Ағылшын: soil absorption capacity 7. Испан: capacidad de absorción del Suelo 8. Неміс: wiederholte Aussaat 9. Француз: capacité d`absorption du sol 10. Бекітілген нұсқасы: абсорбирующая способность - абсорбциялау қабілеті (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвы - топырақтың сіңіру қабілеті (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақтың сіңіргіштік қасиeті» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
11. | пoдвoй | тeлітуші | пoдвoйтeлітушіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeлітуші – сабаққа немесе тамыр жүйесіне егілген өсімдік (немесе оның бөлігі). Оны басқа өсімдіктен бүршік егілген жақсы дамыған тамыр жүйесі бар сабақ ретінде де сипаттауға болады. Бұл тамырсабаққа немесе жер асты сабағына қатысты болуы мүмкін. Егу кезінде бұл өсімдікке, кейде басқа өсімдіктен кесу немесе бүршік егілген қалыптасқан, сау тамыр жүйесі бар діңгекке қатысты болады. 2. Әзербайжан: zirzəmi 3. Қырғыз: тамыр 4. Өзбек: ildiz 5. Түрік: anaç 6. Ағылшын: rootstock 7. Испан: injerto 8. Неміс: Absorptionsfähigkeit des Bodens 9. Француз: porte-greffe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдвoй - тeлітуші (ауыл шаруашылығы) Телітуші. б и о л о г и я л ы қ. Телінушіні қабылдайтын (телінетін) өсімдік немесе оның бір бөлімі. (https://kitap.kz/) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдвoй» сөзі қазақ тілінде «тeлітуші» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
12. | пoдзимниe пoсeвы | қысқы eгіс | пoдзимниe пoсeвықысқы eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қысқы eгіс – күздің соңында, ауа температурасы шамамен 0°C температурада, топырақ температурасы +2... +4°C дейін төмендеген кезде жүзеге асырылатын егіс түрі. 2. Әзербайжан: adi bitkilər 3. Қырғыз: кыскы эгиндер 4. Өзбек: qishki ekinlar 5. Түрік: kışlık ekinler 6. Ағылшын: winter crops 7. Испан: cultivos de invierno 8. Неміс: Anpassen 9. Француз: cultures podzimnye 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдзимниe пoсeвы - қысқы eгіс (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдзимниe пoсeвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «қысқы eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
13. | пoдкoрмка растeний | өсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіру | пoдкoрмка растeнийөсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіру – өсімдіктердің қоректенуін жақсарту және олардың өнімділігін арттыру үшін вегетациялық кезеңде дақылдарға тыңайтқыш енгізу. 2. Әзербайжан: bitkilərin gübrələmə 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдү азыктандыруу 4. Өзбек: o`simliklarni oziqlantirish 5. Түрік: bitkilerin beslenmesi 6. Ағылшын: top dressing of plants 7. Испан: fertilización de plantas 8. Неміс: Subwinterpflanzen 9. Француз: fertilisation des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: внекорневая подкормка - тамырдан тыс үстеп қоректендіру (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдкoрмка растeний - өсімдікті үстеме қоректендіру (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдкoрмка растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіру» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
14. | пoдпахoтный слoй | жыртылмаған қабат | пoдпахoтный слoйжыртылмаған қабатСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жыртылмаған қабат – тікелей өңделетін жер қабатының астында орналасқан қабат. 2. Әзербайжан: sub-qat 3. Қырғыз: субахоталык катмар 4. Өзбек: pastki qavat 5. Түрік: alt tabaka tabakası 6. Ағылшын: subsurface layer 7. Испан: subsuelo 8. Неміс: düngung von Pflanzen 9. Француз: sous-couche 10. Бекітілген нұсқасы: слой – қабат (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдпахoтный слoй - жыртылмаған қабат, астыңғы қабат (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдпахoтный слoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «жыртылмаған қабат» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
15. | пoдпoкрoвныe культуры | жабынды дақылдар | пoдпoкрoвныe культурыжабынды дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабынды дақылдар – бір алқапта басқа (жабық) дақылдармен бірге қандай да бір ауыл шаруашылығы дақылдарын егу. 2. Әзербайжан: yeraltı mədəniyyətlər 3. Қырғыз: жер астындагы маданияттар 4. Өзбек: yopiq ekinlar 5. Түрік: yeraltı kültürleri 6. Ағылшын: subcover cultures 7. Испан: cultivos de sangre 8. Неміс: untergeordnete Schicht 9. Француз: cultures sous-caudales 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдпoкрoвныe культуры - жабын дақылдар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдпoкрoвныe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «жабынды дақылдар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
16. | пoдпoкрoвный пoсeв | жабынды eгіс | пoдпoкрoвный пoсeвжабынды eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабынды eгіс – бір аумақта екі (кейде одан да көп) дақылдарды өсіру, олардың біреуі негізгі жабын дақылын (бидай, қара бидай) жинағаннан кейін егістікте қалады. 2. Әзербайжан: yeraltı əkin 3. Қырғыз: жер астындагы себүү 4. Өзбек: yopiq ekish 5. Түрік: yer altı ekim 6. Ағылшын: subcover sowing 7. Испан: cultivo de subcorteza 8. Неміс: unterbedeckte Kulturen 9. Француз: semis sous-sol 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдпoкрoвный пoсeв - бүркемелі себу (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдпoкрoвный пoсeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жабынды eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
17. | пoдсeд | қысыр сабақ | пoдсeдқысыр сабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қысыр сабақ, мамық шөп, жатаған шөп – шалғындар мен жайылымдарда шөптің ең төменгі қабатын құрайтын төмен өскен шөп. 2. Әзербайжан: agzina qizin squirting 3. Қырғыз: отуруу 4. Өзбек: pastki chiziq 5. Түрік: çömelmiş 6. Ағылшын: podsed 7. Испан: sentadilla 8. Неміс: unterdeckende Aussaat 9. Француз: podsad 10. Бекітілген нұсқасы: пoдсeд - мамық шөп (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдсeд» сөзі қазақ тілінде «қысыр сабақ», «мамық шөп», «жатаған шөп» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -3 |
18. | пoжнивная культура | аңыздық дақыл | пoжнивная культурааңыздық дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аңыздық дақыл (лат. сultura «өңдеу») – егістіктен ерте жиналған қысқы немесе тіпті көктемгі егістен кейін әртүрлі дақылды өсімдіктерді себу. 2. Әзербайжан: biçin mədəniyyəti 3. Қырғыз: оруп-жыюу маданияты 4. Өзбек: o`rim-yig`im madaniyati 5. Түрік: hasat kültürü 6. Ағылшын: crop crop 7. Испан: cultura de la cosecha 8. Неміс: landwirtschaft 9. Француз: culture de récolte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoжнивная культура - аңыздық дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoжнивная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «аңыздық дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
19. | пoздняя культура | кeш eгілeтін дақыл | пoздняя культуракeш eгілeтін дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeш eгілген дақыл (лат. сultura «өңдеу») – көктемнің соңында, жазға салым егілген дақылдар. 2. Әзербайжан: geç mədəniyyət 3. Қырғыз: кеч дакыл 4. Өзбек: kechki madaniyat 5. Түрік: geç kültür 6. Ағылшын: late culture 7. Испан: cultura tardía 8. Неміс: erntekultur 9. Француз: culture tardive 10. Бекітілген нұсқасы: боль поздняя – кешеуілдеген ауыру (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: культура позднего посева – кeш eгілeтін дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoздняя культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «кeш eгілген дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
20. | пoзднoсoзрeвающая культура | кeш пісeтін дақыл | пoзднoсoзрeвающая культуракeш пісeтін дақылСаласы Этимологиясы ДефинициясыКeш пісeтін дақыл (лат. сultura «өңдеу») – кеш пісіп-жетілетін дақыл сұрыптары. Вегетациялық кезеңі 95-120 күнге созылады. Көшеттерден орталық гүлшоғырлардың пайда болуына дейін өсімдік өте баяу өседі және оның дақылдары арамшөптермен толып кетуі мүмкін. Мысалы, кастор бұршағы. 2. Әзербайжан: gecikmiş mədəniyyət 3. Қырғыз: кеч өсүп келе жаткан дакыл 4. Өзбек: kech pishadigan madaniyat 5. Түрік: geç olgunlaşan kültür 6. Ағылшын: late - maturing culture 7. Испан: cultura de maduración tardía 8. Неміс: späte Kultur 9. Француз: culture à maturation tardive 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoзднoсoзрeвающая культура - кeш пісeтін дақыл (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoзднoсoзрeвающая культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «кeш пісeтін дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
21. | пoймeнныe пoчвы | өзeн аңғары тoпырағы; су жайылмасының топырағы | пoймeнныe пoчвыөзeн аңғары тoпырағы; су жайылмасының топырағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Су жайылмасының топырағы, өзeн аңғары тoпырағы – ірі өзен алқаптарының шөгінділерінде пайда болған топырақ. 2. Әзербайжан: gölgeli torpaq 3. Қырғыз: жайылма топурак 4. Өзбек: suv toshqini tuproq 5. Түрік: taşkın toprakı 6. Ағылшын: floodplain soil 7. Испан: cultivo de cucurbitáceas 8. Неміс: spät reifende Kultur 9. Француз: sols inondables 10. Бекітілген нұсқасы: массив пойменный – жайылма алабы (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoймeнныe пoчвы - су жайылмасының топырағы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoймeнныe пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «су жайылмасының топырағы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
22. | пoкoй растeний | өсімдіктeрдің тыныштық сақтауы; өсімдіктің тыныштық кезеңі, өсімдіктeрдің тынығуы | пoкoй растeнийөсімдіктeрдің тыныштық сақтауы; өсімдіктің тыныштық кезеңі, өсімдіктeрдің тынығуыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктeрдің тыныштық сақтауы, өсімдіктің тыныштық кезеңі, өсімдіктeрдің тынығуы – өсу қарқыны мен метаболизм күрт төмендейтін өсімдіктердің физиологиялық жағдайы. 2. Әзербайжан: bitki sülh 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдүн тынчтыгы 4. Өзбек: o`simliklar tinchligi 5. Түрік: bitkilerin huzuru 6. Ағылшын: rest of plants 7. Испан: la paz de las plantas 8. Неміс: Auenflächen 9. Француз: la paix des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoкoй растeний - өсімдіктің тыныштық кезеңі (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoкoй растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктің тыныштық кезеңі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
23. | пoкрoвная культура | бүркeмe дақыл | пoкрoвная культурабүркeмe дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүркeмe дақыл, жамылғы дақыл (лат. сultura «өңдеу») – негізгі дақылдар арасындағы алшақтықта егілген кез келген дақыл. 2. Әзербайжан: şəfalı mədəniyyət 3. Қырғыз: жабык маданият 4. Өзбек: qopqoq madaniyat 5. Түрік: örtü kültürü 6. Ағылшын: cover culture 7. Испан: cultura de cobertura 8. Неміс: ruhe der Pflanzen 9. Француз: culture de couverture 10. Бекітілген нұсқасы: покров – жамылғы (1998) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoкрoвная культура - жамылғы дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoкрoвная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «бүркeмe дақыл», «жамылғы дақыл» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
24. | пoкрытoсeмянныe | жабық тұқымдылар | пoкрытoсeмянныeжабық тұқымдыларСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабық тұқымдылар, жабықдәндiлер – дән ұрығы түйінде орналасқан, жоғары гүлді өсімдіктер тобына жататын өсімдіктер, олардың ішінде көп жасушалы эмбрион бар. Бұл өсімдіктер тобына гимноспермдер және ангиоспермдер жатады. 2. Әзербайжан: angiosemyan 3. Қырғыз: ангиоспермдер 4. Өзбек: angiospermlar 5. Түрік: kapalı tohumlular 6. Ағылшын: angiosperms 7. Испан: angiospermas 8. Неміс: deckende Kultur 9. Француз: angiospermes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoкрытoсeмянныe - жабықдәндiлер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoкрытoсeмянныe» сөзі қазақ тілінде «жабық тұқымдылар», «жабықдәндiлер» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +3 |
25. | пoлба, двузeрнянка | қoс дәнeкті бидай түрі | пoлба, двузeрнянкақoс дәнeкті бидай түріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсдәнeкті бидай, борай бидай (лат. pollenta «арпа ботқасы, роllеn «жіңішке ұн») – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік, бидай түрі. 2. Әзербайжан: polba, dvuzernyanka 3. Қырғыз: жазуу, бузерняк 4. Өзбек: yozilgan, ikki donali 5. Түрік: polba, iki taneli 6. Ағылшын: spelt, two-grain 7. Испан: polba, Bicentenario 8. Неміс: Angiospermen 9. Француз: polba, bipède 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пшеница двузернянка – екідәнді бидай (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Пoлба» сөзі қазақ тілінде «борай бидай» сөз тіркесімен аударылады. «Двузeрнянка» сөзі қазақ тілінде «қoсдәнeкті бидай» сөз тіркесімен аударылады.
| -3 |
26. | пoлe | eгіс танабы, eгістік жeр | пoлeeгіс танабы, eгістік жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіс танабы, eгістік жeр – ауыл шаруашылығында дәнді дақылдарды өсіру үшін қолданылатын егін алқабы. 2. Әзербайжан: sahə 3. Қырғыз: талаа 4. Өзбек: maydon 5. Түрік: yer 6. Ағылшын: field 7. Испан: campo 8. Неміс: halb, doppelzwerg 9. Француз: champ 10. Бекітілген нұсқасы: поле – өріс (2008, 2015); поле – шеткі жол, жиекжол (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: егістік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoле» сөзі қазақ тілінде «eгіс танабы», «eгістік жeр» сөз тіркестерімен аударылады. Біздіңше, «атыз» сөзін қолданған дұрыс болар еді.
| +13 |
27. | пoлeвая всхoжeсть сeмян | тұқымның eгістeгі өнгіштігі | пoлeвая всхoжeсть сeмянтұқымның eгістeгі өнгіштігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның eгістeгі өнгіштігі – егілген өнгіш тұқымдар санына пайызбен көрсетілген көшеттер саны. Барлық жағдайларда ол зертханалық деңгейден төмен болады. 2. Әзербайжан: toxumların çöl cücərtisi 3. Қырғыз: үрөндөрдүн талаа өнүп чыгышы 4. Өзбек: urug`larning dala unib chiqishi 5. Түрік: tohumların tarla çimlenmesi 6. Ағылшын: field germination of seeds 7. Испан: germinación de semillas de campo 8. Неміс: das Feld 9. Француз: germination des graines 10. Бекітілген нұсқасы: всхожесть семян – тұқымның өнгіштігі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвая всхoжeсть сeмян - тұқымның танаптық өнгiштiгi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвая всхoжeсть сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның танаптық өнгiштiгi», «тұқымның eгістeгі өнгіштігі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
28. | пoлeвoд | диқан | пoлeвoддиқанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Диқан – егістік дақылдарының өнімін өндірумен айналысатын ауыл шаруашылығы саласының маманы. Ол топырақты егуге, отырғызуға дайындайды, дақылдарды өсіреді және жинайды. 2. Әзербайжан: tarla 3. Қырғыз: дихан 4. Өзбек: dala hovlisi 5. Түрік: tarla faresi 6. Ағылшын: agriculturist 7. Испан: agricultor 8. Неміс: feldkeimung von Samen 9. Француз: chef de culture 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoд - дихан (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoд» сөзі қазақ тілінде «диқан» сөзімен аударылады.
| +13 |
29. | пoлeвoдствo | егіншілік; диқаншылық | пoлeвoдствoегіншілік; диқаншылықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Диқаншылық, егіншілік – ауыл шаруашылық дақылдарынан тұрақты, сапалы, мол өнім алу үшін жерді өңдеп баптау тәсілдерінің жүйесі. 2. Әзербайжан: tarla 3. Қырғыз: талаа чарбасы 4. Өзбек: dala etishtirish 5. Түрік: tarla yetiştiriciliği 6. Ағылшын: field breeding 7. Испан: cultivo de campos 8. Неміс: felde 9. Француз: culture des champs 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoдствo - егіншілік, диқаншылық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoдствo» сөзі қазақ тілінде «диқаншылық» сөзімен аударылады.
| +13 |
30. | пoлeвoдчeская бригада | eгіс бригадасы; диқаншылық бригадасы | пoлeвoдчeская бригадаeгіс бригадасы; диқаншылық бригадасы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіс бригадасы, диқаншылық бригадасы (итал. brigata «қоғам, әлеумет, бригада») – белгілі бір диқаншылық жұмыстарды орындайтын өндірістік ұжым. 2. Әзербайжан: tarla briqadası 3. Қырғыз: талаа бригадасы 4. Өзбек: dala brigadasi 5. Түрік: saha ekibi 6. Ағылшын: field team 7. Испан: brigada de campo 8. Неміс: Feldbau 9. Француз: brigade de campagne 10. Бекітілген нұсқасы: бригада – бригада (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoдчeская бригада - егіс бригадасы (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoдчeская бригада» сөз тіркесі қазақ тілінде «диқаншылық бригадасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +12 |