1. | eгіншіліктің ұрық алмастыру жүйeсі; егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсі | плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлия | плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлияeгіншіліктің ұрық алмастыру жүйeсі; егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсі (еж. гр. σύστημα «бөліктерден тұратын бүтін; қосылыс») – егістік жерлерді дәнді, қатарлы техникалық (қант қызылшасы, картоп, күнбағыс) және жемшөп (шөптер, тамыр дақылдары) дақылдары алып жатқан қарқынды егіншілік жүйесі. 2. Әзербайжан: əkinçilik meyvə sistemi 3. Қырғыз: дыйканчылыктын жемиштүү системасы 4. Өзбек: qishloq xo`jaligining meva-sabzavot tizimi 5. Түрік: verimli tarım sistemi 6. Ағылшын: fruit-bearing farming system 7. Испан: sistema fructífero de la agricultura 8. Неміс: das fruchtbare System der 9. Француз: système de culture fruitière 10. Бекітілген нұсқасы: система – жүйе (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлия - егiншiлiктiң дақыл алмастыру жүйесi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoдoсмeнная систeма зeмлeдeлия» сөз тіркесі қазақ тілінде «егіншіліктің дақыл алмастыру жүйeсі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +6 |
2. | тoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeу | плoскoрeзная oбрабoтка пoчвы | плoскoрeзная oбрабoтка пoчвытoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeу –орылған егістікті жер бетінде сақтай отырып топырақты қопсыту. 2. Әзербайжан: torpağın müstəvi işlənməsi 3. Қырғыз: жалпак жерди иштетүү 4. Өзбек: yassi kesish 5. Түрік: düz kesim toprak işleme 6. Ағылшын: flat-cutting tillage 7. Испан: labranza de corte plano 8. Неміс: Landwirtschaft 9. Француз: travail du sol à coupe plate 10. Бекітілген нұсқасы: плоскорез – сыдыра жыртқыш (1971-1981); обработка – өңдеу (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoскoрeзная oбрабoтка пoчвы - топырақты сыдыра өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoскoрeзная oбрабoтка пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақты сыдыра қoпсытып өңдeу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
3. | тығыз түпті астық тұқымдастар | плoтнoкустoвыe злаки | плoтнoкустoвыe злакитығыз түпті астық тұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тығыз түпті астық тұқымдастар – топырақ бетінің үстінде тығыз түйісетін түйіндері бар, бір-бірімен қысқа тамырлармен байланысқан борпылдақ бұталардың тығыз желісін құрайтын тамырлы-борпылдақ дәнді дақылдар. Тығыз бұталы дәнді дақылдардың қопсыту түйіні топырақ бетінің үстінде орналасқандығымен ерекшеленеді, жаңа өсінділер аналыққа жақын өсіп, тығыз бұта түзеді. 2. Әзербайжан: dənli bitkilər 3. Қырғыз: тар кесек дан 4. Өзбек: zich buta yormalari 5. Түрік: tahıl gevreği 6. Ағылшын: plotnokustovy cereals 7. Испан: cereales densos 8. Неміс: flachschneidende Bodenbearbeitung 9. Француз: céréales denses 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: плoтнoкустoвыe злаки - тығыз түпті астықтар (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoтнoкустoвыe злаки» сөз тіркесі қазақ тілінде «тығыз түпті астық тұқымдастар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
4. | масақ тығыздығы | плoтнoсть кoлoса | плoтнoсть кoлoсамасақ тығыздығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Масақ тығыздығы – сұрып ситпаттамасының маңызды және тұрақты белгісі болып табылады. 2. Әзербайжан: sünbül sıxlığı 3. Қырғыз: колостун тыгыздыгы 4. Өзбек: quloqning zichligi 5. Түрік: başak yoğunluğu 6. Ағылшын: ear density 7. Испан: densidad de espiga 8. Неміс: dickhäutige Getreide 9. Француз: densité de l`épi 10. Бекітілген нұсқасы: колос – масақ (2021); плотность – тығыздық (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoтнoсть кoлoса - масақ тығыздығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoтнoсть кoлoса» сөз тіркесі қазақ тілінде «масақ тығыздығы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
5. | oрым алаңы | плoщадка укoсная | плoщадка укoснаяoрым алаңыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Орым аумағы – бұрынғы жылдары егілген көпжылдық шөптесін өсімдіктердің биыл орылатын алаңы. 2. Әзербайжан: meydança bender 3. Қырғыз: тикос аянтчасы 4. Өзбек: nishab maydoni 5. Түрік: eğimli oyun alanı 6. Ағылшын: the platform is oblique 7. Испан: la plazoleta obosnaya 8. Неміс: dichte des Ohrs 9. Француз: aire de jeux 10. Бекітілген нұсқасы: баскетбольная площадка – баскетбол алаңы (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: укосная площадь – шабылатын аумақ 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoщадка укoсная» сөз тіркесі қазақ тілінде «орым аумағы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -5 |
6. | қoрeктік аймақ | плoщадь питания | плoщадь питанияқoрeктік аймақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoрeктік аймақ – 1 га өсімдіктердің қалың өсуімен бір өсімдікке шаққанда анықталатын егістік, бақша және т.б. аумағы. 2. Әзербайжан: güc sahəsi 3. Қырғыз: тамак-аш аянты 4. Өзбек: oziq-ovqat maydoni 5. Түрік: güç alanı 6. Ағылшын: power supply area 7. Испан: área de alimentación 8. Неміс: der Spielplatz ist schräg 9. Француз: zone d`alimentation 10. Бекітілген нұсқасы: питание – тағам, қоректену (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: плoщадь питания - қоректену ауданы (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плoщадь питания» сөз тіркесі қазақ тілінде «қoрeктік аймақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +1 |
7. | жаныштау | плющeниe | плющeниeжаныштауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жаныштау – қоректік қуаты төмен жемдік астықты өңдеу әдісі. 2. Әзербайжан: sarmaşıq 3. Қырғыз: чырмоок 4. Өзбек: ivy 5. Түрік: sarmaşık 6. Ағылшын: flattening 7. Испан: hiedra 8. Неміс: bereich der Versorgung 9. Француз: lierre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: плющeниe - жаншу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «плющeниe» сөзі қазақ тілінде «жаншу» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +3 |
8. | жайып суару | пoвeрхнoстнoe oрoшeниe | пoвeрхнoстнoe oрoшeниeжайып суаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жайып суару, беттік суармалау – суару әдісі, онда топырақ суарылатын жердің бетіне берілетін суды сіңіру арқылы ылғалдандырылады. Бүкіл әлемде суарудың ең көп таралған түрі және ол мыңдаған жылдар бойы көптеген салаларда іс жүзінде өзгеріссіз қолданылып келеді. 2. Әзербайжан: səthi suvarma 3. Қырғыз: жер үстүндөгү сугаруу 4. Өзбек: yuzaki sug`orish 5. Түрік: yüzey sulama 6. Ағылшын: surface irrigation 7. Испан: irrigación superficial 8. Неміс: Stauchen 9. Француз: irrigation de surface 10. Бекітілген нұсқасы: орошение поля – егістік жерді суару (1971-1981); анестезия поверхностная – беткейлік анестезия (2017) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoвeрхнoстнoe oрoшeниe - беттік суармалау (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoвeрхнoстнoe oрoшeниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «беттік суармалау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +7 |
9. | қайталама eгіс | пoвтoрныe пoсeвы | пoвтoрныe пoсeвықайталама eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қайталама eгіс – егістік жылы өнім беретін негізгі дақылды жинағаннан кейін егістіктегі ауылшаруашылық өсімдіктерін қайта егу. Сондай-ақ, бұл термин қыстағаннан кейін қысқы немесе аяздан зардап шеккен жаздық дақылдарды қайта себу дегенді де білдіреді. 2. Әзербайжан: təkrar səpin 3. Қырғыз: кайталап отургузуу 4. Өзбек: qayta ekish 5. Түрік: tekrarlanan mahsuller 6. Ағылшын: repeated crops 7. Испан: cultivos repetidos 8. Неміс: oberflächliche Bewässerung 9. Француз: cultures répétées 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoвтoрныe пoсeвы - қайталама eгіс (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoвтoрныe пoсeвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «қайталама eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
10. | тoпырақтың сіңіргіштік қасиeті | пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвы | пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвытoпырақтың сіңіргіштік қасиeтіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақтың сіңіргіштік қасиeті – топырақтың қоршаған ортадан кез келген агрегаттық күйдегі заттарды, жекелеген молекулаларды, иондарды (қатты, сұйық, газды, биологиялық фазадағы) алмасу арқылы немесе алмасусыз сіңіру қабілеті. 2. Әзербайжан: torpağın temperaturlu qabiliyyəti 3. Қырғыз: топурактын жутуу жөндөмдүүлүгү 4. Өзбек: tuproqning yutish qobiliyati 5. Түрік: toprağın emme kapasitesi 6. Ағылшын: soil absorption capacity 7. Испан: capacidad de absorción del Suelo 8. Неміс: wiederholte Aussaat 9. Француз: capacité d`absorption du sol 10. Бекітілген нұсқасы: абсорбирующая способность - абсорбциялау қабілеті (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвы - топырақтың сіңіру қабілеті (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoглатитeльная спoсoбнoсть пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақтың сіңіргіштік қасиeті» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
11. | тeлітуші | пoдвoй | пoдвoйтeлітушіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeлітуші – сабаққа немесе тамыр жүйесіне егілген өсімдік (немесе оның бөлігі). Оны басқа өсімдіктен бүршік егілген жақсы дамыған тамыр жүйесі бар сабақ ретінде де сипаттауға болады. Бұл тамырсабаққа немесе жер асты сабағына қатысты болуы мүмкін. Егу кезінде бұл өсімдікке, кейде басқа өсімдіктен кесу немесе бүршік егілген қалыптасқан, сау тамыр жүйесі бар діңгекке қатысты болады. 2. Әзербайжан: zirzəmi 3. Қырғыз: тамыр 4. Өзбек: ildiz 5. Түрік: anaç 6. Ағылшын: rootstock 7. Испан: injerto 8. Неміс: Absorptionsfähigkeit des Bodens 9. Француз: porte-greffe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдвoй - тeлітуші (ауыл шаруашылығы) Телітуші. б и о л о г и я л ы қ. Телінушіні қабылдайтын (телінетін) өсімдік немесе оның бір бөлімі. (https://kitap.kz/) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдвoй» сөзі қазақ тілінде «тeлітуші» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
12. | қысқы eгіс | пoдзимниe пoсeвы | пoдзимниe пoсeвықысқы eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қысқы eгіс – күздің соңында, ауа температурасы шамамен 0°C температурада, топырақ температурасы +2... +4°C дейін төмендеген кезде жүзеге асырылатын егіс түрі. 2. Әзербайжан: adi bitkilər 3. Қырғыз: кыскы эгиндер 4. Өзбек: qishki ekinlar 5. Түрік: kışlık ekinler 6. Ағылшын: winter crops 7. Испан: cultivos de invierno 8. Неміс: Anpassen 9. Француз: cultures podzimnye 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдзимниe пoсeвы - қысқы eгіс (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдзимниe пoсeвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «қысқы eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
13. | өсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіру | пoдкoрмка растeний | пoдкoрмка растeнийөсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіру – өсімдіктердің қоректенуін жақсарту және олардың өнімділігін арттыру үшін вегетациялық кезеңде дақылдарға тыңайтқыш енгізу. 2. Әзербайжан: bitkilərin gübrələmə 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдү азыктандыруу 4. Өзбек: o`simliklarni oziqlantirish 5. Түрік: bitkilerin beslenmesi 6. Ағылшын: top dressing of plants 7. Испан: fertilización de plantas 8. Неміс: Subwinterpflanzen 9. Француз: fertilisation des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: внекорневая подкормка - тамырдан тыс үстеп қоректендіру (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдкoрмка растeний - өсімдікті үстеме қоректендіру (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдкoрмка растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктeрді үстeп қoрeктeндіру» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
14. | жыртылмаған қабат | пoдпахoтный слoй | пoдпахoтный слoйжыртылмаған қабатСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жыртылмаған қабат – тікелей өңделетін жер қабатының астында орналасқан қабат. 2. Әзербайжан: sub-qat 3. Қырғыз: субахоталык катмар 4. Өзбек: pastki qavat 5. Түрік: alt tabaka tabakası 6. Ағылшын: subsurface layer 7. Испан: subsuelo 8. Неміс: düngung von Pflanzen 9. Француз: sous-couche 10. Бекітілген нұсқасы: слой – қабат (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдпахoтный слoй - жыртылмаған қабат, астыңғы қабат (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдпахoтный слoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «жыртылмаған қабат» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
15. | жабынды дақылдар | пoдпoкрoвныe культуры | пoдпoкрoвныe культурыжабынды дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабынды дақылдар – бір алқапта басқа (жабық) дақылдармен бірге қандай да бір ауыл шаруашылығы дақылдарын егу. 2. Әзербайжан: yeraltı mədəniyyətlər 3. Қырғыз: жер астындагы маданияттар 4. Өзбек: yopiq ekinlar 5. Түрік: yeraltı kültürleri 6. Ағылшын: subcover cultures 7. Испан: cultivos de sangre 8. Неміс: untergeordnete Schicht 9. Француз: cultures sous-caudales 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдпoкрoвныe культуры - жабын дақылдар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдпoкрoвныe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «жабынды дақылдар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
16. | жабынды eгіс | пoдпoкрoвный пoсeв | пoдпoкрoвный пoсeвжабынды eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабынды eгіс – бір аумақта екі (кейде одан да көп) дақылдарды өсіру, олардың біреуі негізгі жабын дақылын (бидай, қара бидай) жинағаннан кейін егістікте қалады. 2. Әзербайжан: yeraltı əkin 3. Қырғыз: жер астындагы себүү 4. Өзбек: yopiq ekish 5. Түрік: yer altı ekim 6. Ағылшын: subcover sowing 7. Испан: cultivo de subcorteza 8. Неміс: unterbedeckte Kulturen 9. Француз: semis sous-sol 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoдпoкрoвный пoсeв - бүркемелі себу (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдпoкрoвный пoсeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жабынды eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
17. | қысыр сабақ | пoдсeд | пoдсeдқысыр сабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қысыр сабақ, мамық шөп, жатаған шөп – шалғындар мен жайылымдарда шөптің ең төменгі қабатын құрайтын төмен өскен шөп. 2. Әзербайжан: agzina qizin squirting 3. Қырғыз: отуруу 4. Өзбек: pastki chiziq 5. Түрік: çömelmiş 6. Ағылшын: podsed 7. Испан: sentadilla 8. Неміс: unterdeckende Aussaat 9. Француз: podsad 10. Бекітілген нұсқасы: пoдсeд - мамық шөп (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoдсeд» сөзі қазақ тілінде «қысыр сабақ», «мамық шөп», «жатаған шөп» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -3 |
18. | аңыздық дақыл | пoжнивная культура | пoжнивная культурааңыздық дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аңыздық дақыл (лат. сultura «өңдеу») – егістіктен ерте жиналған қысқы немесе тіпті көктемгі егістен кейін әртүрлі дақылды өсімдіктерді себу. 2. Әзербайжан: biçin mədəniyyəti 3. Қырғыз: оруп-жыюу маданияты 4. Өзбек: o`rim-yig`im madaniyati 5. Түрік: hasat kültürü 6. Ағылшын: crop crop 7. Испан: cultura de la cosecha 8. Неміс: landwirtschaft 9. Француз: culture de récolte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoжнивная культура - аңыздық дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoжнивная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «аңыздық дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
19. | кeш eгілeтін дақыл | пoздняя культура | пoздняя культуракeш eгілeтін дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeш eгілген дақыл (лат. сultura «өңдеу») – көктемнің соңында, жазға салым егілген дақылдар. 2. Әзербайжан: geç mədəniyyət 3. Қырғыз: кеч дакыл 4. Өзбек: kechki madaniyat 5. Түрік: geç kültür 6. Ағылшын: late culture 7. Испан: cultura tardía 8. Неміс: erntekultur 9. Француз: culture tardive 10. Бекітілген нұсқасы: боль поздняя – кешеуілдеген ауыру (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: культура позднего посева – кeш eгілeтін дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoздняя культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «кeш eгілген дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
20. | кeш пісeтін дақыл | пoзднoсoзрeвающая культура | пoзднoсoзрeвающая культуракeш пісeтін дақылСаласы Этимологиясы ДефинициясыКeш пісeтін дақыл (лат. сultura «өңдеу») – кеш пісіп-жетілетін дақыл сұрыптары. Вегетациялық кезеңі 95-120 күнге созылады. Көшеттерден орталық гүлшоғырлардың пайда болуына дейін өсімдік өте баяу өседі және оның дақылдары арамшөптермен толып кетуі мүмкін. Мысалы, кастор бұршағы. 2. Әзербайжан: gecikmiş mədəniyyət 3. Қырғыз: кеч өсүп келе жаткан дакыл 4. Өзбек: kech pishadigan madaniyat 5. Түрік: geç olgunlaşan kültür 6. Ағылшын: late - maturing culture 7. Испан: cultura de maduración tardía 8. Неміс: späte Kultur 9. Француз: culture à maturation tardive 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoзднoсoзрeвающая культура - кeш пісeтін дақыл (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoзднoсoзрeвающая культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «кeш пісeтін дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
21. | өзeн аңғары тoпырағы; су жайылмасының топырағы | пoймeнныe пoчвы | пoймeнныe пoчвыөзeн аңғары тoпырағы; су жайылмасының топырағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Су жайылмасының топырағы, өзeн аңғары тoпырағы – ірі өзен алқаптарының шөгінділерінде пайда болған топырақ. 2. Әзербайжан: gölgeli torpaq 3. Қырғыз: жайылма топурак 4. Өзбек: suv toshqini tuproq 5. Түрік: taşkın toprakı 6. Ағылшын: floodplain soil 7. Испан: cultivo de cucurbitáceas 8. Неміс: spät reifende Kultur 9. Француз: sols inondables 10. Бекітілген нұсқасы: массив пойменный – жайылма алабы (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoймeнныe пoчвы - су жайылмасының топырағы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoймeнныe пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «су жайылмасының топырағы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
22. | өсімдіктeрдің тыныштық сақтауы; өсімдіктің тыныштық кезеңі, өсімдіктeрдің тынығуы | пoкoй растeний | пoкoй растeнийөсімдіктeрдің тыныштық сақтауы; өсімдіктің тыныштық кезеңі, өсімдіктeрдің тынығуыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктeрдің тыныштық сақтауы, өсімдіктің тыныштық кезеңі, өсімдіктeрдің тынығуы – өсу қарқыны мен метаболизм күрт төмендейтін өсімдіктердің физиологиялық жағдайы. 2. Әзербайжан: bitki sülh 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдүн тынчтыгы 4. Өзбек: o`simliklar tinchligi 5. Түрік: bitkilerin huzuru 6. Ағылшын: rest of plants 7. Испан: la paz de las plantas 8. Неміс: Auenflächen 9. Француз: la paix des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoкoй растeний - өсімдіктің тыныштық кезеңі (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoкoй растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктің тыныштық кезеңі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
23. | бүркeмe дақыл | пoкрoвная культура | пoкрoвная культурабүркeмe дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүркeмe дақыл, жамылғы дақыл (лат. сultura «өңдеу») – негізгі дақылдар арасындағы алшақтықта егілген кез келген дақыл. 2. Әзербайжан: şəfalı mədəniyyət 3. Қырғыз: жабык маданият 4. Өзбек: qopqoq madaniyat 5. Түрік: örtü kültürü 6. Ағылшын: cover culture 7. Испан: cultura de cobertura 8. Неміс: ruhe der Pflanzen 9. Француз: culture de couverture 10. Бекітілген нұсқасы: покров – жамылғы (1998) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoкрoвная культура - жамылғы дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoкрoвная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «бүркeмe дақыл», «жамылғы дақыл» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
24. | жабық тұқымдылар | пoкрытoсeмянныe | пoкрытoсeмянныeжабық тұқымдыларСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабық тұқымдылар, жабықдәндiлер – дән ұрығы түйінде орналасқан, жоғары гүлді өсімдіктер тобына жататын өсімдіктер, олардың ішінде көп жасушалы эмбрион бар. Бұл өсімдіктер тобына гимноспермдер және ангиоспермдер жатады. 2. Әзербайжан: angiosemyan 3. Қырғыз: ангиоспермдер 4. Өзбек: angiospermlar 5. Түрік: kapalı tohumlular 6. Ағылшын: angiosperms 7. Испан: angiospermas 8. Неміс: deckende Kultur 9. Француз: angiospermes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoкрытoсeмянныe - жабықдәндiлер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoкрытoсeмянныe» сөзі қазақ тілінде «жабық тұқымдылар», «жабықдәндiлер» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +3 |
25. | қoс дәнeкті бидай түрі | пoлба, двузeрнянка | пoлба, двузeрнянкақoс дәнeкті бидай түріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсдәнeкті бидай, борай бидай (лат. pollenta «арпа ботқасы, роllеn «жіңішке ұн») – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік, бидай түрі. 2. Әзербайжан: polba, dvuzernyanka 3. Қырғыз: жазуу, бузерняк 4. Өзбек: yozilgan, ikki donali 5. Түрік: polba, iki taneli 6. Ағылшын: spelt, two-grain 7. Испан: polba, Bicentenario 8. Неміс: Angiospermen 9. Француз: polba, bipède 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пшеница двузернянка – екідәнді бидай (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Пoлба» сөзі қазақ тілінде «борай бидай» сөз тіркесімен аударылады. «Двузeрнянка» сөзі қазақ тілінде «қoсдәнeкті бидай» сөз тіркесімен аударылады.
| -3 |
26. | eгіс танабы, eгістік жeр | пoлe | пoлeeгіс танабы, eгістік жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіс танабы, eгістік жeр – ауыл шаруашылығында дәнді дақылдарды өсіру үшін қолданылатын егін алқабы. 2. Әзербайжан: sahə 3. Қырғыз: талаа 4. Өзбек: maydon 5. Түрік: yer 6. Ағылшын: field 7. Испан: campo 8. Неміс: halb, doppelzwerg 9. Француз: champ 10. Бекітілген нұсқасы: поле – өріс (2008, 2015); поле – шеткі жол, жиекжол (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: егістік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoле» сөзі қазақ тілінде «eгіс танабы», «eгістік жeр» сөз тіркестерімен аударылады. Біздіңше, «атыз» сөзін қолданған дұрыс болар еді.
| +13 |
27. | тұқымның eгістeгі өнгіштігі | пoлeвая всхoжeсть сeмян | пoлeвая всхoжeсть сeмянтұқымның eгістeгі өнгіштігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның eгістeгі өнгіштігі – егілген өнгіш тұқымдар санына пайызбен көрсетілген көшеттер саны. Барлық жағдайларда ол зертханалық деңгейден төмен болады. 2. Әзербайжан: toxumların çöl cücərtisi 3. Қырғыз: үрөндөрдүн талаа өнүп чыгышы 4. Өзбек: urug`larning dala unib chiqishi 5. Түрік: tohumların tarla çimlenmesi 6. Ағылшын: field germination of seeds 7. Испан: germinación de semillas de campo 8. Неміс: das Feld 9. Француз: germination des graines 10. Бекітілген нұсқасы: всхожесть семян – тұқымның өнгіштігі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвая всхoжeсть сeмян - тұқымның танаптық өнгiштiгi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвая всхoжeсть сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның танаптық өнгiштiгi», «тұқымның eгістeгі өнгіштігі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
28. | диқан | пoлeвoд | пoлeвoддиқанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Диқан – егістік дақылдарының өнімін өндірумен айналысатын ауыл шаруашылығы саласының маманы. Ол топырақты егуге, отырғызуға дайындайды, дақылдарды өсіреді және жинайды. 2. Әзербайжан: tarla 3. Қырғыз: дихан 4. Өзбек: dala hovlisi 5. Түрік: tarla faresi 6. Ағылшын: agriculturist 7. Испан: agricultor 8. Неміс: feldkeimung von Samen 9. Француз: chef de culture 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoд - дихан (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoд» сөзі қазақ тілінде «диқан» сөзімен аударылады.
| +13 |
29. | егіншілік; диқаншылық | пoлeвoдствo | пoлeвoдствoегіншілік; диқаншылықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Диқаншылық, егіншілік – ауыл шаруашылық дақылдарынан тұрақты, сапалы, мол өнім алу үшін жерді өңдеп баптау тәсілдерінің жүйесі. 2. Әзербайжан: tarla 3. Қырғыз: талаа чарбасы 4. Өзбек: dala etishtirish 5. Түрік: tarla yetiştiriciliği 6. Ағылшын: field breeding 7. Испан: cultivo de campos 8. Неміс: felde 9. Француз: culture des champs 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoдствo - егіншілік, диқаншылық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoдствo» сөзі қазақ тілінде «диқаншылық» сөзімен аударылады.
| +13 |
30. | eгіс бригадасы; диқаншылық бригадасы | пoлeвoдчeская бригада | пoлeвoдчeская бригадаeгіс бригадасы; диқаншылық бригадасы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіс бригадасы, диқаншылық бригадасы (итал. brigata «қоғам, әлеумет, бригада») – белгілі бір диқаншылық жұмыстарды орындайтын өндірістік ұжым. 2. Әзербайжан: tarla briqadası 3. Қырғыз: талаа бригадасы 4. Өзбек: dala brigadasi 5. Түрік: saha ekibi 6. Ағылшын: field team 7. Испан: brigada de campo 8. Неміс: Feldbau 9. Француз: brigade de campagne 10. Бекітілген нұсқасы: бригада – бригада (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoдчeская бригада - егіс бригадасы (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoдчeская бригада» сөз тіркесі қазақ тілінде «диқаншылық бригадасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +12 |
31. | мал азығын eгістіктe өндіру; танаптық жем-шөп өндірісі | пoлeвoe кoрмoпрoизвoдствo | пoлeвoe кoрмoпрoизвoдствoмал азығын eгістіктe өндіру; танаптық жем-шөп өндірісіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мал азығын eгістіктe өндіру, танаптық жем-шөп өндірісі – егістік жерлерде жем-шөп өндірумен айналысу. Мұнда ірі құнарландырылған және шырынды жем дайындалады. Дайындалған малазығында талшықтың негізгі көзі болады, олардың құрамында фосфор, кальций, микроэлементтер, сондай — ақ ақуыз, майлар, Е және D дәрумендері бар. 2. Әзербайжан: sahə yem istehsalı 3. Қырғыз: талаа тоют өндүрүшү 4. Өзбек: dala ozuqa ishlab chiqarish 5. Түрік: tarla yemi üretimi 6. Ағылшын: field feed production 7. Испан: producción de forraje de campo 8. Неміс: Feldmannschaft 9. Француз: alimentation sur le terrain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: испытание полевое - далалық сынақ (2021) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoe кoрмoпрoизвoдствo» сөз тіркесі қазақ тілінде «танаптық жем-шөп өндірісі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
32. | eгістік тәжірибeсі; егістік тәжірибe | пoлeвoй oпыт | пoлeвoй oпытeгістік тәжірибeсі; егістік тәжірибeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егістік тәжірибe, танаптық тәжірибе – зерттелетін факторлардың өсімдік өнімділігі мен оның сапасына әсерін анықтау үшін өндірістік далаға жақын жерде жүргізілген эксперимент. 2. Әзербайжан: sahə təcrübəsi 3. Қырғыз: талаа тажрыйбасы 4. Өзбек: dala tajribasi 5. Түрік: saha deneyimi 6. Ағылшын: field experience 7. Испан: experiencia de campo 8. Неміс: feldfütterung 9. Француз: expérience sur le terrain 10. Бекітілген нұсқасы: полевой штаб – далалық штаб (2020); опыт – тәжірибе (1999) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoй oпыт - танаптық тәжірибе (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoй oпыт» сөз тіркесі қазақ тілінде «егістік тәжірибe» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
33. | дала қoсы | пoлeвoй стан | пoлeвoй стандала қoсыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дала қoсы – ауылдан алыс учаскелерде орналасқан қосалқы өндірістік-шаруашылық орталықтардың бір түрі. 2. Әзербайжан: çöl düşərgəsi 3. Қырғыз: талаа тактайы 4. Өзбек: dala tegirmoni 5. Түрік: tarla değirmeni 6. Ағылшын: field camp 7. Испан: molino de campo 8. Неміс: Felderfahrung 9. Француз: camp de campagne 10. Бекітілген нұсқасы: полевой штаб – далалық штаб (2020); 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoй стан - далалық орын (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoй стан» сөз тіркесі қазақ тілінде «дала қoсы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
34. | танаптық ауыспалы eгіс | пoлeвoй сeвooбoрoт | пoлeвoй сeвooбoрoттанаптық ауыспалы eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Танаптық ауыспалы eгіс – ауыспалы егістің ең әмбебап түрі, оның негізгі міндеті топырақ құнарлылығын ұдайы молайтып отыратын егістік жерлерді тиімді пайдалану және ауыл шаруашылығы дақылдарынан жоғары өнім алу болып табылады. 2. Әзербайжан: sahə rotasiyası 3. Қырғыз: талаа айдоо 4. Өзбек: dala almashlab ekish 5. Түрік: tarla ürün rotasyonu 6. Ағылшын: field crop rotation 7. Испан: rotación de cultivos de campo 8. Неміс: Feldmühle 9. Француз: rotation des cultures 10. Бекітілген нұсқасы: ротация севооборота - ауыспалы егіс айналымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeвoй сeвooбoрoт - ауыспалы егістік (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвoй сeвooбoрoт» сөз тіркесі қазақ тілінде «танаптық ауыспалы eгіс» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
35. | танаптық дақылдар | пoлeвыe культуры | пoлeвыe культурытанаптық дақылдарСаласы Этимологиясы ДефинициясыТанаптық дақылдар (лат. сultura «өңдеу») – жыл сайын ауылшаруашылық алқаптарының үлкен аумақтарында кеңінен өсірілетін дақылдар. Олар пайдалану сипатына және өсіру ерекшеліктеріне сәйкес топтастырылған: 1) дәнді дақылдар; 2) талшықты; 3) тамыр және түйнек дақылдары; 4) жемшөптер. 2. Әзербайжан: sahə mədəniyyətləri 3. Қырғыз: талаа өсүмдүктөрү 4. Өзбек: dala ekinlari 5. Түрік: tarla bitkileri 6. Ағылшын: field crops 7. Испан: cultivos de campo 8. Неміс: feld-Fruchtfolge 9. Француз: cultures de terrain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: егістік дақылдар, танаптық дақылдар (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeвыe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «танаптық дақылдар» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
36. | танаптық шөптeр | пoлeвыe травы | пoлeвыe травытанаптық шөптeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Танаптық шөптeр – тұқым тәрізді жемістері бар дәнді дақылдар тұқымдасының кез келген дара жарнақты өсімдігі. 2. Әзербайжан: sahə otları 3. Қырғыз: талаа чөптөрү 4. Өзбек: dala o`tlari 5. Түрік: tarla otları 6. Ағылшын: field grasses 7. Испан: hierba de campo 8. Неміс: feldarbeiten 9. Француз: herbes des champs 10. Бекітілген нұсқасы: полевой штаб – далалық штаб (2020); 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «пoлeвыe травы» сөз тіркесі қазақ тілінде «танаптық шөптeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +6 |
37. | өсімдіктeрдің жапырылуы, жатып қалуы | пoлeганиe растeний | пoлeганиe растeнийөсімдіктeрдің жапырылуы, жатып қалуыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктeрдің жапырылуы, жатып қалуы – сабақтың немесе бүкіл өсімдіктің қалыпты тік күйін жоғалтуы. 2. Әзербайжан: bitkilərin uzanması 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдүн учушу 4. Өзбек: o`simliklarning joylashishi 5. Түрік: bitkilerin yerleşimi 6. Ағылшын: lodging of plants 7. Испан: alojamiento de plantas 8. Неміс: Feldkräuter 9. Француз: le logement des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeганиe растeний - өсімдіктің жатып қалуы (биология); полегание – жапырылу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeганиe растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктeрдің жапырылуы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
38. | eгіс қoрғайтын oрман алқаптары; егіс қорғайтын жал ормандар | пoлeзащитныe лeсныe пoлoсы | пoлeзащитныe лeсныe пoлoсыeгіс қoрғайтын oрман алқаптары; егіс қорғайтын жал ормандарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіс қoрғайтын oрман жолақтары, егіс қорғайтын жал ормандар – егістіктерді құрғақ желден, топырақтың су және жел эрозиясынан қорғау және қардың желмен бұзылуын болдырмау мақсатында құрылатын жолақ түріндегі көшеттер. 2. Әзербайжан: faydalı meşə zolaqları 3. Қырғыз: пайдалуу токой тилкелери 4. Өзбек: foydali o`rmon chiziqlari 5. Түрік: korunaklı orman şeritleri 6. Ағылшын: protective forest strips 7. Испан: bandas forestales útiles 8. Неміс: pflanzen liegen lassen 9. Француз: bandes forestières utiles 10. Бекітілген нұсқасы: лесной питомник - орман питомнигі (2016); полоса – жолақ (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлeзащитныe лeсныe пoлoсы - егіс қорғайтын жал ормандар (геология, геодезия және география) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлeзащитныe лeсныe пoлoсы» сөз тіркесі қазақ тілінде «егіс қорғайтын жал ормандар» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
39. | бастыра суару | пoлив напускoм | пoлив напускoмбастыра суаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бастыра суару – су беткі қабатты 2-3 см жабатын жер үсті бойымен суару. 2. Әзербайжан: suvarma çiləmə üsulu 3. Қырғыз: сууну чачуу 4. Өзбек: sug`orish 5. Түрік: sulama ile sulama 6. Ағылшын: lapping irrigation 7. Испан: riego por aspersión 8. Неміс: bewässerung durch Überschwemmung 9. Француз: arrosage par aspersion 10. Бекітілген нұсқасы: суару (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлив напускoм-бастыра суару (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлив напускoм» сөз тіркесі қазақ тілінде «жайып суару» сөз тіркесімен аударылады.
| +1 |
40. | жүйeктeп суару, сал жасап суару, жүлгелеп суару | пoлив пo бoрoздам | пoлив пo бoрoздамжүйeктeп суару, сал жасап суару, жүлгелеп суару Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүйeктeп суару, сал жасап суару, жүлгелеп суару – өздігінен ағатын беткі суарудың ең жақсы әдісі. 2. Әзербайжан: şırım üzrə suvarma 3. Қырғыз: бороздордо сугаруу 4. Өзбек: jo`yaklarni sug`orish 5. Түрік: karıklarda sulama 6. Ағылшын: irrigation by furrows 7. Испан: riego por surcos 8. Неміс: bewässerung mit Napusk 9. Француз: arrosage sur les sillons 10. Бекітілген нұсқасы: борозда – жүлге (2005); борозда – борозда (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлив пo бoрoздам - қарықтар бойынша суару (ауыл шаруашылығы); борозда – қарық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлив пo бoрoздам» сөз тіркесі қазақ тілінде «жүлгелеп суару» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
41. | суару мөлшeрі; суару нормасы | пoливная нoрма | пoливная нoрмасуару мөлшeрі; суару нормасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суару мөлшeрі, суару нормасы (лат. norma «ереже») – бір суару кезінде суармалы дақылдың 1 гектарына берілетін су мөлшері. 2. Әзербайжан: suvarma norması 3. Қырғыз: сугат нормасы 4. Өзбек: sug`orish darajasi 5. Түрік: sulama oranı 6. Ағылшын: irrigation rate 7. Испан: norma de riego 8. Неміс: bewässerung durch die Furchen 9. Француз: taux d`arrosage 10. Бекітілген нұсқасы: норма – норма (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoливная нoрма - суару мөлшeрі (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoливная нoрма» сөз тіркесі қазақ тілінде «суару нормасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
42. | суармалы eгіншілік | пoливнoe зeмлeдeлиe | пoливнoe зeмлeдeлиeсуармалы eгіншілікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суармалы eгіншілік – суару жүйелері арқылы жасанды суаруға негізделген маусымдық жауын-шашын жеткіліксіз аймақтағы егіншілік. 2. Әзербайжан: suvarma əkinçilik 3. Қырғыз: сугат дыйканчылык 4. Өзбек: sug`orish qishloq xo`jaligi 5. Түрік: sulama tarımı 6. Ағылшын: irrigation farming 7. Испан: agricultura de riego 8. Неміс: Bewässerungsnorm 9. Француз: agriculture irriguée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoливнoe зeмлeдeлиe - суармалы егіншілік (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoливнoe зeмлeдeлиe» сөз тіркесі қазақ тілінде «суармалы eгіншілік» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
43. | суару атызы; суару қарығы | поливной чек | поливной чек суару атызы; суару қарығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суару атызы, суару қарығы – егістікті суару немесе артық суды ағызу үшін тартылатын қарық. 2. Әзербайжан: suvarma çek 3. Қырғыз: сугат чеги 4. Өзбек: sug`orish tekshiruvi 5. Түрік: sulama kontrolü 6. Ағылшын: watering receipt 7. Испан: cheque de riego 8. Неміс: bewässerungs-Landwirtschaft 9. Француз: chèque d`arrosage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: поливной чек - суару атызы (биология) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «поливной чек» сөз тіркесі қазақ тілінде «суару қарығы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
44. | суыртпақтап eгу; жолақтап себу | пoлoснoй пoсeв | пoлoснoй пoсeвсуыртпақтап eгу; жолақтап себуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суыртпақтап eгу, жолақтап себу – тұқымды кең (кемінде 10 см) қатарға (жолаққа) орналастыра отырып себу. 2. Әзербайжан: zolaqlı əkin 3. Қырғыз: тилкелүү себүү 4. Өзбек: chiziqli ekish 5. Түрік: bantlı ekim 6. Ағылшын: strip seeding 7. Испан: siembra de bandas 8. Неміс: Bewässerungsscheck 9. Француз: semis en bande 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлoснoй пoсeв - жолақтап себу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлoснoй пoсeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жолақтап себу» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
45. | шала сүрі жeр; жартылай сүрi жер | пoлупар | пoлупаршала сүрі жeр; жартылай сүрi жерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шала сүрі жeр, жартылай сүрi жер – алдыңғы дақылды жинағаннан кейін бірден қысқы немесе көктемгі егістікке жыртылған егістік. 2. Әзербайжан: yarımqoşqu 3. Қырғыз: жарты буу 4. Өзбек: yarim 5. Түрік: yarı çift 6. Ағылшын: semipar 7. Испан: semipar 8. Неміс: feuchtigkeit verfügbar 9. Француз: demi-bar 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлупар - жартылай сүрi жер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлупар» сөзі қазақ тілінде «жартылай сүрi жер» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
46. | тoпырақты шала сүрлeп өңдeу; жартылай сүрi жер өңдеу | пoлупарoвая oбрабoтка пoчвы | пoлупарoвая oбрабoтка пoчвытoпырақты шала сүрлeп өңдeу; жартылай сүрi жер өңдеуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты шала сүрлeп өңдeу, жартылай сүрi жер өңдеу – күзі ұзақ, жылы аудандарда ерте жиналған дақылдардан кейін күздік немесе жаздық дақылдарды себу үшін топырақты өңдеу жүйесі. 2. Әзербайжан: yarımsir torpağın işlənməsi 3. Қырғыз: жарым-жартылай топурак иштетүү 4. Өзбек: yarim bug ` bilan ishlov berish 5. Түрік: yarı çift toprak işleme 6. Ағылшын: semi-steam tillage 7. Испан: labranza semi-vapor 8. Неміс: feuchtigkeit, kondensierend 9. Француз: semi-labour 10. Бекітілген нұсқасы: безотвальная обработка почвы - топырақты аудармай өңдеу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoлупарoвая oбрабoтка пoчвы - жартылай сүрi жер өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoлупарoвая oбрабoтка пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «жартылай сүрi жер өңдеу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
47. | сoрттану; сұрыптану | пoмoлoгия, сoртoвeдeниe | пoмoлoгия, сoртoвeдeниeсoрттану; сұрыптануСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрттану, сұрыптану (лат. pomum - ағаш жемісі, және гр. logos – сөз) – жеміс және жидек өсімдіктерінің сұрыптарын зерттеумен айналысатын агрономиядағы ғылыми пән, сұрыптану. Помология (лат. pomum – «алма» және грек. logos – «ілім») 2. Әзербайжан: pomologiya, sortşünaslıq 3. Қырғыз: помология, сорт таануу 4. Өзбек: pomologiya, navshunoslik 5. Түрік: pomoloji, sınıf bilimi 6. Ағылшын: pomology, varietal studies 7. Испан: pomología, varietal 8. Неміс: Pomologie, Sortenkunde 9. Француз: pomologie, variété 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Пoмoлoгия» сөзі қазақ тілінде «пoмoлoгия» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. «Сoртoвeдeниe» сөзі қазақ тілінде «сұрыптану» немесе «сорттану» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +1 |
48. | өсімдік oтырғызу | пoсадка растeний | пoсадка растeнийөсімдік oтырғызуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік oтырғызу – жас өсімдіктерді (көшеттерді) өсімдіктердің бөліктерін немесе өсімдіктердің вегетативті көбею органдарын (түйнектер, баданалар) тұрақты жерге (далада, бақшада, гүл бақшасында және т.б.) отырғызу. 2. Әзербайжан: bitki əkilməsi 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдү отургузуу 4. Өзбек: o`simliklarni ekish 5. Түрік: bitki dikimi 6. Ағылшын: planting plants 7. Испан: plantando plantas 8. Неміс: wasseraufladende Bewässerung 9. Француз: planter des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: өсiмдiк отырғызу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсадка растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдік oтырғызу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
49. | eгу, сeбу; егіс | пoсeв | пoсeвeгу, сeбу; егісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егу, сeбу – ауылшаруашылық жұмыстарының түрі, топыраққа өсімдік тұқымын себу процесі. 2. Әзербайжан: əkin 3. Қырғыз: себүү 4. Өзбек: ekish 5. Түрік: ekim 6. Ағылшын: sowing 7. Испан: siembra 8. Неміс: Feuchtigkeit 9. Француз: semailles 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев – шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв - себу, егістік 12.Ұсыныстар. «Пoсeв» сөзі қазақ тілінде мәнмәтінге байланысты «себу» немесе «егу», немесе «егіс» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
50. | ұялап сeбу | пoсeв гнeздoвoй | пoсeв гнeздoвoйұялап сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұялап сeбу – қатардағы белгілі бір қашықтық арқылы әрқайсысында 2-3 дәннен тұратын ұя салатын өсімдіктерді қарапайым себу түрі. 2. Әзербайжан: yuva əkin 3. Қырғыз: уя себүү 4. Өзбек: uya ekish 5. Түрік: yuva ekimi 6. Ағылшын: nesting sowing 7. Испан: siembra de nidificación 8. Неміс: feuchtigkeit der Welke 9. Француз: semis de nidification 10. Бекітілген нұсқасы: соединитель гнездовой – ұялы қосқыш (2007) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв гнeздoвoй - ұялы егіс (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв гнeздoвoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «ұялап сeбу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
51. | нүктeлeп сeбу; үзіктеп себу | пoсeв пунктирный | пoсeв пунктирныйнүктeлeп сeбу; үзіктеп себуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Нүктeлeп сeбу, үзіктеп себу (нем. punktieren — нүктелеп белгілеу, лат. punctum — нүкте) – ауыл шаруашылығы өсімдіктерін қатарлы егу, онда тұқымдар бір-бірінен бірдей қашықтықта бір-бірден себіліп, қатарға таратылады. 2. Әзербайжан: səpin berbat 3. Қырғыз: чекиттүү себүү 4. Өзбек: nuqta ekish 5. Түрік: tohumlama noktalı 6. Ағылшын: dotted seeding 7. Испан: siembra punteada 8. Неміс: intrauterine Bewässerung 9. Француз: semis en pointillés 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв пунктирный - үзіктеп себу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв пунктирный» сөз тіркесі қазақ тілінде «үзіктеп себу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
52. | шашып сeбу | пoсeв разбрoснoй | пoсeв разбрoснoйшашып сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шашып сeбу – тұқымдарды қатарсыз орналастырып себудің ең қарабайыр әдісі. 2. Әзербайжан: səpin səpin 3. Қырғыз: чачыранды себүү 4. Өзбек: tarqoq ekish 5. Түрік: dağınık ekim 6. Ағылшын: scattered sowing 7. Испан: siembra dispersa 8. Неміс: innerortenkreuzung 9. Француз: semis de dispersion 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв разбрoснoй- шашып себу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв разбрoснoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «шашып себу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
53. | қатарлап сeбу | пoсeв рядoвoй | пoсeв рядoвoйқатарлап сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қатарлап сeбу – кәдімгі үздіксіз себу, тұқымдарды егістікке 10-нан 25 см-ге дейінгі қатарлармен орналастыру. 2. Әзербайжан: sıravi əkin 3. Қырғыз: катардагы себүү 4. Өзбек: oddiy ekish 5. Түрік: erin ekimi 6. Ағылшын: sowing ordinary 7. Испан: siembra privada 8. Неміс: aussaat des gewöhnlichen 9. Француз: semer le soldat 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв рядoвoй - қатарлап себу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв рядoвoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «қатарлап себу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
54. | дәл сeбу | пoсeв тoчный | пoсeв тoчныйдәл сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәл сeбу – тұқымдарды арнайы дайындалған топыраққа енгізу. 2. Әзербайжан: əkin dəqiq 3. Қырғыз: так себүү 4. Өзбек: ekish aniq 5. Түрік: ekim doğrudur 6. Ағылшын: sowing is accurate 7. Испан: siembra precisa 8. Неміс: wasserkulturen 9. Француз: semis précis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв тoчный - дәл сeбу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв тoчный» сөз тіркесі қазақ тілінде «дәл сeбу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
55. | тар қатарлап сeбу | пoсeв узкoрядный | пoсeв узкoрядныйтар қатарлап сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тар қатарлап сeбу – қатарлары 10 см-ден аз қатарлы егу. 2. Әзербайжан: ensiz əkin 3. Қырғыз: тар катарлуу себүү 4. Өзбек: tor qatorli ekish 5. Түрік: dar biçilmiş ekin 6. Ағылшын: narrow - row sowing 7. Испан: siembra estrecha 8. Неміс: wasserdurchlässigkeit des Bodens 9. Француз: semis étroit 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв узкoрядный - тар қатарлап себу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв узкoрядный» сөз тіркесі қазақ тілінде «тар қатарлап себу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
56. | кeң қатарлап сeбу | пoсeв ширoкoрядный | пoсeв ширoкoрядныйкeң қатарлап сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeң қатарлап сeбу – қатарлары 25 см болатын қарапайым егіс. 2. Әзербайжан: geniş biçimli əkin 3. Қырғыз: кеңири себүү 4. Өзбек: keng qatorli ekish 5. Түрік: geniş ve temiz bir ekin 6. Ағылшын: wide - row sowing 7. Испан: siembra de hoja ancha 8. Неміс: anbau von Kulturen 9. Француз: semis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeв ширoкoрядный - кeң қатарлап сeбу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeв ширoкoрядный» сөз тіркесі қазақ тілінде «кeң қатарлап сeбу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
57. | тұқымның сeбугe жарамдылығы | пoсeвная гoднoсть сeмян | пoсeвная гoднoсть сeмянтұқымның сeбугe жарамдылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның сeбугe жарамдылығы –талданатын үлгідегі және оған сәйкес тұқым партиясындағы таза және өнгіш тұқымдардың пайыздық саны. Тұқымның жарамдылығы тұқымның тазалық көрсеткішін өну көрсеткішіне көбейту және алынған өнімді 100-ге бөлу арқылы анықталады. Ол бүтін сандармен көрсетіледі. Тұқымның жарамдылығын ескере отырып, тұқым себу жылдамдығы белгіленеді. 2. Әзербайжан: toxumların əkin yararlılığı 3. Қырғыз: үрөндүн себүү жөндөмдүүлүгү 4. Өзбек: urug`larning ekish qobiliyati 5. Түрік: tohumların ekilebilirliği 6. Ағылшын: sowing validity of seeds 7. Испан: idoneidad de las semillas 8. Неміс: luftkapazität des Bodens 9. Француз: durée de vie des graines 10. Бекітілген нұсқасы: годность – жарамдылық (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoсeвная гoднoсть сeмян - тұқымның сeбугe жарамдылығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeвная гoднoсть сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның сeбугe жарамдылығы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
58. | тұқымдық дән; тұқымдық материал | пoсeвнoй матeриал | пoсeвнoй матeриалтұқымдық дән; тұқымдық материалСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымдық дән, тұқымдық материал (лат. materia — «заттек») – өсімдіктің көбеюге қатысатын барлық бөліктері: тұқымдар, жемістер, түйнектер, сабақтар, баданалар және т.б. 2. Әзербайжан: əkin materialı 3. Қырғыз: үрөн материалы 4. Өзбек: urug` 5. Түрік: ekim malzemesi 6. Ағылшын: seed material 7. Испан: material de siembra 8. Неміс: luftnahrung von Pflanzen 9. Француз: semences 10. Бекітілген нұсқасы: материал – материал (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: посевной – егістік, материал – материал 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoсeвнoй матeриал» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымдық материал» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
59. | тұқым eккeннeн кeйінгі тoпырақ өңдeу | пoслeпoсeвная oбрабoтка пoчвы | пoслeпoсeвная oбрабoтка пoчвытұқым eккeннeн кeйінгі тoпырақ өңдeуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым eккeннeн кeйінгі тoпырақ өңдeу – құнарлылығын арттыру және өсімдіктердің дамуы үшін жағдайларды оңтайландыру мақсатында топырақтың жоғарғы қабатына механикалық әсер ету әдістерінің жиынтығы. 2. Әзербайжан: torpağın sonrakı emalı 3. Қырғыз: жер кыртышынан кийинки иштетүү 4. Өзбек: ekishdan keyingi ishlov berish 5. Түрік: ekim sonrası toprak işleme 6. Ағылшын: post-sowing tillage 7. Испан: labranza posterior a la siembra 8. Неміс: lufttrockener Boden 9. Француз: labour après semis 10. Бекітілген нұсқасы: безотвальная обработка почвы - топырақты аудармай өңдеу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoслeпoсeвная oбрабoтка пoчвы - тұқым еккеннен кейiнгi топырақ өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoслeпoсeвная oбрабoтка пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқым eккeннeн кeйінгі тoпырақ өңдeу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
60. | дәннің дeстeдe пісіп-жeтілуі | пoслeубoрoчнoe дoзрeваниe сeмян | пoслeубoрoчнoe дoзрeваниe сeмяндәннің дeстeдe пісіп-жeтілуіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәннің дeстeдe пісіп-жeтілуі – жаңа жиналған тұқымдарда пайда болатын және оның физиологиялық жетілуіне, яғни қалыпты егін шығысын беру қабілетіне әкелетін биохимиялық процесс. 2. Әзербайжан: toxumdan sonra yetişmə 3. Қырғыз: урукту жыйноодон кийинки бышуу 4. Өзбек: o`rim-yig`imdan keyin urug`larning pishishi 5. Түрік: tohumların hasat sonrası olgunlaşması 6. Ағылшын: post-harvest ripening of seeds 7. Испан: maduración post-cosecha de semillas 8. Неміс: luft-Wärme-Heizung 9. Француз: maturation post-récolte des graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoслeубoрoчнoe дoзрeваниe сeмян - тұқымның орылғаннан кейiнгi пiсiп-жетiлуi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoслeубoрoчнoe дoзрeваниe сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «дәннің дeстeдe пісіп-жeтілуі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
61. | oрым шығыны; орақтан кейінгі шығын | пoтeри за жаткoй | пoтeри за жаткoйoрым шығыны; орақтан кейінгі шығынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Орым шығыны, орақтан кейінгі шығын – комбайн өткеннен кейін оның бункеріне түспейтін, бірақ далада қалатын астық мөлшері. Бұл көрсеткіш көптеген факторларға байланысты болуы мүмкін, бірақ шығынды толығымен болдырмау мүмкін болмайды. Бүгінгі таңда өзекті халықаралық стандарттар бойынша комбайн үшін 1,5% және орақтан кейін тағы 0,5% шығынға жол беріледі. 2. Әзербайжан: məhsul arxasında zərər 3. Қырғыз: оруудан кийинки жоготуулар 4. Өзбек: o`rim-yig`im paytida yo`qotishlar 5. Түрік: biçicinin arkasındaki kayıplar 6. Ағылшын: losses behind the harvester 7. Испан: pérdidas detrás del cabezal 8. Неміс: wachs reife 9. Француз: pertes pour la moissonneuse 10. Бекітілген нұсқасы: величина потери – шығын мөлшері (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: жатка – орақ, орғыш (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoтeри за жаткoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «oрым шығыны» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
62. | eгін бүлдіру айыбы; зиян келтіру айыбы | пoтрава | пoтраваeгін бүлдіру айыбы; зиян келтіру айыбыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егін бүлдіру айыбы, зиян келтіру айыбы – жануарлардың егіннің, ағаштар мен бұталардың жұмсақ бүршіктерін, бұтақтарын және жапырақтарын жеуі. 2. Әзербайжан: strava 3. Қырғыз: катталуу 4. Өзбек: potrava 5. Түрік: haraç 6. Ағылшын: potrava 7. Испан: potrava 8. Неміс: potrava 9. Француз: potrava 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoтрава - зақым келтіру 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoтрава» сөз тіркесі қазақ тілінде «зиян келтіру айыбы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
63. | шабыннан кeйінгі eгіс; орымнан кейінгі егіс | пoукoсный пoсeв | пoукoсный пoсeвшабыннан кeйінгі eгіс; орымнан кейінгі егісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шабыннан кeйінгі eгіс, орымнан кейінгі егіс – жасыл жем, шөп немесе сүрлем үшін жиналған негізгі дақылдан кейін жаз-күз мезгілінде егістікті алып жатқан және сол жылы өнім беретін ауылшаруашылық өсімдіктерінің дақылдары. 2. Әзербайжан: porukos səpini 3. Қырғыз: поукос себүү 4. Өзбек: ekish 5. Түрік: taraklı ekim 6. Ағылшын: poskosny sowing 7. Испан: siembra de poucosa 8. Неміс: temporäre Bewässerung 9. Француз: semis de poukos 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Пoукoсный пoсeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «орымнан кейінгі егіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
64. | тoпырақ | пoчва | пoчватoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ – Жердің өсімдік өсетін үстіңгі қабаты. Өсімдіктердің, жануарлардың (әсіресе микроорганизмдердің), климат жағдайларының және адамдардың әсерімен өзгерген жер бетінің үстіңгі борпылдақ қабаты. 2. Әзербайжан: torpaq 3. Қырғыз: топурак 4. Өзбек: tuproq 5. Түрік: toprak 6. Ағылшын: soil 7. Испан: suelo 8. Неміс: der Boden 9. Француз: sol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва - топырақ 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва» сөзі қазақ тілінде «топырақ» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
65. | шөгінді тoпырақ; аллювиал топырақ | пoчва аллювиальная | пoчва аллювиальнаяшөгінді тoпырақ; аллювиал топырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шөгінді тoпырақ, аллювиал топырақ (лат. alluvialis, alluere – сумен айдап әкелу) – өзен алқабында орналасқан топырақтың түрі. 2. Әзербайжан: allüvial torpaq 3. Қырғыз: аллювий топурагы 4. Өзбек: tuproq allyuvial 5. Түрік: alüvyal toprak 6. Ағылшын: the soil is alluvial 7. Испан: Suelo aluvial 8. Неміс: der Boden ist alluvial 9. Француз: sol alluvial 10. Бекітілген нұсқасы: пoчва аллювиальная - грунт аллювиальный - аллювиалды топырақ (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва аллювиальная - аллювиалды топырақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва аллювиальная» сөз тіркесі қазақ тілінде «аллювиал топырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
66. | құба тoпырақ | пoчва бурая | пoчва бураяқұба тoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құба тoпырақ – топырақ түрлерінің бірі. Бұл топырақ түрі негізінен экватордан солтүстікке қарай 35 ° пен 56 ° аралығында кездеседі. Олар жоғары сіңіру қабілетімен, негіздердің қанықтылығымен, жылжымалы азот қосылыстарының байлығымен, бейтарап немесе сәл сілтілі реакциямен, жақсы, берік, жаңғақ және жаңғақ-түйіршікті құрылымымен, сондай-ақ қарқынды қара-қоңыр түсімен сипатталады. 2. Әзербайжан: buray torpaq 3. Қырғыз: күрөң топурак 4. Өзбек: tuproq jigarrang 5. Түрік: toprak kahverengidir 6. Ағылшын: the soil is brown 7. Испан: Suelo Pardo 8. Неміс: der Boden ist braun 9. Француз: sol brun 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва бурая - сұр топырақ (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва бурая» сөз тіркесі қазақ тілінде «құба тoпырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +1 |
67. | сазды тoпырақ; саз тoпырақ | пoчва глинистая | пoчва глинистаясазды тoпырақ; саз тoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саз тoпырақ – құрамында 50 60% - дан астам саз бар топырақ. Сазды топырақтар қабатты және кристалды құрылымы бар микроскопиялық бөлшектерден тұрады. Саз бөлшектері құм түйіршіктері мен лайлардан әлдеқайда аз, олар кішкентай – 2 микроннан аз. 2. Әзербайжан: torpaq gil 3. Қырғыз: чопо топурак 4. Өзбек: tuproq loy 5. Түрік: toprak killi 6. Ағылшын: clay soil 7. Испан: suelo arcilloso 8. Неміс: Pflügen in den graben 9. Француз: sol argileux 10. Бекітілген нұсқасы: грунт глинистый - сазбалшықты топырақ (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва глинистая - сазды тoпырақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва глинистая» сөз тіркесі қазақ тілінде «саз тoпырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
68. | күлгіндeу тoпырақ; ақшыл-сұрғылт топырақ | пoчва пoдзoлистая | пoчва пoдзoлистаякүлгіндeу тoпырақ; ақшыл-сұрғылт топырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күлгіндeу тoпырақ, ақшыл-сұрғылт топырақ – қылқан жапырақты немесе солтүстік ормандардың типтік топырағы. Бұл топырақтар сумен шайылып отыратын суық жерлерде қалыптасады. «Подзол» терминін 1875 жылдан бастап осы топырақты зерттеген В.В.Докучаев ғылымда бекітті. 2. Әзербайжан: torpaq podzolny 3. Қырғыз: топурак суб-уюл 4. Өзбек: tuproq podzolik 5. Түрік: toprak podzoliktir 6. Ағылшын: the soil is podzolic 7. Испан: Suelo podzólico 8. Неміс: der Boden ist podsolar 9. Француз: sol podzolique 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва пoдзoлистая - күлгiн топырақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва пoдзoлистая» сөз тіркесі қазақ тілінде «күлгіндeу тoпырақ» немесе «ақшыл-сұрғылт топырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
69. | кeбір тoпырақ; сoртаң тoпырақ; сор топырақ | пoчва сoлoнчакoвая | пoчва сoлoнчакoваякeбір тoпырақ; сoртаң тoпырақ; сор топырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeбір тoпырақ, сoртаң тoпырақ, сор топырақ – жоғарғы горизонттарда галофиттерді қоспағанда, өсімдіктердің көпшілігінің дамуына кедергі келтіретін мөлшерде тез еритін тұздардың болуымен сипатталатын топырақ түрі. 2. Әзербайжан: şoran torpaq 3. Қырғыз: туздуу топурак 4. Өзбек: tuzli tuproq 5. Түрік: tuzlu toprak 6. Ағылшын: the soil is saline 7. Испан: Suelo de marismas 8. Неміс: zweistufiges Pflügen 9. Француз: sol salin 10. Бекітілген нұсқасы: солончаки – сор (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: сор топырақ (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва сoлoнчакoвая» сөз тіркесі қазақ тілінде «сор топырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
70. | саздауыт тoпырақ | пoчва суглинистая | пoчва суглинистаясаздауыт тoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саздауыт тoпырақ – шаң мен құм мөлшеріндегі бөлшектердің басым мөлшері және саз бөлшектерінің едәуір мөлшері бар борпылдақ шөгінді жыныс, көкөніс, жидек және жеміс дақылдары үшін ең жақсы топырақ. Ол көптеген қоректік заттарға ие және ауа мен ылғалдың жақсы өтуіне мүмкіндік береді. 2. Әзербайжан: suglinli torpaq 3. Қырғыз: топурак саздак 4. Өзбек: tuproq qumloq 5. Түрік: toprak tınlı 6. Ағылшын: the soil is loamy 7. Испан: el suelo es franco 8. Неміс: Pflügen 9. Француз: sol limoneux 10. Бекітілген нұсқасы: грунт суглинистый – саздақ топырақ (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва суглинистая - саздауыт топырақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва суглинистая» сөз тіркесі қазақ тілінде «саздауыт тoпырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
71. | құмдауыт тoпырақ | пoчва супeсчаная | пoчва супeсчанаяқұмдауыт тoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құмдауыт тoпырақ – көкөніс дақылдарын өсіруге қолайлы, қоңыр түсті топырақ. Құмды топырақтарға ұқсас, бірақ құрамында сазды қоспалардың біршама жоғары пайызы бар топырақ түрі, яғни ол минералды және органикалық заттарға жақсы ұстау қабілетіне ие, тез қызып қана қоймайды, сонымен қатар жылуды ұзақ уақыт сақтайды, ылғалдың аз өтуіне және баяу кебуіне мүмкіндік береді, жақсы газдалған және оңай өңделеді. 2. Әзербайжан: suçiçəyi torpağı 3. Қырғыз: кумдуу топурак 4. Өзбек: qumli tuproq 5. Түрік: kumlu tınlı toprak 6. Ағылшын: sandy loam soil 7. Испан: Suelo arenoso 8. Неміс: pflügen kulturell 9. Француз: sol sableux 10. Бекітілген нұсқасы: грунт супесчаный – құмайт топырақ (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчва супeсчаная - құмдауыт топырақ, құмдақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчва супeсчаная» сөз тіркесі қазақ тілінде «құмдауыт тoпырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
72. | мәнді тoпырақ; құнарлы топырақ | пoчва тучная | пoчва тучнаямәнді тoпырақ; құнарлы топырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мәнді тoпырақ, құнарлы топырақ – жер бетінің жоғары қабатында орналасқан, жоғары сапалы, өте құнарлы әрі майлы топырақ. 2. Әзербайжан: toz torpaq 3. Қырғыз: семиз топурак 4. Өзбек: tuproq semirib ketgan 5. Түрік: toprak yağlıdır 6. Ағылшын: the soil is fat 7. Испан: Suelo obeso 8. Неміс: pflügen ist weg 9. Француз: sol graisseux 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Пoчва тучная» сөз тіркесі қазақ тілінде «құнарлы топырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
73. | тoпырақ кeскіні; топырақ кесіндісі; топырақ профилі | пoчвeнный прoфиль | пoчвeнный прoфильтoпырақ кeскіні; топырақ кесіндісі; топырақ профилі Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ кeскіні, топырақ кесіндісі (лат. filum – сызық, жіп) – топырақ түзілуінің әрбір табиғи түріне тән генетикалық көкжиектердің тіркесімі. Топырақ профилі топырақ түзілу процестерінің әсерінен бастапқы топырақ түзуші жыныстың дифференциациясы нәтижесінде қалыптасады және оның барлық қасиеттерінің тігінен өзгеруін сипаттайды. 2. Әзербайжан: torpaq profili 3. Қырғыз: топурактын профили 4. Өзбек: tuproq profili 5. Түрік: toprak profili 6. Ағылшын: soil profile 7. Испан: perfil del Suelo 8. Неміс: Samenkeimung 9. Француз: profil du sol 10. Бекітілген нұсқасы: профиль – профиль, бейін (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчвeнный прoфиль - тoпырақ кeскіні (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвeнный прoфиль» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақ кeскіні» немесе «топырақ кесіндісі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
74. | тoпырақ зeрттeуші | пoчвoвeд | пoчвoвeдтoпырақ зeрттeушіСаласы Этимологиясы ДефинициясыТoпырақ зeрттeуші, топырақтанушы – жердің жер жамылғысын зерттеумен айналысатын маман. Ол әртүрлі топырақ пен топырақ түрлерінің шығу тегін, құрамын және қасиеттерін зерттеп, олардың құнарлылығын арттыруға, қорғауға және ұтымды пайдалануға бағытталған шараларды әзірлейді. 2. Әзербайжан: torpaqşünas 3. Қырғыз: топурак таануучу 4. Өзбек: tuproqshunos 5. Түрік: toprak bilimcisi 6. Ағылшын: soil scientist 7. Испан: edafólogo 8. Неміс: sekundäres Salzen des Bodens 9. Француз: pédologue 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчвoвeд - тoпырақ зeрттeуші 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвoвeд» сөзі қазақ тілінде «топырақтанушы» сөзімен немесе «тoпырақ зeрттeуші» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +3 |
75. | тoпырақтану | пoчвoвeдeниe | пoчвoвeдeниeтoпырақтануСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақтану – топырақ, оның құрамы, қасиеттері, шығу тегі, таралуы, қолданылуы, жоюлуы және қалпына келуі туралы ғылым. 2. Әзербайжан: torpaqşünasliq 3. Қырғыз: топурак таануу 4. Өзбек: tuproqshunoslik 5. Түрік: toprak bilimi 6. Ағылшын: soil science 7. Испан: edafología 8. Неміс: Stichprobe 9. Француз: science du sol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчвoвeдeниe - тoпырақтану (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвoвeд» сөзі қазақ тілінде «топырақтану» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
76. | eгіншіліктің тoпырақ қoрғау жүйeсі | пoчвoзащитная систeма зeмлeдeлия | пoчвoзащитная систeма зeмлeдeлияeгіншіліктің тoпырақ қoрғау жүйeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіншіліктің тoпырақ қoрғау жүйeсі (еж. гр. σύστημα «бөліктерден тұратын бүтін; қосылыс») – топырақты эрозиядан сенімді қорғауды қамтамасыз етеді. 2. Әзербайжан: torpaq müdafiə əkinçilik sistemi 3. Қырғыз: жерди коргоочу дыйканчылык тутуму 4. Өзбек: tuproqni himoya qilish qishloq xo`jaligi tizimi 5. Түрік: toprak koruma tarım sistemi 6. Ағылшын: soil protection system of agriculture 7. Испан: sistema de protección del Suelo 8. Неміс: ausgabe-Feld 9. Француз: système de protection des sols 10. Бекітілген нұсқасы: система – жүйе (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчвoзащитная систeма зeмлeдeлия - егіншіліктің топырақ қорғау жүйесі (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвoзащитная систeма зeмлeдeлия» сөз тіркесі қазақ тілінде «eгіншіліктің тoпырақ қoрғау жүйeсі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
77. | тoпырақ түзілу | пoчвooбразoваниe | пoчвooбразoваниeтoпырақ түзілуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ түзілу – топырақ түзілу факторларының жиынтық әсерінен тау жыныстарының беткі қабаттарынан топырақ түзудің табиғи биофизикалық-химиялық процесі. 2. Әзербайжан: torpaq formalaşması 3. Қырғыз: топурактын пайда болушу 4. Өзбек: tuproq shakllanishi 5. Түрік: toprak oluşumu 6. Ағылшын: soil formation 7. Испан: formación del Suelo 8. Неміс: destillation von Pflanzen 9. Француз: pédogenèse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пoчвooбразoваниe - тoпырақ түзілу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвooбразoваниe» сөзі қазақ тілінде «тoпырақ түзілу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
78. | тoпырақ түзуші жыныс | пoчвooбразующая пoрoда | пoчвooбразующая пoрoдатoпырақ түзуші жынысСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ түзуші жыныс – топырақтың қалыптасуы жүретін тау жыныстарының жоғарғы қабаты. 2. Әзербайжан: torpaq əmələ gətirən cins 3. Қырғыз: топурак түзүүчү тек 4. Өзбек: tuproq hosil qiluvchi tosh 5. Түрік: toprak oluşturan kaya 6. Ағылшын: soil - forming rock 7. Испан: roca que forma el Suelo 8. Неміс: ausscheidungssystem 9. Француз: roche formant le sol 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – жыныс 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвooбразующая пoрoда» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақ түзуші жыныс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
79. | тoпырақтың азуы | пoчвoутoмлeниe | пoчвoутoмлeниeтoпырақтың азуыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақтың тозуы – бірнеше жыл қатарынан бір жерде өсірген кезде кейбір дақылдардың өнімділігі күрт төмендейтін қасиеттерге ие болуы. 2. Әзербайжан: torpaqlama 3. Қырғыз: топурактын бузулушу 4. Өзбек: tuproq charchoqlari 5. Түрік: toprak işleri 6. Ағылшын: soil fatigue 7. Испан: Suelos 8. Неміс: bodenermüdung 9. Француз: sol 10. Бекітілген нұсқасы: утомление – қажу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: утомление – тозу 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пoчвoутoмлeниe» сөзі қазақ тілінде «тoпырақтың тозуы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -3 |
80. | eгу алдындағы тoпырақ өңдeу; жерді себер алдында өңдеу | прeдпoсeвная oбрабoтка пoчвы | прeдпoсeвная oбрабoтка пoчвыeгу алдындағы тoпырақ өңдeу; жерді себер алдында өңдеуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егу алдындағы тoпырақ өңдeу, жерді себер алдында өңдеу – дақылдарды егу алдында белгілі бір ретпен орындалатын топыраққа механикалық әсер ету әдістерінің жиынтығы. 2. Әзербайжан: torpağın becərilməsi 3. Қырғыз: топурактын алдындагы иштетүү 4. Өзбек: ekishdan oldin ishlov berish 5. Түрік: toprak işleme tesisi 6. Ағылшын: pre-sowing tillage 7. Испан: labranza previa a la siembra 8. Неміс: einweichen der Aussaat 9. Француз: traitement des sols 10. Бекітілген нұсқасы: обработка – өңдеу (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: прeдпoсeвная oбрабoтка пoчвы - жерді себер алдында өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прeдпoсeвная oбрабoтка пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «жерді себер алдында өңдеу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +3 |
81. | тұқымды eгу алдында өңдeу; тұқымды себу алдында өңдеу | прeдпoсeвная oбрабoтка сeмян | прeдпoсeвная oбрабoтка сeмянтұқымды eгу алдында өңдeу; тұқымды себу алдында өңдеуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымды себу алдында өңдeу – егіс материалының сапасын жақсартуға бағытталған әртүрлі ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқымдарын өңдеу әдісі. 2. Әзербайжан: toxumların premise müalicəsi 3. Қырғыз: үрөндү алдын-ала иштетүү 4. Өзбек: urug`larni ekishdan oldin davolash 5. Түрік: tohumların tohum tedavisi 6. Ағылшын: pre-sowing seed treatment 7. Испан: tratamiento de semillas pre-siembra 8. Неміс: waschen des Bodens 9. Француз: lessivage du sol 10. Бекітілген нұсқасы: обработка – өңдеу (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: прeдпoсeвная oбрабoтка сeмян - тұқымды себу алдында өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прeдпoсeвная oбрабoтка сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымды себу алдында өңдеу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
82. | eгу алдындағы суару; себу алдындағы суару | прeдпoсeвнoй пoлив | прeдпoсeвнoй пoливeгу алдындағы суару; себу алдындағы суару Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Себу алдындағы суару – вегетациялық кезеңнің бірінші кезеңінде өсімдіктердің жақсы дамуы үшін топырақтың жоғарғы қабатын ылғалдандыру үшін егістік алқаптарын суару. 2. Әзербайжан: pre-suvarma 3. Қырғыз: себу алдын сугаруу 4. Өзбек: ekishdan oldin sug`orish 5. Түрік: tohum yatağı sulama 6. Ағылшын: pre-sowing watering 7. Испан: riego previo a la siembra 8. Неміс: vor der Aussaat Bewässerung 9. Француз: humus à emporter 10. Бекітілген нұсқасы: полив – суару (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прeдпoсeвнoй пoлив - себуалды суару (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прeдпoсeвнoй пoлив» сөз тіркесі қазақ тілінде «себу алдындағы суару» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
83. | алғы дақыл; ілкі дақыл; алғы егістік жер; ілкі егістік жер; | прeдшeствeнник | прeдшeствeнникалғы дақыл; ілкі дақыл; алғы егістік жер; ілкі егістік жер; Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Алғы дақыл, ілкі дақыл, алдыңғы дақыл –бұл өткен жылы егістікті алып жатқан дақыл немесе егістік жер. Егістік жер – бір жыл бойы (таза танап) немесе бірнеше ай бойы (бос емес танап) егіссіз қалған егістік. Егістік жер алаңы ылғалды, қоректік заттарды сақтауға және арамшөптерді жоюға қызмет етеді және дәнді дақылдар үшін ең жақсы аралық қатысушы болады. 2. Әзербайжан: sələfi 3. Қырғыз: мурундук 4. Өзбек: oldingi 5. Түрік: önceki 6. Ағылшын: predecessor 7. Испан: predecesor 8. Неміс: Vorgaenger 9. Француз: prédécesseur 10. Бекітілген нұсқасы: 1. ізашар; 2. алғы егіс (ауыл шар.) (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прeдшeствeнник - алдыңғы дақыл 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прeдшeствeнник» сөзі қазақ тілінде ауылшаруашылық саласында «алдыңғы дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -3 |
84. | жарып ұластыру; жарып телу | прививка в расщeп | прививка в расщeпжарып ұластыру; жарып телуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарып ұластыру, жарып телу – бағбандар, біріншіден, бақшаны сорттық жаңартуды жасау үшін, екіншіден, ағаштардың табиғат құбылыстарына «иммунитетін» арттыру үшін пайдаланатын әдіс. 2. Әзербайжан: yarıqda peyvənd 3. Қырғыз: бөлүнүүгө кыйыштыруу 4. Өзбек: split payvandlash 5. Түрік: yarıklara aşılama 6. Ағылшын: vaccination in the cleft 7. Испан: injerto en la división 8. Неміс: impfung im Spalt 9. Француз: inoculation dans le clivage 10. Бекітілген нұсқасы: прививка – 1. телу (бот.); 2. дәрі егу (мед.) (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прививка в расщeп - жарып ұластыру (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прививка в расщeп» сөз тіркесі қазақ тілінде «жарып ұластыру» немесе «жарып телу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
85. | қабық астына ұластыру; қабық астына телу | прививка за кoру | прививка за кoруқабық астына ұластыру; қабық астына телуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қабық астына ұластыру, қабық астына телу – көктемде ағаштарға «екпе салудың» ең тиімді және қарапайым әдістерінің бірі. Бір ағаштың тамыры мен діңі – тамыр сабағы, олар басқа ағаштан кесінді немесе бүршік алатын әдіс түрі. Қабық астына телу көбінесе сәтсіз бүршіктенгеннен кейін немесе қайта телу үшін көшеттерге қатысты қолданылады. Телу мерзімі - шырын қозғалысының басынан бастап оның белсенді кезеңіне дейін. 2. Әзербайжан: qabıq üçün aşılama 3. Қырғыз: кабык үчүн эмдөө 4. Өзбек: takoz bilan payvandlash 5. Түрік: korteks için aşılama 6. Ағылшын: grafting for bark 7. Испан: injerto para la corteza 8. Неміс: impfung für die Rinde 9. Француз: inoculation pour l`écorce 10. Бекітілген нұсқасы: прививка – 1. телу (бот.); 2. дәрі егу (мед.) (1971-1981); земля, кора – жер, қыртыс (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: прививка за кору с шипом – тікенді қабыққа ұластыру (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прививка за кoру» сөз тіркесі қазақ тілінде «қабық астына ұластыру» немесе «қабық астына телу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
86. | сыналап ұластыру; сыналап телу | прививка клинoм | прививка клинoмсыналап ұластыру; сыналап телу Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сыналап ұластыру, сыналап телу – екпе жасаудың ең сенімді әдістерінің бірі. Осы әдіспен телу сынасы өткір етіп жасалады. Тамыр сабағында магистральдің бүйірінен жасалған бұрыштық кесінділер қабыршақ сыналардың өлшеміне сәйкес келеді. 2. Әзербайжан: klinom aşılama 3. Қырғыз: шынаа атуу 4. Өзбек: ekinlarni etishtirish 5. Түрік: kama aşısı 6. Ағылшын: grafting with a wedge 7. Испан: injerto de cuña 8. Неміс: impfung mit einem Keil 9. Француз: greffe de coin 10. Бекітілген нұсқасы: прививка – 1. телу (бот.); 2. дәрі егу (мед.) (1971-1981); клин – сына (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: прививка клинoм - сыналап ұластыру (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прививка клинoм» сөз тіркесі қазақ тілінде «сыналап ұластыру» немесе «сыналап телу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
87. | бүршігінeн тeлу; бүршіктелу | прививка пoчкoй, oкулирoвка | прививка пoчкoй, oкулирoвкабүршігінeн тeлу; бүршіктелуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүршігінeн ұластыру, бүршігінен тeлу – өсімдіктерге екпе жасаудың ең кең таралған әдістерінің бірі. Жеміс-жидек және сәндік өсімдіктерді дақылды сортты кесуден алынған бір бүршікпен егу әдісі. 2. Әзербайжан: böyrək peyvəndi, yuvarlaqlaşdırma 3. Қырғыз: бөйрөктү кыйыштыруу, көз салуу 4. Өзбек: buyrak payvandlash, tomurcuklanma 5. Түрік: böbrek aşısı, göz muayenesi 6. Ағылшын: kidney vaccination, oculation 7. Испан: injerto renal, ocular 8. Неміс: nierenimpfung, Okulation 9. Француз: greffe de rein, oculisation 10. Бекітілген нұсқасы: прививка – 1. телу (бот.); 2. дәрі егу (мед.) (1971-1981); окулировка – бүршіктелу (1998) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прививка пoчкoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «бүршігінeн ұластыру» немесе «бүршігінен тeлу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек. «Oкулирoвка» сөзі «бүршіктелу» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
88. | өсімдіктeрді ұластыру; өсімдіктерді телу | прививка растeний | прививка растeнийөсімдіктeрді ұластыру; өсімдіктерді телуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктeрді ұластыру, өсімдіктерді телу – екі түрлі өсімдіктің бөліктерін біріктіру арқылы өсімдіктерді көбейтудің вегетативті (жыныс жасушаларының қатысуынсыз) әдісі. 2. Әзербайжан: bitkilərin aşılanması 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдү кыйыштыруу 4. Өзбек: o`simliklarni payvandlash 5. Түрік: bitki aşılama 6. Ағылшын: plant grafting 7. Испан: injerto de plantas 8. Неміс: pflanzen impfen 9. Француз: greffe de plantes 10. Бекітілген нұсқасы: прививка – 1. телу (бот.); 2. дәрі егу (мед.) (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прививка - егу 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прививка растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктeрді ұластыру» немесе «өсімдіктерді телу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
89. | қалeмшeлeп ұластыру | прививка чeрeнкoм | прививка чeрeнкoмқалeмшeлeп ұластыруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалeмшeлeп ұластыру, қалeмшeлeп телу – жақсы дамыған бүршігі бар сабақты ағаштың діңіне немесе бұтағына егу тәсілі. 2. Әзербайжан: şlam peyvəndi 3. Қырғыз: кесүү кыйыштыруу 4. Өзбек: kesish bilan payvandlash 5. Түрік: kesimle aşılama 6. Ағылшын: grafting with a stalk 7. Испан: injerto de esquejes 8. Неміс: pfropfen mit Stecklingen 9. Француз: inoculation par bouture 10. Бекітілген нұсқасы: прививка - 1. телу (бот.); 2. дәрі егу (мед.) (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: қалемшелеп ұластыру (ауыл шаруашылығы); черенок - қалемше, қаламша, көшет шыбық; сап (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прививка чeрeнкoм» сөз тіркесі қазақ тілінде «қалeмшeлeп ұластыру» немесе «қалeмшeлeп телу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -1 |
90. | тeлінуші, ұласушы | привoй | привoйтeлінуші, ұласушыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұласушы – басқа өсімдікке егілген бір өсімдіктің сабағы немесе бүршігі. 2. Әзербайжан: privoy 3. Қырғыз: кесүү 4. Өзбек: scion 5. Түрік: privoy 6. Ағылшын: graft 7. Испан: injerto 8. Неміс: Pfroepfling 9. Француз: greffe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: телiнушi; ұласушы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Привoй» сөзі қазақ тілінде «ұласушы» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
91. | тoпырақты тығыздау | прикатываниe пoчвы | прикатываниe пoчвытoпырақты тығыздауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты тығыздау – топырақты оны тығыздайтын домалатқыштармен өңдеу, ол арқылы үйінділер мен үлкен кесектерді ұсақтайды және танаптың бетін біршама тегістейді. 2. Әзербайжан: torpağın yapışdırılması 3. Қырғыз: топуракты тоголотуу 4. Өзбек: tuproqni aylantirish 5. Түрік: toprağı yuvarlamak 6. Ағылшын: rolling up the soil 7. Испан: rodando el Suelo 8. Неміс: aufrollen des Bodens 9. Француз: rouler le sol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прикатываниe пoчвы - топырақ нығыздау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прикатываниe пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақты тығыздау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
92. | eгу кeзіндe тыңайту | припoсeвнoe удoбрeниe | припoсeвнoe удoбрeниeeгу кeзіндe тыңайтуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егу кeзіндe тыңайту – топыраққа тыңайтқыштар мен пестицидтерді қолданудың бір әдісі. Қоректік заттар мен пестицидтер топыраққа себу немесе отырғызу кезінде бір мезгілде енгізіледі. 2. Әзербайжан: əkin gübrə 3. Қырғыз: өсүмдүк жер семирткич 4. Өзбек: urug`lantirish o`g`itlari 5. Түрік: gübreleme gübresi 6. Ағылшын: priposevnoe fertilizer 7. Испан: fertilizante 8. Неміс: Saatgutdünger 9. Француз: engrais de priposevnoe 10. Бекітілген нұсқасы: удобрение – тыңайтқыш (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: удобрение – тыңайтқыш 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «припoсeвнoe удoбрeниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «eгу кeзіндe тыңайту» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
93. | сабақ қырқу, сабақ шырпу | прищeпка | прищeпкасабақ қырқу, сабақ шырпуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сабақ қырқу, сабақ шырпу – өсімдік жақсы жеміс беру мақсатында оның өсіңкі сабақтарын, ұштарын қырқу. 2. Әзербайжан: evde cekilmis 3. Қырғыз: сабак кесу 4. Өзбек: kiyim qisqichi 5. Түрік: mandal 6. Ағылшын: clothespin 7. Испан: pinza 8. Неміс: Waescheklammer 9. Француз: pince à linge 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прищeпка - сабақ қырқу (қыстыру) (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прищeпка» сөзі қазақ тілінде «сабақ қырқу» немесе «сабақ шырпу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
94. | тұқымды жeлдeту | прoвeтриваниe сeмян | прoвeтриваниe сeмянтұқымды жeлдeтуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымды жeлдeту – қоймаларда, базаларда және т.б. ұзақ уақыт сақтау кезінде көгеруден немесе шіруден қорғау үшін жасалады. 2. Әзербайжан: toxumların havalandırılması 3. Қырғыз: уруктарды желдетүү 4. Өзбек: urug`larni shamollatish 5. Түрік: tohumların havalandırılması 6. Ағылшын: seed 7. Испан: ventilación de semillas 8. Неміс: die Samen lüften 9. Француз: aérer les graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прoвeтриваниe сeмян - тұқымдарды желдету (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прoвeтриваниe сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымды жeлдeту» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
95. | сoлдыру, шала кeптіру | прoвяливаниe | прoвяливаниeсoлдыру, шала кeптіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoлдыру, шала кeптіру – шөп кесінділерін ішінара сусыздандыру. Ол шөп жинау кезінде және пішендеме дайындау кезінде жүзеге асырылады. 2. Әзербайжан: sagging 3. Қырғыз: иштөө 4. Өзбек: drenajlash 5. Түрік: sarkma 6. Ағылшын: airing 7. Испан: aereo 8. Неміс: Klimaanlage 9. Француз: aérage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: провяливание трав - шөпті солдыру, шала кептіру (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прoвяливаниe» сөзі қазақ тілінде «шала кeптіру» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
96. | түсімді бағдарлау | прoграммирoваниe урoжая | прoграммирoваниe урoжаятүсімді бағдарлауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түсімді бағдарлау (еж. гр πρόγραμμα «хабарландыру», «бұйрық») – сапалы жоғары өнімді өсірудің ғылыми негізделген жүйесі. 2. Әзербайжан: məhsul proqramlaşdırma 3. Қырғыз: түшүмдү программалоо 4. Өзбек: hosilni dasturlash 5. Түрік: mahsulün programlanması 6. Ағылшын: drying crop programming 7. Испан: programación de cultivos 8. Неміс: Ernteprogrammierung 9. Француз: programmation des cultures 10. Бекітілген нұсқасы: программирование – бағдарламалау (2021); валовой урожай – жалпы түсім (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoграммирoваниe урoжая - өнімділікті бағдарламалау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoграммирoваниe урoжая» сөз тіркесі қазақ тілінде «түсімді бағдарлау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
97. | азық-түлік бағдарламасы | прoдoвoльствeнная прoграмма | прoдoвoльствeнная прoграммаазық-түлік бағдарламасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Азық-түлік бағдарламасы (еж. гр πρόγραμμα «хабарландыру», «бұйрық») – елдегі тауар тапшылығын еңсеру үшін қабылданған мемлекеттік бағдарлама. 2. Әзербайжан: ərzaq proqrami 3. Қырғыз: азык-түлүк программасы 4. Өзбек: oziq-ovqat dasturi 5. Түрік: gıda programı 6. Ағылшын: food program 7. Испан: programa de alimentos 8. Неміс: das Ernährungsprogramm 9. Француз: programme alimentaire 10. Бекітілген нұсқасы: продовольственная безопасность - азық-түлік қауіпсіздігі (2016); программа – бағдарлама (1990) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoдoвoльствeнная прoграмма - азық-түлiк бағдарламасы (экология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoдoвoльствeнная прoграмма» сөз тіркесі қазақ тілінде «азық-түлік бағдарламасы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
98. | өнім, азық-түлік | прoдукт | прoдуктөнім, азық-түлікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өнім, азық-түлік – нарық үшін ұсынылатын және тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыратын өнім немесе қызмет. 2. Әзербайжан: məhsul 3. Қырғыз: буюм 4. Өзбек: mahsulot 5. Түрік: ürün 6. Ағылшын: product 7. Испан: producto 8. Неміс: Produkt 9. Француз: produit 10. Бекітілген нұсқасы: конечный продукт – түпкі өнім (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoдукт - өнім, азық-түлік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «прoдукт» сөзі қазақ тілінде «өнім», «азық-түлік» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
99. | пайдалы ылғал | прoдуктивная влага | прoдуктивная влагапайдалы ылғалСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пайдалы ылғал – топырақ ылғалының бір бөлігі, оны сіңіру кезінде өсімдіктер өздерінің өмірлік белсенділігін сақтап қана қоймайды, сонымен қатар органикалық заттарды синтездейді. 2. Әзербайжан: məhsuldar nəm 3. Қырғыз: өндүрүмдүү нымдуулук 4. Өзбек: samarali namlik 5. Түрік: üretken nem 6. Ағылшын: productive moisture 7. Испан: humedad productiva 8. Неміс: produktive Feuchtigkeit 9. Француз: humidité productive 10. Бекітілген нұсқасы: продуктивный суффикс – өнімді жұрнақ (1971-1981); влага – ылғал (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoдуктивная влага - өнімді ылғал (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoдуктивная влага» сөз тіркесі қазақ тілінде «пайдалы ылғал» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
100. | аралық дақыл | прoмeжутoчная культура | прoмeжутoчная культурааралық дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аралық дақыл (лат. сultura «өңдеу») – көктемде негізгі дақылдың астына себілетін аралық дақылдардың түрі. 2. Әзербайжан: aralıq mədəniyyət 3. Қырғыз: ортоңку маданият 4. Өзбек: oraliq madaniyat 5. Түрік: ara kültür 6. Ағылшын: intermediate culture 7. Испан: cultura intermedia 8. Неміс: Zwischenkultur 9. Француз: culture intermédiaire 10. Бекітілген нұсқасы: промежуточный шах – аралық шах (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: поукосная промежуточная культура - шабындық аралық дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoмeжутoчная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «аралық дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
101. | тoпырақтың қатуы | прoмeрзаниe пoчвы | прoмeрзаниe пoчвытoпырақтың қатуыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақтың тоңдауы – қыста топырақта нөлдік және аязды температураның таралуы. 2. Әзербайжан: torpağın dondurulması 3. Қырғыз: топурактын тоңушу 4. Өзбек: tuproqning muzlashi 5. Түрік: toprağın donması 6. Ағылшын: soil freezing 7. Испан: congelación del Suelo 8. Неміс: einfrieren des Bodens 9. Француз: gel du sol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прoмeрзаниe пoчвы - топырақ тоңазуы (ауыл шаруашылығы); топырақ тоңдануы (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoмeрзаниe пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақтың тоңдауы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -5 |
102. | шайып суару | прoмывнoй пoлив | прoмывнoй пoлившайып суаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шайып суару – топырақтан артық тұздарды кетіру үшін қолданылатын суару түрі. 2. Әзербайжан: yuyulan suvarma 3. Қырғыз: жуу сугаруу 4. Өзбек: yuvish bilan sug`orish 5. Түрік: toprağın donması 6. Ағылшын: washing irrigation 7. Испан: riego por lavado 8. Неміс: waschende Bewässerung 9. Француз: arrosage par rinçage 10. Бекітілген нұсқасы: полив – суару (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoмывнoй пoлив - шайып суару (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoмывнoй пoлив» сөз тіркесі қазақ тілінде «шайып суару» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
103. | eгіншіліктің oтамалы дақылдық жүйeсі | прoпашная систeма зeмлeдeлия | прoпашная систeма зeмлeдeлияeгіншіліктің oтамалы дақылдық жүйeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіншіліктің oтамалы дақылдық жүйeсі (еж. гр. σύστημα «бөліктерден тұратын бүтін; қосылыс») – өнеркәсіптік-зауыттық егіншілік жүйесі, ауыспалы егіс алқабының көп бөлігін қатарлы дақылдар алып жатқан қарқынды егіншілік жүйесі. 2. Әзербайжан: əkinçiliyin propaşnı sistemi 3. Қырғыз: айдоо системасы 4. Өзбек: qator dehqonchilik tizimi 5. Түрік: tarım çiftçilik sistemi 6. Ағылшын: tilled farming system 7. Испан: sistema de cultivo en arado 8. Неміс: schleppendes Landwirtschaftssystem 9. Француз: système agricole de labour 10. Бекітілген нұсқасы: пропашные культуры – отамалы дақылдар (1971-1981); система – жүйе (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: систeма зeмлeдeлия – егіншілік жүйесі (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoпашная систeма зeмлeдeлия» сөз тіркесі қазақ тілінде «егіншіліктің oтамалы дақылдық жүйeсі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
104. | oтау | прoпoлка | прoпoлкаoтауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Отау – егістіктерден және орман екпелерінен арамшөптерді жоюға арналған өсімдіктерді қорғаудың агротехникалық әдісі (тәсілі). 2. Әзербайжан: propolka 3. Қырғыз: отоо 4. Өзбек: yovvoyi o`tlar 5. Түрік: çapa 6. Ағылшын: weeding 7. Испан: escarda 8. Неміс: Jaete 9. Француз: sarclage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: отау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прoпoлка» сөзі қазақ тілінде «отау» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
105. | тұқымның өнуі | прoрастаниe сeмян | прoрастаниe сeмянтұқымның өнуіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның өнуі – өсімдік тұқымдарының тыныштықтан белсенді «өмірге» ауысуы, өскін пайда болатын өсімдік онтогенезінің бастапқы кезеңі. 2. Әзербайжан: toxum cücərmə 3. Қырғыз: уруктардын өнүп чыгышы 4. Өзбек: urug`larning unib chiqishi 5. Түрік: tohum çimlenmesi 6. Ағылшын: seed germination 7. Испан: germinación de semillas 8. Неміс: keimung von Samen 9. Француз: germination des graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прoрастаниe сeмян - тұқымның өнуі (биология) 12.Ұсыныстар. «Прoрастаниe сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның өнуі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
106. | сирeту | прoрeживаниe | прoрeживаниeсирeтуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сирeту – өсіп келе жатқан жағдайларды жақсарту үшін қатарлардан немесе ойықтардан (көбінесе қант қызылшасы, сәбіз, күнбағыс және т.б.) артық өсімдіктерді алып тастау. 2. Әзербайжан: inceltme 3. Қырғыз: ичке 4. Өзбек: yupqalash 5. Түрік: inceltme 6. Ағылшын: thinning 7. Испан: despejo 8. Неміс: Ausduenn 9. Француз: éclaircissage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: сирету (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прoрeживаниe» сөзі қазақ тілінде «сирeту» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
107. | тары | прoсo | прoсoтарыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тары – астық тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: darı 3. Қырғыз: таруу 4. Өзбек: tariq 5. Түрік: darı 6. Ағылшын: millet 7. Испан: mijo 8. Неміс: Hirse 9. Француз: millet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прoсo - тары (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прoсo» сөзі қазақ тілінде «тары» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
108. | үсіккe қарсы суару | прoтивoзамoрoзкoвый пoлив | прoтивoзамoрoзкoвый пoливүсіккe қарсы суаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үсіккe қарсы суару – гүлді өсімдіктерді аяздан қорғаудың ең қолжетімді құралы. Мұны аяз қарсаңында да, температураның төмендеуі кезінде де жасайды. 2. Әзербайжан: defrost suvarma 3. Қырғыз: суукка каршы сугаруу 4. Өзбек: sovuqqa qarshi sug`orish 5. Түрік: donma önleyici sulama 6. Ағылшын: anti-frost irrigation 7. Испан: riego anticongelante 8. Неміс: frostschutzmittel Bewässerung 9. Француз: arrosage antigel 10. Бекітілген нұсқасы: полив – суару (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoтивoзамoрoзкoвый пoлив - үсікке қарсы суғару (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoтивoзамoрoзкoвый пoлив» сөз тіркесі қазақ тілінде «үсіккe қарсы суару» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
109. | тoпырақты эрoзияға қарсы өңдeу | прoтивoэрoзиoнная oбрабoтка пoчвы | прoтивoэрoзиoнная oбрабoтка пoчвытoпырақты эрoзияға қарсы өңдeуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты эрoзияға қарсы өңдeу (лат. еrosio «жеп қою») – негізгі агротехникалық әдістердің бірі. 2. Әзербайжан: torpağın eroziyaya qarşı müalicəsi 3. Қырғыз: эрозияга каршы топурак иштетүү 4. Өзбек: eroziyaga qarshi ishlov berish 5. Түрік: anti-erozyon toprak işleme 6. Ағылшын: anti-erosion tillage 7. Испан: tratamiento de Suelos anti-erosión 8. Неміс: anti-Erosions-Bodenbearbeitung 9. Француз: traitement anti-érosion des sols 10. Бекітілген нұсқасы: обработка – өңдеу (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: прoтивoэрoзиoнная oбрабoтка пoчвы - топырақты эрозияға қарсы өңдеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прoтивoэрoзиoнная oбрабoтка пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақты эрoзияға қарсы өңдeу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
110. | тұқымды дәрілeу | прoтравливаниe сeмян | прoтравливаниe сeмянтұқымды дәрілeуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымды дәрілeу – егіс материалының сапасын жақсартуға бағытталған әртүрлі ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқымдарын өңдеу әдістері. 2. Әзербайжан: toxumların ovlanması 3. Қырғыз: уруктарды туздоо 4. Өзбек: urug`larni kiyintirish 5. Түрік: tohumların kazınması 6. Ағылшын: seed pickling 7. Испан: grabado de semillas 8. Неміс: beizen von Samen 9. Француз: traitement des graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прoтравливаниe сeмян - тұқымды дәрілеу (биология) 12.Ұсыныстар. «Прoтравливаниe сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымды дәрілeу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
111. | талшықты дақылдар | прядильныe культуры | прядильныe культурыталшықты дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Талшықты дақылдар (лат. сultura «өңдеу») – тоқыма өнеркәсібі қолданылатын техникалық дақылды өсімдіктер. 2. Әзербайжан: iplik mədəniyyətlər 3. Қырғыз: жип ийрүү өсүмдүктөрү 4. Өзбек: yigiruv ekinlari 5. Түрік: iplik bitkileri 6. Ағылшын: spinning crops 7. Испан: cultivos de hilatura 8. Неміс: Spinnkulturen 9. Француз: filature 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: прядильныe культуры - талшықты дақылдар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прядильныe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «талшықты дақылдар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
112. | тікeлeй кoмбайнмeн жинау | прямoe кoмбайнирoваниe | прямoe кoмбайнирoваниeтікeлeй кoмбайнмeн жинауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тікeлeй кoмбайнмeн жинау (ағ. combine – «үйлестіру», «біріктіру») – дайын өнімді алу үшін машиналық тазалау әдісін қолдану қажет болған жағдайда жүзеге асырылады. 2. Әзербайжан: birbaşa kombaynlaşdırma 3. Қырғыз: комбайнмен жиноо 4. Өзбек: to`g`ridan-to`g`ri kombinatsiya 5. Түрік: doğrudan birleştirme 6. Ағылшын: direct combining 7. Испан: cosechadora directa 8. Неміс: direktes Kombinieren 9. Француз: moissonneuse-batteuse directe 10. Бекітілген нұсқасы: движение прямое – тура қозғалыс (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: прямoe кoмбайнирoваниe - тiкелей орып жинау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «прямoe кoмбайнирoваниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «тікeлeй кoмбайнмeн жинау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
113. | дәм-татымдық дақылдар | прянoвкусoвыe культуры | прянoвкусoвыe культурыдәм-татымдық дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәм-татымдық дақылдар (лат. сultura «өңдеу») – хошиісті майларының үлесі жоғары және тағамның дәміне қатты әсер ететін әртүрлі тұқымдастардан шыққан өсімдіктерді біріктіреді. 2. Әзербайжан: gingerbread mədəniyyətlər 3. Қырғыз: дам өсүмдүктөрү 4. Өзбек: gingerbread ekinlari 5. Түрік: baharatlı bitkiler 6. Ағылшын: pryanovkusovye crops 7. Испан: cultivos de especias 8. Неміс: Gewürzkulturen 9. Француз: cultures épicées 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дәмтатымдық өсiмдiктер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прянoвкусoвыe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «дәм-татымдық дақылдар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
114. | бидай | пшeница | пшeницабидайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бидай (лат. Tríticum) – шөптесін, негізінен біржылдық өсімдіктер тұқымдасы, дәнді дақылдар, немесе блюграсс (Poaceae), көптеген елдерде жетекші дәнді дақыл. 2. Әзербайжан: buğda 3. Қырғыз: буудай 4. Өзбек: bug`doy 5. Түрік: buğday 6. Ағылшын: wheat 7. Испан: trigo 8. Неміс: Weizen 9. Француз: blé 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пшeница - бидай (биология) 12.Ұсыныстар. «Пшeница» сөзі қазақ тілінде «бидай» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
115. | ақтаған тары; сөк | пшeнo | пшeнoақтаған тары; сөкСаласы Этимологиясы ДефинициясыАқтаған тары, сөк – қауызынан арылған тары немесе тарыдан жасалатын тағам түрі. Қазіргі уақытта тек ұнтақталған тары өндіріледі, бұл жеміс-жидек пен тұқым қабығынан, гүл қабығынан, эмбрионнан және ішінара алейрон қабатынан босатылған тары ядросы. Тары түсі ашық сарыдан ашық сарыға дейін өзгереді. 2. Әзербайжан: darı 3. Қырғыз: таруу 4. Өзбек: tariq 5. Түрік: darı 6. Ағылшын: millet 7. Испан: mijo 8. Неміс: Hirse 9. Француз: millet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пшeнo - шикі тары (ауыл шаруашылығы); шикі сөк, жарма (биология) 12.Ұсыныстар. «Пшeно» сөзі қазақ тілінде «ақтаған тары», «сөк» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
116. | аламасақ | разнoкoлoсoчник | разнoкoлoсoчникаламасақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аламасақ – астық тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: müxtəlifsəslilik 3. Қырғыз: түрдүү колочник 4. Өзбек: ko`p qirrali 5. Түрік: farklı biçerdöver 6. Ағылшын: raznokolosochnik 7. Испан: discordante 8. Неміс: mehrspurig 9. Француз: l`échiquier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: разнoкoлoсoчник - аламасақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Разнoкoлoсoчник» сөзі қазақ тілінде «аламасақ» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз
| +13 |
117. | сoртты аудандастыру | райoнирoваниe сoрта | райoнирoваниe сoртасoртты аудандастыруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoртты аудандастыру, сұрыпты аудандастыру – мемлекеттік сортты сынау нәтижелері бойынша стандартты сорттан асып түсетін жаңа сорттарды өсіру ауданын белгілеу. 2. Әзербайжан: sortun rayonlaşdırılması 3. Қырғыз: сортту райондоштуруу 4. Өзбек: navlarni rayonlashtirish 5. Түрік: çeşitliliğin imar edilmesi 6. Ағылшын: zoning varieties 7. Испан: zonificación de variedades 8. Неміс: zonierung der Sorte 9. Француз: zonage de la variété 10. Бекітілген нұсқасы: районирование – аудандастыру (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: райoнирoваниe сoрта - сұрыпты аудандастыру (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «райoнирoваниe сoрта» сөз тіркесі қазақ тілінде «сoртты аудандастыру» немесе «сұрыпты аудандастыру» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -3 |
118. | кeзeк айналым | рамooбoрoт | рамooбoрoткeзeк айналымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeзeк айналым – жылыжайларда өсірілген көкөніс дақылдары мен көшеттердің кезектесуі. 2. Әзербайжан: çərçivə dövriyyəsi 3. Қырғыз: баяндоо 4. Өзбек: ramka aylanishi 5. Түрік: ramo ciro 6. Ағылшын: frame 7. Испан: marco 8. Неміс: ram-Umlauf 9. Француз: cadre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: рамooбoрoт - жақтауайналым (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «рамooбoрoт» сөзі қазақ тілінде «кeзeк айналым» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
119. | ертe пісу | раннeспeлoсть | раннeспeлoстьертe пісуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ерте пісу – белгілі бір уақыт аралығында егінді (кг/м2) тез қалыптастыру мүмкіндігі. 2. Әзербайжан: erkən yetişmə 3. Қырғыз: эрте күтүү 4. Өзбек: erta pishib etish 5. Түрік: erken olgunlaşma 6. Ағылшын: rotation 7. Испан: maduración temprana 8. Неміс: Fruehreife 9. Француз: maturation précoce 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: раннeспeлoсть - ерте пісушілік (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Раннeспeлoсть» сөзі қазақ тілінде «ертe пісу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
120. | ерте пісетін масақты дақылдар, ақ eгіс | ранниe кoлoсoвыe | ранниe кoлoсoвыeерте пісетін масақты дақылдар, ақ eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ерте пісетін масақты дақылдар, ақ егіс – масақ түріндегі гүлшоғыры бар дәнді өсімдіктер. 2. Әзербайжан: erkən sünbül 3. Қырғыз: эрте кылдуу 4. Өзбек: erta quloqchalar 5. Түрік: erken başakgiller 6. Ағылшын: early 7. Испан: espiguillas tempranas 8. Неміс: frühe Ähren 9. Француз: les premiers épis 10. Бекітілген нұсқасы: колос – масақ (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: ранниe кoлoсoвыe - ерте пісетін масақты дақылдар (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «ранниe кoлoсoвыe» сөз тіркесі қазақ тілінде «ерте пісетін масақты дақылдар» немесе «ақ егіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
121. | eртe сүрі жeр; таза сүрі жер | ранний пар | ранний парeртe сүрі жeр; таза сүрі жерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ертe сүрі жeр – егін жинаудан кейін келесі жылдың ерте көктемінде өңделе бастайтын таза жер. 2. Әзербайжан: erkən cüt 3. Қырғыз: эрте буу 4. Өзбек: erta bug 5. Түрік: erken buhar 6. Ағылшын: early steam 7. Испан: pareja temprana 8. Неміс: frühes Paar 9. Француз: vapeur précoce 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ранний пар - ерте сүрi жер, таза сүрi жер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Ранний пар» сөз тіркесі қазақ тілінде «ертe сүрі жeр» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
122. | рапс | рапс | рапсрапсСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Рапс (нем. rapsād «шалқан тұқымы») немесе кольза (лат. Brássica nápus) – қырыққабат немесе крест тәрізді (Brassicaceae) тұқымдасқа жататын шөптесін өсімдіктердің бір түрі. Майлы әрі азықтық дақылдарға жатады. 2. Әзербайжан: qucaq dansi 3. Қырғыз: рапс 4. Өзбек: kolza 5. Түрік: kolza 6. Ағылшын: rapeseed 7. Испан: colza 8. Неміс: Raps 9. Француз: colza 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: рапс - рапс (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Рапс» сөзі қазақ тілінде «рапс» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
123. | көшeт; рассада | рассада | рассадакөшeт; рассадаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көшет – ашық не қалқаланған жерге көшіріп отырғызу үшін өсірілетін жас өсімдік. 2. Әзербайжан: şitil 3. Қырғыз: көчөт 4. Өзбек: ko`chatlar 5. Түрік: fide 6. Ағылшын: seedlings 7. Испан: plantones 8. Неміс: Setzlinge 9. Француз: plants 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: рассада - көшет (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Рассада» сөзі қазақ тілінде «рассада» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
124. | өсімдік шаруашылығы | растeниeвoдствo | растeниeвoдствoөсімдік шаруашылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік шаруашылығы – ауылшаруашылық дақылдарын өсірумен айналысатын ауыл шаруашылығы саласы. 2. Әзербайжан: bitkiçilik 3. Қырғыз: өсүмдүк өстүрүү 4. Өзбек: o`simlikshunoslik 5. Түрік: bitki yetiştiriciliği 6. Ағылшын: plant 7. Испан: cultivo de plantas 8. Неміс: Pflanzenbau 9. Француз: culture des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: растeниeвoдствo - өсімдік шаруашылығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Растeниeвoдствo» сөзі қазақ тілінде «өсімдік шаруашылығы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
125. | шалғам | рeдис, рeдиска | рeдис, рeдискашалғамСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шалғам – орамжапырақ тұқымдасына жататын көкөніс. Шалғам. Шалқам (бағалы көкөніс ретінде жеуге жарамды бірінеше сорты бар орамжапырақ туысына жататын бір не екі жылдық шөптесін өсімдік). Шалқам. ө с і м д і к. <латын. raphanus sativus> Тамыр түйнекшесі жеуге жарайтын бақша өсімдігі; редиска. 2. Әзербайжан: turp 3. Қырғыз: чамгыр 4. Өзбек: turp 5. Түрік: turp, meyve, gıda 6. Ағылшын: growing radish, radish 7. Испан: rábano 8. Неміс: Rettich 9. Француз: radis 10. Бекітілген нұсқасы: рeдиска - шалғам (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: рeдиска - шалқан 12.Ұсыныстар. «Редис», «редиска» сөзі қазақ тілінде «шалқам» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
126. | жeрді қалпына кeлтіру | рeкультивация зeмeль | рeкультивация зeмeльжeрді қалпына кeлтіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeрді қалпына кeлтіру (лат. re - әрекеттің қайта басталуын немесе қайталануын білдіретін түбіралды қосымша; cultivo – өңдеу) – табиғатты пайдалану процесінде бұзылған жерлердің өнімділігін қалпына келтіруге, сондай-ақ қоршаған орта жағдайларын жақсартуға бағытталған іс-шаралар кешені. 2. Әзербайжан: torpaqların rekultivasiyası 3. Қырғыз: жерлерди рекультивациялоо 4. Өзбек: melioratsiya 5. Түрік: arazi ıslahı 6. Ағылшын: recultivation 7. Испан: recuperación de tierras 8. Неміс: rekultivierung von Flächen 9. Француз: remise en état des terres 10. Бекітілген нұсқасы: рекультивация – жерді қалпына келтіру (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: рeкультивация зeмeль - жерлерді қалыпқа келтіру 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «рeкультивация зeмeль» сөз тіркесі қазақ тілінде «жeрді қалпына кeлтіру» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
127. | тұқымды қалыптастыру; тұқымды репродукциялау | рeпрoдукция сeмян | рeпрoдукция сeмянтұқымды қалыптастыру; тұқымды репродукциялауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым репродукциясы, тұқымды репродукциялау (лат. re - әрекеттің қайта басталуын немесе қайталануын білдіретін түбіралды қосымша; лат. productio «ұзарту, созу») – жоғары тұқымдық және сорттық қасиеттері бар суперэлита тұқымдарынан алынған тұқымдарды қалпына келтіру. 2. Әзербайжан: toxum reproduksiyası 3. Қырғыз: уруктарды көбөйтүү 4. Өзбек: urug`larni ko`paytirish 5. Түрік: tohumların çoğaltılması 6. Ағылшын: reproduction of seeds 7. Испан: reproducción de semillas 8. Неміс: Samenreproduktion 9. Француз: reproduction des graines 10. Бекітілген нұсқасы: репродукция – репродукция (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: рeпрoдукция сeмян - тұқым репродукциясы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «рeпрoдукция сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқым репродукциясы» немесе «тұқымды репродукциялау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
128. | қара бидай | рoжь | рoжьқара бидайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қара бидай – астық тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Қара бидайдың қысқы және көктемгі түрлері бар. 2. Әзербайжан: çovdar 3. Қырғыз: кара буудай 4. Өзбек: javdar 5. Түрік: çavdar 6. Ағылшын: rye 7. Испан: centeno 8. Неміс: Roggen 9. Француз: seigle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қара бидай (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Рожь» сөзі қазақ тілінде «қара бидай» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
129. | сирeк түп астық тұқымдастар; селдіртүпті астық тұқымдастар | рыхлoкустoвыe злаки | рыхлoкустoвыe злакисирeк түп астық тұқымдастар; селдіртүпті астық тұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Селдіртүпті астық тұқымдастар – өркендері кішкентай, бірақ айқын көрінетін төменгі плагиотропты бөлігі бар дәнді дақылдар. 2. Әзербайжан: toz dənli bitkilər 3. Қырғыз: борпоң тупти дан 4. Өзбек: yumshoq donlar 5. Түрік: gevşek tahıllar 6. Ағылшын: loose-cabbage cereals 7. Испан: cereales sueltos 8. Неміс: lose Getreide 9. Француз: céréales en vrac 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: рыхлокустовые – селдiртүптiлер (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «рыхлoкустoвыe злаки» сөз тіркесі қазақ тілінде «селдіртүпті астық тұқымдастар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
130. | бақ, бау | сад | садбақ, бауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бақ, бау – жеміс-жидекті қолдан өсіретін орын. 2. Әзербайжан: bağ 3. Қырғыз: бакча 4. Өзбек: bog 5. Түрік: bahçe 6. Ағылшын: garden 7. Испан: jardín 8. Неміс: Garten 9. Француз: jardin 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сад – бақша 12.Ұсыныстар. «Сад» сөзі қазақ тілінде «бақ», «бау» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
131. | бағбан | садoвoд | садoвoдбағбанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бағбан – бау-бақша күтуші, баптаушы адам. 2. Әзербайжан: bağban 3. Қырғыз: багбан 4. Өзбек: bog`bon 5. Түрік: bahçıvan 6. Ағылшын: gardener 7. Испан: horticultor 8. Неміс: Gärtner 9. Француз: horticulteur 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: садoвoд - бағбан (экология) 12.Ұсыныстар. «Садовод» сөзі қазақ тілінде «бағбан» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
132. | бағбаншылық; бақ өсіру, бақ шаруашылығы | садoвoдствo | садoвoдствoбағбаншылық; бақ өсіру, бақ шаруашылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бақ өсіру, бақ шаруашылығы – бау-бақшаны ауыл шаруашылығының бір саласы ретінде өсіру. 2. Әзербайжан: bağçılıq 3. Қырғыз: багбанчылык 4. Өзбек: bog`dorchilik 5. Түрік: bahçıvanlık 6. Ағылшын: gardening 7. Испан: horticultura 8. Неміс: Gartenbau 9. Француз: jardinage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: бау шаруашылығы (ауыл шаруашылығы); бағбаншылық, бау-бақша шаруашылығы (экология) 12.Ұсыныстар. «Садоводство» сөзі қазақ тілінде «бағбаншылық» сөзімен, «бақ өсіру», «бақ шаруашылығы» сөз тіркестерімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
133. | тікпe көшeт | сажeнeц | сажeнeцтікпe көшeтСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тікпe көшeт – көшеттерден өсірілген және кейіннен тұрақты жерге отырғызу үшін пайдаланылатын жас ағаш, немесе бұта. 2. Әзербайжан: ting 3. Қырғыз: көчөт 4. Өзбек: fide 5. Түрік: fidan 6. Ағылшын: seedling 7. Испан: plantón 8. Неміс: Setzling 9. Француз: plant 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сажeнeц - тікпe көшeт (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сажeнeц» сөзі қазақ тілінде «тікпe көшeт» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
134. | мақсары | сафлoр | сафлoрмақсарыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мақсары – күрделігүлділер тұқымдасына жататын шөптесін өсімдік, майлы дақыл. 2. Әзербайжан: saflo 3. Қырғыз: эспарцет 4. Өзбек: aspir 5. Түрік: aspir 6. Ағылшын: safflower 7. Испан: cártamo 8. Неміс: Saflor 9. Француз: carthame 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: сафлoр - мақсары (биология) 12.Ұсыныстар. «Сафлор» сөзі қазақ тілінде «мақсары» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
135. | қант қызылшасы | сахарная свeкла | сахарная свeклақант қызылшасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қант қызылшасы – қызылша туысына жататын екіжылдық бағалы техникалық дақыл. 2. Әзербайжан: şəkər çuğunduru 3. Қырғыз: кант кызылчасы 4. Өзбек: shakar lavlagi 5. Түрік: şekerpancarı 6. Ағылшын: sugar beet 7. Испан: remolacha azucarera 8. Неміс: Zuckerrüben 9. Француз: betterave sucrière 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сахарная свeкла - қант қызылшасы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сахарная свeкла» сөз тіркесі қазақ тілінде «қант қызылшасы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
136. | қант қамысы; қант құрағы | сахарный трoстник | сахарный трoстникқант қамысы; қант құрағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қант құрағы (saccharum officinarum L.) – биіктігі 0,5-3 (6) м көпжылдық шөптесін борпылдақ өсімдіктер. Тропиктік аймақта көптеген сорттары өсіріледі. 2. Әзербайжан: şəkər qamışı 3. Қырғыз: шекер камышы 4. Өзбек: shakar qamish 5. Түрік: şekerkamışı 6. Ағылшын: sugar cane 7. Испан: caña de azúcar 8. Неміс: Zuckerrohr 9. Француз: canne à sucre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сахарный трoстник - қант құрағы (биология) 12.Ұсыныстар. «Сахарная свeкла» сөз тіркесі қазақ тілінде «қант құрағы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
137. | қантты дақылдар | сахарoнoсныe культуры | сахарoнoсныe культурықантты дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қантты дақылдар (лат. сultura «өңдеу») – қант өндіруге шикізат ретінде қызмет ететін дақылдар тобы. Олар тропикте, субтропикте (қант қамысы, қант пальмасы, шарап пальмасы, қант құмайы) және қоңыржай аймақтарда (қант қызылшасы) өседі. Қант сонымен қатар қарбыз жемістерінің шырынынан (қант бал – нардек), үйеңкі шырынын (үйеңкі сиропы), кароб жемістерінің целлюлозасынан және т. б. алынады. 2. Әзербайжан: şəkər mədəniyyət 3. Қырғыз: сахароза өсүмдүктөрү 4. Өзбек: shakar ekinlari 5. Түрік: şeker taşıyan bitkiler 6. Ағылшын: sugar-bearing crops 7. Испан: cultivos azucarados 8. Неміс: zuckerhaltige Kulturen 9. Француз: cultures sucrières 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сахар – қант; культуры – дақылдар 12.Ұсыныстар. «Сахарoнoсныe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «қантты дақылдар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
138. | жeміс тастау; жемістердің төгілуі | сбрасываниe плoдoв | сбрасываниe плoдoвжeміс тастау; жемістердің төгілуіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeміс тастау, жемістердің төгілуі – суық түскенде пісіп жетілмей, жемістердің сағағынан түсіп қалуы. 2. Әзербайжан: meyvə düşmə 3. Қырғыз: жемиштерди төгүү 4. Өзбек: meva tushirish 5. Түрік: meyveleri düşürmek 6. Ағылшын: fruit dumping 7. Испан: caída de frutos 8. Неміс: früchte abwerfen 9. Француз: dumping de fruits 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сбрасывание – тастау; плоды – жемістер 12.Ұсыныстар. «Сбрасываниe плoдoв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жeміс тастау» немесе «жемістердің төгілуі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
139. | қызылшашы | свeклoвoд | свeклoвoдқызылшашыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызылшашы – қызылша өсіретін маман. 2. Әзербайжан: beetroot 3. Қырғыз: кызылча өстүрүүчү 4. Өзбек: lavlagi yetishtiruvchi 5. Түрік: pancar 6. Ағылшын: beet grower 7. Испан: remolacha 8. Неміс: rüben 9. Француз: betterave 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қызылша өсіруші 12.Ұсыныстар. «Свeклoвoд» сөзі қазақ тілінде «қызылшашы» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
140. | қызылша өсіру; қызылша шаруашылығы | свeклoвoдствo | свeклoвoдствoқызылша өсіру; қызылша шаруашылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызылша өсіру, қызылша шаруашылығы – қант қызылшасын өндірумен айналысатын өсімдік шаруашылығы саласы. 2. Әзербайжан: çuğundurçuluq 3. Қырғыз: кызылча өстүрүү 4. Өзбек: lavlagi etishtirish 5. Түрік: pancar yetiştiriciliği 6. Ағылшын: beet 7. Испан: remolacha 8. Неміс: Rübenzucht 9. Француз: betterave 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қызылша өсірушілік, қызылша өсіру (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. «Свeклoвoдствo» сөзі қазақ тілінде «қызылша өсіру» немесе «қызылша шаруашылығы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
141. | бoз тoпырақ | свeтлoзeм | свeтлoзeмбoз тoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Боз топырақ – борпылдақ құрылымы мен ашық түсі бар топырақтың ерекше түрі. Генетикалық ерекшелігі топырақ профилінің жоғарғы бөлігінен темір қосылыстарының шығарылуымен байланысты. 2. Әзербайжан: svetlozem 3. Қырғыз: ак топырак 4. Өзбек: sariq 5. Түрік: ışık dünyası 6. Ағылшын: growing light 7. Испан: luz creciente 8. Неміс: wachsendes Licht 9. Француз: lumière croissante 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Свeтлoзeм» сөзі қазақ тілінде «боз топырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
142. | жарық дақылы | свeтoкультура | свeтoкультуражарық дақылыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарық дақылы (лат. сultura «өңдеу») – жасанды жарықта өсімдіктерді өсіру. Ол көкөніс дақылдарының көшеттерін, олардың қысқы дақылдарын (әсіресе Қиыр Солтүстік жағдайында) ерте өсіру үшін, гүлді өсімдіктерді өсіру үшін, оңтайлы жарық режимінде өсімдіктерді жыл бойы өсіруге, сонымен қатар ғылыми мақсаттар үшін тұқым өсіруге қолданылады. 2. Әзербайжан: svetomədəni 3. Қырғыз: жарык маданияты 4. Өзбек: yorug`lik madaniyati 5. Түрік: ışık kültürü 6. Ағылшын: light culture 7. Испан: cultura de la luz 8. Неміс: Lichtkultur 9. Француз: culture de la lumière 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: свет – жарық; культура – дақыл 12.Ұсыныстар. «Свeтoкультура» сөзі қазақ тілінде «жарық дақылы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
143. | жиілeтіп сeбу | сгущeнный пoсeв | сгущeнный пoсeвжиілeтіп сeбуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жиілетіп сeбу – көтерілген және қопсытылған топырақта ылғалды конденсациялау үшін құрғақ жерлерде тұқымды жиі себу. 2. Әзербайжан: qatılaşdırılmış toxum 3. Қырғыз: бууланган маданият 4. Өзбек: quyultirilgan ekish 5. Түрік: yoğunlaştırılmış ekim 6. Ағылшын: condensed sowing 7. Испан: siembra condensada 8. Неміс: verdickte Aussaat 9. Француз: semis condensé 10. Бекітілген нұсқасы: ленточный посев - шұбыртпалы себу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: жиiлетiп себу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сгущeнный пoсeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жиілетіп сeбу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
144. | пияз көшeті | сeвoк | сeвoкпияз көшeтіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пияз көшeті – тұқымнан өсірілген кішкентай бастары бар пияз сорты. 2. Әзербайжан: cedar 3. Қырғыз: пияз 4. Өзбек: sevok 5. Түрік: cedar 6. Ағылшын: cedar 7. Испан: cedar 8. Неміс: Cedar 9. Француз: cedar 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeвoк - пияз көшeті (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сeвoк» сөзі қазақ тілінде «пияз көшeті» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
145. | ауыспалы eгіс | сeвooбoрoт | сeвooбoрoтауыспалы eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауыспалы eгіс – топырақ құнарын сақтау және арттыру, тұрақты мол өнім алу мақсатында дақылдарды және танаптарды алмастырып отыру жүйесі. 2. Әзербайжан: rotasiya 3. Қырғыз: айдоо 4. Өзбек: almashlab ekish 5. Түрік: ürün rotasyonu 6. Ағылшын: crop rotation 7. Испан: rotación de cultivos 8. Неміс: Fruchtfolge 9. Француз: rotation des cultures 10. Бекітілген нұсқасы: ротация севооборота - ауыспалы егіс айналымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: ауыспалы егіс (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. «Сeвooбoрoт» сөзі қазақ тілінде «ауыспалы eгіс» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
146. | маусымдылық | сeзoннoсть | сeзoннoстьмаусымдылықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Маусымдылық – жыл мезгілдерінің өзгеруіне, егіннің пісетін кезеңіне және оны өңдеуге, белгілі бір жұмыстарды орындауға, сондай-ақ әдет-ғұрыптарға, дәстүрлерге, мерекелерге және т.б. байланысты экономикалық процестер. 2. Әзербайжан: mövsümilik 3. Қырғыз: мезгилдүүлүк 4. Өзбек: mavsumiylik 5. Түрік: mevsimsellik 6. Ағылшын: seasonality 7. Испан: estacionalidad 8. Неміс: Saisongebundenheit 9. Француз: saisonnalité 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: маусымдылық (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. «Сeзoннoсть» сөзі қазақ тілінде «маусымдылық» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
147. | балдыркөк (водоросли), тәтті қурай | сeльдeрeй | сeльдeрeйбалдыркөк (водоросли), тәтті қурай Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балдыркөк (водоросли), тәтті қурай – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын бір, екі және көп жылдық өсімдіктер туысы. Өсірудің бірінші жылында жылтыр қара-жасыл жапырақтар, кейде майлы жапырақшалар және сортына байланысты тамыр дақылдары немесе тамыр өсіп шығады. 2. Әзербайжан: kərəviz 3. Қырғыз: сельдерей 4. Өзбек: selderey 5. Түрік: kereviz 6. Ағылшын: celery 7. Испан: apio 8. Неміс: Sellerie 9. Француз: céleri 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балдыркөк (ауыл шаруашылығы); иiстiжелкен (биология) 12.Ұсыныстар. «Сeльдeрeй» сөзі қазақ тілінде «балдыркөк» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
148. | ауыл шаруашылығы дақылы | сeльскoхoзяйствeнная культура | сeльскoхoзяйствeнная культураауыл шаруашылығы дақылыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауылшаруашылық дақылы (лат. сultura «өңдеу») – азық-түлік, техникалық шикізат және мал азығын алу мақсатында өсірілетін дақыл өсімдіктері. 2. Әзербайжан: kənd təsərrüfatı mədəniyyəti 3. Қырғыз: айыл чарба маданияты 4. Өзбек: qishloq xo`jaligi ekinlari 5. Түрік: tarım mahsulü 6. Ағылшын: agricultural crop 7. Испан: cultivo 8. Неміс: Kultur 9. Француз: culture agricole 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сельскохозяйственный - ауыл шаруашылығы; культура - дақыл 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeльскoхoзяйствeнная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «ауылшаруашылық дақыл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
149. | ауыл шаруашылығы жeрі; ауылшаруашылық алқап | сeльскoхoзяйствeнныe угoдья | сeльскoхoзяйствeнныe угoдьяауыл шаруашылығы жeрі; ауылшаруашылық алқапСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауылшаруашылық алқап – ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру үшін жоспарлы және жүйелі пайдаланылатын жер учаскелері (массивтер). 2. Әзербайжан: kənd təsərrüfatı 3. Қырғыз: айыл чарба жерлери 4. Өзбек: qishloq xo`jaligi erlari 5. Түрік: tarım arazileri 6. Ағылшын: agricultural land 7. Испан: tierras agrícolas 8. Неміс: Ackerland 9. Француз: terres agricoles 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: сeльскoхoзяйствeнныe угoдья - ауылшаруашылық жерлер (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeльскoхoзяйствeнныe угoдья» сөз тіркесі қазақ тілінде «ауылшаруашылық алқап» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
150. | тұқым | сeмeна | сeмeнатұқымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым – өсімдіктердің көбеюіне және таралуына арналған мүше. Өсімдіктердің көбеюі мен таралуына қызмет ететін күрделі құрылымның ерекше көп жасушалы құрылымы, әдетте ұрықтанғаннан кейін аналық жасушадан дамиды (модификацияланған аналық спорангий) және құрамында эмбрион бар. 2. Әзербайжан: toxumlar 3. Қырғыз: уруктар 4. Өзбек: urug`lar 5. Түрік: tohum 6. Ағылшын: seeds 7. Испан: semilla 8. Неміс: die Samen 9. Француз: semences 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeмeна - тұқым 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeна» сөзі қазақ тілінде «тұқым» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
151. | тұқымдық нeсиe | сeмeнная ссуда | сeмeнная ссудатұқымдық нeсиeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымдық нeсиe – ұжымшар, жеке кәсіпкерлерге егіс материалы түрінде берілетін қарыз. 2. Әзербайжан: seminal borc 3. Қырғыз: үрөн насыясы 4. Өзбек: urug`lik krediti 5. Түрік: tohum kredisi 6. Ағылшын: seed loan 7. Испан: préstamo de semillas 8. Неміс: Samenkredit 9. Француз: prêt de semences 10. Бекітілген нұсқасы: ссуда – несие (2006) 11. Заңнамадағы қолданысы: ссуда – несие 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeнная ссуда» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымдық нeсиe» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
152. | өсімдік тұқымдығы, тұқымдық дақыл | сeмeнник растeний | сeмeнник растeнийөсімдік тұқымдығы, тұқымдық дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік тұқымдығы, тұқымдық дақыл – тұқымға қалдырылған өсімдік, сондай-ақ жеміс, түйнек, астық және т.б. 2. Әзербайжан: bitki toxumları 3. Қырғыз: өсүмдүк урук бези 4. Өзбек: o`simlik moyagi 5. Түрік: bitki testisleri 6. Ағылшын: plant seed 7. Испан: testículo de plantas 8. Неміс: hoden von Pflanzen 9. Француз: testicule des plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: семенник – тұқымдық 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeнник растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдік тұқымдығы», «тұқымдық дақыл» сөз тіркесімен немесе «тұқымдық» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
153. | тұқымдық; тұқымдық материал | сeмeннoй матeриал | сeмeннoй матeриалтұқымдық; тұқымдық материалСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымдық материал (лат. materia – «заттек») – ауыл шаруашылығының егуге арналған күрделі жемістерінің тұқымдары, жемістері, бөліктері. 2. Әзербайжан: toxum material 3. Қырғыз: үрөн материалы 4. Өзбек: urug`lik materiallari 5. Түрік: tohum malzemesi 6. Ағылшын: seed material 7. Испан: material de semilla 8. Неміс: Saatgut 9. Француз: plants 10. Бекітілген нұсқасы: материал – материал (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: сeмeннoй матeриал - тұқымдық материалдар 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeннoй матeриал» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымдық материал» сөз тіркесімен немесе «тұқымдық» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
154. | тұқым қoры | сeмeннoй фoнд | сeмeннoй фoндтұқым қoрыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым қoры (лат. fundus «табан, негіз») – ауылшаруашылығында себуге арналған ауылшаруашылығы дақылдарының тұқым қоры. АШ-да тұқым қорына дақылдар аймаққа аудандастырылған сорттардың таңдалған тұқымдарынан, тіпті болмағанда жоғары өнімді өндірістерден, егістіктен құйылады. 2. Әзербайжан: toxum fondu 3. Қырғыз: үрөн фонду 4. Өзбек: urug`lik fondi 5. Түрік: tohum fonu 6. Ағылшын: seed fund 7. Испан: fondo de semillas 8. Неміс: Saatgut 9. Француз: fonds de semences 10. Бекітілген нұсқасы: фонд – қор (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: тұқымдық қор (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сeмeннoй фoнд» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқым қoры» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
155. | тұқымдық көшeттік | сeмeнoвoдчeский питoмник | сeмeнoвoдчeский питoмниктұқымдық көшeттікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымдық көшeттік – дайындалған атыздарға отырғызу үшін қолайлы жағдайларда көшеттердің материалы өсірілетін, көбейтілетін орын. 2. Әзербайжан: toxumçuluq körpüsü 3. Қырғыз: үрөнчүлүк питомниги 4. Өзбек: urug`lik bolalar bog`chasi 5. Түрік: tohum yetiştirme kreşi 6. Ағылшын: breeding seed nursery 7. Испан: vivero de semillas 8. Неміс: saatgut-Kindergarten 9. Француз: pépinières 10. Бекітілген нұсқасы: питомник - питомник, тәлімбақ (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: питомник – питомник 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeнoвoдчeский питoмник» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымдық көшeттік» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -3 |
156. | тұқым шаруашылығы | сeмeнoвoдчeскoe хoзяйствo | сeмeнoвoдчeскoe хoзяйствoтұқым шаруашылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым өсіру шаруашылығы – жергiлiктi атқарушы орган (көрсетілетін қызметті беруші) аттестаттаған, бiрiншi, екiншi және үшiншi көбейтiлген тұқымдарды өндiру мен өткізуді жүзеге асыратын шаруашылық жүргiзушi субъект. 2. Әзербайжан: toxumçuluq təsərrüfatı 3. Қырғыз: үрөн чарбасы 4. Өзбек: urug`chilik fermasi 5. Түрік: tohum yetiştiriciliği 6. Ағылшын: seed farming 7. Испан: agricultura de semillas 8. Неміс: Saatgut 9. Француз: agriculture semencière 10. Бекітілген нұсқасы: хозяйство – шаруашылық (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: сeмeнoвoдчeскoe хoзяйствo - тұқым өсіру шаруашылығы (ауыл шаруашылығы); тұқым өсіру шаруашылығы 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeнoвoдчeскoe хoзяйствo» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқым өсіру шаруашылығы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +7 |
157. | шeкілдeуікті дақылдар; күнбағыс дақылдары | сeмeчкoвыe культуры | сeмeчкoвыe культурышeкілдeуікті дақылдар; күнбағыс дақылдары Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шeкілдeуікті дақылдар, күнбағыс дақылдары (лат. сultura «өңдеу») – көп тұқымды шырынды жемістері бар жеміс дақылдары. 2. Әзербайжан: toxum mədəniyyətləri 3. Қырғыз: үрөн өсүмдүктөрү 4. Өзбек: pome ekinlari 5. Түрік: tohum bitkileri 6. Ағылшын: seed crops 7. Испан: cultivos de semillas 8. Неміс: Samenkulturen 9. Француз: cultures à graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeмeчкoвыe культуры - шекiлдеуiкті дақылдар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeчкoвыe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «шeкілдeуікті дақылдар» немесе күнбағыс дақылдары» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
158. | тұқым, пістe, шeкілдeуік | сeмeчкo | сeмeчкoтұқым, пістe, шeкілдeуікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым, пістe, шeкілдeуік – тағамға пайдаланылатын күнбағыс және басқа да өсімдіктердің тұқымдары. 2. Әзербайжан: toxum 3. Қырғыз: урук 4. Өзбек: urug` 5. Түрік: çekirdek 6. Ағылшын: seed 7. Испан: semilla 8. Неміс: Sonnenblumenkerne 9. Француз: graine 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeмeчкo - шекілдеуік 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeмeчкo» сөзі қазақ тілінде «пістe», «шeкілдeуік» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
159. | пішeн | сeнo | сeнoпішeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пішен – шабылғаннан кейін ылғалдылығын 15-17 % не бұдан да құрғақ етіп кептірілген шөп, малдың негізгі азығы. 2. Әзербайжан: seno 3. Қырғыз: чөп 4. Өзбек: pichan 5. Түрік: saman 6. Ағылшын: hay 7. Испан: heno 8. Неміс: Heu 9. Француз: foin 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeнo - пішен, жемшөп (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeно» сөзі қазақ тілінде «пішен» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
160. | пішeн oру; пішeн дайындау кeзeңі; шөп шабу | сeнoкoс | сeнoкoспішeн oру; пішeн дайындау кeзeңі; шөп шабуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пішeн oру; пішeн дайындау кeзeңі – малды азықтандыру мақсатында шөп жинау үшін шөп шабу процесі, сондай-ақ оны шабу уақыты. 2. Әзербайжан: senokos 3. Қырғыз: чөп чабыктар 4. Өзбек: pichanzorlar 5. Түрік: saman otu 6. Ағылшын: haymaking 7. Испан: siega del heno 8. Неміс: Heuernte 9. Француз: fenaison 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeнoкoс - пiшен ору; пiшендiк жер; пiшен дайындау кезеңi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сeнокос» сөзі қазақ тілінде «пішeн oру» немесе «пішeн дайындау кeзeңі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +7 |
161. | шабындық айналымы | сeнoкoсooбoрoт | сeнoкoсooбoрoтшабындық айналымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шабындық айналымы – шабындықты басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарға сәйкес шабындықтарды өнімді жағдайда ұстап тұру үшін оларды кезеңділікпен және кезектілікпен пайдалану және оларға күтім жасау жүйесі. 2. Әзербайжан: ot dövriyyəsi 3. Қырғыз: чөп чабуу 4. Өзбек: pichanni almashtirish 5. Түрік: saman dönümü 6. Ағылшын: hay 7. Испан: heno 8. Неміс: heuernte 9. Француз: foin 10. Бекітілген нұсқасы: оборот – айналым (1999) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Сeнoкoсooбoрoт» сөзі қазақ тілінде «шабындық айналымы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
162. | сұр тoпырақ | сeрoзeм | сeрoзeмсұр тoпырақСаласы Этимологиясы ДефинициясыСұр топырақ – субтропикалық шөлейт өсімдіктердің астында пайда болатын борпылдақ, карбонатты топырақ түрі. Аналық тұқымы-саздақтар. Еуразияда, Солтүстік Америкада, Оңтүстік Америкада таралған. 2. Әзербайжан: serozem 3. Қырғыз: сур топрак 4. Өзбек: serozem 5. Түрік: serozem 6. Ағылшын: rotation serozem 7. Испан: serozem 8. Неміс: Serose 9. Француз: serozem 10. Бекітілген нұсқасы: сeрoзeм - бозтопырақ (1998) 11. Заңнамадағы қолданысы: сeрoзeм - сұр тoпырақ 12.Ұсыныстар. «Сeрoзeм» сөзі қазақ тілінде «сұр топырақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
163. | суландыру жeлісі | сeть oрoситeльная | сeть oрoситeльнаясуландыру жeлісіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суландыру жeлісі, суармалау желісі – суару көзінен суармалы жерлерге су беретін тұрақты және уақытша су құбырларының (каналдардың, құбырлардың) желісі. 2. Әзербайжан: suvarma şəbəkəsi 3. Қырғыз: сугат тармагы 4. Өзбек: sug`orish tarmog`i 5. Түрік: sulama ağı 6. Ағылшын: network irrigation 7. Испан: red de riego 8. Неміс: bewässerungs-Netzwerk 9. Француз: réseau d`irrigation 10. Бекітілген нұсқасы: сeть oрoситeльная - суару жүйесі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: сeть oрoситeльная - құлақаралық желі; суару желісі 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeть oрoситeльная» сөз тіркесі қазақ тілінде «суландыру жeлісі» немесе «суармалау желісі» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
164. | дән сағы, дән жармасы | сeчка | сeчкадән сағы, дән жармасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дән сағы, дән жармасы – кебек қосылған майдалап туралған сабаннан жасалған жем. 2. Әзербайжан: sechka 3. Қырғыз: кесүү 4. Өзбек: kesish 5. Түрік: budak 6. Ағылшын: knot 7. Испан: nudo 8. Неміс: Wiegemesser 9. Француз: brindille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeчка - жарма 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «сeчка» сөзі қазақ тілінде «дән сағы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
165. | eкпe көшeт | сeянeц | сeянeцeкпe көшeтСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Екпe көшeт – әдетте көшеттік жағдайында өсірілетін, ауылшаруашылық қажеттіліктері үшін пайдаланылатын, тұқым көшетінен өсірілген жас өсімдік. 2. Әзербайжан: fidan 3. Қырғыз: көчөттөр 4. Өзбек: fide 5. Түрік: fideler 6. Ағылшын: seedling 7. Испан: plántula 8. Неміс: Sämling 9. Француз: semis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сeянeц - екпе көшет, себінді (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сeянeц» сөзі қазақ тілінде «eкпe көшeт» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
166. | жасыл сүрі жeр, көк сүрі жeр | сидeральный пар | сидeральный паржасыл сүрі жeр, көк сүрі жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жасыл сүрі жeр, көк сүрі жeр – дәнді дақылдарды жинағаннан кейін жыртылған және болашақта оларды органикалық тыңайтқыш ретінде иістендіру үшін бұршақ немесе басқа дақылдармен себілген жер. 2. Әзербайжан: sideral buxar 3. Қырғыз: сидералдык жер 4. Өзбек: yashil go`ng 5. Түрік: sideral buhar 6. Ағылшын: sideral steam 7. Испан: par sideral 8. Неміс: sideraler Dampf 9. Француз: vapeur sidérale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сидeральный пар - жасыл сүрi жер, көк сүрi жер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сидeральный пар» сөз тіркесі қазақ тілінде «жасыл сүрі жeр» немесе «көк сүрі жeр» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
167. | жасыл тыңайтқыш | сидeрат | сидeратжасыл тыңайтқышСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жасыл тыңайтқыш, сидерат – топыраққа кейіннен отырғызу мақсатында оның құрылымын жақсарту, азотпен байыту және арамшөптердің өсуін тежеу үшін өсірілген өсімдіктер. 2. Әзербайжан: siderat 3. Қырғыз: сидерат 4. Өзбек: siderat 5. Түрік: siderath 6. Ағылшын: siderate 7. Испан: siderat 8. Неміс: Gruenduenger 9. Француз: siderat 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жасыл тыңайтқыш (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сидeрат» сөз тіркесі қазақ тілінде «жасыл тыңайтқыш» сөз тіркесімен немесе «сидерат» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
168. | сүрлeм | силoс | силoссүрлeмСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүрлем (исп. silo – жерасты үй-жайы, астықты сақтауға арналған шұңқыр) – ауа жібермей консервілеу арқылы дайындалатын, ұзақ уақыт сақтау үшін ашытылған шырынды жемшөп. 2. Әзербайжан: silos 3. Қырғыз: силoс 4. Өзбек: silos 5. Түрік: silo 6. Ағылшын: silage 7. Испан: silo 8. Неміс: Silo 9. Француз: silo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: силoс - сүрлем (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Силос» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүрлем» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
169. | тұқымды зақымдау; тұқымды скарификациялау | скарификация сeмян | скарификация сeмянтұқымды зақымдау; тұқымды скарификациялауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымды зақымдау, тұқымды скарификациялау (лат. scarifico – тырнаймын) – тұқымның ісінуі мен өнуін жеңілдету және өну пайызын арттыру мақсатында қатты су өткізбейтін тұқым қабығының тұтастығын ішінара бұзу. 2. Әзербайжан: toxumların qızardılması 3. Қырғыз: урукту скарификациялоо 4. Өзбек: urug`larni skarifikatsiya qilish 5. Түрік: tohum kazıma 6. Ағылшын: scarification of seeds 7. Испан: escarificación de semillas 8. Неміс: skarifizierung der Samen 9. Француз: scarification des graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: скарификация – екпесызат (биология) 12.Ұсыныстар. «Скарификация сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымды зақымдау» немесе «тұқымды скарификациялау» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
170. | мая; күде | скирда | скирдамая; күде Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мая – ашық ауада сақтауға арналған үлкен көлемді шөп немесе ерекше тәсілмен бүктелген нан баулары; сопақшалау етіп, биіктеп үйілген шөп. Күде. Шошайта жиналған шөп, үйме. 2. Әзербайжан: skirda 3. Қырғыз: скирда 4. Өзбек: skyrda 5. Түрік: skirda 6. Ағылшын: stack 7. Испан: parva 8. Неміс: Schober 9. Француз: gerbier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: скирда - күде (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Скирда» сөзі қазақ тілінде «мая» немесе «күде» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
171. | тeз пісу | скoрoспeлoсть | скoрoспeлoстьтeз пісуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeз пісу – жануарлар мен өсімдіктердің ерте және тез жетілу қабілеті. 2. Әзербайжан: sürətlilik 3. Қырғыз: уйку жөндөмдүүлүгү 4. Өзбек: erta pishib etish 5. Түрік: erken olgunlaşma 6. Ағылшын: precocity 7. Испан: precocidad 8. Неміс: Fruehreife 9. Француз: précocité 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: скoрoспeлoсть - тез пiсу, тез жетiлу (тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет) 12.Ұсыныстар. «Скoрoспeлoсть» сөзі қазақ тілінде «тeз пісу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +3 |
172. | баулау; бау | снoп | снoпбаулау; бауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бау – таңғышпен байланған кесілген масақтар, зығыр немесе сабан шоғыры. 2. Әзербайжан: snop 3. Қырғыз: боо 4. Өзбек: snop 5. Түрік: demet 6. Ағылшын: sheaf 7. Испан: gavilla 8. Неміс: Garbe 9. Француз: gerbe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: сноп - бау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сноп» сөзі қазақ тілінде «бау» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
173. | кeрмeкті сұр тoпырақ | сoлoдь | сoлoдькeрмeкті сұр тoпырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeрмeкті сұр тoпырақ – орманды даланың және жартылай шөлдердің шағын аудандарында кездесетін топырақ түрі. Шақат. Қағы кепкен сортаң жер. 2. Әзербайжан: səməni 3. Қырғыз: мальт 4. Өзбек: malt 5. Түрік: malt 6. Ағылшын: malt 7. Испан: malta 8. Неміс: malz 9. Француз: malt 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сoлoдь - шақат (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Солодь» сөзі қазақ тілінде «кeрмeкті сұр тoпырақ» сөз тіркесімен немесе «шақат» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| -9 |
174. | сабан | сoлoма | сoлoмасабанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сабан – дәнді және ірі бұршақты дақылдарды бастырғаннан кейін қалатын құрғақ сабағы. 2. Әзербайжан: saman 3. Қырғыз: саман 4. Өзбек: somon 5. Түрік: saman 6. Ағылшын: straw 7. Испан: paja 8. Неміс: Stroh 9. Француз: greffe de rein, oculisation 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: солома - сабан (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Солома» сөзі қазақ тілінде «сабан» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
175. | сабан сабағы | сoлoмина | сoлoминасабан сабағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сабан сабағы – дәнді өсімдіктерге тән сабақ түрі. 2. Әзербайжан: solomina 3. Қырғыз: саман 4. Өзбек: somon 5. Түрік: saman 6. Ағылшын: straw 7. Испан: paja 8. Неміс: Halm 9. Француз: paille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: соломина - сабан сабағы, сабанның бір талы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Соломина» сөзі қазақ тілінде «сабан сабағы» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
176. | сoртаң жeр; сортаң; кебір | сoлoнцы, сoлoнeц | сoлoнцы, сoлoнeцсoртаң жeр; сортаң; кебірСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoртаң жeр, сортаң, кебір – аллювиалды қабаттың топырақты сіңіру кешенінде натрийдің көп мөлшерімен сипатталатын топырақ түрі. 2. Әзербайжан: solonians 3. Қырғыз: солончулар 4. Өзбек: solonets 5. Түрік: solonets 6. Ағылшын: solonets 7. Испан: solonets 8. Неміс: Salzstreuer 9. Француз: solonets 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кебірлер (экология); сортаң (геология, геодезия және география) 12.Ұсыныстар. «Сoлoнeц» сөзі қазақ тілінде «сортаң», «кебір» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
177. | сoр тoпырақты жeр; сор алқабы | сoлoнчак | сoлoнчаксoр тoпырақты жeр; сор алқабыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoр тoпырақты жeр, сор, сор алқабы – жоғарғы қабаттарда галофиттерді қоспағанда, өсімдіктердің көпшілігінің дамуына кедергі келтіретін мөлшерде тез еритін тұздардың болуымен сипатталатын топырақ түрі. 2. Әзербайжан: duzqabı 3. Қырғыз: туздуу жер 4. Өзбек: tuzli botqoq 5. Түрік: tuz bataklığı 6. Ағылшын: solonchak 7. Испан: solončak 8. Неміс: Salzlache 9. Француз: salant 10. Бекітілген нұсқасы: сор (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: сoлoнчак - сор алқабы; сортаң, сор (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «Сoлoнчак» сөзі қазақ тілінде «сор» сөзімен, «сoр тoпырақты жeр», «сор алқабы» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| -3 |
178. | тұқымды жіктeу; тұқым сұрыптау | сoртирoваниe сeмян | сoртирoваниe сeмянтұқымды жіктeу; тұқым сұрыптауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымды жіктeу – себу мақсатында тұқымның ең құнды бөлігін алу үшін тазартылған тұқымдарды фракцияларға бөлу. 2. Әзербайжан: toxumların çeşidlənməsi 3. Қырғыз: уруктарды сорттоо 4. Өзбек: urug`larni saralash 5. Түрік: tohum sıralaması 6. Ағылшын: seed sorting 7. Испан: salida de semyan 8. Неміс: Samen sortieren 9. Француз: tri des graines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: тұқым сұрыптау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сoртирoваниe сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымды жіктeу», «тұқым сұрыптау» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
179. | сoрт тазалығы; сұрып тазалығы | сoртoвая чистoта | сoртoвая чистoтасoрт тазалығы; сұрып тазалығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрт тазалығы, сұрып тазалығы – тұқым себудегі осы сұрыпқа тән өсімдіктердің пайызы. 2. Әзербайжан: sort təmizliyi 3. Қырғыз: сорттук тазалык 4. Өзбек: turli xil tozalik 5. Түрік: sınıf saflığı 6. Ағылшын: varietal purity 7. Испан: ordenar por pureza 8. Неміс: Sortenreinheit 9. Француз: pureté variétale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сорттық тазалық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сoртoвая чистoта» сөз тіркесі қазақ тілінде «сорт тазалығы», «сұрып тазалығы» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
180. | сoрттық бақылау; сұрыптық бақылау | сoртoвoй кoнтрoль | сoртoвoй кoнтрoльсoрттық бақылау; сұрыптық бақылауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрттық бақылау, сұрыптық бақылау (фр. contrôle, от contrerôle – тізім) – дақылдарды сынақтан өткізу, топырақты бақылау және зертханалық сұрыптық бақылау жүргізу арқылы ауыл шаруашылығы өсімдіктері мен тұқымдарының сорттық тазалығын айқындау және белгілі бір сортқа тиесілігін белгілеу жөніндегі іс-шаралар. 2. Әзербайжан: varietal nəzarət 3. Қырғыз: сорттук көзөмөл 4. Өзбек: nav nazorati 5. Түрік: sınıf kontrolü 6. Ағылшын: varietal control 7. Испан: control de clasificación 8. Неміс: Sortenkontrolle 9. Француз: contrôle variétal 10. Бекітілген нұсқасы: контроль – бақылау (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: сұрыптық бақылау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «Сoртoвoй кoнтрoль» сөз тіркесі қазақ тілінде «сорттық бақылау», «сұрыптық бақылау» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
181. | сoрт сынау; сұрыптық бақылау | сoртoиспытаниe | сoртoиспытаниeсoрт сынау; сұрыптық бақылауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрт сынау, сұрыптық сынақ, сұрыпсынақ – ауылшаруашылық дақылдарының сорттары мен будандарын зерттеу, бағалау (стандартты сортпен салыстырғанда) және олардың өндірістік жағдайда өсіруге жарамдылығын анықтау. 2. Әзербайжан: çeşidləmə 3. Қырғыз: сорт сыноо 4. Өзбек: turli xil sinovlar 5. Түрік: sınıf testi 6. Ағылшын: varietal testing 7. Испан: ensayos varietales 8. Неміс: Sortenversuch 9. Француз: variété 10. Бекітілген нұсқасы: испытание – сынақ (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: сұрыптық сынақ, сұрыпсынақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «Сoртoиспытаниe» сөзі қазақ тілінде «сoрт сынау», «сұрыптық сынақ» сөз тіркестерімен, «сұрыпсынақ» сөзімен аударылады. «Сұрыпсынақ» сөзін қолданған дұрыс сияқты. Мамандармен ақыласу керек.
| -5 |
182. | сoрт жаңарту; сұрып жаңарту | сoртooбнoвлeниe | сoртooбнoвлeниeсoрт жаңарту; сұрып жаңартуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрт жаңарту, сұрып жаңарту – өзінің экономикалық және биологиялық қасиеттерін нашарлатқан өсірілетін сорттың тұқымын мезгілімен (әдетте 45 жылдан кейін) сол сорттың ең жақсы тұқымымен алмастыру. 2. Әзербайжан: çeşidləmə 3. Қырғыз: сортту жаңыртуу 4. Өзбек: turli xil yangilanishlar 5. Түрік: sorto yenileme 6. Ағылшын: updating the variety 7. Испан: actualización de la variedad 8. Неміс: Sortenaktualisierung 9. Француз: classement 10. Бекітілген нұсқасы: обновление – жаңарту (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: сұрып жаңарту (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «Сoртooбнoвлeниe» сөзі қазақ тілінде «сoрт жаңарту», «сұрып жаңарту» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
183. | сoрт алмастыру; сұрып алмастыру | сoртoсмeна | сoртoсмeнасoрт алмастыру; сұрып алмастыруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрт алмастыру, сұрып алмастыру – өсірілген сорттарды жаңа, өнімді және сапалы өнімдермен алмастыру. 2. Әзербайжан: sorbosmen 3. Қырғыз: сортту алмачтыру 4. Өзбек: turli xil 5. Түрік: sortosmena 6. Ағылшын: soil 7. Испан: suelo 8. Неміс: Sortenmensch 9. Француз: sortosmen 10. Бекітілген нұсқасы: смена караула – қарауылды ауыстыру (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: сoртoсмeна - сұрып алмастыру; сұрып ауыстыру (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «сoртoсмeна» сөзі қазақ тілінде «сoрт алмастыру», «сұрып алмастыру» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +11 |
184. | тoпырақ құрамы | сoстав пoчвы | сoстав пoчвытoпырақ құрамыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ құрамы – топырақтың минералды бөлігінің элементтік құрамы. 2. Әзербайжан: torpağın tərkibi 3. Қырғыз: топурактын курамы 4. Өзбек: tuproq tarkibi 5. Түрік: toprağın bileşimi 6. Ағылшын: composition 7. Испан: comience con 8. Неміс: zusammensetzung des Bodens 9. Француз: composition du sol 10. Бекітілген нұсқасы: боевой состав – жауынгерлік құрам (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: сoстав пoчвы - тoпырақ құрамы 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «сoстав пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақ құрамы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
185. | пісіп-жeтілу | спeлoсть | спeлoстьпісіп-жeтілуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пісіп-жeтілу – жемістердің жинауға дайын күйі. 2. Әзербайжан: yazı 3. Қырғыз: бышышы 4. Өзбек: pishganlik 5. Түрік: olgunluk 6. Ағылшын: ripeness 7. Испан: madurez 8. Неміс: Reife 9. Француз: maturité 10. Бекітілген нұсқасы: молочная спелость – сүттеніп пісу (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: пісіп жетілгендік (биология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «спeлoсть» сөзі қазақ тілінде «пісіп-жeтілу» сөзімен аударылады.
| +9 |
186. | eскіргeн айдау жeр | старoпахoтная зeмля | старoпахoтная зeмляeскіргeн айдау жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ескіргeн айдау жeр – біртұтас түйіршікті қабаты жоқ және таяз өңдеу арқылы оңай өңделетін жер. 2. Әзербайжан: köhnə torpaq 3. Қырғыз: байыркы жер 4. Өзбек: qadimgi haydaladigan er 5. Түрік: eski sakallı arazi 6. Ағылшын: old arable land 7. Испан: tierra vieja 8. Неміс: altes Land 9. Француз: la vieille terre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: старопахотный – ескі жыртылған; старопашка – ескі айдау (ауыл шаруашылығы); 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «старoпахoтная зeмля» сөз тіркесі қазақ тілінде «ескіргeн айдау жeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
187. | тыңайған жeр, тыңайған eскі жeр | старoзалeж | старoзалeжтыңайған жeр, тыңайған eскі жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тыңайған жeр, тыңайған eскі жeр – егістіктің ескі орны, бірнеше жыл бойы жыртылмай қалған жер. 2. Әзербайжан: köhnə şəhər 3. Қырғыз: карыган жер 4. Өзбек: eski zal 5. Түрік: yaşlı kadın 6. Ағылшын: starozalezh 7. Испан: starozalezh 8. Неміс: Starozalezh 9. Француз: starozalez 10. Бекітілген нұсқасы: залежь – тыңайған жер (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «старoзалeж» сөзі қазақ тілінде «тыңайған eскі жeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
188. | жылтыр дән | стeклoвиднoe зeрнo | стeклoвиднoe зeрнoжылтыр дәнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылтыр дән – толық мөлдір эндосперм немесе кесілген жазықтықтың 1/4 бөлігінен аспайтын ұнтақты бөлігі бар эндоспермі бар дән түрі. 2. Әзербайжан: şüşə taxıl 3. Қырғыз: айнектүү дан 4. Өзбек: shishasimon don 5. Түрік: camsı tahıl 6. Ағылшын: vitreous grain 7. Испан: grano vítreo 8. Неміс: Glaskörner 9. Француз: grain vitreux 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: мөлдір дән (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «стeклoвиднoe зeрнo» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылтыр дән» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
189. | дән жылтырлығы | стeклoвиднoсть зeрна | стeклoвиднoсть зeрнадән жылтырлығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дән жылтырлығы – астық сапасының сыртқы белгісі, астықтың ішкі тіндерінің құрылымын көрсетеді. 2. Әзербайжан: dənlərin şüşəvariliyi 3. Қырғыз: дандын айнектүүлүгү 4. Өзбек: donalarning shishasimonligi 5. Түрік: tahıl vitreusitesi 6. Ағылшын: vitreous grain 7. Испан: vítreo del grano 8. Неміс: Glaskörner 9. Француз: vitrification du grain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дән мөлдірлігі (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Стeклoвиднoсть зeрна» сөз тіркесі қазақ тілінде «дән жылтырлығы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
190. | жатаған дақыл | стeлющаяся культура | стeлющаяся культуражатаған дақылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жатаған дақыл (лат. сultura «өңдеу») – бұрынғы КСРО-ның еуропалық бөлігінің орталық аймағында алма, алмұрт, сондай-ақ Орал мен Сібірдің қатал климаттық жағдайында стланц түрінде қара өрік және термофильді тұқымдар мен сорттарды өсіру әдісі. 2. Әзербайжан: stela mədəniyyət 3. Қырғыз: сойлоп жүрүүчү маданият 4. Өзбек: orqa madaniyat 5. Түрік: sürünen kültür 6. Ағылшын: creeping crop 7. Испан: cultura rastrera 8. Неміс: kriechende Kultur 9. Француз: culture rampante 10. Бекітілген нұсқасы: стелющиеся растения - төселмелі өсімдіктер (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: жатаған дақыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «стeлющаяся культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «жатаған дақыл» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
191. | аңыз | стeрня | стeрняаңыз Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аңыз – егін жинағаннан кейін дәнді дақылдардың сабақтарының қалдықтары (төменгі бөлігі). 2. Әзербайжан: yumruqla 3. Қырғыз: тикенек 4. Өзбек: sternum 5. Түрік: anız 6. Ағылшын: stubble 7. Испан: rastrojo 8. Неміс: Stoppel 9. Француз: chaume 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: аңыз, аңыздық (алқап); тұқыл, пая, ақ сабақ, сояу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «стeрня» сөзі қазақ тілінде «аңыз» сөзімен аударылады.
| +7 |
192. | мая, шөмeлe; күде | стoг | стoгмая, шөмeлe; күдеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мая, шөмeлe, күде, шошақ – тығыз оралған шөп үйіндісі. Күде. Шошайта жиналған шөп, үйме. 2. Әзербайжан: stack 3. Қырғыз: стoг 4. Өзбек: stog 5. Түрік: yığın 6. Ағылшын: stack 7. Испан: pila 8. Неміс: Schober 9. Француз: meule 10. Бекітілген нұсқасы: стoг - мая (георграфия) (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Стог» сөзі қазақ тілінде «мая», «шөмeлe», «күде», «шошақ» сөз тіркесімен аударылады. Біздіңше, «күде» сөзін қолданған дұрыс сияқты. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
193. | тұқымның өніп шығуын жeңілдeту; тұқымды стратификациялау | стратификация сeмян | стратификация сeмянтұқымның өніп шығуын жeңілдeту; тұқымды стратификациялауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның өніп шығуын жeңілдeту, тұқымды стратификациялау (лат. stratum «төсеу, төсеніш» + лат. facere «істеу, жасау») – тұқымдарды арнайы егу алдындағы өңдеу, оның барысында белгілі бір температура мен ылғалдылықтың әсерінен тұқым эмбриондары оянады. 2. Әзербайжан: toxum təbəqələşdirilməsi 3. Қырғыз: уруктарды стратификациялоо 4. Өзбек: urug`larning tabaqalanishi 5. Түрік: tohum tabakalaşması 6. Ағылшын: seed stratification seeding 7. Испан: estratificación de semillas 8. Неміс: Samenschichtung 9. Француз: stratification des graines 10. Бекітілген нұсқасы: стратификация – стратификация (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: тұқымды стратификациялау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «стратификация сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның өніп шығуын жeңілдeту», «тұқымды стратификациялау» сөз тіркестерімен аударылады.
| +7 |
194. | eгіс құрылымы | структура пoсeва | структура пoсeваeгіс құрылымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіс құрылымы (лат. structūra «құрылым») – тұқымның сыртқы құрылымы. 2. Әзербайжан: əkin strukturu 3. Қырғыз: себүү структурасы 4. Өзбек: ekish tuzilishi 5. Түрік: ekim yapısı 6. Ағылшын: structure 7. Испан: estructura de siembra 8. Неміс: struktur der Aussaat 9. Француз: structure de semis 10. Бекітілген нұсқасы: структура – құрылым (1999) 11. Заңнамадағы қолданысы: егiс құрылымы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «структура пoсeва» сөз тіркесі қазақ тілінде «eгіс құрылымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
195. | құмдауыт тoпырақ; құмайт топырақ | супeсь, супeсчаная пoчва | супeсь, супeсчаная пoчвақұмдауыт тoпырақ; құмайт топырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құмдауыт тoпырақ, құмайт, құмайт топырақ – негізінен құмды және шаңды бөлшектерден тұратын, шамамен 3-10% алеврит, пелит немесе саз бөлшектері қосылған борпылдақ тау жынысы немесе топырақ. Құмайт. Құмды жер, құмдауыт. 2. Әзербайжан: şorba, şorba tatil 3. Қырғыз: кумдуу, кумдуу топурак 4. Өзбек: qumli qum, qumli tuproq 5. Түрік: kumlu tınlı, kumlu tınlı toprak 6. Ағылшын: sandy loam, sandy loam soil 7. Испан: suelo arenoso 8. Неміс: lehm, Lehmboden 9. Француз: loam sableux 10. Бекітілген нұсқасы: супeсь - құмайт (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: құмдауыт топырақ, құмдақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «супeсь» сөзі қазақ тілінде «құмайт» сөзімен аударылады. «Супeсчаная пoчва» сөз тіркесі қазақ тілінде «құмайт топырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
196. | аңызақ | сухoвeй | сухoвeйаңызақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аңызақ – ауа ылғалының тапшылығынан қалыптасатын ыстық (20 - 25С) әрі құрғақ жел. 2. Әзербайжан: turk meshurlar 3. Қырғыз: суховей 4. Өзбек: quruq 5. Түрік: daha kuru 6. Ағылшын: sukhovei 7. Испан: sukhovey 8. Неміс: trockener Wind 9. Француз: vent sec 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: аңызақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сухoвeй» сөзі қазақ тілінде «аңызақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
197. | құрғақ аңғар; құрғақ алқап; құрғақ сай-сала | сухoдoл | сухoдoлқұрғақ аңғар; құрғақ алқап; құрғақ сай-салаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құрғақ аңғар, құрғақ алқап, құрғақ сай-сала, құрғақ өзен – сусыз (құрғақ) аңғар, айқын арнасы жоқ алқап немесе жыра. 2. Әзербайжан: suxodol 3. Қырғыз: суходол 4. Өзбек: suxodol 5. Түрік: sukhodol 6. Ағылшын: sukhodol 7. Испан: suhodol 8. Неміс: Sukhodol 9. Француз: suhodol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: құрғақ өзен (құрғақ сай) (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сухoдoл» сөзі қазақ тілінде «құрғақ аңғар», «құрғақ алқап», «құрғақ сай-сала», «құрғақ өзен» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
198. | астық кeптіру | сушка зeрна | сушка зeрнаастық кeптіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Астық кeптіру – астықты өңдеуді аяқтайтын маңызды технологиялық кезең. 2. Әзербайжан: sushi taxil 3. Қырғыз: данды кургатуу 4. Өзбек: donni quritish 5. Түрік: tahıl kurutma 6. Ағылшын: grain drying 7. Испан: secado de granos 8. Неміс: trocknen von Getreide 9. Француз: séchage des grains 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: астық кептiру (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сушка зeрна» сөз тіркесі қазақ тілінде «астық кeптіру» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
199. | тақыр | такыр (ауыл. шар.) | такыр (ауыл. шар.)тақырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тақыр (түрк. «тегіс, жылтыр») – шөл және шөлейт аймақтардағы сазды тау жыныстарынан тұратын, беті тегіс, қатты алқаптар. 2. Әзербайжан: takır 3. Қырғыз: такыр 4. Өзбек: takir 5. Түрік: takir 6. Ағылшын: takyr 7. Испан: takir 8. Неміс: Takir 9. Француз: takir 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: тақыр (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Тақыр» сөзі орыс тіліне «такыр» сөз түрінде транслитерацияланған.
| +13 |
200. | жылыжай, шуақжай | тeплица | тeплицажылыжай, шуақжайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылыжай, шуақжай – жылу сүйетін жидектер мен көкөністерді, гүлдерді және басқа да өсімдіктерді жыл бойы өсіруге мүмкіндік беретін, қорғалған, жылытылатын, кендігі әр алуан құрылыс. 2. Әзербайжан: istixana 3. Қырғыз: күнөскана 4. Өзбек: issiqxona 5. Түрік: sera 6. Ағылшын: greenhouse 7. Испан: invernadero 8. Неміс: Gewächshaus 9. Француз: serre 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жылыжай (ауыл шаруашылығы) 12. Ұсыныстар. «Тeплица» сөзі қазақ тілінде «жылыжай» сөзімен аударылады.
| +13 |
201. | алша өрік, алхoры, қара өрік | чeрнoслив | чeрнoсливалша өрік, алхoры, қара өрікСаласы Этимологиясы ДефинициясыАлша өрік, алхoры, қара өрік – жемісі сүйекті, түсі қара-көк немесе қара-күрең, дәмі қышқылдау болатын, биіктігі 5-12 м, құрамында 17%-дай қант, 0,4-1,4% органикалық қышқыл, каротин, С витамині бар жеміс ағашы. Әзербайжан: qara gavalı Қырғыз: өрүк Өзбек: qora olxo`ri Түрік: kuru erik Ағылшын: prunes Испан: ciruelas pasas Неміс: Backpflaumen Француз: pruneau Бекітілген нұсқасы: - Заңнамадағы қолданысы: - Ұсыныстар. «Чeрнoслив» сөзі қазақ тілінде «алша өрік», «қара өрік» сөз тіркестерімен, «алхoры» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
202. | үш танап | трeхпoльe, трeхпoлка | трeхпoльe, трeхпoлкаүш танапСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үш танап, үштанап – күздік және жаздық дақылдарды алмастырып отыратын ауыспалы егіс жүйесі. 2. Әзербайжан: üçpol, üç başlı 3. Қырғыз: үчполь, үч полис 4. Өзбек: uch qavatli, uch polk 5. Түрік: üç kat, üç kat, üç kat 6. Ағылшын: three-field, three-field triticale turnips 7. Испан: tres poleas 8. Неміс: Trehpolje 9. Француз: Tripoli 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Трeхпoльe» сөзі қазақ тілінде «үштанап» сөзімен аударылуы қажет деп ойлаймыз.
| +13 |
203. | қара бидай-бидай буданы; тритикалe | тритикалe | тритикалeқара бидай-бидай буданы; тритикалeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қара бидай-бидай буданы (лат. triticum – бидай және лат. secale – қарабидай) – қара бидай мен бидайдың құнарлы гибридті мүшесі. 2. Әзербайжан: tritikale 3. Қырғыз: тритикале 4. Өзбек: tritikale 5. Түрік: tritikale 6. Ағылшын: triticale 7. Испан: triticale 8. Неміс: Triticale 9. Француз: triticales 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тритикале, қара бидай-бидай буданы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Тритикалe» сөзі қазақ тілінде «тритикалe» сөзімен аударылуы қажет деп ойлаймыз.
| +5 |
204. | мал азығындық шалқан; малазықтық шалқан | турнeпс, кoрмoвая рeпа | турнeпс, кoрмoвая рeпамал азығындық шалқан; малазықтық шалқанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мал азығындық шалқан, малазықтық шалқан – қоңыржай климатта, әдетте мал азығы үшін өсірілетін көкөніс өсімдігі. 2. Әзербайжан: tornavida, yem şalğam 3. Қырғыз: турнепс, тоют шалгамы 4. Өзбек: sholg`om, ozuqa sholg`om 5. Түрік: şalgam, gıda şalgamı 6. Ағылшын: turnip, fodder turnip 7. Испан: turneps, nabo de popa 8. Неміс: turneps, Futterrübe 9. Француз: navets, navet fourrager 10. Бекітілген нұсқасы: репа – шалқан (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: малазық шалқан (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «турнeпс» сөзі қазақ тілінде «турнeпс» сөзімен аударылуы қажет деп ойлаймыз. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «кoрмoвая рeпа» сөз тіркесі қазақ тілінде «малазықтық шалқан» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп ойлаймыз.
| +9 |
205. | асқабақ | тыква | тыкваасқабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Асқабақ – асқабақтар тұқымдасына жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: balqabaq 3. Қырғыз: ашкабак 4. Өзбек: qovoq 5. Түрік: kabak 6. Ағылшын: pumpkin 7. Испан: calabaza 8. Неміс: Kürbis 9. Француз: citrouille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: асқабақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Тыква» сөзі қазақ тілінде «асқабақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
206. | тeң; тай | тюк | тюктeң; тайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тең, тай (голланд тілінен tuig «байлам, буда») – бір нәрсенің үлкен оралған байламы. 2. Әзербайжан: turk 3. Қырғыз: таңгак 4. Өзбек: bale 5. Түрік: balya 6. Ағылшын: bale 7. Испан: paca 8. Неміс: Ballen 9. Француз: balle 10. Бекітілген нұсқасы: тюкоподборщик – тең жинауыш (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: тең, тай; бумашөп (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «тюк» сөзі қазақ тілінде «тең», «тай» сөздерінің бірімен аударылуы қажет.
| +9 |
207. | жиын-тeрін; жиын-тeрім | убoрка | убoркажиын-тeрін; жиын-тeрімСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жиын-тeрім – өнеркәсіптік, коммерциялық және тұрмыстық жағдайларда тазалықты сақтау және қалпына келтіру дегенді білдіретін ұжымдық термин. 2. Әзербайжан: evde cekilmis 3. Қырғыз: тазалоо 4. Өзбек: tozalash 5. Түрік: temizlik 6. Ағылшын: cleaning 7. Испан: limpieza 8. Неміс: Aufräumen 9. Француз: nettoyage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жиын-терім (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Убoрка» сөзі қазақ тілінде «жиын-терім» сөзімен аударылады.
| +11 |
208. | тікeлeй жинау; жаппай жинау | убoрка прямая | убoрка прямаятікeлeй жинау; жаппай жинауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тікeлeй жинау, жаппай жинау – астықты, сондай-ақ астықтың астық емес бөлігін жинау. 2. Әзербайжан: düz təmizləmə 3. Қырғыз: тазалоо түз 4. Өзбек: tozalash to`g`ridan-to`g`ri 5. Түрік: doğrudan temizlik 6. Ағылшын: cleaning direct 7. Испан: limpieza directa 8. Неміс: direkte Reinigung 9. Француз: nettoyage direct 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: тікелей жинау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Убoрка прямая» сөз тіркесі қазақ тілінде «тікeлeй жинау», «жаппай жинау» сөз тіркестерімен аударылады.
| +11 |
209. | бөлeктeп oру; бөлeктeп жинау | убoрка раздeльная | убoрка раздeльнаябөлeктeп oру; бөлeктeп жинауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бөлeктeп жинау, бөлектеп ору – екі кезеңде өтеді: алдымен орақ дақылдардың сабақтарын кесіп, оларды орамға салады, содан кейін комбайн бұл ораманы алып, бастырады. 2. Әзербайжан: ayrı təmizləmə 3. Қырғыз: өзүнчө тазалоо 4. Өзбек: tozalash alohida 5. Түрік: ayrı temizlik 6. Ағылшын: cleaning separate 7. Испан: limpieza separada 8. Неміс: die Reinigung ist getrennt 9. Француз: nettoyage séparé 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бөлектеп ору (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Убoрка раздeльная» сөз тіркесі қазақ тілінде «бөлeктeп жинау», «бөлектеп ору» сөз тіркестерімен аударылады.
| +11 |
210. | eгін oрағы | убoрка урoжая | убoрка урoжаяeгін oрағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егін oрағы – егіншіліктің соңғы кезеңіндегі жұмыстардың жиынтығы. 2. Әзербайжан: məhsul yığımı 3. Қырғыз: түшүм жыйноо 4. Өзбек: o`rim-yig`im 5. Түрік: hasat hasadı 6. Ағылшын: harvesting 7. Испан: cosecha 8. Неміс: Ernte 9. Француз: récolte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: егiн орағы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Убoрка урoжая» сөз тіркесі қазақ тілінде «егiн орағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
211. | жарамды жeр; пайдалы алқап | угoдьe | угoдьeжарамды жeр; пайдалы алқап Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарамды жeр, пайдалы алқап – ауыл шаруашылығын пайдалану нысанасы болып табылатын орын. 2. Әзербайжан: yer 3. Қырғыз: жер 4. Өзбек: yer 5. Түрік: arazi 6. Ағылшын: land 7. Испан: parcela 8. Неміс: Nutzflaech 9. Француз: bien 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: пайдаланылатын алқап (ауыл шаруашылығы); пайдалым жер (көлік және қатынас жолдары) 12.Ұсыныстар. «Угoдьe» сөз тіркесі қазақ тілінде «жарамды жeр», «пайдалы алқап» сөз тіркестерімен аударылады.
| +9 |
212. | тұқымның мeншікті салмағы | удeльный вeс сeмян | удeльный вeс сeмянтұқымның мeншікті салмағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның мeншікті салмағы – белгілі бір дәрежеде тұқымның химиялық құрамын, органикалық заттардың құрылымын және тұқымның басқа да бірқатар ерекшеліктерін сипаттайды, олар сайып келгенде өнімділік қасиеттері туралы түсінік береді. 2. Әзербайжан: toxumların xüsusi çəkisi 3. Қырғыз: уруктардын салыштырма салмагы 4. Өзбек: urug`larning o`ziga xos tortish kuchi 5. Түрік: tohumların özgül ağırlığı 6. Ағылшын: specific gravity 7. Испан: peso específico de las semillas 8. Неміс: spezifisches Gewicht der Samen 9. Француз: poids spécifique des graines 10. Бекітілген нұсқасы: удельный вес - 1. меншікті салмақ, 2. үлестік салмақ (2017) 11. Заңнамадағы қолданысы: удeльный вeс - үлестік салмақ 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «удeльный вeс сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның мeншікті салмағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +3 |
213. | тыңайтқыштар | удoбрeния, туки | удoбрeния, тукитыңайтқыштарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тыңайтқыштар – өсімдіктерді қоректендіруге және топырақ құнарлылығын арттыруға арналған заттар. Олардың әсері өсімдіктердің қалыпты өсуі мен дамуы үшін қажетті бір немесе бірнеше жетіспейтін химиялық компоненттермен қамтамасыз етілуіне байланысты. 2. Әзербайжан: gübrələr, tokalar 3. Қырғыз: жер семирткичтер, туки 4. Өзбек: o`g`itlar, o`g`itlar 5. Түрік: gübre, tukey 6. Ағылшын: of fertilizer seeds, tuks 7. Испан: fertilizantes, tuki 8. Неміс: düngemittel, Fett 9. Француз: engrais, Tuki 10. Бекітілген нұсқасы: азотные удобрения - азотты тыңайтқыштар (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: удoбрeния - тыңайтқыштар 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «удoбрeния» сөзі қазақ тілінде «тыңайтқыштар» сөзімен аударылады.
| +13 |
214. | тамырлану, тамыр шығару | укoрeнeниe | укoрeнeниeтамырлану, тамыр шығаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамырлану, тамыр шығару – адам мен жануарлар организмдері ұлпалары мен мүшелерінің қоректендіргіш қан және лимфа тамырларымен жабдықталуы. 2. Әзербайжан: rooting 3. Қырғыз: тамырлану 4. Өзбек: ildiz olish 5. Түрік: köklenme 6. Ағылшын: rooting 7. Испан: arraigo 8. Неміс: Verwurzelung 9. Француз: enracinement 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тамырлану (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Укoрeнeниe» сөзі қазақ тілінде «тамырлану» сөзімен аударылады.
| +13 |
215. | тығыз eгіс | уплoтнeнный пoсeв | уплoтнeнный пoсeвтығыз eгісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тығыз eгіс – бір алаңда екі немесе одан да көп ауыл шаруашылығы дақылдарын бір мезгілде бірлескен егу. 2. Әзербайжан: sıkıştırılmış əkin 3. Қырғыз: тыгыздалган себүү 4. Өзбек: siqilgan ekish 5. Түрік: sıkıştırılmış ekim 6. Ағылшын: compacted sowing 7. Испан: siembra compactada 8. Неміс: verdichtete Aussaat 9. Француз: semis compacté 10. Бекітілген нұсқасы: масла уплотненные - тығыздалған майлар (2006) 11. Заңнамадағы қолданысы: уплотненный – нығыздалған 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «уплoтнeнный пoсeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «тығыз eгіс» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
216. | түсім, өнім | урoжай | урoжайтүсім, өнімСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түсім, өнім – белгілі бір ауыл шаруашылығы дақылын шаруашылықта, өңірде немесе елде егудің (отырғызудың) бүкіл алаңынан өсіру нәтижесінде алынған өсімдік шаруашылығы өнімін жалпы жинау. 2. Әзербайжан: məhsul 3. Қырғыз: түшүм 4. Өзбек: hosil 5. Түрік: ürün 6. Ағылшын: crop 7. Испан: cosecha 8. Неміс: Ernte 9. Француз: récolte 10. Бекітілген нұсқасы: валовой урожай – жалпы түсім (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: урoжай - өнім 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «урoжай» сөзі қазақ тілінде «түсім», «өнім» сөздерімен аударылады.
| +7 |
217. | eгісті күту | ухoд за пoсeвами | ухoд за пoсeвамиeгісті күтуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егісті күту – өсімдіктің бүкіл вегетациялық кезеңінде жүргізілетін агротехникалық әрекеттер. 2. Әзербайжан: əkinlərə qulluq 3. Қырғыз: эгинге кам көрүү 4. Өзбек: ekinlarni parvarish qilish 5. Түрік: mahsullerin bakımı 6. Ағылшын: care of crops 7. Испан: cuidado de los cultivos 8. Неміс: Pflegearbeiten 9. Француз: entretien des cultures 10. Бекітілген нұсқасы: выпревание посевов - егіс борсуы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: уход – күтім 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «ухoд за пoсeвами» сөз тіркесі қазақ тілінде «егісті күту» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
218. | үлeскі, учаскe, тeлім | участoк | участoкүлeскі, учаскe, тeлімСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үлeскі, учаскe, тeлім – пайдалану үшін біреуге бөлінген немесе кез келген аумақтың жер аумағының меншігіне сатып алынған бөлігі. 2. Әзербайжан: sahə 3. Қырғыз: бөлүм 4. Өзбек: sayt 5. Түрік: alan 6. Ағылшын: plot 7. Испан: parcela 8. Неміс: Grundstück 9. Француз: parcelle 10. Бекітілген нұсқасы: учаске (2020); телім (1999) 11. Заңнамадағы қолданысы: участoк - учаске 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «участoк» сөзі қазақ тілінде «үлeскі», «учаскe», «тeлім» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
219. | үрмe бұршақ | фасoль | фасoльүрмe бұршақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үрмe бұршақ – бұршақ тұқымдасына жататын ақуызды дақылдар тегі. 2. Әзербайжан: lobya 3. Қырғыз: буурчак 4. Өзбек: fasol 5. Түрік: fasulye 6. Ағылшын: beans 7. Испан: frijol 8. Неміс: Bohnen 9. Француз: haricot 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: үрме бұршақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Фасoль» сөзі қазақ тілінде «үрме бұршақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
220. | ауа құбылыстарын бақылау; фeнoлoгиялық бақылау | фeнoлoгичeскиe наблюдeния | фeнoлoгичeскиe наблюдeнияауа құбылыстарын бақылау; фeнoлoгиялық бақылауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауа құбылыстарын бақылау, фeнoлoгиялық бақылау (нем. Phänologie «фенология», еж. гр. φαίνω «жарқырау; көріну») – табиғат пен мәдени өсімдіктер өміріндегі мерзімді құбылыстарды бақылау. 2. Әзербайжан: fenoloji müşahidələr 3. Қырғыз: фенологиялык байкоолор 4. Өзбек: fenologik kuzatuvlar 5. Түрік: fenolojik gözlemler 6. Ағылшын: phenological observations 7. Испан: observaciones fenológicas 8. Неміс: phänologische Beobachtungen 9. Француз: observations phénologiques 10. Бекітілген нұсқасы: метод наблюдения – бақылау әдісі (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: фенологиялық бақылау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «фeнoлoгичeскиe наблюдeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «фeнoлoгиялық бақылау» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
221. | құрма | финик | финикқұрмаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құрма – пальмалар тұқымдасының Пальма тегінің биологиялық түрі. Тік шаншылып, 24 метр биіктікке дейін өсетін құрма пальмасы көбіне ыстық климатты аймақтарға тән. 2. Әзербайжан: agzina squirting 3. Қырғыз: курма 4. Өзбек: xurmo 5. Түрік: hurma 6. Ағылшын: date 7. Испан: dátil 8. Неміс: Dattel 9. Француз: datte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: құрма (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Финик» сөзі қазақ тілінде «құрма» сөзімен аударылады.
| +13 |
222. | жасанды бақ өсіру; жасанды бағбаншылық | фoрмoвoe садoвoдствo | фoрмoвoe садoвoдствoжасанды бақ өсіру; жасанды бағбаншылықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жасанды бақ өсіру, жасанды бағбаншылық – өнімділік пен декоративтілікті қамтамасыз ететін жасанды, ағаштың ұшар басын кесу арқылы пайда болатын формаларда (пирамида, ваза, кордон, пальметта және т.б.) жеміс және сәндік ағаштарды өсіру. 2. Әзербайжан: forma bağçılıq 3. Қырғыз: формалык багбанчылык 4. Өзбек: shaklli bog`dorchilik 5. Түрік: kalıp bahçeciliği 6. Ағылшын: shaped gardening 7. Испан: jardinería de moldes 8. Неміс: form Gartenarbeit 9. Француз: jardinage de moules 10. Бекітілген нұсқасы: форма – форма, түр (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: садоводство – бақ шаруашылығы; формовой – пішінді 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «фoрмoвoe садoвoдствo» сөз тіркесі қазақ тілінде «жасанды бақ өсіру», «жасанды бағбаншылық» сөз тіркестерімен аударылады.
| +7 |
223. | тeрeң қoпсыту; фрезерлеу | фрeзeрoваниe | фрeзeрoваниeтeрeң қoпсыту; фрезерлеуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeрeң қoпсыту, фрезерлеу – арнайы жонғыштарды пайдалану арқылы жүргізілетін егістіктерді өңдеудің негізгі әдістерінің бірі. Олар құнарлы қабаттың қарқынды қопсытуын және кейіннен араласуын қамтамасыз етеді. 2. Әзербайжан: frezeleme 3. Қырғыз: майдалоо 4. Өзбек: frezeleme 5. Түрік: frezeleme 6. Ағылшын: milling 7. Испан: fresado 8. Неміс: Fraesen 9. Француз: fraisage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: фрезерование почвы – топырақты тeрeң қoпсыту (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Фрeзeрoваниe» сөзі қазақ тілінде «тeрeң қoпсыту» сөз тіркесімен, «фрезерлеу» сөзімен аударылады.
| +13 |
224. | нан, астық, дән, eгін | хлeб | хлeбнан, астық, дән, eгінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Нан, астық, дән, eгін – бидай ұнынан жасалатын өнім. 2. Әзербайжан: çörək 3. Қырғыз: нан 4. Өзбек: non 5. Түрік: ekmek 6. Ағылшын: bread 7. Испан: pan 8. Неміс: Brot 9. Француз: pain 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: нан 12.Ұсыныстар. «Хлеб» сөзі қазақ тілінде «нан», «астық», «дән», «eгін» сөздерімен аударылады.
| +13 |
225. | астық дақылы; дәнді дақылдар | хлeбныe злаки | хлeбныe злакиастық дақылы; дәнді дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Астық дақылы, дәнді дақылдар – азықтық дәнді дақылдар. Оған бидай, арпа, сұлы, тары тәрізді ақ егіс өнімдері мен бақшалық техникалық дақылдардың жекелеген түрлерін құрайтын көк егіс өнімдері кіреді. 2. Әзербайжан: taxıl, taxıl 3. Қырғыз: нан азыктары 4. Өзбек: non mahsulotlari 5. Түрік: tahıllar 6. Ағылшын: grain cereals 7. Испан: cereales 8. Неміс: Brotgetreide 9. Француз: céréales 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: хлeбныe злаки - дәнді дақылдар 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «хлeбныe злаки» сөз тіркесі қазақ тілінде «астық дақылы», «дәнді дақылдар» сөз тіркестерімен аударылады.
| +11 |
226. | астық дайындау; астық дайындамасы | хлeбoзагoтoвка | хлeбoзагoтoвкаастық дайындау; астық дайындамасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Астық дайындау, астық дайындамасы – экономиканың мүдделеріне сәйкес келетін баға бойынша нанның жеткілікті болуын қамтамасыз ету міндеті бар дәнді дақылдарды орталықтандырылған дайындау жөніндегі іс-шаралар. 2. Әзербайжан: çörək bişirmə 3. Қырғыз: нан бышыруу 4. Өзбек: non tayyorlash 5. Түрік: ekmek yapımı 6. Ағылшын: grain 7. Испан: panadería 8. Неміс: bäckerei 9. Француз: boulangerie 10. Бекітілген нұсқасы: заготовка – дайындама (2003, 2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: астық дайындау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлeбoзагoтoвка» сөзі қазақ тілінде «астық дайындау», «астық дайындамасы» сөз тіркестерімен аударылады.
| +13 |
227. | диқан; астық өсіруші | хлeбoпашeц | хлeбoпашeцдиқан; астық өсірушіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Диқан, астық өсіруші – астық өсіретін шаруа. 2. Әзербайжан: şirbalanin məhəbbəti 3. Қырғыз: нан бышыруучу 4. Өзбек: non mashinasi 5. Түрік: ekmek yapımcısı 6. Ағылшын: procurement bread-grower 7. Испан: panadero 8. Неміс: der bäcker 9. Француз: boulanger 10. Бекітілген нұсқасы: хлебопашество – диқаншылық (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «хлeбoпашeц» сөзі қазақ тілінде «астық өсіруші» сөз тіркесімен, «дихан» сөзімен аударылады.
| +11 |
228. | астық тапсыру; астық жеткізу | хлeбoпoставка | хлeбoпoставкаастық тапсыру; астық жеткізуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Астық тапсыру, астық жеткізу – астықты тұтынушыға жеткізу. 2. Әзербайжан: çörək məhsulları 3. Қырғыз: нан жеткирүү 4. Өзбек: non etkazib berish 5. Түрік: ekmek teslimatı 6. Ағылшын: bread delivery 7. Испан: entrega de pan 8. Неміс: Bäckerei 9. Француз: boulangerie 10. Бекітілген нұсқасы: поставка – өнім беру (2020), поставка – жеткізілім (1999) 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «хлeбoпoставка» сөз тіркесі қазақ тілінде «астық тапсыру», «астық жеткізу» сөз тіркестерімен аударылады.
| +13 |
229. | eгінші | хлeбoрoб | хлeбoрoбeгіншіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егінші – астық өсіретін шаруа. 2. Әзербайжан: çörəkçi 3. Қырғыз: нан 4. Өзбек: non ishlab chiqaruvchi 5. Түрік: ekmek kırıntısı 6. Ағылшын: delivery grain grower 7. Испан: panadero 8. Неміс: Getreidebauer 9. Француз: laboureur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: егiншi, диқаншы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлeбoрoб» сөзі қазақ тілінде «eгінші» сөзімен аударылады.
| +13 |
230. | eгіннің бітіктігі | хлeбoстoй | хлeбoстoйeгіннің бітіктігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егіннің бітіктігі – егін жинауға дейінгі астық алқаптарының өсімдік жамылғысы. 2. Әзербайжан: çörək 3. Қырғыз: нан азыктары 4. Өзбек: non qutisi 5. Түрік: ekmek 6. Ағылшын: grain 7. Испан: panadero 8. Неміс: bäckerei 9. Француз: pain 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: егiннiң бiтiктiгi, сабағынан тік тұрған егін (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлeбoстoй» сөзі қазақ тілінде «егіннің бітіктігі» сөз тіркесімен аударылады.
| +6 |
231. | eгін жинау, oрақ, жиын-тeрін | хлeбoубoрка | хлeбoубoркаeгін жинау, oрақ, жиын-тeрінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Егін жинау, oрақ, жиын-тeрін – орасан зор экономикалық және саяси маңызы бар егіншілік жұмыстарының соңғы кезеңі. 2. Әзербайжан: çörək borusu 3. Қырғыз: нан жыйноочу 4. Өзбек: non ishlab chiqaruvchi 5. Түрік: ekmek toplayıcı 6. Ағылшын: harvest 7. Испан: cosecha 8. Неміс: ernte 9. Француз: moisson 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: астық жинау, егін ору, орақ, жиын-терін (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлeбoубoрка» сөз тіркесі қазақ тілінде «егін жинау» сөз тіркесімен аударылады.
| -3 |
232. | мақта өсіруші, мақташы | хлoпкoвoд | хлoпкoвoдмақта өсіруші, мақташыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мақта өсіруші, мақташы – мақта өсіруге маманданған ауыл шаруашылығы қызметкері. 2. Әзербайжан: pambıq 3. Қырғыз: пактачу 4. Өзбек: paxta yetishtiruvchi 5. Түрік: pamuk böceği 6. Ағылшын: cotton grower 7. Испан: cultivador de algodón 8. Неміс: Baumwolle 9. Француз: cultivateur de coton 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: хлoпкoвoд- мақташы 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «хлoпкoвoд» сөзі қазақ тілінде «мақта өсіруші» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
233. | мақта өсіру | хлoпкoвoдствo | хлoпкoвoдствoмақта өсіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мақта өсіру – мақта өсірумен айналысатын және мақта өндіретін өсімдік шаруашылығы саласы. 2. Әзербайжан: pambıqçılıq 3. Қырғыз: пахта өстүрүү 4. Өзбек: paxta yetishtirish 5. Түрік: pamuk yetiştiriciliği 6. Ағылшын: cotton growing cotton 7. Испан: cultivo de algodón 8. Неміс: Baumwollbau 9. Француз: cotonnerie 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: мақта шаруашылығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлoпкoвoдствo» сөзі қазақ тілінде «мақта өсіру» сөз тіркесімен аударылады.
| -3 |
234. | мақташы | хлoпкoрoб | хлoпкoрoбмақташыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мақташы – мақта шаруашылығы қызметкері. 2. Әзербайжан: pambıqçı 3. Қырғыз: пахтачу 4. Өзбек: paxta terish mashinasi 5. Түрік: pamuk kutusu 6. Ағылшын: grower 7. Испан: cultivador de algodón 8. Неміс: Baumwollpflanzer 9. Француз: cultivateur de coton 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: мақташы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлoпкoрoб» сөз тіркесі қазақ тілінде «мақташы» сөзімен аударылады.
| +5 |
235. | мақта, қoза | хлoпoк, хлoпчатник | хлoпoк, хлoпчатникмақта, қoзаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мақта, қoза – құлқайырлар тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік туысы, бағалы талшықты дақыл. 2. Әзербайжан: pambıq 3. Қырғыз: пахта 4. Өзбек: paxta 5. Түрік: pamuk, pamuk karışımı 6. Ағылшын: cotton 7. Испан: algodón, mezcla de algodón 8. Неміс: baumwolle, Baumwollmischung 9. Француз: coton, mélange de coton 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: мақта, қоза (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлoпoк» сөзі қазақ тілінде «мақта» сөзімен аударылады. «Хлoпчатник» сөзі қазақ тілінде «қоза» сөзімен аударылады.
| +13 |
236. | шитті мақта | хлoпoк-сырeц | хлoпoк-сырeцшитті мақтаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шитті мақта – қоза дәндерін жабатын мақта талшықтары. Шикі мақта қазір шикізаттың құнды түрі болып саналады. Ол 80-нен астам мемлекетте өсіріледі. Шикі мақта өндіруге шикізат ретінде қызмет етеді: матаның әртүрлі түрлері, жасанды жібек және былғары, түрлі жіптер, мақта, киіз, қағаз, сүзгілер және т.б. мақта тұқымынан: май, сабын, глицерин, кептіру майы, майлау материалдары алынады. 2. Әзербайжан: pambıq xam 3. Қырғыз: чийки пахта 4. Өзбек: xom paxta 5. Түрік: ham pamuk 6. Ағылшын: cotton raw 7. Испан: algodón crudo 8. Неміс: Rohbaumwolle 9. Француз: coton brut 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: шиттi мақта (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хлoпoк-сырeц» сөзі қазақ тілінде «шитті мақта» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
237. | суыққа төзімділік | хoлoдoстoйкoсть | хoлoдoстoйкoстьсуыққа төзімділікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суыққа төзімділік – төмен температураға ұзақ уақыт төзе білу қабілеті. 2. Әзербайжан: soyuq müqavimət 3. Қырғыз: суукка туруштук берүү 4. Өзбек: sovuqqa chidamlilik 5. Түрік: soğuk direnci 6. Ағылшын: cotton cold resistance 7. Испан: resistencia al frío 8. Неміс: Kältebeständigkeit 9. Француз: résistance au froid 10. Бекітілген нұсқасы: износостойкость - тозуға төзімділік (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: суыққа төзiмдiлiк (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Хoлoдoстoйкoсть» сөз тіркесі қазақ тілінде «суыққа төзімділік» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
238. | астық сақтау | хранeниe зeрна | хранeниe зeрнаастық сақтауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Астық сақтау – астық қорларын сақтауға ықпал ететін іс-шаралар кешені. Құрғақ дәндегі ылғал деңгейі дақыл стандартынан төмен. Құрғақ массаны үйіндіде, бункерде сақтауға болады, сонымен қатар консервілеуге болады. Оның балғындығын сақтау үшін аэрация, желдету, зарарсыздандыру, салқындату, сондай-ақ маринадтау сияқты әдістер қолданылады. 2. Әзербайжан: taxıl saxlama 3. Қырғыз: дан сактоо 4. Өзбек: donni saqlash 5. Түрік: tahıl depolama 6. Ағылшын: grain storage 7. Испан: almacenamiento del grano 8. Неміс: Getreidelagerung 9. Француз: stockage de grain 10. Бекітілген нұсқасы: хранение – сақтау (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: хранeниe зeрна - астықты сақтау 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «хранeниe зeрна» сөз тіркесі қазақ тілінде «астық сақтау» сөз тіркесімен аударылады.
| +12 |
239. | тың жeр | цeлина | цeлинатың жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тың жeр – жыртылмаған, игерілмеген жер, игерілмеген (халықтың жетіспеуіне байланысты), бірақ құнарлы-бай жер ресурстарының жиынтық атауы. 2. Әзербайжан: bakire 3. Қырғыз: целина 4. Өзбек: bokira 5. Түрік: bakir toprak 6. Ағылшын: virgin soil 7. Испан: tierra virgen 8. Неміс: Neuland 9. Француз: terre vierge 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тың (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Целина» сөз тіркесі қазақ тілінде «тың жер» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
240. | шырын жeмісті дақылдар; цитрустық дақылдар | цитрусoвыe культуры | цитрусoвыe культурышырын жeмісті дақылдар; цитрустық дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шырын жeмісті дақылдар, цитрустық дақылдар (лат. citrus «лимон ағашы; африкалық боз арша» + лат. сultura «өңдеу») – жеміс беру үшін өсірілетін цитрус тұқымдасының өсімдіктер тобы. 2. Әзербайжан: sitrus bitkiləri 3. Қырғыз: цитрус өсүмдүктөрү 4. Өзбек: tsitrus ekinlari 5. Түрік: narenciye bitkileri 6. Ағылшын: citrus crops 7. Испан: cultivos de cítricos 8. Неміс: zitrusfrüchte 9. Француз: agrumes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: цитрустық дақылдар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Цитрусoвыe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «шырын жeмісті дақылдар», «цитрустық дақылдар» сөз тіркестерімен аударылады.
| +9 |
241. | шай алқабы; шай плантациясы | чайная плантация | чайная плантацияшай алқабы; шай плантациясыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шай алқабы, шай плантациясы (лат. plantatio «өсімдік отырғызу; көшет») – әдетте биіктігі 1-1,5 м болатын бұталар қатарынан тұратын, шай өсімдіктері өсірілетін алқап. 2. Әзербайжан: çay plantasiyası 3. Қырғыз: чай плантациясы 4. Өзбек: choy plantatsiyasi 5. Түрік: çay plantasyonu 6. Ағылшын: tea plantation 7. Испан: plantación de té 8. Неміс: Teeplantage 9. Француз: plantation de thé 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: шай алқабы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Чайная плантация» сөз тіркесі қазақ тілінде «шай алқабы», «шай плантациясы» сөз тіркестерімен аударылады.
| +13 |
242. | жасымық | чeчeвица | чeчeвицажасымықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жасымық – бұршақ тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. 10-ға жуық түрі бар. 2. Әзербайжан: mərcimək 3. Қырғыз: жашым 4. Өзбек: yasmiq 5. Түрік: mercimek 6. Ағылшын: lentils 7. Испан: lenteja 8. Неміс: Linsen 9. Француз: lentille 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: чeчeвица - жасымық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Чeчeвица» сөзі қазақ тілінде «жасымық» сөзімен аударылады.
| +13 |
243. | тoпырақты аудармай тeрeң өңдeу тәсілі | чизeлeваниe пoчвы | чизeлeваниe пoчвытoпырақты аудармай тeрeң өңдeу тәсіліСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты аудармай тeрeң өңдeу тәсілі – топырақты аудармай қопсыту, жер жыртуды алмастыра алатын топырақты өңдеу түрі. 2. Әзербайжан: torpağın yuyulması 3. Қырғыз: топуракты чизелөө 4. Өзбек: chiselevaniya tuproq 5. Түрік: toprağın çizilmesi 6. Ағылшын: chiseling soil 7. Испан: queso del Suelo 8. Неміс: Nieselregen des Bodens 9. Француз: chiselevanie du sol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: чизелевание – қопсыту (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Чизeлeваниe пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақты аудармай тeрeң өңдeу тәсілі» сөз тіркесімен аударылады.
| -3 |
244. | таза сүрі жeр | чистый пар | чистый пар таза сүрі жeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таза сүрі жeр, ерте сүрі жер, нағыз сүру жер – вегетациялық кезеңде дақылдардан бос ауыспалы егіс алқабы. 2. Әзербайжан: təmiz cüt 3. Қырғыз: таза буу 4. Өзбек: toza bug 5. Түрік: saf buhar 6. Ағылшын: pure steam 7. Испан: barbecho limpio 8. Неміс: reiner Dampf 9. Француз: jachère nue 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ерте сүрi жер, таза сүрi жер (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Чистый пар» сөз тіркесі қазақ тілінде «таза сүрі жeр», «ерте сүрі жер», «нағыз сүру жер» сөз тіркестерімен аударылады.
| +13 |
245. | сүйрeткілeу; сүйретпелеу; шлейфтеу | шлeйфoваниe | шлeйфoваниeсүйрeткілeу; сүйретпелеу; шлейфтеуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүйрeткілeу, сүйретпелеу, шлейфтеу (нем. Schleifen – «сүйреу», «тарту») – кофе дәндерінен күміс қабықты алу процесі. 2. Әзербайжан: şleyfləmə 3. Қырғыз: укурук 4. Өзбек: shlyuz 5. Түрік: tüylenme 6. Ағылшын: plume 7. Испан: la cola 8. Неміс: Schleppen 9. Француз: panache 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сүйретпелеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Шлeйфoваниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүйрeткілeу», «сүйретпелеу», «шлейфтеу» сөздерімен аударылады.
| +11 |
246. | сүйeлмe дақыл; | шпалeрная культура | шпалeрная культурасүйeлмe дақыл; Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүйeлмe дақыл (итал. spalliera, spalla «иық; жауырын») – жерүсті бөлігі ағаш қатарларына (тіректер, қазықтар, қабырғалар немесе жылыжайлардың рафтерлері олардың үстінен сыммен немесе жіппен, сондай-ақ торлармен , рельстерден жасалған қалқандармен және т.б. бірнеше тартылған) бекітілетін ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру тәсілі. 2. Әзербайжан: şpaler mədəniyyəti 3. Қырғыз: эспалера маданияты 4. Өзбек: espalier madaniyati 5. Түрік: kafes kültürü 6. Ағылшын: trellis culture 7. Испан: cultura enrejado 8. Неміс: Spalierkultur 9. Француз: culture en treillis 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Шпалeрная культура» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүйeлмe дақыл» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
247. | тoпырақты тілу; топырақты саңылаулау | щeлeваниe | щeлeваниeтoпырақты тілу; топырақты саңылаулауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақты тілу, топырақты саңылаулау – су өткізгіштігін арттыру мақсатында топырақты терең кесуді қамтамасыз ететін саңылаулармен өңдеу тәсілі. 2. Әзербайжан: qələviləşdirmə 3. Қырғыз: бөлүү 4. Өзбек: bosish 5. Түрік: yarık 6. Ағылшын: slitting 7. Испан: ranurado 8. Неміс: Schlitzen 9. Француз: fente 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: саңылаулау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Щeлeваниe» сөзі қазақ тілінде «тoпырақты тілу», «топырақты саңылаулау» сөз тіркестерімен аударылады.
| +13 |
248. | дәнжарнақ; гүл табақшасы | щитoк | щитoкдәнжарнақ; гүл табақшасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәнжарнақ – өсімдік тұқымдарындағы алғашқы ұрық жапырағының бөлігі. 2. Әзербайжан: qalxan 3. Қырғыз: калкан 4. Өзбек: qalqon 5. Түрік: kalkan 6. Ағылшын: shield 7. Испан: aleta 8. Неміс: Klappe 9. Француз: garde-boue 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қалқанша; дәнжарнақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Щитoк» сөзі қазақ тілінде «дәржарғақ» сөзімен, «гүл табақшасы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
249. | сoлған дән, сeмгeн дән | щуплoe зeрнo | щуплoe зeрнoсoлған дән, сeмгeн дәнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сeмгeн дән – салмағы жеңіл, дамудың және жетілудің қолайсыз жағдайларына байланысты деформацияланған дән. 2. Әзербайжан: içlik taxıl 3. Қырғыз: сезимтал дан 4. Өзбек: nozik don 5. Түрік: ufacık tahıl 6. Ағылшын: puny grain 7. Испан: grano fino 8. Неміс: geschorenes Getreide 9. Француз: grain palpable 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: семген дән (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Щуплoe зeрнo» сөз тіркесі қазақ тілінде «сeмгeн дән» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
250. | тұқымның сeмуі, тұқымның сoлғындығы; тұқымның семіктігі | щуплoсть сeмян | щуплoсть сeмянтұқымның сeмуі, тұқымның сoлғындығы; тұқымның семіктігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның сeмуі, тұқымның семіктігі – қабықтардың деформациясымен байланысты тұқымның қалыпты толықтығының төмендеуі. 2. Әзербайжан: toxum tentürü 3. Қырғыз: уруктардын сезгичтиги 4. Өзбек: urug`larning sezuvchanligi 5. Түрік: tohumların yumuşaklığı 6. Ағылшын: seed 7. Испан: palidez de las semillas 8. Неміс: Saatgut 9. Француз: tentacule des graines 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тұқымның семіктігі (ұшықтығы) (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Щуплoсть сeмян» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның сeмуі», «тұқымның семіктігі» сөз тіркестерімен аударылады.
| +10 |
251. | тoпырақ бүлінуі; топырақ эрозиясы | эрoзия пoчвы | эрoзия пoчвытoпырақ бүлінуі; топырақ эрозиясыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ бүлінуі, топырақ эрозиясы (лат. еrosio «жеп қою») – өсімдіктердің қоректік заттар мен судың ең көп мөлшерін алатын топырақтың жоғарғы қабаты бұзылатын процесс. 2. Әзербайжан: torpağın eroziyası 3. Қырғыз: топурактын эрозиясы 4. Өзбек: tuproq eroziyasi 5. Түрік: toprak erozyonu 6. Ағылшын: frailty soil erosion 7. Испан: erosión del suelo 8. Неміс: Bodenerosion 9. Француз: érosion des sols 10. Бекітілген нұсқасы: эрозия – эрозия (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: топырақ эрозиясы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданасын негізге ала отырып, «эрoзия пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «топырақ эрозиясы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
252. | жаздық дақылдар | ярoвыe культуры | ярoвыe культурыжаздық дақылдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жаздық дақылдар (лат. сultura «өңдеу») – ерте көктемде егілетін және климаттық белдеуге байланысты жаздың ортасынан аяғына дейін пісетін, егіс жылы өнім беретін дәнді дақылдар, техникалық, көкөніс, бақша дақылдары жатады. 2. Әзербайжан: yaz mədəniyyətləri 3. Қырғыз: жазгы маданияттар 4. Өзбек: bahor ekinlari 5. Түрік: bahar kültürleri 6. Ағылшын: spring crops 7. Испан: culturas de primavera 8. Неміс: Frühlingskulturen 9. Француз: cultures de printemps 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жаздық дақылдар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Ярoвыe культуры» сөз тіркесі қазақ тілінде «жаздық дақылдар» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
253. | қат-қабаттап жырту | ярусная вспашка | ярусная вспашкақат-қабаттап жыртуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қат-қабаттап жырту – қабатты топырақ горизонттарын жылжыту арқылы өңдеу. 2. Әзербайжан: pilləli şumlama 3. Қырғыз: ярустуу айдоо 4. Өзбек: uzoq muddatli shudgorlash 5. Түрік: katmanlı çiftçilik 6. Ағылшын: longline plowing 7. Испан: arado de palangre 8. Неміс: etagenpflügen 9. Француз: labour à la palangre 10. Бекітілген нұсқасы: ярус – белдеу (2005) 11. Заңнамадағы қолданысы: қабаттап жырту (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Ярусная вспашка» сөз тіркесі қазақ тілінде «қат-қабаттап жырту» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
254. | жергілікті тұқымдар | аборигенные породы | аборигенные породыжергілікті тұқымдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жергілікті тұқымдар (лат. aborigines — жергілікті тұрғындар) – белгілі бір шаруашылық және ландшафттық-климаттық жағдайларда осы жағдайларға бейімделуді тұқым қуалаушылыққа бекіту арқылы жеке қолға үйретілген жануарлар түрін практикалық қолданудың тарихи қалыптасқан жүйесі. 2. Әзербайжан: yerli cinslər 3. Қырғыз: жергиликтүү породалар 4. Өзбек: mahalliy zotlar 5. Түрік: yerli ırklar 6. Ағылшын: aboriginal breeds 7. Испан: razas aborígenes 8. Неміс: ureinwohner Rassen 9. Француз: races autochtones 10. Бекітілген нұсқасы: абориген – абориген (2018); порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: аборигенный – жергілікті, байырғы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «аборигенные породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «жергілікті тұқымдар» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
255. | ең жоғары рекорд көрсеткіші; ең жоғары рекорд, абсолюттік рекорд | абсолютный рекорд | абсолютный рекордең жоғары рекорд көрсеткіші; ең жоғары рекорд, абсолюттік рекордСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ең жоғары рекорд, абсолюттік рекорд (абсолю́т, абсолю́тное (лат. absolutus – сөзсіз, шексіз, жетілген) англ. rесоrd «ең жоғарғы жетістік») – ат спортының кейбір түрлеріндегі ең жоғары жетістік. 2. Әзербайжан: mütləq rekord 3. Қырғыз: абсолюттук рекорд 4. Өзбек: mutlaq rekord 5. Түрік: mutlak rekor 6. Ағылшын: absolute record 7. Испан: récord absoluto 8. Неміс: absoluter Rekord 9. Француз: record absolu 10. Бекітілген нұсқасы: абсолютный – абсолютті (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: абсолютті рекорд (дене тәрбиесі және спорт); абсолютный – абсолюттік; рекорд – рекорд 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «аборигенные породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «ең жоғары рекорд», немесе «абсолюттік рекорд» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +7 |
256. | аустралиялық жылқы | австралийская лошадь | австралийская лошадьаустралиялық жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аустралия жылқысы – жылқы тұқымы. Олар ағылшын және испан асыл тұқымды жылқыларынан алынған. 2. Әзербайжан: avstraliya atı 3. Қырғыз: австралиялык жылкы 4. Өзбек: avstraliya oti 5. Түрік: avustralya atı 6. Ағылшын: australian horse 7. Испан: caballo australiano 8. Неміс: australisches Pferd 9. Француз: cheval australien 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: австралийский – аустралиялық 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «австралийская лошадь» сөз тіркесі қазақ тілінде «аустралия жылқысы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +5 |
257. | автожемсалғыш | автокормушка | автокормушкаавтожемсалғышСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Автожемсалғыш (еж. гр αὐτός «өзі, ол») – үй жануарларын қажетті мөлшерде тамақтандыруға мүмкіндік беретін құрылғы. Арнайы құрылғы жемді жануар артық тамақтанбайтындай етіп мөлшерлейді. 2. Әзербайжан: avtomobil yemi 3. Қырғыз: автокырсык 4. Өзбек: avtomatik oziqlantiruvchi 5. Түрік: araba yemi 6. Ағылшын: car feeder 7. Испан: alimentador automático 8. Неміс: Futterautomat 9. Француз: alimentation automatique 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: автонауа (ауыл шаруашылығы); кормушка – астау 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «автокормушка» сөзі қазақ тілінде «автожемсалғыш» сөзімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +6 |
258. | Адай жылқысы | Адаевская лошадь | Адаевская лошадьАдай жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Адай жылқысы – Қазақстанның оңтүстік-батысындағы жергілікті жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: adaı atı 3. Қырғыз: адай жылкысы 4. Өзбек: adaı oti 5. Түрік: adaye atı 6. Ағылшын: adaı horse 7. Испан: caballo de adaı 8. Неміс: adaı-Pferd 9. Француз: cheval adaı 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: адаевская лошадь - адай жылқысы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Адаевская лошадь» сөз тіркесі қазақ тілінде «адай жылқысы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
259. | ұрық жіпшелерінің белсенділігі | активность спермиев | активность спермиевұрық жіпшелерінің белсенділігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұрық жіпшелерінің белсенділігі (лат. activus «іс-әрекет» + гр. spérma — тұқым) – қалыпты, толық ұрықтардың түзу сызықпен алға жылжуы, шәует жасушасының бойлық осі бағытында қозғалуы. 2. Әзербайжан: sperma fəaliyyəti 3. Қырғыз: спермийлердин активдүүлүгү 4. Өзбек: sperma faoliyati 5. Түрік: spermlerin aktivitesi 6. Ағылшын: sperm activity 7. Испан: actividad de los espermatozoides 8. Неміс: Spermienaktivität 9. Француз: activité des spermatozoïdes 10. Бекітілген нұсқасы: активность – белсенділік (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: спермий – ұрық; активность – белсенділік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «активность спермиев» сөз тіркесі қазақ тілінде «ұрық жіпшелерінің белсенділігі» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| -2 |
260. | Алтай тұқымы | Алтайская порода | Алтайская породаАлтай тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Алтай тұқымы – Алтай өлкесінің таулы жерлеріндегі жергілікті тұқым өкілдері. 2. Әзербайжан: Altay cinsi 3. Қырғыз: Алтай тукуму 4. Өзбек: Oltoy zoti 5. Түрік: altay cinsi 6. Ағылшын: Altai breed 7. Испан: raza Altai 8. Неміс: altai-Rasse 9. Француз: race Altaï 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «Алтайская порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «Алтай тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
261. | жылқылардың амин қышқылдық қоректенуі; жылқының аминқышқылдық қорегі | аминокислотное питание лошадей | аминокислотное питание лошадейжылқылардың амин қышқылдық қоректенуі; жылқының аминқышқылдық қорегі Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының аминқышқылдық қорегі (лат. sol ammoniacus — «Аммон тұзы») – мұнайдың сұйық парафиндерінде өсірілген химиялық синтездегі азотты заттар мен жемшөп ашытқысы есебінен жылқы рационының толықтығы. 2. Әзербайжан: atların amin turşusu qidalanması 3. Қырғыз: жылкылардын аминокислота 4. Өзбек: otlarning aminokislotalar bilan oziqlanishi 5. Түрік: atların amino asit beslenmesi 6. Ағылшын: amino acid nutrition of horses 7. Испан: nutrición de aminoácidos de los caballos 8. Неміс: Aminosäurenernährung von Pferden 9. Француз: alimentation en acides aminés des 10. Бекітілген нұсқасы: аминокислоты – амин қышқылдары (2017); питание – тағам, қоректену (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: питание животных аминокислотное – малдың аминқышқылдық қоректенуi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «аминокислотное питание лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының аминқышқылдық қорегі» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +10 |
262. | америкалық мініс тұқымы | американская верховая порода | американская верховая породаамерикалық мініс тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Америкалық мініс тұқымы – АҚШ-тағы танымал жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: amerika minən cins 3. Қырғыз: америкалык минген тукуму 4. Өзбек: amerikalik ot zoti 5. Түрік: amerikan at ırkı 6. Ағылшын: american horse breed 7. Испан: raza de caballo americana 8. Неміс: amerikanische Pferderasse 9. Француз: chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: верховая езда – салт міну (2019); езда верховая – салт атпен жүру (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «американская верховая порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «америкалық мініс тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
263. | америкалық стандартбредті тұқым | американская стандартбредная порода | американская стандартбредная породаамерикалық стандартбредті тұқымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Америкалық стандартбредті тұқым (ағ. standardbred – стандартты түрде шығарылған) – ХІХ ғасырдың басында АҚШ ипподромдарында желу және жорғалау үшін мақсатты түрде өсірілген тұқым. 2. Әзербайжан: amerika standart cinsi 3. Қырғыз: америкалык стандарттуу тукум 4. Өзбек: amerika standart zoti 5. Түрік: amerikan standardı bred cinsi 6. Ағылшын: american standardbred breed 7. Испан: raza estándar americana 8. Неміс: amerikanische Standardrasse 9. Француз: american standard race 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «американская стандартбредная порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «америкалық стандартбредті тұқым» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
264. | америкалық желісті жылқы | американский рысак | американский рысакамерикалық желісті жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Америкалық желісті жылқы – әлемдегі ең жылдам желісті ат. 2. Әзербайжан: amerika trotter 3. Қырғыз: америкалык сүлөөсүн 4. Өзбек: amerikalik trotter 5. Түрік: amerikan paça 6. Ағылшын: american trotter 7. Испан: trotón americano 8. Неміс: amerikanischer Traber 9. Француз: trotteur américain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: рысаки – желіс аттары (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Американский рысак» сөз тіркесі қазақ тілінде «америкалық желісті жылқы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +6 |
265. | ат әбзелдерінің майы; ат әбзелі майы | амуничная мазь | амуничная мазьат әбзелдерінің майы; ат әбзелі майыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат әбзелі майы (лат. munitio — жабдық, сайман) – жылқы әбзелдерін күтуге арналған жақпамай. 2. Әзербайжан: amunik məlhəm 3. Қырғыз: амун майы 4. Өзбек: amun moyi 5. Түрік: amunic merhem 6. Ағылшын: amunichnaya ointment 7. Испан: amunichnaya ungüento 8. Неміс: Munitionssalbe 9. Француз: pommade amunique 10. Бекітілген нұсқасы: мазь – жақпамай (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: амуничная мазь - әбзелдік майлар 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «амуничная мазь» сөз тіркесі қазақ тілінде «ат әбзелі майы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +10 |
266. | ат әбзелдері бөлмесі; ат әбзелі бөлмесі | амуничник | амуничникат әбзелдері бөлмесі; ат әбзелі бөлмесіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат әбзелі бөлмесі (лат. munitio – жабдық, сайман) – ат әбзелдерін сақтауға арналған қойма. 2. Әзербайжан: amunik 3. Қырғыз: амуничник 4. Өзбек: amunichnik 5. Түрік: mühimmatçı 6. Ағылшын: amunichnik 7. Испан: amunichnik 8. Неміс: Munition 9. Француз: amunichnik 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: амуничник (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Амуничник» сөзі қазақ тілінде «ат әбзелі бөлмесі» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +2 |
267. | жылқы анатомиясы | анатомия лошади | анатомия лошадижылқы анатомиясыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы анатомиясы (гр. ἀνατομή: ἀνατέμνω «кесу, бөлу») – жануардың сыртқы түріне жауап беретін барлық физиологиялық және морфологиялық ерекшеліктердің жиынтығы. 2. Әзербайжан: at anatomiyası 3. Қырғыз: аттын анатомиясы 4. Өзбек: ot anatomiyasi 5. Түрік: atın anatomisi 6. Ағылшын: horse anatomy 7. Испан: anatomía del caballo 8. Неміс: anatomie eines Pferdes 9. Француз: anatomie du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: анатомия – анатомия (2017) 11. Заңнамадағы қолданысы: анатомия – анатомия 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «анатомия лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы анатомиясы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
268. | ағылшын мініс жылқысы | английская верховая лошадь | английская верховая лошадьағылшын мініс жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ағылшын мініс жылқысы – XVII және XVIII ғасырлардың басында Англияда өсірілген будан жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: ingilis atı 3. Қырғыз: англисче минген ат 4. Өзбек: ingliz minadigan ot 5. Түрік: ingiliz binicilik atı 6. Ағылшын: English riding horse 7. Испан: caballo de caballo Inglés 8. Неміс: englisches Pferdepferd 9. Француз: cheval anglais 10. Бекітілген нұсқасы: английский завтрак – ағылшындық таңғы ас (2019); верховая езда – салт міну (2019); езда верховая – салт атпен жүру (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: английский – ағылшын 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «английская верховая лошадь» сөз тіркесі қазақ тілінде «ағылшын мініс жылқысы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
269. | ағылшын-араб жылқысы | англо-арабские лошади | англо-арабские лошадиағылшын-араб жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ағылшын-араб жылқысы – XIX ғасырдың басында Францияда өсірілген будан жылқы тұқымы. Ол араб және ағылшынның асыл тұқымды жылқы тұқымдарын будандастыру нәтижесінде пайда болды. 2. Әзербайжан: ingilis-ərəb atları 3. Қырғыз: англо-араб аттары 4. Өзбек: ingliz-arab otlari 5. Түрік: ingilizce-arap atları 6. Ағылшын: anglo-arab horses 7. Испан: caballos anglo-árabes 8. Неміс: englisch-arabische Pferde 9. Француз: chevaux anglo-arabes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лошадь – жылқы 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «англо-арабские лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «ағылшын-араб жылқысы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +10 |
270. | тұқым сапасын байқаудан өткізу; мал тұқымын апробациядан өткізу | апробация породы | апробация породытұқым сапасын байқаудан өткізу; мал тұқымын апробациядан өткізуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым сапасын байқаудан өткізу, мал тұқымын апробациядан өткізу (лат. approbatio «келісу; нақтылау, дәлелдеу») – бір түрдегі жануарлардың тұтас тобының тұқымға қойылатын талаптарға сәйкестігін анықтау. 2. Әзербайжан: qaya sınağı 3. Қырғыз: тукумду сынап көрүү 4. Өзбек: zotning sinovi 5. Түрік: cins testi 6. Ағылшын: breed approbation 7. Испан: aprobación de la raza 8. Неміс: rasse-Approbation 9. Француз: validation de la race 10. Бекітілген нұсқасы: апробация – апробация (2018); порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: апробация – апробация 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «апробация породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқым сапасын байқаудан өткізу» немесе «мал тұқымын апробациядан өткізу» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +8 |
271. | таза қанды араб жылқы тұқымы | арабская чистокровная порода лошадей | арабская чистокровная порода лошадейтаза қанды араб жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таза қанды араб жылқы тұқымы – біздің заманымыздың IV-VII ғасырларында Арабия түбегінде өсірілген ежелгі жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: ərəb saf cins atlar 3. Қырғыз: араб жылкысынын асыл тукуму 4. Өзбек: arab zotli ot zoti 5. Түрік: arap safkan at ırkı 6. Ағылшын: arab thoroughbred breed of horses 7. Испан: raza de caballos de pura raza árabe 8. Неміс: arabische reinrassige Pferderasse 9. Француз: race de chevaux pur-sang arabe 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: лошадь чистокровная – асыл тұқымды жылқы (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «арабская чистокровная порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «таза қанды араб жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
272. | аргентиналық мініс тұқымы | аргентинская верховая порода | аргентинская верховая породааргентиналық мініс тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аргентиналық мініс тұқымы – жегіс жылқылар мен испан жылқаларын будандастыру нәтижесінде пайда болған жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: argentina at cinsi 3. Қырғыз: аргентиналык ат тукуму 4. Өзбек: argentinalik ot zoti 5. Түрік: arjantinli at ırkı 6. Ағылшын: argentine horse breed 7. Испан: raza hípica argentina 8. Неміс: argentinische Pferderasse 9. Француз: race d`équitation argentine 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981); верховая езда – салт міну (2019); езда верховая – салт атпен жүру (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «аргентинская верховая порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «аргентиналық мініс тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +8 |
273. | арден жылқы тұқымы | ардены | арденыарден жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арден жылқы тұқымы – Бельгия, Люксембург және Франциядағы Арден тауларының аймағы болып табылатын ең көне жүк жылқысы тұқымдарының бірі. 2. Әзербайжан: ardenlər 3. Қырғыз: ардены 4. Өзбек: ardens 5. Түрік: ardenler 6. Ағылшын: arden 7. Испан: arden 8. Неміс: Arden 9. Француз: ardens 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: арден - арден 12.Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ардены» сөзі қазақ тілінде «арден жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +8 |
274. | тұқымның таралу аумағы | ареал породы | ареал породытұқымның таралу аумағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқымның таралу аумағы (лат. area — аймақ, аудан) – жылқының қандай да бір түрі кездесетін жер бетінің белгілі бір бөлігі. 2. Әзербайжан: cins aralığı 3. Қырғыз: тукум аралыгы 4. Өзбек: zoti oralig`i 5. Түрік: cins aralığı 6. Ағылшын: areal breed 7. Испан: rango de la raza 8. Неміс: Gesteinsgebiet 9. Француз: aire de répartition de la race 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: ареал – таралу аймағы 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ареал породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұқымның таралу аумағы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
275. | ақалтеке жылқы тұқымы | ахалтекинская порода лошадей | ахалтекинская порода лошадейақалтеке жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақалтеке жылқы тұқымы – қазіргі Түркіменстанда (Ахал-Теке) шамамен 5000 жыл бұрын өсірілген жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: axal-teke at cinsi 3. Қырғыз: ахалтекин жылкы тукуму 4. Өзбек: axalteke ot zoti 5. Түрік: akhaltekin at cinsi 6. Ағылшын: akhal-teke breed of horses 7. Испан: raza de caballos akhaltekin 8. Неміс: achaltekische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux akhaltekin 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: ақалтеке жылқысы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «ахалтекинская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «ақалтеке жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +10 |
276. | бақай; бақай сүйек | бабка, путо | бабка, путобақай; бақай сүйекСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бақай, бақайшақ, топай, шаша – жылқы аяғының төменгі бөлігі. Бақай. 1. Аяқтың басы мен жіліншіктің қосылған жері, тобықтың жоғарғы жағы. 2. а н а т о м и я л ы қ. <латын. phalanx>. Омыртқалы жануарлар мен адамның қол-аяғының саусақ сүйегі; башпайы. Бақайшақ. а н а т о м и я л ы қ. <латын. digitipedis>. Аяқтың башпай сүйектері. Топай. 1. Жылқының бақайшақ cүйегi. 2. Сиыр малының асығы. 3. ж е р г і л і к т і с ө з. Түйе асығы. Шаша. Жылқының сирағы мен бақайшағы түйіскен жердегі бір шот ұзын қыл. 2. Әзербайжан: puto 3. Қырғыз: путо 4. Өзбек: puto 5. Түрік: puto 6. Ағылшын: puto 7. Испан: abuela, puteaux 8. Неміс: Oma, Puto 9. Француз: Grand-mère, puto 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бақай, тұсамыс; асық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Бабка» сөзі қазақ тілінде «бақай», «бақайшық», «топай», «шаша» сөздерімен аударылады. «Путо» сөзі қазақ тілінде «бақай сүйек» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +12 |
277. | ақпарат жиынтығы, ақпарат қоры | банк информации | банк информацииақпарат жиынтығы, ақпарат қорыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақпарат жиынтығы, ақпарат қоры (лат. informatio – түсіндіру, мазмұндау) – ақпараттық жүйенің негізгі элементі. Ақпараттар банкінде компьютерлік өңдеуге мүмкіндік беретін белгілі бір мәселе бойынша ақпарат сақталады. Жұмыс режимі бойынша ақпарат қорының пакеттік, диалогтық және аралас түрі бар. 2. Әзербайжан: məlumat bankı 3. Қырғыз: маалымат банкы 4. Өзбек: axborot banki 5. Түрік: bilgi bankası 6. Ағылшын: information 7. Испан: banco de información 8. Неміс: bank Informationen 9. Француз: banque d`information 10. Бекітілген нұсқасы: информация – хабарлама, ақпар (ақпарат) (1990); банк – банк (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: информация – ақпарат 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «банк информации» сөз тіркесі қазақ тілінде «ақпарат жиынтығы» немесе «ақпарат қоры» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +10 |
278. | ұрық, шәует қоры | банк спермы | банк спермыұрық, шәует қорыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұрық қоры, шәует қоры (гр. spérma – тұқым) – сұйық азотта мұздатылған ұрықтар сақталатын сақтау орны. 2. Әзербайжан: bank sperma 3. Қырғыз: сперма банкы 4. Өзбек: sperma banki 5. Түрік: sperm bankası 6. Ағылшын: bank sperm 7. Испан: banco de esperma 8. Неміс: Sperma-Bank 9. Француз: banque de sperme 10. Бекітілген нұсқасы: банк – банк (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: сперма – шәует 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «банк спермы» сөз тіркесі қазақ тілінде «шәует қоры» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +8 |
279. | башқұрт жылқы тұқымы | башкирская порода лошадей | башкирская порода лошадейбашқұрт жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Башқұрт жылқы тұқымы – Башқұртстанда, сондай-ақ Татарстанда, Челябі облысында және Қалмақияда кең таралған жергілікті жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: başqırd at cinsi 3. Қырғыз: башкир жылкыларынын тукуму 4. Өзбек: boshqird ot zoti 5. Түрік: başkurt at ırkı 6. Ағылшын: bank bashkir horse breed 7. Испан: raza de caballos Bashkir 8. Неміс: baschkirische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux Bachkir 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «башкирская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «башқұрт жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
280. | жүріс, желіс | бег | бегжүріс, желісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүріс, желіс – жануарды алға жылжытатын жүріс түрі. 2. Әзербайжан: qaçış 3. Қырғыз: чуркоо 4. Өзбек: yugurish 5. Түрік: koşu 6. Ағылшын: running 7. Испан: carrera 8. Неміс: Laufen 9. Француз: course 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Бег» сөзі қазақ тілінде «жүріс», «желіс» сөздерімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
281. | желісті жарыс | бега | бегажелісті жарысСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Желісті жарыс – желісті жылқы тұқымын жүйріктікке сынау. 2. Әзербайжан: qaçış 3. Қырғыз: чуркоо 4. Өзбек: yugurish 5. Түрік: at yarışı 6. Ағылшын: running 7. Испан: carrera de caballos 8. Неміс: Rennen 9. Француз: course 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Бега» сөзі қазақ тілінде «желісті жарыс» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| 0 |
282. | атжарыс әбзелдері | беговая упряжь | беговая упряжьатжарыс әбзелдеріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атжарыс әбзелдері – жылқыларды сынау үшін жаттығуларда қолданылатын жұмыс құралдары. 2. Әзербайжан: çalışan qoşqu 3. Қырғыз: чуркоо чана 4. Өзбек: yugurish jabduqlari 5. Түрік: koşu bandı 6. Ағылшын: running harness 7. Испан: arnés para correr 8. Неміс: Laufschlitten 9. Француз: harnais de course 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: шабыс атәбзелдері (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Беговая упряжь» сөз тіркесі қазақ тілінде «атжарыс әбзелдері» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +4 |
283. | жеңіл жарыс арбалары, жарыс экипажы, күймежарыс | беговые экипажи | беговые экипажижеңіл жарыс арбалары, жарыс экипажы, күймежарысСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарыс арбалары, жарыс экипажы, күймежарыс (еж. сканд. skipa «кемені жабдықтау және команда жинау») – қыс мезгілінде жас жануарларды ат жарыстарында жаттықтыру үшін, сондай-ақ желісті жылқыларды қадаммен, қатты желіспен және қол бұлғаумен жаттықтыру үшін қолданылады. 2. Әзербайжан: çalışan ekipajlar 3. Қырғыз: чуркоо экипаждары 4. Өзбек: yugurish ekipajlari 5. Түрік: koşu ekipleri 6. Ағылшын: running carriages 7. Испан: carruajes a campo traviesa 8. Неміс: langlauf-Crews 9. Француз: équipages de cross-country 10. Бекітілген нұсқасы: экипаж – экипаж (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: экипаж – экипаж 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «беговые экипажи» сөз тіркесі қазақ тілінде «жарыс арбалары» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +8 |
284. | белорус жеккі тұқымы; белорус жекпе тұқымы | белорусская упряжная порода | белорусская упряжная породабелорус жеккі тұқымы; белорус жекпе тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Белорус жекпе тұқымы – солтүстік орман типті жылқы тұқымдарына жататын жылқы тұқымы. Жекпе. с ө й л е у. Жегін көлік. 2. Әзербайжан: Belarus qoşqu cinsi 3. Қырғыз: Белорус чана тукуму 4. Өзбек: Belorussiya jabduqlar zoti 5. Түрік: Belarus koşum takımı cinsi 6. Ағылшын: Belarusian harness breed 7. Испан: raza de trineo Bielorruso 8. Неміс: belarussische Harzrasse 9. Француз: race de traîneau biélorusse 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: упряжной - жегу; упряжь – әбзел 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «белорусская упряжная порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «Белорус жекпе тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +10 |
285. | бербер тұқымы | берберийская порода | берберийская породабербер тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бербер тұқымы – шығыс типіндегі ең көне жылқы тұқымдарының бірі. 2. Әзербайжан: Barbary cinsi 3. Қырғыз: Бербер тукуму 4. Өзбек: Barbar zoti 5. Түрік: Berberi ırkı 6. Ағылшын: Barbary breed 7. Испан: raza Bereber 8. Неміс: Berberrasse 9. Француз: race Berbère 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «берберийская порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «Бербер тұқымы» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
286. | ірі денелі жұмыс жылқысы | битюг | битюгірі денелі жұмыс жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Битюг, ірі денелі жұмыс жылқысы (түрк. bitük «бойшаң, мықты») – XVIII ғасырда Воронеж губерниясының шаруалары Битюгу өзенінің бойындағы ауылдарда өсірген ауыр орыс жылқысының тұқымы. 2. Әзербайжан: batyug 3. Қырғыз: битюг 4. Өзбек: bityug 5. Түрік: Bityug 6. Ағылшын: bityug 7. Испан: bityug 8. Неміс: bityug 9. Француз: bityug 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Битюг» сөзі қазақ тілінде «битюг» сөзімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| -8 |
287. | бишік | бич | бичбишікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бишік – жаттығу кезінде қолданылатын құрал. Бишік. Көлікті айдау, мал қайыру үшін таспадан, қайыстан еріліп жасалған қамшыдан ұзындау келген сабы бар құрал. 2. Әзербайжан: Çimərlik 3. Қырғыз: бич 4. Өзбек: plyaj 5. Түрік: bela 6. Ағылшын: beach 7. Испан: azote 8. Неміс: Geißel 9. Француз: fléau 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: шыбыртқы (ауыл шаруашылығы); бишік (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Бич» сөзі қазақ тілінде «бишік» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
288. | бүйір қайыс белбеуі; айыл | боковой ремень | боковой ременьбүйір қайыс белбеуі; айылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүйір қайыс белбеуі, айыл – ер-тоқымды ұстауға арналған кең, берік белбеу. Айыл. э т н о г р а ф и я л ы қ. Ер-тоқым ауып кетпес үшін көліктің бауырынан, шабынан тартып қоятын құр не жалпақ қайыс тартпа. 2. Әзербайжан: yan kəmər 3. Қырғыз: каптал кур 4. Өзбек: yon kamar 5. Түрік: yan kayış 6. Ағылшын: side strap 7. Испан: correa lateral 8. Неміс: seitlicher Riemen 9. Француз: sangle latérale 10. Бекітілген нұсқасы: ремень - қайыс, ремень (1971-1981); износ боковой - бүйірлік тозу (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: ремень – белдік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «боковой ремень» сөз тіркесі қазақ тілінде «бүйір қайыс белбеуі» сөз тіркесімен аударылады. Алайда біз бұл сөз тіркесіне «айыл» сөзінің мағынасы келеді деп ойлаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
289. | жылқыларды бонитирлеу, жылқының сапасын анықтау | бонитировка лошадей | бонитировка лошадейжылқыларды бонитирлеу, жылқының сапасын анықтауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқыны бонитирлеу, сапасын анықтау – қолданыстағы тұқымдарды жетілдіруге бағытталған селекциялық-асыл тұқымды жұмыстың маңызды элементі. 2. Әзербайжан: at bonitasiyası 3. Қырғыз: аттарды бонитациялоо 4. Өзбек: ot bonitatsiyasi 5. Түрік: atların bonitasyonu 6. Ағылшын: bonitization of horses 7. Испан: caballos bonitos 8. Неміс: Bonitätspferde 9. Француз: bonification des chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: бонитировка – бонитировка (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: бонитировка – бонитировка 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «бонитировка лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқыны бонитирлеу» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
290. | төрт доңғалақты жеңіл арба | бричка | бричкатөрт доңғалақты жеңіл арбаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бричка, төрт доңғалақты жеңіл арба ( лат. birota «екі доңғалақты жеңіл арба») – XVII ғасырдан бері белгілі жолаушыларды тасымалдауға арналған жеңіл жартылай жабық арба. 2. Әзербайжан: qiraqdan guden 3. Қырғыз: бричка 4. Өзбек: brichka 5. Түрік: breechka 6. Ағылшын: britzka 7. Испан: brichka 8. Неміс: Kalesche 9. Француз: calèche 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: арба (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Бричка» сөзі қазақ тілінде «бричка» сөзімен немесе «төрт доңғалақты жеңіл арба» сөз тіркесімен аударылады.
| -5 |
291. | аттардың жарысатын жолының биік жиегі, атжарыс жол жиегі | бровка | бровка аттардың жарысатын жолының биік жиегі, атжарыс жол жиегіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жолжиек, аттардың жарысатын жолының биік жиегі, жарысжол жиегі – жол жиегінің шеті өтетін сызық, жолдардағы кювет, көлбеу иілу орнындағы шығыңқы жиек. 2. Әзербайжан: qaş 3. Қырғыз: каш 4. Өзбек: qosh 5. Түрік: brovka 6. Ағылшын: brow 7. Испан: borde 8. Неміс: Kante 9. Француз: brovka 10. Бекітілген нұсқасы: бровка – жарқабақ (1998); бровка облицовки – қаптама жиегі (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: бровка – жиек 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «бровка» сөзі қазақ тілінде «жолжиек» сөзімен, немесе «аттардың жарысатын жолының биік жиегі», немесе «атжарыс жол жиегі» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
292. | Буденный жылқы тұқымы | буденновская порода лошадей | буденновская порода лошадейБуденный жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Буденный жылқы тұқымы – жылқы тұқымы. 1948 жылы С.М. Буденный атындағы Бірінші ат спорты армиясының ат спорты зауыттарында өсірілді. 2. Әзербайжан: Budennovsk at cinsi 3. Қырғыз: Боуден жылкы тукуму 4. Өзбек: Budennovs ot zoti 5. Түрік: atların budennovsk cinsi 6. Ағылшын: Budyonnovsk breed of horses 7. Испан: raza de caballos budennov 8. Неміс: budennovskaya Pferderasse 9. Француз: race de chevaux budennovsk 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «буденновская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «Буденный жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
293. | бурят тұқымы | бурятская порода | бурятская породабурят тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бурят тұқымы – Сібірдің жергілікті тұқымдарының ішіндегі ең кішісі. 2. Әзербайжан: Buryat cinsi 3. Қырғыз: Бурятия тукуму 4. Өзбек: Buryat zoti 5. Түрік: Buryat cinsi 6. Ағылшын: Buryat breed 7. Испан: raza Buryat 8. Неміс: burjatisches Gestein 9. Француз: race Bouriate 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «бурятская порода» сөз тіркесі қазақ тілінде «Бурят тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
294. | тоқым | вальтрап | вальтрап тоқым Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тоқым (нем. Waldtrappe «орман дуадағы») – жылқының арқасын қорғау үшін ер-тоқымның астына киілетін мата жамылғысы. Сулық. э т н о г р а ф и я л ы қ. Ауыздықты жүгенге шығыршық арқылы жалғастырып тұратын темір. Вальтрап м. Суконная покрышка, надеваемая на седло и служащая украшением седельного убора лошади. Ефремова Т.Ф. Толковый словарь русского языка. 2. Әзербайжан: valtrap 3. Қырғыз: вальтрап 4. Өзбек: valtrap 5. Түрік: waltrap 6. Ағылшын: valtrap 7. Испан: valtrap 8. Неміс: waltrup 9. Француз: valtrap 10. Бекітілген нұсқасы: вальтрап - сулық (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: вальтрап - вальтрап 12.Ұсыныстар. «Вальтрап» сөзі қазақ тілінде «тоқым» сөзімен аударылады.
| +13 |
295. | қайырмалап айғырдан шығару | варковая случка | варковая случкақайырмалап айғырдан шығаруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құрмалап шағылыстыру, қамап шағылыстыру, қайырмалап шағылыстыру – жеке бөлмеде ұсталған таңдалған биелерге күніне екі рет айғыр қосылатын, содан кейін ол жұптасуға дайын биені өзі табатын қашыру түрі. 2. Әзербайжан: qaynadılmış çiftleşme 3. Қырғыз: варка окуясы 4. Өзбек: pishirish juftligi 5. Түрік: pişirme çiftliği 6. Ағылшын: varkovaya mating 7. Испан: varkova sporka 8. Неміс: Kochbeutel 9. Француз: cas de cuisson 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: случка – қашыру, шаптыру, шөгеру, қайыту (биология) 12.Ұсыныстар. «Варковая случка» сөз тіркесі қазақ тілінде «құрмалап шағылыстыру», «қамап «шағылыстыру», «қайырмалап шағылыстыру» сөз тіркестерімен аударылады.
| -5 |
296. | енгізе будандастыру; енгізе шағылыстыру | вводное скрещивание | вводное скрещивание енгізе будандастыру; енгізе шағылыстыру Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Енгізе шағылыстыру, кіріспе шағылыстыру – бағалы тұқымның кейбір қасиеттерін оның негізгі қасиеттерін түбегейлі өзгертпестен жақсарту немесе түзету үшін қолданылатын ауылшаруашылық жануарларын өсіру әдісі. 2. Әзербайжан: giriş keçidi 3. Қырғыз: киришүү кесилиши 4. Өзбек: kirish xoch 5. Түрік: giriş melezleme 6. Ағылшын: introductory crossing 7. Испан: cruce introductorio 8. Неміс: einleitende Kreuzung 9. Француз: croisement introductif 10. Бекітілген нұсқасы: вводное скрещивание - кіріспе будандастыру (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «вводное скрещивание» сөз тіркесі қазақ тілінде «енгізе шағылыстыру» немесе «кіріспе шағылыстыру» сөз тіркестерімен аударылады.
| +6 |
297. | мініп-жегілетін тұқым; мініс-жекпе тұқым | верхово-упряжные породы | верхово-упряжные породымініп-жегілетін тұқым; мініс-жекпе тұқымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мініс-жекпе тұқым – ертоқымда да, әбзелде де тиімді жұмыс істей алатын жылқылар. Олар Ресейдің дала және таулы аймақтарында өсіріледі. 2. Әзербайжан: atlı cinslər 3. Қырғыз: ат жабдыктары 4. Өзбек: ot va jabduqlar zotlari 5. Түрік: yüksek kayalık kayaçlar 6. Ағылшын: riding harness breeds 7. Испан: razas de trineo superior 8. Неміс: Pferderassen 9. Француз: races à cheval 10. Бекітілген нұсқасы: верховые лошади – мініс аттары (2019); порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «верхово-упряжные породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «мініс-жекпе тұқым» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
298. | ветеринариялық бақылау | ветеринарный контроль | ветеринарный контрольветеринариялық бақылауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ветеринариялық бақылау (фр. contre- + rôle «тізім») – жануарлардың жұқпалы және экзотикалық ауруларының қоздырғыштарының енуі мен таралуының алдын алу мақсатында бақылау. 2. Әзербайжан: baytarliq nəzarəti 3. Қырғыз: ветеринардык көзөмөл 4. Өзбек: veterinariya nazorati 5. Түрік: veteriner kontrolü 6. Ағылшын: veterinary inspection 7. Испан: control veterinario 8. Неміс: tierärztliche Kontrolle 9. Француз: contrôle vétérinaire 10. Бекітілген нұсқасы: конроль – бақылау (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: ветеринарный – ветеринариялық; контроль – бақылау 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ветеринарный контроль» сөз тіркесі қазақ тілінде «ветеринариялық бақылау» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
299. | жылқыларды таразыға тарту | взвешивание лошадей | взвешивание лошадейжылқыларды таразыға тартуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқыларды таразыға тарту – жылқылардың салмағын білу мақсатында, оларды таразыға тарту. 2. Әзербайжан: atların çəkisi 3. Қырғыз: аттарды таразалоо 4. Өзбек: otlarni tortish 5. Түрік: atları tartmak 6. Ағылшын: weighing horses 7. Испан: pesaje de caballos 8. Неміс: Pferde wiegen 9. Француз: pondération des chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: взвешивание – таразылау (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: взвешивание – өлшеу 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «взвешивание лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқыларды таразыға тарту» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
300. | жүгендеу, ноқталау | взнуздывание | взнуздывание жүгендеу, ноқталау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүгендеу, ноқталау, ауыздықтау – жылқыны басқарушыға мойынсұнуға мәжбүрлеу. Жүгендеу. Жүген кигізу. Ноқталау. Малдың басына ноқта кигізу. Ауыздықтау. Аттың ауыздығын салу, жүгендеу. 2. Әзербайжан: thesürət 3. Қырғыз: байлоо 4. Өзбек: ko`tarilish 5. Түрік: burkulma 6. Ағылшын: bridling 7. Испан: vnuzdaniya 8. Неміс: inklusion 9. Француз: la mise en œuvre 10. Бекітілген нұсқасы: взнуздывание - ауыздықтау (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Взнуздывание» сөзі қазақ тілінде «жүгендеу», «ноқталау», «ауыздықтау» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
301. | Владимир ауыр жүк таситын жылқы тұқымы | владимирская тяжеловозная порода лошадей | владимирская тяжеловозная порода лошадейВладимир ауыр жүк таситын жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Владимир ауыр жүк таситын жылқы тұқымы – жігерлі және епті жылқылар. Барлық ауыр тұқымдардың ішінде ерекше дене түрімен, сондай-ақ ерекше сұлулығымен, күшімен және төзімділігімен, жоғары жүктемелермен жұмыс істегенде жақсы ұтқырлығымен ерекшеленеді. 2. Әзербайжан: Vladimir ağır at cinsi 3. Қырғыз: Владимир жылкыларынын оор тукуму 4. Өзбек: Vladimirning og`ir vaznli ot zoti 5. Түрік: Vladimir ağır yük taşıyan at ırkı 6. Ағылшын: Vladimir heavy-duty breed of horses 7. Испан: raza de caballos Volodymyr 8. Неміс: vladimir schwergewichtige Pferderasse 9. Француз: Vladimir race de chevaux lourds 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: тяжеловозный – ауыр жүк таситын 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «владимирская тяжеловозная порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «Владимир ауыр жүк таситын жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +3 |
302. | арба, жүк | воз | возарба, жүкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арба, жүк – төрт доңғалақты көлік. Арба. [араб.] Ат, өгіз, түйе т.б. жануарлары жегілетін екі, төрт дөңгелекті, екі дертелі тасымал құралы. Жүк. Көлікке арбаға, түйеге, машинаға т. б. артылған, тиелген зат. 2. Әзербайжан: üst 3. Қырғыз: воз 4. Өзбек: jssv 5. Түрік: araba 6. Ағылшын: who 7. Испан: carreta 8. Неміс: Fuhre 9. Француз: chariot 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Воз» сөзі қазақ тілінде «арба», «жүк» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -3 |
303. | арбакеш, делбеші | возница | возницаарбакеш, делбешіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арбакеш, делбеші – жылқыларды басқаратын адам. Арбакеш. Арбалы атты айдаушы, арба жүргізуші адам. Делбеші. Делбені ұстап ат айдаушы адам, божышы. 2. Әзербайжан: sürücü 3. Қырғыз: чабарман 4. Өзбек: haydovchi 5. Түрік: şoför 6. Ағылшын: charioteer 7. Испан: cochero 8. Неміс: Wagenlenker 9. Француз: cocher 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: арбакеш (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Возница» сөзі қазақ тілінде «арбакеш», «делбеші» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
304. | ат үстінде ойнайтын гимнастикалық ойын, ат үстіндегі гимнастика | вольтижировка | вольтижировкаат үстінде ойнайтын гимнастикалық ойын, ат үстіндегі гимнастикаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат үстіндегі гимнастикалық ойын, ат үстіндегі гимнастика (фр. voltiger — елбелеу) – спортшылар жұппен немесе топпен атқа арналған гимнастикалық және акробатикалық жаттығулардан тұратын бағдарламаларды орындайтын ат спорты. 2. Әзербайжан: voltaj 3. Қырғыз: чыңалуу 4. Өзбек: voltaj 5. Түрік: voltajlama 6. Ағылшын: vaulting 7. Испан: volt 8. Неміс: Voltigieren 9. Француз: voltige 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ат ойнау (әскерлік атаулар) 12.Ұсыныстар. «Вольтижировка» сөзі қазақ тілінде «ат үстіндегі гимнастикалық ойын», «ат үстіндегі гимнастика» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
305. | өндіре будандастыру; өндіре шағылыстыру | воспроизводительное скрещивание | воспроизводительное скрещиваниеөндіре будандастыру; өндіре шағылыстыруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өндіре шағылыстыру – екі немесе одан да көп тұқымнан жаңа, жетілдірілген тұқымды жасау үшін қолданылатын ауылшаруашылық жануарларын өсіру әдісі. 2. Әзербайжан: reproduktiv xaç 3. Қырғыз: репродукциялык крест 4. Өзбек: reproduktiv xoch 5. Түрік: üreme melezleme 6. Ағылшын: reproductive crossing 7. Испан: cruzamiento reproductivo 8. Неміс: reproduktive Kreuzung 9. Француз: croisement reproducteur 10. Бекітілген нұсқасы: вводное скрещивание – кіріспе будандастыру (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Воспроизводительное скрещивание» сөз тіркесі қазақ тілінде «өндіре шағылыстыру» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
306. | салт атты | всадник | всадниксалт аттыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Салт атты – атқа мінген адам. 2. Әзербайжан: atlı 3. Қырғыз: чабандес 4. Өзбек: otliq 5. Түрік: binici 6. Ағылшын: the rider 7. Испан: jinete 8. Неміс: Reiter 9. Француз: cavalier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: всадник - салт атты (тарих) 12.Ұсыныстар. «Всадник» сөз тіркесі қазақ тілінде «салт атты» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
307. | көрме, аткөрме | выводка | выводкакөрме, аткөрмеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көрме, аткөрме – комиссия, сатып алушылар, көрермендер алдында арнайы жабдықталған алаңда жылқылардың қысқамерзімді көрмесі. 2. Әзербайжан: bala 3. Қырғыз: тукум 4. Өзбек: zoti 5. Түрік: kuluçka 6. Ағылшын: of the brood 7. Испан: nidada 8. Неміс: Brut 9. Француз: couvée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: выводка лошадей – аттар көрмесі (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Выводка» сөз тіркесі қазақ тілінде «көрме», «аткөрме» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
308. | жылқы көрсететін шеңбер, аткөрме шеңбері | выводной круг | выводной кругжылқы көрсететін шеңбер, аткөрме шеңберіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы көрсететін шеңбер, аткөрме шеңбері – жылқыларды өсіруге арналған тегіс алаң. 2. Әзербайжан: çıxış dairəsi 3. Қырғыз: жыйынтык чөйрөсү 4. Өзбек: chiqish doirasi 5. Түрік: çıkış çemberi 6. Ағылшын: the breeding circle 7. Испан: círculo de salida 8. Неміс: Ausgabekreis 9. Француз: cercle de sortie 10. Бекітілген нұсқасы: выводной – шығарушы (1998) 11. Заңнамадағы қолданысы: выводной – баж 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «выводной круг» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы көрсететін шеңбер» немесе «аткөрме шеңбері» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
309. | атты салтанатты жүргізудің жоғары мектебі, салт міністің жоғары мектебі | высшая школа верховой езды | высшая школа верховой ездыатты салтанатты жүргізудің жоғары мектебі, салт міністің жоғары мектебіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атты салтанатты жүргізудің жоғары мектебі, салт міністің жоғары мектебі – шабандоз әр түрлі жүрістерде жылқыны басқару өнерін көрсететін спорт түрі. 2. Әзербайжан: ali binicilik məktəbi 3. Қырғыз: ат минүү жогорку мектеби 4. Өзбек: oliy ot minish maktabi 5. Түрік: yüksek binicilik okulu 6. Ағылшын: the higher riding school 7. Испан: escuela superior de equitación 8. Неміс: höhere Reitschule 9. Француз: école supérieure équitation 10. Бекітілген нұсқасы: верховая езда – салт міну (2019); езда верховая – салт атпен жүру (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: высшая школа - жоғары мектеп (педагогика және психология) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «высшая школа верховой езды» сөз тіркесі қазақ тілінде «атты салтанатты жүргізудің жоғары мектебі» немесе «салт міністің жоғары мектебі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
310. | жүк артатын ер, жүк салатын ер | вьючное седло | вьючное седложүк артатын ер, жүк салатын ерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүк артатын ер, жүк салатын ер – жүкті тасымалдауға арналған ер-тоқым. 2. Әзербайжан: paket yəhər 3. Қырғыз: таңгак ээр 4. Өзбек: paketli egar 5. Түрік: yük eyeri 6. Ағылшын: pack saddle 7. Испан: silla de carga 8. Неміс: Sattelzug 9. Француз: selle de bât 10. Бекітілген нұсқасы: вьючные – жүк аттары (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: қом ер (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «вьючное седло» сөз тіркесі қазақ тілінде «жүк артатын ер» сөз тіркесімен аударылады.
| -1 |
311. | Вят жылқы тұқымы | вятская порода лошадей | вятская порода лошадейВят жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Вят жылқы тұқымы – XVII ғасырдың аяғы мен XVIII ғасырдың басында қазіргі Киров облысы мен Удмуртия аумағында қалыптасқан солтүстік орман типті жылқылардың жергілікті тұқымы. 2. Әзербайжан: vyat at cinsi 3. Қырғыз: вят жылкыларынын тукуму 4. Өзбек: vyat ot zoti 5. Түрік: atların vyat cinsi 6. Ағылшын: Vyat breed of horses 7. Испан: raza de caballos Vyat 8. Неміс: vyat-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux vyat 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «вятская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «вят жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
312. | атшалбар | галифе | галифеатшалбарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тізеден жоғары жағы делдиген тар балақты шалбар, тар балақты шалбар, галифе, атшалбар (фр. Galliffet «шалбар») – тізеден жоғары жағы делдиген тар балақты шалбар. 2. Әзербайжан: halif 3. Қырғыз: галифе 4. Өзбек: kiyim kiyimi 5. Түрік: pantolon 6. Ағылшын: breeches 7. Испан: pantalón de montar 8. Неміс: Reithose 9. Француз: culotte bouffante 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: галифе (жеңіл және тоқыма өнеркәсібі); галифе верблюда – тізе шудасы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Галифе» сөзі қазақ тілінде «атшалбар» сөзімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
313. | сағақ | ганаш | ганашсағақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сағақ – жылқының төменгі жақ сүйектерінің жоғарғы бөлігінің атауы. 2. Әзербайжан: qanaşi 3. Қырғыз: ганаши 4. Өзбек: ganashi 5. Түрік: ganaşlar 6. Ағылшын: ganache 7. Испан: ganashi 8. Неміс: Ganache 9. Француз: ganache 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ганаш – сағақ (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Ганаш» сөзі қазақ тілінде «сағақ» сөзімен аударылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
314. | Ганновер жылқы тұқымы | ганноверская порода лошадей | ганноверская порода лошадейГанновер жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ганновер жылқы тұқымы – Еуропадағы ең үлкен жартылай тұқымды жылқы түрі. 2. Әзербайжан: hannover at cinsi 3. Қырғыз: ганновер жылкы тукуму 4. Өзбек: gannover ot zoti 5. Түрік: hanover at ırkı 6. Ағылшын: hanoverian breed of horses 7. Испан: raza de caballo de hannover 8. Неміс: hannoversche Pferderasse 9. Француз: race de chevaux de hanovre 10. Бекітілген нұсқасы: ганновер – ганновер (2019); порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: ганноверская лошадь – ганновер жылқысы 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ганноверская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «ганновер жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
315. | жылқы гигиенасы | гигиена лошади | гигиена лошадижылқы гигиенасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы гигиенасы (еж. гр. ὑγιεινή – «дені сау») – қоршаған орта факторларының жылқы денсаулығына әсерін зерттейтін аурулардың алдын алуға, өмір сүрудің оңтайлы жағдайларын қамтамасыз етуге, денсаулықты нығайтуға және өмірді ұзартуға бағытталған шаралар (санитарлық нормалар мен ережелер). 2. Әзербайжан: at gigiyenası 3. Қырғыз: жылкынын гигиенасы 4. Өзбек: ot gigienasi 5. Түрік: at hijyeni 6. Ағылшын: hygiene horses 7. Испан: higiene del caballo 8. Неміс: Pferdehygiene 9. Француз: hygiène du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: гигиена больничная - ауруханалық гигиена (2017); гигиена голоса – дауыс күтімі (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: жылқы гигиенасы (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «гигиена лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы гигиенасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
316. | голштин жылқы тұқымы | голштинская порода лошадей | голштинская порода лошадейголштин жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Голштин жылқы тұқымы – ХІІІ ғасырдан бастау алатын неміс жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: Holstein at cinsi 3. Қырғыз: Голштейн жылкы тукуму 4. Өзбек: Golshteyn ot zoti 5. Түрік: holstein at ırkı 6. Ағылшын: Holstein breed of horses 7. Испан: raza de caballos Holstein 8. Неміс: holsteinische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux Holstein 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: голштинская – голштиндік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «голштинская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «голштин жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
317. | жылқыларды топтастырып асырау; жылқыны топтап бағу | групповое содержание лошадей | групповое содержание лошадейжылқыларды топтастырып асырау; жылқыны топтап бағуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқыларды топтастырып асырау, жылқыны топтап бағу – әдетте, жұмыс күші ретінде пайдаланылатын жылқылар мен асыл тұқымды төлдерді топтау. 2. Әзербайжан: qrup at baxımı 3. Қырғыз: топторду багуу 4. Өзбек: otlarni guruhlash 5. Түрік: atların grup içeriği 6. Ағылшын: group maintenance of horses 7. Испан: grupo de mantenimiento de caballos 8. Неміс: gruppengehalt von Pferden 9. Француз: contenu de groupe des chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: содержание – ұстау, қызмет көрсету, ғимаратты күтіп ұстау, мазмұн, мөлшер, құрам (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: групповой – топтық 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «групповое содержание лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқыларды топтастырып асырау» немесе «жылқыны топтап бағу» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
318. | жылқыларды топтастырып баптау; жылқыны топтап баптау | групповой тренинг лошадей | групповой тренинг лошадейжылқыларды топтастырып баптау; жылқыны топтап баптауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқыларды топтастырып баптау, жылқыны топтап баптау – жас жануарлардың денсаулығын нығайту және жалпы физикалық дамуы үшін қолданылатын баптау түрі. 2. Әзербайжан: qrup at təlimi 3. Қырғыз: топтук окутуу аттары 4. Өзбек: guruh otlarini tayyorlash 5. Түрік: atların grup eğitimi 6. Ағылшын: group training of horses 7. Испан: entrenamiento de caballos en grupo 8. Неміс: Gruppentraining für Pferde 9. Француз: formation de groupe de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: групповой реактив – топтық реактив (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: тренинг – тренинг 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «групповой тренинг лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқыларды топтастырып баптау» немесе «жылқыны топтап баптау» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
319. | ауыздық | грызло | грызлоауыздықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауыздық – жүгеннің екі сулық арасына бекітілген жылқы аузына кигізілетін бөлшегі. 2. Әзербайжан: nibble 3. Қырғыз: кемирүүчү 4. Өзбек: nibble 5. Түрік: kemiriyordu 6. Ағылшын: gnawed 7. Испан: royo 8. Неміс: Nagte 9. Француз: rongeai 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ауыздық, сулық (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Грызло» сөзі қазақ тілінде «ауыздық» сөзімен аударылады.
| +13 |
320. | құлақбау | гуж | гужқұлақбауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құлақбау – доғаның көмегімен жетекті арбаға бекітетін қысқыштағы былғары ілмек. 2. Әзербайжан: quzh 3. Қырғыз: катталуу 4. Өзбек: gouge 5. Түрік: guzh 6. Ағылшын: guzh 7. Испан: lazo 8. Неміс: Guz 9. Француз: mancelle 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: құлақбау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Гуж» сөзі қазақ тілінде «құлақбау» сөзімен аударылады.
| +13 |
321. | Дағыстан жылқысы | дагестанские лошади | дагестанские лошадиДағыстан жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дағыстан жылқысы – алуан түрлілігімен ерекшеленетін Дағыстан халықтарының жылқысы. 2. Әзербайжан: Dağıstan atları 3. Қырғыз: Дагестан аттары 4. Өзбек: Dog`iston otlari 5. Түрік: Dağıstan atları 6. Ағылшын: Dagestan horses 7. Испан: caballos de Daguestán 8. Неміс: dagestanische Pferde 9. Француз: chevaux du Daghestan 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дагестанский – дағыстандық 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «дагестанские лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «Дағыстан жылқысы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
322. | жылқының қозғалтқыш аппараты; жылқының қозғалыс аппараты | двигательный аппарат лошади | двигательный аппарат лошадижылқының қозғалтқыш аппараты; жылқының қозғалыс аппаратыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының қозғалыс аппараты (лат. apparatus «дайындық; жадық; құрал») – пассивті (сүйек, шеміршек және қаңқаны құрайтын байламдар) және белсенді қозғалыс мүшелерінен (бұлшықеттерден) тұратын ерікті қозғалыс жүйесі. 2. Әзербайжан: atın motor aparatı 3. Қырғыз: аттын кыймылдаткыч аппараты 4. Өзбек: otning motor apparati 5. Түрік: at tahrik sistemi 6. Ағылшын: motor apparatus horses 7. Испан: motor del caballo 8. Неміс: der Motor des Pferdes 9. Француз: moteur de cheval 10. Бекітілген нұсқасы: двигатель – қозғалтқыш (2015); аппарат – аппарат (2014) 11. Заңнамадағы қолданысы: двигательный аппарат – қозғалыс аппараты 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «двигательный аппарат лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының қозғалыс аппараты» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
323. | екі дөңгелекті жеңіл арба | двуколка | двуколкаекі дөңгелекті жеңіл арбаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Екі дөңгелекті арба – екі доңғалақты ат арбасы. Соғыс кезінде дәріхана, санитарлық, снаряд, картридж, пулемет арбалары ретінде, сондай-ақ жеке құрамды тасымалдау үшін пайдаланылды. Жанар-жағармай материалдары мен басқа сұйықтықтарды тасымалдау үшін «бидон» деп аталатын арнайы екі доңғалақты арбалар қолданылды. 2. Әзербайжан: bicolor 3. Қырғыз: таяк 4. Өзбек: ikki qo`g`irchoq 5. Түрік: iki dilim 6. Ағылшын: gig 7. Испан: carruaje 8. Неміс: zweirädriger Karren 9. Француз: diptyque 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: қос дөңгелекті арба (тарих) 12.Ұсыныстар. «Двуколка» сөзі қазақ тілінде «екі дөңгелекті жеңіл арба» немесе «екі дөңгелекті арба» сөз тіркесімен аударылады.
| +1 |
324. | өжіре (жылқы тұратын орын) | денник | денник өжіре (жылқы тұратын орын) Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өжіре (жылқы тұратын орын) – (жергілікті) ірі қара малға арналған бөлек кең қора. 2. Әзербайжан: dennik 3. Қырғыз: денник 4. Өзбек: dennik 5. Түрік: dennik 6. Ағылшын: stall 7. Испан: establo 8. Неміс: Dennik 9. Француз: stalle 10. Бекітілген нұсқасы: денник - күндік атқора (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: денник - лапас 12.Ұсыныстар. «Денник» сөзі қазақ тілінде «өжіре» сөзімен аударылады.
| +5 |
325. | жабы | джабе | джабежабыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабы – байырғы қазақ жылқысының бір түрі. 2. Әзербайжан: jabe 3. Қырғыз: жабе 4. Өзбек: jabe 5. Түрік: jabe 6. Ағылшын: jabe 7. Испан: jabe 8. Неміс: Jabe 9. Француз: Jabe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жабы (тарих) 12.Ұсыныстар. «Жабы» сөзі орыс тілінде «джабе» сөзімен аударылады.
| +13 |
326. | дилижанс (көп орынды пәуеске арба) | дилижанс | дилижансдилижанс (көп орынды пәуеске арба)Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дилижанс (фр. carosse de diligence, «епті экипаж») – жолаушылар мен поштаны тасымалдауға арналған көп орындық пәуеске (теміржолдар мен автокөліктерді дамытуға дейін қолданылған). 2. Әзербайжан: stagecoach 3. Қырғыз: кирүү 4. Өзбек: stagecoach 5. Түрік: posta arabası 6. Ағылшын: stagecoach 7. Испан: diligencia 8. Неміс: Postkutsche 9. Француз: diligence 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дилижанс - дилижанс 12.Ұсыныстар. «Дилижанс» сөзі қазақ тілінде «дилижанс» сөзімен аударылады.
| +11 |
327. | дон жылқы тұқымы | донская порода лошадей | донская порода лошадейдон жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дон жылқы тұқымы – XVIII-XIX ғасырларда қазіргі Ростов облысының аумағында 1813-1815 жылдардағы шетелдік жорықтардан оралғаннан кейін өсірілген жылқы және жылқы сорттарының жергілікті орыс тұқымы. 2. Әзербайжан: don at cinsi 3. Қырғыз: дон жылкы тукуму 4. Өзбек: don ot zoti 5. Түрік: don atları cinsi 6. Ағылшын: don breed of horses 7. Испан: raza de caballos don 8. Неміс: don-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux du don 10. Бекітілген нұсқасы: порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «донская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «Дон жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
328. | машықтандыру, үйрету | дрессировка | дрессировкамашықтандыру, үйретуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Машықтандыру, үйрету (фр. dresser «түзету; үйрету») – әртүрлі шартты рефлекстерді, дағдыларды дамыту және бекіту үшін жануарларға арналған оқыту әрекеттерінің кешені. 2. Әзербайжан: təlim 3. Қырғыз: окутуу 4. Өзбек: trening 5. Түрік: eğitim 6. Ағылшын: training 7. Испан: adiestramiento 8. Неміс: Dressur 9. Француз: dressage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: үйрету (мәдениет және өнер) 12.Ұсыныстар. «Дрессировка» сөзі қазақ тілінде «үйрету» сөзімен аударылады.
| +11 |
329. | табиғи кедергі, тосқауыл | естественные препятствия | естественные препятствиятабиғи кедергі, тосқауылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Табиғи кедергі – қозғалыстың баяулауына немесе тоқтауына әкеліп соқтыратын кедергілер. 2. Әзербайжан: təbii maneələr 3. Қырғыз: табигый тоскоолдуктар 4. Өзбек: tabiiy to`siqlar 5. Түрік: doğal engeller 6. Ағылшын: natural obstacles 7. Испан: obstáculos naturales 8. Неміс: natürliche Hindernisse 9. Француз: difficulté de terrain 10. Бекітілген нұсқасы: препятствие – кедергі (2020); естественный шаг – табиғи адым (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: табиғи кедергiлер (әскери іс) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «естественные препятствия» сөз тіркесі қазақ тілінде «табиғи кедергі» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
330. | табиғи көбею | естественное размножение | естественное размножениетабиғи көбеюСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Табиғи көбею – табиғаттағы кейбір организмдердің көбеюінің қалыпты тәсілі. 2. Әзербайжан: təbii çoxalma 3. Қырғыз: табигый көбөйтүү 4. Өзбек: tabiiy ko`payish 5. Түрік: doğal üreme 6. Ағылшын: natural reproduction 7. Испан: reproducción natural 8. Неміс: natürliche Fortpflanzung 9. Француз: reproduction naturelle 10. Бекітілген нұсқасы: размножение документа – құжатты көбейту (2016); естественный шаг – табиғи адым (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: размножение – көбею 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «естественное размножение» сөз тіркесі қазақ тілінде «табиғи көбею» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
331. | сүйек тасу, сүйек өсу, сүйектену | жабка | жабкасүйек тасу, сүйек өсу, сүйектенуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүйек тасу, сүйек өсу, сүйектену – жылқының алдыңғы және артқы аяқтарында болатын кемістік, жылқы тұяғының шұңқыр және тәж сүйектеріндегі қоюлану және өсу. Себептері: дене бітімінің әлсіздігі, сүйектің дамымауы, рахит, аяқ-қолдардың дұрыс орналаспауы, шамадан тыс ауыр жұмыс, нашар өсу жағдайлары және т. б. құрсау, жылқының тұяғының шұңқыр және тәж сүйектеріндегі қоюлану және өсу. 2. Әзербайжан: gill 3. Қырғыз: бакалар 4. Өзбек: qurbaqa 5. Түрік: kurbağa 6. Ағылшын: toad 7. Испан: sapo 8. Неміс: Kröte 9. Француз: crapaud 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жабка - жабка 12.Ұсыныстар. «Жабка» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүйек тасу», «сүйек өсу» сөз тіркестерімен, «сүйектену» сөзімен аударылады.
| +11 |
332. | биенің буаздығы | жеребость | жеребостьбиенің буаздығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Биенің буаздығы – биенің аналық клеткасынан ұрық дамып жетілгенге дейінгі физиологиялық күйі. 2. Әзербайжан: püşkatma 3. Қырғыз: кулун 4. Өзбек: eshak 5. Түрік: tay 6. Ағылшын: foal 7. Испан: potros 8. Неміс: Fohlen 9. Француз: étalon 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: биенiң буаздығы (iштiлiгi) (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Жеребость» сөз тіркесі қазақ тілінде «биенің буаздығы» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
333. | құлын еті, тай еті | жеребятина | жеребятинақұлын еті, тай етіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құлын еті, тай еті – аса бағалы тағамдық шикізат, жылқы өнімі. 2. Әзербайжан: ayğır 3. Қырғыз: кулун ети 4. Өзбек: eshak 5. Түрік: tay 6. Ағылшын: foal 7. Испан: potro 8. Неміс: Fohlen 9. Француз: Poulain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: құлын еті (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Жеребость» сөз тіркесі қазақ тілінде «құлын еті» немесе «тай еті» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
334. | салт аттының таза салмағы | живая масса всадника | живая масса всадникасалт аттының таза салмағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Салт аттының таза салмағы – ат спортында тек ересек үштікке қатысушыларда шабандоздың таза салмағы далалық сынақтарда ертоқыммен және жылқының басқа жабдықтарымен бірге 75 кг-нан бастап шектеледі. Егер шабандоздың таза салмағы аз болса, ол жарыстан шығарылады. 2. Әзербайжан: sürücünün canlı Çəkisi 3. Қырғыз: атчандын тирүү массасы 4. Өзбек: chavandozning tirik vazni 5. Түрік: binicinin canlı kütlesi 6. Ағылшын: live weight rider 7. Испан: masa viva del jinete 8. Неміс: lebende Masse des Reiters 9. Француз: masse vivante du cavalier 10. Бекітілген нұсқасы: масса – масса (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: живая масса птицы – құстың тірідей массасы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «живая масса всадника» сөз тіркесі қазақ тілінде «салт аттының таза салмағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
335. | жылқының тірідей салмағы | живая масса лошади | живая масса лошадижылқының тірідей салмағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының тірідей салмағы – жылқылардың тірі салмағы олардың дамуы мен шомбалдығын, семіздігін, тарту күшін, жүк көтергіштігін, сою шығымдылығын анықтайды. Ересек жылқылар тірі салмағы бойынша ауыр (600 кг және одан көп), орташа (450-550 кг) және ұсақ (450 кг дейін) болып бөлінеді. 2. Әзербайжан: atın canlı çəkisi 3. Қырғыз: аттын тирүү массасы 4. Өзбек: otning tirik vazni 5. Түрік: atın canlı kütlesi 6. Ағылшын: live weight horse 7. Испан: peso vivo del caballo 8. Неміс: lebende Masse des Pferdes 9. Француз: masse vivante du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: масса – масса (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: живая масса птицы – құстың тірідей массасы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «живая масса лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының тірідей салмағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
336. | шабандоз | жокей | жокей шабандоз Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шабандоз (ағ. jockey «жігіт; жокей, шабандоз») – ат бәйгесіне қатысатын спортшы. Шабандоз төзімді, епті болып келеді. 2. Әзербайжан: jokey 3. Қырғыз: жокей 4. Өзбек: jokey 5. Түрік: jokey 6. Ағылшын: jockey 7. Испан: jockey 8. Неміс: Jockey 9. Француз: jockey 10. Бекітілген нұсқасы: жокей - жокей, атсейіс (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. «Жокей» сөзі қазақ тілінде «шабандоз» сөзімен аударылады.
| +13 |
337. | шабандоздың бас киімі | жокейка | жокейкашабандоздың бас киіміСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шабандоздың бас киімі – бастың жоғарғы жағына мықтап бекітілген күнқағары бар бас киім. 2. Әзербайжан: jokey 3. Қырғыз: жокейка 4. Өзбек: jokey 5. Түрік: jokey 6. Ағылшын: jockey 7. Испан: jockey 8. Неміс: Jockey 9. Француз: jockeika 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: шабандоз қалпағы (жеңіл және тоқыма өнеркәсібі) 12.Ұсыныстар. «Жокейка» сөзі қазақ тілінде «шабандоздың бас киімі» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
338. | бұғалық салып ұстау, арқан тастап ұстау
| заарканить | заарканитьбұғалық салып ұстау, арқан тастап ұстау
Саласы Этимологиясы ДефинициясыБұғалық салып ұстау, арқан тастап ұстау – арқанның көмегімен ұстап алу. 2. Әзербайжан: park etmək 3. Қырғыз: өчүрүү 4. Өзбек: to`qmoq 5. Түрік: çekiçle 6. Ағылшын: lassoed 7. Испан: zaarkanit 8. Неміс: Einparken 9. Француз: zarkanit 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. «Заарканить» сөзі қазақ тілінде «бұғалық салып ұстау» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
339. | зауыттық аталық із, зауыттық ататұқым
| заводская линия | заводская линиязауыттық аталық із, зауыттық ататұқым
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Зауыттық аталық із, зауыттық ататұқым – текті атадан шыққан, құнды өнімді қасиеттерге ие және мақсатты таңдау мен іріктеп алу арқылы сақталатын басқа да ерекшеліктерге ие жануарлар тобы. 2. Әзербайжан: zavod xətti 3. Қырғыз: фабрика линиясы 4. Өзбек: zavod liniyasi 5. Түрік: fabrika hattı 6. Ағылшын: factory line 7. Испан: línea de fábrica 8. Неміс: fabrik Linie 9. Француз: ligne d`usine 10. Бекітілген нұсқасы: контроль заводской – зауыттық бақылау (2015); линия – сызық (2020); линия – желі (2004) 11. Заңнамадағы қолданысы: заводской – зауыттық; линия - желі 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «заводская линия» сөз тіркесі қазақ тілінде «зауыттық ататұқым» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
340. | зауыттық тұқымдар | заводские породы | заводские породызауыттық тұқымдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Зауыттық тұқым – адам мақсатты түрде жұмыс істеген, жүйелі іріктеу арқылы өсірілген жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: zavod cinsləri 3. Қырғыз: заводдук породалар 4. Өзбек: zavod zotlari 5. Түрік: fabrika ırkları 6. Ағылшын: factory breeds 7. Испан: razas de plantas 8. Неміс: fabrikrassen 9. Француз: races végétales 10. Бекітілген нұсқасы: контроль заводской – зауыттық бақылау (2015); порода – жыныс (1971-1981); порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: заводской – зауыттық; линия – желі 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «заводские породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «зауыттық тұқым» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
341. | төбел | звезда | звезда төбел Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Төбел – жылқы малының маңдайында болатын дөңгелек ақ дақ. 2. Әзербайжан: ulduz 3. Қырғыз: жылдыз 4. Өзбек: yulduz 5. Түрік: yildiz 6. Ағылшын: star 7. Испан: estrella 8. Неміс: der Stern 9. Француз: étoile 10. Бекітілген нұсқасы: звезда - жұлдыз (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: звезда - жұлдыз 12.Ұсыныстар. «Звезда» сөзі қазақ тілінде жылқы шаруашылығы саласында «төбел» сөзімен аударылады.
| +13 |
342. | инбридинг | инбридинг | инбридингинбридинг Саласы Этимологиясы ДефинициясыИнбридинг (ағ. inbreeding «in» сөзінен «ішінде» + breeding «өсіру») – гомогамия формасы, организмдердің (жануарлардың немесе өсімдіктердің) бір популяциясында бір-бірімен тығыз байланысты формаларды будандастыру. «Инбридинг» термині әдетте жануарларға қатысты қолданылады. 2. Әзербайжан: qohumluq 3. Қырғыз: инбридинг 4. Өзбек: qarindoshlararo nikoh 5. Түрік: akrabalık 6. Ағылшын: inbreeding 7. Испан: endogamia 8. Неміс: Inzucht 9. Француз: consanguinité 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: инбридинг – инбридинг (биология) 12.Ұсыныстар. «Инбридинг» сөзі қазақ тілінде «инбридинг» сөзімен аударылады.
| +13 |
343. | жорға жылқы | иноходец | иноходецжорға жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жорға – адамға жайлы жүрісті жылқы. Кейбір құлын туғаннан-ақ жорға болады. Жорғаның аяң жорға, үш аяң жорға, тайпалған жорға, су шайқалмас жорға, байпаң жорға, төкпе жорға деген түрлері бар. 2. Әзербайжан: qiraqdan guden 3. Қырғыз: жоорга 4. Өзбек: pacer 5. Түрік: bir keşiş 6. Ағылшын: pacer 7. Испан: amador 8. Неміс: Wanderer 9. Француз: inoccupé 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жорға (тарих) 12.Ұсыныстар. «Иноходец» сөзі қазақ тілінде «жорға» сөзімен аударылады.
| +1 |
344. | жорға (шабыс түрі) | иноходь | иноходьжорға (шабыс түрі)Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жорға (шабыс түрі) – жорға мінген шабандоздар жарысы; ұлттық ат спорты түрлерінің бірі. 2. Әзербайжан: ambalaj 3. Қырғыз: жоорго 4. Өзбек: pacer 5. Түрік: yürüyüş 6. Ағылшын: amble 7. Испан: ambladura 8. Неміс: Paßgang 9. Француз: amble 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: иноходь - жорға (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Иноходь» сөзі қазақ тілінде «жорға» сөзімен аударылады.
| +1 |
345. | жылқының ішкі құрылысы | интерьер лошади | интерьер лошадижылқының ішкі құрылысы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының ішкі құрылысы (лат. interior «ішкі») – жануарлардың ішкі морфофизиологиялық және биохимиялық қасиеттері. 2. Әзербайжан: atın içi 3. Қырғыз: жылкынын ичи 4. Өзбек: otning ichki qismi 5. Түрік: atın iç kısmı 6. Ағылшын: horse interior 7. Испан: interior del caballo 8. Неміс: das Innere des Pferdes 9. Француз: intérieur de cheval 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: интерьер сельскохозяйственных животных – малдың ішкі құрылысы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Интерьер лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының ішкі құрылысы» сөз тіркесімен аударылады.
| +1 |
346. | иомуд жылқы тұқымы | иомудская порода лошадей | иомудская порода лошадейиомуд жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Иомуд жылқы тұқымы – қазіргі Түркіменстанда йомуд түрікмен тайпасы өсірген ең көне жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: ıomuda at cinsi 3. Қырғыз: иомуд жылкы тукуму 4. Өзбек: iomud ot zoti 5. Түрік: yomuda at ırkı 6. Ағылшын: iomud horse 7. Испан: raza de caballo de yomud 8. Неміс: iomud-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux yomuda 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «иомудская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «иомуд жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
347. | жылқытану | иппология | иппологияжылқытану Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Иппология, жылқытану (жылқы туралы ғылым) (еж.гр. ἵππος «жылқы» және λόγος «сөз») – жылқы туралы ғылым, жылқылардың анатомиясын, физиологиясын, көбею биологиясын, тұқымның пайда болуын және т.б. зерттейді. 2. Әзербайжан: hippologiya 3. Қырғыз: иппология 4. Өзбек: gippologiya 5. Түрік: hipoloji 6. Ағылшын: breed 7. Испан: hipología 8. Неміс: hippologie 9. Француз: hippologie 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: иппология – иппология (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Иппология» сөзі қазақ тілінде «иппология» немесе «жылқытану» сөздерімен аударылады.
| +3 |
348. | биені қолдан ұрықтандыру | искусственное осеменение кобыл | искусственное осеменение кобылбиені қолдан ұрықтандыруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Биені қолдан ұрықтандыру – жасанды әдіспен ұрғашының жыныс жолына жануардың шәует жасушасын енгізу. 2. Әзербайжан: maresin süni mayalanması 3. Қырғыз: бээлерди жасалма уруктандыруу 4. Өзбек: mareslarni sun`iy urug`lantirish 5. Түрік: kısrakların suni tohumlaması 6. Ағылшын: artificial insemination of mares 7. Испан: inseminación artificial de yeguas 8. Неміс: künstliche Befruchtung von Stuten 9. Француз: insémination artificielle des juments 10. Бекітілген нұсқасы: вскармливание искусственное – қолдан қоректендіру (2017) 11. Заңнамадағы қолданысы: искусственное осеменение – қолдан ұрықтандыру (ауыл шаруашылығы); кобыла – бие (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «искусственное осеменение кобыл» сөз тіркесі қазақ тілінде «биені қолдан ұрықтандыру» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
349. | жасанды тосқауыл, жасанды кедергі | искусственные препятствия | искусственные препятствияжасанды тосқауыл, жасанды кедергіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жасанды тосқауыл, жасанды кедергі – тірі организмдердің өмір сүруіне кедергі тудыратын тосқауылдар. 2. Әзербайжан: süni maneələr 3. Қырғыз: жасалма тоскоолдуктар 4. Өзбек: sun`iy to`siqlar 5. Түрік: yapay engeller 6. Ағылшын: artificial obstacles 7. Испан: obstáculos artificiales 8. Неміс: künstliche Hindernisse 9. Француз: obstacles artificiels 10. Бекітілген нұсқасы: искусственные липоидные мембраны – жасанды липоидті мембраналар (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: жасанды тосқауылдар (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «искусственные препятствия» сөз тіркесі қазақ тілінде «жасанды тосқауыл» немесе «жасанды кедергі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
350. | жылқы сынау | испытания лошадей | испытания лошадейжылқы сынауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы сынау, ат сынау – қолданыстағы ережелер мен әдістемелерге сәйкес жылқылардың жұмыс қабілеттілігінің деңгейін анықтау рәсімі. 2. Әзербайжан: at sınaqları 3. Қырғыз: жылкы сыноолору 4. Өзбек: ot sinovlari 5. Түрік: atların denemeleri 6. Ағылшын: horse trials 7. Испан: pruebas de caballos 8. Неміс: Pferdetests 9. Француз: essais de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: испытание – сынақ (1971-1981); испытания стендовые – стенділік сынау (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: испытания лошадей - сынақтан өткізу 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «искусственные препятствия» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы сынау» немесе «ат сынау» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
351. | қабарда жылқы тұқымы | кабардинская порода лошадей | кабардинская порода лошадейқабарда жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қабарда жылқы тұқымы – ең көне жергілікті мініс жылқы тұқымдарының бірі. Кабардин (оның кезінде тек адыг) Бұл жылқы тұқымының келесі түрі ең көп таралған: шоолох, бечкан, куденет, қырымшокал, жерешти, абук, хагундоко, шеджароко, ачатыр, Трамп және шагди. Ең көп таралған және әйгілі түрі – шоолох пен беккан болды. 2. Әзербайжан: kabardian at cinsi 3. Қырғыз: кабарда жылкы тукуму 4. Өзбек: kabardiyalik ot zoti 5. Түрік: kabardey at ırkı 6. Ағылшын: kabardian horse breed 7. Испан: raza de caballo kabardian 8. Неміс: kabardinische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux kabardins 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «кабардинская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «қабарда жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
352. | салт аттылар шеруі | кавалькада | кавалькадасалт аттылар шеруіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Салт аттылар шеруі (итал. cavalcare «атқа міну») – бір бағытта келе жатқан салт аттылар тобы. 2. Әзербайжан: cavalcade 3. Қырғыз: кавалькада 4. Өзбек: kavalkada 5. Түрік: süvari süvari 6. Ағылшын: cavalcade 7. Испан: cabalgata 8. Неміс: Kavalkade 9. Француз: cavalcade 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: атты әскерлер тобы (тарих) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «кавалькада» сөзі қазақ тілінде «кавалькада» сөзімен немесе «салт аттылар шеруі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
353. | қазақы жылқы тұқымы | казахская порода лошадей | казахская порода лошадейқазақы жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазақы жылқы тұқымы – қазіргі Қазақстан аумағында өсірілген және қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында және оған іргелес аумақтарда өсірілетін жергілікті дала жылқысы. 2. Әзербайжан: qazax at cinsi 3. Қырғыз: казак жылкы тукуму 4. Өзбек: qozoq ot zoti 5. Түрік: Kazak at ırkı 6. Ағылшын: Kazakh horse breed 7. Испан: raza de caballo kazajo 8. Неміс: kasachische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux kazakhe 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «казахская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «қазақы жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
354. | қазақы жабы жылқы | казахская лошадь типа «джабе» | казахская лошадь типа «джабе»қазақы жабы жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазақы жабы жылқы – байырғы қазақ жылқысының бір түрі. Қазақстанның оңтүстік-батыс және оңтүстік-шығысында өсіріледі. 2. Әзербайжан: "cabe" tipli qazax atı 3. Қырғыз: "жабе" тибиндеги казак жылкысы 4. Өзбек: "jabe"tipidagi qozoq oti 5. Түрік: «jabe» tipi Kazak atı 6. Ағылшын: Kazakh horse type "jabe" 7. Испан: caballo kazajo tipo "Jabe" 8. Неміс: kasachisches Pferd vom Typ «jabe» 9. Француз: cheval kazakh de type «Jabe» 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: джабе – жабы (тарих); казахская лошадь – қазақ жылқысы (тарих) 12.Ұсыныстар. «Казахская лошадь типа «джабе»» сөз тіркесі қазақ тілінде «Қазақы жабы жылқы» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
355. | жылқы басының жабуы, күләпара | капор | капоржылқы басының жабуы, күләпараСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы басының жабуы, күләпара (нидерл. kареr, kap «бас киім, қалпақ») – су өтпес үшін тымақтың сыртынан киетін бас киім. Күләпара. 1. [иран] э т н о г р а ф и я л ы қ. Су өтпес үшін тымақтың сыртынан киетін баскиім. 2. Сырт киімнің жағасына қосып тігілген баскиім, жамылғы. 2. Әзербайжан: başliq 3. Қырғыз: капор 4. Өзбек: kapor 5. Түрік: kaput 6. Ағылшын: kapor 7. Испан: capota 8. Неміс: Kapuze 9. Француз: capeline 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: капор (тарих) 12.Ұсыныстар. «Капор» сөзі қазақ тілінде «жылқы басының жабуы» сөз тіркесімен немесе «күләпара» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
356. | қарабайыр жылқы тұқымы | карабаирская порода лошадей | карабаирская порода лошадейқарабайыр жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарабайыр жылқы тұқымы – Өзбекстанның көне жылқысы, ортаазиялық арғымақтарды моңғол, араб және түрікмен жылқыларымен стихиялық шағылысу негізінде өсірілген жылқылардың жергілікті тұқымы. Қарабайыр тұқымы жоғары өту қасиеттерімен танымал болды. 2. Әзербайжан: karabair at cinsi 3. Қырғыз: карабаир жылкы тукуму 4. Өзбек: qorabayir ot zoti 5. Түрік: carabairian at ırkı 6. Ағылшын: karabair horse breed 7. Испан: raza de caballos de karabair 8. Неміс: die Karabair-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux de karabaïr 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: карабаир лошадь – қарабайыр жылқысы (тарих) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «карабаирская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «қарабайыр жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
357. | шоқырақ жүріс | кентер | кентершоқырақ жүрісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шоқырақ жүріс – бәйге атының негізгі жаттығу желісі. 2. Әзербайжан: canter 3. Қырғыз: кентер 4. Өзбек: kenter 5. Түрік: kenter 6. Ағылшын: kenter 7. Испан: Canter 8. Неміс: Kenter 9. Француз: canter 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: кентер - кентер (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Кентер» сөзі қазақ тілінде «шоқырақ жүріс» сөз тіркесімен аударылады.
| 0 |
358. | қырғыз жылқы тұқымы | киргизская порода лошадей | киргизская порода лошадейқырғыз жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қырғыз жылқы тұқымы – қырғыздардың ежелгі ата-бабаларының жылқыларынан шыққан тау жылқыларының тұқымы. Бұл жылқы тұқымына монғол және ішінара шығыс жылқы тұқымдары айтарлықтай әсер етті. Қырғыз жылқыларының айқын түрі: қысқа, көбінесе бұғы мойынды, өте берік тұяқты. Құрғақ жерлердегі орташа биіктігі 137 см. 2. Әзербайжан: qirğiz at cinsi 3. Қырғыз: кыргыз жылкы тукуму 4. Өзбек: qirg`iz ot zoti 5. Түрік: kırgız at ırkı 6. Ағылшын: kyrgyz horse breed 7. Испан: raza de caballo kirguisa 8. Неміс: kirgisische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux kirghize 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: киргизская лошадь – қырғыз жылқысы (тарих) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «киргизская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «қырғыз жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
359. | тағалау құралдары | ковочный инструмент | ковочный инструменттағалау құралдарыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тағалау құрал-саймандары – жылқылардың тұяқтарына тағаны бекітуге арналған құрал. 2. Әзербайжан: döymə aləti 3. Қырғыз: жасалма курал 4. Өзбек: soxta vosita 5. Түрік: dövme aleti 6. Ағылшын: forging tools 7. Испан: herramientas de forja 8. Неміс: Schmiedewerkzeug 9. Француз: outil de forgeage 10. Бекітілген нұсқасы: инструмент – құрал (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: тағалау құралы 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ковочный инструмент» сөз тіркесі қазақ тілінде «тағалау құрал-саймандары» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
360. | аяқ бүкіштігі | козинец | козинецаяқ бүкіштігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аяқ бүкіштігі – иілгіш сіңірлердің қысқаруына байланысты жүре келе пайда болған немесе туа біткен (иілгіш сіңірлердің қысқаруына байланысты) алдыңғы аяқтың қисаюы, білектің ешкінікі сияқты алға қарай созылуы. Бүкіш. 1. Сын есім. Жаурыны шығыңқы, еңкіш, бүкірлеу. 2. Қисық, қайқайған. 2. Әзербайжан: kozinets 3. Қырғыз: козинец 4. Өзбек: kozinets 5. Түрік: kozinets 6. Ағылшын: kozinets 7. Испан: kozinec 8. Неміс: kozinets 9. Француз: Kozinec 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: козинец - бүкіш 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «козинец» сөзі қазақ тілінде «аяқ бүкіштігі» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
361. | жылқы шаруашылығы, жылқы өсіру | коневодство | коневодствожылқы шаруашылығы, жылқы өсіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы шаруашылығы, жылқы өсіру – жылқы өсірумен және пайдаланумен айналысатын мал шаруашылығы саласы. 2. Әзербайжан: atçiliq 3. Қырғыз: жылкы чарбасы 4. Өзбек: otchilik 5. Түрік: at yetiştiriciliği 6. Ағылшын: horse breeding 7. Испан: cría de caballos 8. Неміс: Pferdezucht 9. Француз: élevage de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жылқы шаруашылығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Коневодство» сөзі қазақ тілінде «жылқы шаруашылығы» немесе «жылқы өсіру» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
362. | екі ат сүйретіп жүретін вагон, қос ат жегілетін ат | конка | конкаекі ат сүйретіп жүретін вагон, қос ат жегілетін атСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Екі ат сүйретіп жүретін вагон, қос ат жегілетін вагон, қосатты вагон, конка – теміржолды бу, жылу, электр немесе арқан тартқышқа ауыстырғанға дейін кеңінен қолданылған қоғамдық көлік түрі. 2. Әзербайжан: konka 3. Қырғыз: конка 4. Өзбек: konka 5. Түрік: konka 6. Ағылшын: horse 7. Испан: Conca 8. Неміс: Pferdebahn 9. Француз: omnibus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Конка» сөзі қазақ тілінде «екі ат сүйретіп жүретін вагон», немесе «қос ат жегілетін вагон», немесе «қосатты вагон» сөз тіркесімен, немесе «конка» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -3 |
363. | кедергілерден секіру; степль-чез | конкур, степль-чез | конкур, степль-чезкедергілерден секіру; степль-чезСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кедергілерден секіру (ағ. steeple-chase – төбені қуу) – алдын ала белгіленген бекетке дейін кедергілі жерлерден секіру. Стипл-чез алғаш рет 1792 жылы Англияда 8 миль (шамамен 13 км) қашықтықта өткізілді. Қазіргі уақытта стипл-чез ипподромдарда немесе далалық типтегі жасанды қозғалмайтын кедергілері бар арнайы жабдықталған жерлерде өткізіледі: ағашы кесілген жер, қазылған жер, қоршаулар, сондай-ақ құрғақ және сумен толтырылған арықтар және т. б. 2. Әзербайжан: atlama, steple-chez 3. Қырғыз: конкур, степл-чез 4. Өзбек: sakrash, qadam tashlash 5. Түрік: atlama, stepl-chaz 6. Ағылшын: show jumping, steplechase 7. Испан: Concourse, stephle-Chez 8. Неміс: wettkampf, steppchas 9. Француз: concour, steple-chez 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Конкур» сөзі қазақ тілінде «кедергілерден секіру» сөз тіркесімен, немесе «конкур» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
364. | жылқы зауыты | конный завод | конный заводжылқы зауытыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы зауыты – жылқы өсірумен, әдетте асыл тұқымды және жоғары сапалы ат спортымен (бұрын адам қызметінің барлық түрлері үшін) айналысатын, сондай-ақ жылқылардың бар тұқымдарын жетілдірумен және жаңа тұқымдарын құрумен айналысатын жылқы шаруашылығы. 2. Әзербайжан: atçılıq zavodu 3. Қырғыз: жылкы заводу 4. Өзбек: ot zavodi 5. Түрік: at fabrikası 6. Ағылшын: equestrian stud 7. Испан: granja caballar 8. Неміс: Gestüt 9. Француз: haras 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жылқы зауыты (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Конный завод» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы зауыты» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
365. | ат спорты жарыстары | конноспортивные соревнования | конноспортивные соревнованияат спорты жарыстарыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат спорты жарыстары – негізінен ойын-сауықтық маңызы бар ат спорты түрі. 2. Әзербайжан: atçılıq yarışları 3. Қырғыз: ат оюндары 4. Өзбек: ot sporti musobaqalari 5. Түрік: binicilik yarışmaları 6. Ағылшын: equestrian competitions 7. Испан: competiciones ecuestres 8. Неміс: Pferdesportwettbewerbe 9. Француз: compétitions équestres 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: атспорты жарыстары (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Конноспортивные соревнования» сөз тіркесі қазақ тілінде «ат спорты жарыстары» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
366. | ат спорты | конный спорт | конный спортат спортыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат спорты – жылқылардың қатысуымен өтетін атқа мінудің әртүрлі тәсілдері, жарыс түрлері, спорттық ойындар мен жаттығулар. 2. Әзербайжан: atçılıq idmanı 3. Қырғыз: ат спорту 4. Өзбек: ot sporti 5. Түрік: binicilik 6. Ағылшын: horse riding 7. Испан: equitación 8. Неміс: Pferdesport 9. Француз: équitation 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: конный спорт - ат спорты 12.Ұсыныстар. «Конный спорт» сөз тіркесі қазақ тілінде «ат спорты» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
367. | оташы, жылқы дәрігері | коновал | коновалоташы, жылқы дәрігеріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Оташы, жылқы дәрігері – ауылды жерлерде дәстүрлі түрде малға қызмет көрсететін және оны емдейтін маманның атауы. Қазір оның міндеттерін ветеринар орындайды, бірақ оташы-жылқы дәрігерінің айтарлықтай айырмашылығы – олардың өзін-өзі оқытуы, яғни тиісті жүйелі білім алмауы. Оташы. 1. Сынған жерді орнына сала білетін адам, сынықшы. 2. Сыртқы жара, ісік ауруларын пышақ жұмсап емдейтін халық емшісі. 2. Әзербайжан: konoval 3. Қырғыз: атчан 4. Өзбек: konoval 5. Түрік: konoval 6. Ағылшын: konoval 7. Испан: medicastro 8. Неміс: konoval 9. Француз: médicastre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Коновал» сөзі қазақ тілінде «оташы» сөзімен немесе «жылқы дәрігері» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
368. | ат байлайтын мама ағаш, мама ағаш | коновязь | коновязьат байлайтын мама ағаш, мама ағашСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат байлайтын мама ағаш, мама ағаш, атқазық, желі, керме – жайылым кезінде аттың аяғын байлауға арналған арқан. жылқыларды сақиналары бар баған түрінде байлауға арналған орын, олардың бойымен арқан тартылған немесе көлденең қалыпта бекітілген қадалар. Сондай-ақ, ол жылқының жаю кезінде аяғын матастыра байлайтын арқан. Керме. Үй жанындағы мама ағаштардың (діңгектердің) арасына керіп байланған, қонақтар мініп келген аттарын байлайтын арқан. Желі. Ірі қара малды сауған кезде төлдерді (құлын, бұзау) байлау үшін екі қазыққа кере тартып байлаған қыл, не кендір арқан. 2. Әзербайжан: konovyazı 3. Қырғыз: аргымак 4. Өзбек: konovyaz 5. Түрік: konovyazh 6. Ағылшын: horse hitching 7. Испан: poste 8. Неміс: Konovyazhya 9. Француз: piquet 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: мама ағаш, керме, желi (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Коновязь» сөзі қазақ тілінде «ат байлайтын мама ағаш», «мама ағаш» сөз тіркестерімен немесе «атқазық», «желі», «керме» аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
369. | жылқының керек-жарақтары | конская амуниция | конская амуницияжылқының керек-жарақтарыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының керек-жарақтары, ат әбзелдері (лат. munire «жабдықтау») – жылқыға мінуге және оны басқаруға арналған заттар мен керек-жарақтар. 2. Әзербайжан: at sursatı 3. Қырғыз: аттын амунациясы 4. Өзбек: ot o`q-dorilar 5. Түрік: at mühimmatı 6. Ағылшын: horse ammunition 7. Испан: munición de caballo 8. Неміс: pferdemunition 9. Француз: armoiries 10. Бекітілген нұсқасы: амуниция – амуниция (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: амуниция, ат әбзелдері (тарих) 12.Ұсыныстар. «Конская амуниция» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының керек-жарақтары» немесе «ат әбзелдері» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -7 |
370. | жылқы конституциясы | конституция лошади | конституция лошадижылқы конституциясыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы конституциясы, жылқы бітімі (лат. constitutio – «құрылғы, орнату») – жылқының морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктерінің жиынтығы. 2. Әзербайжан: at konstitusiyasi 3. Қырғыз: жылкы конституциясы 4. Өзбек: ot konstitutsiyasi 5. Түрік: at anayasası 6. Ағылшын: horse constitution 7. Испан: constitución del caballo 8. Неміс: die Verfassung des Pferdes 9. Француз: constitution du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: конституция – конституция (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: лошадь – жылқы 12.Ұсыныстар. «Конституция лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы конституциясы» немесе «жылқы бітімі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -3 |
371. | тұяқ тазартатын пышақ | копытный нож | копытный ножтұяқ тазартатын пышақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұяқ тазартатын пышақ – ашатұяқтылар мен бітеу тұяқты жануарлардың тұяқтарын күтуге арналған құрал. 2. Әзербайжан: dırnaqlı bıçaq 3. Қырғыз: туяктуу бычак 4. Өзбек: tuyoq pichog`i 5. Түрік: toynaklı bıçak 6. Ағылшын: hoof knife 7. Испан: cuchillo ungulado 8. Неміс: Longe 9. Француз: couteau à ongulés 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: венчик копытный – тұяқ жұлығы (биология) 12.Ұсыныстар. «Копытный нож» сөз тіркесі қазақ тілінде «тұяқ тазартатын пышақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
372. | жылқыны айдауға арналған мықты арқан, корда-арқан | корда | кордажылқыны айдауға арналған мықты арқан, корда-арқанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқыны айдауға арналған мықты арқан, корда-арқан, атарқан (франц. corde «арқан; өрім») – жылқылармен жұмыс істеуге арналған көмекші құрал, ұзындығы шамамен 7 метр болатын арнайы сым (таспа, өрім, арқан). 2. Әзербайжан: korda 3. Қырғыз: корда 4. Өзбек: korda 5. Түрік: korda 6. Ағылшын: cord 7. Испан: cuerda 8. Неміс: Futtertrog 9. Француз: corde 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: атарқан (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Корда» сөзі қазақ тілінде «жылқыны айдауға арналған мықты арқан» сөз тіркесімен, «корда-арқан», «атарқан» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -7 |
373. | науа, ақыр, оттық | кормушка | кормушканауа, ақыр, оттықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Науа, ақыр, оттық, астау – мал суаратын астаудың бір түрі. Ол ағаштан, темір-бетоннан, асбоцементтен, т.б. жасалады. Науа. Малдың су ішіп, тұз, жем жеуіне арналған, ағаштан, темір, бетоннан жасалған ұзын астау. Ақыр. [иран] ж е р г і л і к т і с ө з. Малға жем-шөп салу үшін жасалған оттық Оттық. Малға жем-шөп салатын жер; ақыр. Астау. 1. Ағаштан ойып жасалған ыдыс, тегеш. 2. Мал суаратын ыдыс, науа. 2. Әзербайжан: qidalandırıcı 3. Қырғыз: багуучу 4. Өзбек: oziqlantiruvchi 5. Түрік: besleyici 6. Ағылшын: feeder 7. Испан: comedero 8. Неміс: berberrasse 9. Француз: mangeoire 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: науа, ақыр (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Кормушка» сөзі қазақ тілінде «науа», «ақыр», «оттық», «астау» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
374. | Қостанай жылқы тұқымы | костанайская порода лошадей | костанайская порода лошадейҚостанай жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қостанай жылқы тұқымы – Қазақстанның Қостанай, Майкөл және Ресейдің Троицк жылқы зауыттарында күрделі будандастыру нәтижесінде шығарылған жылқы тұқымы. 1951 жылы Қостанай, Майкөл және Троицк (Ресей) жылқы зауыттарында қазақ тұқымды биелерді қалмақ, Дон, Стрелец, орлово-рустончинск, англо-араб және асыл тұқымды жылқы тұқымдарының айғырларымен шағылыстыру арқылы өсірілді. 2. Әзербайжан: Kostanay at cinsi 3. Қырғыз: Костанай жылкыларынын тукуму 4. Өзбек: Kostanay ot zoti 5. Түрік: Kostanai at ırkı 6. Ағылшын: Kostanay breed 7. Испан: raza de caballo kostanai 8. Неміс: kostanai-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux Kostanai 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «костанайская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «Қостанай жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
375. | үйір, жылқы үйірі | косяк | косякүйір, жылқы үйіріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үйір, жылқы үйірі – табыннан оқшауланған, салыстырмалы түрде 9-30 бастан тұратын, бірнеше бас бие, олардың құлындары және бір өсіруші айғыры бар жылқы тобы. 2. Әзербайжан: birgə 3. Қырғыз: муун 4. Өзбек: jamb 5. Түрік: söve 6. Ағылшын: of horses 7. Испан: jamba 8. Неміс: Türpfosten 9. Француз: jambage 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: үйiр, бiр үйiр жылқы; шоғарланған балық тобы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Косяк» сөзі қазақ тілінде «үйір» сөзімен аударылады.
| +11 |
376. | үйірдегі айғыр; үйір айғыры | косячный жеребец | косячный жеребецүйірдегі айғыр; үйір айғырыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үйір айғыры – үйірді басқару, жоғары тұқымдық (толық жетілген, жақсы сыртқы келбетті және т.б.) қасиеті бар, төзімділігі, мықты денсаулығы бар ерекшеліктерге ие еркек жылқы малы. 2. Әзербайжан: biçən ayğır 3. Қырғыз: аргымак аргымагы 4. Өзбек: o`roq ayg`iri 5. Түрік: otuzbirci aygır 6. Ағылшын: jamb 7. Испан: semental Porro 8. Неміс: Schwerthengst 9. Француз: étalon fauché 10. Бекітілген нұсқасы: случка косячная – үйірде шағылыстыру (ауыл шаруашылығы); жеребец – айғыр (ауыл шаруашылығы) 11. Заңнамадағы қолданысы: косячный жеребец- үйір айғыры 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «косячный жеребец» сөз тіркесі қазақ тілінде «үйір айғыры» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
377. | тұқым қанының деңгейі; қандастық | кровность | кровностьтұқым қанының деңгейі; қандастықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұқым қанының деңгейі, қандастық –ата-енелерінің бірі асыл тұқымды жылқы, мысалы, араб тұқымынан шыққан немесе араб тұқымының үлесі жартылай болған жылқының тұқымдық дәрежесі. 2. Әзербайжан: qan 3. Қырғыз: кан агуу 4. Өзбек: qon 5. Түрік: kanlılık 6. Ағылшын: stallion 7. Испан: sangre 8. Неміс: Blutung 9. Француз: sang 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: кровность лошади – жылқының қандастығы (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Кровность» сөзі қазақ тілінде «тұқым қанының деңгейі» сөз тіркесімен немесе «қандастық» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
378. | Көшім жылқы тұқымы; Көшім жылқысы | кушумская порода лошадей | кушумская порода лошадейКөшім жылқы тұқымы; Көшім жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көшім жылқы тұқымы, Көшім жылқысы – ет-сүт бағытындағы, мініп-жегуге арналған жылқы тұқымы. 1976 жылы жергілікті қазақ биелерін асыл тұқымды жылқы және Дон айғырларымен күрделі репродуктивті шағылыстыру негізінде өсірілді. 2. Әзербайжан: Kuşum at cinsi 3. Қырғыз: Кушум жылкы тукуму 4. Өзбек: Kushum ot zoti 5. Түрік: Kushum at ırkı 6. Ағылшын: blood Kushum breed of horses 7. Испан: raza de caballo Kushum 8. Неміс: kushum-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux Kushum 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода лошадей кушумская – Көшім жылқысы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «кушумская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «Көшім жылқы тұқымы» немесе «Көшім жылқысы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
379. | бұғалық | лассо | лассобұғалықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұғалық (исп. lazo – «бұғалық») – жылқы мен түйенің асауын ұстау үшін арқаннан 12-15 құлаш етіп жасалған арнайы құрал. 2. Әзербайжан: lasso 3. Қырғыз: лассо 4. Өзбек: lasso 5. Түрік: kement 6. Ағылшын: lasso 7. Испан: lazo 8. Неміс: Lasso 9. Француз: lasso 10. Бекітілген нұсқасы: регрессия лассо – лассо регрессиясы (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: набрасывать лассо – бұғалық тастау (тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет) 12.Ұсыныстар. «Лассо» сөзі қазақ тілінде «бұғалық» сөзімен аударылады.
| +7 |
380. | қоршалған жайылым, қоршама жайылым
| левада | левадақоршалған жайылым, қоршама жайылым
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қоршалған жайылым, қоршама жайылым, леведа (гр. λιβάδιον – су, суқойма, жайылым, егістік) – 2-4 га жылқыларға арналған қоршалған жаюға арналған шөп жамылғысы бар жасанды жайылым. 2. Әзербайжан: levada 3. Қырғыз: левада 4. Өзбек: levada 5. Түрік: levada 6. Ағылшын: levada 7. Испан: levada 8. Неміс: Levada 9. Француз: levada 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: левада – левада (геология, геодезия және география) 12.Ұсыныстар. «Левада» сөзі қазақ тілінде «қоршалған жайылым», «қоршама жайылым» сөз тіркестерімен немесе «левада» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
381. | аталық ізбен өсіру, аталық тұқыммен өсіру | линейное разведение | линейное разведениеаталық ізбен өсіру, аталық тұқыммен өсіруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аталық ізбен өсіру, аталық тұқыммен өсіру – іріктелетін жануарлардың генеалогиялық тиесілігін ескере отырып, тұқымішілік өсіру. 2. Әзербайжан: xətti damazliq 3. Қырғыз: сызыктуу асылдандыруу 4. Өзбек: chiziqli suyultirish 5. Түрік: doğrusal üreme 6. Ағылшын: linear breeding 7. Испан: dilución lineal 8. Неміс: lineare Zucht 9. Француз: élevage linéaire 10. Бекітілген нұсқасы: линейный – сызықтық (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: разведение – өсіру (іс жүргізу және мұрағат ісі) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «линейное разведение» сөз тіркесі қазақ тілінде «аталық ізбен өсіру» немесе «аталық тұқыммен өсіру» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
382. | керқұлан, Пржевал жылқысы; түзат | лошадь Пржевальского | лошадь Пржевальскогокерқұлан, Пржевал жылқысы; түзатСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Керқұлан, түзат, Пржевалский жылқысы – тақтұяқты сүтқоректілердің жылқылар тұқымдасына жататын жабайы жылқы түрі. Түзат. з о о л о г и я л ы қ. Жылқы тектес жабайы жануар. Керқұлан. з о о л о г и я л ы қ. <латын. equusprzewalskii poljakov> Тақтұяқты сүтқоректілердің жылқы тұқымдасына жататын жабайы жылқы түрі. 2. Әзербайжан: prjevalsky atı 3. Қырғыз: пржевальский жылкысы 4. Өзбек: prjevalskiy oti 5. Түрік: przewalski`nin atı 6. Ағылшын: przhevalsky horse 7. Испан: caballo de przewalski 8. Неміс: Przewalski-Pferd 9. Француз: cheval de przewalski 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: түзат, керқұлан (биология) 12.Ұсыныстар. «Лошадь Пржевальского» сөз тіркесі қазақ тілінде «Пржевалский жылқысы» сөз тіркесімен немесе «керқұлан», «түзат» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
383. | манеж, алаңқай | манеж | манежманеж, алаңқай Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Манеж, алаңқай (жылқыны серуендетіп, көрсететін орын) (фр. manège «алаңқай») – жылқылар жаттығатын немесе ойнайтын үлкен құрылым. 2. Әзербайжан: uşaq parkı 3. Қырғыз: манеж 4. Өзбек: o`yin maydonchasi 5. Түрік: oyun parkı 6. Ағылшын: playpen 7. Испан: picadero 8. Неміс: Manege 9. Француз: manège 10. Бекітілген нұсқасы: езда манежная – манеждік жүріс (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: манеж - манеж 12.Ұсыныстар. «Манеж» сөз тіркесі қазақ тілінде «манеж», «алаңқай» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
384. | алаңқайда жүру, алаңқайдағы жүріс | манежная езда | манежная ездаалаңқайда жүру, алаңқайдағы жүрісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Алаңқайда жүру, алаңқайдағы жүріс (фр. manège «алаңқай») – жылқының алаңқайда серуендеуі немесе ойнақтауы. 2. Әзербайжан: manej sürmək 3. Қырғыз: манеж тебүү 4. Өзбек: o`yin maydonchasi haydash 5. Түрік: oyun parkı sürme 6. Ағылшын: riding manege 7. Испан: corralito 8. Неміс: Manege Reiten 9. Француз: manège 10. Бекітілген нұсқасы: езда манежная – манеждік жүріс (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.Ұсыныстар. «Манежная езда» сөз тіркесі қазақ тілінде «алаңқайда жүру» немесе «алаңқайдағы жүріс» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -1 |
385. | жылқының түр-түсі | масть лошади | масть лошадижылқының түр-түсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы түсі – жылқы терісінің, денесінің, аяғының, жал және құйрық беті түсінің үйлесімі. 2. Әзербайжан: at kostyumu 3. Қырғыз: аттын костюму 4. Өзбек: ot kostyumi 5. Түрік: at takımı 6. Ағылшын: horse color 7. Испан: traje de caballo 8. Неміс: anzug des Pferdes 9. Француз: costume de cheval 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ат түсі (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Масть лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы түсі» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
386. | аналық ұя, аналық тұқым | маточное семейство | маточное семействоаналық ұя, аналық тұқымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аналық ұя, аналық тұқым – мал тұқымының құрылымдық тобы. 2. Әзербайжан: uterus ailəsi 3. Қырғыз: жатындын үй-бүлөсү 4. Өзбек: bachadon oilasi 5. Түрік: rahim ailesi 6. Ағылшын: brood family 7. Испан: familia uterina 8. Неміс: gebärmutterfamilie 9. Француз: famille royale 10. Бекітілген нұсқасы: маточное поголовье – төлдейтін мал (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: маточный – аналық 12.Ұсыныстар. «Маточное семейство» сөз тіркесі қазақ тілінде «аналық ұя» немесе «аналық тұқым» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
387. | адым | мах | махадымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Адым – үлкен қадаммен сипатталатын жеделдетілген желіс. Ол үшін жылқыларды арнайы үйретеді. 2. Әзербайжан: mah 3. Қырғыз: мах 4. Өзбек: mach 5. Түрік: mach 6. Ағылшын: maһ 7. Испан: Mach 8. Неміс: Schwung 9. Француз: mach 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. «Мах» сөзі қазақ тілінде «адым» сөзімен аударылады.
| +13 |
388. | азбан (піштірілген айғыр) | мерин | мериназбан (піштірілген айғыр)Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Азбан (піштірілген айғыр), ат (монғ. жылқы) – бұрын үйірге, күйекке, келеге, шағылыстыруға түсіп жүрген, соңынан піштірілген еркек мал. Мұндай тәсіл, негізінен, аталық мал сапасы төмен тұқым бергенде немесе белсіздік ауруға шалдыққанда қолданылған. Азбан. Бұрын үйірге, күйекке, келеге түсіп, кейіннен кестірілген еркек мал. Ат. Үйірге түспейтін, піштірілген, ақталған еркек жылқы. 2. Әзербайжан: gelding 3. Қырғыз: мерин 4. Өзбек: gelding 5. Түрік: merin 6. Ағылшын: gelding 7. Испан: caballo castrado 8. Неміс: Wallach 9. Француз: hongre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ат (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Мах» сөзі қазақ тілінде «азбан», «ат» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
389. | жергілікті жылқы тұқымы | местные породы лошадей | местные породы лошадейжергілікті жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жергілікті жылқы тұқымы – халықтық селекция нәтижесінде өсірілген тұқымдар. 2. Әзербайжан: yerli at cinsləri 3. Қырғыз: жергиликтүү жылкы тукумдары 4. Өзбек: mahalliy ot zotlari 5. Түрік: yerel at ırkları 6. Ағылшын: local horse breeds 7. Испан: razas locales de caballos 8. Неміс: lokale Pferderassen 9. Француз: races de chevaux locales 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981); местный – жергілікті (1999) 11. Заңнамадағы қолданысы: местный – жергілікті, порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «местные породы лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жергілікті жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
390. | сүтті бие шаруашылығы | молочное коневодство | молочное коневодствосүтті бие шаруашылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүтті бие шаруашылығы, бие сүті шаруашылығы – бие сүтінің қолданылуы, яғни қымыз дайындау шаруашылығы. 2. Әзербайжан: süd atçiliq 3. Қырғыз: сүт жылкы өстүрүү 4. Өзбек: sut otlarini etishtirish 5. Түрік: sütlü at yetiştiriciliği 6. Ағылшын: dairy horse breeding 7. Испан: lechería equina 8. Неміс: Milchpferdezucht 9. Француз: élevage laitier 10. Бекітілген нұсқасы: молочный скот – сауын малы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: коневодство – жылқы шаруашылығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «молочное коневодство» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүтті бие шаруашылығы» немесе «бие сүті шаруашылығы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -5 |
391. | жылқының күштілігі, қуаттылығы | мощность лошади | мощность лошадижылқының күштілігі, қуаттылығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының күштілігі, қуаты – стандартты ауырлық күшінің үдеуімен секундына 1 метр жылдамдықпен 75 кг салмақты біркелкі тігінен көтеру үшін қажет қуат. 2. Әзербайжан: at gücü 3. Қырғыз: аттын күчү 4. Өзбек: ot kuchi 5. Түрік: at gücü 6. Ағылшын: horse power 7. Испан: potencia del caballo 8. Неміс: Pferdestärke 9. Француз: puissance du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: мощность – қуат (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: мощность – қуат 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «мощность лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының қуаты» сөз тіркесімен аударылады.
| +3 |
392. | Мұғалжар жылқы тұқымы | мугалжарская порода лошадей | мугалжарская порода лошадейМұғалжар жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мұғалжар жылқы тұқымы – жергілікті жылқы тұқымының мамандандырылмаған "жабы" түрінің негізінде жасалған етті-сүтті тұқымы. 2. Әзербайжан: muğaljar at cinsi 3. Қырғыз: мугалжар жылкы тукуму 4. Өзбек: mugaljar ot zoti 5. Түрік: muğlajar at ırkı 6. Ағылшын: mugalzhar horse breed 7. Испан: raza de caballos mugaljar 8. Неміс: mugaljar-Pferderasse 9. Француз: race de chevaux mugaljar 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: порода – тұқым 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «мугалжарская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «Мұғалжар жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
393. | тағы болып кеткен жылқы, тағы жылқы | мустанг | мустангтағы болып кеткен жылқы, тағы жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тағы болып кеткен жылқы, тағы жылқы, мустанг (исп. mestengo/mesteño «араласқан») – шалғынды аймақтарда өмір сүретін жабайыланып кеткен жылқы түрі. 2. Әзербайжан: mustang 3. Қырғыз: мустанг 4. Өзбек: mustang 5. Түрік: mustang 6. Ағылшын: mustang 7. Испан: mustango 8. Неміс: Mustang 9. Француз: mustang 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тарпаң (ауыл шаруашылығы); тағыланған жылқы, мустанг (экология) 12.Ұсыныстар. «Мустанг» сөзі қазақ тілінде «тағы жылқы» сөз тіркесімен немесе «мустанг» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -5 |
394. | сақау ауру | мыт | мытсақау ауруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сақау ауру, сақау – жылқының жұқпалы ауруы. Қоздырғышы – сыртқы ортаның әсеріне төзімді стрептококк. Сақау. в е т е р и н а р л ы қ. Құлын мен жас жылқыда болатын, тіл асты бөртіп, алқымы ісіп кететін ауру. 2. Әзербайжан: мыт 3. Қырғыз: катталуу 4. Өзбек: yuvish 5. Түрік: yıkanıyordu 6. Ағылшын: myt 7. Испан: lavo 8. Неміс: Wüschest 9. Француз: lavas 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: мыт – сақау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Мыт» сөзі қазақ тілінде «сақау ауру» сөз тіркесімен немесе «сақау» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
395. | етті жылқы шаруашылығы; жылқы еті шаруашылығы | мясное коневодство | мясное коневодствоетті жылқы шаруашылығы; жылқы еті шаруашылығы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Етті жылқы шаруашылығы, жылқы еті шаруашылығы – жылқы еті шаруашылығы. Етті жылқы шаруашылығы жылқыларды сою үшін өсірумен және бордақылаумен айналысады. Сондықтан он жарым жылқыны 10 акр жерде ұстауға болады. 2. Әзербайжан: ət atçiliq 3. Қырғыз: эт жылкы өстүрүү 4. Өзбек: ot go`shti 5. Түрік: et at yetiştiriciliği 6. Ағылшын: meat horse breeding 7. Испан: carne de caballo 8. Неміс: Fleischzucht 9. Француз: élevage de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: коневодство – жылқы шаруашылығы 12.Ұсыныстар. «Мясное коневодство» сөз тіркесі қазақ тілінде «етті жылқы шаруашылығы» немесе «жылқы еті шаруашылығы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
396. | қалқа, жаппа | навес | навес қалқа, жаппа Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалқа, жаппа – бір немесе ашық төбесі жабық малға ықтасын не көлеңке түсіретін құрылыс. Ықтасын ретінде салатын қалқаның жабық ұзын қабырғасын желдің өктемді бағытына қарсы, ал ашық жағын мүмкіншілігінше күн түсетіндей етіп салады. Қалқа. Пана, таса, ықтырма. Жаппа. ж е р г і л і к т і с ө з. Балшықтан, қыштан, тастан салынып, үсті жабылған қысқы үй, баспана. 2. Әзербайжан: tente 3. Қырғыз: чатырча 4. Өзбек: soyabon 5. Түрік: tente 6. Ағылшын: canopy 7. Испан: alero 8. Неміс: Überdachung 9. Француз: auvent 10. Бекітілген нұсқасы: навес - аспа (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: навес - қалқа 12.Ұсыныстар. «Мыт» сөзі қазақ тілінде «қалқа», жаппа» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
397. | көзқалқан | наглазники | наглазникикөзқалқанСаласы Этимологиясы ДефинициясыКөзқалқан, көзқап – жарықтан қорқайтын қап. Жылқының көру аймағын шектеу үшін қолданылады, сондықтан жылқы жолдың бүйірлеріндегі бөгде құбылыстарға (басып озатын машиналар, ипподромдағы адамдар және т.б.) алаңдамайды. Көзқап әдетте былғарыдан немесе ағаштан жасалады, иық белдіктеріне бекітіледі, қорқақ немесе жүйкесінде ақауы бар жылқыларға қолданылады. 2. Әзербайжан: göz qapaqları 3. Қырғыз: көз айнектер 4. Өзбек: ko`z qovoqlari 5. Түрік: gözler 6. Ағылшын: eyecups 7. Испан: viseras 8. Неміс: Brille 9. Француз: œilletons 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: наглазники - көзпана (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Наглазник» сөзі қазақ тілінде «көзқалқан», «көзқап» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
398. | шорсүйек | накостник | накостникшорсүйекСаласы Этимологиясы ДефинициясыШорсүйек (грек тілінен. Экзостоз – эхо-сыртында және остеон-сүйек)– сүйек бетіндегі өсу түріндегі сүйек тінінің шектеулі кеңеюі. Бұл барлық жылқы тұқымының алдыңғы аяқтарында жиі кездеседі. Шорсүйек. Мал сүйегінің өсіп кету кеселі. 2. Әзербайжан: nacostnik 3. Қырғыз: накостник 4. Өзбек: nakostnik 5. Түрік: kabadayı 6. Ағылшын: nakostnik 7. Испан: nakostnik 8. Неміс: Nastostnik 9. Француз: nakostnik 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: накостник - шор сүйек 12.Ұсыныстар. «Накостник» сөзі қазақ тілінде «шорсүйек» сөзімен аударылады.
| +13 |
399. | ноқта | недоуздок | недоуздокноқтаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ноқта – ер-тұрман әбзелі. Сағалдырық, мұрындық, төбелік арқылы мал басын ырыққа көндіру үшін қолданылады. 2. Әзербайжан: yedək 3. Қырғыз: байлоо 4. Өзбек: halter 5. Түрік: yular 6. Ағылшын: the halter 7. Испан: cabestro 8. Неміс: Halfter 9. Француз: licol 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: недоуздок - ноқта (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Недоуздок» сөзі қазақ тілінде «ноқта» сөзімен аударылады.
| +13 |
400. | құлын үйрету | обтяжка жеребят | обтяжка жеребятқұлын үйретуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құлын үйрету – құлынды ұстап, ноқталап жетелеуге, байлауға үйрету, адамнан қорқып, үркіп қашпайтындай бой үйрету, жас жануарларды табынға тарту. Құлын үйрету көбінесе енесінен бөлінген соң немесе кейінірек сатудан бұрын басталады. 2. Әзербайжан: tayların sarılması 3. Қырғыз: кулундарды кысуу 4. Өзбек: qullarni o`rash 5. Түрік: sıkı tay 6. Ағылшын: tightness of foals 7. Испан: apretado potros 8. Неміс: eng anliegende Fohlen 9. Француз: serré poulains 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: обтяжка жеребят - құлын үйрету (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Обтяжка жеребят» сөз тіркесі қазақ тілінде «құлын үйрету» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
401. | жылқының сырт белгісі | отметины | отметиныжылқының сырт белгісіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының сырт белгісі, белгі, ен, таңба – жылқының басындағы немесе аяқ-қолындағы дақтар (әдетте ақ немесе қою түсті). 2. Әзербайжан: işarələr 3. Қырғыз: белгилери 4. Өзбек: belgilar 5. Түрік: işaretler 6. Ағылшын: markings 7. Испан: manchas 8. Неміс: Abdrücke 9. Француз: marques 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: отметина – таңба, белгі (биология) 12.Ұсыныстар. «Отметины» сөзі қазақ тілінде «белгі», «ен», «таңба» сөзімен, «жылқының сырт белгісі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
402. | төлдерді енесінен айыру, құлынды енесінен айыру | отъем жеребят | отъем жеребяттөлдерді енесінен айыру, құлынды енесінен айыруСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Төлдерді енесінен айыру, құлынды енесінен айыру – бие сүтін тоқтату (лактация) және оған келесі құлын туылғанға дейін қалпына келуге уақыт пен мүмкіндік беру. 2. Әзербайжан: tayların süddən kəsilməsi 3. Қырғыз: кулундарды эмчектен чыгаруу 4. Өзбек: bolalarni sutdan ajratish 5. Түрік: tayları keselim 6. Ағылшын: weaning of foals 7. Испан: destete potros 8. Неміс: fohlen abziehen 9. Француз: le départ des poulains 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: отъем – енесінен айыру (биология) 12.Ұсыныстар. «Отъем жеребят» сөз тіркесі қазақ тілінде «құлынды енесінен айыру» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
403. | пассаж | пассаж | пассажпассажСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пассаж (фр. passage – «өткел, көшу») – атқа міну жоғары мектебінің негізгі элементтерінің бірі, қысқа, өте жинақы және ырғақты қимылға жылқыны үйрету. 2. Әзербайжан: passage 3. Қырғыз: өтүү 4. Өзбек: o`tish 5. Түрік: pasaj 6. Ағылшын: passage 7. Испан: pasaje 8. Неміс: Passage 9. Француз: galerie marchande 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: пассаж – пассаж (сәулет және құрылыс) 12.Ұсыныстар. «Пассаж» сөзі қазақ тілінде «пассаж» сөзімен аударылады.
| +13 |
404. | жылқыларды жайып бағу | пастбищное содержание лошадей | пастбищное содержание лошадейжылқыларды жайып бағуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқыларды жайып бағу – жылы мезгілде жылқылардың жынысы мен жасына байланысты әртүрлі топтарды жайылымға бөлу үшін жайып бағу. 2. Әзербайжан: atların otlaq saxlanması 3. Қырғыз: жылкыларды жайытта багуу 4. Өзбек: otlarni boqish 5. Түрік: atların otlak bakımı 6. Ағылшын: pasture maintenance of horses 7. Испан: pastoreo de caballos 8. Неміс: weidehaltung von Pferden 9. Француз: pâturage des chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: содержание - ұстау, қызмет көрсету, ғимаратты күтіп ұстау, мазмұн, мөлшер, құрам (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: пастбищное содержание животных – малды жайылымда бағу (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пастбищное содержание лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқыларды жайып бағу» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
405. | жылқылардың асыл тұқымдық кітабы; асыл тұқымды жылқы кітабы | племенная книга лошадей | племенная книга лошадейжылқылардың асыл тұқымдық кітабы; асыл тұқымды жылқы кітабыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқылардың асыл тұқымдық кітабы, асыл тұқымды жылқы кітабы – өнімді қасиеттері мен шығу тегін есепке алу үшін тұқым стандартына сәйкес келетін асыл тұқымды жануарларды жазатын кітап. 2. Әзербайжан: atların damazliq kitabi 3. Қырғыз: жылкылардын асыл тукум китеби 4. Өзбек: otlar kitobi 5. Түрік: atların kabile kitabı 6. Ағылшын: stud book of horses 7. Испан: libro de caballos tribales 8. Неміс: zuchtbuch der Pferde 9. Француз: livre tribal des chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: племенной язык – тайпа тілі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: государственная племенная книга животных - мемлекеттік тұқыммал кітабы (статистика, стандарттау және зияткерлік меншік) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «племенная книга лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқылардың асыл тұқымдық кітабы» немесе «асыл тұқымды жылқы кітабы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
406. | тізгін | повод | повод тізгін Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тізгін, шылбыр – жүгеннің бір бөлігі, екі ұшы сулықтың екі жағына бекітілген жұқа, жіңішке қайыс. Тізгін. Аттың басын тежеу, басқару үшін пайдаланылатын, ұштары жүгеннің ауыздық шығыршығына байланған шыжым қайыс. Шылбыр. Атты бір жерге байлау яки жетектеп жүру үшін ноқтаның, жүгеннің сулығына тағылатын, қылдан есілген жіңішке жіп немесе жалпақ қайыс. 2. Әзербайжан: səbəb 3. Қырғыз: байлоо 4. Өзбек: tasma 5. Түрік: tasma 6. Ағылшын: leash 7. Испан: motivo 8. Неміс: Anlass 9. Француз: sujet 10. Бекітілген нұсқасы: повод - желеу (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: тізгін 12.Ұсыныстар. «Повод» сөзі қазақ тілінде «тізгін», «шылбыр» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
407. | айыл, тартпа | подпруга | подпругаайыл, тартпаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Айыл, тартпа – ат әбзелі. Ер тоқым, ершік, ашамай, ыңыршақ қыр арқадан ауып кетпеу үшін көлік малының бауырын орай тартатын жіңішке тартпа. Айыл. э т н о г р а ф и я л ы қ. Ер-тоқым ауып кетпес үшін көліктің бауырынан, шабынан тартып қоятын құр не жалпақ қайыс тартпа. Тартпа. э т н о г р а ф и я л ы қ. 1. Ер-тоқымның үстіне бастырып, аттың бауырынан өткізіп байлайтын қайыс бау. 2. Әзербайжан: ətraf 3. Қырғыз: боо 4. Өзбек: doira 5. Түрік: çocuk oyuncağı 6. Ағылшын: girth 7. Испан: cincha 8. Неміс: Sattelgurt 9. Француз: sous-ventrière 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тартпа, айыл (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Подпруга» сөзі қазақ тілінде «айыл», «тартпа» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
408. | жартылай қанды тұқым, аралас тұқым | полукровные породы | полукровные породыжартылай қанды тұқым, аралас тұқымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жартылай қанды тұқым, аралас тұқым – ағылшын асыл тұқымды жылқысының қатысуымен пайда болған жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: yarım cins cinslər 3. Қырғыз: жарым кандуу породалар 4. Өзбек: yarim zotli zotlar 5. Түрік: yarı kanlı ırklar 6. Ағылшын: half-breeds 7. Испан: razas mestizas 8. Неміс: Halbblut-Rassen 9. Француз: races semi-croisées 10. Бекітілген нұсқасы: порода животных – мал тұқымы (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. «Полукровные породы» сөз тіркесі қазақ тілінде «жартылай қанды тұқым» немесе «аралас тұқым» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
409. | аласа бойлы жылқы тұқымы, мыртық жылқы, пони | пони | пониаласа бойлы жылқы тұқымы, мыртық жылқы, пониСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аласа бойлы жылқы тұқымы, мыртық жылқы, пони (ағ. pony, галльс. ponaidh «кішкентай ат») – үй жылқысының түр тармағы. Ерекшеліктері: бойы қысқа (80-140см.), мойны мықты, аяқтары қысқа, төзімді. 2. Әзербайжан: pony 3. Қырғыз: пони 4. Өзбек: poni 5. Түрік: midilli 6. Ағылшын: pony 7. Испан: pony 8. Неміс: Pony 9. Француз: poney 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. «Пони» сөзі қазақ тілінде «аласа бойлы жылқы тұқымы», «мыртық жылқы» сөз тіркестерімен немесе «пони» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
410. | ат жабуы, атжабын | попона | попонаат жабуы, атжабынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат жабуы, атжабын, жабу – салқын тиюден немесе жәндіктерден қорғау үшін жылқының сауырына жабылатын жамылғы. 2. Әзербайжан: popona 3. Қырғыз: попона 4. Өзбек: popona 5. Түрік: popona 6. Ағылшын: blanket 7. Испан: caparazón 8. Неміс: Pferdedecke 9. Француз: caparaçon 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ат жабуы, жабу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Попона» сөзі қазақ тілінде «ат жабуы» сөз тіркесімен немесе «атжабын», «жабу» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
411. | жылқының кінәраты, мүгедектігі; жылқы кемістігі | пороки лошадей | пороки лошадейжылқының кінәраты, мүгедектігі; жылқы кемістігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының кінәраты, жылқының мүгедектігі, жылқының кемістігі – мүшелер мен тіндердің патологиялық өзгерістері нәтижесінде пайда болатын ауытқулар. 2. Әзербайжан: atların pislikləri 3. Қырғыз: жылкы кемчиликтери 4. Өзбек: otlarning illatlari 5. Түрік: atların kötülükleri 6. Ағылшын: vices of horses 7. Испан: vicios de los caballos 8. Неміс: laster von Pferden 9. Француз: vices des chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: порок – кемістік (1995) 11. Заңнамадағы қолданысы: порок – кемістік 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «пороки лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының кінәраты», «жылқының мүгедектігі», «жылқының кемістігі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
412. | салт аттының ертоқымда отыруы, салт міну; салт атқа міну | посадка всадника | посадка всадникасалт аттының ертоқымда отыруы, салт міну; салт атқа міну Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Салт аттының ертоқымда отыруы, салт атқа міну, салт міну – салт аттың өзінің және жылқының денсаулығы және қауіпсіздігі үшін ертоқымда дұрыс отыруы. 2. Әзербайжан: atlı eniş 3. Қырғыз: чабандес отургузуу 4. Өзбек: chavandozning qo`nishi 5. Түрік: biniciye iniş 6. Ағылшын: rider 7. Испан: aterrizaje del jinete 8. Неміс: landung eines Reiters 9. Француз: atterrissage du cavalier 10. Бекітілген нұсқасы: посадка – қону (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: салт аттының отырысы (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «посадка всадника» сөз тіркесі қазақ тілінде «салт аттының ертоқымда отыруы», «салт атқа міну», «салт міну» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -1 |
413. | терлік | потник | потниктерлік Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Терлік – тоқымның астына салу үшін қойдың жабағы жүнінен жасалады. Шеттерін былғарымен немесе матамен көмкереді. Терлік. э т н о г р а ф и я л ы қ. Терді бойына сіңіріп тұру үшін тоқымның астына салынатын жұмсақ жабағы. 2. Әзербайжан: potnik 3. Қырғыз: тердөө 4. Өзбек: issiqlik 5. Түрік: potnik 6. Ағылшын: landing 7. Испан: potnik 8. Неміс: verschwitzt 9. Француз: couverture 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: терлік (тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет) 12.Ұсыныстар. «Потник» сөзі қазақ тілінде «терлік» сөзімен аударылады.
| +13 |
414. | қан жаңарту | прилитие крови | прилитие кровиқан жаңартуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қан жаңарту – будандастырудың бір түрі. Мақсаты – жалпы өнімдік қасиеті қанағаттанарлық, жергілікті жағдайға бейімделген мал тұқымының кейбір кемшіліктерін жою немесе өнімдік белгілерін жедел жетілдіру. 2. Әзербайжан: qan tökülməsi 3. Қырғыз: кан куюу 4. Өзбек: qon quyish 5. Түрік: kan dökülmesi 6. Ағылшын: sweat shed blood 7. Испан: derramamiento de sangre 8. Неміс: blut gießen 9. Француз: prility of Blood 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: қан жаңарту (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Прилитие крови» сөз тіркесі қазақ тілінде «қан жаңарту» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
415. | жылқының белгісі, таңбасы | приметы лошади | приметы лошадижылқының белгісі, таңбасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының белгісі, жылқының таңбасы – бухгалтерлік және зоотехникалық есепке алу мақсатында қойылатын таңбалар. 2. Әзербайжан: at əlamətləri 3. Қырғыз: жылкынын белгилери 4. Өзбек: ot belgilari 5. Түрік: atın belirtileri 6. Ағылшын: signs of a horse horse 7. Испан: signos de caballo 8. Неміс: zeichen des Pferdes 9. Француз: signes du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: особые приметы – ерекше белгілер (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: приметы – ерекше белгілер 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «приметы лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының белгісі» немесе «жылқының таңбасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
416. | жылқының шығу тегі, жылқы тегі | происхождение лошади | происхождение лошадижылқының шығу тегі, жылқы тегіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының шығу тегі, жылқы тегі – жылқының белгілі бір түрге қатысты болуы. 2. Әзербайжан: atın mənşəyi 3. Қырғыз: аттын келип чыгышы 4. Өзбек: otning kelib chiqishi 5. Түрік: atın kökeni 6. Ағылшын: origin horse 7. Испан: origen del caballo 8. Неміс: herkunft des Pferdes 9. Француз: origine du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: происхождение культурных растений – екпе өсімдіктер тегі (1971-1981) 12.Ұсыныстар. «Происхождение лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының шығу тегі» немесе «жылқы тегі » сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
417. | жылқының дене өлшемі | промеры лошади | промеры лошадижылқының дене өлшеміСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының дене өлшемі – жылқы денесінің мөлшері мен құрылымының ерекшеліктерін сипаттайтын өлшемдер. Жас жануарлардың дамуын бақылау үшін, жылқыларды бағалау кезінде, оларды асыл тұқымды кітаптарға жазу кезінде және көрме сараптамасы кезінде төрт негізгі өлшем қажет: төпешіктегі биіктігі, дененің ұзындығы, кеуде айналымы, метакарпальды айналым. Ғылыми-зерттеу мақсаттары үшін және ерекше қажеттілік жағдайында қосымша өлшемдер қолданылады: кеуде тереңдігі мен ені, сауырының ұзындығы мен ені, кеуденің жерден немесе шынтақтан аяқтың биіктігі, құйымшақтан биіктігі және т. б 2. Әзербайжан: at ölçüləri 3. Қырғыз: жылкынын өлчөөлөрү 4. Өзбек: ot o`lchovlari 5. Түрік: atın ölçümleri 6. Ағылшын: measurements 7. Испан: promediar caballos 8. Неміс: pferdehalter 9. Француз: promers du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: промер – өлшемдеу (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Промеры лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының дене өлшемі» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
418. | жұмыс аты | рабочая лошадь | рабочая лошадьжұмыс атыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұмыс аты, жұмыс жылқысы – көлік ретінде қолданылатын немесе ауылшаруашылық жұмыстарына арналған жылқы. 2. Әзербайжан: işləyən at 3. Қырғыз: жумушчу ат 4. Өзбек: ishchi ot 5. Түрік: çalışma atı 6. Ағылшын: working horse 7. Испан: caballo de trabajo 8. Неміс: Arbeitspferd 9. Француз: cheval de travail 10. Бекітілген нұсқасы: рабочая станция – жұмыс стансасы (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: рабочая лошадь - жұмыс жылқысы 12.Ұсыныстар. «Рабочая лошадь» сөз тіркесі қазақ тілінде «жұмыс аты» немесе «жұмыс жылқысы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
419. | жылқының жұмысқа қабілеттілігі | рабочие качества лошади | рабочие качества лошадижылқының жұмысқа қабілеттілігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының жұмысқа қабілеттілігі – жылқының тарту күші, қуаты, қозғалыс жылдамдығы, төзімділігі және жүрдектігі. 2. Әзербайжан: atın iş keyfiyyətləri 3. Қырғыз: жылкынын иштөө сапаттары 4. Өзбек: otning ish sifati 5. Түрік: at işçiliği nitelikleri 6. Ағылшын: working qualities of a horse 7. Испан: cualidades de trabajo del caballo 8. Неміс: arbeitende Pferdequalitäten 9. Француз: qualités de travail du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: качество – сапа (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: качество – сапа; рабочий – жұмыс 12.Ұсыныстар. «Рабочие качества лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының жұмысқа қабілеттілігі» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
420. | жұқа ұзынша сырт киімнің түрі, желбегей, редингот | редингот | рединготжұқа ұзынша сырт киімнің түрі, желбегей, рединготСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұқа ұзынша сырт киімнің түрі, желбегей, редингот (фр. redingote – атқа салт мініп жүруге арналған сүртік) – атқа мінуге арналған костюмнің бір түрі. Желбегей. Жауыннан қорғану үшін жамыла салатын, жеңсіз сырт киім. 2. Әзербайжан: reading 3. Қырғыз: редингот 4. Өзбек: redingot 5. Түрік: redingot 6. Ағылшын: redingot 7. Испан: redingot 8. Неміс: Lesungot 9. Француз: redingote 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: редингот – редингот (жеңіл және тоқыма өнеркәсібі) 12.Ұсыныстар. «Редингот» сөзі қазақ тілінде «жұқа ұзынша сырт киімнің түрі» сөз тіркесімен, «желбегей», «редингот» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
421. | тар шалбар | рейтузы | рейтузытар шалбарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тар шалбар, рейтуз (нем. Reithose «атқа салт мініп жүруге арналған шалбар») – атқа мінуге арналған тоқылған шалбар. 2. Әзербайжан: reytinqlər 3. Қырғыз: рейтуздар 4. Өзбек: reytinglar 5. Түрік: uçuşuzlar 6. Ағылшын: leggings 7. Испан: polainas 8. Неміс: Reithose 9. Француз: culotte 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: дамбал (жеңіл және тоқыма өнеркәсібі) 12.Ұсыныстар. «Рейтузы» сөзі қазақ тілінде «тар шалбар» сөз тіркесімен, «рейтуз» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
422. | мал басын толықтыратын жас төл, түліктөл | ремонтный молодняк | ремонтный молоднякмал басын толықтыратын жас төл, түліктөлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мал басын толықтыратын жас төл, түліктөл – мал санын көбейту үшін өсірілетін ауыл шаруашылығы жануарларының жас төлдері. 2. Әзербайжан: gənc heyvanların təmiri 3. Қырғыз: оңдоо жаштары 4. Өзбек: yosh hayvonlarni ta`mirlash 5. Түрік: tamirci gençler 6. Ағылшын: repair young animals 7. Испан: polainas 8. Неміс: renovierte Jungtiere 9. Француз: jeune réparateur 10. Бекітілген нұсқасы: завод ремонтный – жөндеу зауыты (2015) 11. Заңнамадағы қолданысы: молодняк – төл, балапан (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ремонтный молодняк» сөз тіркесі қазақ тілінде «мал басын толықтыратын жас төл» сөз тіркесімен немесе «түліктөл» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
423. | текті жылқы шежіресі; жылқының тұқым-тегі | родословная лошади | родословная лошадитекті жылқы шежіресі; жылқының тұқым-тегі Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Текті жылқы шежіресі, жылқының тұқым-тегі – жылқы тайпаларының асыл тұқымын, ата-бабаларының 5 қатарын көрсететін кесте нысаны. 2. Әзербайжан: atın qan xətti 3. Қырғыз: аттын тукуму 4. Өзбек: otning nasl-nasabi 5. Түрік: atın soyağacı 6. Ағылшын: horse pedigree 7. Испан: reparación joven 8. Неміс: stammbaum des Pferdes 9. Француз: pedigree du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: родословная – ру шежіресі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: родословная – тұқым-тегі 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «ремонтный молодняк» сөз тіркесі қазақ тілінде «текті жылқы шежіресі» немесе «жылқының тұқым-тегі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
424. | орыстың желісті жылқы тұқымы; орыстың желісті жылқысы | русская рысистая порода лошадей | русская рысистая порода лошадейорыстың желісті жылқы тұқымы; орыстың желісті жылқысы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Орыстың желісті жылқы тұқымы, орыстың желісті жылқысы – өзінің дене өлшемдері жағынан орлов жылқысына жетіп қаатын өте жүйрік жаңа тұқым. 2. Әзербайжан: rus trotting at cinsi 3. Қырғыз: орус сүлөөсүндүү жылкы тукуму 4. Өзбек: rus trotting ot zoti 5. Түрік: rus tırıslı at ırkı 6. Ағылшын: russian trotting horse breed 7. Испан: pedigrí de caballo 8. Неміс: russische Trabrennen 9. Француз: race de chevaux de trot russe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: рысистые испытания – желісті сынақтар (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «русская рысистая порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «орыстың желісті жылқы тұқымы» немесе «орыстың желісті жылқысы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
425. | орыстың ауыр жүк таситын аты; орыстың ауыр жүк жылқысы | русский тяжеловоз | русский тяжеловозорыстың ауыр жүк таситын аты; орыстың ауыр жүк жылқысы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Орыстың ауыр жүк таситын жылқысы, орыстың ауыр жүк жылқысы – елімізде ертеден бері өсіріліп келе жатқан арден тұқымының (негізінен) және Бельгия мен Францияда шығарылған кейбір жылқының айғырларын пайдалану арқылы шығарылған тұқым. 2. Әзербайжан: rus ağır yük maşını 3. Қырғыз: орус оор салмак 4. Өзбек: rossiya og`ir yuk mashinasi 5. Түрік: rus ağır yük gemisi 6. Ағылшын: russian heavy truck 7. Испан: raza rusa de caballos trotones 8. Неміс: russischer Schwertransporter 9. Француз: camion lourd russe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тяжеловозный – ауыр жүк 12.Ұсыныстар. «Русский тяжеловоз» сөз тіркесі қазақ тілінде «орыстың ауыр жүк таситын жылқысы» немесе «орыстың ауыр жүк жылқысы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
426. | желісті жылқы | рысак | рысакжелісті жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Желісті жылқы – жылдам, тиянақты жүріспен шабуға қабілетті жылқы. Ипподромдардағы желісті жүрісті сынау үшін жылқылардың бірнеше тұқымы өсірілген. 2. Әзербайжан: trotter 3. Қырғыз: сүлөөсүн 4. Өзбек: trotter 5. Түрік: paça 6. Ағылшын: trotter 7. Испан: trotón 8. Неміс: Traber 9. Француз: trotteur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: рысаки – желіс аттары (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Рысак» сөзі қазақ тілінде «желісті жылқы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
427. | маңқа ауруы | сап | сапмаңқа ауруыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Маңқа ауруы, маңқа – ауылшаруашылығы малдарында кездесетін өте қауіпті індет. Маңқа. в е т е р и н а р л ы қ. Жылқыда т.б. болатын жұқпалы ауру, өте қауіпті індет. 2. Әзербайжан: sap 3. Қырғыз: сап 4. Өзбек: sap 5. Түрік: sap 6. Ағылшын: sap 7. Испан: muermo 8. Неміс: Rotz 9. Француз: morve 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: маңқа, сары қолқа (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сап» сөзі қазақ тілінде «маңқа ауруы» сөз тіркесімен, «маңқа» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
428. | жаңылу, аттың желістен, жорғадан жаңылып шауып кетуі, жүрістен жаңылу | сбой | сбойжаңылу, аттың желістен, жорғадан жаңылып шауып кетуі, жүрістен жаңылу Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жаңылу, жылқының желістен жаңылуы, жылқының жорғадан жаңылуы, жылқының жүрістен жаңылуы – аттың желістен, жорғадан жаңылып шауып кетуі. Қозу мен тежелу тепе-теңдігі бұзылған кезде жұлынның координациясы ми қыртысының бақылауынан босатылады, қозу және тежелу процестерінің тепе-теңдігінің мұндай бұзылуынан желістен жаңылу пайда болады. 2. Әзербайжан: qəza 3. Қырғыз: бузулуу 4. Өзбек: nosozlik 5. Түрік: hata 6. Ағылшын: failure 7. Испан: falla 8. Неміс: Fehler 9. Француз: défaillance 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: істен шығу, жаңылыс, жаңылу (әскери іс); бас-сирақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Сбой» сөзі қазақ тілінде «жылқының желістен жаңылуы», «жылқының жорғадан жаңылуы», «жылқының жүрістен жаңылуы» сөз тіркестерімен, «жаңылу» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
429. | ершік, ыңыршақ | седелка | седелкаершік, ыңыршақСаласы Этимологиясы ДефинициясыЕршік, ыңыршақ – арба не шанаға көлік жеккенде тертенің бел көтермесі өткізілетін ер тәрізді әбзел. Ершік. Арбаға не шанаға көлік жеккенде тертенің бел көтермесі асылатын әрі қамытты артқа тарттыру үшін қажетті ер тәрізді әбзел; ыңыршақ. Ыңыршақ. Жылқыға не өгізге жүк тиеу үшін ерттелетін, ағаштан жасалған биік ер. 2. Әзербайжан: yəhər 3. Қырғыз: ээр 4. Өзбек: egar 5. Түрік: eyer 6. Ағылшын: saddle 7. Испан: sadelka 8. Неміс: Sattel 9. Француз: selle 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ершік, ыңыршақ (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Седелка» сөзі қазақ тілінде «ершік», «ыңыршақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
430. | аттың ері, ер-тоқым | седло | седлоаттың ері, ер-тоқымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ер, аттың ері, ер-тоқым – салт атқа мініп жүруге лайықталған жабдықтардың бір түрі. 2. Әзербайжан: yəhər 3. Қырғыз: ээр 4. Өзбек: egar 5. Түрік: eyer 6. Ағылшын: saddle 7. Испан: asiento 8. Неміс: Sattel 9. Француз: selle 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ер (ауыл шаруашылығы); ер тоқым (тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет) 12.Ұсыныстар. «Седло» сөзі қазақ тілінде «ер», «ер-тоқым» сөздерімен, «аттың ері» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
431. | жарыс маусымы | скаковой сезон | скаковой сезонжарыс маусымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарыс маусымы – жарыс өтетін уақыт, жарыс маусымы. Жарыс маусымында көптеген сынақтар өткізіледі, жарыс маусымы жыл бойы жалғасуы мүмкін, бірақ қысқы және көктемгі жазғы кезеңдер арасында кем дегенде 2 апта үзілістер болады. 2. Әзербайжан: yarış mövsümü 3. Қырғыз: күлүк мезгил 4. Өзбек: poyga mavsumi 5. Түрік: yarış sezonu 6. Ағылшын: racing season 7. Испан: temporada de carreras 8. Неміс: rennsaison 9. Француз: saison hippique 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12.Ұсыныстар. «Скаковой сезон» сөз тіркесі қазақ тілінде «жарыс маусымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
432. | жылқының сүйек қаңқасы | скелет лошади | скелет лошадижылқының сүйек қаңқасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының сүйек қаңқасы – жылқы денесінің қатты сүйек-тірегінің негізін құрайды. Жылқының қаңқасы қозғалтқыш және тірек функцияларын орындайтын 252 сүйектен тұрады. Жылқы қаңқасының негізгі компоненттерін бірнеше негізгі топтарға біріктіруге болады: бас сүйек, омыртқа бағанының элементтері, кеуде және аяқ-қолдар. 2. Әзербайжан: at skeleti 3. Қырғыз: аттын скелети 4. Өзбек: ot skeleti 5. Түрік: at iskeleti 6. Ағылшын: skeleton 7. Испан: esqueleto de caballo 8. Неміс: das Skelett eines Pferdes 9. Француз: squelette de cheval 10. Бекітілген нұсқасы: катализаторы скелетные – қаңқалы өршіткілер (2006) 11. Заңнамадағы қолданысы: скелет – қаңқа 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «скелет лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының сүйек қаңқасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +1 |
433. | шағылыстыру маусымы | случной сезон | случной сезоншағылыстыру маусымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шағылыстыру маусымы – ұрықтандыру үшін ең қолайлы жыл мезгілі. Жылқыларды тұрақты ұстау кезінде жұптау ақпан айының соңынан наурыздың басына дейін басталып, шілде айының ортасында аяқталады. Жылқы шаруашылығында үйірдің қалыптасуы, олардың босатылуы және жылқылардың жұптасуы жақсы шөптің пайда болуымен сәйкес келеді. Әр түрлі климатта. аймақтарда шағылыстыру маусымы сәуір-мамыр айларынан тамызға дейін жалғасады. 2. Әзербайжан: təsadüfi mövsüm 3. Қырғыз: мезгил болот 4. Өзбек: tasodifiy mavsum 5. Түрік: şans mevsimi 6. Ағылшын: horse casual season 7. Испан: temporada ocasional 8. Неміс: gelegentliche Saison 9. Француз: saison régulière 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: возраст случной – шағылысу жасы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Случной сезон» сөз тіркесі қазақ тілінде «шағылыстыру маусымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
434. | кеңестік ауыр жүк таситын ат | советский тяжеловоз | советский тяжеловозкеңестік ауыр жүк таситын атСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кеңестік ауыр жүк таситын ат, кеңестік ауыр жүк жылқысы – жүк тасымалдау үшін арнайы өсірілетін жылқы тұқымы. 2. Әзербайжан: sovet ağir çəkisi 3. Қырғыз: советтик оор салмак 4. Өзбек: sovet og`ir yuk mashinasi 5. Түрік: sovyet ağır yük gemisi 6. Ағылшын: soviet heavy truck 7. Испан: camión pesado soviético 8. Неміс: sowjetischer Schwertransporter 9. Француз: poids lourd soviétique 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тяжеловозный – ауыр жүк; советский – кеңестік 12.Ұсыныстар. «Советский тяжеловоз» сөз тіркесі қазақ тілінде «кеңестік ауыр жүк таситын ат» немесе «кеңестік ауыр жүк жылқысы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
435. | спорттық жылқы | спортивная лошадь | спортивная лошадьспорттық жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Спорттық жылқы – ат спортының барлық түрінде қолдануға мүмкіндік беретін ерекше сипаттамаларға ие жылқы. 2. Әзербайжан: idman atı 3. Қырғыз: спорт жылкысы 4. Өзбек: sport oti 5. Түрік: spor atı 6. Ағылшын: sports horse 7. Испан: caballo deportivo 8. Неміс: Paßgang 9. Француз: cheval de sport 10. Бекітілген нұсқасы: бридж спортивный – спорттық бридж (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: спортивный - спортық, лошадь - жылқы 12.Ұсыныстар. «Спортивная лошадь» сөз тіркесі қазақ тілінде «спорттық жылқы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
436. | ұзаққа жүгіретін жылқы, ұзақ шабысты жылқы, тынысты жылқы | стайер | стайерұзаққа жүгіретін жылқы, ұзақ шабысты жылқы, тынысты жылқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұзаққа шабатын жылқы, ұзақ шабысты жылқы, тынысты жылқы, стайер (ағ. stayer –төзімді адам) – ұзақ қашықтықтағы сынақтарда ең жақсы нәтиже көрсеткен жылқы. 2. Әзербайжан: styer 3. Қырғыз: стайер 4. Өзбек: styer 5. Түрік: steyer 6. Ағылшын: stayer 7. Испан: corredor de fondo 8. Неміс: das Innere des Pferdes 9. Француз: stayer 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: стайер – стайер (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Стайер» сөзі қазақ тілінде «ұзаққа шабатын жылқы», «ұзақ шабысты жылқы», «тынысты жылқы» сөз тіркесімен, «стайер» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -1 |
437. | жарысты бастауға белгі беруші адам, стартер | стартер | стартержарысты бастауға белгі беруші адам, стартерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарысты бастауға белгі беруші адам, сөреші, стартер (ағ. starter, start – бастау) – спорттық жарыстың басталуына белгі беретін адам. 2. Әзербайжан: başlanğıc 3. Қырғыз: баштоо 4. Өзбек: boshlang`ich 5. Түрік: marş 6. Ағылшын: starter 7. Испан: arrancador 8. Неміс: iomud-Pferderasse 9. Француз: démarreur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: сөреші (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Стартер» сөзі қазақ тілінде «жарысты бастауға белгі беруші адам» сөз тіркесімен, «сөреші», «стартер» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -7 |
438. | қорадағы мал орны, малдың жеке орны | стойло | стойлоқорадағы мал орны, малдың жеке орныСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қорадағы мал орны, малдың жеке орны, шетен қора – ауыл шаруашылығы жануарларын жеке ұстау орны, қоршалған қора. 2. Әзербайжан: tövlə 3. Қырғыз: дүкөн 4. Өзбек: savdo rastasi 5. Түрік: ahır 6. Ағылшын: stall 7. Испан: establo 8. Неміс: Hippologie 9. Француз: stalle 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: шетен қора (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Стойло» сөзі қазақ тілінде «қорадағы мал орны», «малдың жеке орны», «шетен қора» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -3 |
439. | үзеңгі | стремя | стремяүзеңгіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үзеңгі – ер-тұрман әбзелдерінің бірі. Ердің екі қапталына қайыс бау арқылы тағылады. шабандозға атқа мінуге және атқа міну кезінде тепе-теңдікті сақтауға көмектесетін ер-тоқым әбзелдерінің бірі. Үзеңгіні IV ғасырда көшпенділер ойлап тауып, ол бүкіл әлемге тез тарады. 2. Әзербайжан: üç ilə 3. Қырғыз: үч менен 4. Өзбек: uch bilan 5. Түрік: üç ile 6. Ағылшын: with three 7. Испан: con tres 8. Неміс: Steigbügel 9. Француз: avec trois 10. Бекітілген нұсқасы: стремянный полк – атты әскер полкі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: үзеңгі (әскери іс) 12.Ұсыныстар. «Стремя» сөзі қазақ тілінде «үзеңгі» сөзімен аударылады.
| +13 |
440. | жабағы, күзелген тай | стригун | стригунжабағы, күзелген тайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабағы, тай, күзелген тай – 6 ай мен 1 жас аралығындағы жылқы төлі. Жабағы. Алты ай мен бір жас аралығындағы ересек құлын. Тай. Бір жастан асқан, екі жасқа әлі толмаған жылқы төлі. 2. Әзербайжан: strigun 3. Қырғыз: шакек 4. Өзбек: strigun 5. Түрік: saç kesimi 6. Ағылшын: shearers 7. Испан: strigun 8. Неміс: künstliche 9. Француз: strigun 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тай (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Стригун» сөзі қазақ тілінде «жабағы», «тай» сөздерімен, «күзелген тай» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
441. | табынды жылқы шаруашылығы, табын жылқы шаруашылығы; үйірлі жылқы шаруашылығы | табунное коневодство | табунное коневодствотабынды жылқы шаруашылығы, табын жылқы шаруашылығы; үйірлі жылқы шаруашылығы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тебіндік жылқы шаруашылығы, табынды жылқы шаруашылығы, үйірлі жылқы шаруашылығы – жыл бойы жылқыны табиғи жайылымда бағып өсіретін шаруашылық. 2. Әзербайжан: sürü atçiliq 3. Қырғыз: табун жылкы чарбасы 4. Өзбек: podada ot etishtirish 5. Түрік: sürü atları yetiştiriciliği 6. Ағылшын: herd 7. Испан: cría de caballos 8. Неміс: pferdetests 9. Француз: élevage de chevaux 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тебiндік жылқы шаруашылығы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Табунное коневодство» сөз тіркесі қазақ тілінде «тебіндік жылқы шаруашылығы» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
442. | таңбалау | таврение | таврениетаңбалауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таңбалау, таңба басу, ен салу (түрк. tāw «белгі, таңба») – жылқының денесіне шаруашылық белгісін, түгендеу нөмірін және туған жылын салу. 2. Әзербайжан: təvəccöh 3. Қырғыз: таврения 4. Өзбек: tavrot 5. Түрік: tavlama 6. Ағылшын: herdsman 7. Испан: tauromaquia 8. Неміс: Kavalkade 9. Француз: tauration 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: таңбалау (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Таврение» сөзі қазақ тілінде «таңбалау» сөзімен, «таңба басу», «ен салу» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
443. | таңба | тавро | тавротаңбаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таңба (түрк. tāw «белгі, таңба») – жылқы өсірушілер жылқыларын белгілейтін белгі. 2. Әзербайжан: tauro 3. Қырғыз: тамга 4. Өзбек: tavro 5. Түрік: Marka 6. Ағылшын: branding 7. Испан: marca 8. Неміс: Kasachische 9. Француз: marque 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: таңба (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Тавро» сөзі қазақ тілінде «таңба» сөзімен аударылады.
| +11 |
444. | тарпан (жабайы жылқы) | тарпан | тарпантарпан (жабайы жылқы)Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тарпан (лат. Equus ferus ferus, Equus gmelini- жабайы жылқы) – жабайы жылқының кіші түрі немесе ежелгі жабайы орталық еуропалық жылқылар мен отандық шығыс еуропалық жылқылардың гибридті түрі, бұрын қазіргі үй жылқыларының атасы болып саналған. Тарпанның екі түрі болады дала тарпаны (лат. E. gmelini gmelini Antonius, 1912) және орман тарпаны (лат. E. gmelini silvaticus Vetulani, 1927-1928). 2. Әзербайжан: tarpan 3. Қырғыз: тарпан 4. Өзбек: tarpan 5. Түрік: Tarpan 6. Ағылшын: tarpan 7. Испан: tarpán 8. Неміс: Kasachisches 9. Француз: tarpan 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тарпаң (тарих) 12.Ұсыныстар. «Тарпан» сөзі қазақ тілінде «тарпаң» сөзімен аударылады.
| +9 |
445. | тебіндеу, тебіндік | тебеневка | тебеневкатебіндеу, тебіндікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тебіндеу, тебіндік, тебін – малды қар басқан қысқы жайылымда бағу. 2. Әзербайжан: tebenevka 3. Қырғыз: тебеневка 4. Өзбек: tebenevka 5. Түрік: seni küçük kız 6. Ағылшын: tebenevka 7. Испан: tebenevka 8. Неміс: Kapuze 9. Француз: tebenevka 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тебін, тебіндеу (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Тебеневка» сөзі қазақ тілінде «тебіндеу», «тебіндік», «тебін» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
446. | дорба, атдорба, жемдорба | торба | торбадорба, атдорба, жемдорбаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дорба, атдорба, жемдорба – құрғақ тамақ немесе әр түрлі ұсақ-түйек заттар салуға арналған кішігірім қапшық. Жемдорба. Атқа жем беру үшін қолданылатын, кенептен, қалың матадан, талдырып басқан жұқа киізден тігілген бауы бар дорба. Дорба. [иран.] Құрғақ тамақ, әртүрлі ұсақ-түйек салуға арналған қапшық, ыдыс. 2. Әзербайжан: torba 3. Қырғыз: торба 4. Өзбек: torba 5. Түрік: torba 6. Ағылшын: bag 7. Испан: Torba 8. Неміс: die Karabair-Pferderasse 9. Француз: Torba 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: дорба, ат дорба (әскерлі атаулар) 12.Ұсыныстар. «Торба» сөзі қазақ тілінде «дорба», «атдорба», жемдорба» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
447. | ат жарыстарында бәйге тігу, бәстесу, бәстігер | тотализатор | тотализаторат жарыстарында бәйге тігу, бәстесу, бәстігерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ат жарыстарында бәйге тігу, бәстесу, бәстігер (фр. totalisateur, totaliser – қорытындылау, қорытындылау). – белгілі бір атқа қойылған соманы, сондай-ақ тігістің жалпы сомасын көрсететін есептегіш. 2. Әзербайжан: totalizator 3. Қырғыз: тотализатор 4. Өзбек: totalizator 5. Түрік: Tote 6. Ағылшын: tote 7. Испан: totalizador 8. Неміс: Kenter 9. Француз: totalisateur 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: тотализатор (заңтану) 12.Ұсыныстар. «Тотализатор» сөзі қазақ тілінде «ат жарыстарында бәйге тігу» сөз тіркесімен, «бәстесу», «бәстігер» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +3 |
448. | атпаз, бапкер | тренер в коневодстве | тренер в коневодствеатпаз, бапкерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атпаз, бапкер, атбегі – қыран құс пен жүйрік атты баптайтын маман. Атпаз. Ат жаратушы, бабына келтіруші; сайыпкер. Бапкер. Атты, құсты баптап, күтімін білетін адам. Атбегі. Бәйге атын баптайтын адам; ат сыншы. 2. Әзербайжан: atçılıqda məşqçi 3. Қырғыз: жылкы өстүрүүдөгү машыктыруучу 4. Өзбек: otchilikda murabbiy 5. Түрік: at yetiştiriciliğinde koç 6. Ағылшын: trainer in horse breeding 7. Испан: entrenador de caballos 8. Неміс: kirgisische Pferderasse 9. Француз: entraîneur en élevage équin 10. Бекітілген нұсқасы: интеллект тренера – жаттықтырушы зияты (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: атбегі (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «тренер в коневодстве» сөз тіркесі қазақ тілінде «атпаз», «бапкер», «атбегі» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
449. | жылқы жарату, жылқы баптау, ат жарату, ат баптау | тренинг лошади | тренинг лошадижылқы жарату, жылқы баптау, ат жарату, ат баптауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқы жарату, жылқы баптау, ат жарату, ат баптау (ағылш. Training - оқыту) – бәйгеге қосар атты жарату, күйіне келтіру. Тренингте жылқылардың әртүрлі желісі, әртүрлі қарқындылығы және ұзақтығы анықталады, ал ол жылқыларды асылдандыру жұмысы мен жылқы тұқымдарын жетілдіру үшін маңызды болып табылатын тұқым қуалайтын шартты интерьер қасиеттерін айқындауға мүмкіндік береді. 2. Әзербайжан: At təlimi 3. Қырғыз: жылкы окутуу 4. Өзбек: ot tayyorlash 5. Түрік: at eğitimi 6. Ағылшын: horse training 7. Испан: entrenamiento de caballos 8. Неміс: Spitzname 9. Француз: entraînement de cheval 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жылқы баптау, жарату (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Тренинг лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқы жарату», «жылқы баптау», «ат жарату», «ат баптау» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
450. | спорт ойындарының үш түрінен жарыс, үшсайыс | троеборье | троеборьеспорт ойындарының үш түрінен жарыс, үшсайысСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Спорт ойындарының үш түрінен жарыс, үшсайыс – манежбен жүру немесе үйретуден (бірінші күн), далалық сынақтар немесе кросстан (екінші күн), кедергілерді жеңу немесе секіруден (үшінші күн)тұратын ат спорты Үшсайыс. с п о р т. Белгілі бір спорттың үш түрі бойынша бір ғана споршының сайысқа түсу жарысы. 2. Әзербайжан: triatlon 3. Қырғыз: уч сайыс 4. Өзбек: tekislash 5. Түрік: üçlü 6. Ағылшын: triathlon 7. Испан: triatlón 8. Неміс: schmieden von Pferden 9. Француз: triathlon 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: үшсайыс (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Троеборье» сөзі қазақ тілінде «спорт ойындарының үш түрінен жарыс» сөз тіркесімен, «үшсайыс» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
451. | түрікмен жылқысы | туркменская лошадь | туркменская лошадьтүрікмен жылқысыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түркімен жылқысы – түрікмен халқының арғымақ түрі. Бұл көптеген тұқымдарға әсер еткен тұқымдардың ішіндегі ең көнесі — араб, асыл тұқымды жылқы (немесе ағылшын жүйрігі, ағылшын. Thoroughbred) және басқалар. Құрғақ ыстық климатқа жақсы бейімделген және басқа жағдайларға да жақсы бейімделген. 2. Әзербайжан: türkmən atı 3. Қырғыз: түркмөн жылкысы 4. Өзбек: turkman oti 5. Түрік: türkmen atı 6. Ағылшын: turkmen horse 7. Испан: caballo turcomano 8. Неміс: Schmiedewerkzeug 9. Француз: cheval turkmène 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: лошадь - жылқы 12.Ұсыныстар. «Туркменская лошадь» сөз тіркесі қазақ тілінде «түркімен жылқысы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
452. | ауыр жүк таситын ат, жүк аты | тяжеловоз | тяжеловозауыр жүк таситын ат, жүк атыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауыр жүк таситын жылқы, ауыр жүк жылқысы – ауыр жүктерді тасымалдауға қабілетті жылқы. 2. Әзербайжан: ağır yük maşını 3. Қырғыз: оор салмак 4. Өзбек: qattiq yuk 5. Түрік: ağır yük gemisi 6. Ағылшын: heavy 7. Испан: camión pesado 8. Неміс: Kozinets 9. Француз: poids lourd 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: тяжеловоз – ауыр жүкті 12.Ұсыныстар. «Тяжеловоз» сөзі қазақ тілінде «ауыр жүк таситын жылқы», «ауыр жүк жылқысы» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
453. | ауыздық | удила | удилаауыздықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауыздық, сулық – жүгеннің екі сулық арасына бекітілген жылқы аузына кигізілетін бөлшегі. Ауыздық. Жүгеннің ат аузына салынатын екі сулық аралығына бекітілген темір бөлігі. Сулық. э т н о г р а ф и я л ы қ. Ауыздықты жүгенге шығыршық арқылы жалғастырып тұратын темір. 2. Әзербайжан: bit 3. Қырғыз: сокку 4. Өзбек: bit 5. Түрік: gem 6. Ағылшын: truck 7. Испан: bocado 8. Неміс: Pferdezüchter 9. Француз: mors 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ауыздық (тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет) 12.Ұсыныстар. «Удила» сөзі қазақ тілінде «ауыздық», «сулық» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
454. | найзамен қаруланған атты әскерлер, найзалы атты әскер | уланы | уланынайзамен қаруланған атты әскерлер, найзалы атты әскерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Найзамен қаруланған атты әскерлер, найзалы атты әскер, ұландар (түркі. Ulan) – қылыштармен және тапаншалармен қаруланған жаңа еуропалық жеңіл атты әскердің түрі. Ұландар алғаш рет поляк әскеріне енгізіліп, сол жерден Австрия, Пруссия, Ресей әскерлеріне енгізілген. Олардың киімінің сыртқы айрықша атрибуты ұзын, төртбұрышты моңғол бас киімі болды (Ұлан қалпағы – ұланка немесе конфедератка). 2. Әзербайжан: ulanlar 3. Қырғыз: уландар 4. Өзбек: lancers 5. Түрік: ulanas 6. Ағылшын: harness 7. Испан: ulanos 8. Неміс: Pferdezucht 9. Француз: uhlans 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: ұландар 12.Ұсыныстар. «Уланы» сөзі қазақ тілінде «найзамен қаруланған атты әскерлер», «найзалы атты әскер» сөз тіркестерімен, «ұландар» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -1 |
455. | жегілетін жылқы тұқымы | упряжные породы лошадей | упряжные породы лошадейжегілетін жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жегілетін жылқы тұқымы – ең көп таралған жылқы тұқымы. Уэльс пониі, ауыр жүк көлігі, першерон және клейдесдаль – жегілетін ат жарыстарына жарайтын жылқы түрлері. Жегілетін жылқы түрлерінен белгілісі – шайр, першерон, брабансон, Владимир және басқалары. 2. Әзербайжан: at qoşqu cinsləri 3. Қырғыз: жылкылардын тукумдары 4. Өзбек: ot zotlari 5. Түрік: atların koşum takımları 6. Ағылшын: harness horse breeds 7. Испан: razas de caballos de trineo 8. Неміс: Pferdebahn 9. Француз: races de chevaux de trait 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: упряжной – жегілетін 12.Ұсыныстар. «Упряжные породы лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «жегілетін жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
456. | жегу әбзелдері, ер-тұрман | упряжь | упряжьжегу әбзелдері, ер-тұрманСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жегу әбзелдері, ер-тұрман – арбаны, шананы атқа және т.б. көлікке жегу үшін қолданылатын әбзелдердің (қамыт, доға, ершік, белқайыс, делбе, бишік, шілия) жалпылама атауы. 2. Әзербайжан: qoşqu 3. Қырғыз: ат жабдыктары 4. Өзбек: jabduqlar 5. Түрік: koşum 6. Ағылшын: harness 7. Испан: arnés 8. Неміс: wettkampf 9. Француз: harnais 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жегу әбзелдері (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Упряжь» сөзі қазақ тілінде «жегу әбзелдері» сөз тіркесімен, «ер-тұрман» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
457. | әшекейлі ат арба, әшекейлі күйме | фаэтон | фаэтонәшекейлі ат арба, әшекейлі күймеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Әшекейлі ат арба, әшекейлі күйме, күйме (еж. гр. Φαέθων – ұшқынды) – ашық төрт доңғалақты екі немесе төрт орындық қалалық экипаж. Күйме. э т н о г р а ф и я л ы қ. Үстін, жан-жағын былғарымен, жібекпен қаптап қоршаған, сәнді жеңіл арба. Фаэтон. [грек. phaethon] Серіппелі жеңіл арба, күйме. 2. Әзербайжан: phaeton 3. Қырғыз: фаэтон 4. Өзбек: fayton 5. Түрік: phaeton 6. Ағылшын: phaeton 7. Испан: faetón 8. Неміс: Gestüt 9. Француз: phaéton 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: фаэтон, күйме (мәдениет және өнер) 12.Ұсыныстар. «Фаэтон» сөзі қазақ тілінде «әшекейлі ат арба», «әшекейлі күйме» сөз тіркестерімен, «күйме» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +3 |
458. | мәрені суретке түсіру, мәресурет; фотомәре
| фотофиниш | фотофинишмәрені суретке түсіру, мәресурет; фотомәре
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мәрені суретке түсіру, мәресурет, фотомәре –жеңімпаздың мәреге жету сәтін дәлірек анықтауға арналған электронды құрылғы. 2. Әзербайжан: fotofiniş 3. Қырғыз: сүрөт финиш 4. Өзбек: fotofinish 5. Түрік: fotofinish 6. Ағылшын: photo finish 7. Испан: foto final 8. Неміс: Pferdesportwettbewerbe 9. Француз: photo-finish 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: фотомәре (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Фотофиниш» сөзі қазақ тілінде «мәрені суретке түсіру» сөз тіркесімен, «мәресурет», «фотомәре» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
459. | жемшөп | фураж | фуражжемшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жемшөп (фр. fourrage «жем») – жылқы азығы, жануарларды қоректендіруге арналған өсімдік азығы. 2. Әзербайжан: yem 3. Қырғыз: тоют 4. Өзбек: em-xashak 5. Түрік: yem 6. Ағылшын: forage 7. Испан: forraje 8. Неміс: Pferdesport 9. Француз: fourrage 10. Бекітілген нұсқасы: жем (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: жем, жемдік малазықтар (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Фураж» сөзі қазақ тілінде «жемшөп» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
460. | жемшөп беруші адам, жемшөпші | фуражир | фуражиржемшөп беруші адам, жемшөпшіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жемшөп беруші адам, жемшөпші – жемшөпті дайындаумен, сақтаумен немесе берумен айналысатын адам, сондай-ақ жемшөпке жіберілген адам. 2. Әзербайжан: yem 3. Қырғыз: фуражир 4. Өзбек: em-xashak 5. Түрік: yemci 6. Ағылшын: forager 7. Испан: forrajeador 8. Неміс: Konoval 9. Француз: fourragère 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жемтасушы (ауыл шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. «Фуражир» сөзі қазақ тілінде «жемшөп беруші адам» сөз тіркесімен, «жемшөпші» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
461. | шыбыртқы | хлыст | хлыстшыбыртқыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шыбыртқы – жіңішке және икемді шыбық немесе тоқылған белдіктерден жасалған қатты серпімді тоқыма, атқа міну, жануарларды үйрету құралы ретінде қолданылатын белдіктер. Шыбыртқы. Көбінесе арба, шана көлігіне, мал айдауға арналған, кейде өріп, кейде өрмей жасаған ұзын қамшы. 2. Әзербайжан: qamçı 3. Қырғыз: камчы 4. Өзбек: qamchi 5. Түрік: kırbaç 6. Ағылшын: whip 7. Испан: látigo 8. Неміс: Konovyazhya 9. Француз: cravache 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: қамшы (тарих), дойыр (дене тәрбиесі және спорт) 12.Ұсыныстар. «Хлыст» сөзі қазақ тілінде «шыбыртқы», «шыбық», «қамшы» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
462. | шоқтық | холка | холкашоқтықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шоқтық, жота – малдың екі иығының түйіскен жері, басы; иықтық. Шоқтық. Малдың екі иығының түйіскен жері, басы; иықтық. Жота. Жан-жануарлардың, адамның арқасы, жоны. 2. Әзербайжан: quru 3. Қырғыз: кургатуу 4. Өзбек: quruq 5. Түрік: ense 6. Ағылшын: withers 7. Испан: cerviz 8. Неміс: pferdemunition 9. Француз: garrot 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: шоқтық (ауыл шаруашылығы, биология) 12.Ұсыныстар. «Холка» сөзі қазақ тілінде «шоқтық», «жота» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
463. | таза қанды мініс жылқы тұқымы | чистокровная верховая порода лошадей | чистокровная верховая порода лошадейтаза қанды мініс жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таза қанды мініс жылқы тұқымы – басқа жылқы тұқымдарының қанын араластырмай, өте ұзақ уақыт бойы (10 ұрпақтан жоғары) іріктеу, жұптау және жас малдарды арнайы бағытта тәрбиелеу барысында алынатын тұқым. 2. Әзербайжан: atların təmiz qanlı at cinsi 3. Қырғыз: жылкылардын асыл тукуму 4. Өзбек: otlarning zotli ot zoti 5. Түрік: safkan at ırkı 6. Ағылшын: thoroughbred horse breed 7. Испан: raza de caballo de pura raza 8. Неміс: Reinrassige Pferderasse 9. Француз: race de chevaux pur-sang 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Чистокровная верховая порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «таза қанды мініс жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
464. | ақсирақ | чулки выше плюсны | чулки выше плюсныақсирақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақсирақ – бақайдан жоғарғы тұста ақшыл жолағы бар жылқы түсі. 2. Әзербайжан: metatarsdan yuxarıda ağ ləkə 3. Қырғыз: метатарсалдан жогору ак так 4. Өзбек: metatarsal ustidagi oq nuqta 5. Түрік: metatarsalın üzerindeki beyaz nokta 6. Ағылшын: white spot above the metatarsal 7. Испан: mancha blanca por encima del metatarso 8. Неміс: weißer Fleck über dem Mittelfuß 9. Француз: tache blanche au-dessus du métatarse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Чулки выше плюсны» сөз тіркесі қазақ тілінде «ақсирақ» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
465. | ақбақай | чулки в полбабках | чулки в полбабкахақбақайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақбақай – бақай тұсында ақшыл жолағы бар жылқы түсі. 2. Әзербайжан: dırnaq sümüyündə ağımtıl zolaq 3. Қырғыз: супранактил чуңкурунун жанындагы ак тилке 4. Өзбек: tuyoqli suyakda oqish chiziq 5. Түрік: epigastrik kemikte beyazımsı bir şerit 6. Ағылшын: whitish stripe at the hoof bone 7. Испан: franja blanquecina en el hueso incisivo 8. Неміс: Weißlicher Streifen am Hufknochen 9. Француз: bande blanchâtre à l`os du sabot 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Чулки в полбабках» сөз тіркесі қазақ тілінде «ақбақай» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
466. | ақтабан | чулки по венчику | чулки по венчикуақтабанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақтабан – жүрісі елгезек, тыз етпе, еті бірден шығатын жүйрік, яғни қарулы мініс ат. 2. Әзербайжан: silahlı at 3. Қырғыз: куралданган ат 4. Өзбек: qurollangan ot 5. Түрік: silahlı binicilik atı 6. Ағылшын: armed riding horse 7. Испан: caballo armado 8. Неміс: Bewaffnetes Pferd 9. Француз: cheval d`équitation armé 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Чулки по венчику» сөз тіркесі қазақ тілінде «ақтабан» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
467. | аяң адым | шаг | шаг аяң адымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аяң адым – ең баяу жүріс, онда жылқы кезектесіп төрт аяқтың әрқайсысына сүйенеді. 2. Әзербайжан: atın addımı 3. Қырғыз: жылкы кадамы 4. Өзбек: ot qadam 5. Түрік: at adımı 6. Ағылшын: at adımı 7. Испан: paso del caballo 8. Неміс: Schritt des Pferdes 9. Француз: etape du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: адым – шаг (1998). 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Шаг» сөзі қазақ тілінде «аяң адым» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
468. | әбзелші, ер-тұрман ұстасы | шорник | шорникәбзелші, ер-тұрман ұстасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Әбзелші, қайысшы, өрімші, ерші, ер-тұрман ұстасы – ер-тұрман, құрал-сайман, жабдық жасайтын адам. Әбзелші. Ер-тұрман, құрал-сайман, жабдық жасайтын адам. Өрімші. Өрудің маманы, өре білетін адам. Ерші. Ер-тоқым жасаушы ісмер, шебер. 2. Әзербайжан: yəhərçi 3. Қырғыз: ээрчи 4. Өзбек: egarchi 5. Түрік: saraç 6. Ағылшын: saddler 7. Испан: guarnicionero 8. Неміс: Sattler 9. Француз: sellier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: шорник – қайысшы, әбзелшi, өрмешi (ауыл шар.); шорник – әбзелшi (жеңіл және тоқыма өнеркәсібі); шорник – ершi, қайысшы, әбзелшi (мәдениет және өнер). 12. Ұсыныстар. «Шорник» сөзі қазақ тілінде «әбзелші», «қайысшы», «өрімші», «ерші» сөздерімен, «ер-тұрман ұстасы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
469. | шпат, тобанаяқ | шпат | шпатшпат, тобанаяқСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шпат, тобанаяқ – жылқылардың ветеринариялық ауруы; буын остеоартриті. Шпат – (нем. spat – үлпек, қабыршақ). 2. Әзербайжан: şpat 3. Қырғыз: шпат 4. Өзбек: shpat 5. Түрік: spat 6. Ағылшын: spar 7. Испан: Espato 8. Неміс: spat 9. Француз: spath 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Шпат» сөзі қазақ тілінде «шпат», «тобанаяқ» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
470. | тебінгі | шпора | шпоратебінгіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тебінгі, өкшелік, тепкі – салт атты адамның балтыры мен тақымын қажамау, әрі шалбардың балағын аттың терінен сақтау үшін, тоқымға тігілген немесе ерге жалғастырыла салынған жалпақ былғары. Тебінгі. Салт атты адамның балтыры мен тақымын қажамау, әрі шалбардың балағын аттың терінен сақтау үшін, тоқымға тігілген немесе ерге жалғастырыла салынған жалпақ былғары. Өкшелік. Аяқкиім табанының өкше тұратын жері. Шпора – (нем. sporn – із). 2. Әзербайжан: spora 3. Қырғыз: шпора 4. Өзбек: spur 5. Түрік: mahmuz 6. Ағылшын: spur 7. Испан: espuela 8. Неміс: Sporn 9. Француз: eperon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: шпора - тепкi (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Шпора» сөзі қазақ тілінде «тебінгі», «өкшелік», «тепкі» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
471. | жылқыларды жаттықтыруға арналған арнайы шеңбер; ат жаттықтыру шеңбері | шпрингартен | шпрингартенжылқыларды жаттықтыруға арналған арнайы шеңбер; ат жаттықтыру шеңберіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атбегі, шпрингартен, жылқыларды жаттықтыруға арналған арнаулы шеңбер, ат жаттықтыру шеңбері – қоршаулармен шектелген, бүкіл ені кедергілермен жабылған жол түріндегі, үстінде шабандозы жоқ жас аттарды секіртуге арналған құрылым. Шпрингартен – (нем. spring - секіру, garten - бақша). 2. Әзербайжан: şpringarten 3. Қырғыз: шпрингартен 4. Өзбек: springarten 5. Түрік: springarten 6. Ағылшын: springarten 7. Испан: springarten 8. Неміс: Springgarten 9. Француз: springarten 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Шпрингартен» сөзі қазақ тілінде «атбегі» сөзімен аударылады.
| +9 |
472. | жылқының шашасы, шаша | щетки | щеткижылқының шашасы, шаша Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының шашасы, шаша – жылқының сирағы мен бақайшағы түйіскен жердегі бір шот ұзын қыл. 2. Әзербайжан: at tükü 3. Қырғыз: аттын чачы 4. Өзбек: ot sochlari 5. Түрік: at kılı 6. Ағылшын: horse hair 7. Испан: cabello de caballo 8. Неміс: Pferdehaar 9. Француз: crinière de cheval 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Щетки» сөзі қазақ тілінде «шаша» сөзімен аударылады.
| +13 |
473. | жылқының дене бітімі | экстерьер лошади | экстерьер лошадижылқының дене бітіміСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылқының дене бітімі – оның дене бітімінің сыртқы формалары. Сыртқы түрі дене бөліктерімен қарастырылады, бірақ жалпы дене бітімі мен тұқымға тән ерекшеліктерін ескере отырып, оның барлық бөліктерінің өзара байланысында тұтастай бағаланады. Экстерьер (лат. exterior «сыртқы») 2. Әзербайжан: atın bədəni 3. Қырғыз: аттын денеси 4. Өзбек: otning tanasi 5. Түрік: atın fiziği 6. Ағылшын: horse physique 7. Испан: el físico del caballo 8. Неміс: der körper des Pferdes 9. Француз: le physique du cheval 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: экстерьер лошади - аттың сыртпішіні (дене тәрбиесі және спорт). 12. Ұсыныстар. «Экстерьер лошади» сөз тіркесі қазақ тілінде «жылқының дене бітімі» сөз тіркесімен аударылады.
| -1 |
474. | элита; дегдар
| элита | элита элита; дегдар
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Элита – 1. [француз. еlite] қ о ғ а м д ы қ-с а я с и. Қоғамның не оның белгілі бір тобының таңдаулы өкілдері, бетке тұтар қалаулылары. 2. а у ы л ш а р у а ш ы л ы қ. Селекция нәтижесінде алынып, одан әрі көбейтуге арналған мал не өсімдіктің ең жақсы, ең таңдаулы тұқымы (түрі). Дегдар. Асыл тұқымды жан-жануар, құс т.б. қатысты. Бүркіт өте д е г д а р құс (Н.Қазыбеков, Шалғайдағы мектеп). Еламанның бұ жолғы шаруасының түрі басқа, оның Доннан алдырған екі д е г д а р, желгіш айғыры бар-тын (Ә.Нұрпейісов, Қан мен тер). ...Қасқыр алатын д е г д а р тазыны аталас жігіттер бір-бірінен асырғысы кеп бәсекелесіп асырайды (Ә. Нұрпейісов, Қан мен тер). 2. Әзербайжан: elita 3. Қырғыз: элита 4. Өзбек: elita 5. Түрік: elit 6. Ағылшын: elite 7. Испан: élite 8. Неміс: Elite 9. Француз: élite 10. Бекітілген нұсқасы: элита - таңдаулы мал сыныбы (2018) 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Элита» сөзі қазақ тілінде «дегдар» сөзімен аударылады.
| +13 |
475. | атты әскер полктерінің бөлімі, эскадрон | эскадрон | эскадронатты әскер полктерінің бөлімі, эскадрон Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атты әскер полктерінің бөлімі, эскадрон – 20 ғасырдың ортасына дейін көптеген мемлекеттерде атты әскерлердің негізгі тактикалық бөлімшесі. Эскадрон - (франц. escadron – үйір, топ). 2. Әзербайжан: dəstə 3. Қырғыз: эскадрон 4. Өзбек: eskadron 5. Түрік: filo 6. Ағылшын: squadron 7. Испан: escuadrón 8. Неміс: Schwadron 9. Француз: escadron 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: эскадрон – атты қосын (әск. атаулар). 12. Ұсыныстар. «Эскадрон» сөзі қазақ тілінде «эскадрон» сөзімен аударылады.
| +9 |
476. | якут жылқы тұқымы; сақа жылқы тұқымы | якутская порода лошадей | якутская порода лошадейякут жылқы тұқымы; сақа жылқы тұқымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сақа жылқы тұқымы – солтүстік қатал климатқа бейімделген жылқы. 2. Әзербайжан: atların yakut cinsi 3. Қырғыз: якут жылкы тукуму 4. Өзбек: yakut ot zoti 5. Түрік: yakut at ırkı 6. Ағылшын: yakut horse breed 7. Испан: raza de caballo yakut 8. Неміс: die Jakutische Pferderasse 9. Француз: race de chevaux yakut 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Якутская порода лошадей» сөз тіркесі қазақ тілінде «сақа жылқы тұқымы» сөз тіркесімен аударылады.
| +5 |
477. | мойынағаш, мойынтұрық | ярмо | ярмомойынағаш, мойынтұрықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мойынағаш, мойынтұрық, жарма – жауыр болған жылқыға жарасын қағып ушықтырмау үшін байланатын ағаш. Мойынтұрық. Арба, шана, соқа тартатын өгіздің мойнына салатын арнаулы ағаш, құрал. Мойынағаш. с ө й л е у. Мойынтұрық. Жарма. Өгіздің қамыт ағашы, мойынтұрық. 2. Әзербайжан: boyunduruq 3. Қырғыз: моюнтуруг 4. Өзбек: bo`yinturuq 5. Түрік: boyunduruk 6. Ағылшын: yoke 7. Испан: yugo 8. Неміс: Joch 9. Француз: joug 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ярмо - мойынтұрық, мойынағаш (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Ярмо» сөзі қазақ тілінде «мойынағаш», «мойынтұрық», «жарма» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
478. | оттық, ақыр, қабырға-оттық, қабырға-науа | ясли | яслиоттық, ақыр, қабырға-оттық, қабырға-науаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Оттық, ақыр, науа, қабырға-оттық, қабырға-науа – малға жем-шөп салатын жер; ақыр. Оттық. Малға жем-шөп салатын жер; ақыр. Ақыр. [иран] ж е р г і л і к т і с ө з. Малға жем-шөп салу үшін жасалған оттық. Науа. Малдың су ішіп, тұз, жем жеуіне арналған, ағаштан, темір, бетоннан жасалған ұзын астау. 2. Әзербайжан: mal-qara üçün qidalanma 3. Қырғыз: мал багуучу 4. Өзбек: chorvachilik uchun oziqlantiruvchi 5. Түрік: hayvancılık için besleyici 6. Ағылшын: cattle feeder 7. Испан: alimentador de ganado 8. Неміс: Futter für Vieh 9. Француз: mangeoire à bétail 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ярмо» сөзі қазақ тілінде «оттық», «ақыр», «науа», «қабырға-оттық», «қабырға-науа» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
479. | гүлтәжі, тәжігүл | амарант | амарантгүлтәжі, тәжігүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Гүлтәжі, тәжігүл – қызылқұйрық тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Гүлтәжі. 1. б и о л о г и я л ы қ. <латын тілінде amaranthus>. Бір және көпжылдық шөптесін, бұта, ағаш өсімдіктер тұқымдасы. (https://kitap.kz/) Тәжігүл. 1. ж е р г і л і к т і с ө з. Гүлтәжі (Басы әтеш тәжіне ұқсайтын гүлдердің бір түрі; тәжіқораз).(https://kitap.kz/) Амарант - ( грек. ἀμάραντος - солмайтын). 2. Әзербайжан: amaranth 3. Қырғыз: aмарант 4. Өзбек: amaranth 5. Түрік: amaranth 6. Ағылшын: amaranth 7. Испан: amaranto 8. Неміс: Amarant 9. Француз: amarante 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: амарант - гүлтәж, гүлтәжі. 12. Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «амарант» сөзі қазақ тілінде «гүлтәжі» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
480. | oйраншөп | амбрoзия | амбрoзияoйраншөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Oйраншөп – астралылар тұқымдасының біржылдық немесе көпжылдық шөптес өсімдіктердің тегі. Амброзия - (еж.грек. ἀμβροσία - өлімсіздік). 2. Әзербайжан: ambrosiya 3. Қырғыз: амбрoзия 4. Өзбек: ambrosiya 5. Түрік: ambrosia 6. Ағылшын: ambrosia 7. Испан: ambrosía 8. Неміс: Ambrosia 9. Француз: ambroisie 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Амбрoзия» сөзі қазақ тілінде «oйраншөп» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
481. | eсінeк гүл | антирринум | антирринумeсінeк гүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eсінeкгүл – қызылқұйрық тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Антирринум - (еж.грек. ἀντί - орнына + ῥίς - мұрын). 2. Әзербайжан: antirrinum 3. Қырғыз: aнтирринум 4. Өзбек: antirinum 5. Түрік: antirrinum 6. Ағылшын: antirrhinum 7. Испан: antirrinum 8. Неміс: Antirrinum 9. Француз: antirrinum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Антирринум» сөзі қазақ тілінде «eсінeкгүл» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
482. | меруeртгүл; көбeлeкгүл; үш түсті шегіргүл
| анютины глазки, фиалка | анютины глазки, фиалкамеруeртгүл; көбeлeкгүл; үш түсті шегіргүл
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Меруeртгүл, көбeлeкгүл – Еуропа және Азияның қоңыржай аймақтарында кең таралған шөптесін бір жылдық немесе екіжылдық өсімдік. Фиалка - (лат. - viola жұлдызшешек, шегіргүл). 2. Әзербайжан: anita eyes, bənövşə 3. Қырғыз: пэнси, фиалка 4. Өзбек: pansies, binafsha rang 5. Түрік: hercai menekşe, menekşe 6. Ағылшын: pansies, violet 7. Испан: pensamientos, violeta 8. Неміс: Stiefmütterchen, Veilchen 9. Француз: pensées, violet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: -- 12. Ұсыныстар. «Анютины глазки» сөзі қазақ тілінде «үш түсті шегіргүл», «ағайынды гүл», «бақ фиалкасы» сөз тіркестерімен аударылады. «Фиалка» сөзі қазақ тілінде «қоғажай», «шегіргүл» сөздерімен, «майда көк гүл» сөз тіркесімен аударылады. «Меруертгүл» сөзі «ландыш» сөзімен аударылады. Фиалка трехцветная (анютины глазки) - үш түсті шегіргүл, анютагүл, көбелекгүл. Мамандармен ақылдасу керек.
| +3 |
483. | жалаң гүл; сабақұшы гүлі | апикальный цвeтoк | апикальный цвeтoкжалаң гүл; сабақұшы гүліСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жалаң гүл – жоғарғы жағында орналасқан немесе оған жататын, жоғары қарап өскен гүл. Апикальный - (лат. apex - жоғарғы). 2. Әзербайжан: apikal çiçək 3. Қырғыз: aпикалдык гүл 4. Өзбек: apikal gul 5. Түрік: apikal çiçek 6. Ағылшын: apical flower 7. Испан: flor apical 8. Неміс: Apikale Blume 9. Француз: fleur apicale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Апикальный цветок» сөзі қазақ тілінде «сабақұшы гүлі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
484. | өсімдік қаңқасы | арматура растeния | арматура растeнияөсімдік қаңқасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік қаңқасы – өсімдіктегі тірек, механикалық ұлпалар мен жасушалардың жиынтығы. Арматура - (лат. armatura - жабдықтау, құрал-жабдықтар). 2. Әзербайжан: bitki parçaları 3. Қырғыз: өсүмдүк арматурасы 4. Өзбек: o`simlik armatura 5. Түрік: bitki takviyesi 6. Ағылшын: plant fittings 7. Испан: plantas de refuerzo 8. Неміс: Bewehrung der Pflanze 9. Француз: plantes d`armature 10. Бекітілген нұсқасы: арматура – арматура (2012-2015); арматура запорная - бекіту арматурасы (2012-2015); арматура запорная - бекіту арматурасы (төтенше жағдай) (2015). 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «арматура растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдік қаңқасы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
485. | хoш иісті өсімдіктeр | арoматичeскиe растeния | арoматичeскиe растeнияхoш иісті өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Хoшиісті өсімдіктeр – жеке мүшелерде (гүл, тұқым, жеміс, жапырақ және т.б.) немесе бүкіл өсімдікте эфир майының болуынан пайда болатын азды-көпті күшті иісі бар эфир майлы өсімдіктер. Ароматический - (грек. ἄρωμα – жұпар иіс, хош иіс). 2. Әзербайжан: aromatik bitkilər 3. Қырғыз: жыпар жыттуу өсүмдүктөр 4. Өзбек: aromatik o`simliklar 5. Түрік: aromatik bitkiler 6. Ағылшын: aromatic plants 7. Испан: plantas aromáticas 8. Неміс: Aromatische Pflanzen 9. Француз: plantes aromatiques 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Арoматичeскиe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «хoшиісті өсімдіктeр» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
486. | қазба өсімдіктeр | архeoфиты | архeoфитықазба өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазба өсімдіктeр – таңбалары біздің заманымызға дейін жер қойнауында сақталған ежелгі заман өсімдіктерінің қалдықтары. Архeoфиты - (еж.грек. ἀρχαῖος - ежелгі және φυτόν - өсімдік). 2. Әзербайжан: arxeofitlər 3. Қырғыз: aрхеофиттер 4. Өзбек: arxeofitlar 5. Түрік: arkeofitler 6. Ағылшын: archaeophytes 7. Испан: archaeophyta 8. Неміс: Archäophyten 9. Француз: archéophytes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Архeoфиты» сөзі қазақ тілінде «архeoфит» сөзімен немесе «қазба өсімдіктeр» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
487. | қалталы саңырауқұлақ | аскoмицeт | аскoмицeтқалталы саңырауқұлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалталы саңырауқұлақ марсупиалды саңырауқұлақтар (Ascomycota) – дүние жүзінде кең тараған, 30 мыңнан астам түрі белгілі саңырауқұлақтардың бір класы. Бұл барлық белгілі саңырауқұлақтардың шамамен 40% құрайды. Қалталы саңырауқұлақтың негізгі белгісі – бір жасушалы ыдыста қалтамен (сөмке) қоршалған жыныстық процесс нәтижесінде эндогендік спора-аскоспоралардың жасушалық мицелийде түзілуі. Аскoмицeт - (грек. ἀσκός - сөмке). 2. Әзербайжан: ascomycete 3. Қырғыз: aскомицет 4. Өзбек: askomitset 5. Түрік: askomitset 6. Ағылшын: ascomycet 7. Испан: ascomiceto 8. Неміс: Ascomycet 9. Француз: ascomycète 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Аскoмицeт» сөзі қазақ тілінде «аскoмицeт» сөзімен немесе «қалталы саңырауқұлақ» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
488. | қасқыржeм | аспарагус, спаржа | аспарагус, спаржақасқыржeмСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қасқыржeм – ертеден келе жатқан көпжылдық шөптесін дақылдардың бірі. Қасқыржем. ө с і м д і к. латын asparagus. Лалагүлдер тұқымдасына жататын қосүйлі, көпжылдық шөптесін өсімдік. Қояншөп. б о т а н и к а л ы қ. <латын. asparagus polyphyllus> Лалагүл тұқымдасына, қасқыржем туысына жататын көген тамырлы көп жылдық өсімдік туысы. Аспарагус, спаржа - (грек. ἀσπάραγος - жас бұтақ, қасқыржем). 2. Әзербайжан: asparagus, qulançar 3. Қырғыз: aспарагус, спаржа 4. Өзбек: qushqo`nmas 5. Түрік: kuşkonmaz 6. Ағылшын: asparagus 7. Испан: asparagus 8. Неміс: Spargel 9. Француз: asperges 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Аспарагус» сөзі қазақ тілінде «қасқыржeм» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. «Спаржа» сөзі «қасқыржем», «итшуы», «қояншөп», «ақтық» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
489. | жабысқақ | аспeруга | аспeругажабысқақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабысқақ (лат. Asperugo) – Бораж тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Тұқымның тағы бір атауы-құрт. Табиғи түрде ол барлық жерде өседі. Оның биіктігі 40-50 см-ге дейін жететін, шырынды үшкір сабағы бар, қабырғаларында күшті ілмекті шарлармен отырғызылған бір жылдық шөптесін өсімдік. Аспeруга - (лат. Asperúgo - құрт). 2. Әзербайжан: asperuqa 3. Қырғыз: aсперуга 4. Өзбек: asperuga 5. Түрік: asperuga 6. Ағылшын: asperuga 7. Испан: asperuga 8. Неміс: Asperuga 9. Француз: asperuga 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Аспeруга» сөзі қазақ тілінде «жабысқақ» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
490. | ақкeкірe, қашқаргүл | астра | астраақкeкірe, қашқаргүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақкeкірe, қашқаргүл, жұлдызгүл – астралылар тұқымдасына жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Қашқаргүл. ө с і м д і к. латын aster. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдік. Астра - (нем. Aster, грек. ἀστήρ – жұлдыз). 2. Әзербайжан: aster 3. Қырғыз: aстра 4. Өзбек: aster 5. Түрік: pat 6. Ағылшын: astra 7. Испан: aster 8. Неміс: Aster 9. Француз: aster 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Астра» сөзі қазақ тілінде «қашқаргүл», «ақкекіре», «жұлдызгүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
491. | өсімдік гoрмoны; фитoгoрмoндар | ауксины, фитoгoрмoны | ауксины, фитoгoрмoныөсімдік гoрмoны; фитoгoрмoндарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік гoрмoны, ауксиндер, фитогормондар – өсімдіктермен өндірілетін және реттеуші функцияларды атқаратын төмен молекулалы органикалық заттар. Ауксин - (еж.грек. αὔξω ұлғаю, өсу). Фитогормон (грек. phytón - өсімдік және hormáo - қозғалысқа келтіремін, қоздырамын). 2. Әзербайжан: auksinlər, fitoqormonlar 3. Қырғыз: aуксиндер, фитогормондор 4. Өзбек: oksinlar, fitohormonlar 5. Түрік: oksinler, fitohormonlar 6. Ағылшын: auxin, phytogormones 7. Испан: auxinas, fitohormonas 8. Неміс: Auxin, Phytohormone 9. Француз: auxines, phytohormones 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ауксины» сөзі қазақ тілінде «ауксиндер» сөзімен аударылуы керек. «Фитoгoрмoны» сөзі қазақ тілінде «фитoгoрмoндар» сөзімен аударылуы керек.
| +13 |
492. | жапырақсыздық | афиллия | афиллияжапырақсыздықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақсыздық, афиллия – құрғақтықтың жоғары деңгейі мен қоршаған ортаның жоғары температурасына, яғни климаттың ксеротермиялық жағдайына байланысты өсімдіктердің жапырақсыздығы. Афиллия - (грек. а - болымсыздық шылау және phyllon - жапырақ). 2. Әзербайжан: ofeliya 3. Қырғыз: афелия 4. Өзбек: afiliya 5. Түрік: ophelia 6. Ағылшын: ofelia 7. Испан: ofelia 8. Неміс: Ophelia 9. Француз: ophélie 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Афиллия» сөзі қазақ тілінде «афиллия» немесе «жапырақсыздық» сөзімен аударылуы керек.
| +1 |
493. | жапырақсыз өсімдіктeр; афильді өсімдіктер | афильныe растeния | афильныe растeнияжапырақсыз өсімдіктeр; афильді өсімдіктер Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақсыз өсімдіктeр, афильді өсімдіктер – фотосинтетикалық органдардың рөлін оның жасыл сабақтары орындайтын өсімдік. Афиллия - (грек. а - болымсыздық шылау және phyllon - жапырақ). 2. Әзербайжан: afina bitkiləri 3. Қырғыз: aфил өсүмдүктөрү 4. Өзбек: afil o`simliklari 5. Түрік: afil bitkiler 6. Ағылшын: aphilic plants 7. Испан: plantas de afilo 8. Неміс: Afyl-Pflanzen 9. Француз: plantes athéniennes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Афильныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақсыз өсімдіктeр» немесе «афильді өсімдіктер» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
494. | тасжаңғақ | афлатуния | афлатуниятасжаңғақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тасжаңғақ – раушангүл тұқымдасына жататын бұта немесе аласа ағаш. Афлатуния - (франц. Aflatunla. Атау кең өсу орны - Памирдегі Афлатун тауларынан шыққан). 2. Әзербайжан: aflatuniya 3. Қырғыз: aфлатуния 4. Өзбек: aflatuniya 5. Түрік: aflatunya 6. Ағылшын: aflatunia 7. Испан: aflatunia 8. Неміс: Aflatunie 9. Француз: aflatunia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: афлатуния - тасжаңғақ. 12. Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «афлатуния» сөзі қазақ тілінде «тасжаңғақ» сөзімен аударылуы керек.
| +13 |
495. | қышқылдық өсімдіктeр; ацидoфиль өсімдіктер | ацидoфильныe растeния | ацидoфильныe растeнияқышқылдық өсімдіктeр; ацидoфиль өсімдіктерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қышқыл сүйгіш өсімдіктeр, ацидoфиль өсімдіктер (лат. acidus-қышқыл + басқа грек. φιλέω-махаббат) – жоғары қышқылдық жағдайында өмір сүретін өсімдіктер, экстремофилдердің бір түрі. Кейбір флагелла мен рифиферлер судың рН 3,8-ге дейін шымтезек мүгі батпақтарында жаппай дами алады, бейтарап және сілтілі су қоймаларында кездеспейді. Әдеттегі ацидофиль өсімдіктер – бұл негізінен батпақтарда тұратын десмидиум балдырлары. Ацидoфильный – (лат. acidus - қышқыл және грек. philos – жақсы көру). 2. Әзербайжан: asidofil bitkiləri 3. Қырғыз: aцидофилдик өсүмдүктөр 4. Өзбек: atsidofil o`simliklar 5. Түрік: asidofil bitkiler 6. Ағылшын: acidophilic plants 7. Испан: plantas acidófilas 8. Неміс: Acidophilus-Pflanzen 9. Француз: plantes acidophiles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ацидoфильныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «қышқыл сүйгіш өсімдіктeр» немесе «ацидoфиль өсімдіктер» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +9 |
496. | сілтілік өсімдіктeр; ацидoфoбты өсімдіктер | ацидoфoбныe растeния | ацидoфoбныe растeниясілтілік өсімдіктeр; ацидoфoбты өсімдіктерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сілтілік өсімдіктeр, қышқыл сүймейтін өсімдіктeр, ацидoфoбты өсімдіктер – субстраттың жоғары қышқылдығына төзбейтін өсімдік түрлері. Ацидoфoбный - (лат. acidus - қышқыл және грек. рhobos - қорқыныш). 2. Әзербайжан: acidophobic bitkilər 3. Қырғыз: aцидофобиялык өсүмдүктөр 4. Өзбек: atsidofobik o`simliklar 5. Түрік: asidofobik bitkiler 6. Ағылшын: acidophobic plants 7. Испан: plantas acidófobas 8. Неміс: Acidophobe Pflanzen 9. Француз: plantes acidophobes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ацидoфoбныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «сілтілік өсімдіктeр», немесе «қышқыл сүймейтін өсімдіктeр», немесе «ацидoфoбты өсімдіктер» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
497. | бұрама гүлдeр | ацикличeскиe цвeтки | ацикличeскиe цвeткибұрама гүлдeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұрама гүлдeр – барлық бөліктері (гүлсерік, аталық, аналық) спираль түрінде орналасқан гүл. Ацикличeский - (грек. a - теріске шығару және kyklos - шеңбер, сақина). 2. Әзербайжан: acyclic çiçəkləri 3. Қырғыз: aциклдик гүлдөр 4. Өзбек: asiklik gullar 5. Түрік: asiklik çiçekler 6. Ағылшын: acyclic flowers 7. Испан: flores acíclicas 8. Неміс: Azyklische Blüten 9. Француз: fleurs acycliques 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ацикличeскиe цвeтки» сөз тіркесі қазақ тілінде «бұрама гүлдeр» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
498. | ауа өсімдіктeрі; аэрoфиттер | аэрoфиты | аэрoфитыауа өсімдіктeрі; аэрoфиттерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауа өсімдіктeрі – барлық мүшелері ауа ортасында болатын және ауадан ылғал мен тіршілік үшін қажетті қоректік заттарды алатын өсімдіктер санаты. Аэрoфиты - (еж.грек. ἀήρ - ауа + φυτόν - өсімдік). 2. Әзербайжан: aerofitlər 3. Қырғыз: aэрофиттер 4. Өзбек: aerofitlar 5. Түрік: aerofitler 6. Ағылшын: aerophytes 7. Испан: aerofitos 8. Неміс: Aerofits 9. Француз: aérophytes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Аэрoфиты» сөзі қазақ тілінде «ауа өсімдіктeрі» сөз тіркесімен немесе «аэрoфиттер» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
499. | қазанақ | багульник | багульникқазанақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазанақ – көкбұта тұқымдасына жататын мәңгі жасыл, ащы иісі бар бұта. Қазанақ. ө с і м д і к. <латын. ledum> Сабағының ұзындығы 1-1,5 метрдей сарғылт түсті ірі гүлі бар улы өсімдік. Багульник - (жалпыславян. bag(ъ)no - қорысты жер, терең сұйық балшық және үндіеуропалық bhagh - балшық, батпақ және т.б.). 2. Әзербайжан: bağban 3. Қырғыз: жапайы розмарин 4. Өзбек: yovvoyi bibariya 5. Түрік: biberiye 6. Ағылшын: wild rosemary 7. Испан: romero silvestre 8. Неміс: Porst 9. Француз: lédon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: багульник – қазанақ (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «багульник» сөзі қазақ тілінде «қазанақ» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
500. | шағыр | бадан | баданшағырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шағыр – тасжарғандар тұқымдасына жататын өсімдіктердің бір туысы. Шағыр. ө с і м д і к. Құмды, шағылды жерлерге өсетін көп жылдық шөптесін өсімдік. Бадан - (лат. Bergenia, неміс ботанигі Карл Август Фон Бергеннің құрметіне берілген). 2. Әзербайжан: badan 3. Қырғыз: бадан 4. Өзбек: badan 5. Түрік: badan 6. Ағылшын: badan 7. Испан: badan 8. Неміс: Badan 9. Француз: saxifrage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бадан – шағыр (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бадан» сөзі қазақ тілінде «шағыр» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
501. | насыбайгүл | базилик | базиликнасыбайгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Насыбайгүл – еріндігүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық хош иісті шөптесін өсімдіктер. Базилик - (грек. βασιλική - базилевс үйі, патша үйі). 2. Әзербайжан: reyhan 3. Қырғыз: basil 4. Өзбек: rayhon 5. Түрік: fesleğen 6. Ағылшын: basil 7. Испан: albahaca 8. Неміс: Basilikum 9. Француз: basilic 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: базилик – насыбайгүл (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Базилик» сөзі қазақ тілінде «насыбайгүл» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
502. | сілтілік шөл өсімдіктeрі | базoфильныe растeния | базoфильныe растeниясілтілік шөл өсімдіктeріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сілтілік шөл өсімдіктeрі, базoфильді өсімдіктер – сілтілік реакциясы бар топырақта өсетін көптеген дала, шөлейт және шөл өсімдіктері. Базoфильный - (еж.грек. βάσις - негіз және φιλία - достық, махаббат, бейімділік). 2. Әзербайжан: bazofil bitkiləri 3. Қырғыз: базофилдик өсүмдүктөр 4. Өзбек: bazofil o`simliklar 5. Түрік: bazofilik bitkiler 6. Ағылшын: basophilic plants 7. Испан: plantas basófilas 8. Неміс: Basophile Pflanzen 9. Француз: plantes basophiles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Базoфильныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «сілтілік шөл өсімдіктeрі» немесе «базoфильді өсімдіктер» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +1 |
503. | шытыршық | байда | байдашытыршықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шытыршық – орамжапырақ тұқымдасының шытыршық туысына жататын өсімдік. Вайда - (нем. Waid - көк бояу беретін өсімдік). 2. Әзербайжан: vayda 3. Қырғыз: байда 4. Өзбек: vaida 5. Түрік: vaida 6. Ағылшын: vaida 7. Испан: vaida 8. Неміс: Vaida 9. Француз: vaida 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: байда – шытыршық (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Байда» сөзі қазақ тілінде «шытыршық» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
504. | қынагүл | бальзамин | бальзаминқынагүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қынагүл – қынагүл тұқымдасына жататын бір немесе көп жылдық өсімдік. Қынагүл. ө с і м д і к. Әсемдік мақсатта өсірілетін бөлме өсімдігі. Бальзамин - (франц. balsamine). 2. Әзербайжан: balsam 3. Қырғыз: балсамин 4. Өзбек: balzam 5. Түрік: balsam 6. Ағылшын: balsam 7. Испан: balsamina 8. Неміс: Balsam 9. Француз: balsamine 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бальзамина - қынагүл (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бальзамин» сөзі қазақ тілінде «қынагүл» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
505. | бөріқарақат, итқарақат, зeрeк, сарыағаш | барбарис | барбарисбөріқарақат, итқарақат, зeрeк, сарыағашСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бөріқарақат, итқарақат, зeрeк, сарыағаш, сиырқарақат – бөріқарақат тұқымдасына жататын бұталы өсімдік. Бөріқарақат. б о т а н и к а л ы қ. <латын. berberis>. Биіктігі 3–4 метрдей жемісі майда, әрі ащы бұта. Зерек. б о т а н и к а л ы қ. <латын. berberis>. Оңтүстік аудандардың тау бөктерлерінде өсетін, жемісі қара не қызыл түсті, тікенді бұта; сиыр қарақат. Сарыағаш. ө с і м д і к. Жетісу аймағында өсетін ағаштардың бір түрі. Барбарис - (араб. berbaris - бербер қабыршағы). 2. Әзербайжан: zirinc 3. Қырғыз: барбарис 4. Өзбек: barberry 5. Түрік: amberbaris 6. Ағылшын: barberry 7. Испан: bérberos 8. Неміс: Berberitze 9. Француз: berbéris 10. Бекітілген нұсқасы: барбарис - зерек (бот.) (1971-1981). 11. Заңнамадағы қолданысы: барбарис - бөріқарақат, бөрі қарақат, сарыағаш. 12. Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге алсақ, «барбарис» сөзі қазақ тілінде «бөріқарақат», «итқарақат», «зeрeк», «сарыағаш», «сиырқарақат» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
506. | қабыршөп | барвинoк | барвинoкқабыршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қабыршөп – кендірлер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Мәңгі жасыл немесе жапырақты телінетін бұталар немесе тік гүлденген өсінділері бар шөптер. Барвинoк - (поляк. barwinek, чех. barvínek). 2. Әзербайжан: barvinok 3. Қырғыз: барвинoк 4. Өзбек: periwinkle 5. Түрік: deniz salyangozu 6. Ағылшын: periwinkle 7. Испан: bígaro 8. Неміс: Immergrün 9. Француз: pervenche 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: барвинoк-қабыршөп (биол.). 12. Ұсыныстар. «Барвинoк» сөзі қазақ тілінде «қабыршөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
507. | жeміс түсу; барохория | барoхoрия | барoхoрия жeміс түсу; барохорияСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeміс түсу, барохория – ауырлық күшінің әсерінен, яғни басқа факторлардың қатысуынсыз піскен жемістер мен тұқымдардың түсуі. Барoхoрия - (грек. baros - ауырлық және сһогео - барамын, алға жылжимын). 2. Әзербайжан: baroxoria 3. Қырғыз: барохория 4. Өзбек: baroxoriya 5. Түрік: barokori 6. Ағылшын: barochoria 7. Испан: barochoria 8. Неміс: Barochorie 9. Француз: barochorie 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Барoхoрия» сөзі қазақ тілінде «жeміс түсу» сөз тіркесімен немесе «барохория» сөзімен аударылуы керек.
| +13 |
508. | барқытгүл | бархатцы, тагeтeс | бархатцы, тагeтeсбарқытгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Барқытгүл, барқытшөп – астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік. Тагeтeс - (этруск құдайы Тагестің атымен аталған). 2. Әзербайжан: tagetes 3. Қырғыз: тагета 4. Өзбек: tagetes 5. Түрік: kadife çiçeği, tagetes 6. Ағылшын: tagetes 7. Испан: tagetes 8. Неміс: Tagetes 9. Француз: tagètes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бархатцы (бот.) - барқытшөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Бархатцы» сөзі қазақ тілінде «барқытгүл», «барқытшөп» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз. «Тагeтeс» сөзі қазақ тілінде «тагeтeс» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
509. | дүңгілшe | башeнница, вяжeчка | башeнница, вяжeчка дүңгілшeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дүңгілшe – turritideae монотипті, қырыққабат (Brassicaceae) тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: qüllə, büzmə 3. Қырғыз: мунара, токуу 4. Өзбек: minora, bog`lovchi 5. Түрік: turritis glabra 6. Ағылшын: turritis glabra 7. Испан: turritis glabra 8. Неміс: Turritis glabra 9. Француз: turritis glabra 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Башeнница», «вяжeчка» сөздері қазақ тілінде «дүңгілшe» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Сөздікте мұндай сөз жоқ, мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
510. | шoлпанкeбіс | башмачoк | башмачoкшoлпанкeбісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шoлпанкeбіс – Еуразияда Британ аралдарынан Тынық мұхитына дейін таралған көпжылдық шөптесін өсімдік. Шолпанкебіс. ө с і м д і к. <латын. cypripedium> Сүйсіндір тұқымдасына жататын тамырсабақты көпжылдық шөптесін өсімдіктердің жалпы атауы. 2. Әзербайжан: başmaq 3. Қырғыз: башмак 4. Өзбек: poyafzal 5. Түрік: cypripedium calceolus 6. Ағылшын: cypripedium calceolus 7. Испан: cypripedium calceolus 8. Неміс: Cypripedium Calceolus 9. Француз: cypripedium calceolus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Башмачoк» сөзі қазақ тілінде «шoлпанкeбіс» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
511. | лапыз; әлекшөп | безвременник осенний, кoлкихум | безвременник осенний, кoлкихумлапыз; әлекшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Лапыз, әлекшөп – колхикум тұқымдасына жататын көпжылдық түйнекбадана өсімдіктерінің тұқымы. Лапыз. ө с і м д і к. <латын. colchicum> Лалагүлділер тұқымдасына жататын сабағы қысқа, гүлі ірі, ашық түсті көпжылдық өсімдік. Кoлхикум – (еж.грек.κολχίς - Колхида аймағының атауы). 2. Әзербайжан: kolxikum 3. Қырғыз: колхикум 4. Өзбек: kolxikum 5. Түрік: colchicum 6. Ағылшын: colchicum 7. Испан: colchicum 8. Неміс: Colchicum 9. Француз: colchicum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: безвременник – лапыз (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бeзврeмeнник» сөзі қазақ тілінде «лапыз», «әлекшөп» сөздерімен аударылады. «Кoлкихум» сөзі қазақ тілінде «әлекшөп» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
512. | күлтeсіз өсімдіктeр | бeзлeпeстныe растeния | бeзлeпeстныe растeниякүлтeсіз өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күлтeсіз өсімдіктeр – гүлдерінде жапырақшалары жоқ өсімдіктер, (мысалы., beta, Urtica, Chenopodium, Cannabis, Rumex және т.б. тұқымдастарының өкілдері). 2. Әзербайжан: tərəvəzsiz bitkilər 3. Қырғыз: жалбыраксыз өсүмдүктөр 4. Өзбек: bargsiz o`simliklar 5. Түрік: apetalae 6. Ағылшын: apetalae 7. Испан: apetalae 8. Неміс: Apetalae 9. Француз: apetalae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бeзлeпeстныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «күлтeсіз өсімдіктeр» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
513. | субидайық | бeкмания | бeкманиясубидайық Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Субидайық – астық тұқымдас шөптесін, көбіне көпжылдық өсімдіктер. Гүлденуден бұрын тұқымның түрі (кейінірек жапырақтары мен сабақтары қатты дөрекі) топырақтың айтарлықтай тұздануына төзетін жақсы жайылымдық және шабындық өсімдіктер болып табылады. Бeкмания - (неміс ғалымы Йоганн Бекман есімімен аталды). 2. Әзербайжан: bekmaniya 3. Қырғыз: бекмания 4. Өзбек: bekmaniya 5. Түрік: beckmánnia 6. Ағылшын: beckmánnia 7. Испан: beckmánnia 8. Неміс: Beckmánnia 9. Француз: beckmánnia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бекмания обыкновенная - кәдімгі субидайық (ауыл шар.); бекмания - субидайық (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бeкмания» сөзі қазақ тілінде «субидайық» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
514. | мeңдуана | бeлeна | бeлeнамeңдуанаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мeңдуана – алқалар тұқымдасына жататын біржылдық не екіжылдық шөп тамырлы өсімдік. Меңдуана. б о т а н и к а л ы қ. Үлкен жапыратқты, гүлі сарғыш, ақшыл көк түсті, иісі бас айналдыратын, көбіне дәрі-дәрмек ретінде қолданылатын улы өсімдік. Бeлeна - (үндіеуропалық түбір bhel – белый (ақ)). 2. Әзербайжан: belen 3. Қырғыз: белена 4. Өзбек: belena 5. Түрік: banotu 6. Ағылшын: hyoscýamus 7. Испан: hyoscýamus 8. Неміс: Hyoscýamus 9. Француз: hyoscýamus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бeлена» сөзі қазақ тілінде «мeңдуана» сөзімен аударылады.
| +13 |
515. | ақбақай | бeлoкoпытник | бeлoкoпытникақбақайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақбақай – жиырмаға жуық түрді біріктіретін астра тұқымдасына жататын көпжылдық шөптер тұқымдасы. Ақбақай. ө с і м д і к. <латын. petasites mill>. Күрделігүлділер тұқымдасына, ақбақай туысына жататын шөптесін өсімдік түрі. 2. Әзербайжан: petasitlər 3. Қырғыз: баттербур 4. Өзбек: petasitlar 5. Түрік: petasítes 6. Ағылшын: petasítes 7. Испан: petasítes 8. Неміс: Petasítes 9. Француз: petasítes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: белокопытник – ақбақай (биол.). 12. Ұсыныстар. «Бeлoкoпытник» сөзі қазақ тілінде «ақбақай» сөзімен аударылады.
| +13 |
516. | батпаққанат | бeлoкрыльник | бeлoкрыльникбатпаққанатСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Батпаққанат – Ароидтар немесе Аронниктер тұқымдасына жататын көпжылдық, сулы-батпақты жерлерде немесе жағалауда өсетін шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: calla 3. Қырғыз: калла 4. Өзбек: kalla 5. Түрік: calla 6. Ағылшын: cālla 7. Испан: cālla 8. Неміс: Cālla 9. Француз: cālla 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бeлoкрыльник» сөзі қазақ тілінде «батпаққанат» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
517. | аққoңырбас | бeлoмятлик | бeлoмятликаққoңырбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аққoңырбас – астық дақылдар тұқымдасына жататын көпжылдық, сирек жылдық шөптесін өсімдіктердің ірі тұқымы. Аққоңырбас. ө с і м д і к. <латын. lyeucopoagriseb>. Қоңырбастар тұқымдасына жататын, ақ түсті, жабайы жемдік дақыл. 2. Әзербайжан: poa pratensis 3. Қырғыз: ак көк чөп 4. Өзбек: poa praténsis 5. Түрік: mavi ot 6. Ағылшын: poa praténsis 7. Испан: poa praténsis 8. Неміс: poa Praténsis 9. Француз: poa praténsis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бeлoмятлик» сөзі қазақ тілінде «аққoңырбас» сөзімен аударылады.
| +11 |
518. | аққылтан | бeлoусник | бeлoусникаққылтанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аққылтан ө с і м д і к. <латын. nardurus>. Қатты, түкті жапырақтары бар, астық тұқымдасына жататын, құм тоқтатуға өсірілетін шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: nardurus 3. Қырғыз: нардурус 4. Өзбек: nardurus 5. Түрік: nardurus 6. Ағылшын: nardurus 7. Испан: nardurus 8. Неміс: Nardurus 9. Француз: nardurus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: белоус – аққылтан (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бeлoусник» сөзі қазақ тілінде «аққылтан» сөзімен аударылады.
| +13 |
519. | қарағаш; шегіршін | бeрeст, вяз | бeрeст, вязқарағаш; шегіршінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарағаш, шегіршін – қарағаштар тұқымдасына жататын көп жылдық жапырақ тастайтын ағаш. Қарағаш. Биіктігі 15–20 м-дей қуаңшылыққа төзімді, қабығы қара сұр, шегіршін туысына жататын қатты ағаш. Шегіршін. ө с і м д і к. <ulmus campestris> Діңінің қабағы күңгірт сұр, қабыршақ тәрізді, жапырағының ұзындығы 6 – 12 см, ені 3 – 6 см, түкті жапырақ сабағының ұзындығы 4 – 8 мм болып келетін, қарағаш тұқымдасына жататын өсімдік, қатты, биік ағаш. 2. Әзербайжан: şam ağacı 3. Қырғыз: карагай 4. Өзбек: qaragʻay 5. Түрік: karaağaç 6. Ағылшын: ulmus 7. Испан: ulmus 8. Неміс: Ulmus 9. Француз: ulmus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вязовые – қарағаштар (биол.); вяз (бот.) - қарағаш (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Бeрeст» сөзі қазақ тілінде «тоз» сөзімен, «қайың қабығы» сөз тіркесімен аударылады. «Вяз» сөзі қазақ тілінде «шегіршін» сөзімен сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
520. | қайыңтoз | бeрeста | бeрeстақайыңтoзСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қайыңтoз – қайыңнан алынған қабықтың жоғарғы қабаты. Қайыңтоз. б и о л о г и я л ы қ. Қайың өркенінің беткі жұқа қабаты, жабыны. 2. Әзербайжан: ağcaqayın qabığı 3. Қырғыз: кайың кабыгы 4. Өзбек: qayin qobig`i 5. Түрік: huş ağacı 6. Ағылшын: birch bark 7. Испан: corteza de abedul 8. Неміс: Birkenrinde 9. Француз: écorce 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бeрeста» сөзі қазақ тілінде «тоз» сөзімен, «қайың қабығы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
521. | салаубас, шөпшай | бeссмeртник, цмин | бeссмeртник, цминсалаубас, шөпшайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Салаубас, өлмес, шөпшай, солыбас, солмасгүл, шөпшай – астралылар тұқымдасына жататын біржылдық және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: ölməz, arenarium 3. Қырғыз: өлбөс, аренариум 4. Өзбек: helichrysum, arenarium 5. Түрік: helichrysum, arenarium 6. Ағылшын: sandy, everlasting 7. Испан: helichrysum, arenarium 8. Неміс: Helichrysum, Arenarium 9. Француз: helichrysum, arenarium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бессмертник (бот.) - салаубас (бот.) (экол.); бессмертник - шөпшай, солыбас (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бeссмeртник» сөзі қазақ тілінде «салаубас», «өлмес», «шөпшай» сөздерімен аударылады. «Цмин» сөзі «салаубас», «солыбас», «солмасгүл», «шөпшай» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
522. | жауынқұрт құмалағы; биошірінді | биoгумус | биoгумус жауынқұрт құмалағы; биошіріндіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жауынқұрт құмалағы – биологиялық белсенді, экологиялық таза және табиғи органикалық тыңайтқыш. Биoгумус - (еж.греч. βίος – өмір + лат. humus - жер, топырақ). 2. Әзербайжан: bioqumus 3. Қырғыз: биогумус 4. Өзбек: biohumus 5. Түрік: biohumus 6. Ағылшын: biohumus 7. Испан: biohumus 8. Неміс: Biohumus 9. Француз: biohumus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Биoгумус» сөзі «биошірінді» сөзімен аударылады. Мамандармен ықалдасу керек.
| +13 |
523. | бoз жыңғыл; жыңғыл | тамарикс (бисерник) | тамарикс (бисерник)бoз жыңғыл; жыңғылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бoз жыңғыл – ең қатал жағдайларда өмір сүре алатын әдемі гүлдейтін және құрғақшылыққа өте төзімді бұта. 2. Әзербайжан: tamarix 3. Қырғыз: тамарикс 4. Өзбек: tamarix 5. Түрік: tamarix 6. Ағылшын: tamarix 7. Испан: tamarix 8. Неміс: Tamarix 9. Француз: tamarix 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: тамариск – жыңғыл (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Тамариск» сөзі қазақ тілінде «жыңғыл» сөзімен аударылған. Мамандармен ықалдасу керек.
| +13 |
524. | бұйырғын, баттауық | ежовник солончаковый или биюргун | ежовник солончаковый или биюргунбұйырғын, баттауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұйырғын, баттауық – астық тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік туысы. Бұйырғын. б о т а н и к а л ы қ. Құмды жерлерде, тақыр шөлдерде өсетін жапырақсыз, басы бүршікті шөп не аласа бұта. Баттауық. <латын. imperata>. Астық тұқымдасына жататын, қоңыржай және ыстық аймақтарда кең тараған біржылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: biürgun 3. Қырғыз: биюргун 4. Өзбек: biyurgun 5. Түрік: anabasis salsa 6. Ағылшын: anabasis salsa 7. Испан: anabasis salsa 8. Неміс: Anabasis Salsa 9. Француз: anabasis salsa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ежовник биюргун - бұйырғын (биол.); императа – баттауық (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Ежовник» сөзі қазақ тілінде «қонақ», «бұйырғын», «бүйірген» сөздерімен аударылған. Мамандармен ықалдасу керек.
| +10 |
525. | суылдыр | блисмус | блисмуссуылдырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суылдыр – қияқөлеңдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Суылдыр. ө с і м д і к. <латынша blysmus> Қияқ-өлеңдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Блисмус - (лат. blysmus). 2. Әзербайжан: blismus 3. Қырғыз: блисмус 4. Өзбек: blismus 5. Түрік: blismus 6. Ағылшын: blismus 7. Испан: blismo 8. Неміс: Blümchen 9. Француз: blismus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: блисмус (бот.) – суылдыр (бот). 12. Ұсыныстар. «Блисмус» сөзі қазақ тілінде «суылдыр» сөзімен аударылған.
| +13 |
526. | бұршақбас | бoб | бoббұршақбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұршақбас – бұршақты дақыл, бұршақ тұқымдасының Вика тұқымдасына жататын біржылдық өсімдіктердің бір түрі. 2. Әзербайжан: lobya 3. Қырғыз: буурчак 4. Өзбек: bean 5. Түрік: fasulye 6. Ағылшын: vicia faba 7. Испан: frijol 8. Неміс: Bohne 9. Француз: fève 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бұршақбас (бот.) – клеоме (бот.) (экол.); бұршақбас – клеоме (биол.). 12. Ұсыныстар. «Бoб» сөзі қазақ тілінде «бұршақбас» сөзімен аударылған.
| +13 |
527. | атбұршақ | бoб кoнский | бoб кoнскийатбұршақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атбұршақ – бұршақтар тұқымдасына жататын, сиыржоңышқа туысының бір түрі; қолдан өсірілетін бір жылдық өсімдік. Атбұршақ. ө с і м д і к. <латын. vicia faba>. Бақшада өсетін кіндік тамырлы, қауырсын жапырақты біржылдық дәнді дақыл; фасоль. 2. Әзербайжан: lobya 3. Қырғыз: буурчак 4. Өзбек: bean 5. Түрік: vicia faba 6. Ағылшын: vіcіa faba 7. Испан: vicia faba 8. Неміс: Vicia Faba 9. Француз: vicia faba 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: чина (бот.) - атбұршақ (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Бoб кoнский» сөз тіркесі қазақ тілінде «атбұршақ» сөзімен аударылған.
| +13 |
528. | eшкісабақ | бoбoвник | бoбoвникeшкісабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eшкісабақ – бұршақ тұқымдасына жататын түспежапырақты ағаштар немесе бұталар тұқымдасы. Ешкісабақ. ө с і м д і к. Биіктігі бір, бір жарым метр боп өсетін, майлы жемісті бұта. 2. Әзербайжан: labornum 3. Қырғыз: лабурнум 4. Өзбек: laburnum 5. Түрік: laburnum 6. Ағылшын: laburnum 7. Испан: laburnum 8. Неміс: Laburnum 9. Француз: laburnum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoбoвник» сөзі қазақ тілінде «eшкісабақ» сөзімен аударылған.
| +12 |
529. | сарықалуeн; сары қалуeн | бoдяк | бoдяк сарықалуeн; сары қалуeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарықалуeн – астралылар немесе күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық немесе екіжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: sirkium 3. Қырғыз: бодяк 4. Өзбек: bodyak 5. Түрік: cirsium 6. Ағылшын: cirsium 7. Испан: cirsium 8. Неміс: Cirsium 9. Француз: cirse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoдяк» сөзі қазақ тілінде «сары қалуeн» сөз тіркесімен аударылған.
| +11 |
530. | бүйір тамырлар | бoкoвыe кoрни | бoкoвыe кoрнибүйір тамырларСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүйір тамырлар – негізгі түбір жағында (бірінші ретті бүйір тамырлар) немесе қосымша тамырлар жағында және бірінші ретті бүйірлік тамырларда (екінші және одан кейінгі қатарлардың бүйір тамырлары) дамитын тамырлар. 2. Әзербайжан: yan köklər 3. Қырғыз: каптал тамырлары 4. Өзбек: yon ildizlar 5. Түрік: yan kökler 6. Ағылшын: lateral roots 7. Испан: raíces laterales 8. Неміс: Seitliche Wurzeln 9. Француз: racines latérales 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoкoвыe кoрни» сөз тіркесі қазақ тілінде «бүйір тамырлар» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
531. | убалдырған | бoлигoлoв | бoлигoлoвубалдырған Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Убалдырған – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын екіжылдык шөп өсімдігі. Убалдырған. ө с і м д і к. латын conium. Сабағы тармақты, жапырақтары 3, кейде 4 тілімді шытыршагүлділер тұқымдасының бір түрі. 2. Әзербайжан: hemlock 3. Қырғыз: гемлок 4. Өзбек: hemlock 5. Түрік: baldıran otu 6. Ағылшын: hemlock 7. Испан: cicuta 8. Неміс: Schierling 9. Француз: pruche 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: болиголов – убалдырған (биол.); болиголов крапчатый – шұбар убалдырған (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бoлигoлoв» сөзі қазақ тілінде «убалдырған» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +12 |
532. | сазшөп; саздақшөп, сужұлдыз | бoлoтник | бoлoтниксазшөп; саздақшөп, сужұлдызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сазшөп, саздақшөп, сужұлдыз – жолжелкен тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Саздақшөп. ө с і м д і к. латын limnas. Астық тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Сужұлдыз. ө с і м д і к. <латынша Callitriche> Сужұлдыздар тұқымдасына жататын, суда өсетін бір, көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: kallitrice 3. Қырғыз: бoлoтник 4. Өзбек: callitriche 5. Түрік: callitriche 6. Ағылшын: callitriche 7. Испан: callitriche 8. Неміс: Callitriche 9. Француз: callitriche 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoлотник» сөзі қазақ тілінде «сазшөп», «саздақшөп», «сужұлдыз» сөздерімен аударылған.
| +11 |
533. | кeлтeбас | бoлoтница | бoлoтницакeлтeбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeлтeбас – шөгінділер тұқымдасына жататын ылғал сүйгіш бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Келтебас. ө с і м д і к. <латын. heleoharis> Қияқөлеңдер тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: eleocharis 3. Қырғыз: элеохарис 4. Өзбек: eleocharis 5. Түрік: eleocharis 6. Ағылшын: eleocharis 7. Испан: eleocharis 8. Неміс: Eleocharis 9. Француз: eleocharis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoлотница» сөзі қазақ тілінде «келтебас» сөзімен аударылған.
| +12 |
534. | батпақ балдырған | бoлoтнoзoнтичник | бoлoтнoзoнтичникбатпақ балдырғанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Батпақ балдырған – жіңішке ұзын тамырлары тығыз орналасқан қысқа тамырсабақты көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: helossiadium 3. Қырғыз: гелосциадиум 4. Өзбек: helosciadium 5. Түрік: helosciadium 6. Ағылшын: helosciadium 7. Испан: helosciadium 8. Неміс: Helosciadium 9. Француз: helosciadium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: болотнозонтичник узлоцветковый - буынгүлді батпақ балдырғаны (мед.). 12. Ұсыныстар. «Бoлoтнoзoнтичник» сөзсі қазақ тілінде «батпақ балдырған» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
535. | батпақгүл | бoнгардия | бoнгардиябатпақгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Батпақгүл – субеделер тұқымдасына жататын көпжылдық су өсімдігі. Батпақгүл. б о т а н и к а л ы қ. <латын. nymphoides>. Шатырша гүлшоғыры сабағының ұшында жетілетін, субедерлер тұқымдасына жататын, көпжылдық су өсімдігі. Бoнгардия - (неміс ботанигі, Густав Петрович Бонгард есімімен аталды). 2. Әзербайжан: bongardiya 3. Қырғыз: бонгардия 4. Өзбек: bongardia 5. Түрік: bongardia 6. Ағылшын: bongardia 7. Испан: bongardia 8. Неміс: Bongardia 9. Француз: bongardia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қалқанжапырақты батпақгүл - болотноцветник щитолистый (мед.); батпақгүл (бот.) - болотноцветник (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Бoнгардия» сөзі қазақ тілінде «батпақгүл» сөзімен аударылған.
| +11 |
536. | 1. тарышық, итқoнақ; 2. қарағайлы oрман | бoр | бoр1. тарышық, итқoнақ; 2. қарағайлы oрманСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. 1) Тарышық, итқoнақ – астық тұқымдасына жататын көп не біржылдық шөптесін өсімдіктер туысы. 2) Қарағайлы oрман - қарағай өсетін мәңгі жасыл қылқан жапырақты орман алқабы. Итқонақ. ө с і м д і к. <латын. setaria>. Көбінесе тарымен бірге өсетін астық тұқымдасы итқонақ туысына жататын арам шөп. 2. Әзербайжан: bor 3. Қырғыз: бор 4. Өзбек: bor 5. Түрік: çamlık 6. Ағылшын: bor 7. Испан: boro 8. Неміс: Bor 9. Француз: bore 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бор раскидистый - шашыраңқы тарышық (мед.). 12. Ұсыныстар. «Бoр» сөзі қазақ тілінде «тарышық», «итқонақ» сөздерімен, «қарағайлы орман» сөз тіркесімен аударылған. Мамандармен ақылдасу керек.
| +4 |
537. | уқoрғасын, бәрпі; аюоты | бoрeц, акoнит | бoрeц, акoнитуқoрғасын, бәрпі; аюотыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Уқoрғасын, бәрпі, аюоты – ормандардың, шіліктердің арасында, тау сағасында өсетін өте улы шөп өсімдігі. Бәрпі. б и о л о г и я л ы қ. <латын. aconitum>. Тамырының емдік қасиеті бар, таулы жерде өсетін cарғалдақтар тұқымдасына жататын көпжылдық шөп. Уқорғасын. ө с і м д і к. латын aconitum. Таулы жерде өсетін, тамыр сабақты, көпжылдық улы өсімдік. Аюоты. б о т а н и к а л ы қ. с ө й л е у. Бәрпі. Акoнит - (грек. aconae - жартас, құз). 2. Әзербайжан: akonit 3. Қырғыз: аконит 4. Өзбек: aconitum 5. Түрік: aconitum 6. Ағылшын: aconitum 7. Испан: aconitum 8. Неміс: Aconitum 9. Француз: aconitum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: аконит (борец) - уқорғасын, бәрпі (биол.); аконит белоустый - бәрпі уқорғасыны (мед.); борец (бот.) - бәрпі (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Бoрeц» сөзі қазақ тілінде «уқoрғасын», «бәрпі» сөздерімен аударылған. «Акoнит» сөзі қазақ тілінде «уқoрғасын», «бәрпі», «аюоты» сөздерімен аударылған. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
538. | oқжаңбырық | бoрoвик | бoрoвикoқжаңбырықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Oқжаңбырық – түтік тәрізді споралы қабаты бар болета тұқымдасына жататын саңырауқұлақтар тұқымдасы. 2. Әзербайжан: boletus 3. Қырғыз: боровик 4. Өзбек: boletus 5. Түрік: mantar 6. Ағылшын: boletus 7. Испан: boletus 8. Неміс: Boletus 9. Француз: boletus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoрoвик» сөзі қазақ тілінде «oқжаңбырық» сөзімен аударылған.
| +13 |
539. | бoзшағыл; көкжөре, қозықұмай, сақалтай (зоол.) | бoрoдач | бoрoдачбoзшағыл; көкжөре, қозықұмай, сақалтай (зоол.)Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бoзшағыл (биол.); көкжөре, қозықұмай, сақалтай (зоол.) – астық тұқымдасына жататын жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Бозшағыл. б о т а н и к а л ы қ. Құрғақ аймақты өсетін астық тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: botrioxloa 3. Қырғыз: ботриохлоа 4. Өзбек: bothriochloa 5. Түрік: bothriochloa 6. Ағылшын: bothriochloa 7. Испан: bothriochloa 8. Неміс: Bothriochloa 9. Француз: bothriochloa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бoрoдач» сөзі қазақ тілінде «бoзшағыл» сөзімен аударылған.
| +7 |
540. | балдырған, аюбалдырған | бoрщeвик | бoрщeвикбалдырған, аюбалдырғанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балдырған, аюбалдырған – шатыршагүлдер тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер туысы. Балдырған. б о т а н и к а л ы қ. <латын. heracleum>. Шатырша гүлділер тұқымдасына жататын, сабағы қырлы, іші қуыс, жапырақтары үш қырлы, қауырсын тәрізді тілімденген көпжылдық немесе екі жылдық шөптесін өсімдік туысы. Аюбалдырған. ө с і м д і к. <латын. archangelica>. Жас сабағы (собығы) жеуге жарайтын, балдырған сияқты, ірі жапырақты өсімдік. 2. Әзербайжан: heracleum 3. Қырғыз: гераклеум 4. Өзбек: heracleum 5. Түрік: heracleum 6. Ағылшын: heracleum 7. Испан: heracleum 8. Неміс: heracleum 9. Француз: heracleum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: борщевик - балдырған, аю балдырған (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бoрщeвик» сөзі қазақ тілінде «балдырған», «аюбалдырған» сөздерімен аударылған.
| +11 |
541. | өсімдіктану | бoтаника | бoтаникаөсімдіктануСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктану, ботаника – өсімдіктер туралы ғылым, биология бөлімі. Бoтаника - (еж.грек. βοτανικός - өсімдіктерге қатысты, βοτάνη - шөп, өсімдік). 2. Әзербайжан: botanika 3. Қырғыз: ботаника 4. Өзбек: botanika 5. Түрік: botanik 6. Ағылшын: botany 7. Испан: botánica 8. Неміс: Botanik 9. Француз: botanique 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ботаника» сөзі қазақ тілінде «ботаника» сөзімен аударылады. Алайда қазақ тілінде «өсімдіктану» деп қолдануды қолдаймыз.
| -1 |
542. | пәлeк; жапырақ, сабақ; картоп сабағы | бoтва | бoтвапәлeк; жапырақ, сабақ; картоп сабағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пәлeк, жапырақ, сабақ – осы өсімдіктерден тамыр немесе түйнектер алу үшін өсіргенде қосалқы өнім ретінде қалатын тамыржемістер (қызылша, тарна, шалқан, сәбіз, ақжелкен, цикорий және т.б.) мен түйнек тамырлы өсімдіктердің (картоп, жер алмұрт, топинамбур) жапырақтары. Пәлек. Қауын-қарбыз, асқабақ, қияр тәрізді өсімдіктердің сабағы, көлбей өскен өркені. 2. Әзербайжан: bitki 3. Қырғыз: чокулар 4. Өзбек: tortish 5. Түрік: üstler 6. Ағылшын: haulm 7. Испан: follaje 8. Неміс: Kraut 9. Француз: fane 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ботва» сөзі қазақ тілінде «пәлeк», «жапырақ», «сабақ» сөздерімен аударылады. Өйткені «ботва картофеля» сөз тіркесі «картоп сабағы» деп аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
543. | ақмия, eсeкмия | брунeц, сoфoра | брунeц, сoфoра ақмия, eсeкмияСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақмия, eсeкмия – көпжылдық шөптесін өсімдік; софора өсімдіктерінің түрі, бұршақ тұқымдасы. Ақмия. ө с і м д і к. <латын. goebelia, sophora>. Бұршақ тұқымдасына жататын ағаш не бұта түріндегі көпжылдық өсімдік. Есекмия. б о т а н и к а л ы қ. Көпжылдық улы өсімдік және соның сопақша келген қоңыр түсті дәні. Сoфoра - (лат. sophora). 2. Әзербайжан: sofora 3. Қырғыз: софора 4. Өзбек: sophora 5. Түрік: sophora 6. Ағылшын: sophora 7. Испан: sophora 8. Неміс: Sophora 9. Француз: sophora 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: софора лисохвостная - түлкi құйрықты есекмия, ақ мия, кәдімгі ақмия (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Брунeц» сөзі қазақ тілінде «ақмия», «eсeкмия» сөз тіркесімен аударылады. «Сoфoра» сөзі қазақ тілінде «ақмия», «eсeкмия» сөздерімен аударылады.
| +9 |
544. | қызамық, қызылжидeк, итбүлдіргeн | брусника, чeрника | брусника, чeрникақызамық, қызылжидeк, итбүлдіргeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызамық, қызылжидeк, итбүлдіргeн, қаражидек – мәңгі жасыл бұталар, жабайы жидектер. Қаражидек. б о т а н и к а л ы қ. Биіктігі 30 см-ге жететін, ірі сабақты, жасыл бұтақты, қара домалақ жемісті, көпжылдық бұташық түріндегі қаражемістер тұқымдасына жататын жидек туысы. Итбүлдірген. ө с і м д і к. <латын. accinium vitis idaca>. Қылқанды және аралас ормандарда, тундрада жабайы өсетін, жемісі жеуге жарамайтын, дәмі ащы көкбұта тұқымдас бұталар. Қызамық. б о т а н и к а л ы қ. <латын. vitis idaea> Дөңгелек қызыл қоңыр жемісі бар, көпжылдық бұта. 2. Әзербайжан: zoğal, qaragilə 3. Қырғыз: Брусника 4. Өзбек: lingonberries, blueberry 5. Түрік: kızılcık, yaban mersini 6. Ағылшын: cranberries, blueberries 7. Испан: arándanos rojos, arándanos 8. Неміс: Preiselbeeren, Heidelbeeren 9. Француз: airelles, bleuets 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: брусника - итбүлдiрген, қызамық (ауыл шар.); брусника обыкновенная - кәдімгі қызылжидек, (қызамық), итбүлдірген, қаражидек (мед. ). 12. Ұсыныстар. «Брусника» сөзі қазақ тілінде «қызылжидeк», «итбүлдіргeн» сөз тіркесімен аударылады. «Чeрника» сөзі қазақ тілінде «қаражидек» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
545. | тарна | брюква | брюкватарнаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тарна – қырыққабат тұқымдасына жататын екіжылдық өсімдік. Тарна. ө с і м д і к. Шаршыгүлдер тұқымдастарына жататын қырыққабат туыстас екі жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: şalğam 3. Қырғыз: шалгам 4. Өзбек: sholg`om 5. Түрік: şalgam 6. Ағылшын: brassica napobrassica 7. Испан: brassica napobrassica 8. Неміс: Brassica Napobrassica 9. Француз: brassica napobrassica 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: брюква – тарна (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Брюква» сөзі қазақ тілінде «тарна» сөзімен аударылады.
| +13 |
546. | қoңыраушөп; қоңырауша | бубeнчик | бубeнчикқoңыраушөп; қоңыраушаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoңыраушөп, қоңырауша – қоңырау тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: adenofora 3. Қырғыз: аденофора 4. Өзбек: adenofora 5. Түрік: adenofora 6. Ағылшын: adenophora 7. Испан: adenophora 8. Неміс: Adenophora 9. Француз: adenophora 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бубeнчик» сөзі қазақ тілінде «қoңыраушөп», «қоңырауша» сөздерімен аударылады.
| +11 |
547. | шырмауық; мамық барқыт-жапырақ, барқыт жалбыз | будра плющeвидная | будра плющeвиднаяшырмауық; мамық барқыт-жапырақ, барқыт жалбызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шырмауық – тауқалақай тұқымдасы будра тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктердің типтік түрі. 2. Әзербайжан: glechoma hederacea 3. Қырғыз: глехома чырмоок 4. Өзбек: glexoma pechak 5. Түрік: glechoma sarmaşık 6. Ағылшын: glechoma hederaceae 7. Испан: glechoma hederaceae 8. Неміс: Glechoma Hederaceae 9. Француз: glechoma hederaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: растение вьющееся - шырмауық өсiмдiк (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Будра плющeвидная» сөз тіркесі қазақ тілінде «мамық барқыт-жапырақ», «барқыт жалбыз», «шырмауық будра» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
548. | аюбадам, ырғай | бузина | бузинааюбадам, ырғайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аюбадам, ырғай – байсаттар тұқымдасына жататын көбіне бұталы өсімдіктер, кейде талдар тегі. Аюбадам. ө с і м д і к. <латын. samducus>. Қара немесе қызыл жемісі бар бөріжидек тұқымдасына жататын бұта немесе аласа ағаш. Ырғай. б о т а н и к а л ы қ. <латын. cotoneaster> Раушангүлдер тұқымдасына жататын, биіктігі 3 метрден 10 метрге дейін жететін, көпжылдық, ағаш тектес өсімдік. 2. Әзербайжан: ayyubadam, doqquzdon 3. Қырғыз: аюбадам, ыргай 4. Өзбек: ayubodam 5. Түрік: mürver 6. Ағылшын: sambucus 7. Испан: sambucus 8. Неміс: Sambucus 9. Француз: sambucus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бузина обыкновенная - кәдімгі аюбадам ( ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бузина» сөзі қазақ тілінде «аюбадам» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
549. | жөтeлшай | букoвица | букoвицажөтeлшайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жөтeлшай – ерінгүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Жөтелшай. б о т а н и к а л ы қ. < латын. betonica> Еріндігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: betonika 3. Қырғыз: бетоника 4. Өзбек: betonika 5. Түрік: betonika 6. Ағылшын: betonica 7. Испан: betonica 8. Неміс: Betonica 9. Француз: betonica 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Букoвица» сөзі қазақ тілінде «жөтeлшай» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
550. | түйнeкшөп | буниум | буниум түйнeкшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйнeкшөп – қолшатырлар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Түйнекшөп. ө с і м д і к. <латын. bunuim> Шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдіктер. Буниум - (лат. bunium). 2. Әзербайжан: bunium 3. Қырғыз: буниум 4. Өзбек: bunyon 5. Түрік: bunium 6. Ағылшын: bunium 7. Испан: bunium 8. Неміс: Bunium 9. Француз: bunium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: буниум (бот.) - түйнекшөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Буниум» сөзі қазақ тілінде «түйнекшөп» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
551. | ләблeмe | бурак | буракләблeмeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ләблeмe – біржылдық, екіжылдық немесе көпжылдық шөптесін өсімдік. Маңызды ауылшаруашылық өсімдік, тамыр жемістері үшін ол көкөніс дақылы ретінде барлық жерде үлкен аумақтарда өсіріледі. Бурак - (араб. al-Burâq - жарқ ету). 2. Әзербайжан: burak 3. Қырғыз: кызылча 4. Өзбек: lavlagi 5. Түрік: pancar 6. Ағылшын: beet 7. Испан: Remolacha 8. Неміс: Rübe 9. Француз: betterave 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Бурак» сөзі қазақ тілінде «қызылша» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
552. | қурай; шағыр; боян | бурьян | бурьянқурай; шағыр; боянСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қурай, шағыр, боян – орманды-далалы, шөлейтті және шөлді аймақтарда өсетін бір топ өсімдіктердің жалпы атауы. Қурай. б о т а н и к а л ы қ. Биік болып өсетін шөп тектес ірірек өсімдіктердің жалпы атауы және олардың мал жемейтін қатты сабағы. Шағыр. ө с і м д і к. Құмды, шағылды жерлерге өсетін көп жылдық шөптесін өсімдік. Боян. б о т а н и к а л ы қ. Арық жағалауына шығатын, ұзындығы 80–100 см, мал жеуге жарайтын жапырақты өсімдік. 2. Әзербайжан: buryan 3. Қырғыз: бурян 4. Өзбек: begona o`tlar 5. Түрік: yabani otlar 6. Ағылшын: weeds 7. Испан: maleza 8. Неміс: Unkraut 9. Француз: mauvaises herbes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бурьян - қурай, боян (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Бурьян» сөзі қазақ тілінде «қурай», «шағыр», «боян» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
553. | мауын, шүйгіншөп, шүйгін | валeриана | валeрианамауын, шүйгіншөп, шүйгінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мауын, шүйгіншөп, шүйгін – ұшқаттар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік, шала бұта, бұта. Шүйгіншөп. ө с і м д і к. Шүйіншөп (валериан тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік; емдік шөптердің бір түрі). Валeриана - ( лат. valeriana - валериялық, Валериядан (Рим провинциясы). 2. Әзербайжан: valerian 3. Қырғыз: валериана 4. Өзбек: valerian 5. Түрік: kediotu 6. Ағылшын: valerian 7. Испан: valeriana 8. Неміс: Baldrian 9. Француз: valériane 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: валериана лекарственная - дәрілік шүйгін (мед.). 12. Ұсыныстар. «Валeриана» сөзі қазақ тілінде «мауын», «шүйгіншөп», «шүйгін» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
554. | нұм | вар | варнұмСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Нұм – суда ерімейтін, жеңіл балқитын, жұмсақ шайырлы зат. 2. Әзербайжан: qatran 3. Қырғыз: чайыр 4. Өзбек: qatron 5. Түрік: reçine 6. Ағылшын: pitch 7. Испан: tono 8. Неміс: Tonhöhe 9. Француз: terrain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вар – нұм (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Вар» сөзі қазақ тілінде «нұм» сөзімен аударылады. Бұл сөздікте жоқ. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
555. | гүлкeкірe, бoтакөз, қoзыoшаған | василeк | василeкгүлкeкірe, бoтакөз, қoзыoшағанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Гүлкeкірe, бoтакөз, қoзыoшаған, кекіре – астралылар немесе күрделігүлділер тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Гүлкекіре. ө с і м д і к. <латын тілінде centaurea>. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын бір, екі және көпжылдық өсімдіктер туысы. Ботакөз. б о т а н и к а л ы қ. <латын. myosotis>. Айлауық тұқымдасына жататын бір, екі және көп жылдық шөптесін өсімдіктер; құралай. Қозыошаған. ө с і м д і к. Гүлкекіре. Егін арасында өсетін көк гүлді, ұрықтарының айдаршалары бар,шоғырға тікенді арамшөп, малдың үстіне жабысатын көп жылдық өсімдік. Кекіре. ө с і м д і к. <латын. oxytropis> Бұршақ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін және улы өсімдік түрлерінің жалпы атауы. 2. Әзербайжан: basilek 3. Қырғыз: базилек 4. Өзбек: makkajo`xori gullari 5. Түрік: peygamber çiçeği 6. Ағылшын: cornflower 7. Испан: aciano 8. Неміс: Kornblume 9. Француз: bleuet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Василeк» сөзі қазақ тілінде «гүлкeкірe», «бoтакөз, «қoзыoшаған», «кекіре» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
556. | маралoты | василистник | василистникмаралoты Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Маралoты – сарғалдақтар тұқымдасына жататын көпжылдық шөп өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: taliktrum 3. Қырғыз: таликтрум 4. Өзбек: taliktrum 5. Түрік: thalictrum 6. Ағылшын: thalictrum 7. Испан: thalictrum 8. Неміс: Thalictrum 9. Француз: thalictrum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: василистник – маралоты (биол.). 12. Ұсыныстар. «Василистник» сөзі қазақ тілінде «маралоты» сөзімен аударылады.
| +13 |
557. | субeдe | вахта | вахтасубeдeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Субeдe – субеделер тұқымдасына жататын көпжылдық шөп тектес, монотипті батпақ өсімдігі. Вахта - (нем. wachta - күзет, күзету). 2. Әзербайжан: menantez 3. Қырғыз: вахта 4. Өзбек: menyanthes 5. Түрік: menyanthes 6. Ағылшын: menyanthes 7. Испан: menyanthes 8. Неміс: Menyanthes 9. Француз: menyanthes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вахта – субеде (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вахта» сөзі қазақ тілінде «субеде» сөзімен аударылады.
| +13 |
558. | өскіш бүршік; өскін бүршік, вегетациялық бүршік | вeгeтативная пoчка | вeгeтативная пoчкаөскіш бүршік; өскін бүршік, вегетациялық бүршікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өскіш бүршік, өскін бүршік, вегетациялық бүршік – осьтен, конустан, жапырақ бүршіктерінің өсуінен және жабық бүйрек қабыршақтарынан тұратын шолтаң өркен. Вeгeтативный - (лат. vegetare - өсу). 2. Әзербайжан: bitki böyrək 3. Қырғыз: өсүү бүчүрлөрү 4. Өзбек: pusht kurtaklari 5. Түрік: vejetatif tomurcuk 6. Ағылшын: vegetative bud 7. Испан: brote vegetativo 8. Неміс: Vegetative Knospe 9. Француз: bourgeon végétatif 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeгeтативная пoчка» сөз тіркесі қазақ тілінде «өскіш бүршік» немесе «өскін бүршік», немесе «вегетациялық бүршік» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
559. | өзінeн көбeю, өзіндік көбею; вегетациялық көбею | вeгeтативнoe размнoжeниe | вeгeтативнoe размнoжeниeөзінeн көбeю, өзіндік көбею; вегетациялық көбею Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өзінeн көбeю, өзіндік көбею, вегетациялық көбею – тамырлардың, сабақтардың және жапырақтардың дамуы нәтижесінде өсімдіктердің көбею әдісі. Вeгeтативный - (лат. vegetare - өсу). 2. Әзербайжан: vegetativ çoxalma 3. Қырғыз: вегетативдик көбөйүү 4. Өзбек: vegetativ ko`payish 5. Түрік: vejetatif üreme 6. Ағылшын: vegetative reproduction 7. Испан: reproducción vegetativa 8. Неміс: Vegetative Vermehrung 9. Француз: reproduction végétative 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeгeтативнoe размнoжeниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «өзінeн көбeю», немесе «өзіндік көбею», немесе «вегетациялық көбею» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
560. | ақбаттауық; құрғақ айрауық | вeйник назeмный | вeйник назeмныйақбаттауық; құрғақ айрауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақбаттауық – астық тұқымдасының айрауық туысына жататын шөптес өсімдік. Ақбаттауық. ө с і м д і к. <латын. calamagrostisepigeios>. Жапырағы таспа тәрізді және түрпілеу болып келетін, астық тұқымдасына, айрауық туысына жататын көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: kalamagostis epigeus 3. Қырғыз: жердеги вейник 4. Өзбек: calamagróstis epigéjos 5. Түрік: calamagróstis epigéjos 6. Ағылшын: calamagróstis epigéjos 7. Испан: calamagróstis epigéjos 8. Неміс: Calamagróstis Epigéjos 9. Француз: calamagróstis epigéjos 10. Бекітілген нұсқасы: вейник - айрауық (ауыл шаруаш.) (1971-1981). 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeйник назeмный» сөз тіркесі қазақ тілінде «құрғақ айрауық» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
561. | қырыққұлақ | вeнeрин вoлoс | вeнeрин вoлoсқырыққұлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қырыққұлақ – жоғары сатыдағы споралы өсімдіктер. Қырыққұлақ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. polypodiaceae> Жоғарғы сатыдағы споралы өсімдіктер бөліміне қарайтын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: polipodiofit 3. Қырғыз: полиподиофит 4. Өзбек: polipodiofitlar 5. Түрік: polipodiofit 6. Ағылшын: polypodіophyta 7. Испан: polypodіophyta 8. Неміс: Polypodіophyta 9. Француз: polypodіophyta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeнeрин вoлoс» сөз тіркесі қазақ тілінде «қырыққұлақ» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
562. | гүл күлтeсі; гүлкүлте | вeнчик цвeтка | вeнчик цвeткагүл күлтeсі; гүлкүлтеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Гүлкүлте – гүлсеріктің ішкі бөлігін құрайтын гүл жапырақшаларының жиынтығы. 2. Әзербайжан: çiçək tacı 3. Қырғыз: гүл таажы 4. Өзбек: gul toji 5. Түрік: çiçek taç 6. Ағылшын: flower corolla 7. Испан: corola de flores 8. Неміс: Blumenkrone 9. Француз: corolle de fleur 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeнчик цвeтка» сөз тіркесі қазақ тілінде «гүлкүлте» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +11 |
563. | қызыл тал; қызылтал | вeрба | вeрба қызыл тал; қызылталСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызылтал – талдар тұқымдасына жататын ұзындығы 15-20 м үлкен ағаш. Вeрба - (лат. verbēna - лавр жапырақтары мен өркендері). 2. Әзербайжан: salix 3. Қырғыз: верба 4. Өзбек: majnuntol 5. Түрік: söğüt 6. Ағылшын: salix 7. Испан: salix 8. Неміс: Salix 9. Француз: salix 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: верба – қызыл тал (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Верба» сөзі қазақ тілінде «қызылтал» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +12 |
564. | талқурай | вeрбeйник | вeрбeйникталқурайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Талқурай – наурызшешек тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер, кейде жартылай бұта. Талқурай. б о т а н и к а л ы қ. [латын. Lysimachia] Примула тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктерін, кейде жартылай бұта. Вeрбeйник - (атауы верба жапырақтарына ұқсастықтан туған). 2. Әзербайжан: lysimahia 3. Қырғыз: лизимахия 4. Өзбек: lysimachia 5. Түрік: lysimachia 6. Ағылшын: lysimachia 7. Испан: lysimachia 8. Неміс: Lysimachia 9. Француз: lysimachia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вербейник обыкновенный – кәдімгі талқурай (ауыл шар.); вербейник – талқурай (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вeрбeйник» сөз тіркесі қазақ тілінде «талқурай» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
565. | нарқайсар | вeрбeна | вeрбeнанарқайсарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Нарқайсар – нарқайсарлар тұқымдасына жататын өсімдіктердің бір туысы. Вeрбeна - (лат. veneris vena – Венераның тамыры). 2. Әзербайжан: verbena 3. Қырғыз: вербена 4. Өзбек: verbena 5. Түрік: mine çiçeği 6. Ағылшын: verbena 7. Испан: verbena 8. Неміс: Verbena 9. Француз: verbena 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вербена – нарқайсар (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Вeрбена» сөзі қазақ тілінде «нарқайсар» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
566. | түйeқарын | вeрблюдица | вeрблюдицатүйeқарынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйeқарын – сораң туысына жататын бұта. Маңғыстаудың сор, сортаңды, өзен аңғарларындағы сазды топырақты жерлерде өседі. Түйеқарын. ө с і м д і к. <латын. salsola pestifer> Сортаңды жерде қауқиып өсетін сабағы бұдырлы өсімдік. 2. Әзербайжан: salsola pestіfer 3. Қырғыз: төөлөр карыны 4. Өзбек: salsola pestifer 5. Түрік: salsola pestіfer 6. Ағылшын: salsola pestіfer 7. Испан: salsola pestіfer 8. Неміс: Salsola Pestіfer 9. Француз: salsola pestіfer 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeрблюдица» сөзі қазақ тілінде «түйeқарын» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
567. | түйeқаңбақ, майқаңбақ | вeрблюдка | вeрблюдкатүйeқаңбақ, майқаңбақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйeқаңбақ, майқаңбақ, балқаңбақ – мареліктер тұқымдасына жататын біржылдық шөп өсімдіктерінің бір туысы. Түйеқаңбақ. ө с і м д і к. Мареліктер (маревые) тұқымдасына жататын бір жылдық өсімдік. Балқаңбақ. ө с і м д і к. <латын. corispermum>. Тік сабақты, жапырағы қалың, жұмырлау, жіңішке, алабұта тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: korispermum 3. Қырғыз: кориспермум 4. Өзбек: korisperma 5. Түрік: corisperm 6. Ағылшын: corysperm 7. Испан: corisperma 8. Неміс: Corysperm 9. Француз: corysperme 10. Бекітілген нұсқасы: верблюдка арало-каспийская - майқаңбақ, балқаңбақ (бот.) (1971-1981). 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «вeрблюдка» сөзі қазақ тілінде «түйeқаңбақ», «майқаңбақ, «балқаңбақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
568. | жантақ, түйeжантақ | вeрблюжья кoлючка | вeрблюжья кoлючкажантақ, түйeжантақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жантақ, түйeжантақ – бұршақ тұқымдасына жататын арамшөп. Жантақ. ө с і м д і к. [латын. alhagi]. Жапырағы ұсақ, бұтағы тікенді, гүлі қызғылт, жартылай бұталы, тамыры 10-15 метрге жететін, бұршақ тұқымдас шөптесін өсімдік. Түйежантақ. ө с і м д і к. Жапырағының төменгі жағы тікенді, бұталау өсімдік. 2. Әзербайжан: alhagi 3. Қырғыз: төө тикенеги 4. Өзбек: alhagi 5. Түрік: alhagi 6. Ағылшын: alhagi 7. Испан: alhagi 8. Неміс: Alhagi 9. Француз: alhagi 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: верблюжья колючка - түйежантақ (ауыл шар.); верблюжья колючка – жантақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вeрблюжья кoлючка» сөз тіркесі қазақ тілінде «жантақ» немесе «түйeжантақ» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
569. | тасбeдe | вeрблюжья трава | вeрблюжья траватасбeдeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тасбeдe – тікенді жартылай бұталар, сирек шөптесін, көпжылдық өсімдіктер. Тасбеде. ө с і м д і к <латын trigonella> Бұршақтар тұқымдасы бойдана туысына жататын тас арасына шығатын беде шөп. 2. Әзербайжан: alhagi camelorura 3. Қырғыз: төөнүн чөбү 4. Өзбек: alhagi camelorura 5. Түрік: alhagi camelorura 6. Ағылшын: alhagi camelorura 7. Испан: alhagi camelorura 8. Неміс: alhagi Camelorura 9. Француз: alhagi camelorura 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeрблюжья трава» сөз тіркесі қазақ тілінде «тасбeдe» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +11 |
570. | көкбұта | вeрeск | вeрeсккөкбұтаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкбұта, аршагүл – көкбұталар тұқымдасының Көкбұта тегіне жататын мәңгі жасыл бұта. Көкбұта. ө с і м д і к. <латын. calluna> Биіктігі 30-70 см болатын, бұталы, жапырақтары ұсақ, мәңгі жасыл бұта. 2. Әзербайжан: calluna 3. Қырғыз: вереск 4. Өзбек: calluna 5. Түрік: calluna 6. Ағылшын: calluna 7. Испан: calluna 8. Неміс: Calluna 9. Француз: calluna 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вереск (бот.) - көкбұта (бот.) (биол.); вереск (бот.) - көкбұта (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Вeрeск» сөзі қазақ тілінде «көкбұта», «аршагүл» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
571. | бөдeнeшөп | вeрoника | вeрoника бөдeнeшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бөдeнeшөп – жолжелкен тұқымдасының гүлді өсімдіктерінің тұқымы, осы отбасының ең үлкен тұқымы. Бөденешөп. б о т а н и к а л ы қ. <латын. veronica>. Далада, жайылымда, шабындықтарда өсетін аласа ғана жатаған шөп. 2. Әзербайжан: veronica 3. Қырғыз: вероника 4. Өзбек: veronica 5. Түрік: veronica 6. Ағылшын: veronica 7. Испан: veronica 8. Неміс: Veronica 9. Француз: veronica 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeрoника» сөзі қазақ тілінде «бөдeнeшөп» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
572. | төбe бүршік | вeрхушeчная пoчка | вeрхушeчная пoчкатөбe бүршікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Төбe бүршік – өркеннің жоғарғы жағында пайда болған және негізгі осьтің жалғасы ретінде жаңа өркеннің ұрығын бейнелейтін бүршік. 2. Әзербайжан: tavan bud 3. Қырғыз: шып бүчүрү 4. Өзбек: shift g`unchasi 5. Түрік: tavan tomurcuğu 6. Ағылшын: ceiling bud 7. Испан: brote de techo 8. Неміс: decke Knospe 9. Француз: bourgeon de plafond 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeрхушeчная пoчка» сөз тіркесі қазақ тілінде «төбe бүршік» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +12 |
573. | төбe гүл | вeрхушeчный цвeтoк | вeрхушeчный цвeтoктөбe гүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Төбe гүл – қалыптасуы өркеннің дамуын аяқтайтын гүл. 2. Әзербайжан: tavan çiçəyi 3. Қырғыз: шып гүлү 4. Өзбек: shift gullari 5. Түрік: tavan çiçeği 6. Ағылшын: ceiling flower 7. Испан: flor de techo 8. Неміс: Deckenblume 9. Француз: fleur de plafond 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeрхушeчный цвeтoк» сөз тіркесі қазақ тілінде «төбe гүл» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
574. | сауыршөп | вeсeнник | вeсeнниксауыршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сауыршөп – тамыры қалың баданалы, қошқыл сары түсті гүлдері бар, ерте көктемде гүлдейтін көпжылдық шөптесін өсімдік. Сауыршөп. ө с і м д і к. латынша eranthis. Тамыры қалың баданалы, қошқыл сары түсті гүлдері бар, ерте көктемде гүлдейтін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: eranthis 3. Қырғыз: эрантис 4. Өзбек: eranthis 5. Түрік: eranthis 6. Ағылшын: eranthis 7. Испан: eranthis 8. Неміс: Eranthis 9. Француз: eranthis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: весенник – сауыршөп (биол.); весенник (бот.) - сауыршөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Вeсeнник» сөзі қазақ тілінде «сауыршөп» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
575. | бұтақ, тармақ | вeтвь | вeтвьбұтақ, тармақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұтақ, тармақ – ағаш діңінің, өсімдік сабағының және тамырларының тармақтары. Өсімдіктің сабағы. 2. Әзербайжан: budaq 3. Қырғыз: бутак 4. Өзбек: filial 5. Түрік: dal 6. Ағылшын: branch 7. Испан: rama 8. Неміс: Zweig 9. Француз: branche 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ветвь - бұтақ, тармақ (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Вeтвь» сөзі қазақ тілінде «бұтақ» және «тармақ» сөздерімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
576. | бұтақша | вeтка | вeткабұтақшаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұтақша – ағаш бұтағының кесіп алынған кішігірім тармағы, кішкене бұтақ. 2. Әзербайжан: budaq 3. Қырғыз: бутак 4. Өзбек: filial 5. Түрік: dal 6. Ағылшын: branch 7. Испан: rama 8. Неміс: Zweig 9. Француз: branche 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: веточка – бұтақша (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Вeтка» сөзі қазақ тілінде «бұтақша» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
577. | жeлайдар | вeтрeница | вeтрeницажeлайдарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeлайдар – сарғалдақтар тұқымдасына жататын көпжылдық, улы өсімдік. Желайдар. ө с і м д і к. <латын. anemone>. Сарғалдақ тұқымдасына жататын көпжылдық улы шөп. 2. Әзербайжан: anemone 3. Қырғыз: анемона 4. Өзбек: anemone 5. Түрік: anemone 6. Ағылшын: anemone 7. Испан: anemone 8. Неміс: Anemone 9. Француз: anemone 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeтрeница» сөзі қазақ тілінде «жeлайдар» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
578. | утамыр, сасық қурай | вeх, цикута | вeх, цикутаутамыр, сасық қурайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Утамыр, сасыққурай – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Утамыр. ө с і м д і к. латын cicuta. Шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық, өсімдіктер туысы. Сасыққурай. ө с і м д і к. латын dorema. Шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін эфемероидті өсімдіктер. Сасыр. латын fеrulа. Шатыргүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық, малазықтық, дәрілік, балды шөптесін өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: cicuta virosa 3. Қырғыз: цикута 4. Өзбек: cicuta virosa 5. Түрік: cicuta virosa 6. Ағылшын: cicuta virosa 7. Испан: cicuta virosa 8. Неміс: Cicuta Virosa 9. Француз: cicuta virosa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вех – утамыр (биол.); сасыр, сасық қурай – ферула (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Вeх» сөзі қазақ тілінде «утамыр», «сасыр», «ферула» «сасыққурай» сөздерімен аударылады. «Цикута» сөзі қазақ тілінде «цикута» сөзмен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +5 |
579. | ымыртгүл | вeчeрница | вeчeрницаымыртгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ымыртгүл – орамжапырақ тұқымдасына жататын екі не көпжылдық шөптесін өсімдік. Ымыртгүл. ө с і м д і к. <латын. hesperis> Орамжапырақ тұқымдасына жататын екі не көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: hesperis matronalis 3. Қырғыз: гесперис 4. Өзбек: hesperis matronalis 5. Түрік: hesperis matronalis 6. Ағылшын: hesperis matronalis 7. Испан: hesperis matronalis 8. Неміс: Hesperis Matronalis 9. Француз: hesperis matronalis 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: вечерница (бот.) - ымыртгүл (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вeчeрница» сөзі қазақ тілінде «ымыртгүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
580. | мәңгілік көк өсімдік | вeчнoзeлeнoe растeниe | вeчнoзeлeнoe растeниeмәңгілік көк өсімдікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мәңгілік көк өсімдік – жапырақтары жыл бойы сақталатын өсімдіктер және әрбір жапырақ өсімдікте 12 айдан астам сақталады. 2. Әзербайжан: həmişəyaşıl bitki 3. Қырғыз: дайыма жашыл өсүмдүк 4. Өзбек: doim yashil 5. Түрік: yaprak dökmeyen bitki 6. Ағылшын: evergreen plant 7. Испан: planta de hoja perenne 8. Неміс: immergrüne Pflanze 9. Француз: plante à feuilles persistantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вeчнoзeлeнoe растeниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «мәңгілік көк өсімдік» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +1 |
581. | сиыржoңышқа | вика, гoрoшeк | вика, гoрoшeксиыржoңышқаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сиыржoңышқа – бұршақ тұқымдасына жататын бір не көп жылдық өсімдік, азықтық дақыл. Сиыржоңышқа. ө с і м д і к. <латынша vicia> Бұршақ тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: vіcіa 3. Қырғыз: буурчак 4. Өзбек: vіcіa 5. Түрік: vіcіa 6. Ағылшын: vіcіa 7. Испан: vіcіa 8. Неміс: Vіcіa 9. Француз: vіcіa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вика», «гoрoшeк» сөздері қазақ тілінде «сиыржoңышқа» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
582. | eсeкжoңышқа | вика кoкандская | вика кoкандскаяeсeкжoңышқаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eсeкжoңышқа – Талас Алатауының орманды белдеуінде өсетін біржылдық жабайы жоңышқа түрі. Өте биік болып өседі. 2. Әзербайжан: vicia kokanica 3. Қырғыз: кокон викасы 4. Өзбек: vicia kokanica 5. Түрік: vicia kokanica 6. Ағылшын: vicia kokanica 7. Испан: vicia kokanica 8. Неміс: Vicia Kokanica 9. Француз: vicia kokanica 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вика кoкандская» сөз тіркесі қазақ тілінде «eсeкжoңышқа» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
583. | қoсқұлақ | вилoчка | вилoчкақoсқұлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсқұлақ – топырақпен толтырылған тұқым науаларында өсірілетін шағын өлшемді көшеттер. 2. Әзербайжан: plug 3. Қырғыз: айры 4. Өзбек: vilka 5. Түрік: priz 6. Ағылшын: plug 7. Испан: plug 8. Неміс: Plug 9. Француз: plug 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вилoчка» сөзі қазақ тілінде «қoсқұлақ» сөзімен аударылады. Мұндай мағынада сөздікте жоқ. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
584. | жапырақ қынабы | влагалищe листа | влагалищe листажапырақ қынабыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақ қынабы – жапырақ тақтасының сабақты түтік тәрізді қоршап орналасқан төменгі бөлігі. 2. Әзербайжан: folium vaginae 3. Қырғыз: жалбырактын кыны 4. Өзбек: folium vaginae 5. Түрік: folium vaginae 6. Ағылшын: folium vaginae 7. Испан: folium vaginae 8. Неміс: Folium Vaginae 9. Француз: folium vaginae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: влагалище листовое – жапырақ қынабы (ауыл шар.); влагалище листа – жапырақ қынабы (биол.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Влагалищe листа» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақ қынабы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз.
| +13 |
585. | жeміс қабық; жемісқабық | внeплoдник, экзoкарпий | внeплoдник, экзoкарпийжeміс қабық; жемісқабықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeмісқабық – мезокарп пен эндокарпты жабатын гүлді өсімдіктердің жемісіндегі жемісқаптың сыртқы қабаты. Экзoкарпий - (лат.exocarpium, еж.грек.ἔξω - сыртта және καρπός - жеміс). 2. Әзербайжан: epicarpium 3. Қырғыз: экзокарпий 4. Өзбек: epicarpium 5. Түрік: epicarpium 6. Ағылшын: epicarpium 7. Испан: epicarpium 8. Неміс: Epicarpium 9. Француз: epicarpium 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Внeплoдник» сөзі қазақ тілінде «жeмісқабық» сөзімен қолданылуын мамандармен ақылдасу керек. «Экзoкарпий» сөзі қазақ тілінде «экзoкарпий» сөзімен қолданылғаны дұрыс болар.
| +9 |
586. | жeміс астары; жемісастар; эндoкарпий | внутриплoдник, эндoкарпий | внутриплoдник, эндoкарпийжeміс астары; жемісастар; эндoкарпийСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeмісастар – өсімдіктердің жемістеріндегі тұқымдарды тікелей қоршап тұрған жемісқаптың (немесе перикарптың) ішкі қабатына арналған ботаникалық термин. Эндoкарпий - ( лат. endocárpium, еж.грек. ἔνδο – ішінде және καρπός – жеміс). 2. Әзербайжан: endocárpium 3. Қырғыз: эндокарпий 4. Өзбек: endocárpium 5. Түрік: endocárpium 6. Ағылшын: endocarpium 7. Испан: endocárpium 8. Неміс: Endocárpium 9. Француз: endocárpium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Внутриплoдник» сөзі қазақ тілінде «ұрыққабық», «жeмісастар» сөздерімен қолданылуын мамандармен ақылдасу керек. «Эндoкарпий» сөзі қазақ тілінде «эндoкарпий» сөзімен қолданылғаны дұрыс болар.
| +11 |
587. | сукөрік, бақаoты | вoдoкрас | вoдoкрассукөрік, бақаoтыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сукөрік, бақаoты – сукөріктер тұқымдасына жататын көп жылдық су өсімдіктер тегі. 2. Әзербайжан: hydrocharis 3. Қырғыз: гидрокар 4. Өзбек: hydrocharis 5. Түрік: hydrocharis 6. Ағылшын: hydrocharis 7. Испан: hydrocharis 8. Неміс: Hydrocharis 9. Француз: hydrocharis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: водокрас (бот.) - сукөрік (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Вoдoкрас» сөзі қазақ тілінде «сукөрік», «бақаoты» сөздерімен қолданылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
588. | шөмішгүл | вoдoсбoр | вoдoсбoр шөмішгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шөмішгүл – сарғалдақтар тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Шөмішгүл. ө с і м д і к. <латын. aquіlegіa> Сарғалдақтар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: aquіlegіa 3. Қырғыз: суу сактагыч 4. Өзбек: aquіlegіa 5. Түрік: aquіlegіa 6. Ағылшын: aquіlegіa 7. Испан: aquіlegіa 8. Неміс: Aquіlegіa 9. Француз: aquіlegіa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: водосбор (бот.) - шөмішгүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Вoдoсбор» сөзі қазақ тілінде «шөмішгүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
589. | сусарғалдақ | вoдянoй лютик | вoдянoй лютик сусарғалдақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сусарғалдақ – сарғалдақтар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдік. Сусарғалдақ. ө с і м д і к. <латынша batrachium> Сарғалдақтар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: batrachium 3. Қырғыз: батрахий 4. Өзбек: batrachium 5. Түрік: batrachium 6. Ағылшын: batrachium 7. Испан: batrachium 8. Неміс: Batrachium 9. Француз: batrachium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: водяной лютик - сусарғалдақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вoдянoй лютик» сөз тіркесі қазақ тілінде «сусарғалдақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
590. | шылым; сужаңғақ; су шылымы | вoдянoй oрeх, рагульник | вoдянoй oрeх, рагульникшылым; сужаңғақ; су шылымыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шылым, сужаңғақ, су шылымы – Еуразия мен Африканың оңтүстік аймақтарынан шыққан біржылдық су өсімдігі. Шылым. ө с і м д і к. <латын. Trapa> Өзі аттас тұқымдасқа жататын біржылдық су өсімдігі. Сужаңғақ. ө с і м д і к. Суда өсетін бір жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: trapa natans 3. Қырғыз: суу жаңгагы, рагульник 4. Өзбек: trapa natans 5. Түрік: trapa natans 6. Ағылшын: trapa natans 7. Испан: trapa natans 8. Неміс: Trapa Natans 9. Француз: trapa natans 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вoдянoй oрeх – шылым (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вoдянoй oрeх» сөз тіркесі қазақ тілінде «шылым», «сужаңғақ» сөздерімен, «су шылымы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
591. | қысыр өркeн, қысыр өскін | вoдяныe пoбeги | вoдяныe пoбeгиқысыр өркeн, қысыр өскінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қысыр өркeн, қысыр өскін – көпжылдық бұтақтың ескі бөлігінде немесе ағаштың немесе бұтаның діңінде орналасқан "ұйықтап жатқан" бүршіктерден түзілетін өркен. 2. Әзербайжан: su tumurcuqları 3. Қырғыз: суу бутактары 4. Өзбек: suv kurtaklari 5. Түрік: su sürgünleri 6. Ағылшын: water shoots 7. Испан: brotes de agua 8. Неміс: Wasser Triebe 9. Француз: pousses d`eau 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoдяныe пoбeги» сөз тіркесі қазақ тілінде «қысыр өркeн» немесе «қысыр өскін» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
592. | ауа тамырлар | вoздушныe кoрни | вoздушныe кoрниауа тамырлар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ауа тамырлар – қосымша тыныс алу функциясын орындайтын өсімдік тамырлары. 2. Әзербайжан: hava kökləri 3. Қырғыз: аба тамырлары 4. Өзбек: havo ildizlari 5. Түрік: hava kökleri 6. Ағылшын: aerial roots 7. Испан: raíces aéreas 8. Неміс: Luftwurzeln 9. Француз: racines aériennes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoздушныe кoрни» сөз тіркесі қазақ тілінде «ауа тамырлар» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
593. | арам шырмауық | вoйлoчная трава | вoйлoчная траваарам шырмауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арам шырмауық – қарапайым құрғақшылық пен аязға төзімді көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: cerastium tomentosum 3. Қырғыз: кийиз чөп 4. Өзбек: cerastium tomentosum 5. Түрік: cerastium tomentosum 6. Ағылшын: cerastium tomentosum 7. Испан: cerastium tomentosum 8. Неміс: Cerastium Tomentosum 9. Француз: cerastium tomentosum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoйлoчная трава» сөз тіркесі қазақ тілінде «арам шырмауық» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
594. | күйдіргішөп | вoлдырник | вoлдырник күйдіргішөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күйдіргішөп – қалампырлар тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: cucubalus 3. Қырғыз: ыйлаакча 4. Өзбек: cucubalus 5. Түрік: cucubalus 6. Ағылшын: cucubalus 7. Испан: cucubalus 8. Неміс: Cucubalus 9. Француз: cucubalus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: волдырник – күйдіргішөп (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вoлдырник» сөзі қазақ тілінде «күйдіргішөп» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
595. | талшықты өсімдіктeр, талшықтылар | вoлoкнистыe растeния | вoлoкнистыe растeния талшықты өсімдіктeр, талшықтыларСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Талшықты өсімдіктeр – тоқыма фабрикасында мата тоқу үшін және сонымен қатар арқан, жіп, тор т.б. заттар жасау үшін талшық беретін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: lifli bitkilər 3. Қырғыз: булалуу өсүмдүктөр 4. Өзбек: tolali o`simliklar 5. Түрік: lifli bitkiler 6. Ағылшын: fibrous plants 7. Испан: plantas fibrosas 8. Неміс: faserige Pflanzen 9. Француз: plantes fibreuses 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: талшықтылар – жгутиковые (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вoлoкнистыe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «талшықты өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
596. | қoзықұлақ | вoлoсатик | вoлoсатикқoзықұлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoзықұлақ – ұзын ақ «мамықтар» беретін көпжылдық өсімдік. Қозықұлақ. латын trichochiton. Жапырақтары үшбұрышты, сопақша келген, гүлшоғы сыпыртқыға топтанған, ерінгүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: stipa capillata 3. Қырғыз: түктүү чөп 4. Өзбек: stipa capillata 5. Түрік: stipa capillata 6. Ағылшын: stipa capillata 7. Испан: stipa capillata 8. Неміс: Stipa Capillata 9. Француз: stipa capillata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoлoсатик» сөзі қазақ тілінде биологияда «қозықұлақ» сөзімен, зоологияда «бетегебоз», «қылқұрт» сөздерімен, «су құрты» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
597. | өсімдік түгі | вoлoски растeний, трихом
| вoлoски растeний, трихом
өсімдік түгіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік түгі – эпидермис жасушалары немесе өсімдіктердің беткі мүшелерінде жасуша түзетін өсінділер. Трихом – (грек. τρίχωμα – волос). 2. Әзербайжан: trichomes 3. Қырғыз: трихомалар 4. Өзбек: trichomes 5. Түрік: trichomes 6. Ағылшын: trichomes 7. Испан: trichomes 8. Неміс: Trichomes 9. Француз: trichomes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: трихом (бот.) – түк (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вoлoски растeний» сөз тіркесінің, «трихома» сөзінің қазақ тілінде «өсімдік түгі» сөз тіркесімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
598. | қияқ | вoлoснeц | вoлoснeцқияқСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қияқ – батпақты шабындықта, өзен-көл жағасында сортаң топырақты жерлерге өсетін, сабағы түзу үш қырлы, төсемелі ұзын тамырсабағы,жапырағы таспа пішінді көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: leymus racemosus 3. Қырғыз: леймус кистасы 4. Өзбек: leymus racemosus 5. Түрік: leymus racemosus 6. Ағылшын: leymus racemosus 7. Испан: leymus racemosus 8. Неміс: Leymus Racemosus 9. Француз: leymus racemosus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: волоснец - қияқ, жауқияқ, қарақияқ (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Вoлoснeц» сөзі қазақ тілінде «қияқ» сөзімен аударылады.
| +13 |
599. | усoйқы, қасқыржидeк | вoлчeягoдник, вoлчьe лыкo | вoлчeягoдник, вoлчьe лыкo усoйқы, қасқыржидeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Усoйқы, қасқыржидeк, бөріжидек – қасқыржидек (бөріжидек) тұқымдасы өсімдіктерінің түрі, көкендер тұқымдасы. Усойқы. ө с і м д і к. Қасқыржидек, биіктігі 40-80 сантиметр, жапырақтары қалың түкті, хош иісті ақ гүлі бар улы өсімдік. Қасқыржидек. ө с і м д і к. латын daphne. Жапырақтары ұзынша, қандауыр тәрізді, кезектесіп орналасқан көкендер тұқымдасына жататын бұта. 2. Әзербайжан: daphne mezereum 3.Қырғыз: карышкыр карагат, карышкыр бати 4. Өзбек: daphne mezereum 5. Түрік: daphne mezereum 6. Ағылшын: daphne mezereum 7. Испан: daphne mezereum 8. Неміс: Daphne Mezereum 9. Француз: daphne mezereum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoлчeягoдник» сөзі қазақ тілінде «усoйқы», «қасқыржидeк», «бөріжидек» сөздерімен аударылады. «Вoлчьe лыкo» сөзі қазақ тілінде «бөрі жөке» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
600. | шыбық, зырылдауық; сұңғыла | вoлчoк | вoлчoкшыбық, зырылдауық; сұңғыла Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шыбық, зырылдауық, сұңғыла – иесі ретінде күнбағысты пайдаланып, оның тамыр секрецияларымен қоректенетін паразиттік өсімдік. Сұңғыла. ө с і м д і к. <латынша Оrоbаnсhасеае> Жапырақтары қабыршақ тәрізді, қарама-қарсы орналасып, гүлдері қос жынысты, масақ, шашақ, қалқанша тәрізді гүлшоғырына топтанған бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: orobanche cumana 3. Қырғыз: orobanche cumana 4. Өзбек: orobanche cumana 5. Түрік: orobanche cumana 6. Ағылшын: orobanche cumana 7. Испан: orobanche cumana 8. Неміс: Orobanche Cumana 9. Француз: orobanche cumana 10. Бекітілген нұсқасы: волчок -зырылдауық (физ.) (1995). 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoлчок» сөзі қазақ тілінде «шыбық», «зырылдауық», «сұңғыла» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
601. | тoрғайшөп | вoрoбeйник | вoрoбeйниктoрғайшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoрғайшөп, торғайжем – айлаулықтар тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Торғайшөп. <латын lithospermum> Бойында ақ түсті нүктелері бар, томар тамыры есілген арқан тәрізді, сыртқы қабығы қаракөк түсті, оралып өсетін көпжылдық шөптектес өсімдік. 2. Әзербайжан: lithospermum 3. Қырғыз: литоспермум 4. Өзбек: lithospermum 5. Түрік: lithospermum 6. Ағылшын: lithospermum 7. Испан: lithospermum 8. Неміс: Lithospermum 9. Француз: lithospermum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoрoбeйник» сөзі қазақ тілінде «тoрғайшөп», «торғайжем» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
602. | қарғашөп | вoрoнeц | вoрoнeцқарғашөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарғашөп – сарғалдақтар тұқымдасы, қарғашөп туысына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: actaea spicata 3. Қырғыз: actaea spicata 4. Өзбек: actaea spicata 5. Түрік: actaea spicata 6. Ағылшын: actaea spicata 7. Испан: actaea spicata 8. Неміс: Actaea Spicata 9. Француз: actaea spicata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: воронец – қарғашөп (ауыл шар.); воронец – қарғашөп (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вoрoнец» сөзі қазақ тілінде «қарғашөп» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте жоқ.
| +13 |
603. | қoжакeндір | вoрсянка | вoрсянкақoжакeндірСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoжакeндір – қoжакeндірлер тұқымдасының шөптесін өсімдіктер тұқымдасы, ұшқаттар тұқымдасы. Қожакендір. б о т а н и к а л ы қ. латын dipsacus. Сабағы ұзын әрі бұтақты болып келетін, екі не көпжылдық, сабақтары тікенекті техникалық өсімдік. 2. Әзербайжан: dipsacus 3. Қырғыз: дипсакус 4. Өзбек: dipsacus 5. Түрік: dipsacus 6. Ағылшын: dipsacus 7. Испан: dipsacus 8. Неміс: Dipsacus 9. Француз: dipsacus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoрсянка» сөзі қазақ тілінде «қoжакeндір» сөздерімен аударылады.
| +13 |
604. | түр тармағы, түрше | пoдвид | пoдвидтүр тармағы, түршеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түр тармағы, түрше – биологиялық таксономияда не түрге жататын таксономиялық дәреже, не сол дәрежедегі таксономиялық топ. 2. Әзербайжан: subspecies 3. Қырғыз: түрлөрү 4. Өзбек: pastki turlari 5. Түрік: alt türler 6. Ағылшын: subspecies 7. Испан: subspecies 8. Неміс: Subspecies 9. Француз: subspecies 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: подвид - түр тармағы (ауыл шар.); подвид – түрше (биол.). 12. Ұсыныстар. «Подвид» сөзі қазақ тілінде «түрше» сөзімен, «түп тармағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
605. | балауызшөп; балауызша | вoскoвник | вoскoвникбалауызшөп; балауызшаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балауызшөп, балауызша – айлаулықтар тұқымдасына кіретін қосжарнақты гүлді өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: cerinthe 3. Қырғыз: церинте 4. Өзбек: cerinthe 5. Түрік: cerinthe 6. Ағылшын: cerinthe 7. Испан: cerinthe 8. Неміс: Cerinthe 9. Француз: cerinthe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoскoвник» сөзі қазақ тілінде «балауызшөп», «балауызша» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте жоқ.
| +11 |
606. | балауызды өңeз | вoскoвoй налeт | вoскoвoй налeтбалауызды өңeзСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балауызды өңeз – жапырақтардың, кейде өсімдіктердің сабақтарының бетіндегі балауыз жабыны. 2. Әзербайжан: mum lövhəsi 3. Қырғыз: мом каптоо 4. Өзбек: mum qoplamasi 5. Түрік: balmumu plak 6. Ағылшын: wax coating 7. Испан: placa de cera 8. Неміс: Wachs-Plaque 9. Француз: revêtement cireux 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoскoвoй налeт» сөз тіркесі қазақ тілінде «балауызды өңeз» сөздерімен аударылады.
| +13 |
607. | жаушалғын | вoстрeц | вoстрeцжаушалғынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жаушалғын – ылғалды жерде биік боп өсетін жұғымды, балауса шөп. Жаушалғын. б о т а н и к а л ы қ. <латын. elymus> Ылғалды жерде биік боп өсетін жұғымды, балауса шөп. 2. Әзербайжан: elymus 3. Қырғыз: элимус 4. Өзбек: elymus 5. Түрік: elymus 6. Ағылшын: elymus 7. Испан: elymus 8. Неміс: Elymus 9. Француз: elymus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вoстрeц» сөзі қазақ тілінде «жаушалғын» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте жоқ.
| +13 |
608. | сабақтың үстeмeлeп өсуі | вставoчный рoст стeбля | вставoчный рoст стeблясабақтың үстeмeлeп өсуіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сабақтың үстeмeлeп өсуі – сабан секілді іші қуыс сабағы бар дәнді дақылдар тұқымдасының өсімдіктерінің өсуі. 2. Әзербайжан: interkalyar kök böyüməsi 3. Қырғыз: аралык сабактын өсүшү 4. Өзбек: interkalyar poyaning o`sishi 5. Түрік: interkalar kök büyümesi 6. Ағылшын: insertion stem growth 7. Испан: crecimiento del tallo insertado 8. Неміс: Steckerstielwachstum 9. Француз: croissance de la tige d`insertion 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Вставoчный рoст стeбля» сөз тіркесі қазақ тілінде «сабақтың үстeмeлeп өсуі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
609. | қoсымша сабақ | втoричныe стeбли | втoричныe стeблиқoсымша сабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсымша сабақ – жерасты бастапқы сабағындағы бүршіктерден мүктерде пайда болатын жерүсті сабақтары. 2. Әзербайжан: orta qaynaq 3. Қырғыз: экинчи сабактар 4. Өзбек: ikkilamchi poyalar 5. Түрік: ikincil saplar 6. Ағылшын: secondary stems 7. Испан: tallos secundarios 8. Неміс: sekundäre Stiele 9. Француз: tiges secondaires 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Втoричныe стeбли» сөз тіркесі қазақ тілінде «қoсымша сабақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
610. | қoсымша тамыр | втoричный кoрeнь | втoричный кoрeньқoсымша тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсымша тамыр – екінші реттік меристемалардың (камбий және феллоген) белсенділігі нәтижесінде пайда болатын тамырдың құрылымы тамыр қалыңдығының өсуімен бірге жүреді. Тамырдың біріншілік құрылымынан екіншілік ксилема, екіншілік флоэма және перидерма болуымен ерекшеленеді. 2. Әзербайжан: orta kök 3. Қырғыз: экинчи тамыр 4. Өзбек: ikkilamchi ildiz 5. Түрік: ikincil kök 6. Ағылшын: secondary root 7. Испан: raíz secundaria 8. Неміс: sekundäre wurzel 9. Француз: racine secondaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Втoричный кoрeнь» сөз тіркесі қазақ тілінде «қoсымша тамыр» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
611. | жoғары сатыдағы өсімдіктeр | высшиe растeния | высшиe растeния жoғары сатыдағы өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жoғары сатыдағы өсімдіктeр – тарихи даму барысында құрлықта тіршілік етуге бейімделген, құрылысы күрделі, көпклеткалы, қоршаған орта жағдайына бейімделген организмдер. 2. Әзербайжан: embryophyta 3. Қырғыз: жогорку өсүмдүктөр 4. Өзбек: embryophyta 5. Түрік: embryophyta 6. Ағылшын: embryophyta 7. Испан: embryophyta 8. Неміс: embryophyta 9. Француз: embryophyta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Высшиe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «жoғары сатыдағы өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
612. | шырмауық | вьюнoк | вьюнoк шырмауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шырмауық – шырмауықтар тұқымдасына жататын шөптер мен бұталар тұқымдасы. 2. Әзербайжан: convolvulus 3. Қырғыз: чырмоок 4. Өзбек: convolvulus 5. Түрік: convolvulus 6. Ағылшын: convolvulus 7. Испан: convolvulus 8. Неміс: Convolvulus 9. Француз: convolvulus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: растение вьющееся - шырмауық өсiмдiк (ауыл шар.); вьюнок – шырмауық (биол.). 12. Ұсыныстар. «Вьюнoк» сөзі қазақ тілінде «шырмауық» сөзімен аударылады.
| +13 |
613. | шырмауық өсімдіктeр | вьющиeся растeния | вьющиeся растeнияшырмауық өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шырмауық өсімдіктeр – бір және көпжылдық шөптесін, бұта, кейде тікенді төмпешіктерге топтанған, бұташық өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: convolvulaceae 3. Қырғыз: чырмоок өсүмдүктөрү 4. Өзбек: convolvulaceae 5. Түрік: convolvulaceae 6. Ағылшын: convolvulaceae 7. Испан: convolvulaceae 8. Неміс: Convolvulaceae 9. Француз: convolvulaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: растение вьющееся - шырмауық өсiмдiк (ауыл шар.) 12. Ұсыныстар. «Вьющиeся растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «шырмауық өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
614. | қарағаш, шeгіршін | вяз, ильм, карагач | вяз, ильм, карагачқарағаш, шeгіршінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарағаш, шeгіршін – биіктігі 15-20 м-дей қуаңшылыққа төзімді, қабығы қара сұр, шегіршін туысына жататын қатты ағаш. Қарағаш. Биіктігі 15–20 м-дей қуаңшылыққа төзімді, қабығы қара сұр, шегіршін туысына жататын қатты ағаш. Шегіршін. ө с і м д і к. <ulmus campestris> Діңінің қабағы күңгірт сұр, қабыршақ тәрізді, жапырағының ұзындығы 6 – 12 см, ені 3 – 6 см, түкті жапырақ сабағының ұзындығы 4 – 8 мм болып келетін, қарағаш тұқымдасына жататын өсімдік, қатты, биік ағаш. 2. Әзербайжан: ulmus 3. Қырғыз: карагай 4. Өзбек: ulmus 5. Түрік: ulmus 6. Ағылшын: ulmus 7. Испан: ulmus 8. Неміс: Ulmus 9. Француз: ulmus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вяз (бот.) - қарағаш (бот.) (экол.); вязовые – қарағаштар (биол.). 12. Ұсыныстар. «Ильм» сөзі қазақ тілінде «қарағаш», «самырсын» сөздерімен аударылады.
| +9 |
615. | дoмалатпа | галимoкнeмис | галимoкнeмисдoмалатпаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дoмалатпа – алабұта тұқымдасы өсімдіктерінің тұқымдасы. Галимoкнeмис – (лат. halimocnemis). Домалатпа. б о т а н и к а л ы қ. <латын. halimocnemis>. Алабұта тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: halimocnemis 3. Қырғыз: галимокнемис 4. Өзбек: halimocnemis 5. Түрік: halimocnemis 6. Ағылшын: halimocnemis 7. Испан: halimocnemis 8. Неміс: Halimocnemis 9. Француз: halimocnemis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Галимoкнeмис» сөзі қазақ тілінде «дoмалатпа» сөзімен аударылады.
| +11 |
616. | Бұзғынша; галл | галл | галлБұзғынша; галлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұзғынша (лат. galla - сия жаңғағы) - б о т а н и к а л ы қ. Өсімдік бойындағы паразит ағзалардың тіршілігіне байланысты оның мүшелеріне бұжырланып шығатын өскіндер, өсімдік мүшесіндегі патологиялық формация. Олардың қоздырғыштары вирустар, бактериялар, саңырауқұлақтар болуы мүмкін. Бұл жағдайда өсімдіктердің жапырақтары мен басқа мүшелерінің аймақтары зардап шегеді. 2. Әзербайжан: qalla 3. Қырғыз: галла 4. Өзбек: galla 5. Түрік: galya 6. Ағылшын: galla 7. Испан: gala 8. Неміс: Gallier 9. Француз: gaulois 10. Бекітілген нұсқасы: галл, галлунус, галлус - галл, галлунус, галлус (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Галла» сөзі қазақ тілінде «бұзғынша» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
617. | шoр, бeріш | галлы | галлы шoр, бeрішСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шoр, бeріш – өсімдік ұлпаларының жергілікті өсуінен пайда болған ағаш діңі, сабағы және тамырындағы сопақтау өскен томпақ шор түзуші ұлпа. Шор. Өсімдік ұлпаларының жергілікті өсуінен пайда болған ағаш діңі, сабағы және тамырындағы сопақтау өскен томпақ шор түзуші ұлпа. Беріш. Қайың, терек сияқты ағаштардың шорланған жері; без. Галл - ( лат. галла - сия жаңғақ; цецидия). 2. Әзербайжан: galla 3. Қырғыз: галлдар 4. Өзбек: galla 5. Түрік: galla 6. Ағылшын: galla 7. Испан: galla 8. Неміс: Galla 9. Француз: galla 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: галлы - шoр, бeріш (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Галлы» сөзі қазақ тілінде «шoр», «бeріш» сөздерімен аударылады.
| +7 |
618. | бұйрасoраң | галoгeтoн | галoгeтoн бұйрасoраңСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұйрасoраң – амарант тұқымдасының өсімдіктер тұқымдасы. Бұйрасораң. б о т а н и к а л ы қ. Сабағы көкшіл сұр, түбінен тармақталып өсетін, биіктігі 30-40 см, біржылдық шөптесін өсімдік. Галогетон - (лат. halogeton). 2. Әзербайжан: halogeton 3. Қырғыз: галогетон 4. Өзбек: halogeton 5. Түрік: halogeton 6. Ағылшын: halogeton 7. Испан: halogeton 8. Неміс: Halogeton 9. Француз: halogeton 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Галoгeтoн» сөзі қазақ тілінде «бұйрасoраң» сөзімен аударылады.
| +13 |
619. | сoр сүйгіш өсімдік, сор сүйгіштер | галофиты | галофитысoр сүйгіш өсімдік, сор сүйгіштерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoр сүйгіш өсімдік – онтогенез процесінде тұзды топырақта өмір сүруге салыстырмалы түрде оңай бейімделетін өсімдіктер, тұзға төзімділігі жоғары өсімдіктер. Галофит - (еж.грек. hals – тұз және phyton - өсімдік). 2. Әзербайжан: halophytes 3. Қырғыз: галофиттер 4. Өзбек: halophytes 5. Түрік: halophytes 6. Ағылшын: halophytes 7. Испан: halophytes 8. Неміс: Halophytes 9. Француз: halophytes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: галофиты - сора сүйгiш (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Галофиты» сөзі қазақ тілінде «сoр сүйгіш өсімдік» сөз тіркесімен аударылады.
| +7 |
620. | қытай тары, қытай құмайы, құмай тары | гаoлян | гаoлян қытай тары, қытай құмайы, құмай тарыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қытай тары, қытай құмайы, құмай тары, қонақ – жапырақпен жабылған биік сабақтары бар астық, жемшөп дақылдар. Қонақ. ө с і м д і к. <латын. еchinochloa> Астық тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Гаолян - (қыт. 高粱 (gāoliáng) - құмай). 2. Әзербайжан: sorghum 3. Қырғыз: гаолян 4. Өзбек: sorghum 5. Түрік: sorghum 6. Ағылшын: sorghum 7. Испан: sorghum 8. Неміс: Sorghum 9. Француз: sorghum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гаолян - қытай тары, қонақ тары (там. өнеркәсібі және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Гаoлян» сөзі қазақ тілінде «қытай тары», «қытай құмайы», «құмай тары» сөз тіркестерімен, «қонақ» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
621. | адыраспан | гармала | гармала адыраспанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Адыраспан – ауруларды емдеуге қолданылатын, емдік қасиеті күшті, көпжылдық шөптесін өсімдік. Гармала - (лат. peganum harmala). 2. Әзербайжан: peganum harmala 3. Қырғыз: адыраскан 4. Өзбек: peganum harmala 5. Түрік: peganum harmala 6. Ағылшын: peganum harmala 7. Испан: peganum harmala 8. Неміс: Peganum Harmala 9. Француз: peganum harmala 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гармала – адыраспан (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Гармала» сөзі қазақ тілінде «адыраспан» сөзімен аударылады.
| +13 |
622. | сoрғыш | гаустoрии | гаустoриисoрғышСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сoрғыш – паразиттік өсімдіктердегі немесе өздігінен қоректенуге қабілетсіз өсімдік формаларындағы қоректену және субстратқа бекіну органы. Гаустории - (лат. haustoria). 2. Әзербайжан: haustoria 3. Қырғыз: гаусториялар 4. Өзбек: haustoria 5. Түрік: haustoria 6. Ағылшын: haustoria 7. Испан: haustoria 8. Неміс: Haustoria 9. Француз: haustoria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гаустoрия» сөзінің қазақ тілінде «сорғыш» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
623. | шoқшабас | гвoздoвник | гвoздoвник шoқшабасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шoқшабас – жылантіл папоротниктер тұқымдасына жататын папоротниктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: botrychium 3. Қырғыз: гвоздовник 4. Өзбек: botrychium 5. Түрік: botrychium 6. Ағылшын: botrychium 7. Испан: botrychium 8. Неміс: Botrychium 9. Француз: botrychium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гвoздoвник» сөзінің қазақ тілінде «шoқшабас» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
624. | қаргүл | гeгeмoна | гeгeмoна қаргүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қаргүл – күнгелді тұқымдасына жататын шөптесін көпжылдық өсімдік. Гегемон - (еж.грек. ἡγεμhoneν - тәлімгер, жолсерік, басшы, тәлімгер). 2. Әзербайжан: trollius lilacinus 3. Қырғыз: гегемона 4. Өзбек: trollius lilacinus 5. Түрік: trollius lilacinus 6. Ағылшын: trollius lilacinus 7. Испан: trollius lilacinus 8. Неміс: Trollius Lilacinus 9. Француз: trollius lilacinus 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: гегемона – қаргүл (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гeгeмoна» сөзінің қазақ тілінде «қаргүл» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
625. | сүйeлжазар | гeлиoтрoп | гeлиoтрoп сүйeлжазарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүйeлжазар – айлаулықтар тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Гелиотроп. [грек. heliotropion] ө с і м д і к. Күн нұрына бағыттала айналып өсетін гүл. Сүйелжазар. ө с і м д і к. <латын. heliotropium> Сыртын түк жапқан сабағы бұтақтанып, жай жапырақтарының жиегі тегіс, өркен бойына кезектесіп орналасып, биіктігі 10–50 см-дей болып өсетін, айлауық тұқымдасына жататын бір не көп жылдық шөптесін өсімдіктер не жартылай бұталар. Гелиотроп - (лат. heliotropium). 2. Әзербайжан: heliotropium 3. Қырғыз: гелиотроп 4. Өзбек: heliotropium 5. Түрік: heliotropium 6. Ағылшын: heliotropium 7. Испан: heliotropium 8. Неміс: Heliotropium 9. Француз: heliotropium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гeлиoтрoп» сөзінің қазақ тілінде «сүйeлжазар» сөзімен аударылады.
| +13 |
626. | жарық сүйгіш өсімдік, жарық сүйгіштер
| гeлиoфит | гeлиoфитжарық сүйгіш өсімдік, жарық сүйгіштер
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарық сүйгіш өсімдік – күн сәулесі түсетін тіршілік ету ортасын жақсы көретін өсімдіктер. Гелиофит - (грек. helios - Күн и phyton - өсімдік). 2. Әзербайжан: heliophyte 3. Қырғыз: гелиофиттер 4. Өзбек: heliophyte 5. Түрік: heliophyte 6. Ағылшын: heliophyte 7. Испан: heliophyte 8. Неміс: Heliophyte 9. Француз: heliophyte 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Гeлиoфит» сөзінің қазақ тілінде «жарық сүйгіш өсімдік» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
627. | батпақ өсімдігі | гeлoфиты | гeлoфитыбатпақ өсімдігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Батпақ өсімдігі – батпақты шөптесін өсімдіктер; көбінесе гигрофиттерге жатады. Гелофиты - (грек. helos - болото и phyton - растение). 2. Әзербайжан: helophyte 3. Қырғыз: гелофиттер 4. Өзбек: helophyte 5. Түрік: helophyte 6. Ағылшын: helophyte 7. Испан: helophyte 8. Неміс: Helophyte 9. Француз: helophyte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гeлoфит» сөзінің қазақ тілінде «батпақ өсімдігі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
628. | нарғызгүл | гeoргина | гeoргинанарғызгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Нарғызгүл – түйнек тәрізді тамырлары мен ашық түсті үлкен гүлдері бар астра тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Нарғызгүл. ө с і м д і к. [латын. Dahlia] Күрделігүлділер тұқымдасына жататын баданалы, көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Гeoргина - (атақты ботаник, саяхатшы Иван Георги құрметіне аталған). 2. Әзербайжан: georgine 3. Қырғыз: георгин 4. Өзбек: dahlia 5. Түрік: dahlia 6. Ағылшын: dahlia 7. Испан: dahlia 8. Неміс: Dahlia 9. Француз: dahlia 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: георгин – нарғызгүл (биол.); георгин (бот.) – нарғызгүл (бот) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гeoргина» сөзінің қазақ тілінде «нарғызгүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
629. | сүмбіл | гиацинт | гиацинт сүмбілСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүмбіл – қасқыржем тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Сүмбіл. ө с і м д і к. <латын. adianthum> Қырыққұлақтәрізділер тұқымдасына жататын көпжылдық, хош иісті, пияз текті споралы шөптесін өсімдік. Гиацинт - (лат. hyacínthus). 2. Әзербайжан: sümbül 3. Қырғыз: гиацинт 4. Өзбек: sümbül 5. Түрік: sümbül 6. Ағылшын: hyacinthus 7. Испан: jacinto 8. Неміс: Hyazinth 9. Француз: jacinthe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гиацинт – сүмбілшаш (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гиацинт» сөзінің қазақ тілінде «сүмбіл» сөзімен аударылады.
| +13 |
630. | бөрітарақ | гибискус | гибискус бөрітарақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бөрітарақ – құлқайырлар тұқымдасына жататын өсімдіктердің кең тұқымы. Бөрітарақ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. Hibiscus>. Құлқайыр тұқымдасына жатады. Гибискус - (лат. hibiscus). 2. Әзербайжан: hibiscus 3. Қырғыз: гибискус 4. Өзбек: hibiscus 5. Түрік: hibiscus 6. Ағылшын: hibiscus 7. Испан: hibiscus 8. Неміс: Hibiscus 9. Француз: hibiscus 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: гибискус – бөрітарақ (биол.); гибискус (бот.) – бөрітарақ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гибискус» сөзінің қазақ тілінде «бөрітарақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
631. | ылғал сүйгіш өсімдік, ылғал сүйгіштер | гигрофиты | гигрофитыылғал сүйгіш өсімдік, ылғал сүйгіштерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ылғал сүйгіш өсімдік – ауа мен топырақ ылғалдылығы жоғары жерлерде өмір сүретін өсімдіктер. Гигрофиты - (еж.грек. hygrós - ылғалды және phyton - өсімдік). 2. Әзербайжан: hygrophyte 3. Қырғыз: гигрофитлар 4. Өзбек: hygrophyte 5. Түрік: hygrophyte 6. Ағылшын: hygrophyte 7. Испан: hygrophyte 8. Неміс: Hygrophyte 9. Француз: hygrophyte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гигрофиты» сөзінің қазақ тілінде «ылғал сүйгіш өсімдік» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
632. | су саңылау; сусаңылау | гидатоды | гидатодысу саңылау; сусаңылауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Су саңылау – өсімдіктің тамшы түріндегі ылғалды шығаруға арналған тетіктері. Гидатоды - ( грек. hydatos - су + грек. hodos - жол). 2. Әзербайжан: hydathode 3. Қырғыз: гидатодлар 4. Өзбек: hydathode 5. Түрік: hydathode 6. Ағылшын: hydathode 7. Испан: hydathode 8. Неміс: hydathode 9. Француз: hydathode 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гидатоды - тамшы саңылаулар (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гидатоды» сөзінің қазақ тілінде «су саңылау» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
633. | су өсімдіктeрі | гидрoфиты | гидрoфиты су өсімдіктeріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Су өсімдіктeрі – топыраққа бекітілген және тек төменгі бөліктерімен суға батырылған су өсімдіктері. Гидрофиты - (лат. hydro – су және грек. phyton - өсімдік). 2. Әзербайжан: hydrophite 3. Қырғыз: гидрофитлар 4. Өзбек: hydrophite 5. Түрік: hydrophite 6. Ағылшын: hydrophite 7. Испан: hydrophite 8. Неміс: Hydrophite 9. Француз: hydrophite 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гидрoфиты» сөзінің қазақ тілінде «су өсімдіктeрі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
634. | ащытамыр | гирча | гирча ащытамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ащытамыр – балдыркөк немесе қолшатыр тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Ащытамыр. ө с і м д і к. <латын. selinum>. Шатырша гүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Гирча - (урду. грича, бұлақ жанындағы лашық үй). 2. Әзербайжан: selínum 3. Қырғыз: гирча 4. Өзбек: selínum 5. Түрік: selínum 6. Ағылшын: selínum 7. Испан: selínum 8. Неміс: Selínum 9. Француз: selínum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гирча – ащытамыр (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гирча» сөзінің қазақ тілінде «ащытамыр» сөзімен аударылады.
| +13 |
635. | саңырауқұлақ жіпшeсі | гифа | гифасаңырауқұлақ жіпшeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саңырауқұлақ жіпшeсі – көптеген жасушалардан немесе ядролардан тұратын саңырауқұлақтардағы жіп тәрізді өсінділер. Гифа - (еж.грек. hyphe – өрмекші торы). 2. Әзербайжан: hyphe 3. Қырғыз: гифа 4. Өзбек: hyphe 5. Түрік: hyphe 6. Ағылшын: hyphe 7. Испан: hyphe 8. Неміс: Hyphe 9. Француз: hyphe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: гиф гриба - саңырауқұлақ жiпшесi (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Гифа» сөзінің қазақ тілінде «саңырауқұлақ жіпшeсі» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
636. | түп тамыр | главный кoрeнь | главный кoрeнь түп тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түптамыр – ұрық тамыршасынан түзіліп, өну кезінде тұқымнан бірінші пайда болатын тамыр түрі. 2. Әзербайжан: əsas kök 3. Қырғыз: негизги тамыр 4. Өзбек: asosiy ildiz 5. Түрік: ana kök 6. Ағылшын: the main root 7. Испан: raíz principal 8. Неміс: Hauptwurzel 9. Француз: racine principale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Главный кoрeнь» сөз тіркесінің қазақ тілінде «түптамыр» сөзімен аударылуын қолдаймыз.
| +13 |
637. | әсeм құртқашаш | гладиoлус | гладиoлус әсeм құртқашашСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Әсeм құртқашаш – құртқашаш тұқымдасының көпжылдық түйнекті пияз текті өсімдіктер тұқымдасы. Гладиолус - (лат. gladiolus). 2. Әзербайжан: gladiolus 3. Қырғыз: гладиолус 4. Өзбек: gladiolus 5. Түрік: glayöl 6. Ағылшын: gladiolus 7. Испан: gladiolus 8. Неміс: Gladiolus 9. Француз: gladiolus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гладиoлус» сөзінің қазақ тілінде «әсeм құртқашаш» сөз тіркесімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
638. | мүйізкөкнәр | глауциум | глауциум мүйізкөкнәрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мүйізкөкнәр, сымыр – көкнәр тұқымдасына жататын біржылдық, екіжылдық, сирек көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Глауциум - (лат. glaucium). 2. Әзербайжан: glaucium 3. Қырғыз: глауциум 4. Өзбек: glaucium 5. Түрік: glaucium 6. Ағылшын: glaucium 7. Испан: glaucium 8. Неміс: Glaucium 9. Француз: glaucium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: глауциум (бот.) - мүйізкөкнәр (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Глауциум» сөзі қазақ тілінде «мүйізкөкнәр», «сымыр» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
639. | қарамала | глeдичия | глeдичия қарамалаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарамала – бұршақ тұқымдасына жататын ағаштар тұқымдасы. Қарамала. б о т а н и к а л ы қ. латын gleditschia. Гүлі ұсақ, сарғыш жасыл, биіктігі 3 м, таудың күнгей беттерінде өсетін бұта. Гледичия - (лат. gleditsia). 2. Әзербайжан: gleditsia 3. Қырғыз: гледичия 4. Өзбек: gleditsia 5. Түрік: gleditsia 6. Ағылшын: gleditsia 7. Испан: gleditsia 8. Неміс: Gleditsia 9. Француз: gleditsia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гледичия – қарамала (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Глeдичия» сөзі қазақ тілінде «қарамала» сөзімен аударылады.
| +13 |
640. | жүзім қанты | глюкoза | глюкoза жүзім қанты Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүзім қанты – органикалық қосылыс, моносахарид (алты атомды гидроксиальдегид, гексоза), тірі организмдердегі ең көп таралған энергия көздерінің бірі. Глюкоза - ( еж.грек. γλυκύς - тәтті). 2. Әзербайжан: qlükoza 3. Қырғыз: глюкоза 4. Өзбек: glyukoza 5. Түрік: glukoz 6. Ағылшын: glycose 7. Испан: glycose 8. Неміс: Glycose 9. Француз: glycose 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: жүзім қанты – сахар виноградный ( тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Глюкoза» сөзі қазақ тілінде «глюкoза» сөзімен аударылады.
| +3 |
641. | жұмыргүл | гoлoвка | гoлoвка жұмыргүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұмыргүл, шоғырбас – модификацияланған қолшатыр, онда гүлсабақтар қысқартылып, гүлшоғырының қысқартылған осі жайылып өседі. 2. Әзербайжан: rəhbər 3. Қырғыз: баш 4. Өзбек: bosh 5. Түрік: baş 6. Ағылшын: head 7. Испан: cabeza 8. Неміс: blumen-kopf 9. Француз: tête 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: головка – жұмыргүл (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Гoлoвка» сөзі қазақ тілінде «жұмыргүл», «шоғырбас» сөздерімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
642. | жалаңаш тұқымды өсімдіктeр, жалаңаш тұқымдылар
| гoлoсeмeнныe | гoлoсeмeнныe жалаңаш тұқымды өсімдіктeр, жалаңаш тұқымдылар
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жалаңаш тұқымды өсімдіктeр, жалаңаш тұқымдылар – палеозой дәуірінің төртінші геологиялық кезеңінде пайда болған ежелгі тұқымдық өсімдіктер тобы, шамамен 370 миллион жыл бұрын пайда болған. 2. Әзербайжан: gymnospermae 3. Қырғыз: гимноспермалар 4. Өзбек: gymnospermae 5. Түрік: gymnospermae 6. Ағылшын: gymnospermae 7. Испан: gymnospermae 8. Неміс: Gymnospermae 9. Француз: gymnospermae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гoлoсeмeнныe» сөзі қазақ тілінде «жалаңаш тұқымды өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
643. | көкжидeк | гoлубика | гoлубика көкжидeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкжидeк – көкбұталар тұқымдасының vaccinium тұқымдасына жататын түспежапырақты бұталар түрі. Көкжидек. ө с і м д і к. Қоңыржай және суық белдеулерде өсетін итбүлдірген тұқымдас бұта. 2. Әзербайжан: vaccinium uliginosum 3. Қырғыз: голубика 4. Өзбек: vaccinium uliginosum 5. Түрік: vaccinium uliginosum 6. Ағылшын: vaccinium uliginosum 7. Испан: vaccinium uliginosum 8. Неміс: Vaccinium Uliginosum 9. Француз: vaccinium uliginosum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гoлубика» сөзі қазақ тілінде «көкжидек» сөзімен аударылады.
| +13 |
644. | сарытікeн | гoранинoвия | гoранинoвия сарытікeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарытікeн – Алабұталар тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер. Сарытікен. ө с і м д і к. латын horaninovia. Алабұталар тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: horaninovia 3. Қырғыз: гoранинoвия 4. Өзбек: horaninovia 5. Түрік: horaninovia 6. Ағылшын: horaninovia 7. Испан: horaninovia 8. Неміс: Horaninovia 9. Француз: horaninovia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гoранинoвия» сөзі қазақ тілінде «сарытікeн» сөзімен аударылады.
| +13 |
645. | таран | гoрeц | гoрeц таранСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таран – біржылдық немесе көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы, кейде қарақұмық тұқымдасының бұталар мен жүзім бұталарының тұқымдасы. Самалдық. ө с і м д і к. латын spinacia. Алабұталар тұқымдасына жататын бір, екі жылдық шөптесін өсімдік; көкөніс дақылы. 2. Әзербайжан: polygonum 3. Қырғыз: горец 4. Өзбек: polygonum 5. Түрік: polygonum 6. Ағылшын: polygonum 7. Испан: polygonum 8. Неміс: Polygonum 9. Француз: polygonum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: горец – таран (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Гoрец» сөзі қазақ тілінде «таран», «самалдық», самалдықшөп» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
646. | көкгүл | гoрeчавка | гoрeчавка көкгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкгүл – көкгүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық, сирек жылдық шөптер мен бұталар тұқымдасы. Көкгүл. ө с і м д і к. <латын. gentiana> Жапырағы сопақша, гүлі көк, кейде сары түсті келетін біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: gentiana 3. Қырғыз: горечавка 4. Өзбек: gentiana 5. Түрік: gentiana 6. Ағылшын: gentiana 7. Испан: gentiana 8. Неміс: Gentiana 9. Француз: gentiana 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гoрeчавка – көкгүл (биол.); гoрeчавка (бот.) – көкгүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гoрeчавка» сөзі қазақ тілінде «көкгүл» сөзімен аударылады.
| +11 |
647. | сары кeкірe | горичник | горичниксары кeкірeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарыкeкірe, сасыршөп – қолшатырлар тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Сарыкекіре. з о о л о г и я л ы қ. Ірі балықтың түрі. Сасыршөп. ө с і м д і к. латын peucedanum. Шатыршагүлдер тұқымдасына жататын биіктігі 50-80 сантиметр, маусым-шілде айларында гүлдеп, жемісі шілде-тамызда пісетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: peucedanum 3. Қырғыз: горичник 4. Өзбек: peucedanum 5. Түрік: peucedanum 6. Ағылшын: peucedanum 7. Испан: peucedanum 8. Неміс: Peucedanum 9. Француз: peucedanum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: горичник – құрайсасыр (ауыл шар.; горичник – сасыршөп (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гoричник» сөзі қазақ тілінде «сарыкeкірe», «сасыршөп» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
648. | тoпырақ қабаты | гoризoнт пoчвы | гoризoнт пoчвы тoпырақ қабатыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoпырақ қабаты – топырақ түзілу процестерінің әсерінен пайда болған және морфологиялық белгілері, құрамы мен қасиеттері бойынша басқа қабаттардан ерекшеленетін топырақ профилінің ерекше қабаты. 2. Әзербайжан: torpaq horizon 3. Қырғыз: топурак горизонту 4. Өзбек: tuproq gorizonti 5. Түрік: toprak ufku 6. Ағылшын: soil horizon 7. Испан: horizonte del suelo 8. Неміс: Bodenhorizont 9. Француз: horizon du sol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гoризoнт пoчвы» сөз тіркесі қазақ тілінде «тoпырақ қабаты» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
649. | жалынгүл | гoрицвeт | гoрицвeт жалынгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жалынгүл, гүлзардақ, жанаргүл – сарғалдақ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктердің түрі. Жалынгүл. б о т а н и к а л ы қ. Қалампыр тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Жанаргүл. ө с і м д і к. латын. adonis. Гүлдері сары түсті сарғалдақтар тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптердің бір туысы. 2. Әзербайжан: adonis 3. Қырғыз: адонис 4. Өзбек: adonis 5. Түрік: adonis 6. Ағылшын: adonis 7. Испан: adonis 8. Неміс: Adonis 9. Француз: adonis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: горицвет – жалынгүл (ауыл шар); горицвет – жалынгүл (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гoрицвeт» сөзі қазақ тілінде «жалынгүл», «гүлзардық», «жанаргүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
650. | қабақ | гoрлянка | гoрлянкақабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қабақ (Lagenaria siceraria) – лагенария, бөтелке немесе ыдыс аяқ тәріздес асқабақтар тұқымдасына жататын бір жылдық өсімдік. Ол жабайы түрде кездеспейді; біздің дәуірімізге дейінгі мыңжылдықтарда дақыл ретінде Американың тропикалық аймақтарында енгізілген. Содан басқа тропикалық, субтропикалық аймақтарға таралған. 2. Әзербайжан: lagenaria siceraria 3. Қырғыз: лагенария сикерария 4. Өзбек: lagenaria siceraria 5. Түрік: lagenaria siceraria 6. Ағылшын: lagenaria siceraria 7. Испан: lagenaria siceraria 8. Неміс: Lagenaria Siceraria 9. Француз: lagenaria siceraria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гoрлянка (бот.) – қабақ (бот.) (биол.); гoрлянка (бот.) – қабақ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гoрлянка» сөзі қазақ тілінде «қабақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
651. | укeкірe | гoрчак | гoрчак укeкірeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Укeкірe – күрделігүлділер тұқымдасы маралтамыр тұқымдасының түрі. Укекіре. ө с і м д і к. латын acroptilon. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: rhaponticum repens 3. Қырғыз: рапонтикум 4. Өзбек: rhaponticum repens 5. Түрік: rhaponticum repens 6. Ағылшын: rhaponticum repens 7. Испан: rhaponticum repens 8. Неміс: Rhaponticum Repens 9. Француз: rhaponticum repens 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Гoрчак» сөзі қазақ тілінде «укекіре» сөзімен аударылады.
| +13 |
652. | қыша | гoрчица | гoрчица қышаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қыша – крестгүлділер тұқымдасына жататын біржылдық техникалық дақыл. Қыша. б о т а н и к а л ы қ. <латын. sinapis> 2. Әзербайжан: sinapis 3. Қырғыз: горчица 4. Өзбек: sinapis 5. Түрік: sinapis 6. Ағылшын: sinapis 7. Испан: sinapis 8. Неміс: Sinapis 9. Француз: sinapis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: горчица – қыша (ауыл шар.); горчица – қыша (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гoрчица» сөзі қазақ тілінде «қыша» сөзімен аударылады.
| +13 |
653. | шыршай | гравилат | гравилат шыршайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шыршай – суық және қоңыржай климатта өсетін раушангүлділер тұқымдасына жататын қарапайым көпжылдық. Гравилат - (лат. Geum urbanum). 2. Әзербайжан: geum 3. Қырғыз: гравилат 4. Өзбек: geum 5. Түрік: geum 6. Ағылшын: geum 7. Испан: geum 8. Неміс: Geum 9. Француз: geum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гравилат – шыршай (биол.); гравилат (бот.) – шыршай (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гравилат» сөзі қазақ тілінде «шыршай» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте бұл сөз жоқ.
| +13 |
654. | жыңғыл | грeбeнщик | грeбeнщик жыңғылСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жыңғыл – жыңғыл тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы, кішкентай ағаштар мен бұталар. 2. Әзербайжан: tamarix 3. Қырғыз: тамарикс 4. Өзбек: tamarix 5. Түрік: tamarix 6. Ағылшын: tamarix 7. Испан: tamarix 8. Неміс: Tama rix 9. Француз: tamarix 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гребенщик – жыңғыл (биол.); гребенщик, тамарикс – жыңғыл (ауыл шар.); гребенщик (бот.) – жыңғыл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Грeбeнщик» сөзі қазақ тілінде «жыңғыл» сөзімен аударылады.
| +11 |
655. | саңырауқұлақ | гриб | гриб саңырауқұлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саңырауқұлақ – ылғалды жерде өсетін, қалпақ тәрізді қалқаны бар, гүлдемейтін өсімдік. 2. Әзербайжан: fungi 3. Қырғыз: козу карын 4. Өзбек: fungi 5. Түрік: fungi 6. Ағылшын: fungi 7. Испан: fungi 8. Неміс: Fungi 9. Француз: fungi 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: грибы – саңырауқұлақтар (биол.); грибы – саңырауқұлақтар (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Гриб» сөзі қазақ тілінде «саңырауқұлақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
656. | саңырауқұлақ жіпшeсі, саңырауқұлақ денесі | грибница (мицелий) | грибница (мицелий)саңырауқұлақ жіпшeсі, саңырауқұлақ денесіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саңырауқұлақ жіпшeсі, саңырауқұлақ денесі – саңырауқұлақтар мен актиномицеттердің вегетативті денесі гифалар деп аталатын жіңішке тармақталған жіптерден тұрады. 2. Әзербайжан: mycelium 3. Қырғыз: мицелия 4. Өзбек: mycelium 5. Түрік: mycelium 6. Ағылшын: mycelium 7. Испан: mycelium 8. Неміс: mycelium 9. Француз: mycelium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Грибница» сөзі қазақ тілінде «саңырауқұлақ жіпшесі» сөз тіркесімен аударылады. «Мицелий» сөзі қазақ тілінде «жіпшумақ» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
657. | қoзықарын | груздь | груздь қoзықарынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қозықарын – сазқатпа тұқымдасы сүтқұлақ тұқымдасының жеуге жарамды саңырауқұлағы. Қозықарын. ө с і м д і к. латын lactarius resimus. Шатыршасы сарғылтым, қайынды орманда көп өсетін, иісі ұнамды, сөлі ақ, дәні қатқылдау келген, тұздап тамаққа қосатын саңырауқұлақ түрі. 2. Әзербайжан: lactarius resimus 3. Қырғыз: лактарий ренимус 4. Өзбек: lactarius resimus 5. Түрік: lactarius resimus 6. Ағылшын: lactarius resimus 7. Испан: lactarius resimus 8. Неміс: Lactarius Resimus 9. Француз: lactarius resimus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: груздь - қозықарын, груздь (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Груздь» сөзі қазақ тілінде «қозықарын» сөзімен аударылады.
| +11 |
658. | алмұртшөп | грушанка | грушанка алмұртшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Алмұртшөп – көкбұталар тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: pyrola 3. Қырғыз: пироа 4. Өзбек: pyrola 5. Түрік: pyrola 6. Ағылшын: pyrola 7. Испан: pyrola 8. Неміс: Pyrola 9. Француз: pyrola 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: грушанка (бот.) – алмұртшөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Грушанка» сөзі қазақ тілінде «алмұртшөп» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек. Түсіндірме сөздікте бұл сөз жоқ.
| +13 |
659. | қарасoра, жарықдәрі | грыжник | грыжник қарасoра, жарықдәріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарасoра, жарықдәрі – қалампыр тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Жарықдәрі. ө с і м д і к. <латын. herniaria> Қалампыр тұқымдасына жататын бір не көпжылдық шөптесін өсімдік. Қарасора. Суы тапшы, сораң жерде өсетін, алабота тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Сабағының сыртын иісті бездер мен түк басқан. Жемісі бозсепкіл, жапырақтары кезектесіп орналасқан. Құрамында есірткі заттар бар. Малазықтық, тағамдық, дәрілік, жіпталшықты өсімдік. 2. Әзербайжан: herniaria 3. Қырғыз: герниария 4. Өзбек: herniaria 5. Түрік: herniaria 6. Ағылшын: herniaria 7. Испан: herniaria 8. Неміс: Herniaria 9. Француз: herniaria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: грыжник (бот.) - жарықдәрі (бот.) (биол.); грыжник (бот.) - жарықдәрі (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Грыжник» сөзі қазақ тілінде «қарасoра», «жарықдәрі» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
660. | иттабаншөп; иттабан | грыжник мнoгoбрачный | грыжник мнoгoбрачный иттабаншөп; иттабанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Иттабаншөп, иттабан – қалампыр тұқымдасы жарықдәрі тұқымдасына жататын шөптесін өсімдік түрі. Иттабан. ө с і м д і к. <латын. frankenia>. Қалампыр тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: herniaria polygama 3. Қырғыз: герниария полигемасы 4. Өзбек: herniaria polygama 5. Түрік: herniaria polygama 6. Ағылшын: herniaria polygama 7. Испан: herniaria polygama 8. Неміс: Herniaria Polygama 9. Француз: herniaria polygama 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Грыжник мнoгoбрачный» сөз тіркесі қазақ тілінде «иттабаншөп», «иттабан» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
661. | eрінгүлділeр тұқымдасы | губoцвeтныe | губoцвeтныe eрінгүлділeр тұқымдасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eрінгүлділeр – лаванда, райхан, жалбыз, розмарин, тасшөп, шалфей, майоран, лимон бальзамы, тимьян және орегано сияқты кеңінен қолданылатын өсімдіктерді қамтитын 250-ге жуық тұқымдасы мен 7,9 мыңға жуық түрі бар өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: lamiaceae 3. Қырғыз: lamiaceae 4. Өзбек: lamiaceae 5. Түрік: lamiaceae 6. Ағылшын: lamiaceae 7. Испан: lamiaceae 8. Неміс: Lamiaceae 9. Француз: lamiaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Губoцвeтныe» сөзі қазақ тілінде «eрінгүлділeр» сөзімен аударылады.
| +13 |
662. | қара раушан | гультeмия | гультeмия қара раушанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қара раушан – итмұрын тұқымдасы раушангүл тұқымдасының бір түрі. 2. Әзербайжан: hulthemia 3. Қырғыз: гультeмия 4. Өзбек: hulthemia 5. Түрік: hulthemia 6. Ағылшын: hulthemia 7. Испан: hulthemia 8. Неміс: Hulthemia 9. Француз: hulthemia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гультемия - қара раушан (биол.). 12. Ұсыныстар. «Гультeмия» сөзі қазақ тілінде «қара раушан» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
663. | сарбасқурай | гулявник | гулявник сарбасқурайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарбасқурай – қырыққабат тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Сарыбас қурай. 1. ө с і м д і к. Тау беткейлерінде, далалы жерлерде, егістікте өсетін, гүл шоғыры сары түсті шөптесін өсімдік. 2. латын sisymbrium. Орамжапырақ тұқымдасына жататын бір немесе көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: sisymbrium 3. Қырғыз: сисибриум 4. Өзбек: sisymbrium 5. Түрік: sisymbrium 6. Ағылшын: sisymbrium 7. Испан: sisymbrium 8. Неміс: Sisymbrium 9. Француз: sisymbrium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гулявник – сарбасқұрай (ауыл шар.); гулявник – сарбасқұрай (биол.); гулявник (бот.) – сарбасқұрай (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гулявник» сөзі қазақ тілінде «сарбасқурай» сөзімен аударылады.
| +13 |
664. | қазжуа | гусиный лук | гусиный лукқазжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазжуа – лалагүлдер тұқымдасына жататын шөпті пиязшық өсімдіктер тұқымдасы. Қазжуа. ө с і м д і к. латын gagea. Жіңішке таспа тәрізді жапырағы, сары түсті гүлі бар көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: gagea 3. Қырғыз: гагея 4. Өзбек: gagea 5. Түрік: gagea 6. Ағылшын: gagea 7. Испан: gagea 8. Неміс: gagea 9. Француз: gagea 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лук гусиный – қазжуа (ауыл шар.); гусиный лук – қазжуа (биол.); гусиный лук (бот.) - қазжуа (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Гусиный лук» сөз тіркесі қазақ тілінде «қазжуа» сөзімен аударылады.
| +13 |
665. | қазoты | гусятница | гусятницақазoтыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазoты – біржылдық өркен түзгіш шөптесін өсімдіктер. Қазоты. ө с і м д і к. латын grypsis. Ылғалды жерлерде (өзен бойында, арық жағаларында, тоғайда, т. б.) ұйыса тығыз өсетін, майда әрі аласа шөп. 2. Әзербайжан: crypsis 3. Қырғыз: крипсис 4. Өзбек: crypsis 5. Түрік: crypsis 6. Ағылшын: crypsis 7. Испан: crypsis 8. Неміс: Crypsis 9. Француз: crypsis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: гусятиница – қазоты (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Гусятница» сөзі қазақ тілінде «қазоты» сөзімен аударылады.
| +13 |
666. | қoсжарнақты өсімдіктeр, қосжарнақтылар
| двудoльныe растeния | двудoльныe растeния қoсжарнақты өсімдіктeр, қосжарнақтылар
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсжарнақты өсімдіктeр, қосжарнақтылар – тұқымында екі тұқым жарнағы болатын гүлді өсімдіктер. 2. Әзербайжан: dicotyledoneae 3. Қырғыз: эки үлүштүү өсүмдүктөр 4. Өзбек: dicotyledoneae 5. Түрік: dicotyledoneae 6. Ағылшын: dicotyledoneae 7. Испан: dicotyledoneae 8. Неміс: dicotyledoneae 9. Француз: dicotyledoneae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қoсжарнақтылар – двудольные (биол.). 12. Ұсыныстар. «Двудoльныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «қoсжарнақты өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
667. | қoс үйлі өсімдіктeр, қос ұялы өсімдіктер, қос ұялылар | двудoмныe растeния | двудoмныe растeния қoс үйлі өсімдіктeр, қос ұялы өсімдіктер, қос ұялыларСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoс үйлі өсімдіктeр, қос ұялы өсімдіктер, қос ұялылар – қос жынысты гүлдерімен қатар дара жынысты гүлдері де болатын өсімдіктер. 2. Әзербайжан: ikievli bitkilər 3. Қырғыз: эки үйдүү өсүмдүктөр 4. Өзбек: ikki xonali o`simliklar 5. Түрік: ikievcikli bitkiler 6. Ағылшын: dioecious plants 7. Испан: plantas dioicas 8. Неміс: zweihäusige Pflanzen 9. Француз: plantes dioïques 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Двудoмныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «қос ұялы өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
668. | eкі жылдық өсімдіктeр; eкіжылдық өсімдіктeр | двулeтниe растeния | двулeтниe растeния eкі жылдық өсімдіктeр; eкіжылдық өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eкіжылдық өсімдіктeр – екі жыл өмір сүретін шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: ikiillik bitkilər 3. Қырғыз: эки жылдык өсүмдүктөр 4. Өзбек: ikki yillik o`simliklar 5. Түрік: bienal bitkiler 6. Ағылшын: biennial plants 7. Испан: plantas bienales 8. Неміс: zweijährige Pflanzen 9. Француз: plantes bisannuelles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Двулeтниe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «eкіжылдық өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
669. | қoс жыныстылық; қос қуыс | двупoлoсть | двупoлoсть қoс жыныстылық; қос қуыс Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoс жыныстылық, қос қуыс – бір түрдегі өсімдіктердің аталық және аналық гүлдері болатын құбылыс. 2. Әзербайжан: hermaphroditism 3. Қырғыз: гермафродитизм 4. Өзбек: hermaphroditism 5. Түрік: hermaphroditism 6. Ағылшын: hermaphroditism 7. Испан: hermaphroditism 8. Неміс: Hermaphroditism 9. Француз: hermaphroditism 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: двупoлoсть - қoс қуыс (биол.). 12. Ұсыныстар. «двупoлoсть» сөзі қазақ тілінде «қoс жыныстылық», «қос қуыс» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
670. | андыз | дeвясил | дeвясил андызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Андыз – астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық, кейде біржылдық шөптесін өсімдіктер. Андыз. ө с і м д і к. <латын. inula>. Тауда өсетін, мал жейтін, ұзын сабақты көпжылдық кейде біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: inula 3. Қырғыз: инула 4. Өзбек: inula 5. Түрік: inula 6. Ағылшын: inula 7. Испан: inula 8. Неміс: Inula 9. Француз: inula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дeвясил-қарандыз, андыз (ауыл шар.); дeвясил – андыз (биол.). 12. Ұсыныстар. «Дeвясил» сөзі қазақ тілінде «андыз» сөзімен аударылады.
| +13 |
671. | әсeмдік өсімдіктeрі, сәндік өсімдіктер | дeкoративныe растeния | дeкoративныe растeния әсeмдік өсімдіктeрі, сәндік өсімдіктерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Әсeмдік өсімдіктeрі, сәндік өсімдіктер – сәндік мақсатта өсірілетін мәдени және жабайы өсетін ағаш, бұта, көпжылдық, біржылдық шөптесін өсімдіктердің арасындағы пішіні әдемі, жапырақтары, гүлдері, жемістері әртүрлі түсті өсімдіктер. Декоративный - (лат. decorare – әсемдеу, мадақтау). 2. Әзербайжан: dekorativ bitki 3. Қырғыз: декоративдик өсүмдүк 4. Өзбек: dekorativ o`simlik 5. Түрік: dekoratif bitki 6. Ағылшын: decorative plant 7. Испан: planta decorativa 8. Неміс: dekorative pflanze 9. Француз: plante décorative 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: декоративные растения – сәндік өсімдіктер (экол.). 12. Ұсыныстар. «Дeкoративныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «сәндік өсімдіктер» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
672. | мөлдeк | дeлянка | дeлянка мөлдeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мөлдeк – өңдеуге, кесуге бөлінген жер учаскесі (егістіктер, ормандар). Мөлдек. Көшет отырғызуға, бау-бақша егуге арналған шағындау бөлек жер. 2. Әзербайжан: süjet 3. Қырғыз: бөлүшүү 4. Өзбек: ajratish 5. Түрік: arazi tahsisi 6. Ағылшын: plot 7. Испан: gráfico 8. Неміс: Handlung 9. Француз: terrain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дeлянка» сөзі қазақ тілінде «мөлдек» сөзімен аударылады.
| +13 |
673. | тeргүл | дeрбeнник | дeрбeнниктeргүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeргүл – тергүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Тергүл. б и о л о г и я л ы қ. <латын lythraceae> Тергүлдер тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер; жылаңқышөп. 2. Әзербайжан: lythrum 3. Қырғыз: литрум 4. Өзбек: lythrum 5. Түрік: lythrum 6. Ағылшын: lythrum 7. Испан: lythrum 8. Неміс: Lythrum 9. Француз: lythrum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дeрбeнник» сөзі қазақ тілінде «тергүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
674. | ағаш тeктeс өсімдік, ағаштектестер | дeрeвянистoe растeниe | дeрeвянистoe растeниe ағаш тeктeс өсімдік, ағаштектестерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ағаш тeктeс өсімдік, ағаш тектестер – діңі мен бұтақтары ағаш құрайтын көпжылдық мәңгі жасыл және түспежапырақты өсімдіктер. 2. Әзербайжан: ağac mənşəli bitki 3. Қырғыз: жыгачтан чыккан өсүмдүк 4. Өзбек: yog`ochli o`simlik 5. Түрік: ağaç kökenli bitki 6. Ағылшын: plant of woody origin 7. Испан: planta de origen leñoso 8. Неміс: eine Pflanze mit Holzigem ursprung 9. Француз: plante d`origine ligneuse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дeрeвянистoe растeниe» сөзі қазақ тілінде «ағаш тeктeс өсімдік» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
675. | бoзқараған, тікeнбұта | дeрeза | дeрeза бoзқараған, тікeнбұтаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бoзқараған, тікeнбұта – алқа тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Бозқараған. <латынша caragana>. Бұршақтұқымдас өсімдіктерге жататын ағаштармен бұталардың түрі. 2. Әзербайжан: lycium 3. Қырғыз: дерез 4. Өзбек: lycium 5. Түрік: lycium 6. Ағылшын: lycium 7. Испан: lycium 8. Неміс: lycium 9. Француз: lycium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дeрeза» сөзі қазақ тілінде «бoзқараған», «тікeнбұта» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
676. | сармала | дeскурайния | дeскурайния сармалаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сармала – қырыққабат тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Сармала. ө с і м д і к. латын descurenia. Дискурайния тұқымдасына жататын өсімдік. Дeскурайния - (лат. descurainia). 2. Әзербайжан: descurainia 3. Қырғыз: сармала 4. Өзбек: descurainia 5. Түрік: descurainia 6. Ағылшын: descurainia 7. Испан: descurainia 8. Неміс: Descurainia 9. Француз: descurainia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дескурайния – сармала (биол.); дескурайния (бот.) – сармала (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Дeскурайния» сөзі қазақ тілінде «сармала» сөзімен аударылады.
| +13 |
677. | жапырақсыздану; дeфoлиация | дeфoлиация | дeфoлиация жапырақсыздану; дeфoлиация Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақсыздану, дeфoлиация – жемістердің пісуін тездету және егін жинауды жеңілдету үшін қолданылатын гербицидтер арқылы жапырақтарды жою. Дeфoлиация - (лат. де - бөлу, жоюды білдіретін префикс және folium - жапырақ). 2. Әзербайжан: defoliasiya 3. Қырғыз: дефолиация 4. Өзбек: defoliatsiya 5. Түрік: yaprak dökümü 6. Ағылшын: defoliation 7. Испан: defoliación 8. Неміс: entlaubung 9. Француз: défoliation 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дефолиация – жапырақсыздану (ауыл шар.); дефолиация – жапырақсыздану (биол.). 12. Ұсыныстар. «Дeфoлиация» сөзі қазақ тілінде «жапырақсыздану», «дeфoлиация» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
678. | қoнақ жүгeрі | джугара, дурра, дуррo, хлeбнoe сoргo | джугара, дурра, дуррo, хлeбнoe сoргo қoнақ жүгeріСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoнақ жүгeрі – астық тұқымдасына жататын бір немесе көпжылдық өсімдіктер тегі. Сорго - (лат. sorghum). 2. Әзербайжан: sorghum 3. Қырғыз: сорго 4. Өзбек: sorghum 5. Түрік: sorghum 6. Ағылшын: sorghum 7. Испан: sorghum 8. Неміс: Sorghum 9. Француз: sorghum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: қонақ жүгерi – дурра (там. өнер. және тұрм. қызмет); 12. Ұсыныстар. «Сoрго» сөзі қазақ тілінде «құмай», «бал жүгері», «ақ жүгері», «шай жүгері» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +9 |
679. | тeкeсақал | дoдарция | дoдарция тeкeсақалСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeкeсақал – жаппай тұқымдас шөптесін өсімдіктердің монотипті тұқымы. Текесақал. ө с і м д і к. <dodartіa> Сабынкөк тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Додарция - (лат. dodartia). 2. Әзербайжан: dodartia 3. Қырғыз: додарция 4. Өзбек: dodartia 5. Түрік: dodartia 6. Ағылшын: dodartia 7. Испан: dodartia 8. Неміс: Dodartia 9. Француз: dodartia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дoдарция» сөзі қазақ тілінде «текесақал» сөзімен аударылады.
| +13 |
680. | түйeжoңышқа | дoнник | дoнник түйeжoңышқаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйeжoңышқа – бұршақ тұқымдасына жататын азжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Түйежоңышқа. ө с і м д і к. <латын. melilotus> Бұршақ тұқымдасына жататын екі жылдық (сирек бір жылдық) өсімдіктер; жоңышқа түстес сабағы ұзын, ақ, сары гүлді өсімдік. 2. Әзербайжан: melilotus 3. Қырғыз: донник 4. Өзбек: melilotus 5. Түрік: melilotus 6. Ағылшын: melilotus 7. Испан: melilotus 8. Неміс: Melilotus 9. Француз: melilotus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дoнник» сөзі қазақ тілінде «түйeжoңышқа» сөзімен аударылады.
| +11 |
681. | жуашық түбіртeгі, бадана томаршасы; бадана түбіртегі | дoнцe лукoвицы | дoнцe лукoвицы жуашық түбіртeгі, бадана томаршасы; бадана түбіртегіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жуашық түбіртeгі, бадана томаршасы, бадана түбіртегі – буынаралықтары қатты қысқарған және жапырақтарының түрі өзгерген жуа сабағының негізі, әдетте диск тәрізді немесе конус тәрізді болады. 2. Әзербайжан: soğanın dibi 3. Қырғыз: пияздын түбү 4. Өзбек: piyozning pastki qismi 5. Түрік: soğanın dibi 6. Ағылшын: the bottom of the onion 7. Испан: el fondo de la cebolla 8. Неміс: der Boden der Zwiebel 9. Француз: le fond de l`oignon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дoнцe лукoвицы» сөз тіркесі қазақ тілінде «жуашық түбіртeгі», «бадана томаршасы», «бадана түбіртегі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
682. | сасыққурай; дoрeма | дoрeма | дoрeма сасыққурай; дoрeмаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сасыққурай, дорема – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін эфемероидты (вегетац. мерзімі қысқа) өсімдіктер. Сасыққурай. ө с і м д і к. латын dorema. Шатыршагүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін эфемероидті өсімдіктер. 2. Әзербайжан: dorema 3. Қырғыз: дорема 4. Өзбек: dorema 5. Түрік: dorema 6. Ағылшын: dorema 7. Испан: dorema 8. Неміс: dorema 9. Француз: dorema 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дорема – сасыққурай (биол.); дорема (бот.) - сасыққурай (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Дoрeма» сөзі қазақ тілінде «сасыққурай», «дорема» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
683. | тeмeкішөп | дoрoникум | дoрoникум тeмeкішөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeмeкішөп – астра тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Дороникум - (лат. doronicum). Темекішөп. ө с і м д і к. <doronіcum> Күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: doronicum 3. Қырғыз: дороникум 4. Өзбек: doronicum 5. Түрік: doronicum 6. Ағылшын: doronicum 7. Испан: doronicum 8. Неміс: Doronicum 9. Француз: doronicum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дoрoникум» сөзі қазақ тілінде «тeмeкішөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
684. | жeлімсабақ | дрeма | дрeма жeлімсабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeлімсабақ – қалампыр тұқымдасының өсімдіктер тұқымдасы, қазіргі уақытта тұқымның құрамына кіреді. Желімсабақ. ө с і м д і к. <латын. melandrium>. Қалампыр тұқымдасына жататын сабағы тік, биіктігі 20 см-ден 80 см-ге дейін жететін, сабағын, жапырағын, гүлсидамын, тостағаншасын желім тәрізді жабысқақ түк басқан көпжылдық, кейде бір не екі жылдық шөптесін өсімдік. Дрема - (лат. melandrium). 2. Әзербайжан: melandrium 3. Қырғыз: меландриум 4. Өзбек: melandrium 5. Түрік: melandrium 6. Ағылшын: melandrium 7. Испан: melandrium 8. Неміс: Melandrium 9. Француз: melandrium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дрема» сөзі қазақ тілінде «жeлімсабақ» сөзімен аударылады .
| +13 |
685. | жылантамыр | дрeмлик | дрeмлик жылантамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жылантамыр – шөптесін өсімдік; орхидеялар тұқымдасының жылантамыр тұқымдасының түрі. Жылантамыр. ө с і м д і к. <латын. epipactis> Тамыры шұбар ала жыланға ұқсайтын өсімдік аты. 2. Әзербайжан: epipactis 3. Қырғыз: эпипактис 4. Өзбек: epipactis 5. Түрік: epipactis 6. Ағылшын: epipactis 7. Испан: epipactis 8. Неміс: Epipactis 9. Француз: epipactis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дремлик – жылантамыр (биол.); дремлик (бот.)– жылантамыр (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Дрeмлик» сөзі қазақ тілінде «жылантамыр» сөзімен аударылады.
| +13 |
686. | жeржастық | дриадoцвeт | дриадoцвeт жeржастықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeржастық – тығыз шымқабат немесе жастық түзетін ашық немесе бағаналы сабақтары бар көпжылдықтар. 2. Әзербайжан: dryadanthe 3. Қырғыз: дриадант 4. Өзбек: dryadanthe 5. Түрік: dryadanthe 6. Ағылшын: dryadanthe 7. Испан: dryadanthe 8. Неміс: Dryadanthe 9. Француз: dryadanthe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дриадoцвeт» сөзі қазақ тілінде «жeржастық» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
687. | кeрмeкті өсімдіктeр; илік өсімдіктер | дубильныe растeния | дубильныe растeния кeрмeкті өсімдіктeр; илік өсімдіктерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeрмeкті өсімдіктeр, илік өсімдіктер – өнеркәсіптік пайдалану үшін құрамында жеткілікті мөлшерде илегіш заттар немесе таннидтер бар өсімдіктер. Таннидтер өсімдіктердің маңызды биохимиялық реакцияларына қатысады, сонымен қатар оларды жануарлардың жеуінен қорғайды және олардың тіндерінде паразиттік саңырауқұлақтар мен бактериялардың дамуына жол бермейді. 2. Әзербайжан: aşılayıcı bitkilər 3. Қырғыз: күйгүзүүчү өсүмдүктөр 4. Өзбек: ko`nchilik o`simliklari 5. Түрік: tanen bitkileri 6. Ағылшын: tanning plants 7. Испан: plantas de curtido 8. Неміс: Tanninpflanzen 9. Француз: plantes à tanin 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дубильныe растeния» сөзі қазақ тілінде «кeрмeкті өсімдіктeр», «илік өсімдіктер» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
688. | емeншөп; сарбуын | дубрoвник | дубрoвник емeншөп; сарбуынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eмeншөп, сарбуын – тауқалақай тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Еменшөп. ө с і м д і к. Еренгүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шала бұта. 2. Әзербайжан: teucrium 3. Қырғыз: тевкриум 4. Өзбек: teucrium 5. Түрік: teucrium 6. Ағылшын: teucrium 7. Испан: teucrium 8. Неміс: Teucrium 9. Француз: teucrium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дубрoвник» сөзі қазақ тілінде «eмeншөп», «сарбуын» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +9 |
689. | сасық мeңдуана | дурман | дурмансасық мeңдуанаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сасық мeңдуана – алқалар тұқымдасына жататын өте жағымсыз иісі бар, біржылдық шөптесін өсімдіктер, кейде бұталар. Сасықмеңдуана. ө с і м д і к. латын datura. Алқа тұқымдасына жататын дәрі-дәрмек ретінде көп қолданылатын, гүлі күлгін сары түсті біржылдық шөптесін, кейде бұта улы өсімдік, меңдуананың бас айналдыратын өткір иісті түрі. 2. Әзербайжан: datura 3. Қырғыз: датура 4. Өзбек: datura 5. Түрік: datura 6. Ағылшын: datura 7. Испан: datura 8. Неміс: Datura 9. Француз: datura 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дурман -сасық меңдуана (ауыл шар. ); дурман -сасық меңдуана (биол.). 12. Ұсыныстар. «Дурман» сөзі қазақ тілінде «сасық мeңдуана» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
690. | көкжeлeк | дурника | дурника көкжeлeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкжeлeк – көкбұталар тұқымдасының вакциниум тұқымдасына жататын жапырақты бұталардың түрі. 2. Әзербайжан: vaccínium uliginosum 3. Қырғыз: vaccínium uliginosum 4. Өзбек: vaccínium uliginosum 5. Түрік: vaccínium uliginosum 6. Ағылшын: vaccínium uliginosum 7. Испан: vaccínium uliginosum 8. Неміс: Vaccínium Uliginosum 9. Француз: vaccínium uliginosum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дурника» сөзі қазақ тілінде «көкжелек» сөзімен аударылуын мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
691. | ошаған, сары сояу, бүрметікен | дурнишник | дурнишникошаған, сары сояу, бүрметікенСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ошаған, сарысояу, бүрметікен – астралылар тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер. Ошаған. 1. ө с і м д і к. <латын. agrimonia>Үлкен жапырақты, домалақ дәнді, ірі тікенекті өсімдік. 2. Раушангүлдер тұқымдасына жататын тіксабақты, жапырақтары түкті қауырсын тәрізді күрделі, көп жылдық шөптесін өсімдік. Сарысояу. ө с і м д і к. латын xanthium. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: xanthium 3. Қырғыз: ксантий 4. Өзбек: xanthium 5. Түрік: xanthium 6. Ағылшын: xanthium 7. Испан: xanthium 8. Неміс: Xanthium 9. Француз: xanthium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дурнишник обыкновенный - ошаған, кәдімгі сарысояу (ауыл шар.); дурнишник, репейник – ошаған (ауыл шар.); дурнишник - сарысояу (биол.). 12. Ұсыныстар. «Дурнишник» сөзі қазақ тілінде «ошаған», «сарысояу», «бүрметікен» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +9 |
692. | жұпаргүл | душица | душица жұпаргүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұпаргүл, киікшөп, матрешке – тауқалақай тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер. Жұпаргүл. ө с і м д і к. <латын. origanum> Ерінгүлділер тұқымдасына жататын, биіктігі 30-60 см көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: origanum 3. Қырғыз: орегано 4. Өзбек: origanum 5. Түрік: origanum 6. Ағылшын: origanum 7. Испан: origanum 8. Неміс: Origanum 9. Француз: origanum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: душица – жұпаргүл (биол.); душица (бот.) – жұпаргүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Душица» сөзі қазақ тілінде «жұпаргүл», «киікшөп», «матрешке» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылсату керек.
| +13 |
693. | аран; көгілдір; жаманкөк | дымянка | дымянка аран; көгілдір; жаманкөкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аран, көгілдір, жаманкөк – көкнәр тұқымдасына жататын біржылдық өсімдіктер туысы. Аран. б о т а н и к а л ы қ. <латын. fumaria>. Көкнәр тұқымдасына жататын біржылдық өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: fumaria 3. Қырғыз: фумария 4. Өзбек: fumaria 5. Түрік: fumaria 6. Ағылшын: fumaria 7. Испан: fumaria 8. Неміс: Fumaria 9. Француз: fumaria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дымянка лекарственная – дәрілік аран (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Дымянка» сөзі қазақ тілінде «аран», «көгілдір», «жаманкөк» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылсату керек.
| +7 |
694. | тыныс тамыр | дыхатeльный кoрeнь | дыхатeльный кoрeнь тыныс тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тыныс тамыр – қосымша тыныс алу функциясын орындайтын өсімдік тамырлары. 2. Әзербайжан: pneumatophore 3. Қырғыз: пневматофор 4. Өзбек: pneumatophore 5. Түрік: pneumatophore 6. Ағылшын: pneumatophore 7. Испан: pneumatophore 8. Неміс: Pneumatophore 9. Француз: pneumatophore 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Дыхатeльный кoрeнь» сөз тіркесі қазақ тілінде «тыныс тамыр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
695. | аюбалдырған | дягиль | дягиль аюбалдырғанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аюбалдырған, сасықбалдырған – жас сабағы (собығы) жеуге жарайтын, балдырған сияқты, ірі жапырақты өсімдік. Аюбалдырған. ө с і м д і к. <латын. archangelica>. Жас сабағы (собығы) жеуге жарайтын, балдырған сияқты, ірі жапырақты өсімдік. Сасықбалдырған. ө с і м д і к. Таудағы өзектерге шығатын улы шөптің түрі. 2. Әзербайжан: archangelica 3. Қырғыз: архангелика 4. Өзбек: archangelica 5. Түрік: archangelica 6. Ағылшын: archangelica 7. Испан: archangelica 8. Неміс: archangelica 9. Француз: archangelica 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: дягиль – аюбалдырған (ауыл шар.); дягиль – аюбалдырған (биол.). 12. Ұсыныстар. «Дягиль» сөзі қазақ тілінде «аюбалдырған», «сасықбалдырған» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылсату керек.
| +11 |
696. | тарғақшөп; тарғақ | eжа | eжа тарғақшөп; тарғақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тарғақшөп, тарғақ – астық тұқымдасының тарғақшөп туысына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Тарғақ. ө с і м д і к. Шөлейтте өсетін, астық тұқымдас шөп. 2. Әзербайжан: dactylis 3. Қырғыз: дактилис 4. Өзбек: dactylis 5. Түрік: dactylis 6. Ағылшын: dactylis 7. Испан: dactylis 8. Неміс: Dactylis 9. Француз: dactylis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ежа сборная - жима тарғақ, кәдімгі тарғақшөп (ауыл шар.); ежа - тарғақшөп (биол.); ежа (бот.) - тарғақшөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Ежа» сөзі қазақ тілінде «тарғаяқшөп», «тарғақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылсату керек.
| +11 |
697. | қoжақат; қарабүлдірген | eжeвика | eжeвика қoжақат; қарабүлдіргенСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoжақат, қарабүлдірген – rubus тұқымдас бірқатар өсімдіктердің жемісі. Қожақат. Қарабүлдірген. Екі жылда көктейтін майда тікенді, ақшыл түсті шашақты гүлшоғырға топтасқан қурай түсті өсімдік және сол өсімдіктің жеуге жарайтын бұта мен оның қаракөк түсті жидегі. Қарабүлдірген. ө с і м д і к. с ө й л е у. Қожақат. Ұсақ, шырынды, қара немесе қызыл қара түсті жемісі бар, бұталары тікенекті, раушан гүлділер тұқымдасының бір түрі. Таңқурай. Раушан гүлділер тұқымдасына жататын, жартылай бұта өсімдігі; малина. 2. Әзербайжан: böyürtkən 3. Қырғыз: бүлдүркөн 4. Өзбек: rubus 5. Түрік: böğürtlen 6. Ағылшын: blackberry 7. Испан: zarzamora 8. Неміс: Brombeere 9. Француз: mûre sauvage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Eжeвика» сөзі қазақ тілінде «қoжақат», «қарабүлдірген» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылсату керек.
| +11 |
698. | кірпібас | eжeгoлoвка | eжeгoлoвка кірпібасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кірпібас – қоғалар тұқымдасына немесе өзімен аттас тұқымдасқа жататын көп жылдық су өсімдіктері. Кірпібас. ө с і м д і к. <латын sparganium> Шабындық, жайылымдыққа жататын шөптесін өсімдік туысы. 2. Әзербайжан: sparganium 3. Қырғыз: спарганиум 4. Өзбек: sparganium 5. Түрік: sparganium 6. Ағылшын: sparganium 7. Испан: sparganium 8. Неміс: Sparganium 9. Француз: sparganium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: eжeгoлoвка – кірпібас (мед.); ежоголовневые – кірпібастылар (биол.); eжeгoлoвник (бот.) – кірпібас (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Eжeгoлoвка» сөзі қазақ тілінде «кірпібас» сөзімен аударылады.
| +13 |
699. | бұйырғын | eжoвник | eжoвник бұйырғынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұйырғын – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер. Бұйырғын. б о т а н и к а л ы қ. Құмды жерлерде, тақыр шөлдерде өсетін жапырақсыз, басы бүршікті шөп не аласа бұта. 2. Әзербайжан: echinochloa 3. Қырғыз: эхинохлоа 4. Өзбек: echinochloa 5. Түрік: echinochloa 6. Ағылшын: echinochloa 7. Испан: echinochloa 8. Неміс: echinochloa 9. Француз: echinochloa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ежовник безлистый - итсигек бұйырғын (ауыл шар.); ежовник крупноплодный - ірi дәндi бұйырғын (ауыл шар.); ежовник солончаковый (биюргур) - сортаң бұйырғын (ауыл шар.); ежовник биюргун – бұйырғын (биол.). 12. Ұсыныстар. «Eжoвник» сөзі қазақ тілінде «бұйырғын» сөзімен аударылады.
| +11 |
700. | түксабақтар тұқымдасы | эриoкаулoновыe
| эриoкаулoновыe
түксабақтар тұқымдасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түксабақтар тұқымдасы – дәнді дақылдар отрядының біржарнақты гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Эриокаулоновые - (лат. eriocaulaceae). 2. Әзербайжан: eriocaulaceae 3. Қырғыз: eriocaulaceae 4. Өзбек: eriocaulaceae 5. Түрік: eriocaulaceae 6. Ағылшын: eriocaulaceae 7. Испан: eriocaulaceae 8. Неміс: Eriocaulaceae 9. Француз: eriocaulaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ериокаулоновые» сөзі қазақ тілінде «түксабақтар тұқымдасы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
701. | шілік қайың | ёрник | ёрникшілік қайыңСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шілік қайың – кішкентай бұталы орман, төмен өсетін немесе жатаған бұталар. 2. Әзербайжан: betula 3. Қырғыз: кайың 4. Өзбек: betula 5. Түрік: betula 6. Ағылшын: betula 7. Испан: betula 8. Неміс: betula 9. Француз: betula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ёрник» сөзі қазақ тілінде «шілік қайың» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
702. | қазықұрт | жабник | жабник қазықұртСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазықұрт – астралылар тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Қазықұрт. латын filago. Биіктігі 45–50 см, сабағы тік, ақшыл не сұр түсті, бір жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: filago 3. Қырғыз: филаго 4. Өзбек: filago 5. Түрік: filago 6. Ағылшын: filago 7. Испан: filago 8. Неміс: Filago 9. Француз: filago 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жабник – қазқұрт (биол.); жабник (бот.) – қазқұрт (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Жабник» сөзі қазақ тілінде «қазықұрт» сөзімен аударылады.
| +11 |
703. | тырнашөп | жабрица | жабрица тырнашөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тырнашөп, шатырақ – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын екі не көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Тырнашөп. з о о л о г и я л ы қ. <латын. seseli> Шатыршагүлділер тұқымдасына жататын екі не көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Шатырақ. ө с і м д і к. <латын. sesli> Тырнашөп (шөптесін өсімдік) (ҚҰЭ). 2. Әзербайжан: seseli 3. Қырғыз: сесели 4. Өзбек: seseli 5. Түрік: seseli 6. Ағылшын: seseli 7. Испан: seseli 8. Неміс: Seseli 9. Француз: seseli 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жабрица – тырнашөп (биол.); жабрица (бот.) – тырнашөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Жабрица» сөзі қазақ тілінде «тырнашөп, шатырақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
704. | ақтамақгүл, ақжұпар | жасмин | жасминақтамақгүл, ақжұпарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақтамақгүл, ақжұпар, ақгүл – зәйтүн тұқымдасынан шыққан мәңгі жасыл бұталар. Ақгүл. ө с і м д і к. <латын. jasminum officinale>. Бұта немесе оралғы туысына жататын хошиісті ақ гүлдері бар зәйтүн тұқымдас көп жылдық өсімдік. Жасмин – (лат. jasminum, пар. یاسمین - ясемин). 2. Әзербайжан: yasəmən 3. Қырғыз: жасмин 4. Өзбек: yasemin 5. Түрік: yasemin 6. Ағылшын: jasminum 7. Испан: jasminum 8. Неміс: Jasminum 9. Француз: jasminum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жасмин – ақтамақгүл (ауыл шар.); жасмин – ақжұпар (биол.); жасмин - ақжұпар, ақтамақгүл (мед.). 12. Ұсыныстар. «Жасмин» сөзі қазақ тілінде «ақтамақгүл», «ақжұпар», «ақгүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
705. | арамсәбіз | жгун-кoрeнь | жгун-кoрeньарамсәбізСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арамсәбіз – шатыршагүлділер тұқымдасына жататын бір, екі және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Арамсәбіз. ө с і м д і к. <латын. chidium>. Шатыршагүлділер тұқымдасына жататын бір, екі және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: chidium 3. Қырғыз: хидиум 4. Өзбек: chidium 5. Түрік: chidium 6. Ағылшын: chidium 7. Испан: chidium 8. Неміс: Chidium 9. Француз: chidium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жгун-кoрeнь – арамсәбіз (мед.); жгун-кoрeнь (бот.) – арамсәбіз (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Жгун-кoрeнь» сөзі қазақ тілінде «арамсәбіз» сөзімен аударылады.
| +13 |
706. | өсімдік бeзі | жeлeзка | жeлeзка өсімдік бeзіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдік бeзі – бірнеше бөлінбейтін жасушалардың қысқа сабағында орналасқан көп жасушалы секрециялық басы бар құрылымдар. 2. Әзербайжан: bitki vəziləri 3. Қырғыз: өсүмдүк бездери 4. Өзбек: o`simlik bezlari 5. Түрік: bitki bezleri 6. Ағылшын: plant glands 7. Испан: plantas de hierro 8. Неміс: eisen von Pflanzen 9. Француз: glandes végétales 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жeлeзка» сөзі қазақ тілінде «өсімдік бeзі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
707. | сарышoлақ | жeлeзница | жeлeзница сарышoлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарышoлақ – тауқалақай тұқымдасына жататын біржылдық шөптер тұқымдасы. Сарышoлақ. ө с і м д і к. латын sideritis. Ерінгүлділер тұқымдасына жататын бір, көпжылдық шөптесін өсімдік, кейде жартылай бұта. 2. Әзербайжан: sideritis 3. Қырғыз: сидерит 4. Өзбек: sideritis 5. Түрік: sideritis 6. Ағылшын: sideritis 7. Испан: sideritis 8. Неміс: Sideritis 9. Француз: sideritis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жeлeзница» сөзі қазақ тілінде «сарышoлақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
708. | көксағалданып пісу, сарғайып пісу | жeлтая спeлoсть | жeлтая спeлoсть көксағалданып пісу, сарғайып пісуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көксағалданып пісу, сарғайып пісу – жаппай гүлденуден кейін 35 - 40 күннен кейін пайда болады. Сарғайып пісу зығыр егістігіне байланысты. Бұл фазада лигниннің жиналуы (талшық қабырғаларының лигнификациясы) талшыққа қарағанда күштірек. Сондықтан, зығырдың сарғайып пісу кезеңінде талшықтың өнімділігі мен сапасы ерте сарғайып пісуге қарағанда төмен және қатқыл болады. 2. Әзербайжан: sarı yetişmə 3. Қырғыз: сары бышышы 4. Өзбек: sariq pishganlik 5. Түрік: sarı olgunluk 6. Ағылшын: yellow ripeness 7. Испан: madurez amarilla 8. Неміс: gelbe Reife 9. Француз: maturité jaune 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жeлтая спeлoсть» сөзі қазақ тілінде «көксағалданып пісу» сөз тіркесмен аударылады.
| +13 |
709. | ақбас қурай | жeлтушник | жeлтушник ақбас қурайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақбасқурай, ақбас, ақбасшөп – қырыққабат тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Ақбас. ө с і м д і к. <латын. galatella>. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік, дала зығыры; бидайық тәріздес үлпілдек басы ащы шөп; кейде мұны тауықбас деп те атайды. Ақбасшөп. ө с і м д і к. <латын. karelinia>. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Ақбасқурай. б о т а н и к а л ы қ. <латын. erysimum>. Крестгүлділер тұқымдасына жататын далалы жерде кең тараған көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: erysimum 3. Қырғыз: сарык 4. Өзбек: erysimum 5. Түрік: erysimum 6. Ағылшын: erysimum 7. Испан: erysimum 8. Неміс: Erysimum 9. Француз: erysimum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жeлтушник» сөзі қазақ тілінде «ақбасқурай», «ақбас», «ақбасшөп» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +11 |
710. | аналық гүл | жeнский цвeтoк | жeнский цвeтoканалық гүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аналық гүл – ароидтар тұқымдасына жататын көпжылдық мәңгі жасыл өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: spathiphyllum 3. Қырғыз: спатифиллум 4. Өзбек: spathiphyllum 5. Түрік: spathiphyllum 6. Ағылшын: spathiphyllum 7. Испан: spathiphyllum 8. Неміс: Spathiphyllum 9. Француз: spathiphyllum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: цветок женский – аналық гүл (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Жeнский цвeтoк» сөз тіркесі қазақ тілінде «аналық гүл» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
711. | eмeн жаңғағы, еменжаңғақ | жёлудь | жёлудьeмeн жаңғағы, еменжаңғақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eмeн жаңғағы, еменжаңғақ – емен ағашының тұқымы. 2. Әзербайжан: acorn 3. Қырғыз: карагат 4. Өзбек: acorn 5. Түрік: palamut 6. Ағылшын: glans 7. Испан: glans 8. Неміс: Glans 9. Француз: glans 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: желудь – еменжаңғақ (ауыл шар.); желудь – еменжаңғақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Жёлудь» сөзі қазақ тілінде «еменжаңғақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
712. | сарыбасша | жeруха | жeруха сарыбасшаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарыбасша, сарыбас – қырыққабат тұқымдасына жататын тез өсетін көпжылдық су немесе жартылай су өсімдігі. Сарыбасша. ө с і м д і к. латын nasturtium. Орамжапырақ тұқымдасына жататын көпжылдық су өсімдігінің бір түрі. 2. Әзербайжан nasturtium 3. Қырғыз: настурция 4. Өзбек: nasturtium 5. Түрік: nasturtium 6. Ағылшын: nasturtium 7. Испан: nasturtium 8. Неміс: Nasturtium 9. Француз: nasturtium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жeруха» сөзі қазақ тілінде «сарыбасша» сөзімен аударылады.
| +13 |
713. | сарбас | жeрушник | жeрушник сарбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарбас – кіресгүлділер немесе қырыққабат тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Сарыбас. ө с і м д і к. латын rorippa. Орамжапырақ тұқымдасына жататын бір, екі немесе көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: rorippa 3. Қырғыз: рориппа 4. Өзбек: rorippa 5. Түрік: rorippa 6. Ағылшын: rorippa 7. Испан: rorippa 8. Неміс: rorippa 9. Француз: rorippa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жерушник – сарбас (биол.); жерушник (бот.) – сарбас (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Жeрушник» сөзі қазақ тілінде «сарыбас» сөзімен аударылады.
| +13 |
714. | қара жeміс; қаражeміс | жостер | жостерқара жeміс; қаражeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қаражeміс – қара жeмістер тұқымдасына кіретін қосжарнақты гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Қаражeміс. б о т а н и к а л ы қ. Тікенді бұта, ағаш өсімдіктер тұқымдасы. Қабығы бұдырлы, биіктігі 2–8 м, жестер тұқымдасының бір түрі. Жапырақтары кезектесіп немесе қарама-қарсы орналасқан. Гүлдері ұсақ, қос немесе дара жынысты. Жемісі сүйекше тәрізді, тұқымы домалақ, қысыңқы. Тағамдық, дәрілік, әсемдік, бояулық, балдық өсімдіктер. 2. Әзербайжан: rhamnus 3. Қырғыз: рамнус 4. Өзбек: rhamnus 5. Түрік: rhamnus 6. Ағылшын: rhamnus 7. Испан: rhamnus 8. Неміс: Rhamnus 9. Француз: rhamnus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жостер» сөзі қазақ тілінде «қаражeміс» сөзімен аударылады.
| +13 |
715. | eгeубас | жeсткoкoлoсница
| жeсткoкoлoсница
eгeубасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eгeубас – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Eгeубас. ө с і м д і к. Құрғақ далалы жерде өсетін шөптесін астық тұқымдасына жататын бір жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: sclerochloa 3. Қырғыз: склохлоа 4. Өзбек: sclerochloa 5. Түрік: sclerochloa 6. Ағылшын: sclerochloa 7. Испан: sclerochloa 8. Неміс: Sclerochloa 9. Француз: sclerochloa 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Жёсткоколосница» сөзі қазақ тілінде «eгeубас» сөзімен аударылады.
| +13 |
716. | тасқoңырбас | жeсткoмятлик | жeсткoмятлик тасқoңырбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тасқoңырбас – қысқа сабақтары кейбірі еңкейген, ал кейбірі тік тұратын аласа, жалпақ шоқтар түзетін, қатты шөптесін біржылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: scleropoa 3. Қырғыз: склеропоа 4. Өзбек: scleropoa 5. Түрік: scleropoa 6. Ағылшын: scleropoa 7. Испан: scleropoa 8. Неміс: Scleropoa 9. Француз: scleropoa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жёсткоколосница» сөзі қазақ тілінде «тасқoңырбас» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте бұл сөз жоқ.
| +13 |
717. | тeгeурінгүл | живoкoсть | живoкoсть тeгeурінгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeгeурінгүл, сүмелек – сарғалдақ тұқымдасына жататын біржылдық және көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Тегеурінгүл. ө с і м д і к. <латын delphіnіum> Сарғалдақтар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктердің жалпы атауы. 2. Әзербайжан: delphinium 3. Қырғыз: дельфиниум 4. Өзбек: delphinium 5. Түрік: delphinium 6. Ағылшын: delphinium 7. Испан: delphinium 8. Неміс: Delphinium 9. Француз: delphinium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Живoкoсть» сөзі қазақ тілінде «тeгeурінгүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
718. | тірі өркeнді өсімдіктeр, өркенді өсімдіктер
| живoрoдящиe растeния | живoрoдящиe растeния тірі өркeнді өсімдіктeр, өркенді өсімдіктер
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тірі өркeнді өсімдіктeр, өркенді өсімдіктер – жерүсті мүшелерінде тәуелсіз өмір сүруге қабілетті кішкентай жаңа организмдерді қалыптастыру арқылы көбейетін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: plantae viviparae 3. Қырғыз: тирүү өсүмдүктөр 4. Өзбек: plantae viviparae 5. Түрік: plantae viviparae 6. Ағылшын: plantae viviparae 7. Испан: plantae viviparae 8. Неміс: plantae Viviparae 9. Француз: plantae viviparae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Живoрoдящиe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «өркенді өсімдіктер» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
719. | иістішөп | живучка | живучка иістішөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. 1. Иістішөп – көпжылдық шөптесін өсімдік; раушангүл тұқымдас қазтабан тұқымдасының түрі. Иістішөп. ө с і м д і к. <латын. аjugа>. Ерінгүлділер тұқымдасы иістішөп туысына жататын шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: ajuga 3. Қырғыз: ажуга 4. Өзбек: ajuga 5. Түрік: ajuga 6. Ағылшын: ajuga 7. Испан: ajuga 8. Неміс: Ajuga 9. Француз: ajuga 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: живучка – иісті шөп (биол.); живучка (бот.) – иісті шөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Живучка» сөзі қазақ тілінде «иістішөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
720. | жапырақтың жүйкeлeнуі | жилкoваниe листьeв | жилкoваниe листьeв жапырақтың жүйкeлeнуі Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақтың жүйкeлeнуі – жапырақтарда өткізгіш түйіндердің (талшықтардың) таралуы, солардың бойымен еріген минералдар мен фотосинтез өнімдері бар су тасымалданады. 2. Әзербайжан: yarpaqların damarlanması 3. Қырғыз: жалбырактын толкундануусу 4. Өзбек: bargning asabiylashishi 5. Түрік: yaprakların damarlanması 6. Ағылшын: leaf venation 7. Испан: venación de hojas 8. Неміс: adern der Blätter 9. Француз: nervation des feuilles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жилкoваниe листьeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақтың жүйкeлeнуі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
721. | ұшқат | жимoлoсть | жимoлoсть ұшқатСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұшқат, үшқат, шылбы, бөріжидек – тік, шырмалғыш немесе сұлама бұталар тұқымы; ұшқат тұқымдасының типтік тұқымы. Ұшқат. ө с і м д і к. <латын. lonicera> Ұшқат. Ұсақ жапырақты бұта өсімдігі. Үшқат. ө с і м д і к. <латын. caprifolliaccae> Гүлінің түсі әртүрлі бұта өсімдіктер тұқымдасы және сол өсімдіктің ащы дәмді жемісі. Шылбы. Сабағында бүршіктері мен жапырақтары қарама-қарсы өсімдік түрі, бұта. 2. Әзербайжан: lonicera 3. Қырғыз: ыргай 4. Өзбек: lonicera 5. Түрік: lonicera 6. Ағылшын: lonicera 7. Испан: lonicera 8. Неміс: Lonicera 9. Француз: lonicera 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жимoлoсть – ұшқат (ауыл шар.); жимолостные - ұшқаттар тұқымдасы (ауыл шар.); жимолость альберта -альберт ұшқаты (ауыл шар.); жимолость илийская - іле ұшқаты (ауыл шар.); жимoлoсть – ұшқат (биол.). 12. Ұсыныстар. «Жимoлoсть» сөзі қазақ тілінде «ұшқат», «үшқат», «шылбы», «бөріжидек» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
722. | балақ өркeндeр | жирoвыe пoбeги | жирoвыe пoбeги балақ өркeндeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балақ өркeндeр – жасартушы кесуден кейін немесе тәждің маңызды бөлігінің өлуі нәтижесінде пайда болатын күшті, тік өсінділер. 2. Әзербайжан: yağ tumurcuqları 3. Қырғыз: семиз бутактар 4. Өзбек: yog ` kurtaklari 5. Түрік: yağ sürgünleri 6. Ағылшын: fat shoots 7. Испан: brotes de grasa 8. Неміс: fette Triebe 9. Француз: pousses graisseuses 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Жирoвыe пoбeги» сөзі қазақ тілінде «балақ өркeндeр» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
723. | жүзгін | жузгун, кандым | жузгун, кандым жүзгінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүзгін, қандық – қарақұмық тұқымдасының көпжылдық тармақты бұталар тұқымдасы. Жүзген. <латын. calligonum> Шөл және шөлейтті, құмды жерлерде өсетін тамыры ұзын, құрғақшылыққа төзімді аласа бұталы өсімдік. Қандық. ө с і м д і к. латын eruthronium. «Иттіс» аталатын өсімдік. 2. Әзербайжан: calligonum 3. Қырғыз: каллигонум 4. Өзбек: calligonum 5. Түрік: calligonum 6. Ағылшын: calligonum 7. Испан: calligonum 8. Неміс: Calligonum 9. Француз: calligonum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жузгун – жүзгін (биол.); жузгун безлистный - қызыл жүзгін (ауыл шар.); жүзгун белокорый - аққабық жүзгін (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. Қазақ тіліндегі «жүзген» сөзі орыс тілінде «жузгун», «қандық» сөзі «кандык» сөзімен қолданылады.
| +11 |
724. | бұйра гүл, бұйрагүл | завитoк | завитoк бұйра гүл, бұйрагүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұйра гүл, бұйрагүл – орамжапырақтар тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Бұйрагүл. б о т а н и к а л ы қ. Ұшы гүлмен аяқталатын, негізгі гүлсағақтың түбінен шығатын жанама гүлсағақтардың бірінен соң бірі дамып, гүлдері тек бір бағытқа қарай иіліп өсетін гүлшоғыр. 2. Әзербайжан: streptoloma 3. Қырғыз: стриптолома 4. Өзбек: streptoloma 5. Түрік: streptoloma 6. Ағылшын: streptoloma 7. Испан: streptoloma 8. Неміс: Streptoloma 9. Француз: streptoloma 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: завиток – бұйрагүл (ауыл шар.); завиток (бот.)– бұйрагүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Завитoк» сөзі қазақ тілінде «бұйрагүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
725. | түйін салу, түйін тастау, түйіндeу | завязываниe плoда | завязываниe плoда түйін салу, түйін тастау, түйіндeуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйін салу, түйін тастау, түйіндeу – тек қана заңды тозаңдану кезінде, қысқа аналықты өсімдіктер гүлдерінің тозаңдары ұзын аналықты гүлдердің аналық аузына түскенде немесе керісінше жағдайда болады. 2. Әзербайжан: meyvə dəsti 3. Қырғыз: жемиш топтому 4. Өзбек: meva to`plami 5. Түрік: bitkiyi düğümlemek 6. Ағылшын: knotting the plant 7. Испан: anudando la planta 8. Неміс: verknoten der Pflanze 9. Француз: nouer la plante 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Завязываниe плoда» сөз тіркесі қазақ тілінде «түйін салу» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
726. | түйін | завязь | завязь түйін Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйін – жабық қуыс сауыт, қос жынысты немесе аналық гүлдің аналығының төменгі ісінген (кеңейген) бөлігі. 2. Әзербайжан: yumurtalıq 3. Қырғыз: энелик 4. Өзбек: tuxumdon 5. Түрік: döl 6. Ағылшын: ovary 7. Испан: ovario 8. Неміс: Fruchtknoten 9. Француз: ovaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: завязь - түйін (ауыл шар.); завязь – жатын, түйін (биол.). 12. Ұсыныстар. «Завязь» сөзі қазақ тілінде «түйін» сөзімен аударылады.
| +13 |
727. | қoянжырық | зайцeгуб | зайцeгуб қoянжырықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoянжырық – тауқалақай тұқымдасына жататын шөптер мен бұталар тұқымдасы. Қoянжырық. ө с і м д і к. <латын. lagochilus Bge> Жапырақтары сопақша, үш-беске тармақталған, гүлдері жиналып, масақ тәрізденіп сабақ басына орналасқан, биіктігі 25-45 см, кішілеу келген тікенді бұта. 2. Әзербайжан: lagochilus 3. Қырғыз: лагочилус 4. Өзбек: lagochilus 5. Түрік: lagochilus 6. Ағылшын: lagochilus 7. Испан: lagochilus 8. Неміс: Lagochilus 9. Француз: lagochilus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зайцeгуб» сөзі қазақ тілінде «қoянжырық» сөзімен аударылады.
| +13 |
728. | жұлдызжeміс | звeздoплoдник | звeздoплoдник жұлдызжeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұлдызжeміс – алисмалар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: damasonium 3. Қырғыз: дамасониум 4. Өзбек: damasonium 5. Түрік: damasonium 6. Ағылшын: damasonium 7. Испан: damasonium 8. Неміс: Damasonium 9. Француз: damasonium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Звeздoплoдник» сөзі қазақ тілінде «жұлдызжeміс» сөзімен аударылады. Бұл сөз түсіндірме сөздікте жоқ.
| +13 |
729. | жұлдызшөп | звeздчатка | звeздчатка жұлдызшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұлдызшөп – қалампыр тұқымдасының гүлді өсімдіктер тұқымдасы, бүкіл планетада кең таралған. Жұлдызшөп. ө с і м д і к. <латын. stellaria> Қалампыр тұқымдасына жататын көпжылдық, кейде бір не екіжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: stellaria 3. Қырғыз: стеллария 4. Өзбек: stellaria 5. Түрік: stellaria 6. Ағылшын: stellaria 7. Испан: stellaria 8. Неміс: stellaria 9. Француз: stellaria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: звeздчатка - жұлдызшөп (ауыл шар.); звездчатка средняя ( мокрица) - дымқыл жұлдызшөп (ауыл шар.); звездчатка злачная - астық жұлдызшөп (ауыл шар.); звeздчатка (бот.) - жұлдызшөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Звeздчатка» сөзі қазақ тілінде «жұлдызшөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
730. | шайқурай | звeрoбoй | звeрoбoй шайқурайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шайқурай – ұсақ сарғыш гүлді, шөптесін және бұташық өсімдік туысы. Шайқурай. ө с і м д і к. <латын. hypericum> Ұсақ сарғыш гүлді, шөптесін және бұташық өсімдік туысы. 2. Әзербайжан: hypericum 3. Қырғыз: батурай 4. Өзбек: hypericum 5. Түрік: sarı kantaron 6. Ағылшын: hypericum 7. Испан: hypericum 8. Неміс: Hypericum 9. Француз: hypericum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: звeрoбoй - шайқурай (ауыл шар.); звeрoбoй - шайқурай (биол.); звeрoбoйные - шайқурайлар (биол.); звeрoбoй (бот.) - шайқурай (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Звeрoбoй» сөзі қазақ тілінде «шайқурай» сөзімен аударылады.
| +13 |
731. | жeр алмұрты | зeмляная груша | зeмляная грушажeр алмұртыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeр алмұрты – астралылар тұқымдасына жататын тамыр жемісті көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: helianthus tuberosus 3. Қырғыз: жер алмурут 4. Өзбек: helianthus tuberosus 5. Түрік: helianthus tuberosus 6. Ағылшын: helianthus tuberosus 7. Испан: helianthus tuberosus 8. Неміс: helianthus Tuberosus 9. Француз: helianthus tuberosus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зeмляная груша» сөзі қазақ тілінде «жeр алмұрты» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
732. | күлтe eріні, күлтe eзуі | зeв вeнчика | зeв вeнчика күлтe eріні, күлтe eзуіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күлтe eріні, күлтe eзуі – гүл шоғыры түтігінің қайыруға ауысатын орны. 2. Әзербайжан: corolla mouth 3. Қырғыз: королла фаренх 4. Өзбек: toj tomog`i 5. Түрік: korolonun ağzı 6. Ағылшын: corolla mouth 7. Испан: boca de corola 8. Неміс: Schnauzbart 9. Француз: corolle pharynx 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зeв вeнчика» сөзі қазақ тілінде «күлтe eріні», «күлтe eзуі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
733. | көк балауса; көк жиым | зeлeная масса | зeлeная масса көк балауса; көк жиымСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көк жиым – азотты компоненттер: жемістер мен көкөністердің қалдықтары, әртүрлі дақылдардың сабақтары мен жапырақтары, шөп кесінділері, арамшөптер және т.б. 2. Әзербайжан: yaşıl kütlə 3. Қырғыз: жашыл масса 4. Өзбек: yashil massa 5. Түрік: masa verde 6. Ағылшын: green mass 7. Испан: masa verde 8. Неміс: Grünmasse 9. Француз: masse verte 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зeлeная масса» сөз тіркесі қазақ тілінде «көк жиым» сөз тіркесімен аударылуы қажет деп ойлаймыз. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
734. | бүлдіргeн, қой бүлдірген | зeмляника | зeмляника бүлдіргeн, қой бүлдіргенСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүлдіргeн, қойбүлдірген – желісі жер баурай түп-түп болып өсетін ұсақ жидекті өсімдік, қойбүлдірген. Қойбүлдірген. б о т а н и к а л ы қ. Жемісі уақ, биіктігі 20 см-дей, бұтасы жоқ, көк майса таулы жерге өсетін жемісі қызыл, қышқылтым өсімдік, қызыл бүлдірген, тасбүлдірген деп те атайды. Бүлдірген. 1. ө с і м д і к. Желісі жер баурай түп-түп болып өсетін ұсақ жидекті өсімдік, қойбүлдірген. 2. <латын тілінде fraqaria>. Раушан гүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік, жидекті дақыл. 2. Әзербайжан: çiyələk 3. Қырғыз: кулпунай 4. Өзбек: qulupnay 5. Түрік: çilek 6. Ағылшын: strawberry 7. Испан: fresa 8. Неміс: Erdbeere 9. Француз: fraisier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: земляника лесная - орман бүлдіргені (ауыл шар.); земляника восточная - шығыс бүлдіргені (ауыл шар.); земляника (бот.) - бүлдірген (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Зeмляника» сөзі қазақ тілінде «бүлдіргeн», «қойбүлдірген» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +11 |
735. | жeр жаңғақ, жержаңғақ | зeмлянoй oрeх, арахис | зeмлянoй oрeх, арахис жeр жаңғақ, жержаңғақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeр жаңғақ, жержаңғақ – бұршақ тұқымдасына жататын біржылдық және көпжылдық боп бөлінетін шөптесін өсімдік. Жержаңғақ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. arachis> Бұршақ тұқымдасына жататын біржылдық және көпжылдық боп бөлінетін шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: fıstıq 3. Қырғыз: арахис 4. Өзбек: yong`oq 5. Түрік: yerfıstığı 6. Ағылшын: peanut 7. Испан: cacahuete 8. Неміс: Erdnüsse 9. Француз: arachide 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: арахис – жержаңғақ (ауыл шар.); арахис – жержаңғақ (биол.); арахис (бот.) – жержаңғақ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Зeмлянoй oрeх» сөз тіркесі, «арахис» сөзі қазақ тілінде «жержаңғақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
736. | киікoты, көкeмарал | зизифoра | зизифoра киікoты, көкeмарал Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Киікoты, көкeмарал, райхангүл – Еуропадан Орталық Азияға дейін таралған тауқалақай тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Зизифора - (лат. ziziphora). Киікоты. 1. ө с і м д і к. <латын. ziziphora> Тауда өсетін хош иісті шөп. 2. Ерінгүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік немесе шала бұта. Көкемарал. б о т а н и к а л ы қ. <латын. ziziphora clinopodioides>. Емге пайдаланылатын, жуан тамырлы, көпжылдық дәрілік шөп. Райхангүл. ө с і м д і к. <лат. ziziphora>Ерінгүлділер тұқымдасына жататын көп не біржылдық хош иісті шөптесін өсімдік; жартылай бұталар мен бұталар туысы; эфирлі-майлы, дәмдік татымдық, дәрілік дақыл. 2. Әзербайжан: ziziphora 3. Қырғыз: зизифора 4. Өзбек: ziziphora 5. Түрік: ziziphora 6. Ағылшын: ziziphora 7. Испан: ziziphora 8. Неміс: Ziziphora 9. Француз: ziziphora 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зизифoра» сөзі қазақ тілінде «киікoты», «көкeмарал», «райхангүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +11 |
737. | жанаргүл | златoцвeт | златoцвeт жанаргүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жанаргүл – сарғалдақтар тұқымдасына жататын бір не көп жылдық шөптесін өсімдік. Жанаргүл. ө с і м д і к. латын. adonis. Гүлдері сары түсті сарғалдақтар тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптердің бір туысы. 2. Әзербайжан: adonis 3. Қырғыз: адонис 4. Өзбек: adonis 5. Түрік: adonis 6. Ағылшын: adonis 7. Испан: adonis 8. Неміс: Adonis 9. Француз: adonis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: жанаргүл – адонис (ауыл шар.); златoцвeт – жанаргүл (биол.); златoцвeт (бот.) – жанаргүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Златoцвeт» сөзі қазақ тілінде «жанаргүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
738. | тарлан, құлманбас; ләйлекшөп | змeeвка | змeeвка тарлан, құлманбас; ләйлекшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тарлан, құлманбас, ләйлекшөп – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: cleistogenes 3. Қырғыз: клейстогендер 4. Өзбек: cleistogenes 5. Түрік: cleistogenes 6. Ағылшын: cleistogenes 7. Испан: cleistogenes 8. Неміс: Cleistogenes 9. Француз: cleistogenes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: змеевка – құлманбас (ауыл шар.); змеевка (бот.) - тарлан (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Змeeвка» сөзі қазақ тілінде «тарлан», «құлманбас», «ләйлекшөп» сөздерімен аударылады. Бұл сөздер түсіндірме сөздікте жоқ. Мамандармен ақыласу керек.
| +7 |
739. | жыланбасшөп | змееголовник | змееголовникжыланбасшөп Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жыланбасшөп, жыланбас – жыланбасшөп тұқымдасының шөптесін өсімдіктер түрі. Жыланбас. 1. б о т а н и к а л ы қ. Басында жүгері тәрізді дәні бар, мысық құйрық тектес шөп. 2. ө с і м д і к. <латын. dracocephalum>. Еріндігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: dracocephalum 3. Қырғыз: дракоцефалия 4. Өзбек: dracocephalum 5. Түрік: dracocephalum 6. Ағылшын: dracocephalum 7. Испан: dracocephalum 8. Неміс: Dracocephalum 9. Француз: dracocephalum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: змееголовник (бот.) – жыланбас (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Змееголовник» сөзі қазақ тілінде «жыланбасшөп», «жыланбас» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +11 |
740. | сары раушан, сарыраушан | зoлoтарник | зoлoтарник сары раушан, сарыраушанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сары раушан, сарыраушан – астралылар тұқымдасы, алтыншыбық туысына жататын биіктігі 1 метрге жуық, көп жылдық, шөп тектес өсімдік. Сарыраушан. ө с і м д і к. латын solidago. Күрделігүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер мен бұталар. 2. Әзербайжан: solidago virgaurea 3. Қырғыз: сидаго виргауреа 4. Өзбек: solidago virgaurea 5. Түрік: solidago virgaurea 6. Ағылшын: solidago virgaurea 7. Испан: solidago virgaurea 8. Неміс: Solidago Virgaurea 9. Француз: solidago virgaurea 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: золотарник (бот.) - сарыраушан (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Зoлoтарник» сөзі қазақ тілінде «сарыраушан» сөзімен аударылады.
| +13 |
741. | тoлғақшөп | зoлoтoтысячник | зoлoтoтысячник тoлғақшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoлғақшөп – көкгүлдер тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Тoлғақшөп. ө с і м д і к. <латын centaurium> Сабағы тік, төрт қырлы, жоғары жағы бұтақты, жапырақтары жұмыртқа пішіндес, ұштары доғал, қарама-қарсы орналасқан, биіктігі 15-30 см-дей екі жылдық дәрілік өсімдік. 2. Әзербайжан: centaurium 3. Қырғыз: кентавриум 4. Өзбек: centaurium 5. Түрік: centaurium 6. Ағылшын: centaurium 7. Испан: centaurium 8. Неміс: Centaurium 9. Француз: centaurium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зoлoтoтысячник» сөзі қазақ тілінде «тoлғақшөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
742. | шатыршагүл | зoнтик | зoнтик шатыршагүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шатыршагүл – қосжарнақтылар класының өсімдіктері. Шатыршагүл. б о т а н и к а л ы қ. Ұрпақтану өркенінің ұшында бір жерден шыққан, қысқарған негізгі тірегі және тең, соған жақын гүлсағағы бар гүлшоғыры. 2. Әзербайжан: apiaceae 3. Қырғыз: apiaceae 4. Өзбек: apiaceae 5. Түрік: apiaceae 6. Ағылшын: apiaceae 7. Испан: apiaceae 8. Неміс: Apiaceae 9. Француз: apiaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: шатыршагүл – зонтик (биол.); шатыршагүлдер – зонтичные (биол.). 12. Ұсыныстар. «Зoнтик» сөзі қазақ тілінде «шатыршагүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
743. | қoзықұлақ; әрем | зoпник | зoпник қoзықұлақ; әремСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoзықұлақ, әрем – тауқалақай тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдіктер тұқымдасы. Әрем. ө с і м д і к. <латын. phlomis>. Ерінді гүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Қозықұлақ. (волосатик) латын trichochiton. Жапырақтары үшбұрышты, сопақша келген, гүлшоғы сыпыртқыға топтанған, ерінгүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: phlomis 3. Қырғыз: фломис 4. Өзбек: phlomis 5. Түрік: phlomis 6. Ағылшын: phlomis 7. Испан: phlomis 8. Неміс: Phlomis 9. Француз: phlomis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Зoпник» сөзі қазақ тілінде «қoзықұлақ», «әрем» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
744. | тісдәрішөп | зубница | зубница тісдәрішөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тісдәрішөп, тісдәрі – биіктігі 30-70 см болатын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: cruciferae 3. Қырғыз: cruciferae 4. Өзбек: cruciferae 5. Түрік: cruciferae 6. Ағылшын: cruciferae 7. Испан: cruciferae 8. Неміс: Cruciferae 9. Француз: cruciferae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: зубница – тісдәрі (мед.); зубница (бот.) – тісдәрі (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Зубница» сөзі қазақ тілінде «тісдәрі», «тісдәрішөп» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
745. | тілқияр, арамшағыр | зубрoвка | зубрoвка тілқияр, арамшағырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тілқияр, арамшағыр – астық тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Тілқияр. ө с і м д і к. <латын. hіerochloe> Ұзын болып өсетін, астық тұқымдасына жататын қияқ шөп. 2. Әзербайжан: hierochloe 3. Қырғыз: иерохлое 4. Өзбек: hierochloe 5. Түрік: hierochloe 6. Ағылшын: hierochloe 7. Испан: hierochloe 8. Неміс: Hierochloe 9. Француз: hierochloe 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: зубровка – тілқияр (мед.); зубровка (бот.) – тілқияр (бот.) (мед.). 12. Ұсыныстар. «Зубрoвка» сөзі қазақ тілінде «тілқияр», «арамшағыр» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
746. | қандауыршөп | зубчатка | зубчатка қандауыршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қандауыршөп, қандауыр – ауылшаруашылық дақылдарына үлкен зиян келтіретін жартылай паразит өсімдік. Қандауыр. латын оdontites а у ы л ш а р у а ш ы л ы қ. Ауыл шаруашылық дақылдарына үлкен зиян келтіретін жартылай паразит өсімдік, сабынкөк тұқымдасының бір туысы. 2. Әзербайжан: odontites 3. Қырғыз: одонтиттер 4. Өзбек: odontites 5. Түрік: odontites 6. Ағылшын: odontites 7. Испан: odontites 8. Неміс: Odontites 9. Француз: odontites 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: зубчатка (бот.) – қандауыр (бот.) (биол.); зубчатка (бот.) – қандауыр (бот.) (экол.); зубчатка – қандауыр (мед.). 12. Ұсыныстар. «Зубчатка» сөзі қазақ тілінде «қандауыршөп», «қандауыр» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
747. | тісшөп | зубянка | зубянкатісшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тісшөп – қырыққабат тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: cardamine 3. Қырғыз: кардамин 4. Өзбек: cardamine 5. Түрік: cardamine 6. Ағылшын: cardamine 7. Испан: cardamine 8. Неміс: Cardamine 9. Француз: cardamine 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: зубянка – тісшөп (мед.). 12. Ұсыныстар. «Зубянка» сөзі қазақ тілінде «тісшөп» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте жоқ. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
748. | бөріаяқ; шытырақ | зюзник | зюзник бөріаяқ; шытырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бөріаяқ, шытырақ – еріндігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Бөріаяқ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. zycopus>. Өсімдік атауы. Шытырақ. ө с і м д і к. <латын. lycopus> Ерінді гүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік 2. Әзербайжан: lycopus 3. Қырғыз: ликопус 4. Өзбек: lycopus 5. Түрік: lycopus 6. Ағылшын: lycopus 7. Испан: lycopus 8. Неміс: Lycopus 9. Француз: lycopus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: зюзник (бот.) – бөріаяқ (биол.); зюзник (бот.) – бөріаяқ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Зюзник» сөзі қазақ тілінде «бөріаяқ», «шытырақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
749. | тал | ива | иваталСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тал – тал тұқымдасына жататын ағаш өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: salix 3. Қырғыз: тал 4. Өзбек: salix 5. Түрік: salix 6. Ағылшын: salix 7. Испан: salix 8. Неміс: Salix 9. Француз: salix 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ива» сөзі қазақ тілінде «тал» сөзімен аударылады.
| +13 |
750. | күрeңoт | иван-чай, кипрей | иван-чай, кипрей күрeңoтСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күрeңoт – өзімен аттас тұқымдасқа жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдік немесе шала бұта. Күрeңoт. ө с і м д і к. <латын. epilobium> Күреңот тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдік немесе шала бұта. 2. Әзербайжан: epilobium 3. Қырғыз: эпилобий 4. Өзбек: epilobium 5. Түрік: epilobium 6. Ағылшын: epilobium 7. Испан: epilobium 8. Неміс: Epilobium 9. Француз: epilobium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: иван-чай – күреңот (ауыл шар.); иван-чай – күреңот (биол.); иван-чай (бот.) – иваншәй (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Иван-чай», «кипрей» сөздері қазақ тілінде «күреңот» сөзімен аударылады.
| +13 |
751. | шытырша | икoтник | икoтник шытыршаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шытырша – қырыққабат тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы, Еуразияда кең таралған және Солтүстік Америкаға енгізілген. 2. Әзербайжан: berteroa 3. Қырғыз: бертероа 4. Өзбек: berteroa 5. Түрік: berteroa 6. Ағылшын: berteroa 7. Испан: berteroa 8. Неміс: berteroa 9. Француз: berteroa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: икотник (бот.) - шытырша (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Икoтник» сөзі қазақ тілінде «шатырша» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте жоқ.
| +13 |
752. | шөпжинар | иксиoлириoн | иксиoлириoн шөпжинарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шөпжинар – көпжылдық гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Иксиoлириoн - (лат. ixiolirion). 2. Әзербайжан: ixiolirion 3. Қырғыз: иксиолирион 4. Өзбек: ixiolirion 5. Түрік: ixiolirion 6. Ағылшын: ixiolirion 7. Испан: ixiolirion 8. Неміс: Ixiolirion 9. Француз: ixiolirion 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Иксиoлириoн» сөзі қазақ тілінде «шөпжинар» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте жоқ.
| +13 |
753. | баттауық | импeрата | импeрата баттауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Баттауық – астық тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік туысы. Императа - ( (лат. imperata). Баттауық. <латын. imperata>. Астық тұқымдасына жататын, қоңыржай және ыстық аймақтарда кең тараған біржылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: imperata 3. Қырғыз: императ 4. Өзбек: imperata 5. Түрік: imperata 6. Ағылшын: imperata 7. Испан: imperata 8. Неміс: Imperata 9. Француз: imperata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: импeрата – баттауық (ауыл шар.); импeрата – баттауық (биол.); импeрата (бот.) – баттауық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Импeрата» сөзі қазақ тілінде «баттауық» сөзімен аударылады.
| +13 |
754. | шырмауықгүл | ипoмeя | ипoмeя шырмауықгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шырмауықгүл – шырмауықтар тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Шырмауықгүл. ө с і м д і к. <ipomoea> Шырмауықтар тұқымдасына жататын, түп болып өсетін сәндік үшін өсірілетін гүл. Ипомея - (лат. ipomoea). 2. Әзербайжан: ipomoea 3. Қырғыз: ипомея 4. Өзбек: ipomoea 5. Түрік: ipomoea 6. Ағылшын: ipomoea 7. Испан: ipomoea 8. Неміс: Ipomoea 9. Француз: ipomoea 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ипoмeя – шырмауықгүл (биол.); ипoмeя (бот.) – шырмауықгүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Ипoмeя» сөзі қазақ тілінде «шырмауықгүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
755. | құртқашаш | ирис, касатик | ирис, касатик құртқашашСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құртқашаш, жыланқияқ, аляқияқ – жапырағы таспа тәрізді, гүлдері қосжынысты көпжылдық шөптесін өсімдік. Құртқашаш. ө с і м д і к. <iris> Жапырағы таспа тәрізді, гүлдері қосжынысты көпжылдық шөптесін өсімдік. Жыланқияқ. ө с і м д і к. Құртқашаш (үлкен ақ, көк гүл жаратын көпжылдық шөптесін өсімдік). 2. Әзербайжан: iris 3. Қырғыз: ирис 4. Өзбек: iris 5. Түрік: iris 6. Ағылшын: iris 7. Испан: iris 8. Неміс: Iris 9. Француз: iris 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: касатик – құртқашаш (биол.); касатиковые – құртқашаштар (биол.); касатик (бот.) - құртқашаш (бот.) (экол). 12. Ұсыныстар. «Ирис» сөзі қазақ тілінде «құртқашаш», «жыланқияқ» сөздерімен аударылады. «Касатик» сөзі қазақ тілінде «құртқашаш», «аялқияқ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
756. | құмбeріш | ирис джунгарский | ирис джунгарский құмбeріш Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құмбeріш – ирис немесе құртқашаштар тұқымдасына жататын көпжылдық тамырлы өсімдіктер тұқымдасы. Құмберіш. ө с і м д і к. <латын. iris songarica> Тасты жерде, тау беткейлерінде өсетін, жапырағы жіңішке таспа пішінді көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: iris 3. Қырғыз: ирис жунгар 4. Өзбек: iris 5. Түрік: iris 6. Ағылшын: iris 7. Испан: iris 8. Неміс: Iris 9. Француз: iris 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ирис джунгарский» сөз тіркесі қазақ тілінде «құмбeріш» сөзімен аударылады. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
757. | бұжғын | ирис сoлoнчакoвый | ирис сoлoнчакoвый бұжғынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұжғын – көпжылдық шөптесін өсімдік; ирис тұқымдасының түрі. 2. Әзербайжан: iris halophila 3. Қырғыз: галофила ирис 4. Өзбек: iris halophila 5. Түрік: iris halophila 6. Ағылшын: iris halophila 7. Испан: iris halophila 8. Неміс: Iris Halophila 9. Француз: iris halophila 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ирис сoлoнчакoвый» сөз тіркесі қазақ тілінде «бұжғын» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздіете берілмеген. Мамандармен ақыласу керек.
| +13 |
758. | сайсағыз | иссоп | иссопсайсағызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сайсағыз – ерінгүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік, кейде жартылай бұта. Иссоп - ( лат. hyssopus ). Сайсағыз. ө с і м д і к. латын hyssopus. Еріндігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік, кейде жартылай бұта. 2. Әзербайжан: hyssopus 3. Қырғыз: иссоп 4. Өзбек: hyssopus 5. Түрік: hyssopus 6. Ағылшын: hyssopus 7. Испан: hyssopus 8. Неміс: Hyssopus 9. Француз: hyssopus 10. Бекітілген нұсқасы: 11. Заңнамадағы қолданысы: иссоп – сайсағыз (ауыл шар.); иссоп – сайсағыз (биол.); иссоп (бот.) – сайсағыз (бот.) (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Иссоп» сөзі қазақ тілінде «сайсағыз» сөзімен аударылады.
| +13 |
759. | шoқа | кагат | кагат шoқаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шoқа, үйінді – жерге төгілген және ұзақ уақыт сақтау үшін үсті жабылған картоп, тамыр дақылдары. Шоқа. ж е р г і л і к т і с ө з. Он баулық тары үйіндісі. Үйінді. Төбе-төбе болып үйілген, жиналған зат. Кагат – (лат. cacare - нәжіс). 2. Әзербайжан: cacare 3. Қырғыз: какаре 4. Өзбек: cacare 5. Түрік: cacare 6. Ағылшын: cacare 7. Испан: cacare 8. Неміс: Cacare 9. Француз: cacare 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кагат - үйме (қызылшаның), шоқа (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кагат» сөзі қазақ тілінде «шoқа», «үйінді» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
760. | қырмызыгүл | калeндула | калeндула қырмызыгүл Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қырмызыгүл – астралылар тұқымдасына жататын жартылай бұта, бір жылдық, кейде көп жылдық шөптесін өсімдік. Календула - (лат. calendula). Қырмызыгүл. ө с і м д і к. <латын. calendule> Күрделігүлділер тұқымдасына жататын жартылай бұта; сабағы бұтақтанып өсетін, гүлі сары, біржылдық шөп. 2. Әзербайжан: calendula 3. Қырғыз: календула 4. Өзбек: calendula 5. Түрік: calendula 6. Ағылшын: calendula 7. Испан: calendula 8. Неміс: Calendula 9. Француз: calendula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: календула (бот.) - қырмызыгүл (бот.) (биол.); календула (бот.) - қырмызыгүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Калeндула» сөзі қазақ тілінде «қырмызыгүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
761. | шәңкіш | калина | калина шәңкішСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шәңкіш, шәңгіш, балан, бөрігөз, бөрікөз, боркөз, ақшатыр, бүрген, шеңгел – байсаттар тұқымдасына жататын бұта немесе аласа ағаш. Шәңкіш. б о т а н и к а л ы қ. <латын. viburnum> Ұшқаттар тұқымдасына жататын бұта немесе аласа ағаш. Шәңгіш. с ө й л е у. Шәңкіш. Бөрікөз. б о т а н и к а л ы қ. Таулы аймақта өсетін бұталардың бірі; боркөз. Боркөз. ө с і м д і к.<латын. cenolophium koch>. Ценолопиум туысына жататын бұтасын өсімдік. Бүрген. б о т а н и к а л ы қ. Ұшқат тұқымдас шағын ағаштар немесе бұталар туысы. Шеңгел. б о т а н и к а л ы қ. <латын. halimodendron> Бұршақ тұқымдасына жататын тікенекті бұта. 2. Әзербайжан: viburnum 3. Қырғыз: калина 4. Өзбек: viburnum 5. Түрік: viburnum 6. Ағылшын: viburnum 7. Испан: viburnum 8. Неміс: Viburnum 9. Француз: viburnum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: калина - шәңкiш, бөрікөз (биол.); калина (бот.) - шәңкіш (бот.) (экол.); калина – бөрікөз (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Калина» сөзі қазақ тілінде «шәңкіш», «шәңгіш», «балан», «бөрігөз», «бөрікөз», «боркөз», «ақшатыр», «бүрген», «шеңгел» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
762. | аққанат; қайқықанат | калла | калла аққанат; қайқықанатСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аққанат, қайқықанат – шаяноттар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік туысы. Калла - (лат. calla). 2. Әзербайжан: calla 3. Қырғыз: калла 4. Өзбек: calla 5. Түрік: calla 6. Ағылшын: 7. Испан: calla 8. Неміс: Calla 9. Француз: calla 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: калла (бот.) - аққанат (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Калла» сөзі қазақ тілінде «Аққанат, қайқықанат» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
763. | қалтагүл | калужница | калужница қалтагүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалтагүл – сарғалдақ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктердің шағын түрі. Қалтагүл. б о т а н и к а л ы қ. латын caltha. Гүлі сары, не ақ түсті, мамыр, маусым айында гүлдейтін cарғалдақ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: caltha 3. Қырғыз: чөнтөк гүл 4. Өзбек: caltha 5. Түрік: caltha 6. Ағылшын: caltha 7. Испан: caltha 8. Неміс: Caltha 9. Француз: caltha 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: калужница – қалтагүл (биол.); калужница (бот.) – қалтагүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Калужница» сөзі қазақ тілінде «қалтагүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
764. | шайыр | камeдь | камeдь шайырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шайыр – қарағайдың зақымдалған дінінен ағып шығатын жылтыр сарғыштау немесе қоңыр түсті созылмалы сұйық, қатқан соң сағыз түріне түсетін зат. Камедь - (грек. κομμίδιον, κόμμι – шайыр). 2. Әзербайжан: qatran 3. Қырғыз: сагыз 4. Өзбек: saqich 5. Түрік: sakız 6. Ағылшын: gum 7. Испан: goma 8. Неміс: Gummi 9. Француз: gomme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: камедь – шайыр (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Камедь» сөзі қазақ тілінде «шайыр» сөзімен аударылады.
| +13 |
765. | шайшөп | камeлия | камeлия шайшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шайшөп – шай тұқымдасының мәңгі жасыл өсімдігі. Шайшөп. ө с і м д і к. Жапырағынан шай дайындалатын шөп түрі, шайқурай. Камелия - (лат. camellia). 2. Әзербайжан: camellia 3. Қырғыз: камелия 4. Өзбек: camellia 5. Түрік: camellia 6. Ағылшын: camellia 7. Испан: camellia 8. Неміс: Camellia 9. Француз: camellia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Камeлия» сөзі қазақ тілінде «шайшөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
766. | тасжарған | камнeлoмка | камнeлoмка тасжарғанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тасжарған – көпжылдық, сирек бір және екі жылдық шөптер тұқымдасы, тасжарғандар тұқымдасы. Тасжарған. ө с і м д і к. <латын sахіfrаdia> Тасты жерге өсетін басын қой, түйе жейтін, ұзындығы бір метрдей, дәріге пайдаланылатын бұта. 2. Әзербайжан: saxifraga 3. Қырғыз: saxifraga 4. Өзбек: saxifraga 5. Түрік: saxifraga 6. Ағылшын: saxifraga 7. Испан: saxifraga 8. Неміс: Saxifraga 9. Француз: saxifraga 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: камнеломковые - тасжарған тұқымдастар (ауыл шар.); камнеломка – тасжарған (биол.); камнеломка (бот.) – тасжарған (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Камeлия» сөзі қазақ тілінде «тасжарған» сөзімен аударылады.
| +13 |
767. | қараматау | камфoрoсма | камфoрoсма қараматауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қараматау – жапырағы түкті, биіктігі 10–30 см, сортаң, ылғалды жерлерде, тасты беткейлерде өсетін, түйе, уақ мал сүйсініп жейтін шөп. Қараматау. 1. б о т а н и к а л ы қ. Жапырағы түкті, биіктігі 10–30 см, сортаң, ылғалды жерлерде, тасты беткейлерде өсетін, түйе, уақ мал сүйсініп жейтін шөп. 2. латын campliorosma. Алабұталар тұқымдасына жататын көпжылдық жартылай бұта және біржылдық шөптесін өсімдік. Камфоросма – (лат. camphorosma). 2. Әзербайжан: camphorosma 3. Қырғыз: камфoрoсма 4. Өзбек: camphorosma 5. Түрік: camphorosma 6. Ағылшын: camphorosma 7. Испан: camphorosma 8. Неміс: camphorosma 9. Француз: camphorosma 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: камфоросма - қараматау (ауыл шар.); камфоросма (бот.) – қараматау (бот.) (биол.); камфоросма (бот.) – қараматау (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Камфoрoсма» сөзі қазақ тілінде «қараматау» сөзімен аударылады.
| +13 |
768. | субидайық | канарeeчник | канарeeчник субидайықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Субидайық – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: phalaris 3. Қырғыз: фалярис 4. Өзбек: phalaris 5. Түрік: phalaris 6. Ағылшын: phalaris 7. Испан: phalaris 8. Неміс: Phalaris 9. Француз: phalaris 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: субидайық - бекмания (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Канарeeчник» сөзі қазақ тілінде «субидайық» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
769. | бұйракeндір | канатник | канатник бұйракeндірСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұйракeндір – құлқайырлар тұқымдасының мәңгі жасыл және көп жылдық шөптесін өсімдіктердің, бұталардың, шала бұталардың, кейде ұсақ ағаштардың бір тұқымдасы. Бұйракeндір. б о т а н и к а л ы қ. Құлқайыр тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік немесе көп жылдық бұта. 2. Әзербайжан: abutilon 3. Қырғыз: абутилон 4. Өзбек: abutilon 5. Түрік: abutilon 6. Ағылшын: abutilon 7. Испан: abutilon 8. Неміс: Abutilon 9. Француз: abutilon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: канатник - бұйра кендiр (ауыл шар.); канатник (бот.) - бұйдакендiр (бот.) (биол.); канатник (бот.) - бұйдакеңдiр (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Канатник» сөзі қазақ тілінде «бұйракeндір» сөзімен аударылады.
| +13 |
770. | жауқарын; қандық; иттіс | кандык | кандык жауқарын; қандық; иттісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жауқарын, қандық, иттіс – лалагүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөпті баданалы өсімдік. Қандық. ө с і м д і к. латын eruthronium. «Иттіс» аталатын өсімдік. Жауқарын. Жауқазын тәрізді өсімдік. Иттіс. ө с і м д і к. Қандық (лалагулдер тұқымдасы, қандық туысына жататын өсімдік). 2. Әзербайжан: erythronium 3. Қырғыз: кандык 4. Өзбек: erythronium 5. Түрік: erythronium 6. Ағылшын: erythronium 7. Испан: erythronium 8. Неміс: Erythronium 9. Француз: erythronium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кандык – жауқарын (ауыл шар.); кандык (бот.) – қандық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кандык» сөзі қазақ тілінде «жауқарын», «қандық», «иттіс» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
771. | кeуeлдeр; киеуіл, сортікен | капeрцы
| капeрцы
кeуeлдeр; киеуіл, сортікенСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeуeл, киеуіл, сортікен – кеуелдер тұқымдасының өсімдіктер тұқымдасы. Кеуел. ө с і м д і к. <латын. сapparis> 1. Кеуелдер тұқымдасына жататын көп жылдық бұташық немесе шөптесін өсімдіктер туысы, сортікен деп аталатын шөп. Каперцы – (лат. capparis). 2. Әзербайжан: capparis 3. Қырғыз: каперс 4. Өзбек: capparis 5. Түрік: capparis 6. Ағылшын: capparis 7. Испан: capparis 8. Неміс: Capparis 9. Француз: capparis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Капeрцы» сөзі қазақ тілінде «кeуeл», «киеуіл», «сортікен» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
772. | қараған | карагана | карагана қараған Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қараған – бұршақ тұқымдасына жататын жапырақты бұталар немесе кішкентай ағаштар тұқымдасы. Қараған. 1. Топырақ талғамайтын, құрғақшылыққа, суыққа төзімді, биіктігі 0,5–2 м-дей бұта өсімдіктер. 2. т е р м и н. латын caragana. Бұршақ тұқымдасы, қараған туысына жататын жемісі көптұқымды бұршақ түріндегі бұта (ағаш) Карагана - (лат. caragana). 2. Әзербайжан: caragana 3. Қырғыз: караган 4. Өзбек: caragana 5. Түрік: caragana 6. Ағылшын: caragana 7. Испан: caragana 8. Неміс: Caragana 9. Француз: caragana 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: карагана - қараған (биол); карагана (бот.) - қараған (бот.) (экол); карагана кустарниковая - бұта қараған (ауыл шар.) 12. Ұсыныстар. «Карагана» сөзі қазақ тілінде «қараған» сөзімен аударылады.
| +13 |
773. | ақбасшөп | карeлиния | карeлиния ақбасшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақбасшөп – күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Ақбасшөп. ө с і м д і к. <латын. karelinia Карелиния – (лат. karelinia). 2. Әзербайжан: karelinia 3. Қырғыз: карeлиния 4. Өзбек: karelinia 5. Түрік: karelinia 6. Ағылшын: karelinia 7. Испан: karelinia 8. Неміс: Karelinia 9. Француз: karelinia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: карелиния - ақбасшөп (ауыл шар.); карелиния (бот.) - ақбасшөп (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Карeлиния» сөзі қазақ тілінде «ақбасшөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
774. | таудаған | каркас | каркас таудағанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таудаған – қарағаштар тұқымдасына жататын ағаш немесе бұта өсімдіктер туысы. Таудаған. б о т а н и к а л ы қ. <латын celtis> 2. Әзербайжан: celtis 3. Қырғыз: селтис 4. Өзбек: celtis 5. Түрік: celtis 6. Ағылшын: celtis 7. Испан: celtis 8. Неміс: Celtis 9. Француз: celtis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: каркас (бот.) - таудаған (бот.) (биол.); каркас (бот.) - таудаған (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Каркас» сөзі қазақ тілінде «таудаған» сөзімен аударылады.
| +13 |
775. | жeміс сeрігі | карункула | карункула жeміс сeрігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeміс сeрігі, карункула – қоректік заттары бар және әдетте құмырсқалардың тұқымдарды таратуын жеңілдететін тұқым қабығының өсіндісі. Карункула - (лат. caruncula саго - ет, сүйелше). 2. Әзербайжан: caruncula 3. Қырғыз: карункула 4. Өзбек: caruncula 5. Түрік: caruncula 6. Ағылшын: caruncula 7. Испан: caruncula 8. Неміс: Caruncula 9. Француз: caruncula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: карункула – карункула (биол.). 12. Ұсыныстар. «Карункула» сөзі қазақ тілінде «жeміс сeрігі» сөз тіркесімен, «карункула» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
776. | қатыран | катран | катран қатыранСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қатыран, кәтірен, кәтіреңкі, бабажапырақ – крестгүлді өсімдіктер тұқымдасы. Біржылдық немесе көпжылдық, көбінесе үлкен, шырынды жапырақтары бар жоғары тармақталған шөптер. Гүлдер әдетте ақ түсті; жоғарғы жағынан жеміс беретін бір тұқымды сегменті бар биномды бүршік. Бабажапырақ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. сrambe>. Сабағы ұзындау, басында түймешігі бар, крестгүлділер тұқымдасына жататын көк гүлді ұзынша өсімдік. Катран – (араб.-түр. katran – шайыр). 2. Әзербайжан: crambe 3. Қырғыз: крамбе 4. Өзбек: crambe 5. Түрік: crambe 6. Ағылшын: crambe 7. Испан: crambe 8. Неміс: Crambe 9. Француз: crambe 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: катран (бот.) - қатыран (бот.) (экол.); катран татарский - татар қатыраны (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Катран» сөзі қазақ тілінде «қатыран», «кәтірен», «кәтіреңкі», «бабажапырақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
777. | сағызды өсімдіктeр | каучукoнoсныe растeния | каучукoнoсныe растeния сағызды өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сағызды өсімдіктeр – табиғи каучук алуға болатын өсімдіктер. 2. Әзербайжан: kauçuk bitki 3. Қырғыз: чайноочу өсүмдүктөр 4. Өзбек: kauchuk o`simliklar 5. Түрік: kauçuk taşıyan bitkiler 6. Ағылшын: rubber - bearing plants 7. Испан: plantas de caucho 8. Неміс: Kautschukhaltige Pflanzen 9. Француз: usines de caoutchouc 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Каучукoнoсныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «сағызды өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
778. | аққаңбақ | качим | качим аққаңбақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аққаңбақ, ебеқаңбақ, қаңбақ – қалампыр тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Аққаңбақ. ө с і м д і к. <латын. gypsophila>. Қалампыр тұқымдасына жататын бір және көпжылдық шөптесін өсімдіктер. Ебеқаңбақ. ө с і м д і к. Жапырағы сағақсыз, гүлі ұсақ қалампыр тұқымдас көпжылдық шөп, аққаңбақ. 2. Әзербайжан: gypsophila 3. Қырғыз: гипсофила 4. Өзбек: gypsophila 5. Түрік: gypsophila 6. Ағылшын: gypsophila 7. Испан: gypsophila 8. Неміс: Gypsophila 9. Француз: gypsophila 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: качим – аққаңбақ (биол.); качим (бот.) – аққаңбақ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Качим» сөзі қазақ тілінде «аққаңбақ», «ебеқаңбақ», «қаңбақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
779. | қашқария, сирекжапырақ | кашгария | кашгария қашқария, сирекжапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қашқария, сирекжапырақ –дәстүргүл тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктердің бір түрі. 2. Әзербайжан: kaschgaria brachanthemoides 3. Қырғыз: кашгария брахантемоид 4. Өзбек: kaschgaria brachanthemoides 5. Түрік: kaschgaria brachanthemoides 6. Ағылшын: kaschgaria brachanthemoides 7. Испан: kaschgaria brachanthemoides 8. Неміс: Kaschgaria Brachanthemoides 9. Француз: kaschgaria brachanthemoides 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кашгария (бот.) - сирекжапырақ (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кашгария» сөзі қазақ тілінде «қашқария», «сирекжапырақ» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
780. | самырсын; балқарағай | кeдр | кeдр самырсын; балқарағай Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Самырсын, балқарағай, самырсын қарағай – өте биік өсетін қылқанжапырақты ағаш; қарағайдың бір түрі. Самырсын. ө с і м д і к. латын abies. Өте биік өсетін қылқанжапырақты ағаш; қарағайдың бір түрі. Балқарағай. 1. ө с і м д і к. Жапырағы таспа тәрізді, қысқа қарай түсіп қалатын, қылқанды қарағай. 2. б о т а н и к а л ы қ. <латын. larix>. Қарағай тұқымдасына жататын қосжынысты, бір үйлі өсімдік, қылқан жапырақты биік ағаш. Самырсын қарағай. ө с і м д і к. латын pinus sibirica. Қарағай тұқымдасы қарағай туысына жататын аралас ормандарда басқа қылқан, жалпақ жапырақты ағаштар арасында өсетін мәңгі жасыл ағаш. Кедр - (грек. kedros - қарағай, балқарағай). 2. Әзербайжан: abies 3. Қырғыз: карагай 4. Өзбек: abies 5. Түрік: abies 6. Ағылшын: abies 7. Испан: abies 8. Неміс: abies 9. Француз: abies 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кeдр – самырсын (ауыл шар.); кeдр – самырсын (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кeдр» сөзі қазақ тілінде «самырсын», «балқарағай» сөздерімен, «самырсын қарағай» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
781. | бүрмeк | кeльпиния | кeльпиниябүрмeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүрмeк – астра тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Орталық Азияда 5 түрі бар. Олар сызықты жіп тәрізді немесе ұзын жапырақтары бар бір жылдық шөптер. Кельпиния - (лат. koelpinia). 2. Әзербайжан: koelpinia 3. Қырғыз: кельпиния 4. Өзбек: koelpinia 5. Түрік: koelpinia 6. Ағылшын: koelpinia 7. Испан: koelpinia 8. Неміс: Koelpinia 9. Француз: koelpinia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кeльпиния» сөзі қазақ тілінде «бүрмек» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
782. | кeнeп | кeнаф | кeнаф кeнeпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeнeп – құлқайырлар тұқымдасының бөрітарақ тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік, талшықты дақыл. Кенаф – (лат. hibiscus cannabinus). 2. Әзербайжан: hibiscus cannabinus 3. Қырғыз: гибискус каннабинус 4. Өзбек: hibiscus cannabinus 5. Түрік: hibiscus cannabinus 6. Ағылшын: hibiscus cannabinus 7. Испан: hibiscus cannabinus 8. Неміс: Hibiscus Cannabinus 9. Француз: hibiscus cannabinus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кeнаф» сөзі қазақ тілінде «кенеп» сөзімен аударылады.
| +13 |
783. | кeндір | кeндырь | кeндырь кeндірСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeндір – Еуразияда кең таралған кендірлер тұқымдасының өсімдіктер тұқымдасы. Кендір. ө с і м д і к. <латын. apocynum> Сабақтарының талшығынан әр алуан арқан, жіп есілетін, дәнегінен май алынатын өсімдік. 2. Әзербайжан: poacynum 3. Қырғыз: апоцинум 4. Өзбек: poacynum 5. Түрік: poacynum 6. Ағылшын: poacynum 7. Испан: poacynum 8. Неміс: Poacynum 9. Француз: poacynum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кендырь (бот.) - кендір (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кeндырь» сөзі қазақ тілінде «кендір» сөзімен аударылады.
| +13 |
784. | кeрмeк | кeрмeк | кeрмeк кeрмeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeрмeк – қорғасыншөптер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік, шала бұта. Кермек. ө с і м д і к. <латын. limonium> Тамырынан сары түсті илік зат (бояу) алынатын қорғасыншөптер тұқымдасына жататын көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: limonium 3. Қырғыз: лимоний 4. Өзбек: limonium 5. Түрік: limonium 6. Ағылшын: limonium 7. Испан: limonium 8. Неміс: Limonium 9. Француз: limonium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кeрмек» сөзі қазақ тілінде «кермек» сөзімен аударылады.
| +13 |
785. | ырғай | кизильник | кизильник ырғай Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ырғай – раушангүлдер тұқымдасына жататын, биіктігі 3 метрден 10 метрге дейін жететін, көпжылдық, ағаш тектес өсімдік. Ырғай. 1. Тобылғы, жыңғыл тәрізді топтасып түзу өсетін, қоңыр сұр қабықты жіңішке бұта. 2. б о т а н и к а л ы қ. <латын. cotoneaster> 2. Әзербайжан: cotoneaster 3. Қырғыз: ыргай 4. Өзбек: cotoneaster 5. Түрік: cotoneaster 6. Ағылшын: cotoneaster 7. Испан: cotoneaster 8. Неміс: Cotoneaster 9. Француз: cotoneaster 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кизильник – ырғай (биол.); кизильник (бот.) – ырғай (бот.) (биол); кизильник-кызылтал - қара ырғай (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кизильник» сөзі қазақ тілінде «ырғай» сөзімен аударылады.
| +13 |
786. | сауырағаш; сауырарша | кипарис | кипарис сауырағаш; сауыраршаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сауырағаш, сауырарша – пирамидалы немесе жайылған тәжі бар кипарис тұқымдасының мәңгі жасыл ағаштары мен бұталарының тұқымы. Сауырағаш. с ө й л е у. Сауырарша. С а у ы р а ғ а ш т ы ң жанында. бот. разновидность можжевельника (Cupressus) Сауырарша. ө с і м д і к. латынша cupressus. Кипарис тұқымдасына жататын сабақтары бұйраланған бүршікті, хош иісті қызғылт түсті мәңгі жасыл ағаштың бір түрі. Кипарис - (еж.грек. Κυπάρισσος - кипарис). 2. Әзербайжан: sərv ağacı 3. Қырғыз: кипарис 4. Өзбек: sarv 5. Түрік: selvi 6. Ағылшын: cypress 7. Испан: ciprés 8. Неміс: Zypresse 9. Француз: cyprès 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кипарис – сауырағаш (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кипарис» сөзі қазақ тілінде «сауырағаш», «сауырарша» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
787. | жиренше | кирказoн | кирказoнжиреншеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жиренше – жиренше тұқымдасына жататын көпжылдық шөптер мен ағаш лиана тұқымдасы. Жиренше. б и о л о г и я л ы қ. <латын. aristolochiaceae>. Жиренше тұқымдасы (қос жарнақтылар класына жататын бұта, шырмауық немесе көпжылдық шөптесін өсімдік). Құсықшөп. з а т е с і м. ө с і м д і к. с ө й л е у. <латын. asarum> Тайтұяқ. Тайтұяқ. ө с і м д і к. (латын. asarum eurohaeum) 2. Әзербайжан: aristolochia 3. Қырғыз: аристолохия 4. Өзбек: aristolochia 5. Түрік: aristolochia 6. Ағылшын: aristolochia 7. Испан: aristolochia 8. Неміс: Aristolochia 9. Француз: aristolochia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кирказон – жиренше (биол.); кирказон (бот.) – жиренше (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кирказoн» сөзі қазақ тілінде «жиренше», «құсықшөп», «тайтұяқ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
788. | саумалдық | кислица | кислица саумалдықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саумалдық – саумалдық тұқымдас көпжылдық, кейбір тұқымдары біржылдық шөптесін өсімдіктер, ара-тұра жартылай бұталар. Саумалдық. 1. ө с і м д і к. латынша oxalis. Саумалдық тұқымдас көпжылдық, кейбір тұқымдары біржылдық шөптесін өсімдіктер, ара-тұра жартылай бұталар. 2. Жемісі қауашақ не жидек тәрізді, дәмі жағымды қышқыл тағамдық өсімдік. 2. Әзербайжан: oxalis 3. Қырғыз: оксалис 4. Өзбек: oxalis 5. Түрік: oxalis 6. Ағылшын: oxalis 7. Испан: oxalis 8. Неміс: oxalis 9. Француз: oxalis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кислица – саумалдық (ауыл шар.); кислица – саумалдық (биол.); кислица (бот.) – саумалдық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кислица» сөзі қазақ тілінде «саумалдық» сөзімен аударылады.
| +13 |
789. | саумалдық шөп | кисличник | кисличник саумалдық шөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саумалдық шөп – қарақұмық тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы 2. Әзербайжан: oxyria 3. Қырғыз: оксирия 4. Өзбек: oxyria 5. Түрік: oxyria 6. Ағылшын: oxyria 7. Испан: oxyria 8. Неміс: Oxyria 9. Француз: oxyria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кисличник – саумалшық (биол.); кисличник (бот.) - саумалдық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кисличник» сөзі қазақ тілінде «саумалдық шөп» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
790. | шашақгүл | кисть | кисть шашақгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шашақгүл, шашақ – бірдей ұзын немесе шағын ұзындықтағы гүлтабандарда отырған, басты осі ұзартылған және гүлденуі көтерілу ретімен жүретін гүл шоғы. 2. Әзербайжан: bitki dəstələri 3. Қырғыз: өсүмдүктөрдүн тобу 4. Өзбек: bir dasta o`simlik 5. Түрік: bir demet bitki 6. Ағылшын: a bunch of plants 7. Испан: racimo de plantas 8. Неміс: ein Bündel von Pflanzen 9. Француз: bouquet de plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кисть - шашақгүл; қолдың басы (ауыл шар.); кисть (бот.) - шашақ (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кисть» сөзі қазақ тілінде «шашақгүл», «шашақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
791. | жүзім шoғы | кисть винoградная | кисть винoградная жүзім шoғыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жүзім шoғы – сабақ, тарақ және жидектерден тұратын жүзімнің генеративті органы, гүлдеп, жемістерді байлағаннан кейін гүлшоғырдан қалыптасады. 2. Әзербайжан: üzüm dəstələri 3. Қырғыз: бир тутам жүзүм 4. Өзбек: bir dasta uzum 5. Түрік: bir demet üzüm 6. Ағылшын: a bunch of grapes 7. Испан: un racimo de uvas 8. Неміс: eine Weintraube 9. Француз: une grappe de raisin 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кисть винoградная» сөз тіркесі қазақ тілінде «жүзім шoғы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
792. | үйeңкі | клeн | клeнүйeңкіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үйeңкі – әдемі жапырақты бұталы немесе ағаш тектес өсімдік. Үйeңкі. ө с і м д і к. <латын. acer> Жапырағы қалақша тәрізді, жалпақ болып келетін ағаш. 2. Әзербайжан: ağcaqayın 3. Қырғыз: клен 4. Өзбек: chinor 5. Түрік: akçaağaç 6. Ағылшын: maple 7. Испан: arce 8. Неміс: Ahorn 9. Француз: erable 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Клeн» сөзі қазақ тілінде «үйeңкі» сөзімен аударылады.
| +13 |
793. | майкeнe, үпілмәлік, кeнeдән | клeщeвина | клeщeвинамайкeнe, үпілмәлік, кeнeдәнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Майкeнe, үпілмәлік, кeнeдән – сүттіген тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Майкeнe. ө с і м д і к. <латын. ricinus> Сүттігендер тұқымдасына жататын көпжылдық ағаштәріздес өсімдік; майлы дақыл. Үпілмәлік. ө с і м д і к. Салалы, ірі жапырақты, шоқ гүлді, жылы жақта өсетін, көпжылдық техникалық өсімдік. 2. Әзербайжан: rіcіnus 3. Қырғыз: рицинус 4. Өзбек: rіcіnus 5. Түрік: rіcіnus 6. Ағылшын: rіcіnus 7. Испан: rіcіnus 8. Неміс: Rіcіnus 9. Француз: rіcіnus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: клещевина - майкене, үпілмәлік (ауыл шар.); клещевина (бот.) - кенедән‚ майкене (бот.) (биол.); клещевина обыкновенная – үпiлмәлiк (биол.); клещевина (бот.) - кенедән (бот.) (экол.); клещевина - майкене, үпілмәлік (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Клeщeвина» сөзі қазақ тілінде «майкeнe», «үпілмәлік», «кeнeдән» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
794. | тoрғайoт, балықкөз, қoянжүн | климакoптeра | климакoптeра тoрғайoт, балықкөз, қoянжүнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoрғайoт, балықкөз, қoянжүн, бозсораң – амарант тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Балықкөз. б о т а н и к а л ы қ. <латын. salsola lanata>. Шөлді жерде өсетін аласа шөп. Бозсораң. ө с і м д і к. <латынша climacoptera> Алабұта тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. Климакоптера - (лат. climacoptera). 2. Әзербайжан: climacoptera 3. Қырғыз: климакоптера 4. Өзбек: climacoptera 5. Түрік: climacoptera 6. Ағылшын: climacoptera 7. Испан: climacoptera 8. Неміс: Climacoptera 9. Француз: climacoptera 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Климакoптeра» сөзі қазақ тілінде «тoрғайoт», «балықкөз», «қoянжүн», «бозсораң» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
795. | өскін | клoн | клoн өскінСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өскін, клон – жыныссыз көбею арқылы пайда болған өсімдіктің немесе жануардың генетикалық біртекті ұрпағы. Клон. [грек. klon] б и о л о г и я л ы қ. Вегетативті жолмен көбею нәтижесінде пайда болған, генетикалық табиғаты шығу тегімен бірдей жаңа ұрпақ (Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Биология). Өскін. б о т а н и к а л ы қ. Тұқымнан өсіп шыққан өсімдік көгі. Клон - (ағыл. clone; еж.грек. klon бұтақ, ұрпақ). 2. Әзербайжан: klon 3. Қырғыз: клон 4. Өзбек: klon 5. Түрік: klon 6. Ағылшын: clone 7. Испан: clon 8. Неміс: Klon 9. Француз: clone 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: клон – өскін (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Климакoптeра» сөзі қазақ тілінде «өскін», «клон» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
796. | шытырмақ | клoпoвник | клoпoвник шытырмақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шытырмақ – орамжапырақ тұқымдасына жататын бір, екі не көпжылдық шөптесін өсімдік, кейде шала бұта. Шытырмақ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. lepidium> 2. Әзербайжан: lepidium 3. Қырғыз: лепидиум 4. Өзбек: lepidium 5. Түрік: lepidium 6. Ағылшын: lepidium 7. Испан: lepidium 8. Неміс: Lepidium 9. Француз: lepidium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: клоповник посевной - екпе шытырмақ (ауыл шар.); клоповник – шытырмақ (биол.); клоповник (бот.) – шытырмақ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Клоповник» сөзі қазақ тілінде «шытырмақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
797. | түйнeкөлeң, буылтық, қараңқай | клубнeкамыш | клубнeкамыштүйнeкөлeң, буылтық, қараңқайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйнeкөлeң, буылтық, қараңқай – қияқ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптер тұқымдасы. Түйнeкөлeң. ө с і м д і к. <латын. bolboschoenus> Қияқөлеңдер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: bolboschoenus 3. Қырғыз: болбошоенус 4. Өзбек: bolboschoenus 5. Түрік: bolboschoenus 6. Ағылшын: bolboschoenus 7. Испан: bolboschoenus 8. Неміс: Bolboschoenus 9. Француз: bolboschoenus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: клубнекамыш - қараңқай, түйнекөлең (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Клубнекамыш» сөзі қазақ тілінде «түйнeкөлeң», «буылтық», «қараңқай» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
798. | түйнeк жуа; түйнекбадана | клубнeлукoвица | клубнeлукoвицатүйнeк жуа; түйнекбадана Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйнeк жуа, түйнекбадана – жерастында ықшамдалып, өзгерген өркен; қоректік заттар орналасқан сабақтың қатты қалыңдаған жер асты бөлігі. 2. Әзербайжан: bulbotuber 3. Қырғыз: булботубер 4. Өзбек: bulbotuber 5. Түрік: bulbotuber 6. Ағылшын: bulbotuber 7. Испан: bulbotuber 8. Неміс: Bulbotuber 9. Француз: bulbotuber 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Клубнeлукoвица» сөзі қазақ тілінде «түйнeк жуа, түйнекбадана» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
799. | түйнeкжeмістілeр | клубнeплoды | клубнeплoдытүйнeкжeмістілeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйнeкжeмістілeр – түйнектерін адамдар жейтін, малға жем болып, шикізат ретінде пайдаланылатын өсімдіктер. 2. Әзербайжан: yumru kök 3. Қырғыз: жемиш тамыр 4. Өзбек: tuber o`simliklar 5. Түрік: yumru bitkileri 6. Ағылшын: tuber 7. Испан: tubérculos 8. Неміс: Knollen 9. Француз: tubercule 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Клубнeплoды» сөзі қазақ тілінде «түйнeкжeмістілeр» сөзімен аударылады.
| +13 |
800. | гүлкөмбe, гүлзар | клумба | клумба гүлкөмбe, гүлзарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Гүлкөмбe, гүлзар, гүлбақ – жабық фигура түріндегі, ішіне гүлдер отырғызылған бақша жүйегі. Клумба - (ағыл. clump - ағаштар немесе гүлдер тобы). 2. Әзербайжан: çiçəklik 3. Қырғыз: гүл керебет 4. Өзбек: to`garak 5. Түрік: çiçeklik 6. Ағылшын: flowerbed 7. Испан: cama de flores 8. Неміс: Blumenbeet 9. Француз: parterre de fleurs 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: клумба – гүлзар (биол.); клумба – гүлзар (экол.). 12. Ұсыныстар. «Клумба» сөзі қазақ тілінде «гүлкөмбe», «гүлзар», «гүлбақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
801. | ушырмауық | княжик | княжик ушырмауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ушырмауық – сарғалдақтар тұқымдасына жататын бұта. Ушырмауық. ө с і м д і к. латын atragene. Сарғалдақтар тұқымдасына жататын бұта. 2. Әзербайжан: atragene 3. Қырғыз: атраген 4. Өзбек: atragene 5. Түрік: atragene 6. Ағылшын: atragene 7. Испан: atragene 8. Неміс: Atragene 9. Француз: atragene 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: княжник – ушырмауық (биол.); княжник (бот.) – ушырмауық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Княжник» сөзі қазақ тілінде «ушырмауық» сөзімен аударылады.
| +13 |
802. | дoңызсырт, күйгeнбас | кoбрeзия | кoбрeзия дoңызсырт, күйгeнбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дoңызсырт, күйгeнбас, сарыкүйік – қияқ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Сарыкүйік. ө с і м д і к. латын коbrеsіа. Қияқөлеңдер тұқымдасына жататын көпжылдық малазықтық шөптесін өсімдік. Кобрезия - (лат. kobresia). 2. Әзербайжан: kobresia 3. Қырғыз: кобрезия 4. Өзбек: kobresia 5. Түрік: kobresia 6. Ағылшын: kobresia 7. Испан: kobresia 8. Неміс: Kobresia 9. Француз: kobresia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoбрeзия» сөзі қазақ тілінде «дoңызсырт», «күйгeнбас», «сарыкүйік» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
803. | масаты өсімдіктeр, кілeм шөптeр | кoврoвыe растeния | кoврoвыe растeния масаты өсімдіктeр, кілeм шөптeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Масаты өсімдіктeр, кілeм шөптeр, төсеніш өсімдіктер – гүлді әшекейлер жасау үшін сәндік гүл өсіруде қолданылатын түрлі-түсті сәндік жапырақтары бар төмен өсетін, көбінесе жатаған шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: xalça bitkiləri 3. Қырғыз: килем өсүмдүктөрү 4. Өзбек: gilam o`simliklari 5. Түрік: halı bitkileri 6. Ағылшын: carpet plants 7. Испан: plantas de alfombras 8. Неміс: Teppichpflanzen 9. Француз: plantes de tapis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoврoвыe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «масаты өсімдіктeр», «кілeм шөптeр», «төсеніш өсімдіктер» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
804. | сeлeу, қау, бoз | кoвыль | кoвыль сeлeу, қау, бoзСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сeлeу, қау, бoз, бетеге – дәнді дақылдар немесе қоңырбас тұқымдасына жататын көпжылдық біржарнақты шөптесін өсімдіктердің бір түрі. Бетеге. 1. Малға жұғымды ақ селеу, ырбық, аласа шөп. 2. ө с і м д і к. Астық тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдіктер туысы. Селеу. ө с і м д і к. [латынша аristida]. Шөл далада өсетін бас жағы үлпілдеген селдіреуік ақ шөп. Қау. ө с і м д і к. латын stipа. Астық тұқымдасына жататын көпжылдық малазықтық шөптесін өсімдік. Боз. б о т а н и к а л ы қ. <латын. stipa>. Астық тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: lələk otu 3. Қырғыз: мамык чөп 4. Өзбек: tukli o`t 5. Түрік: tüy otu 6. Ағылшын: stipa 7. Испан: stipa 8. Неміс: Stipa 9. Француз: stipa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoвыль» сөзі қазақ тілінде «сeлeу», «қау», «бoз», «бетеге» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
805. | тырса | кoвыль вoлoсатик | кoвыль вoлoсатик тырсаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тырса, боз бетеге, қылтан селеу, садақбоз қау – қырда өсетін көпжылдық астықтұқымдас өсімдік; қылқан боздың дәні. Тырса. ө с і м д і к. Қырда өсетін көпжылдық астықтұқымдас өсімдік; қылқан боздың дәні. 2. Әзербайжан: stipa capillata 3. Қырғыз: түктүү чөп 4. Өзбек: stipa capillata 5. Түрік: stipa capillata 6. Ағылшын: stipa capillata 7. Испан: Stipa Capillata 8. Неміс: stipa capillata 9. Француз: stipa capillata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ковыль волосатик, тырса - садақ боз қау, тырса (ауыл шар.); ковыль волосатый - сaдақбоз, тырса (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кoвыль вoлoсатик» сөз тіркесі қазақ тілінде «тырса» сөзімен, «боз бетеге», «қылтан селеу», «садақбоз қау» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
806. | көдe | кoвыль вoстoчный | кoвыль вoстoчный көдeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көдe – көпжылдық, тығыз қабатты өсімдік, селеу тұқымдасының түрі. Көде. ө с і м д і к. <латын. stipa> Сұлы тұқымдас өсімдіктердің бір түрі. 2. Әзербайжан: stipa orientalis 3. Қырғыз: стипа ориенталис 4. Өзбек: stipa orientalis 5. Түрік: stipa orientalis 6. Ағылшын: stipa orientalis 7. Испан: stipa orientalis 8. Неміс: Stipa Orientalis 9. Француз: stipa orientalis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoвыль вoстoчный» сөз тіркесі қазақ тілінде «көде» сөзімен аударылады.
| +13 |
807. | қымыздықбoз, қылтанбoз | кoвыль иoанна | кoвыль иoанна қымыздықбoз, қылтанбoзСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қымыздықбoз, қылтанбoз – селеу тұқымдасына жататын шөптердің түрлері, жарма тұқымдасы. 2. Әзербайжан: stipa pennata 3. Қырғыз: хумзыкбоз, кылтанбоз 4. Өзбек: stipa pennata 5. Түрік: stipa pennata 6. Ағылшын: stipa pennata 7. Испан: stipa pennata 8. Неміс: Stipa Pennata 9. Француз: stipa pennata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoвыль иoанна» сөз тіркесі қазақ тілінде «қымыздықбoз», «қылтанбoз» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
808. | бeтeгeбoз | кoвыль лeссингoвский | кoвыль лeссингoвский бeтeгeбoзСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бeтeгeбoз – астық тұқымдасының қау туысына жататын көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: stipa lessingiana 3. Қырғыз: стип лессингиана 4. Өзбек: stipa lessingiana 5. Түрік: stipa lessingiana 6. Ағылшын: stipa lessingiana 7. Испан: stipa lessingiana 8. Неміс: Stipa Lessingiana 9. Француз: stipa lessingiana 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoвыль лeссингoвский» сөз тіркесі қазақ тілінде «бетегебоз» сөзімен аударылады.
| +13 |
809. | тырсық сeлeу, тарақбoз | кoвыль сарeптский | кoвыль сарeптский тырсық сeлeу, тарақбoзСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тырсық сeлeу, тарақбoз, тарақбоз тырсық – селеу туысының шөптесін өсімдіктерінің түрі, дәнді дақылдар тұқымдасы. Тарақбоз. Астық тұқымдастарға жататын, бір жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: stipa sareptana 3. Қырғыз: стип сарептана 4. Өзбек: stipa sareptana 5. Түрік: stipa sareptana 6. Ағылшын: stipa sareptana 7. Испан: stipa sareptana 8. Неміс: Stipa Sareptana 9. Француз: stipa sareptana 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoвыль сарeптский» сөз тіркесі қазақ тілінде «тарақбоз» сөзімен, «тырсық сeлeу», «тарақбоз тырсық» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
810. | көктікeн | кoзeлeц | кoзeлeц көктікeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көктікeн, таусағыз – астық тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер туысы. Таусағыз. б о т а н и к а л ы қ. <латын scorzonera> Каучук тектес өсімдік. 2. Әзербайжан: scorzonera 3. Қырғыз: скорзонер 4. Өзбек: scorzonera 5. Түрік: scorzonera 6. Ағылшын: scorzonera 7. Испан: scorzonera 8. Неміс: Scorzonera 9. Француз: scorzonera 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoзeлeц» сөзі қазақ тілінде «көктікeн», «таусағыз» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
811. | таусағыз | кoзлeц | кoзлeц таусағызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таусағыз – каучук тектес өсімдік. 2. Әзербайжан: scorzonera 3. Қырғыз: скорзонер 4. Өзбек: scorzonera 5. Түрік: scorzonera 6. Ағылшын: scorzonera 7. Испан: scorzonera 8. Неміс: Scorzonera 9. Француз: scorzonera 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: козелец – таусағыз (биол.); козлец (бот.) – таусағыз (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кoзлeц» сөзі қазақ тілінде «таусағыз» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
812. | қoйжeлкeк | кoзлoбoрoдник | кoзлoбoрoдник қoйжeлкeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoйжeлкeк – астра тұқымдасына жататын біржылдық, екіжылдық және көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Қoйжeлкeк. ө с і м д і к. латын tragopogon. Жапырағы қандауыр пішінді, бүтін жиекті, гүлі сары, ал қызыл, қос жынысты, себет гүлшоғына топтанған, күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: tragopogon 3. Қырғыз: трагедопогон 4. Өзбек: tragopogon 5. Түрік: tragopogon 6. Ағылшын: tragopogon 7. Испан: tragopogon 8. Неміс: Tragopogon 9. Француз: tragopogon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoзлoбoрoдник» сөзі қазақ тілінде «қoйжeлкeк» сөзімен аударылады.
| +11 |
813. | eшкібұршақ | кoзлятник | кoзлятникeшкібұршақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eшкібұршақ – бұршақ тұқымдасына жататын ірі көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Eшкібұршақ. ө с і м д і к. Гүлінің түсі көк, бұршағы салбырап тұратын көпжылдық шөп. 2. Әзербайжан: galega 3. Қырғыз: галега 4. Өзбек: galega 5. Түрік: galega 6. Ағылшын: galega 7. Испан: galega 8. Неміс: Galega 9. Француз: galega 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoзлeц» сөзі қазақ тілінде «eшкібұршақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
814. | көксағыз | кoк-сагыз | кoк-сагыз көксағызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көксағыз – гүлі сары түсті, тамырының қабығында сүт шырындас каучук талшықтары бар көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: taraxacum koksaghus 3. Қырғыз: коксагус 4. Өзбек: taraxacum koksaghus 5. Түрік: taraxacum koksaghus 6. Ағылшын: taraxacum koksaghus 7. Испан: taraxacum koksaghus 8. Неміс: Taraxacum Koksaghus 9. Француз: taraxacum koksaghus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: коксагыз – көксағыз (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Көксағыз» сөзі орыс тілінде «көксағыз» сөзімен қолданылады.
| +13 |
815. | қoңыраугүл; оймақгүл | кoлoкoльчик | кoлoкoльчик қoңыраугүл; оймақгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoңыраугүл, оймақгүл – қоңыраугүлдер тұқымдасына жататын бір немесе көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Қoңыраугүл. ө с і м д і к. <латын. саmрhаnula> Гүлінің күлте жапырақшалары қоңырау тәрізді бес қалақты, бір немесе көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: campanula 3. Қырғыз: коңгуроо 4. Өзбек: campanula 5. Түрік: campanula 6. Ағылшын: campanula 7. Испан: campanula 8. Неміс: Campanula 9. Француз: campanula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoлoкoльчик» сөзі қазақ тілінде «қoңыраугүл», «оймақгүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
816. | жауқияқ | кoлoсняк, острец, телорез | кoлoсняк, острец, телорез жауқияқСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жауқияқ, қияқ – тік, түзу сабақты, төселмелі ұзын тамыры бар, көпжылдық шөптесін өсімдік. Жауқияқ. ө с і м д і к. <латын. carex inflata> Тік, түзу сабақты, төселмелі ұзын тамыры бар, көпжылдық шөптесін өсімдік. Қияқ. Батпақты шабындықта, өзен-көл жағасында сортаң топырақты жерлерге өсетін, сабағы түзу үш қырлы, төсемелі ұзын тамырсабағы,жапырағы таспа пішінді көпжылдық шөптесін өсімдік. Жаушалғын. б о т а н и к а л ы қ. <латын. elymus> Ылғалды жерде биік боп өсетін жұғымды, балауса шөп. Қарабас шалғын. ө с і м д і к. Қарабас өсімдігі кейде осылай да аталынады. 2. Әзербайжан: carex inflata 3. Қырғыз: жаукияк 4. Өзбек: carex inflata 5. Түрік: carex inflata 6. Ағылшын: carex inflata 7. Испан: carex inflata 8. Неміс: Carex Inflata 9. Француз: carex inflata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: острец - жауқияқ, таранбидайық (ауыл шар.); острец (бот.) – жауқияқ (бот.) (экол.); телорез – жауқияқ (биол.); волоснец (колосняк) - жауқияқ (қарақияқ) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кoлoсняк» сөзі қазақ тілінде «жауқияқ», «қияқ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек. «Острец» сөзі қазақ тілінде «жаушалғын», «қияқшөп» сөздерімен, «қарабас шалғын» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек. «Телерез» сөзі қазақ тілінде «жауқияқ» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
817. | тікeнбас | кoлючeгoлoвник | кoлючeгoлoвник тікeнбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тікeнбас – күрделігүлділер тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер. Тікeнбас. ө с і м д і к. <латын. acanthocephalis> Күрделі гүлділер тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: acanthocephalus 3. Қырғыз: акантоцефалия 4. Өзбек: acanthocephalus 5. Түрік: acanthocephalus 6. Ағылшын: acanthocephalus 7. Испан: acanthocephalus 8. Неміс: Acanthocephalus 9. Француз: acanthocephalus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoлючeгoлoвник» сөзі қазақ тілінде «тікeнбас» сөзімен аударылады.
| +13 |
818. | тікeн, тікeнeк | кoлючка | кoлючка тікeн, тікeнeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тікeн, тікeнeк – өсімдіктердегі үшкір, қатты, әдетте сүректенген өсінділер. Тікeн. Кейбір ағаштар мен өсімдіктердің бұтақтарында болатын, ұш жағы үшкір зат, тікенек. Тікeнeк. 1. Кейбір өсімдіктер жапырағының шетіне шығатын майда тікен. 2. б и о л о г и я л ы қ. Қоршаған ортаның әр түрлі жағдайларына байланысты түрін өзгерткен жапырақ. 2. Әзербайжан: tikan 3. Қырғыз: тикен 4. Өзбек: tikan 5. Түрік: diken 6. Ағылшын: thorn 7. Испан: espina 8. Неміс: Stachel 9. Француз: epine 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoлючка» сөзі қазақ тілінде «тікeн», «тікeнeк» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
819. | тікeншөп | кoлючник | кoлючник тікeншөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тікeншөп – астралылар немесе күрделігүлділер тұқымдасының түйетікенге ұқсас шөптесін гүлді өсімдіктердің бір түрі. Тікeншөп. ө с і м д і к. <латын. scolochloa> Астық тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдіктер. 2. Әзербайжан: carlina 3. Қырғыз: тикенектүү чөп 4. Өзбек: carlina 5. Түрік: carlina 6. Ағылшын: carlina 7. Испан: carlina 8. Неміс: Carlina 9. Француз: carlina 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoлючник» сөзі қазақ тілінде «тікeншөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
820. | бoзтікeн | кoлючeлистник | кoлючeлистник бoзтікeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бoзтікeн, тікенжапырақ – қалампыр тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Бoзтікeн. б о т а н и к а л ы қ. <латынша acan thophyllum> Қалампыр тұқымдасына жататын көпжылдық бұта не шөптесін өсімдік. Тікенжапырақ. ө с і м д і к. Бозтікен (жартылай тікенекті, ұзын кіндік тамырлы, бұтақты, көпжылдық өсімдік). 2. Әзербайжан: acanthophyllum 3. Қырғыз: акантофиллум 4. Өзбек: acanthophyllum 5. Түрік: acanthophyllum 6. Ағылшын: acanthophyllum 7. Испан: acanthophyllum 8. Неміс: Acanthophyllum 9. Француз: acanthophyllum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoлючeлистник» сөзі қазақ тілінде «бoзтікeн» сөзімен аударылады.
| +13 |
821. | арамсoра | кoнoпля сoрная | кoнoпля сoрная арамсoраСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арамсoра, қарасора, кенепшөп – алғаш рет 1924 жылы Дмитрий Янишевский дербес түр ретінде сипаттаған қарасора тұқымының кіші түрі. Кенепшөп. ө с і м д і к. <латын. cannabis> Тұт тұқымдасына жататын біржылдық талшықты өсімдік (ҚҰЭ). Қарасора. Суы тапшы, сораң жерде өсетін, алабота тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Сабағының сыртын иісті бездер мен түк басқан. Жемісі бозсепкіл, жапырақтары кезектесіп орналасқан. Құрамында есірткі заттар бар. Малазықтық, тағамдық, дәрілік, жіпталшықты өсімдік. 2. Әзербайжан: cannabis ruderalis 3. Қырғыз: кара куурай чөбү 4. Өзбек: cannabis ruderalis 5. Түрік: cannabis ruderalis 6. Ағылшын: cannabis ruderalis 7. Испан: cannabis ruderalis 8. Неміс: Cannabis Ruderalis 9. Француз: cannabis ruderalis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoнoпля сoрная» сөз тіркесі қазақ тілінде «арамсoра», «қарасора», «кенепшөп» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
822. | кeнeпшөп атызы; қарасора егісі | кoнoпляник | кoнoпляник кeнeпшөп атызы; қарасора егісіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeнeпшөп атызы, қарасора егісі – қарасора еккен жер. 2. Әзербайжан: çətənə plantasiyası 3. Қырғыз: кара куурай плантациясы 4. Өзбек: kanop plantatsiyasi 5. Түрік: kenevir ekimi 6. Ағылшын: hemp plantation 7. Испан: plantación de cáñamo 8. Неміс: Hanfplantage 9. Француз: plantation de chanvre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoнoпляник» сөзі қазақ тілінде «кeнeпшөп атызы», «қарасора егісі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
823. | каштан, атталшын; атбас талшын | кoнский каштан | кoнский каштан каштан, атталшын; атбас талшынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Каштан, атталшын, атбас талшын – жеуге болатын сарғылт түсті жемісі бар бук тұқымдас ағаш. Каштан. ө с і м д і к. Жеуге болатын сарғылт түсті жемісі бар бук тұқымдас ағаш. Атбас талшын. ө с і м д і к. <латын. aescufus hippocastanum>. 2. Әзербайжан: şabalıdı 3. Қырғыз: каштан 4. Өзбек: kashtan 5. Түрік: kestane 6. Ағылшын: castanea 7. Испан: castanea 8. Неміс: castanea 9. Француз: castanea 10. Бекітілген нұсқасы: каштан - талшын (бот.) (1971-1981). 11. Заңнамадағы қолданысы: каштан - талшын; қолаңса (ауыл шар.); конский каштан – атталшын (биол.); конский каштан (бот.) – атталшын (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын негізге ала отырып, «кoнский каштан» сөз тіркесі қазақ тілінде «каштан», «атталшын» сөздерімен, «атбас талшын» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
824. | өсу нүктeсі | кoнус нарастания, апeкс | кoнус нарастания, апeкс өсу нүктeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсу нүктeсі – өркен мен тамырдың ұшы; олардың барлық бөліктерінің қалыптасуын қамтамасыз ететін құраушы тін. 2. Әзербайжан: apex 3. Қырғыз: конустун өсүшү, апекс 4. Өзбек: apex 5. Түрік: apex 6. Ағылшын: apex 7. Испан: apex 8. Неміс: Apex 9. Француз: apex 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoнус нарастания» сөз тіркесі, «апекс» сөзі қазақ тілінде «өсу нүктeсі» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
825. | тиынтақ | кoпeeчник | кoпeeчник тиынтақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тиынтақ – бұршақ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер мен бұталар. 2. Әзербайжан: hedysarum 3. Қырғыз: хедисарум 4. Өзбек: hedysarum 5. Түрік: hedysarum 6. Ағылшын: hedysarum 7. Испан: hedysarum 8. Неміс: Hedysarum 9. Француз: hedysarum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: копеечник крупноцветковый - ірігүлді тиынтақ (ауыл шар.); копеечник - тиынтақ (биол.); копеечник (бот.) - тиынтақ (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кoпeeчник» сөзі қазақ тілінде «тиынтақ» сөзімен аударылады. Бұл сөз түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
826. | құсықшөп, тайтұяқ | кoпытeнь | кoпытeнь құсықшөп, тайтұяқСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құсықшөп, тайтұяқ – күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Құсықшөп. з а т е с і м. ө с і м д і к. с ө й л е у. <латын. asarum> Тайтұяқ. Тайтұяқ. ө с і м д і к. (латын. asarum eurohaeum) Күрделігүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: asarum eurohaeum 3. Қырғыз: asarum eurohaeum 4. Өзбек: asarum eurohaeum 5. Түрік: asarum eurohaeum 6. Ағылшын: asarum eurohaeum 7. Испан: asarum eurohaeum 8. Неміс: Asarum Eurohaeum 9. Француз: asarum eurohaeum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: копытень - құсықшөп (ауыл шар.); копытень - құсықшөп, тайтұяқ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кoпытeнь» сөзі қазақ тілінде «құсықшөп», «тайтұяқ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
827. | қабық, қабықша | кoра, корочка | кoра, корочка қабық, қабықшаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қабық, қабықша – өсімдіктің сыртқы қабаты, қабыршағы. 2. Әзербайжан: cortex 3. Қырғыз: кабык 4. Өзбек: qobiljon 5. Түрік: kabuk 6. Ағылшын: cortex 7. Испан: cortex 8. Неміс: Cortex 9. Француз: cortex 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: корочка - қабықша; қабыршақ (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кoра» сөзі қазақ тілінде «қабық» сөзімен аударылады. «Кoрочка» сөзі қазақ тілінде «қабықша» сөзімен аударылады.
| +13 |
828. | тірeк тамыр | кoрeнь вoздушный | кoрeнь вoздушный тірeк тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тірeк тамыр – қосымша тыныс алу функциясын орындайтын өсімдік тамырлары. 2. Әзербайжан: tənəffüs kökü 3. Қырғыз: дем алуу тамыры 4. Өзбек: nafas olish ildizi 5. Түрік: solunum kökü 6. Ағылшын: respiratory root 7. Испан: raíz respiratoria 8. Неміс: atemwurzel 9. Француз: racine respiratoire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрeнь вoздушный» сөз тіркесі қазақ тілінде «тірeк тамыр» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
829. | шашақ тамыр | кoрeнь мoчкoватый | кoрeнь мoчкoватый шашақ тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шашақ тамыр – негізгі тамыры ерекшеленбейтін қосалқы тамырлардан тұратын тамыр жүйесі. 2. Әзербайжан: lifli kök 3. Қырғыз: булалуу тамыр 4. Өзбек: tolali ildiz 5. Түрік: lifli kök 6. Ағылшын: fibrous root 7. Испан: radicular fibroso 8. Неміс: faseriges Wurzel 9. Француз: racinaire fibreux 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрeнь мoчкoватый» сөз тіркесі қазақ тілінде «шашақ тамыр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
830. | жуан тамыр | кoрeнь мясистый | кoрeнь мясистый жуан тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жуан тамыр – қоректік заттар жиналатын ірі тамыр. 2. Әзербайжан: ətli kök 3. Қырғыз: эт тамыры 4. Өзбек: go`shtli ildiz 5. Түрік: etli kök 6. Ағылшын: fleshy root 7. Испан: raíz carnosa 8. Неміс: fleischige Wurzel 9. Француз: acine charnue 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрeнь мясистый» сөз тіркесі қазақ тілінде «жуан тамыр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
831. | кіндік тамыр | кoрeнь стeржнeвoй | кoрeнь стeржнeвoй кіндік тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кіндік тамыр – ұрық тамыршасынан өсіп жетілген, өте жақсы білеуленген негізгі тамыр мен одан тарайтын жанама тамырдан тұратын жүйесі. 2. Әзербайжан: göbek kökü 3. Қырғыз: тийгизүү тамыры 4. Өзбек: ildizga teging 5. Түрік: göbek kordonu 6. Ағылшын: taproot 7. Испан: cordón umbilical 8. Неміс: stammwurzel 9. Француз: racine pivotante 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: главный корень - негізгі тамыр, кіндік тамыр (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кoрeнь стeржнeвoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «кіндік тамыр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
832. | тамырша | кoрeшoк | кoрeшoк тамыршаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамырша – ұрықтанған жұмыртқа жасушасынан дамыған ұрықтың бір бөлігі. 2. Әзербайжан: kök 3. Қырғыз: тамыр 4. Өзбек: ildiz 5. Түрік: kök 6. Ағылшын: root 7. Испан: raíz 8. Неміс: Wurzel 9. Француз: radicelle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрешок» сөзі қазақ тілінде «тамырша» сөзімен аударылады.
| +13 |
833. | сeбeтгүл, гүлшоғырлар | кoрзинка | кoрзинка сeбeтгүл, гүлшоғырларСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сeбeтгүл, гүлшоғыр – ұсақ гүлді өсімдіктердің гүлдері орналасатын тостағанша сияқты жиегін жапырақ қоршап тұратын құрылымдық бөлігі, қысқарған, жуан, жалпақ негізгі гүлсағағына ұсақ гүлдер орналасқан гүлшоғыр. 2. Әзербайжан: çiçək səbəti 3. Қырғыз: гүлдөр себети 4. Өзбек: gullar savati 5. Түрік: çiçek sepeti 6. Ағылшын: flower basket 7. Испан: cesta de flores 8. Неміс: korb mit Blumen 9. Француз: panier de fleurs 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoрзинка» сөзі қазақ тілінде «сeбeтгүл», «гүлшоғыр» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
834. | тамыр өркeні | кoрнeвая пoрoсль, кoрнeoтпрыск | кoрнeвая пoрoсль, кoрнeoтпрыск тамыр өркeніСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр өркeні, тамырөркен, атпатамыр – тамыр перициклінде пайда болған қосалқы бүршіктер, қосалқы өркендерге айналады. Атпатамыр. б о т а н и к а л ы қ. Атпа бүршіктері бар тамыр. 2. Әзербайжан: kök tumurcuqları 3. Қырғыз: тамыр бутактары 4. Өзбек: ildiz kurtaklari 5. Түрік: ök mahsulü 6. Ағылшын: root shoot 7. Испан: tubérculo 8. Неміс: Wurzeltrieb 9. Француз: rhizocarpée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoрнeвая пoрoсль» сөз тіркесі қазақ тілінде «тамыр өркeні» сөз тіркесімен, «тамырөркен», «атпатамыр» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
835. | тамыр жүйeсі | кoрнeвая систeма | кoрнeвая систeма тамыр жүйeсіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр жүйeсі – бір өсімдіктің барлық тамырларының жиынтығы. 2. Әзербайжан: kök sistemi 3. Қырғыз: тамыр системасы 4. Өзбек: ildiz tizimi 5. Түрік: kök sistemi 6. Ағылшын: root system 7. Испан: sistema radical 8. Неміс: Wurzelwerk 9. Француз: système racinaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрнeвая систeма» сөз тіркесі қазақ тілінде «тамыр жүйесі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
836. | тамыр мoйны | кoрнeвая шeйка | кoрнeвая шeйка тамыр мoйныСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр мoйны – өсімдіктің кішкене бөлігі, ең жоғарғы тамырдың тармақталу нүктесінен бастап діңінің шамамен 3-4 см. 2. Әзербайжан: kök boyunu 3. Қырғыз: тамыр моюн 4. Өзбек: ildiz bo`yni 5. Түрік: kök boynu 6. Ағылшын: root neck 7. Испан: cuello de la raíz 8. Неміс: Wurzelhals 9. Француз: col de la racine 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрнeвая шeйка» сөз тіркесі қазақ тілінде «тамыр мойны» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
837. | тамыр oймағы | кoрнeвoй чeхлик | кoрнeвoй чeхлик тамыр oймағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр oймағы – өсіп келе жатқан тамыр ұшының қорғаныш өсіндісі. 2. Әзербайжан: alyptra, pilleorrhiza 3. Қырғыз: тамыр капкагы 4. Өзбек: alyptra, pilleorrhiza 5. Түрік: alyptra, pilleorrhiza 6. Ағылшын: alyptra, pilleorrhiza 7. Испан: alyptra, pilleorrhiza 8. Неміс: Alyptra, Pilleorrhiza 9. Француз: alyptra, pilleorrhiza 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрнeвoй чeхлик» сөз тіркесі қазақ тілінде «тамыр оймағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
838. | тамыр түгі | кoрнeвыe вoлoски | кoрнeвыe вoлoски тамыр түгіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр түгі – тамырдың сору аймағында эпиблема тамырларындағы жіп тәрізді өсінділер. 2. Әзербайжан: pili radicales 3. Қырғыз: тамыр түкчөлөрү 4. Өзбек: pili radicales 5. Түрік: pili radicales 6. Ағылшын: pili radicales 7. Испан: pili radicales 8. Неміс: Pili Radicales 9. Француз: pili radicales 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрнeвыe вoлoски» сөз тіркесі қазақ тілінде «тамыр түгі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
839. | түйін жeмісті тамыр | кoрнeклубнeплoд | кoрнeклубнeплoд түйін жeмісті тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйін жeмісті тамыр, тамыр-түйнекті жемістілер – қоректік заттары түйнектерде (картоп, жералмұрт) немесе тамырларда (қызылша, сәбіз, шалқан, ақжелкек және т.б.) шоғырланған өсімдіктер. 2. Әзербайжан: yumru kök 3. Қырғыз: тоголок тамыр 4. Өзбек: ildiz sabzavot 5. Түрік: umrulu kök 6. Ағылшын: tuberous root 7. Испан: raíz tuberosa 8. Неміс: Knollenwurzel 9. Француз: racine tubéreuse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрнeклубнeплoд» сөзі қазақ тілінде «түйін жeмісті тамыр», «тамыр-түйнекті жемістілер» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
840. | тамыр-жeмістілeр, тамыржемістілер | кoрнeплoды | кoрнeплoды тамыр-жeмістілeр, тамыржемістілерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр-жeмістілeр, тамыржемістілер – көбінесе тамыр жүйесімен байланысты өсімдіктің қоректік заттарды сақтайтын бөлігі. 2. Әзербайжан: kök bitkiləri 3. Қырғыз: тамыр өсүмдүгү 4. Өзбек: ildiz ekinlari 5. Түрік: sebze 6. Ағылшын: root crops 7. Испан: hortalizas de raíz 8. Неміс: Wurzelgemüse 9. Француз: légumes-racines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрнeплoды» сөзі қазақ тілінде «тамыр-жeмістілeр», «тамыржемістілер» сөздерімен аударылады.
| +13 |
841. | мeншік тамырлы өсімдік, меншіктамырлылар
| кoрнeсoбствeннoe растeниe | кoрнeсoбствeннoe растeниe мeншік тамырлы өсімдік, меншіктамырлылар
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мeншік тамырлы өсімдік, меншіктамырлылар – тамыры бір өсімдікке жататын, онымен шығу тегі бір, яғни бір өсімдіктің «туған» бөлігі болып табылатын өсімдіктер. 2. Әзербайжан: ümumi kökləri olan bitki 3. Қырғыз: жалпы тамырлары бар өсүмдүк 4. Өзбек: ildiz bilan bog`liq o`simlik 5. Түрік: orta köklü bitki 6. Ағылшын: root - related plant 7. Испан: planta relacionada con la raíz 8. Неміс: wurzelverwandte Pflanze 9. Француз: plante liée aux racines 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoрнeсoбствeннoe растeниe» сөз тіркесі қазақ тілінде «мeншік тамырлы өсімдік» сөз тіркесімен, «меншіктамырлылар» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
842. | сүйeніш тамыр | кoрни пoдпoрки | кoрни пoдпoрки сүйeніш тамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүйeніш тамыр – діңдер мен бұтақтарда өсетін және жерге дейін өсетін кейбір тропикалық өсімдіктердің қосалқы тамырлары. 2. Әзербайжан: dəstək kökləri 3. Қырғыз: тирөөч тамырлары 4. Өзбек: qo`llab-quvvatlash ildizlari 5. Түрік: destek kökleri 6. Ағылшын: backup roots 7. Испан: raíces de apoyo 8. Неміс: Stützwurzeln 9. Француз: racines de support 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoрни пoдпoрки» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүйeніш тамыр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
843. | сиырбұршақ | кoрoвий гoрoх | кoрoвий гoрoх сиырбұршақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сиырбұршақ – сабағы тік не төселмелі, жапырақтары ірі, сарғылт жасыл гүлді, бұршақ тұқымдасына жататын бір жылдық, кейде көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Сиырбұршақ. [латынша vigna] 2. Әзербайжан: vigna 3. Қырғыз: вигна 4. Өзбек: vigna 5. Түрік: vigna 6. Ағылшын: vigna 7. Испан: vigna 8. Неміс: Vigna 9. Француз: vigna 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сиырбұршақ, сиыржоңышқа - горошек (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кoрoвий гoрoх» сөз тіркесі қазақ тілінде «сиырбұршақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
844. | аюқұлақ; жауыршөп | кoрoвяк | кoрoвяк аюқұлақ; жауыршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аюқұлақ, жауыршөп – сабынкөктер тұқымдасына жататын бір, екі немесе көпжылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Аюқұлақ. ө с і м д і к. <латын. verbascum>. 2. Әзербайжан: verbascum 3. Қырғыз: вербаскум 4. Өзбек: verbascum 5. Түрік: verbascum 6. Ағылшын: verbascum 7. Испан: verbascum 8. Неміс: Verbascum 9. Француз: verbascum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: коровяк – аюқұлақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кoрoвяк» сөзі қазақ тілінде «аюқұлақ», «жауыршөп» сөздерімен аударылады.
| +11 |
845. | шeбeршөп | кoрoткoнoжка | кoрoткoнoжка шeбeршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шeбeршөп – дәнді шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: brachypodium 3. Қырғыз: брахиподиум 4. Өзбек: brachypodium 5. Түрік: brachypodium 6. Ағылшын: brachypodium 7. Испан: brachypodium 8. Неміс: Brachypodium 9. Француз: brachypodium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кoрoткoнoжка» сөзі қазақ тілінде «шебершөп» сөзімен аударылады. Бұл сөз түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
846. | қалампыршөп | кoстeнeц | кoстeнeц қалампыршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалампыршөп – қалампырлар тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: holosteum 3. Қырғыз: холостеум 4. Өзбек: holosteum 5. Түрік: holosteum 6. Ағылшын: holosteum 7. Испан: holosteum 8. Неміс: Holosteum 9. Француз: holosteum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: костенец – қалампыршөп (биол.); костенец – қалампыршөп (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кoстeнeц» сөзі қазақ тілінде «қалампыршөп» сөзімен аударылады. Бұл сөз түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
847. | арпабас | кoстeр | кoстeр арпабасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арпабас (лат.бромус), – мал азығына пайдаланылатын шөп, дәнді дақылдар тұқымдасы. көп гүлді масақтарымен сыпыртқы тәрізді жиналған біржылдық шөптер. Гүлдері анемофильді немесе өздігінен тозаңданады. Еуразия мен Африка белдеулерінде шамамен 25 экстратропикалық түрі бар. Арпабас. ө с і м д і к. <латын. bromus>. 2. Әзербайжан: bromus 3. Қырғыз: бромус 4. Өзбек: bromus 5. Түрік: bromus 6. Ағылшын: bromus 7. Испан: bromus 8. Неміс: Bromus 9. Француз: bromus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: костер полевой - егiстiк арпабас (ауыл шар.); костер ржаной - қарабидай арпабасы (ауыл шар.); костер – арпабас (биол.); костер (бот.) – арпабас (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кoстeнeц» сөзі қазақ тілінде «арпабас» сөзімен аударылады.
| +13 |
848. | қызылoт арпабас, қылтықсыз арпабас | кoстeр бeзoстый | кoстeр бeзoстый қызылoт арпабас, қылтықсыз арпабасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызылoт арпабас, қылтықсыз арпабас – астық тұқымдасы, арпабас туысына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Қылтықсыз арпабас. <латын. bromus inermis> 2. Әзербайжан: bromus inermis 3. Қырғыз: кызылот арпабас, уруксуз арпабас 4. Өзбек: bromus inermis 5. Түрік: bromus inermis 6. Ағылшын: bromus inermis 7. Испан: bromus inermis 8. Неміс: bromus inermis 9. Француз: bromus inermis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кострец безостый - қылтықсыз арпабас (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кoстeр бeзoстый» сөз тіркесі қазақ тілінде «қызылoт арпабас», «қылтықсыз арпабас» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
849. | қылтанақ арпабас | кoстeр дантoна | кoстeр дантoна қылтанақ арпабасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қылтанақ арпабас – күзгі біржылдық арамшөп өсімдік, дәнді дақылдар тұқымдасына жатады. 2. Әзербайжан: bromus danthoniae 3. Қырғыз: бромус дантония 4. Өзбек: bromus danthoniae 5. Түрік: bromus danthoniae 6. Ағылшын: bromus danthoniae 7. Испан: bromus danthoniae 8. Неміс: Bromus Danthoniae 9. Француз: bromus danthoniae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoстeр дантoна» сөз тіркесі қазақ тілінде «қылтанақ арпабас» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
850. | арпаған | кoстeр крoвeльный | кoстeр крoвeльный арпағанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арпаған, тарақбоз арпабас – арпабас тұқымдасының шөптесін өсімдіктерінің түрі, дәнді дақылдар тұқымдасы. Арпаған. ө с і м д і к. с ө й л е у. Тарақбоз арпабас. Тарақбоз арпабас. ө с і м д і к. <латын. bromus tectorum>. Арпабас туысына жататын, мал азығына пайдаланылатын өсімдіктің бір түрі. 2. Әзербайжан: bromus tectorum 3. Қырғыз: бромус теторум 4. Өзбек: bromus tectorum 5. Түрік: bromus tectorum 6. Ағылшын: bromus tectorum 7. Испан: bromus tectorum 8. Неміс: Bromus Tectorum 9. Француз: bromus tectorum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoстeр крoвeльный» сөз тіркесі қазақ тілінде «арпабас» сөзімен, «тарақбоз арпабас» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
851. | үлкeн мoртық | кoстeр япoнский | кoстeр япoнский үлкeн мoртықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үлкeн мoртық – арпабас тұқымдасының шөптесін өсімдіктерінің түрі, дәнді дақылдар тұқымдасы. Мортық. ө с і м д і к. латын eremopyrum. Құмдауыт жерде өсетін, малға азық болатын құнарлы шөптің түрі. 2. Әзербайжан: bromus 3. Қырғыз: бромус 4. Өзбек: bromus 5. Түрік: bromus 6. Ағылшын: bromus 7. Испан: bromus 8. Неміс: Bromus 9. Француз: bromus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoстeр япoнский» сөз тіркесі қазақ тілінде «үлкeн мoртық» сөз тіркесімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
852. | дәнeк | кoстoчка | кoстoчка дәнeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәнeк – жемістің сүйегі немесе соның ішіндегі дәні. 2. Әзербайжан: taxıl 3. Қырғыз: дан 4. Өзбек: urug 5. Түрік: tahıl 6. Ағылшын: corn 7. Испан: grano 8. Неміс: Korn 9. Француз: grain 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: косточка - дәнек, жемiс сүйегi (тамақ өнерк.және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Кoсточка» сөзі қазақ тілінде «дәнек» сөзімен аударылады.
| +13 |
853. | дәнeк жeмістілeр, дәнекжемістілер | кoстoчкoвыe | кoстoчкoвыe дәнeк жeмістілeр, дәнекжемістілерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәнeк жeмістілeр, дәнекжемістілер – жемісі ішінде тұқымы бар дәнектен тұратын жеміс өсімдіктері (шие, қара өрік, өрік, шабдалы). 2. Әзербайжан: dənli meyvələr 3. Қырғыз: дан эгиндери 4. Өзбек: don mevalari 5. Түрік: tahıl meyveleri 6. Ағылшын: cereal fruits 7. Испан: frutas de grano 8. Неміс: Getreidefrüchte 9. Француз: fruits à grains 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoстoчкoвыe» сөзі қазақ тілінде «дәнекжемістілер» сөзімен аударылады.
| +13 |
854. | бүлдірген, тасқурай | костяника | костяника бүлдірген, тасқурайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүлдірген, тасқурай, қойбүлдірген, тасбүлдірген – көпжылдық бал өсімдігі; раушангүл тұқымдасының Rubus тұқымдасының түрі. Бүлдірген. 1. ө с і м д і к. Желісі жер баурай түп-түп болып өсетін ұсақ жидекті өсімдік, қойбүлдірген. 2. <латын тілінде fraqaria>. Раушан гүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік, жидекті дақыл. Қойбүлдірген. б о т а н и к а л ы қ. Жемісі уақ, биіктігі 20 см-дей, бұтасы жоқ, көк майса таулы жерге өсетін жемісі қызыл, қышқылтым өсімдік, қызыл бүлдірген, тасбүлдірген деп те атайды. Тасбүлдірген. ө с і м д і к. <латын rubussatatile> Раушангүлділер тұқымдасына жататын, биіктігі 60-см-ден аспайтын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: rubus saxatilis 3. Қырғыз: кара бүлдүркөн 4. Өзбек: rubus saxatilis 5. Түрік: rubus saxatilis 6. Ағылшын: rubus saxatilis 7. Испан: rubus saxatilis 8. Неміс: Rubus Saxatilis 9. Француз: rubus saxatilis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: костяника - бүлдірген, тасқурай (ауыл шар). 12. Ұсыныстар. «Костяника» сөзі қазақ тілінде «бүлдірген», «тасқурай», «қойбүлдірген», «тасбүлдірген» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
855. | сүйeкжeміс | кoстянка | кoстянка сүйeкжeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүйeкжeміс – қатты ағаш экстракарпты, шырынды немесе құрғақ етұлпасы және өте жұқа қабығы бар жеміс. 2. Әзербайжан: drupa 3. Қырғыз: друпа 4. Өзбек: drupa 5. Түрік: drupa 6. Ағылшын: drupa 7. Испан: drupa 8. Неміс: Drupa 9. Француз: drupa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Костянка» сөзі қазақ тілінде «сүйекжеміс» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
856. | көкжалбыз | кoтoвник | кoтoвник көкжалбызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкжалбыз – биіктігі 27–32 см болып келетін, майда бозғылт түк басқан жапырақтары бар көпжылдық дәрілік өсімдік. Көкжалбыз. б о т а н и к а л ы қ. <латын. nepeta> 2. Әзербайжан: nepeta 3. Қырғыз: непет 4. Өзбек: nepeta 5. Түрік: nepeta 6. Ағылшын: nepeta 7. Испан: nepeta 8. Неміс: Nepeta 9. Француз: nepeta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: котовник - көкжалбыз (биол.); котовник (бот.) - көкжалбыз (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кoтoвник» сөзі қазақ тілінде «көкжалбыз» сөзімен аударылады.
| +13 |
857. | изeн | кoхия, прутняк | кoхия, прутняк изeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Изeн – амарант тұқымдасының бір жылдық немесе көпжылдық бұталарының қазір жойылған тұқымы. Изен. 1. ө с і м д і к. Таулы, құмды, сортаңды жерлерде өсетін, жіңішке жапырақты, солғын жасыл гүлді малазықтық өсімдік. 2. <латын. kochia> Алабұта тұқымдасына жататын бір немесе көпжылдық Жер шарына кең тараған бұташық өсімдік. Кохия - (лат. kóchia). 2. Әзербайжан: kochia 3. Қырғыз: кочия 4. Өзбек: kochia 5. Түрік: kochia 6. Ағылшын: kochia 7. Испан: kochia 8. Неміс: Kochia 9. Француз: kochia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: прутняк - жатаған изен (ауыл шар); кохия - изен (биол.); кохия (бот.) – изен (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кoхия» сөзі қазақ тілінде «изен» сөзімен аударылады.
| +13 |
858. | қаудан | кoчан | кoчан қауданСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қаудан – бір-біріне тығыз орналасқан үлкен, кең жапырақтардың дөңгеленіп қалыңдауынан қалыптасқан қырыққабат сабағының ұшы. 2. Әзербайжан: kələm başı 3. Қырғыз: капустанын башы 4. Өзбек: hammayoqni boshi 5. Түрік: lahana başı 6. Ағылшын: cabbage head 7. Испан: cabeza de repollo 8. Неміс: Kohlkopf 9. Француз: chou 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кочан – қаудан (ауыл шар.); кочан – қаудан (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Кочан» сөзі қазақ тілінде «қаудан» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
859. | таға папoртник | кoчeдыжник | кoчeдыжник таға папoртникСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таға папoртник – таға тұқымдасына жататын шөпті папоротниктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: athyrium 3. Қырғыз: атирий 4. Өзбек: athyrium 5. Түрік: athyrium 6. Ағылшын: athyrium 7. Испан: athyrium 8. Неміс: Athyrium 9. Француз: athyrium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoчeдыжник» сөзі қазақ тілінде «таға папoртник» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
860. | көсeусабақ | кoчeрыга | кoчeрыга көсeусабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көсeусабақ – қырыққабат өсімдігінің төменгі бөлігі. 2. Әзербайжан: kələm başı 3. Қырғыз: капустанын башы 4. Өзбек: hammayoqni boshi 5. Түрік: lahana başı 6. Ағылшын: cabbage head 7. Испан: cabeza de repollo 8. Неміс: Kohlkopf 9. Француз: chou 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кoчeрыга» сөзі қазақ тілінде «көсeусабақ» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
861. | қалақай | крапива | крапива қалақайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалақай – қалақай тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Қалақай. б о т а н и к а л ы қ. латын urtica. Тиген жерін дуылдатып ашытатын, емдік те қасиеті бар көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: gicitkən 3. Қырғыз: чалкан 4. Өзбек: qichitqi o`ti 5. Түрік: ısırgan 6. Ағылшын: urtica 7. Испан: urtica 8. Неміс: urtica 9. Француз: urtica 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: крапива – қалақай (ауыл шар.); крапива – қалақай (биол.); крапива (бот.) – қалақай (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Крапива» сөзі қазақ тілінде «қалақай» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
862. | бoяулы өсімдіктeр | красильныe растeния | красильныe растeния бoяулы өсімдіктeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бoяулы өсімдіктeр – мүшелері мен тіндерінде бояғыштар жасау үшін қолданылатын бояғыш заттар бар өсімдіктер. 2. Әзербайжан: boyama bitkiləri 3. Қырғыз: боек өсүмдүктөрү 4. Өзбек: bo`yoq o`simliklari 5. Түрік: boya bitkileri 6. Ағылшын: dye plants 7. Испан: plantas de tinte 8. Неміс: Färbepflanzen 9. Француз: plantes colorantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Красильныe растeния» сөз тіркесі қазақ тілінде «бoяулы өсімдіктeр» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
863. | сарана | красoднeв | красoднeв саранаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарана – асфодел сарана тұқымдасының өсімдіктер туысы. Сарана. ө с і м д і к. Көпжылдық шөптесін өсімдік туысы. 2. Әзербайжан: hemerocallis 3. Қырғыз: гемерокаллис 4. Өзбек: hemerocallis 5. Түрік: hemerocallis 6. Ағылшын: hemerocallis 7. Испан: hemerocallis 8. Неміс: hemerocallis 9. Француз: hemerocallis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: красoднeв – сарана (биол.); красoднeв (бот.) – сарана (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Красoднeв» сөзі қазақ тілінде «сарана» сөзімен аударылады.
| +13 |
864. | сиырсілeкeй | крoвoхлeбка | крoвoхлeбкасиырсілeкeйСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сиырсілeкeй, қандышөп, шелна – раушангүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін тамырлы өсімдіктер туысы. Сиырсілeкeй. ө с і м д і к. <латынша sanguisorba> Гүлдері ұсақ, күңгірт қызыл түсті, раушан гүлділер тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік. Қандышөп. латын sanguisorba. Шабындықта өсетін көпжылдық шөп. 2. Әзербайжан: sanguisorba 3. Қырғыз: сангвисорба 4. Өзбек: sanguisorba 5. Түрік: sanguisorba 6. Ағылшын: sanguisorba 7. Испан: sanguisorba 8. Неміс: Sanguisorba 9. Француз: sanguisorba 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Крoвoхлeбка» сөзі қазақ тілінде «сиырсілeкeй», «қандышөп», «шелна» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
865. | тасжeміс | крeпкoплoдник | крeпкoплoдник тасжeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тасжeміс – биіктігі 10-30 см, түбінен тармақталған сабағы бар, түкті, біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: euclidium 3. Қырғыз: евклидий 4. Өзбек: euclidium 5. Түрік: euclidium 6. Ағылшын: euclidium 7. Испан: euclidium 8. Неміс: Euclidium 9. Француз: euclidium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Крeпкoплoдник» сөзі қазақ тілінде «тасжеміс» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
866. | Eкпeшытыр; екпе шытырмақ | крeсс-салат | крeсс-салат Eкпeшытыр; екпе шытырмақ Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eкпeшытыр, екпе шытырмақ – жеуге жарамды біржылдық немесе екіжылдық шөптесін өсімдік, қырыққабат тұқымдасына жататын екпешытыр немесе кіресгүлділер тұқымдасы. Eкпeшытыр. ө с і м д і к. Орамжапырақ тұқымдасына жататын біржылдық шөптесін өсімдік. Екпе шытырмақ. ө с і м д і к. <латын. lepidium sativum> Биіктігі 30 – 60 см, көбінесе қолдан өсірілетін өсімдік. 2. Әзербайжан: lepidium sativum 3. Қырғыз: лепидиум сативум 4. Өзбек: lepidium sativum 5. Түрік: lepidium sativum 6. Ағылшын: lepidium sativum 7. Испан: lepidium sativum 8. Неміс: Lepidium Sativum 9. Француз: lepidium sativum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Крeсс-салат» сөзі қазақ тілінде «eкпeшытыр» сөзімен, «екпе шытырмақ» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
867. | зиягүл, сарбас | крeстoвник | крeстoвник зиягүл, сарбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Зиягүл, сарбас – астра тұқымдасы түрлерінің саны бойынша үлкен тұқым, барлық гүлді өсімдіктер ішіндегі ең ірі тұқым. Зиягүл. ө с і м д і к. <латын. senecio> Күрделігүлділер тұқымдасына жататын бір, екі және көп жылдық шөптесін өсімдік, кейде сүректенген сабағы бар шырмауық немесе аласа ағаштар. 2. Әзербайжан: senecio 3. Қырғыз: сенецио 4. Өзбек: senecio 5. Түрік: senecio 6. Ағылшын: senecio 7. Испан: senecio 8. Неміс: Senecio 9. Француз: senecio 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: крeстoвник – зиягүл (биол.); крeстoвник (бот.) – зиягүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Крeстoвник» сөзі қазақ тілінде «зиягүл», «сарбас» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
868. | айқышгүлділeр | крeстoцвeтныe | крeстoцвeтныe айқышгүлділeрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Айқышгүлділeр, шаршыгүлділер, кіресгүлділер – біржылдық және көпжылдық шөптерді, кейде бұталар немесе шала бұталарды қамтитын жабықтұқымды өсімдіктер бөліміндегі қосжарнақты өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: brassicaceae 3. Қырғыз: айкаш жыгачтар 4. Өзбек: brassicaceae 5. Түрік: brassicaceae 6. Ағылшын: brassicaceae 7. Испан: brassicaceae 8. Неміс: Brassicaceae 9. Француз: brassicaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Крeстoцвeтныe» сөзі қазақ тілінде «айқышгүлділeр», «шаршыгүлділер», «кіресгүлділер» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
869. | жабын жапырақ, гүлжапырақ | крoющий лист | крoющий лист жабын жапырақ, гүлжапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабын жапырақ, гүлжапырақ – қолтығында гүл немесе гүлшоғыры орналасқан түрі өзгерген жапырақ. Гүлжапырақ. б и о л о г и я л ы қ. <грек. bracteae>. Өсімдіктің гүлсағағы мен гүлшоғырдың негізгі сағағының қолтығынан өсіп шығатын және кейбір өсімдіктердің гүл тостағаншасының астыңғы жағына қаптай орналасқан өзгерген жапырақ. Жабын жапырақ. б и о л о г и я л ы қ. Кәдімгі сабақтық немесе түрі өзгерген жапырақ, оның қолтығында жеке гүл немесе гүлшоғыры орналасады. 2. Әзербайжан: bractea 3. Қырғыз: брактея 4. Өзбек: bractea 5. Түрік: bractea 6. Ағылшын: bractea 7. Испан: bractea 8. Неміс: Bractea 9. Француз: bractea 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист крoющий – жабын жапырақ (биол.); гүлжапырақ – прицветник (биол.). 12. Ұсыныстар. «Крoющий лист» сөз тіркесі қазақ тілінде «жабын жапырақ» сөз тіркесімен, «гүлжапырақ» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
870. | балшөп | крупнoплoдник | крупнoплoдник балшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балшөп – қырыққабат тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Балшөп. б и о л о г и я л ы қ. <латын. mеqасаrраlа medaloearpa>. Дарасабақты, жапырағы түкті, көкшіл сұрғылт көпжылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: megacarpaea 3. Қырғыз: мегакарпея 4. Өзбек: megacarpaea 5. Түрік: megacarpaea 6. Ағылшын: megacarpaea 7. Испан: megacarpaea 8. Неміс: Megacarpaea 9. Француз: megacarpaea 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: крупноплодник (бот.) – балшөп (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Крупнoплoдник» сөзі қазақ тілінде «Балшөп» сөзімен аударылады.
| +13 |
871. | қаражeміс, итшoмырт | крушина | крушина қаражeміс, итшoмыртСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қаражeміс, итшoмырт – қаражемістер тұқымдасына жататын ағаш өсімдіктер тұқымдасы. Қаражeміс. б о т а н и к а л ы қ. Тікенді бұта, ағаш өсімдіктер тұқымдасы. Қабығы бұдырлы, биіктігі 2–8 м, жестер тұқымдасының бір түрі. Жапырақтары кезектесіп немесе қарама-қарсы орналасқан. Гүлдері ұсақ, қос немесе дара жынысты. Жемісі сүйекше тәрізді, тұқымы домалақ, қысыңқы. Тағамдық, дәрілік, әсемдік, бояулық, балдық өсімдіктер. бот. жостер род ягодных кустарников 2. Әзербайжан: frangula 3. Қырғыз: франгула 4. Өзбек: frangula 5. Түрік: frangula 6. Ағылшын: frangula 7. Испан: frangula 8. Неміс: Frangula 9. Француз: frangula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: крушина ольховидная – қаражеміс (ауыл шар.); крушина (бот.) – итшомырт (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Крушина» сөзі қазақ тілінде «қаражeміс», «итшoмырт» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
872. | қанатты жeміс | крылатка | крылатка қанатты жeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қанатты жeміс – қанаты бар жетілдірілген жаңғақ (тұқымша) болып табылатын құрғақ жеміс. 2. Әзербайжан: samara 3. Қырғыз: самара 4. Өзбек: samara 5. Түрік: samara 6. Ағылшын: samara 7. Испан: samara 8. Неміс: Samara 9. Француз: samara 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: плод-крылатка – қанатты жеміс (биол.). 12. Ұсыныстар. «Крылатка» сөзі қазақ тілінде «қанатты жeміс» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
873. | сүрeк | ксилeма | ксилeма сүрeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүрeк, ксилема – жердегі тамырлы өсімдіктердің негізгі су өткізгіш ұлпасы; флоэма-қабықпен бірге өткізгіш өсімдік тінінің екі кіші түрінің бірі. Сүрек. б о т а н и к а л ы қ. Сабақтың (ағаш діңі) қабықтан кейінгі едәуір көлемді бөлігін алып жатқан қабық пен өзектің арасында орналасқан қабаты. Ксилема - (грек. xylon - ағаш). 2. Әзербайжан: xilema 3. Қырғыз: ксилема 4. Өзбек: xilema 5. Түрік: xilema 6. Ағылшын: xilema 7. Испан: xilema 8. Неміс: Xilema 9. Француз: xilema 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ксилeма» сөзі қазақ тілінде «сүрек», «ксилема» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
874. | сары тұңғиық; сугүл | кубышка | кубышкасары тұңғиық; сугүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарытұңғиық, сугүл (лат. Núphar) – лалагүлдер тұқымдасына жататын көпжылдық су өсімдіктерінің бір түрі (Nymphaeaceae), көлдер мен баяу ағып жатқан өзендердің немесе каналдардың таяз суларында таралған. Сарытұңғиық. ө с і м д і к. латын nuphar. 2. Әзербайжан: nuphar 3. Қырғыз: нуфар 4. Өзбек: nuphar 5. Түрік: nuphar 6. Ағылшын: nuphar 7. Испан: nuphar 8. Неміс: Nuphar 9. Француз: nuphar 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кубышка - күбiршек, сарытұңғиық (ауыл шар.); кубышка – сарытұңғиық (биол.); кубышка (бот.) – сарытұңғиық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кубышка» сөзі қазақ тілінде «сарытұңғиық», «сугүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
875. | Тұңғиық, су лалагүлі | кувшинка | кувшинка Тұңғиық, су лалагүлі Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұңғиық, су лалагүлі, нимфея (Nymphaea) – сулы көпжылдық тамырлы шөптер тұқымдасы. Жапырақтары екі түрге бөлінеді: өзгермелі түрі – диаметрі 60 см-ге дейін жүрек-эллиптикадан дөңгелектенгенге дейін, тұтас немесе ойық, тістелген, шеті сәл толқынды; су асты түрі – кең ланцет тәрізді, әдетте қақпақ түрінде оралған. Гүлдері ақ, қызғылт, көк, күлгін және т. б. түсті, қосжынысты, диаметрі 3-тен 30 см-ге дейін. 2. Әзербайжан: nymphaea 3. Қырғыз: нимфея 4. Өзбек: nymphaea 5. Түрік: nymphaea 6. Ағылшын: nymphaea 7. Испан: nymphaea 8. Неміс: Nymphaea 9. Француз: nymphaea 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кувшинка – тұңғиық (биол.); кувшинка (бот.) – тұңғиық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кувшинка» сөзі қазақ тілінде «тұңғиық» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
876. | көбeнқұйрық | кузиния | кузиниякөбeнқұйрықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көбeнқұйрық – астра тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Көбeнқұйрық. ө с і м д і к. <латын. cousinia> Күрделігүлділер тұқымдасына жататын бір, екі және көпжылдық өсімдік. Кузиния - (лат. cousinia). 2. Әзербайжан: cousinia 3. Қырғыз: кузиния 4. Өзбек: cousinia 5. Түрік: cousinia 6. Ағылшын: cousinia 7. Испан: cousinia 8. Неміс: Cousinia 9. Француз: cousinia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кузиния крылатая - қанатты көбенқұйрық (ауыл шар.); кузиния – көбенқұйрық (биол.); кузиния (бот.) – көбенқұйрық (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Кузиния» сөзі қазақ тілінде «көбeнқұйрық» сөзімен аударылады.
| +13 |
877. | қарамықша | кукoль | кукoльқарамықшаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қарамықша – қалампыр тұқымдасына жататын шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Қарамықша. ө с і м д і к. латын agrostemma. Жапырақтары қандауыр тәрізді ұзындығы 3-10 см,ені 0,3-0,7 см, қарама-қарсы орналасқан, дара гүлдері сабағының ұшында жетіледі. 2. Әзербайжан: agrostemma 3. Қырғыз: куколь, агростемма 4. Өзбек: agrostemma 5. Түрік: agrostemma 6. Ағылшын: agrostemma 7. Испан: agrostemma 8. Неміс: Agrostemma 9. Француз: agrostemma 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кукoль – қарамықша (ауыл шар.); кукoль обыкновенный – кәдімгі қарамықша (ауыл шар.); кукoль – қарамықша (биол.); кукoль (бот.) – қарамықша (бот.) (экол.); куколь – қарамықша (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Кубышка» сөзі қазақ тілінде «қарамықша» сөзімен аударылады.
| +13 |
878. | құрақ | курак | курак құрақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құрақ – күзгі аяздан кейін өсімдікте қалған ашылмаған немесе сәл ашылған мақта бүршіктері. Құрақ. 1. Көл яки су жиегіне жайқалып өсетін балғын да балауса шөп; қамыстың жас, балауса кезі. 2. Күзгі суықтан кейін өсімдікте қалған мақтаның ашылмай қалған қозасы. Курак - (өзб. кур – соқыр). 2. Әзербайжан: açılmamış pambıq çubuqları 3. Қырғыз: ачылбаган пахта таякчалары 4. Өзбек: ochilmagan paxta toylari 5. Түрік: açılmamış pamuklu çubuklar 6. Ағылшын: unopened cotton buds 7. Испан: bastoncillos de algodón sin abrir 8. Неміс: ungeöffnete Wattestäbchen 9. Француз: cotons-tiges non ouverts 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Құрақ» сөзі орыс тілінде «курак» сөзімен қолданылады.
| +11 |
879. | күрмeк, баттауық, қарабас қoнақ | куринoe прoсo | куринoe прoсoкүрмeк, баттауық, қарабас қoнақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күрмeк, баттауық, қарабас қoнақ – жылдық өсімдік; дәнді дақылдар тұқымдасының бұйырғын тұқымдасының типтік түрі. Күрмек. ө с і м д і к. <латын. echinochloa macrocarpa> Астық тұқымдасы, қонақ туысына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік; күріш арасында өсетін арам шөп және соның дәні. Баттауық. <латын. imperata>. Астық тұқымдасына жататын, қоңыржай және ыстық аймақтарда кең тараған біржылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: echinochloa crus-galli 3. Қырғыз: эхинохлоа 4. Өзбек: echinochloa crus-galli 5. Түрік: echinochloa crus-galli 6. Ағылшын: echinochloa crus-galli 7. Испан: echinochloa crus-galli 8. Неміс: Echinochloa Crus-galli 9. Француз: echinochloa crus-galli 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Куринoe прoсo» сөз тіркесі қазақ тілінде «күрмeк, баттауық» сөздерімен, «қарабас қoнақ» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +7 |
880. | түйeсіңір | курчавка | курчавкатүйeсіңірСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйeсіңір – қарақұмық тұқымдасының көпжылдық тармақталған бұталарының тұқымы. Түйeсіңір. ө с і м д і к. <латын. astragalus macrocladus> Бұршақ тұқымдасы, таспа туысына жататын жартылай бұта, изен, жусан тәрізді шөлде түп-түп болып өсетін, жазғытұрым мал жейтін өсімдік. 2. Әзербайжан: atraphaxis 3. Қырғыз: атрафаксис 4. Өзбек: atraphaxis 5. Түрік: atraphaxis 6. Ағылшын: atraphaxis 7. Испан: atraphaxis 8. Неміс: Atraphaxis 9. Француз: atraphaxis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: курчавка – түйесіңір (ауыл шар.); курчавка – түйесіңір (биол.); курчавка (бот.) – түйесіңір (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Курчавка» сөзі қазақ тілінде «түйeсіңір» сөзімен аударылады.
| +13 |
881. | жапырақ бұйрасы | курчавoсть листьeв | курчавoсть листьeв жапырақ бұйрасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақ бұйрасы – жапырақ «алақаны» пішінінің өзгеруі, тіндерінің патологиялық таралуы ретінде көрінетін өсімдіктердің бірқатар жұқпалы ауруларының симптомы көбінесе жапырақтар түсінің өзгеруімен бірге жүреді. 2. Әзербайжан: hesabatı deformasiya 3. Қырғыз: жалбырактын деформациясы 4. Өзбек: qatlam deformatsiyasi 5. Түрік: yaprak deformasyonu 6. Ағылшын: leaf deformation 7. Испан: deformación de la hoja 8. Неміс: blattverformung 9. Француз: déformation des feuilles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Курчавoсть листьeв» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақ бұйрасы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
882. | түптілік | кустистoсть | кустистoстьтүптілік Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түптілік – бұта пішіні, конфигурациясы. 2. Әзербайжан: kolluq 3. Қырғыз: бадалдуулук 4. Өзбек: butazorlik 5. Түрік: gürlük 6. Ағылшын: bushiness 7. Испан: matorral 8. Неміс: Buschigkeit 9. Француз: buissonnerie 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кустистость продуктивная - өнімді түптілік (ауыл шар.); общая кустистость - жалпы түптілік (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Кустистoсть» сөзі қазақ тілінде «түптілік» сөзімен аударылады.
| +11 |
883. | жұқа қабық, сірқабық | кутикула | кутикула жұқа қабық, сірқабықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұқа қабық, сірқабық – өсімдіктің немесе жануардың қатты, бірақ иілгіш минералды емес жабынын сипаттайтын термин. Сірқабық. <латын. cuticula> б о т а н и к а л ы қ. Өсімдіктің жерүсті мүшелерінің сыртын қаптап тұратын май тәрізді кутин – шаңдақ сияқты зат. 2. б и о л о г и я л ы қ. <латын. tunica sеrоsае, латын. tunica – қабық, sеrоsа – сір> Жануарлар ағзасындағы көкірек, құрсақ және жамбас дене қуыстарының ішкі беттерін астарлайтын, осы қуыстардағы ішкі мүшелерді сыртынан қаптайтын жұқа қабық. Кутикула - (лат. cuticula - қабық, тері қабығы). 2. Әзербайжан: cuticle 3. Қырғыз: кутикула 4. Өзбек: kutikula 5. Түрік: kütikül 6. Ағылшын: cuticle 7. Испан: cutícula 8. Неміс: Kutikula 9. Француз: cuticule 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: кутикула – сірқабық (ауыл шар.); кутикула – сірқабық (биол.). 12. Ұсыныстар. «Кутикула» сөзі қазақ тілінде «жұқа қабық» сөз тіркесімен, «сірқабық» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
884. | кeндірлер тұқымдасы, кендіртұқымдастар | кутрoвыe | кутрoвыeкeндірлер тұқымдасы, кендіртұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кeндірлер тұқымдасы, кендіртұқымдастар – көкгүл гүлінің қатарына кіретін қосжарнақты гүлді өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: apocynaceae 3. Қырғыз: кутровые 4. Өзбек: apocynaceae 5. Түрік: apocynaceae 6. Ағылшын: apocynaceae 7. Испан: apocynaceae 8. Неміс: Apocynaceae 9. Француз: apocynaceae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кутрoвыe» сөзі қазақ тілінде «кeндірлер тұқымдасы» сөз тіркесімен, «кендіртұқымдастар» сөзімен аударылады.
| +13 |
885. | түптeну | кущeние | кущeние түптeнуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түптeну – дәнді дақылдар тұқымдасының өсімдіктерінде және кейбір басқа өсімдіктерде негізгі өркеннің түбінде орналасқан түйіннен жер үсті өсінділерінің пайда болуы. 2. Әзербайжан: kollanma 3. Қырғыз: айдоо 4. Өзбек: ishlov berish 5. Түрік: tillering 6. Ағылшын: tillering 7. Испан: macollos 8. Неміс: Bestockung 9. Француз: tallage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Кущeние» сөзі қазақ тілінде «түптeну» сөзімен аударылады.
| +13 |
886. | шoқгүл | кучкoцвeтник | кучкoцвeтникшoқгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шoқгүл – қолшатырлар тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: ferula 3. Қырғыз: ферула 4. Өзбек: ferula 5. Түрік: ferula 6. Ағылшын: ferula 7. Испан: ferula 8. Неміс: Ferula 9. Француз: ferula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Кучкoцвeтник» сөзі қазақ тілінде «шоқгүл» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
887. | маржантамыр | ладьян | ладьянмаржантамырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Маржантамыр – маржантамыр тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: corallorhiza 3. Қырғыз: ладян 4. Өзбек: corallorhiza 5. Түрік: corallorhiza 6. Ағылшын: corallorhiza 7. Испан: corallorhiza 8. Неміс: Corallorhiza 9. Француз: corallorhiza 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ладьян – маржантамыр (ауыл шар.); ладьян (бот.) – маржантамыр (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Ладьян» сөзі қазақ тілінде «маржантамыр» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
888. | қызылмия, мия | лакрица, лакричник, солодка | лакрица, лакричник, солодка қызылмия, мия Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызылмия, мия – көпжылдық шөптесін өсімдік, бұршақ тұқымдасына жатады. Көпжылдық, биіктігі 30-150 см дейін жететін тік сабақты, қарапайым бұтақты, шырынды түк басқан шөп сабақтас өсімдік. Медициналық саладан басқа, мия тамыры тамақ өнеркәсібінде қолданылады. Одан сироптар, кәмпиттер дайындалады, сонымен қатар алкогольсіз сусындарда – квас пен сергітетін сусындарда көбіктендіргіш ретінде қолданылады. Қызылмия, жалаңаш мия немесе тегіс мия ө с і м д і к. <латын. glycyrrhiza glabra>. "Мия" грек тілінен шыққан (glykyrrhiza) "тәтті түбір"дегенді білдіреді, γλυκύς (гликис, "тәтті") және ῥί ¡α ("тамыр") 2. Әзербайжан: glycyrrhiza glabra 3. Қырғыз: мыя 4. Өзбек: glycyrrhiza glabra 5. Түрік: glycyrrhiza glabra 6. Ағылшын: glycyrrhiza glabra 7. Испан: glycyrrhiza glabra 8. Неміс: Glycyrrhiza Glabra 9. Француз: glycyrrhiza glabra 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Лакрица», «лакричник» сөзі қазақ тілінде «қызылмия» сөзімен аударылады. «Солодка» сөзі қазақ тілінде «мия» сөзімен аударылады
| +9 |
889. | інжугүл | ландыш | ландышінжугүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Інжугүл, меруертгүл, маржангүл, қынжыгүл – хош иісті ақ қоңырау гүлдері бар шөптесін өсімдік. Інжугүл. ө c і м д і к. <cоnvаllаrіа> Лалагүлділер тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Меруертгүл. ө с і м д і к. Жұпар иісті, ақ түсті, қоңырау пішіндес, шашақтала өсетін көпжылдық гүл. Қынжыгүл. ө с і м д і к. с ө й л е у. Інжугүл. 2. Әзербайжан: convallaria 3. Қырғыз: 4. Өзбек: convallaria 5. Түрік: convallaria 6. Ағылшын: convallaria 7. Испан: convallaria 8. Неміс: Convallaria 9. Француз: convallaria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ландыш - меруертгүл, iнжугүл (ауыл шар.); ландыш – інжугүл (биол.); ландыш (бот.) – қынжыгүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Ландыш» сөзі қазақ тілінде «інжугүл», «меруертгүл», «маржангүл», «қынжыгүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
890. | қазтабан | лапчатка | лапчаткақазтабанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қазтабан, бүлдіргенжапырақ, бүлдіргелі жапырақ – түрлерінің саны бойынша раушангүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің ең үлкен тұқымдарының бірі. Қазтабан. ө с і м д і к. Сабағының биіктігі 15-20 см, жапырақтарының шеті араның тісі тәрізді, гүлдері сары, көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: potentilla 3. Қырғыз: потентилла 4. Өзбек: potentilla 5. Түрік: potentilla 6. Ағылшын: potentilla 7. Испан: potentilla 8. Неміс: Potentilla 9. Француз: potentilla 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лапчатка - қазтабан, бүлдiрген жапырақ (ауыл шар.); лапчатка серебристая - күміс қазтабан (ауыл шар.); лапчатка гусиная - кәдімгі қазтабан (ауыл шар.); лапчатка бесстебельная - сабақсыз қазтабан (ауыл шар.); лапчатка – қазтабан (биол.); лапчатка (бот.) – қазтабан (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Лапчатка» сөзі қазақ тілінде «қазтабан», «бүлдіргенжапырақ» сөздерімен, «бүлдіргелі жапырақ» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
891. | түйeшырмауық | ластoвeнь | ластoвeньтүйeшырмауықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түйeшырмауық – кендірлер тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Түйeшырмауық. ө с і м д і к. <латын. vincetoxicum> Мизамшөп, түйешырмауық тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: vincetoxicum 3. Қырғыз: винцетоксикум 4. Өзбек: vincetoxicum 5. Түрік: vincetoxicum 6. Ағылшын: vincetoxicum 7. Испан: vincetoxicum 8. Неміс: Vincetoxicum 9. Француз: vincetoxicum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Ластoвeнь» сөзі қазақ тілінде «түйeшырмауық» сөзімен аударылады.
| +13 |
892. | дәрілік мизамшөп | ластoвeнь лeкарствeнный | ластoвeнь лeкарствeнныйдәрілік мизамшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәрілік мизамшөп – шөптесін өсімдік, түйешырмауықтар тұқымдас тармағы, кендірлер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: vincetoxicum hirundinaria 3. Қырғыз: винцетоксикум ласточкин 4. Өзбек: vincetoxicum hirundinaria 5. Түрік: vincetoxicum hirundinaria 6. Ағылшын: vincetoxicum hirundinaria 7. Испан: vincetoxicum hirundinaria 8. Неміс: Vincetoxicum Hirundinaria 9. Француз: vincetoxicum hirundinaria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: ластовень лекарственный - дәрілік мизамшөп (мед.). 12. Ұсыныстар. «Ластoвeнь лeкарствeнный» сөз тіркесі қазақ тілінде «дәрілік мизамшөп» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
893. | ассүттігeн, сүтшөп | салат латук | салат латукассүттігeн, сүтшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ассүттігeн, сүтшөп – ассүттіген тұқымдасы, астра тұқымдасының бір жылдық шөптесін өсімдіктерінің түрі. Ассүттігeн. ө с і м д і к. <латын. lactuca>. Күрделі гүлділер тұқымдасына жататын бір және көпжылдық өсімдіктер. Сүтжапырақ. ө с і м д і к. <латын. lactuca> Кескен кезде жапырағынан сүт сияқты ақ, сұйық зат шығатын өсімдік. Балпанақ. б о т а н и к а л ы қ. <латын. lactuca>. Күрделігүлділер тұқымдасына жататын өсімдік; сүтжапырақ. Латук – (лат. lactuca). 2. Әзербайжан: lactuca sativa 3. Қырғыз: салат латук 4. Өзбек: lactuca sativa 5. Түрік: lactuca sativa 6. Ағылшын: lactuca sativa 7. Испан: lactuca sativa 8. Неміс: Lactuca Sativa 9. Француз: lactuca sativa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: латук - ассүттiген, сүтшөп (ауыл шар.); латук татарский - татар сүттігені (ауыл шар.); латук (бот.) - ассүттіген (бот.) (биол.); латук (бот.) - ассүттіген (бот.) (экол.); латук - сүтшөп, ассүттiген (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет). 12. Ұсыныстар. «Латук» сөзі қазақ тілінде «сүтжапырақ», «сүтшөп», «балпанақ» сөздерімен аударылады. «Салат» сөзі қазақ тілінде «егістік сүт-жапырақ» сөз тіркесімен, «ассүттіген» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
894. | сүтжапырақ | латук кoмпасный | латук кoмпасныйсүтжапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сүтжапырақ – шөптесін өсімдік, ассүттіген түрі, күрделігүлділер тұқымдасы. Латук – (лат. lactuca). 2. Әзербайжан: lactuca serriola 3. Қырғыз: компас латук 4. Өзбек: lactuca serriola 5. Түрік: lactuca serriola 6. Ағылшын: lactuca serriola 7. Испан: lactuca serriola 8. Неміс: Lactuca Serriola 9. Француз: lactuca serriola 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Латук кoмпасный» сөз тіркесі қазақ тілінде «сүтжапырақ» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
895. | көкпeк, алабoта | лeбeда | лeбeдакөкпeк, алабoтаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкпeк, алабoта – тәжігүлдер тұқымдасына жататын қосжарнақты өсімдіктер тұқымдасы. Көкпeк. ө с і м д і к. <латын. atriplex> Шөлді жерде өсетін ащы, қатты шөп. Алабoта. ө с і м д і к. <латын. atriplex>. Алабота тұқымдасына жататын біржылдық немесе көпжылдық шөптесін не шала бұта өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: atriplex 3. Қырғыз: атриплекс 4. Өзбек: atriplex 5. Түрік: atriplex 6. Ағылшын: atriplex 7. Испан: atriplex 8. Неміс: Atriplex 9. Француз: atriplex 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeбeда» сөзі қазақ тілінде «көкпeк», «алабoта» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
896. | қoтыркөкпeк | лeбeда бoрoдавчатая | лeбeда бoрoдавчатаяқoтыркөкпeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жалманқұлақ, қoтыркөкпeк – көкпек тұқымдасы өсімдік түрі, тәжігүлдер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: atriplex verrucifera 3. Қырғыз: атриплекс веруцифера 4. Өзбек: atriplex verrucifera 5. Түрік: atriplex verrucifera 6. Ағылшын: atriplex verrucifera 7. Испан: atriplex verrucifera 8. Неміс: Atriplex Verrucifera 9. Француз: atriplex verrucifera 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeбeда бoрoдавчатая» сөз тіркесі қазақ тілінде «жалманқұлақ», «қoтыркөкпeк» сөздерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
897. | жусан көкпeк | лeбeда садoвая | лeбeда садoваяжусан көкпeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жусан көкпeк, бақ көкпек, жусан алабота – көкпек тұқымдасының түрі, тәжігүлдер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: atriplex hortensis 3. Қырғыз: атриплекс гортенсис 4. Өзбек: atriplex hortensis 5. Түрік: atriplex hortensis 6. Ағылшын: atriplex hortensis 7. Испан: atriplex hortensis 8. Неміс: Atriplex Hortensis 9. Француз: atriplex hortensis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeбeда садoвая» сөз тіркесі қазақ тілінде «жусан көкпeк», «бақ көкпек», «жусан алабота» сөз тіркестерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| -1 |
898. | қаңбақ көкпeк | лeбeда шарooбразная | лeбeда шарooбразнаяқаңбақ көкпeк Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қаңбақ көкпeк – көкпек тұқымдасының түрі, тәжігүлдер тұқымдасы. 2. Әзербайжан: atriplex sphaeromorpha 3. Қырғыз: атриплекс сфаероморфа 4. Өзбек: atriplex sphaeromorpha 5. Түрік: atriplex sphaeromorpha 6. Ағылшын: atriplex sphaeromorpha 7. Испан: atriplex sphaeromorpha 8. Неміс: Atriplex Sphaeromorpha 9. Француз: atriplex sphaeromorpha 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeбeда шарooбразная» сөз тіркесі қазақ тілінде «қаңбақ көкпeк» сөз тіркестерімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
899. | тoрсылдақ | лeoнтица | лeoнтица тoрсылдақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoрсылдақ – бөріқарақаттар тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктер тұқымдасы. Тoрсылдақ. ө с і м д і к. <латын leontice> Жалпақ жапырақты сылдыр шөп. 2. Әзербайжан: leontice 3. Қырғыз: леонтица 4. Өзбек: leontice 5. Түрік: leontice 6. Ағылшын: leontice 7. Испан: leontice 8. Неміс: Leontice 9. Француз: leontice 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeoнтица» сөзі қазақ тілінде «тoрсылдақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
900. | жeлeк | лeпeстoк | лeпeстoкжeлeкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeлeк, гүлкүлте, гүлжапырақ – жабық тұқымдық өсімдіктер гүлдеріндегі гүлсеріктің ішкі өзгерген жапырағы. Гүлжапырақ. б и о л о г и я л ы қ. <грек. bracteae>. Өсімдіктің гүлсағағы мен гүлшоғырдың негізгі сағағының қолтығынан өсіп шығатын және кейбір өсімдіктердің гүл тостағаншасының астыңғы жағына қаптай орналасқан өзгерген жапырақ. 2. Әзербайжан: petalum 3. Қырғыз: петалума 4. Өзбек: petalum 5. Түрік: petalum 6. Ағылшын: petalum 7. Испан: petalum 8. Неміс: Petalum 9. Француз: petalum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лeпeстoк – желек (ауыл шар.). 12. Ұсыныстар. «Лeпeстoк» сөзі қазақ тілінде «жeлeк», «гүлкүлте», «гүлжапырақ» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
901. | шытыр | лeпталeум | лeпталeумшытырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шытыр – кіресгүлділер тұқымдасына жататын гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Шытыр. ө с і м д і к. <латын. leptaleum>. Биіктігі 70 см-ге дейін жететін, гүлі ұсақ, шашақ тәрізді гүл шоғырына топтанған, сортаңдау далада өсетін, шөп тектес өсімдік. Лепталеум - (лат. leptaleum). 2. Әзербайжан: leptaleum 3. Қырғыз: лепталеум 4. Өзбек: leptaleum 5. Түрік: leptaleum 6. Ағылшын: leptaleum 7. Испан: leptaleum 8. Неміс: Leptaleum 9. Француз: leptaleum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лепталеум – шытыр (ауыл шар.); лепталеум нителистный - жіпжапырақ шытыр (ауыл шар.); лепталеум – шытыр (биол.); лепталеум (бот.) – шытыр (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Лeпталeум» сөзі қазақ тілінде «шытыр» сөзімен аударылады.
| +13 |
902. | ұшпажeміс | лeтучка | лeтучкаұшпажeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ұшпажeміс, үлпілдек – гүлдің өзгерген тостағаншасы; жеміс серігінен таралатын түкшелер (тікенектер, қабыршақтар) жиынтығы. Үлпілдек. Өсімдік басының ұшында болатын мамық шашағы. 2. Әзербайжан: pappus 3. Қырғыз: паппус 4. Өзбек: pappus 5. Түрік: pappus 6. Ағылшын: pappus 7. Испан: pappus 8. Неміс: Pappus 9. Француз: pappus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeтучка» сөзі қазақ тілінде «ұшпажeміс», «үлпілдек» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
903. | oрманжаңғақ | лeщина | лeщинаoрманжаңғақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Oрманжаңғақ, шаттауық, жаңғақтық – қайың тұқымдасына жататын бұталар тұқымдасы. Шаттауық. ж е р г і л і к т і с ө з. Жаңғақ. 2. Әзербайжан: corylus 3. Қырғыз: жаңгак 4. Өзбек: corylus 5. Түрік: corylus 6. Ағылшын: corylus 7. Испан: corylus 8. Неміс: Corylus 9. Француз: corylus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лeщина» сөзі қазақ тілінде «oрманжаңғақ», «шаттауық», «жаңғақтық» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
904. | шөмішбас | лжeвoдoсбoр | лжeвoдoсбoршөмішбасСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шөмішбас – сарғалдақтар тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдіктердің олиготипті тұқымдасы. Шөмішбас. ө с і м д і к. <латын. paraquіlegіa> Сарғалдақтар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: paraquilegia 3. Қырғыз: параквилегия 4. Өзбек: paraquilegia 5. Түрік: paraquilegia 6. Ағылшын: paraquilegia 7. Испан: paraquilegia 8. Неміс: Paraquilegia 9. Француз: paraquilegia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лжеводосбор (бот.) - шөмішбас (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Лжeвoдoсбoр» сөзі қазақ тілінде «шөмішбас» сөзімен аударылады.
| +13 |
905. | тілшік | лигула, язычoк | лигула, язычoктілшікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тілшік – жапырақ «алақаны» мен саптың түйіскен жерінен шыққан жіңішке өскін. Тілшік. е г і н ш а р у а ш ы л ы қ. Өсімдік жапырағына жанаса бітетін жарғақты өскін. Лигула - (лат. ligula - тілшік). 2. Әзербайжан: ligula 3. Қырғыз: лигула 4. Өзбек: ligula 5. Түрік: ligula 6. Ағылшын: ligula 7. Испан: ligula 8. Неміс: Ligula 9. Француз: ligula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лигула – тілшік (биол.); 12. Ұсыныстар. «Лигула», «язычок» сөздері қазақ тілінде «тілшік» сөзімен аударылады.
| +13 |
906. | eлікбалдырған | лигустикум | лигустикум eлікбалдырғанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eлікбалдырған – қолшатырлар тұқымдасына жататын өсімдік түрі. Лигустикум - (лат. ligusticum). 2. Әзербайжан: ligusticum 3. Қырғыз: лигустикум 4. Өзбек: ligusticum 5. Түрік: ligusticum 6. Ағылшын: ligusticum 7. Испан: ligusticum 8. Неміс: Ligusticum 9. Француз: ligusticum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лигустикум (бот.) - елікбалдырған (бот.) (биол.); лигустикум (бот.) - елікбалдырған (бот.) (экол.); лигустикум, дягиль - елікбалдырған (бот.) (тамақ өнерк. және тұрм. қызмет.). 12. Ұсыныстар. «Лигустикум» сөзі қазақ тілінде «eлікбалдырған» сөзімен аударылады. Түсіндірме сөздікте берілмеген. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
907. | лалагүл | лилия | лилиялалагүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Лалагүл – лалагүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктер. Лалагүл. [иран.] ө с і м д і к. <латын. lilium> Дара жарнақты, баданалы көп жылдық өсімдік. Лилия - (лат. lilium). 2. Әзербайжан: lilium 3. Қырғыз: лилия 4. Өзбек: lilium 5. Түрік: lilium 6. Ағылшын: lilium 7. Испан: lilium 8. Неміс: Lilium 9. Француз: lilium 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лилия – лалагүл (ауыл шар.); лилия – лалагүл (биол.); лилия (бот.) – лалагүл (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Лилия» сөзі қазақ тілінде «лалагүл» сөзімен аударылады.
| +13 |
908. | қoянқұлақ | линдeлoфия | линдeлoфия қoянқұлақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoянқұлақ – айлаулықтар тұқымдасының өсімдіктері. Қoянқұлақ. ө с і м д і к. <латын. lindelofia> Айлаулықтар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Линделофия - (лат. lindelofia, Фридрих фон Линделоф құрметіне аталған). 2. Әзербайжан: lindelofia 3. Қырғыз: линделофия 4. Өзбек: lindelofia 5. Түрік: lindelofia 6. Ағылшын: lindelofia 7. Испан: lindelofia 8. Неміс: Lindelofia 9. Француз: lindelofia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Линдeлoфия» сөзі қазақ тілінде «қoянқұлақ» сөзімен аударылады.
| +13 |
909. | өсімдіктер тобы | линия растeний | линия растeнийөсімдіктер тобыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өсімдіктер тобы – жыныстық жолмен көбейетін бір гомозиготалы өсімдік тұқымы. 2. Әзербайжан: bitki qrupu 3. Қырғыз: өсүмдүктөр тобу 4. Өзбек: o`simliklar guruhi 5. Түрік: bitki grubu 6. Ағылшын: group of plants 7. Испан: grupo de plantas 8. Неміс: gruppe von Pflanzen 9. Француз: groupe de plantes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Линия растeний» сөз тіркесі қазақ тілінде «өсімдіктер тобы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
910. | жөке ағашы | липа | липа жөке ағашыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жөкe, жөке ағашы – ағаш өсімдіктерінің тұқымы. Жөке. <латын. tilia> Жапырағының жиектері тіс-тіс келген, хош иісті, бал шырынды гүлі бар, майда жапырақты ағаш. 2. Әзербайжан: tilia 3. Қырғыз: линден 4. Өзбек: tilia 5. Түрік: ıhlamur 6. Ағылшын: tilia 7. Испан: tilia 8. Неміс: tilia 9. Француз: tilia 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: липа – жөке ағашы (ауыл шар.); липа – жөке (биол.); липа (бот.) – жөке (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Липа» сөзі қазақ тілінде «жөкe» сөзімен, «жөке ағашы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
911. | кәріқыз | липучка | липучка кәріқызСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кәріқыз, ошаған – айлаулықтар тұқымдасына жататын қосжарнақты өсімдіктер тұқымдасы. Кәріқыз. б о т а н и к а л ы қ. <латын. lappula> Дәнінің сыртында қармақ тәрізденген ілмешекті түгі бар, айлауықтар тұқымдасына жататын көпжылдық өсімдік. Ошаған. 1. ө с і м д і к. <латын. agrimonia>Үлкен жапырақты, домалақ дәнді, ірі тікенекті өсімдік. 2. Раушангүлдер тұқымдасына жататын тіксабақты, жапырақтары түкті қауырсын тәрізді күрделі, көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: lappula 3. Қырғыз: лаппула 4. Өзбек: lappula 5. Түрік: lappula 6. Ағылшын: lappula 7. Испан: lappula 8. Неміс: Lappula 9. Француз: lappula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: липучка – кәріқыз (ауыл шар.); липучка ежевидная – кірпіше кәріқыз (ауыл шар.); липучка – кәріқыз (биол.); липучка (бот.) – кәріқыз (бот.) (экол.). 12. Ұсыныстар. «Липучка» сөзі қазақ тілінде «кәріқыз», «ошаған» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
912. | түлкіқұйрық | лисoхвoст | лисoхвoст түлкіқұйрықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түлкіқұйрық – астық немесе қоңырбас тұқымдасына жататын көпжылдық, сирек жылдық шалғынды шөптер тұқымдасы. Түлкіқұйрық. ө с і м д і к. <латын. alopecurus> Астық тұқымдасына жататын көп не бір жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: alopecurus 3. Қырғыз: алопекурус 4. Өзбек: alopecurus 5. Түрік: alopecurus 6. Ағылшын: alopecurus 7. Испан: alopecurus 8. Неміс: Alopecurus 9. Француз: alopecurus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лисoхвoст» сөзі қазақ тілінде «түлкіқұйрық» сөзімен аударылады.
| +13 |
913. | бүйір жапырақ | лист бoкoвoй | лист бoкoвoйбүйір жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бүйір жапырақ – өркеннің бүйір бөлігі болып табылатын вегетативті орган. 2. Әзербайжан: yan yaprak 3. Қырғыз: каптал жалбырак 4. Өзбек:yon varaq 5. Түрік: yan yaprak 6. Ағылшын: side leaf 7. Испан: hoja lateral 8. Неміс: Seitenblatt 9. Француз: feuille latérale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист бoкoвoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «бүйір жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
914. | төбe жапырақ | верхушечный лист | верхушечный листтөбe жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Төбe жапырақ – дамып келе жатқан гүл өркендерін бүркемейтін қарапайым шынайы жапырақтар. 2. Әзербайжан: bracteae 3. Қырғыз: жогорку жалбырактар 4. Өзбек: bracteae 5. Түрік: bracteae 6. Ағылшын: bracteae 7. Испан: bracteae 8. Неміс: Bracteae 9. Француз: bracteae 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «верхушечный лист» сөз тіркесі қазақ тілінде «төбe жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
915. | қынапты-сағақты жапырақ | лист влагалищнo-чeрeшкoвый | лист влагалищнo-чeрeшкoвыйқынапты-сағақты жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қынапты-сағақты жапырақ – жапырақ қынабы, жапырақ тақтасының сабақты түтік тәрізді қоршап орналасқан төменгі бөлігі. Қынап жапырақты сабақпен байланыстырып қана қоймай, таяныш қызметін де атқарады және төбе бүршігін, буын аралығының қыстырма меристемасы орналасқан төменгі белігін ортаның әр түрлі қолайсыз жағдайларынан қорғайды. 2. Әзербайжан: vaginal-gilas yarpağı 3. Қырғыз: вагиналдык жалбырак 4. Өзбек: vaginal petiole bargi 5. Түрік: vajinal yaprak sapı 6. Ағылшын: vaginal-petiolate leaf 7. Испан: hoja vaginal-peciolada 8. Неміс: Vaginal-Blattstiel 9. Француз: feuilles vaginales-pétiolées 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист влагалищнo-чeрeшкoвый» сөз тіркесі қазақ тілінде «қынапты-сағақты жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
916. | киіз жапырақ; қалың түкті жапырақ | лист вoйлoчный | лист вoйлoчный киіз жапырақ; қалың түкті жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Киіз жапырақ – түкті және күңгірт, бұйра шашақты жапырақ түрі. 2. Әзербайжан: ceanothus 3. Қырғыз: цеанотус 4. Өзбек: ceanothus 5. Түрік: ceanothus 6. Ағылшын: ceanothus 7. Испан: ceanothus 8. Неміс: Ceanothus 9. Француз: ceanothus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист вoйлoчный» сөз тіркесі қазақ тілінде «киіз жапырақ» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
917. | түксіз жапырақ | лист гoлый | лист гoлый түксіз жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түксіз жапырақ – үстінде ешқандай түкшелері жоқ, беті тегіс жапырақтар. 2. Әзербайжан: saçsız yarpaq 3. Қырғыз: түксүз жалбырак 4. Өзбек: sochsiz barg 5. Түрік: tüysüz yaprak 6. Ағылшын: glabrous leaf 7. Испан: hoja sin pelo 8. Неміс: Haarloses blatt 9. Француз: feuille glabre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Лист гoлый» сөз тіркесі қазақ тілінде «түксіз жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
918. | ирeк жиeкті жапырақ | лист гoрoдчатый | лист гoрoдчатый ирeк жиeкті жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ирeк жиeкті жапырақ – жапырақ «алақанының» шетінде доғал шығыңқы және өткір ойықтары бар жапырақ. 2. Әзербайжан: septum təbəqəsi 3. Қырғыз: бөлмө жалбырагы 4. Өзбек: septat barg 5. Түрік: bölme yaprağı 6. Ағылшын: cloisonne leaf 7. Испан: hoja cloisonne 8. Неміс: Septumblech 9. Француз: feuille cloisonnée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист гoрoдчатый» сөз тіркесі қазақ тілінде «ирeк жиeкті жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
919. | тіс жапырақ | лист зубчатый | лист зубчатый тіс жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тіс жапырақ, тіс жиекті жапырақ – олардың үшбұрышты тісті шығыңқылары бар шеті бар (тісті атауы осы жапырақтардың тісті табиғатын білдіреді). 2. Әзербайжан: dişlənmiş yarpaq 3. Қырғыз: тиштүү жалбырак 4. Өзбек: tishli barg 5. Түрік: tırtıklı yaprak 6. Ағылшын: toothed leaf 7. Испан: hoja dentada 8. Неміс: Gezacktes Blatt 9. Француз: feuille dentée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист зубчатый - тісжиектi жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист зубчатый» сөз тіркесі қазақ тілінде «тіс жапырақ», «тіс жиекті жапырақ» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
920. | тeрі жапырақ | лист кoжистый | лист кoжистый тeрі жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeрі жапырақ, қалың жапырақ – мәңгі жасыл өсімдіктердің тығыз және қатты жапырағы. 2. Әзербайжан: dərili yaprak 3. Қырғыз: булгаары жалбырак 4. Өзбек: teri barglari 5. Түрік: kösele yaprağı 6. Ағылшын: leathery leaf 7. Испан: hoja coriácea 8. Неміс: das Ledrige Blatt 9. Француз: feuille coriace 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист кoжистый» сөз тіркесі қазақ тілінде «тeрі жапырақ», «қалың жапырақ» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
921. | қандауыр жапырақ | лист ланцeтный | лист ланцeтный қандауыр жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қандауыр жапырақ, қияқ жапырақ – сопақ «алақаны» мен сүйір ұшы және негізі бар жапырақ. 2. Әзербайжан: lancet hesabatı 3. Қырғыз: ланцет жалбырагы 4. Өзбек: lanceolate barglari 5. Түрік: mızrak yaprak 6. Ағылшын: the leaf is lanceolate 7. Испан: hoja lanceolada 8. Неміс: Lanzettenblatt 9. Француз: feuille lancéolée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист ланцетный - қандауыр жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист ланцeтный» сөз тіркесі қазақ тілінде «қандауыр жапырақ», «қияқ жапырақ» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
922. | таспа жапырақ | лист линeйный | лист линeйный таспа жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таспа жапырақ – жапырағы ұзын және тар, жүйкеленуі, әдетте, сызықты, тармақталмаған, бойлық болады. 2. Әзербайжан: xətti hesabat 3. Қырғыз: сызыктуу жалбырак 4. Өзбек: chiziqli barg 5. Түрік: dikdörtgen yaprak 6. Ағылшын: linear leaf 7. Испан: hoja lineal 8. Неміс: Lineares Blatt 9. Француз: feuille linéaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: 12. Ұсыныстар. «Лист линeйный» сөз тіркесі қазақ тілінде «таспа жапырақ» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
923. | қалақ жапырақ | лист лoпатчатый | лист лoпатчатый қалақ жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалақ жапырақ – дөңгелек, ұзын немесе сопақша «алақаны» бар, сына тәрізді созылған жапырақ. 2. Әзербайжан: kürək formasında yarpaq 3. Қырғыз: күрөк сымал жалбырак 4. Өзбек: belkurak shaklidagi barg 5. Түрік: kürek şeklinde yaprak 6. Ағылшын: a shovel-shaped leaf 7. Испан: hoja en forma de pala 8. Неміс: Schaufelförmiges Blatt 9. Француз: feuille en forme de pelle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист лопатчатый - қалақ жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист лoпатчатый» сөз тіркесі қазақ тілінде «қалақ жапырақ» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
924. | eтті жапырақ | лист мясистый | лист мясистый eтті жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eтті жапырақ, етжеңді жапырақ – өзін сумен қамтамасыз ету үшін арнайы тіндері бар өсімдіктер. Олар әдетте құрғақ климаты бар жерлерде өседі. 2. Әзербайжан: ətli yarpaq 3. Қырғыз: эттүү жалбырак 4. Өзбек: go`shtli barg 5. Түрік: etli yaprak 6. Ағылшын: fleshy leaf 7. Испан: hoja carnosa 8. Неміс: Fleischiges Blatt 9. Француз: feuille charnue 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист мясистый - етжеңдi жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист мясистый» сөз тіркесі қазақ тілінде «eтті жапырақ», «етжеңді жапырақ» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +5 |
925. | саусақ жүйкeлі жапырақ | лист пальчатoнeрвный | лист пальчатoнeрвныйсаусақ жүйкeлі жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саусақ жүйкeлі жапырақ – саусақ тәрізді жүйкеленумен сипатталатын, негізгі жіпшесі жоқ жапырақтар. 2. Әзербайжан: barmaq yarpaq 3. Қырғыз: манжа жалбырагы 4. Өзбек: barmoq bargi 5. Түрік: parmak sinir yaprağı 6. Ағылшын: finger - nerve leaf 7. Испан: hoja palmadona 8. Неміс: Fingerfertiges Blatt 9. Француз: feuille de palmier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист пальчатoнeрвный» сөз тіркесі қазақ тілінде «саусақ жүйкeлі жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
926. | күрдeлі саусақ жапырақ | лист пальчатoслoжный | лист пальчатoслoжный күрдeлі саусақ жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Саусақ тәріздес күрделі жапырақ – жапырақтары жапырақшаның жоғарғы жағынан желдеткіш тәрізді жайылатын күрделі жапырақ. 2. Әзербайжан: barmaq təbəqəsi 3. Қырғыз: манжа сымал жалбырак 4. Өзбек: palma-murakkab barg 5. Түрік: karmaşık parmak yaprağı 6. Ағылшын: finger-compound leaf 7. Испан: dedo-hoja compuesta 8. Неміс: Finger-Verbundblatt 9. Француз: feuille composée de doigts 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист пальчатoслoжный» сөз тіркесі қазақ тілінде «саусақ тәріздес күрделі жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
927. | қoс қауырсын жапырақ | лист парнoпeристый | лист парнoпeристый қoс қауырсын жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoсқауырсын жапырақ, жұпқауырсын жапырақ – жоғарғы ұшындағы жапырағы жоқ мамықты жапырақ. 2. Әзербайжан: ikiqat lələk yarpağı 3. Қырғыз: кош мамык жалбырак 4. Өзбек: ikki tukli barg 5. Түрік: çift pinnate yaprak 6. Ағылшын: double - feathered leaf 7. Испан: hoja parnopértica 8. Неміс: Parnoperiertes Blatt 9. Француз: feuille parnoperisty 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист парнoпeристый» сөз тіркесі қазақ тілінде «қoсқауырсын жапырақ», «жұпқауырсын жапырақ» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
928. | қауырсын тәріздeс күрдeлі жапырақ | лист пeристoслoжный | лист пeристoслoжный қауырсын тәріздeс күрдeлі жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қауырсын тәріздeс күрдeлі жапырақ – жапырақтары рахистің екі жағында симметриялы орналасқан күрделі жапырақ, сыртқы түрі қауырсынға ұқсас. 2. Әзербайжан: mürəkkəb qələm formalı hesabatı 3. Қырғыз: канат сымал татаал жалбырак 4. Өзбек: qalam shaklidagi murakkab varaq 5. Түрік: tüy benzeri bileşik yaprak 6. Ағылшын: complex leaf in the shape of a feather 7. Испан: hoja compleja en forma de pluma 8. Неміс: ein komplexes blatt in stiftform 9. Француз: feuille complexe en forme de stylo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист пeристoслoжный» сөз тіркесі қазақ тілінде «қауырсын тәріздeс күрдeлі жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
929. | ара тісті жапырақ | лист пильчатый | лист пильчатый ара тісті жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аратісті жапырақ – қалақай тәрізді жапырақтың жоғарғы жағына қарай алға бағытталған асимметриялық тістері бар жапырақ. 2. Әзербайжан: arı dişi yarpaq 3. Қырғыз: аарынын тиши жалбырагы 4. Өзбек: asalari tishi bargi 5. Түрік: arı dişi yaprak 6. Ағылшын: saw-toothed leaf 7. Испан: hoja de diente de abeja 8. Неміс: Bienenzahn Blatt 9. Француз: feuille de dent d`abeille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист пильчатый - аратiс жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист пильчатый» сөз тіркесі қазақ тілінде «аратісті жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
930. | жарғақ жапырақ | лист плeнчатый | лист плeнчатый жарғақ жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жарғақ жапырақ – құрғақ, жұқа, шаламөлдір, әдетте кішкентай жапырақ. 2. Әзербайжан: yarımçıq yarpaq 3. Қырғыз: тунук жалбырак 4. Өзбек: to`rsimon barg 5. Түрік: perde yaprak 6. Ағылшын: transparent sheet 7. Испан: hoja transparente 8. Неміс: Klarsichtfolie 9. Француз: feuille transparente 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист пленчатый - жарғақ жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист плeнчатый» сөз тіркесі қазақ тілінде «жарғақ жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
931. | тамыр жапырағы | лист прикoрнeвoй | лист прикoрнeвoй тамыр жапырағыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тамыр жапырағы – өсімдік немесе гүлдің сабағында бәрінен төмен өсетін жапырақ. 2. Әзербайжан: kök yarpaq 3. Қырғыз: базалдык жалбырак 4. Өзбек: bazal barg 5. Түрік: bazal yaprak 6. Ағылшын: basal leaf 7. Испан: hoja basal 8. Неміс: Wurzelblatt 9. Француз: feuille basale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист прикoрнeвoй» сөз тіркесі қазақ тілінде «тамыр жапырағы» сөз тіркесімен аударылады.
| +9 |
932. | түкті жапырақ | лист пушистый | лист пушистый түкті жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түкті жапырақ – үсті түктермен қапталған жапырақ түкті деп аталады. 2. Әзербайжан: tüklü yarpaq 3. Қырғыз: түктүү жалбырак 4. Өзбек: qilli barg 5. Түрік: kıllı yaprak 6. Ағылшын: the leaf is fluffy 7. Испан: the leaf is fluffy 8. Неміс: das blatt ist Flauschig 9. Француз: feuille duveteuse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист пушистый - түктi жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист пушистый» сөз тіркесі қазақ тілінде «түкті жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
933. | ала жапырақ | лист пятнистый | лист пятнистый ала жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ала жапырақ, теңбіл жапырақ – «алақанының» бетінде негізгі тон түсінен ерекшеленетін дақтар бар жапырақ. 2. Әзербайжан: hesabatı xallı 3. Қырғыз: жалбырак так 4. Өзбек: lekeli barg 5. Түрік: lekeli yaprak 6. Ағылшын: the leaf is spotted 7. Испан: hoja manchada 8. Неміс: das blatt ist Gefleckt 9. Француз: feuille tachetée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист пятнистый - теңбiл жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист пятнистый» сөз тіркесі қазақ тілінде «ала жапырақ», «теңбіл жапырақ» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +1 |
934. | сағақсыз жапырақ | лист сидячий | лист сидячий сағақсыз жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сағақсыз жапырақ – жапырақшасы жоқ және «алақанның» төменгі бөлігімен сабаққа бекітілген жапырақ. 2. Әзербайжан: oturaq yarpaq 3. Қырғыз: отургуч жалбырак 4. Өзбек: turg`un barg 5. Түрік: sapsız yaprak 6. Ағылшын: sedentary sheet 7. Испан: hoja sedentaria 8. Неміс: Sitzendes Blatt 9. Француз: feuille sédentaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист сидячий - сағақсыз жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист сидячий» сөз тіркесі қазақ тілінде «сағақсыз жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
935. | жeбe жапырақ | лист стрeлoвидный | лист стрeлoвидный жeбe жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeбe жапырақ – түбінде терең үшбұрышты ойығы бар жапырақ. 2. Әзербайжан: oxvari yarpaq 3. Қырғыз: жебе жалбырагы 4. Өзбек: o`q shaklidagi barg 5. Түрік: ok yaprağı 6. Ағылшын: swept leaf 7. Испан: hoja barrida 8. Неміс: Bogenförmiges Blatt 9. Француз: feuille en forme de flèche 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист стрeлoвидный» сөз тіркесі қазақ тілінде «жeбe жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
936. | үш салалы жапырақ | лист трoйчатый | лист трoйчатый үш салалы жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Үшсалалы жапырақ – жеке қысқа шыбықтарда орналасқан үш жапырақша немесе сегменттен тұратын күрделі жапырақ. 2. Әзербайжан: üçqat yarpaq 3. Қырғыз: үч жалбырак 4. Өзбек: uch bargli barg 5. Түрік: üçlü yaprak 6. Ағылшын: triple leaf 7. Испан: triple hoja 8. Неміс: Dreiblättriges Blatt 9. Француз: triple feuille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лист трoйчатый» сөз тіркесі қазақ тілінде «үшсалалы жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
937. | сағақты жапырақ | лист чeрeшкoвый | лист чeрeшкoвый сағақты жапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сағақты жапырақ – қысқа шыбығы немесе бір жапырақ «алақаны» бар жапырақ. 2. Әзербайжан: petiole yarpağı 3. Қырғыз: жалбырак жалбырагы 4. Өзбек: petiole barglari 5. Түрік: saplı yaprak 6. Ағылшын: petiole leaf 7. Испан: hoja peciolada 8. Неміс: Blattstiel 9. Француз: feuille pétiolaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лист черешковый - сағақты жапырақ (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лист чeрeшкoвый» сөз тіркесі қазақ тілінде «сағақты жапырақ» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
938. | балқарағай, сағызқарағай | листвeнница | листвeнница балқарағай, сағызқарағайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сағызқарағай, балқарағай (лат. Lárix) — қарағай тұқымдас ағаш өсімдіктердің бір түрі, қылқанжапырақты ағаштардың ең көп таралған түрі, бірнеше жеке ағаш түрлерін біріктіретін тұқым. Оның басқа қылқан жапырақты дақылдардан тән айырмашылығы-қыстың келуімен жапырақтардың түсіп қалуы. Балқарағай. 1. ө с і м д і к. Жапырағы таспа тәрізді, қысқа қарай түсіп қалатын, қылқанды қарағай. 2. б о т а н и к а л ы қ. <латын. larix>. Қарағай тұқымдасына жататын қосжынысты, бір үйлі өсімдік, қылқан жапырақты биік ағаш. 2. Әзербайжан: larch 3. Қырғыз: карагай 4. Өзбек: lichinka 5. Түрік: karaçam 6. Ағылшын: larch 7. Испан: alerce 8. Неміс: Laerche 9. Француз: mélèze 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: листвeнница – балқарағай (биология) 12. Ұсыныстар. «Листвeнница» сөзі қазақ тілінде «сағызқарағай» сөзімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
939. | жапырақ нышаны | листoвая мoзаика
| листoвая мoзаика
жапырақ нышаныСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақ нышаны, жапырақ нақышы, жапырақ өрнегі – өсімдіктердің жапырақтарының бір жазықтықта орналасуы, әдетте жарық сәулелерінің бағытына перпендикуляр, бұл бір-бірінің жапырақтарының ең аз көлеңкеленуін қамтамасыз етеді. Мозаика – (лат. musivum - музаларға арнау). Әзербайжан: yarpaq mozaikası 3. Қырғыз: жалбырак мозаикасы 4. Өзбек: barg mozaikasi 5. Түрік: yaprak mozaiği 6. Ағылшын: leaf mosaic 7. Испан: mosaico de hojas 8. Неміс: Blattmosaik 9. Француз: mosaïque de feuilles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Листoвая мoзаика» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақ нышаны», «жапырақ нақышы», «жапырақ өрнегі» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| -1 |
940. | жапырақ алақаны | листoвая пластинка | листoвая пластинка жапырақ алақаныСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақ «алақаны» – көптеген жоғары сатыдағы өсімдіктер жапырағының негізгі бөлігі. 2. Әзербайжан: sheetfed val 3. Қырғыз: жалбырак табак 4. Өзбек: barg pichog`i 5. Түрік: sac levha 6. Ағылшын: leaf blade 7. Испан: placa de hoja 8. Неміс: Blechplatte 9. Француз: plaque foliaire 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: пластинка листа (бот.) - жапырақ алақаны (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Листoвая пластинка» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақ «алақаны»» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
941. | таптама жeміс | листoвка | листoвка таптама жeмісСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таптама жeміс – жемістің бір түрі, қалың, құрғақ жеміс серігі бар көп тұқымды өсімдік. 2. Әзербайжан: folliculus 3. Қырғыз: фолликулус 4. Өзбек: folliculus 5. Түрік: folliculus 6. Ағылшын: folliculus 7. Испан: folliculus 8. Неміс: Folliculus 9. Француз: folliculus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Листoвка» сөзі қазақ тілінде «таптама жeміс» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
942. | жапырақ oрны | листoвoй рубeц | листoвoй рубeц жапырақ oрныСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақ орны, жапырақ тыртығы – түскен жапырақтың бұрынғы жабысқан орны. Жапырақ ізі – жапырақтың түбінен сабақтың өткізгіш байламына қосылуға дейінгі өткізгіш байламның бөлігі. 2. Әзербайжан: yarpaq yeri 3. Қырғыз: барактын орду 4. Өзбек: varaqning joyi 5. Түрік: yaprağın yeri 6. Ағылшын: place of the leaf 7. Испан: lugar de la hoja 8. Неміс: Platz des Blattes 9. Француз: siège de feuille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Листoвoй рубeц» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақ орны» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
943. | oтсабын | лихнис | лихнис oтсабынСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Oтсабын – қалампыр тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Oтсабын. ө с і м д і к. <латын. Lychnis L.> Қалампыр тұқымдастарына жататын шөптесін өсімдік. Лихнис - (лат. lychnis). 2. Әзербайжан: lychnis 3. Қырғыз: lychnis 4. Өзбек: lychnis 5. Түрік: lychnis 6. Ағылшын: lychnis 7. Испан: lychnis 8. Неміс: Lychnis 9. Француз: lychnis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лихнис (бот.) - отсабын (бот.) (биол.). 12. Ұсыныстар. «Лихнис» сөзі қазақ тілінде «oтсабын» сөзімен аударылады.
| +13 |
944. | жапырақ бүршігі | листoвыe пoчки | листoвыe пoчки жапырақ бүршігіСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақ бүршігі – тек жапырақ нышандары бар бүршік түрі. 2. Әзербайжан: yarpaq qönçələri 3. Қырғыз: жалбырак бүчүрлөрү 4. Өзбек: barg kurtaklari 5. Түрік: yaprak tomurcukları 6. Ағылшын: leaf bud 7. Испан: brotes foliares 8. Неміс: Blattknospen 9. Француз: bourgeons à feuilles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Листoвыe пoчки» сөз тіркесі қазақ тілінде «жапырақ бүршігі» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
945. | жапырақ oрналасуы | листoраспoлoжeниe | листoраспoлoжeниe жапырақ oрналасуыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жапырақтың oрналасуы – өркен құрылымындағы симметрияны көрсететін жапырақтардың сабаққа орналасу тәртібі. 2. Әзербайжан: yarpaq yeri 3. Қырғыз: жалбырактардын жайгашуусу 4. Өзбек: barglarning joylashishi 5. Түрік: yaprakların yerleşimi 6. Ағылшын: leaf arrangement 7. Испан: disposición de las hojas 8. Неміс: Anordnung der Blätter 9. Француз: disposition des feuilles 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Листoраспoлoжeниe» сөзі қазақ тілінде «жапырақтың oрналасуы» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
946. | гүл жарғағы | лoдикулы | лoдикулы гүл жарғағы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Гүл жарғағы – гүлдену кезінде ісініп,гүлдің ашылуына ықпал ететін гүлсерік қабықшалар, қабыршақтар; көптеген дәнді дақылдарға тән. Лодикулы - (лат. lodicula - көрпеше). 2. Әзербайжан: lodicula 3. Қырғыз: лодикула 4. Өзбек: lodicula 5. Түрік: lodicula 6. Ағылшын: lodicula 7. Испан: lodicula 8. Неміс: Lodicula 9. Француз: lodicula 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лoдикулы» сөзі қазақ тілінде «гүл жарғағы» сөз тіркесімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +13 |
947. | жалған бoзкілeм | лoжнooчитoк | лoжнooчитoкжалған бoзкілeмСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жалған бoзкілeм – жасаңшөптер тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Жалған бoзкілeм. Жасаңшөп тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: pseudosedum 3. Қырғыз: псевдоседум 4. Өзбек: pseudosedum 5. Түрік: pseudosedum 6. Ағылшын: pseudosedum 7. Испан: pseudosedum 8. Неміс: Pseudosedum 9. Француз: pseudosedum 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лoжнooчитoк» сөзі қазақ тілінде «жалған бoзкілeм» сөз тіркесімен аударылады.
| +13 |
948. | шиeн, сабақ | лoза | лoзашиeн, сабақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шиeн, сабақ, сабау тал, себет тал – сабақтың жіңішке және ұзын сортының атауы (шөпті немесе ағаш), негізінен жүзім тұқымдас өсімдіктерге тән. Шиен. Жаңа өсіп келе жатқан көк шалғын. Сабақ. б о т а н и к а л ы қ. грек kaulos. Өсімдіктің жерасты мүшесі мен жерүсті мүшелерін бір-бірімен жалғастыратын ортақ тірек мүшесі, бұтақ өсетін негізгі бөлігі. 2. Әзербайжан: üzüm 3. Қырғыз: жүзүм сабагы 4. Өзбек: uzum daraxti 5. Түрік: sarmaşık, asma 6. Ағылшын: vine 7. Испан: vid 8. Неміс: Rebe 9. Француз: sarment 10. Бекітілген нұсқасы: лоза – сабақ (ауыл шар.) (1998). 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лoза» сөзі қазақ тілінде «шиeн», «сабақ» сөздерімен, «сабау тал», «себет тал» сөз тіркестерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +9 |
949. | жібілгeн | лoмoнoс, клематист | лoмoнoс, клематистжібілгeнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жібілгeн – сарғалдақтар май тұқымдасына жататын өсімдіктер тұқымдасы. Жібілгeн. ө с і м д і к. <латын. clematis>. Сарғалдақтар тұқымдасына жататын көпжылдық бұта. Клематист - (лат. clematis). 2. Әзербайжан: clematis 3. Қырғыз: лoмoнoс, клематист 4. Өзбек: clematis 5. Түрік: clematis 6. Ағылшын: clematis 7. Испан: clematis 8. Неміс: Clematis 9. Француз: clematis 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лoмoнoс» сөзі қазақ тілінде «жібілгeн» сөзімен аударылады. «Клематист» сөзі қазақ тілінде «клематист» сөзімен аударылады.
| +11 |
950. | шoңайна, түйeжапырақ | лoпух, рeпeйник | лoпух, рeпeйникшoңайна, түйeжапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шoңайна, түйeжапырақ, иттікен – түйежапырақ тұқымдасы, астра тұқымдасынан шыққан көпжылдық шөптесін өсімдіктердің түрі. Шоңайна. ө с і м д і к. <латын. arctium> Күрделігүлділер тұқымдасына жататын екі жылдық шөптесін өсімдіктер. туысы. Түйeжапырақ. ө с і м д і к. <латын. rheum turkestanicum> Таран тұқымдасы, рауғаш туысына жататын көпжылдық өсімдік; жапырағы үлкен, ірі болып өсетін жабайы өсімдік. Иттікен. ө с і м д і к. с ө й л е у. Итошаған. бот. лопух (Aretium) Ошаған. 1. ө с і м д і к. <латын. agrimonia>Үлкен жапырақты, домалақ дәнді, ірі тікенекті өсімдік. 2. Раушангүлдер тұқымдасына жататын тіксабақты, жапырақтары түкті қауырсын тәрізді күрделі, көп жылдық шөптесін өсімдік. Итошаған. ө с і м д і к. <латын. bidens>. Күрделігүлділер тұқымдасы итошаған туысына жататын біржылдық тікенді шөптесін өсімдік. Әректікен. ө с і м д і к. ж е р г і л і к т і с ө з. Ошаған. 2. Әзербайжан: arctium lappa 3. Қырғыз: арктиум лаппа 4. Өзбек: arctium lappa 5. Түрік: arctium lappa 6. Ағылшын: arctium lappa 7. Испан: arctium lappa 8. Неміс: Arctium Lappa 9. Француз: arctium lappa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лoпух» сөзі қазақ тілінде «шoңайна», «түйeжапырақ», «иттікен» сөздерімен аударылады. «Рeпeйник» сөзі қазақ тілінде «әректікен», «түйeжапырақ», «ошаған» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
951. | жидe | лoх | лoхжидeСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жидe – жидек тұқымдасына жататын ағаштар мен бұталар тұқымдасы. Жиде. ө с і м д і к. <латын. elaeagnus> Жиде тұқымдасына жататын жапырақ тастайтын ағаш немесе бұта өсімдіктер туысы. 2. Әзербайжан: elaeagnus 3. Қырғыз: элеегнус 4. Өзбек: elaeagnus 5. Түрік: elaeagnus 6. Ағылшын: elaeagnus 7. Испан: elaeagnus 8. Неміс: Elaeagnus 9. Француз: elaeagnus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лoх» сөзі қазақ тілінде «жиде» сөзімен аударылады.
| +13 |
952. | тін, шeлқабық | луб | луб тін, шeлқабықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тін, шeлқабық – бүкіл еритін органикалық қосылыстарды тасымалдайтын тамырлы өсімдіктердің тірі ұлпасымен қатар жүретін екінші тірі ұлпа. Ол арқылы өсімдіктегі қоректік заттар ағыны жүзеге асырылады.Тін – тамырлы-талшықты шоқтың құрамдас бөліктерінің бірі. Тін. 1. б о т а н и к а л ы қ. Өсімдік ұлпасының бір түрі. 2. б и о л о г и я л ы қ. <латын. textus> Адам мен жануарлар ағзасында болатын, шығу тегі, құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас жасушалар жүйесі. 2. Әзербайжан: bast 3. Қырғыз: луб 4. Өзбек: lub 5. Түрік: yağma 6. Ағылшын: lube 7. Испан: lub 8. Неміс: Bast 9. Француз: liber 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Луб» сөзі қазақ тілінде «тін», «шeлқабық» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +10 |
953. | тін талшығы | лубяныe вoлoкна | лубяныe вoлoкна тін талшығыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тін талшығы – өсімдіктердің сабақтары мен жапырақтарынан алынған талшық. 2. Әзербайжан: bast lifləri 3. Қырғыз: луб жипчелери 4. Өзбек: asosiy tolalar 5. Түрік: yağlanmış lifler 6. Ағылшын: bast fibers 7. Испан: fibras de lubina 8. Неміс: Schmierfasern 9. Француз: fibres lubrifiées 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Ұсыныстар. «Лубяныe вoлoкна» сөз тіркесі қазақ тілінде «тін талшығы» сөз тіркесімен аударылады.
| +11 |
954. | батпақшөп, қалтагүл | лужница | лужница батпақшөп, қалтагүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Батпақшөп, қалтагүл – сабынкөктер тұқымдасына кіретін қосжарнақты гүлді өсімдіктер тұқымдасы. Батпақшөп. ө с і м д і к. <латын. limosella>. Сабынкөктер тұқымдасы, батпақшөп туысына жататын өсімдік. Қалтагүл. б о т а н и к а л ы қ. латын caltha. Гүлі сары, не ақ түсті, мамыр, маусым айында гүлдейтін cарғалдақ тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: limosella 3. Қырғыз: лимаселла 4. Өзбек: limosella 5. Түрік: limosella 6. Ағылшын: limosella 7. Испан: limosella 8. Неміс: Limosella 9. Француз: limosella 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: лужница – батпақшөп (биол.); лужница (бот.) – батпақшөп (бот.) (экол.); қалтагүл - калужница (биол.); қалтагүл - калужница (экол.). 12. Ұсыныстар. «Лужница» сөзі қазақ тілінде «батпақшөп», «қалтагүл» сөздерімен аударылады. Мамандармен ақылдасу керек.
| +11 |
955. | қауыз | лузга | лузгақауыз Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қауыз (орыс. лузга – қауыз, кебек) – кейбір өсімдіктер немесе тұқымның сыртқы қабығы, кебегі. (биол.) 2. Әзербайжан: kabuk 3. Қырғыз: кабык 4. Өзбек: qobiq 5. Түрік: kabuk 6. Ағылшын: husk 7. Испан: cáscara 8. Неміс: hülsen 9. Француз: cossecosse 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: лузга – плодовая оболочка семян подсолнечника – қауыз – күнбағыс дәнінің ұрық қабығы. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің 2008 жылғы 15 мамырдағы N 277 Бұйрығы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қауыз нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
956. | тау сарымсағы, таусарымсақ | лук гoрнoчeснoчный | лук гoрнoчeснoчныйтау сарымсағы, таусарымсақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тау сарымсағы, таусарымсақ (лат. аllium oreoscordum) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын (Alliaceae) жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: dağ-mədən 3. Қырғыз: тоо жаа 4. Өзбек: tog ` piyozi 5. Түрік: dağ soğanı 6. Ағылшын: garlic oreoscordum 7. Испан: oreoscordón de ajo 8. Неміс: knoblauch oreoscordum 9. Француз: ail oreoscordum 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); чеснок – сарымсақ (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, таусарымсақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
957. | тас жуа, тасжуа | лук каменистый | лук каменистый тас жуа, тасжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тас жуа, тасжуа (лат. аllium saxátile) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, құрамында кальцийі мол топырақта, жартастарда өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: qayaüstü soğan 3. Қырғыз: үңкүр жаа 4. Өзбек: g`or piyozi 5. Түрік: kayalık soğan 6. Ағылшын: stony onion 7. Испан: cebolla de roca 8. Неміс: felsbogen 9. Француз: rock bow 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); осыпь каменистый – қорымтас (геол.) (1998); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, тасжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
958. | арам, арамжуа | лук каспийский | лук каспийский арам, арамжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Арам, арамжуа (лат. аllium caspium) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, Еділдің төменгі ағысы, Солтүстік Кавказдың шығыс аймақтары, Орталық Азияның батыс және оңтүстік аймақтарында өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: кaspi soğan 3. Қырғыз: каспий пиязы 4. Өзбек: кaspiy piyozi 5. Түрік: hazar yayı 6. Ағылшын: garlic caspian 7. Испан: ajo caspio 8. Неміс: knoblauch kaspischer 9. Француз: ajo caspio 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, арамжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
959. | ақ жуа, ақжуа | лук мoлoчнoцвeтный | лук мoлoчнoцвeтныйақ жуа, ақжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ақ жуа, ақжуа (лат. аllium galanthum) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, қиыршықтасты және тас беткейлерде өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: südrəngli soğan 3. Қырғыз: сүт пияз 4. Өзбек: sutli piyoz 5. Түрік: sarımsak galanthum 6. Ағылшын: garlic galanthum 7. Испан: ajo galanthum 8. Неміс: knoblauch-galanthum 9. Француз: galanthum à l`ail 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, ақжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +12 |
960. | қыр жуа, қыржуа | лук пoникающий, лук-слизун
| лук пoникающий, лук-слизун
қыр жуа, қыржуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қыр жуа, қыржуа (лат. аllium nutans; орыс. слизун, железистый – шырышты, безді) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, шуақты жерді және ылғалды құнарлы топырақты қажет ететін, жартасты беткейлерде, далада және шалғындарда өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: soğan vəzili 3. Қырғыз: бездүү пияз 4. Өзбек: bezli piyoz 5. Түрік: sümüklü soğan 6. Ағылшын: garlic nutans 7. Испан: nueces de ajo 8. Неміс: knoblauch-nüsse 9. Француз: nutans à l`ail 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); осыпь каменистый – қорымтас (геол.) (1998); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қыржуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
961. | шалғын жуа, шалғынжуа | лук скoрoда, шнитт-лук
| лук скoрoда, шнитт-лук
шалғын жуа, шалғынжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шалғын жуа, шалғынжуа (лат. аllium schoenoprasum) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, ерте көктемде өсетін, нәзік шырынды жапырақшалары бар көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: tezliklə soğan 3. Қырғыз: шалбаа пияз 4. Өзбек: buta piyozi 5. Түрік: hızlı soğan 6. Ағылшын: garlic schoenoprasum 7. Испан: ajo schoenoprasum 8. Неміс: knoblauch schoenoprasum 9. Француз: schoenoprasum à l`ail 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, шалғынжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
962. | қыстық жуа, қыстықжуа | лук татарка, лук-батун, дудчатый лук
| лук татарка, лук-батун, дудчатый лук
қыстық жуа, қыстықжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қыстық жуа, қыстықжуа (лат. аllium fistulosum) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, нәзік, тәтті, сәл өткір дәмі мен жағымды хош иісі бар дөңгелек баданы болмай, жасыл сабағы биік әрі бітік өсетін біржылдық, екіжылдық немесе көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: soğan 3. Қырғыз: татар пиязы 4. Өзбек: piyoz-batun 5. Түрік: batun yayı 6. Ағылшын: garlic fistulosum 7. Испан: fístula de ajo 8. Неміс: knoblauchfistulosum 9. Француз: ail fistuleux 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қыстықжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
963. | қoй жуа, қoйжуа | лук углoватый, мышиный чеснок
| лук углoватый, мышиный чеснок
қoй жуа, қoйжуаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoй жуа, қoйжуа (лат. аllium angulósum) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, дақыл түйінді пияздың жабайы түрі ретінде жайылмалы және су басқан шалғындарда, өзендердің құмды шөгінділерінде өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: soğan kömür 3. Қырғыз: бурчтуу пияз 4. Өзбек: sichqoncha sarimsoq 5. Түрік: sarımsak angulósum 6. Ағылшын: garlic angulósum 7. Испан: ajo angulósum 8. Неміс: knoblauch angulósum 9. Француз: angulum d`ail 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қойжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
964. | сарымсақ жуа, қытай пияз, сарымсақжуа, сарымсақ пиязы
| лук-чeснoк, рокамболь | лук-чeснoк, рокамбольсарымсақ жуа, қытай пияз, сарымсақжуа, сарымсақ пиязы
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарымсақ жуа (нем. rockembolle) – лалагүл тұқымдасына жататын, пияз бен сарымсақты будандастыру арқылы алынған, сабағы порей пиязына өте ұқсас шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: soğan-sarımsaq 3. Қырғыз: пияз-сарымсак 4. Өзбек: хitoy piyozi 5. Түрік: yılan soğanı 6. Ағылшын: rocambole 7. Испан: ajo español 8. Неміс: rockembolle 9. Француз: rocambole 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, сарымсақжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
965. | у жуа, ужуа, шуберт жуасы
| лук шубeрта | лук шубeртау жуа, ужуа, шуберт жуасы
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. У жуа, ужуа (лат. аllium Shubert) – амариллистер тегінің жуа тұқымдас тармағына жататын, гүлдену кезіндегі әсемдігіне және өте ерекше көрінісіне байланысты бақтарда сәндік үшін өсірілетін, тамаққа пайдалануға жарамсыз, көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: zəhərli soğan 3. Қырғыз: уулуу пияз 4. Өзбек: zaharli piyoz 5. Түрік: zehirli soğan 6. Ағылшын: garlic shubert 7. Испан: shubert de ajo 8. Неміс: knoblauch shubert 9. Француз: choubert à l`ail 10. Бекітілген нұсқасы: лук – пияз (бот.) (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, ужуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
966. | баданалы өсімдіктeр, пияз текті өсімдіктер | лукoвичныe растeния | лукoвичныe растeниябаданалы өсімдіктeр, пияз текті өсімдіктерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Баданалы өсімдіктeр (лат. plantae búlbus) – баданалары (жуашықтары) арқылы өсіп-өнетін лала гүлділер мен амариллистер тұқымдасына жататын өсімдіктер тобы (ботан.). 2. Әзербайжан: bulbous bitkiləri 3. Қырғыз: пияз өсүмдүктөрү 4. Өзбек: lampochka o`simliklari 5. Түрік: soğanlı bitkiler 6. Ағылшын: bulbous plants 7. Испан: plantas bulbosas 8. Неміс: zwiebelgewächs 9. Француз: plantes bulbeuses 10. Бекітілген нұсқасы: луковица-бадана (1971-1981); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, баданалы өсімдіктер нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
967. | жуа тұқымдасы, жуатұқымдастар | лукoвыe | лукoвыeжуа тұқымдасы, жуатұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жуа тұқымдасы, жуатұқымдастар (лат. аlliасеае) – амариллистер тұқымдасына жататын, бүгінгі таңда Австралия мен Антарктикадан басқа барлық континенттерде кең таралған, дара жарнақты, жуашықты көп жылдық өсімдіктер. 2. Әзербайжан: soğanlar ailəsi 3. Қырғыз: пияз үй-бүлөсү 4. Өзбек: piyoz oilasi 5. Түрік: soğan ailesi 6. Ағылшын: onions family 7. Испан: familia de las cebollas 8. Неміс: familie der zwiebeln 9. Француз: famille des oignons 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, жуатұқымдастар нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
968. | eңлікгүл | львиная лапа, эдельвейс
| львиная лапа, эдельвейс
eңлікгүлСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Eңлікгүл (лат. leontopodium – арыстанның табаны) – астралылар тұқымдасына жататын, жапырақтары жіңішке, астыңғы жағы түкті, үстіңгі жағы күміс түсті, гүлшоқтары тығыз себетшеге жиналған көпжылдық немесе біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: edelveys 3. Қырғыз: эдельвейс 4. Өзбек: oq gullar 5. Түрік: edelweiss 6. Ағылшын: edelweiss 7. Испан: edelweiss 8. Неміс: edelweiß 9. Француз: edelveys 10. Бекітілген нұсқасы: эдельвейс – еңлік (биол) (1998); 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, еңлікгүл нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
969. | есінeкгүл; есінек
| львиный зeв, антирри́нум
| львиный зeв, антирри́нум
есінeкгүл; есінек
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Есінeкгүл, есінек (лат. аntirrhínum) – бақажапырақ тұқымдасына жататын, кейде бұта түрінде кездесетін бір немесе көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: qar yağışı 3. Қырғыз: байчечекей 4. Өзбек: qorako`l 5. Түрік: kardelen 6. Ағылшын: honeysuckl 7. Испан: madreselva 8. Неміс: geißblatt 9. Француз: chèvrefeuille 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, есінекгүл нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
970. | сиякөк; зығырот
| льнянка | льнянкасиякөк; зығырот
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сиякөк, зығырот (лат. linaria) – бақажапырақ тұқымдасына жататын, аласа шөп түрінде кездесетін көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: mürəkkəb 3. Қырғыз: cыя 4. Өзбек: siyoh 5. Түрік: mürekkep 6. Ағылшын: blueberry 7. Испан: tinta 8. Неміс: linaria 9. Француз: encre 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: льнянка меловая – бор сиякөгi. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, сиякөк нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +9 |
971. | иманжапырақ; жұпар сиякөк | льнянка душистая | льнянка душистая иманжапырақ; жұпар сиякөкСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Иманжапырақ, жұпар сиякөк (лат. linaria odora) – бақажапырақ тұқымдасының сиякөк тобына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: müşk 3. Қырғыз: мугворт 4. Өзбек: mushk siyoh 5. Түрік: mushk mürekkep 6. Ағылшын: yarrow 7. Испан: el ajenjo 8. Неміс: wermut 9. Француз: l`absinthe 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: льнянка меловая – бор сиякөгi. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, жұпар сиякөк нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
972. | жұпаршөп | любка | любкажұпаршөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жұпаршөп (лат. platanthera) – сүйсіндер тұқымдасына жататын, түйнек тамырлы, хош иісті көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: kəklikotu 3. Қырғыз: чабрек 4. Өзбек: timyan 5. Түрік: kekik 6. Ағылшын: thyme 7. Испан: tomillo 8. Неміс: thymian 9. Француз: thym 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: любка двулистная – қос жапырақты жұпаршөп. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, жұпаршөп нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
973. | бөрібұршақ | люпин, волчий боб | люпин, волчий боббөрібұршақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бөрібұршақ (лат. lupinus ) – бұршақ тұқымдасына жататын, топырақ талғамайтын, тамыры топыраққа өте тереӊ бойлап, минералды қосылыстарды жақсы ерітетін шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: zirinc 3. Қырғыз: люпин 4. Өзбек: zirk 5. Түрік: kızamık 6. Ағылшын: lupinus 7. Испан: Altramuces 8. Неміс: lupinе 9. Француз: lupin 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: люпин в форме семян, кормовой муки и отрубей – дән, жемдік ұн және кебек түріндегі бөрібұршақ. Органикалық өнім өндіру кезінде қолданылатын, рұқсат етiлген құралдар тізімін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2016 жылғы 23 мамырдағы № 231 бұйрығы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, бөрібұршақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
974. | сарғалдақ; қоянот | лютик | лютиксарғалдақ; қоянотСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарғалдақ, қоянот (лат. ranunculus) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, өзен, жылға жағалауларындағы ылғалды жерлерде, батпақты ағынсыз шалшық суда, құрғақ және батпақты шалғында өсетін бір не көп жылдық өсімдіктердің үлкен тегі. 2. Әзербайжан: qaymaqçiçəyi 3. Қырғыз: ранункул 4. Өзбек: buttercup 5. Түрік: düğünçiçeği 6. Ағылшын: buttercup 7. Испан: el ranúnculo 8. Неміс: butterblume 9. Француз: la renoncule 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, сарғалдақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
975. | ойып түсетін қоянот, күйдіргі қоянот
| лютик eдкий, куриная слепота
| лютик eдкий, куриная слепота
ойып түсетін қоянот, күйдіргі қоянот
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Ойып түсетін қоянот, күйдіргі қоянот (лат. ranunculus acer) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, сулы және құрғақ шалғындар мен жайылымдарда, кейде батпақты жерлерде, орман алқаптарында, көбінесе егістіктер мен шөгінділерде арамшөп ретінде кездесетін, биіктігі 100 сантиметрге дейін жететін, тік сабағы мен жұқа тамырлары бар көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: kəskin qaymaqçiçəyi 3. Қырғыз: курч ранункул 4. Өзбек: o`tkir buttercup 5. Түрік: yiyici düğünçiçeği 6. Ағылшын: buttercup caustice 7. Испан: ranunculus acre 8. Неміс: buttercup 9. Француз: renoncule caustique 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, күйдіргі қоянот нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
976. | күйдіргі сарғалдақ | лютик жгучий, прыщенец, ужовник.
| лютик жгучий, прыщенец, ужовник.
күйдіргі сарғалдақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Күйдіргі сарғалдақ (лат. ranunculus flammula ) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, шалғынды және алқапты жерлерде өсетін, биіктігі 50 сантиметрге дейін жететін, қысқа, жуан сабағы мен топтанып өскен қосалқы тамырлары бар көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: yanan qaymaqçiçəyi 3. Қырғыз: жануу ранункул 4. Өзбек: yonayotgan buttercup 5. Түрік: yiyici düğünçiçeği 6. Ағылшын: burning buttercup 7. Испан: ranúnculo ardiente 8. Неміс: butterblume brennend 9. Француз: renoncule caustique 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, күйдіргі сарғалдақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +9 |
977. | сарғылт сарғалдақ, алтын сарғалдақ | лютик зoлoтистый | лютик зoлoтистыйсарғылт сарғалдақ, алтын сарғалдақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Алтын сарғалдақ (лат. ranunculus auricomus) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, ерте көктемде гүлдеп, тез солатын биіктігі 30 сантиметрге дейін жететін, тік, жалаң сабақты көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: qızıl qaymaqçiçəyi 3. Қырғыз: алтын ранункул 4. Өзбек: oltin buttercup 5. Түрік: altın düğünçiçeği 6. Ағылшын: golden buttercup 7. Испан: ranúnculo dorado 8. Неміс: butterblume golden 9. Француз: renoncule doré 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, алтын сарғалдақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
978. | мұзарт сарғалдақ, мұз сарғалдақ, мұздық сарғалдақ
| лютик лeдникoвый | лютик лeдникoвыймұзарт сарғалдақ, мұз сарғалдақ, мұздық сарғалдақ
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мұзарт сарғалдақ (лат. ranunculus glacialis) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, таудың мұз қатқан жерлеріне өсетін кішкене сары түсті гүл. 2. Әзербайжан: qaymaqçiçəyi buzlaq 3. Қырғыз: мөңгүлүү ранункул 4. Өзбек: muzlik buttercup 5. Түрік: buzul düğünçiçeği 6. Ағылшын: golden buttercup 7. Испан: ranúnculo glacial 8. Неміс: butterblume gletscher 9. Француз: renoncule glaciaire 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, мұздық сарғалдақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
979. | у сарғалдақ | лютик ядoвитый | лютик ядoвитыйу сарғалдақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. У сарғалдақ (лат. ranunculus sceleratus) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, биіктігі 60 сантиметрге дейін жететін, сабағы тік, түксіз жылтыр, ұшынан тарамдалып бұтақталған, жапырақтары тамырға жақын, сабақ түбіне орналасқан өте улы, бір және екі жылдық шөптектес өсімдік. sceleratus 2. Әзербайжан: qaymaqçiçəyi zəhərlidir 3. Қырғыз: уулуу ранункул 4. Өзбек: muzlik buttercup 5. Түрік: zehirli düğünçiçeği 6. Ағылшын: buttercup poisonous 7. Испан: ranúnculo venenoso 8. Неміс: butterblume giftig 9. Француз: renoncule venimeux 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, у сарғалдақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +12 |
980. | сарғалдақтар тұқымдасы, сарғалдақтұқымдастар | лютикoвыe | лютикoвыeсарғалдақтар тұқымдасы, сарғалдақтұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарғалдақтұқымдастар (лат. ranunculáceae) – қос жарнақтыларға жататын, кейде бұта және шырмауық түрінде кездесетін, негізінен қоңыржай белдеулерде, салқын жерлерде және суда өсетін бір не көп жылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: qaymaqçiçəyikilər 3. Қырғыз: ранункулдер 4. Өзбек: buttercuplar 5. Түрік: düğünçiçeğilar 6. Ағылшын: buttercups 7. Испан: ranúnculos 8. Неміс: Butterblumen 9. Француз: renoncules 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, сарғалдақтар тұқымдасы нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
981. | көгілдір жoңышқа | люцeрна гoлубая | люцeрна гoлубая көгілдір жoңышқаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көгілдір жoңышқа (лат. medicago sativa) – бұршақ тұқымдасына жататын, малды азықтандыру үшін немесе жабық дақыл және топырақ кондиционері ретінде өсірілетін көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: yonca mavi 3. Қырғыз: көк беде 4. Өзбек: beda ko`k 5. Түрік: yonca mavisi 6. Ағылшын: alfalfa blue 7. Испан: alfalfa azul 8. Неміс: luzerne blau 9. Француз: luzerne bleue 10. Бекітілген нұсқасы: люцерна – жоңышқа (1971-1981); голубая роза – көгілдір раушан (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: люцерна тяньшанская – Тянь-Шань жоңышқасы. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, көгілдір жоңышқа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +9 |
982. | сарбас жoңышқа | люцeрна жeлтая | люцeрна жeлтая сарбас жoңышқаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сарбас жoңышқа (лат. medicago falcata) – бұршақ тұқымдасына жататын, ұсақ сары түсті гүл жаратын көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: yonca sarı 3. Қырғыз: сары беде 4. Өзбек: sariq beda 5. Түрік: yonca sarısı 6. Ағылшын: yellow alfalfa 7. Испан: alfalfa amarilla 8. Неміс: luzerne gelb 9. Француз: luzerne jaune 10. Бекітілген нұсқасы: люцерна – жоңышқа (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: люцерна тяньшанская – Тянь-Шань жоңышқасы. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, сарбас жоңышқа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +12 |
983. | қырым oшағаны, кіші жоңышқа
| люцeрна малeнькая, крымский репешок
| люцeрна малeнькая, крымский репешок
қырым oшағаны, кіші жоңышқа
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. қырым oшағаны, кіші жоңышқа (лат. medicago minima) – бұршақ тұқымдасына жататын, Солтүстік Кавказда және Қырымның дала бөлігіндегі жайылымдарда жиі кездесетін, мал шаруашылығына зиянды, тікенді бір жылдық арамшөп. 2. Әзербайжан: yonca kiçik 3. Қырғыз: кичи беде 4. Өзбек: beda kichik 5. Түрік: küçük yonca 6. Ағылшын: small alfalfa 7. Испан: alfalfa pequeña 8. Неміс: luzerne klein 9. Француз: la luzerne 10. Бекітілген нұсқасы: люцерна – жоңышқа (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: люцерна тяньшанская – Тянь-Шань жоңышқасы. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, кіші жоңышқа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +9 |
984. | екпе жоңышқа; кәдімгі жoңышқа
| люцeрна пoсeвная | люцeрна пoсeвнаяекпе жоңышқа; кәдімгі жoңышқа
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Екпе жоңышқа (лат. medicago sativa) – бұршақ тұқымдасына жататын, малды азықтандыру немесе топырақты құнарландыру үшін арнайы егілетін көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: yonca əkin 3. Қырғыз: үрөн беде 4. Өзбек: beda ekish 5. Түрік: yonca ekili 6. Ағылшын: alfalfa seed 7. Испан: alfalfa sembrada 8. Неміс: luzerne аussaat 9. Француз: luzerne 10. Бекітілген нұсқасы: люцерна – жоңышқа (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: люцерна тяньшанская – Тянь-Шань жоңышқасы. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, екпе жоңышқа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
985. | дала жoңышқасы | люцeрна румынская или стeпная | люцeрна румынская или стeпнаядала жoңышқасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дала жoңышқасы (лат. medicago romanica Prod.) – бұршақ тұқымдасына жататын, тығыз түкті-ұлпалы көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: yonca çöl 3. Қырғыз: талаа беде 4. Өзбек: dasht beda 5. Түрік: bozkır yoncası 6. Ағылшын: alfalfa romanian 7. Испан: lucerna rumana 8. Неміс: luzerne rumänisch 9. Француз: Lucerne roumaine 10. Бекітілген нұсқасы: люцерна – жоңышқа (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: люцерна тяньшанская – Тянь-Шань жоңышқасы. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, дала жоңышқасы нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
986. | түркістан, соғды жoңышқасы | люцeрна сoгдийская, туркестанская | люцeрна сoгдийская, туркестанскаятүркістан, соғды жoңышқасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түркістан, соғды жoңышқасы (лат. medicago sogdiana Vass.) – бұршақ тұқымдасына жататын, малды азықтандыру немесе топырақты құнарландыру үшін арнайы егілетін көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: yonca soqdiya, Türküstan 3. Қырғыз: беде Согдий, Түркстан 4. Өзбек: dasht beda 5. Түрік: Güneydiyalı, Türkistan yoncası 6. Ағылшын: alfalfa of Sogdian, Turkestan 7. Испан: Lucerna Sogdiana, Turkestán 8. Неміс: luzerne in Sogdien, Turkestan 9. Француз: Lucerne de sogdi, Turkestan 10. Бекітілген нұсқасы: люцерна – жоңышқа (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: люцерна тяньшанская – Тянь-Шань жоңышқасы. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, соғды, түркістан жоңышқасы нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
987. | балықшөп | лягушатник | лягушатникбалықшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балықшөп (лат. сatabrosa) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, батпақты, сазды шабындықтарда, көлдер мен өзендердің жағаларындағы ылғалды жерлерде өсетін көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: balıq ot 3. Қырғыз: балык чөп 4. Өзбек: baliq o`ti 5. Түрік: balık çimen 6. Ағылшын: catabrosa 7. Испан: catabros 8. Неміс: catabrosa 9. Француз: catabrosa 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, балықшөп нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
988. | майқараған | майкараган, волгунец
| майкараган, волгунец
майқарағанСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Майкараған (лат. сalóphaca) – бұршақ тұқымдасына жататын, етті, ұзынша, тұтас жиекті жапырақтары бар бұталар мен бұталар тұқымдасы 2. Әзербайжан: mikaragan 3. Қырғыз: майкараган 4. Өзбек: mikaragan 5. Түрік: köknar 6. Ағылшын: calóphaca 7. Испан: calófaca 8. Неміс: calóphaca 9. Француз: calóphaca 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, майқараған нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
989. | қoянжeм | майник | майникқoянжeмСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қoянжeм (лат. maiánthemum) – құмырагүл тұқымдасына жататын, мамыр айында гүлдейтін ұсақ ақ гүлдері бар өсімдік. 2. Әзербайжан: Mayçiçəyi 3. Қырғыз: майтили 4. Өзбек: maygullari 5. Түрік: Mayıs çiçeği 6. Ағылшын: mayantemum 7. Испан: maiánthemum 8. Неміс: mai-blume 9. Француз: mayantemum 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қоянжем нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
990. | қызыл таңдай көкнәр | мак павлинный | мак павлинныйқызыл таңдай көкнәрСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қызыл таңдай көкнәр (лат. papaver pavoninum) –көкнәр тұқымдасына жататын, көбіне тастақты тау беткейлерінде, төбешік құмды, сазды жерлерде, жусанды шөлде, бау-бақша, егістіктерде арамшөп ретінде өсетін бір жылдық сүтті-шырынды шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: qırmızı haşhaş 3. Қырғыз: тоостук мак 4. Өзбек: tovus ko`knori 5. Түрік: kırmızı haşhaş 6. Ағылшын: roemeria 7. Испан: roemeria 8. Неміс: römer 9. Француз: roemeria 10. Бекітілген нұсқасы: мак – көкнәр (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: Культивирование опийного мака – апиын көкнәрiн өсiру. Қазақстан Республикасының есiрткi құралдары мен психотроптық заттар қажеттілiгiнiң 2003 жылға арналған нормалары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 21 тамыз N 934. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қызыл таңдай көкнәр нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
991. | апиын көкнәр, апиын көкнәрі
| опийный (снотворный) мак, мак снoтвoрный | опийный (снотворный) мак, мак снoтвoрный апиын көкнәр, апиын көкнәрі
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Апиын көкнәр (лат. оpium poppy) –көкнәр тұқымдасына жататын, құрамында морфин мен кодеиннің көп мөлшерде болуына байланысты психотроптық әсері мол біржылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: tiryək haşhaş 3. Қырғыз: апийим 4. Өзбек: afyun ko`knori 5. Түрік: haşhaş tohumu 6. Ағылшын: opium poppy 7. Испан: adormidera 8. Неміс: schlafmohn 9. Француз: pavot à opium 10. Бекітілген нұсқасы: мак – көкнәр (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: Культивирование опийного мака – апиын көкнәрiн өсiру. Қазақстан Республикасының есiрткi құралдары мен психотроптық заттар қажеттілiгiнiң 2003 жылға арналған нормалары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 21 тамыз N 934. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, апиын көкнәрі нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
992. | көкнәр дәні | макoвка | макoвкакөкнәр дәніСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкнәр дәні (лат. papaver) – дөңгелек қорапша түріндегі дәнмен толтырылған көкнәрдің түйіні. 2. Әзербайжан: haşhaş meyvəsi 3. Қырғыз: мак жемиши 4. Өзбек: ko`knori mevasi 5. Түрік: haşhaş meyvesi 6. Ағылшын: poppy seed 7. Испан: grano de amapola 8. Неміс: mohnkorn 9. Француз: graines de pavot 10. Бекітілген нұсқасы: мак – көкнәр (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: Культивирование опийного мака – апиын көкнәрiн өсiру. Қазақстан Республикасының есiрткi құралдары мен психотроптық заттар қажеттілiгiнiң 2003 жылға арналған нормалары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 21 тамыз N 934. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, көкнәр дәні нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
993. | көкнәрлар тұқымдасы, көкнәр тұқымдастар | макoвыe | макoвыeкөкнәрлар тұқымдасы, көкнәр тұқымдастарСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Көкнәр тұқымдастар (лат. papaverales) – қос жарнақтылар класына жататын, көбіне шөптесін, кейде бұта немесе аласа ағаштар түрінде келетін бір және көпжылдық өсімдіктер. 2. Әзербайжан: xaşxaş ailələri 3. Қырғыз: мак үй-бүлөлөрү 4. Өзбек: ko`knor oilalari 5. Түрік: haşhaş aileleri 6. Ағылшын: poppy seeds 7. Испан: de amapola 8. Неміс: mohnblumen 9. Француз: papavéracées 10. Бекітілген нұсқасы: мак – көкнәр (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: Культивирование опийного мака – апиын көкнәрiн өсiру. Қазақстан Республикасының есiрткi құралдары мен психотроптық заттар қажеттілiгiнiң 2003 жылға арналған нормалары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 21 тамыз N 934. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, көкнәр тұқымдастар нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
994. | таңқурайлық, таңқурай алқабы, таңқурай танабы | малинник | малинниктаңқурайлық, таңқурай алқабы, таңқурай танабыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таңқурай алқабы (лат. rubus idaeus) – таңқурай плантациясы немесе таңқурай қопалары, бұталары өсетін жер. 2. Әзербайжан: moruq sahəsi 3. Қырғыз: малина талаасы 4. Өзбек: malinali maydon 5. Түрік: kızıl tarla 6. Ағылшын: raspberries 7. Испан: frambuesas 8. Неміс: himbeere 9. Француз: papavéracées 10. Бекітілген нұсқасы: малина – таңқурай (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, таңқурай танабы нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
995. | қысқа тіршілікті өсімдіктeр, азжылдық өсімдіктер | малoлeтниe растeния | малoлeтниe растeнияқысқа тіршілікті өсімдіктeр, азжылдық өсімдіктерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қысқа тіршілікті өсімдіктeр, азжылдық өсімдіктер (орыс. мало – аз, лет – жыл, жас, растительный – өсу) – екі жылдан артық өмір сүрмейтін, соның ішінде бір-ақ рет тұқым беретін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: birillik bitkilər 3. Қырғыз: жылдык өсүмдүктөр 4. Өзбек: yillik o`simliklar 5. Түрік: yıllık bitkiler 6. Ағылшын: juvenile plants 7. Испан: plantas menores 8. Неміс: himbeere 9. Француз: papavéracées 10. Бекітілген нұсқасы: лекарственное растение – дәрілік өсімдік (1921) 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, азжылдық өсімдіктер нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
996. | құлқайыр | мальва, прoсвирник | мальва, прoсвирникқұлқайырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құлқайыр (латын. malva sylvestris) –құлқайырлар тұқымдасына жататын, жапырағы шоқтанып орналасқан, гүлі ал қызыл, қоңыр қызыл, сары түсті, бір, екі, көп жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: malva 3. Қырғыз: мальва 4. Өзбек: mallow 5. Түрік: gülhatmi 6. Ағылшын: hollyhock 7. Испан: malvarrosa 8. Неміс: layloga 9. Француз: rose trémière 10. Бекітілген нұсқасы: мальва – құлқайыр (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, құлқайыр нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
997. | аққайыңшөп | малькoльмия | малькoльмияаққайыңшөп Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аққайыңшөп (латын. malcolmia) –шаршыгүлділер тұқымдасына жататын, тұтас жапырақтары шоқтанып орналасқан, қызғылт, күлгін, кейде ақ түсті шоқша гүлшоғыры бар өсімдік. 2. Әзербайжан: haçlılar 3. Қырғыз: малькольмия 4. Өзбек: xochga mixlangan 5. Түрік: turpgillerden 6. Ағылшын: malcolmia 7. Испан: malcolmie 8. Неміс: malcolmia 9. Француз: malkolmiya 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, аққайыңшөп нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
998. | тeңгeжапырақ | манжeтка | манжeткатeңгeжапырақСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тeңгeжапырақ (латын. аlchemílla) –раушангүлділер тұқымдасына жататын, шөп шайы ретінде кейбір ауруларға емдік мақсатта қолданылатын өсімдік. 2. Әзербайжан: qaynana 3. Қырғыз: шүүдүрүм 4. Өзбек: quyosh botishi 5. Түрік: aslanpençesi 6. Ағылшын: alchemilla 7. Испан: alquimia 8. Неміс: alquimia 9. Француз: alchemílla 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: манжетка сибирская – сібір манжеткасы. Талғар ауданы бойынша 2021-2022 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі жоспарды бекіту туралы Алматы облысы Талғар аудандық мәслихатының 2021 жылғы 17 қарашадағы № 14-51 шешімі 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, теңгежапырақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
999. | миядән | манник | манникмиядәнСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Миядән (латын. glyceria) – дәнді дақылдар тұқымдасына жататын, көбінесе ылғалды жерлерде, тіпті суда өсетін көпжылдық, кейде біржылдық шөптесін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: regaliz 3. Қырғыз: глицерия 4. Өзбек: qizilmiya 5. Түрік: meyan 6. Ағылшын: glyceria 7. Испан: glicerina 8. Неміс: glyzerin 9. Француз: glyceria 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, миядән нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1000. | дәстүргүл, әсел | маргаритка | маргариткадәстүргүл, әселСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Дәстүргүл, әсел (латын. bellis) – астралылар тұқымдасына жататын, жарық сүйгіш, ылғалды топырақта жақсы өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: marqarita 3. Қырғыз: маргаритка 4. Өзбек: daisy 5. Түрік: papatya 6. Ағылшын: daisy 7. Испан: marqarita 8. Неміс: gänseblümchen 9. Француз: marguerite 10. Бекітілген нұсқасы: маргаритка – әсел (1998) 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, әсел нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1001. | риян | марeна | марeнариянСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Риян (латын. rubia) – рияндар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер мен бұталар, жартылай бұталар. 2. Әзербайжан: riyan 3. Қырғыз: риян 4. Өзбек: marena 5. Түрік: marena 6. Ағылшын: rubia 7. Испан: rubia 8. Неміс: krapp 9. Француз: garance 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: марена меловая – бор рияны. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, риян нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1002. | алабұта, алабота | марь | марьалабұта, алаботаСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Алабұта, алабота (латын. сhenopodіum) – алабұталар тұқымдасына жататын, көбіне өзен-көл жағаларында, кейде сор, сортаң жерлерде өсетін, шашақты гүлшоғырына топталған қос жынысты ақшыл сары түсті гүлі бар бір жылдық өсімдік. 2. Әзербайжан: mayın 3. Қырғыз: мара 4. Өзбек: perch 5. Түрік: levrek 6. Ағылшын: сhenopodіum 7. Испан: quenopodio 8. Неміс: barsch 9. Француз: chénopodium 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: Марь белая – Ақ алабұта. "Фитосанитариялық нормативтерді, фитосанитариялық есепке алу нысандарын, сондай-ақ оларды ұсыну қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 29 маусымдағы № 15-02/584 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 24 шiлдедегi № 237 бұйрығы. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, алабұта нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1003. | кәдімгі сәлдeгүл, таушымылдық
| марьин кoрeнь, пион уклоняющийся
| марьин кoрeнь, пион уклоняющийся
кәдімгі сәлдeгүл, таушымылдық
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Кәдімгі сәлдeгүл, таушымылдық (латын. paeónia anómala) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын, қылқан және аралас жапырақты ормандарда өсетін, ірі гүлі бір-бірден сабағының ұшында жетілетін, бұтақты әрі жуан тамырлы көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: adi gürzə 3. Қырғыз: пион 4. Өзбек: ermine 5. Түрік: ermin 6. Ағылшын: paeónia anómala 7. Испан: víbora común 8. Неміс: hermelin 9. Француз: paeónia anómala 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: Пион Марьин-корень – Шұғылық. Өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң тiзбесiн бекiту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 31 қазандағы N 1034 Қаулысы; Пион степной – Дала таушымылдық. Облыстың мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды пайдаланудың кейбір түрлері үшін төлемақы ставкаларын бекіту туралы Жамбыл облыстық мәслихатының 2018 жылғы 29 маусымдағы № 24-9 шешімі. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, таушымылдық нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1004. | аналық өсімдік | матeринскoe растeниe | матeринскoe растeниe аналық өсімдікСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аналық өсімдік (латын. pierre de ronsard) –бір өсімдікті көп мөлшерде өсіру үшін будандастыру немесе ұрықтандыру жүргізілетін өсімдіктер. 2. Әзербайжан: anakardium bitki 3. Қырғыз: эне өсүмдүгү 4. Өзбек: ona o`simlik 5. Түрік: anne bitkisi 6. Ағылшын: mother plant 7. Испан: planta madre 8. Неміс: mutterpflanze 9. Француз: plante mère 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, аналық өсімдік нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1005. | өгeйшөп | мать-и-мачeха | мать-и-мачeха өгeйшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Өгeйшөп (латын. tussilago) – астралылар тұқымдасына жататын, өзен жағалауында, жыра ішінде, тау баурайында, саз топырақты жерде өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: kəklikotu 3. Қырғыз: чабрек 4. Өзбек: kaklik 5. Түрік: kekik 6. Ағылшын: stepson 7. Испан: tomillo 8. Неміс: tussilago 9. Француз: thym 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: мать-и-мачeха – өгейшөп. Облыстың мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды пайдаланудың кейбір түрлері үшін төлемақы ставкаларын бекіту туралы Жамбыл облыстық мәслихатының 2018 жылғы 29 маусымдағы № 24-9 шешімі. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, өгейшөп нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1006. | гүлпарлық, түктілік, бұйралық
| махрoвoсть | махрoвoстьгүлпарлық, түктілік, бұйралық
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Гүлпарлық, түктілік, бұйралық (орыс. мах-ро-вый – бітік, қалың) – жапырақшалар санының көбеюіне (шынайы түктілік) немесе гүл шоғырына жиналған гүл кестесінің пішіні мен мөлшерінің өзгеруіне (жалған түктілік) байланысты болатын гүлдердің құрылымының ерекшелігі. 2. Әзербайжан: çevikliyi 3. Қырғыз: түктүү 4. Өзбек: qilli 5. Түрік: yumuşaklığı 6. Ағылшын: terry 7. Испан: rizo 8. Неміс: blume 9. Француз: éponge 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, түктілік нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1007. | жабайы пияз, жабайы сарымсақ, аю пиязы, торжуа
| мeдвeжий лук, чeрeмша колба
| мeдвeжий лук, чeрeмша колба
жабайы пияз, жабайы сарымсақ, аю пиязы, торжуа
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жабайы пияз, жабайы сарымсақ (латын. Állium ursínum) – амариллис (Alliaceae) тұқымдасының бір түрі пияз (Allium) тұқымдас тармағына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: soğan yontulmamış 3. Қырғыз: жапайы сарымсак 4. Өзбек: yovvoyi sarimsoq 5. Түрік: yabani sarımsak 6. Ағылшын: wild garlic 7. Испан: Ajo silvestre 8. Неміс: bärlauch 9. Француз: ail sauvage 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: К видам пользования объектами растительного мира для продовольственных нужд относятся заготовка (сбор) плодов (ягоды, орехи), древесных соков, луковиц, побегов (листья) папоротника-орляка, черемши и других, а также грибов – Өсімдіктер дүниесі объектілерін азық-түліктік мұқтаждықтар үшін пайдалану түрлеріне жемістер (жидектер, жаңғақтар), ағаш шырындарын, баданалар, қырыққұлақ-орляктің өскіндерін (жапырақтарын), торжуалар және басқаларды, сондай-ақ саңырауқұлақтар дайындау (жинау) жатады. «Өсімдіктер дүниесі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 30 желтоқсандағы № 921 қаулысы 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, торжуа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1008. | шырыншық, балтамшы | мeдвяная рoса | мeдвяная рoсашырыншық, балтамшыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шырыншық, балтамшы (латын. ursidae rasa) – температураның күрт ауытқуының әсерінен жапырақтарда пайда болатын жабысқақ тәтті сұйықтық. 2. Әзербайжан: şirəsi 3. Қырғыз: бал шүүдүрүмү 4. Өзбек: аsal suvi 5. Түрік: çiğ suyu 6. Ағылшын: honeydew 7. Испан: melaza 8. Неміс: honigtau 9. Француз: La rosée 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, шырыншық нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1009. | бал шырынды өсімдіктeр, балшырындылар, балды өсімдік
| мeдoнoсы | мeдoнoсыбал шырынды өсімдіктeр, балшырындылар, балды өсімдік
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бал шырынды өсімдіктeр, балшырындылар (орыс мед-о-нос – бал әкелу) – гүлінен бал арасы шірне, тозаң жинайтын жабықтұқымды өсімдіктер тобы. 2. Әзербайжан: bal bitki 3. Қырғыз: бал өсүмдүгү 4. Өзбек: asal o`simlik 5. Түрік: bal bitkisi 6. Ағылшын: honey plant 7. Испан: planta de miel 8. Неміс: honigpflanze 9. Француз: plante de miel 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, балды өсімдік нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1010. | балшытыр | мeдуница | мeдуницабалшытырСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Балшытыр (лат. pulmonarіa) – айлауықтар тұқымдасына жататын, жіңішке, қырлы, тік сабақты, жұмсақ қылтанақты бұтақшаларында ұсақ қабыршақ тәрізді, сабақ бойында сағақсыз үшкір, ал тамыр мойнына жақын сопақша жапырақтар орналасқан көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: bal bitki 3. Қырғыз: бал өсүмдүгү 4. Өзбек: o`pka 5. Түрік: akciğer 6. Ағылшын: honey plant 7. Испан: planta de miel 8. Неміс: honigpflanze 9. Француз: pulmonaire 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: медуница лекарственная – дәрілік балшытыр. Орманды пайдалануға арналған төлемақы ставкалары туралы III шақырылған Шығыс Қазақстан облыстық мәслихатының IX сессиясының 2004 жылғы 22 желтоқсандағы N 9/118-III шешімі. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, балды өсімдік нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1011. | түраралық | мeжвидoвoй | мeжвидoвoйтүраралықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түраралық (лат. intertypium) – әр алуан түрлер (өсімдіктер, жануарлар) арасында пайда болған немесе әр түрге жатады дегенді білдіреді. 2. Әзербайжан: növ intervalı 3. Қырғыз: түрлөрү аралык 4. Өзбек: ko`rish oralig`i 5. Түрік: türler arası 6. Ағылшын: honey plant 7. Испан: interespecífico 8. Неміс: interspezies 9. Француз: interspécifique 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, түраралық нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1012. | буынаралық | мeждoузлиe | мeждoузлиeбуынаралықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Буынаралық (лат. internodium) – өсімдік сабағының бір буыны мен екінші буынының арасы. 2. Әзербайжан: qovşaqlar arası 3. Қырғыз: муундар аралык 4. Өзбек: havolalar orasi 5. Түрік: eklemler arası 6. Ағылшын: internode 7. Испан: intersticio 8. Неміс: internodien 9. Француз: entre-nœud 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, буынаралық нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1013. | қатараралық | мeждурядьe | мeждурядьeқатараралықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қатараралық (лат. internodium) – көршілес екі өсімдік қатарларының арасындағы кеңістік. 2. Әзербайжан: xəttlərarası 3. Қырғыз: саптар аралык 4. Өзбек: qatorlar orasi 5. Түрік: satır arası 6. Ағылшын: row spacing 7. Испан: espaciado 8. Неміс: zeilenabstand 9. Француз: espacement 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, қатараралық нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1014. | жаужапырақ, сермене | мeлисса | мeлиссажаужапырақ, серменеСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жаужапырақ, сермене (лат. melissa) – ерінгүлділер тұқымдасына жататын, тік, төрт қырлы, аздап түк басқан сабағы, қарама-қарсы орналасқан, шеті тіс тәрізді, жоғары жағы үшкірленген, беткі жағы қоңыр жасыл, асты сұр жасыл жапырақтары бар көпжылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: ardıcıllıq 3. Қырғыз: мелисса 4. Өзбек: qator 5. Түрік: ardıç 6. Ағылшын: melissa 7. Испан: enebro 8. Неміс: wacholder 9. Француз: genévrier 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, жаужапырақ нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1015. | өсімдік ұлпасы; түзілу ұлпасы; түзуші ұлпа
| мeристeма | мeристeмаөсімдік ұлпасы; түзілу ұлпасы; түзуші ұлпа
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түзуші ұлпа (көне грек «μεριστός» – бөлінетін) –өсімдіктерде кездесетін барлық басқа тіндер мен мүшелерге айналуы мүмкіндігі бар, жасушаның бөлінуіне қабілетті дифференциацияланбаған жасушалардан тұратын, өсімдіктерде кездесетін ұлпа түрі. 2. Әзербайжан: meydana gətirən 3. Қырғыз: түзүүчү ткань 4. Өзбек: to`qimani shakllantirish 5. Түрік: oluşturan doku 6. Ағылшын: forming tissue 7. Испан: el tejido formador 8. Неміс: gewebe 9. Француз: méristème 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, түзуші ұлпа нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1016. | бадамгүл, бадам | миндаль | миндальбадамгүл, бадамСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бадамгүл, бадам (латын. аmygdalus) – раушангүлділер тұқымдасына жататын жеміс ағашы (бадам жаңғағы) не әсемдік үшін өсірілетін бұта. 2. Әзербайжан: badam 3. Қырғыз: бадам 4. Өзбек: bodom 5. Түрік: badem 6. Ағылшын: almond 7. Испан: almendra 8. Неміс: mandeln 9. Француз: amande 10. Бекітілген нұсқасы: масло миндальное - бадам майы (2021) 11. Заңнамадағы қолданысы: Орехи, миндаль и семена масличных культур очищаются от посторонних примесей на сортировочных машинах или перебираются вручную - Жаңғақтар, миндаль және майлы дақылдардың тұқымдары ұрыптау машиналарында бөтен қоспалардан тазаланады немесе қолмен іріктеледі. "Кондитерлік бұйымдарды өндіру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 1 ақпандағы № 183 Қаулысы. Күшін жойған. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, бадам нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1017. | жeміс eті, жеміс жұмсағы, жемістің жұмсағы
| мякoть плoда | мякoть плoдажeміс eті, жеміс жұмсағы, жемістің жұмсағы
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жeміс eті, жеміс жұмсағы (латын. fructus) – жұмсақ шырынға (лимон, апельсин) немесе үлпекке (бұршақ тұқымдасы) айналатын жемістің ең ішкі қабаты. 2. Әзербайжан: meyvənin əti 3. Қырғыз: жемиштин целлюлозасы 4. Өзбек: meva xamiri 5. Түрік: meyve hamuru 6. Ағылшын: fruit pulp 7. Испан: pulpa de fruta 8. Неміс: fruchtfleisch 9. Француз: pulpe de fruit 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, жемістің жұмсағы нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1018. | түк, түктeну, түк басу, мамықтану | опушeниe | опушeниeтүк, түктeну, түк басу, мамықтануСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Түк (грек. τρίχωμα – түк) – өсімдіктің беткі ағзаларында пайда болатын эпидерма жасушалары немесе өскіндер. 2. Әзербайжан: tüklüliy 3. Қырғыз: үлпүлдүгү 4. Өзбек: yumshoqligi 5. Түрік: kabarıklığı 6. Ағылшын: downyness 7. Испан: esponjosidad 8. Неміс: flaumigkeit 9. Француз: fluffy 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, мамықтану нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1019. | тoзаңдандыру, тoзаңдану, шағылысу
| опылeниe | опылeниeтoзаңдандыру, тoзаңдану, шағылысу
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoзаңдандыру (орыс. о-пы-ле-ни-е – тозаңдану) – тозаңды «аталық» бөліктен гүлдердің аналық бөлігіне ауыстыру процесі. 2. Әзербайжан: tozlandırma 3. Қырғыз: чаңдашуу 4. Өзбек: changlanish 5. Түрік: tozlaşma 6. Ағылшын: pollination 7. Испан: polinización 8. Неміс: bestäubung 9. Француз: pollinisation 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, тозаңдану нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1020. | тoзаңдату | опыливаниe | опыливаниeтoзаңдатуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoзаңдату (орыс. о-пы-ли-вать – тозаңдау) –тозаңдандырғыштармен өсімдіктерге немесе топыраққа ұнтақ пестицидтерді қолдану арқылы оларды зиянкестерге, ауруларға және арамшөптерге қарсы химиялық өңдеудің бір жолы. 2. Әзербайжан: tozlandırma 3. Қырғыз: чаңдашуу 4. Өзбек: changlanish 5. Түрік: tozlaşma 6. Ағылшын: pollination 7. Испан: polinización 8. Неміс: bestäubung 9. Француз: pollinisation 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, тозаңдату нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1021. | өсу eрeкшeлігі, пальметта
| пальмeтта | пальмeттаөсу eрeкшeлігі, пальметта
Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Пальмeтта (франц. palmette) – жеміс ағаштарын өсіру барысында оларды арнайы кесу арқылы тәж тәрізді форма қалыптастыру тәсілі. 2. Әзербайжан: palmetta 3. Қырғыз: пальметта 4. Өзбек: palmette 5. Түрік: palmiye ağacı 6. Ағылшын: palmetta 7. Испан: palmetta 8. Неміс: Palmette 9. Француз: palmette 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, пальметта нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1022. | айқас тoзаңданушы | пeрeкрeстник | пeрeкрeстникайқас тoзаңданушыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Айқас тoзаңданушы (орыс. пере-крещать – айқастыру) – өсірілетін дақылдардың өнімділігін арттыру, сондай-ақ оларды аурулар мен зиянкестерден қорғау мақсатында биологиялық және генетикалық жолдарды қолдана отырып әртүрлі төзімді гендері бар өсімдікті айқас тозаңдандыру арқылы алынған жаңа сұрып. 2. Әзербайжан: keçdi 3. Қырғыз: кайчылаш 4. Өзбек: chorrahani 5. Түрік: çapraz 6. Ағылшын: crosshair 7. Испан: сrossroads 8. Неміс: kreuzung 9. Француз: croisé 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, айқас тозаңданушы нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +11 |
1023. | сортаңшөп | соровник, солерос | соровник, солероссортаңшөпСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Сортаңшөп (латын. salіcormіa) – амарант тұқымдасына жататын, теңіз немесе тұзды көлдердің жағалауларында, қатты тұзды топырақты жылғалар мен сайларда, сортаң жерлерде өсетін бір жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: şoran 3. Қырғыз: туздуу чөп 4. Өзбек: sho`r botqoq 5. Түрік: tuz bataklığı 6. Ағылшын: salіcormіa 7. Испан: hierba loca 8. Неміс: verrücktes gras 9. Француз: herbe folle 10. Бекітілген нұсқасы: солонец – сортаң (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, сортаңшөп нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1024. | шағырбидай | перловник | перловникшағырбидайСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шағырбидай (латын. melica) – астық тұқымдасына жататын, тамырлары ұзын, сабақтары тік, жалаң, жапырақтары бұдырлы келетін, көбіне бір жағына қарай иіле өсетін жіңішке гүлшоғыры бар қоңыржай және тропиктік аймақтарда өсетін көп жылдық шөптесін өсімдік. 2. Әзербайжан: inci arpa 3. Қырғыз: буудайык 4. Өзбек: pearl arpa 5. Түрік: inci arpa 6. Ағылшын: melica 7. Испан: melica 8. Неміс: perlgräser 9. Француз: mélique 10. Бекітілген нұсқасы: жоқ 11. Заңнамадағы қолданысы: жоқ 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген аудармаларды басшылыққа ала отырып, әр сала бойынша бекітілген терминдерді қарастыра отырып, шағырбидай нұсқасын қолдану дұрыс деп санаймыз.
| +13 |
1025. | тұнба ылғалдылығы, жауын-шашын ылғалдылығы, | влажность осадков | влажность осадковтұнба ылғалдылығы, жауын-шашын ылғалдылығы,Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұнба ылғалдылығы – атмосферадағы су буы, ауадағы су буының концентрациясы. Тропосфера азоттан, оттектен, көмірқышқыл газынан ғана емес, сонымен қатар су буынан да тұрады. Су мұхиттардың, көлдердің және т.б. бетінен буланып, атмосфераға түседі. Ылғалдылық жауын-шашынның, шық немесе тұманның ықтималдығын көрсетеді. 2. Әзербайжан: yağış rüubə 3. Қырғыз: жаан-чачындын нымдуулугу 4. Өзбек: namlik yog`ingarchilik 5. Түрік: yağış nemi 6. Ағылшын:precipiaion humidiy 7. Испан:humedad de precipiación 8. Неміс: niederschlag Luffeuchigkei 9. Француз: humidié des précipiaions 10. Бекітілген нұсқасы: тұнба (осадок) (2005), ауаның үлестік ылғалдылығы- влажность воздуха удельная (2015). 11. Заңнамадағы қолданысы- қолданыста кездеспейді. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген анықтаманы, аудармаларды, ескере отырып, тұнба ылғалдылығы деген нұсқада қолдануға болады деп санаймыз. | +9 |
1026. | атмосфераны ластайтын нүктелi көздер | источник загрязнения атмосферы точечный | источник загрязнения атмосферы точечныйатмосфераны ластайтын нүктелi көздерСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Атмосфераны ластайтын нүктелi көздер – жылу электрстансалары, түсті және қара металлургия өнеркәсіптері, зауыттар, ауа мен топырақты, көбінесе, мал және құс өсіретін шаруашылықтар, ет және сүт өндіретін кәсіпорындар, сондай-ақ, егістік жерлерге қолданылатын улы химикаттар, пестицидтер және минералды тыңайтқыштар жатады. 2. Әзербайжан: amosfer çirklənməsi poin mənbələri 3. Қырғыз: атмосферанын булгануу булактары 4. Өзбек: атмосфера ифлосланишининг нуқта манбалари 5. Түрік: amosferik kirliliğin noka kaynakları 6. Ағылшын:he source of amospheric polluion is spo 7. Испан:fuene de conaminación amosférica punual 8. Неміс:quelle der Lufverschmuzung punkuell 9. Француз:source poncuelle de polluion amosphérique 10. Бекітілген нұсқасы: атмосфералық жағдайлар (2019) 11. Заңнамадағы қолданысы: қолданыста кездеспейді. 12.Ұсыныстар. Жоғарыда берілген анықтаманы, аудармаларды, экология саласындағы қалыптасқан атау екендігін ескере отырып атмосфераны ластайтын нүктелi көздер деп қолдануға болады деп санаймыз. | -1 |
1027. | жасырын қалқалау | глубокое прикрытие | глубокое прикрытиежасырын қалқалауСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Терең бүркемелеу - белгілі бір аймақта жасырын өмір сүріп, нақты тапсырмалар немесе функциялар жиынтығын орындайтын, барлау туралы есеп беру үшін басшыларымен үнемі байланысып отыратын агент. 2. Әзербайжан: dərin örük 3. Қырғыз: терең жабуу 4. Өзбек: chuqur qopqoq 5. Түрік: Derin gizlilik 6. Ағылшын: deep cover 7. Испан: coberura profunda 8. Неміс: iefe Veruschung 9. Француз: couverure profonde 10. Бекітілген нұсқасы: прикрытие – бүркемелеу, қалқалау (2020) 11. Заңнамадағы қолданысы: прикрытие – бүркемелеу, қалқалау 12. Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «глубокое прикрытие» сөз тіркесі қазақ тілінде «терең бүркемелеу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. | +3 |
1028. | есірткі контрабандасы, есірткіні контрабандалық жеткізу | контрабандная поставка наркотиков | контрабандная поставка наркотиковесірткі контрабандасы, есірткіні контрабандалық жеткізуСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Есірткіні контрабандалық жеткізу - қылмыстық жазаланатын әрекет, есірткі, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларын мемлекеттік шекара арқылы заңсыз өткізу. Контрабандный - (итал. Conrabbando - қарсы + bando - үкімет жарлығы). Наркотик – (гр. ναρκωτικός - естен айырылу). 2. Әзербайжан: narkoik qaçaqmalçılıq əchizaı 3. Қырғыз: баңги заттарды контрабандалык жеткирүү 4. Өзбек: giyohvand moddalar konrabandasi 5. Түрік: uyuşurucu kaçakçılığı 6. Ағылшын: drug smuggling 7. Испан: ráfico de drogas 8. Неміс: drogenschmuggel 9. Француз: rafic de drogues 10. Бекітілген нұсқасы: наркотик – есірткі (1971-1981), контрабанда – контрабанды (2016). 11. Заңнамадағы қолданысы:контрабандная поставка наркотиков - есірткілер контрабандасы. 12. Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «контрабандная поставка наркотиков» сөз тіркесі қазақ тілінде «есірткіні контрабандалық жеткізу» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. | +11 |
1029. | жасанды бұзушы; үйретілген бұзақы | учебный нарушитель | учебный нарушительжасанды бұзушы; үйретілген бұзақыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жасанды бұзушы – оқу-жаттығу барысында пайдаланылатын басып кіруші адам. 2. Әзербайжан: əlim pozucusu 3. Қырғыз: окуу бузуучусу 4. Өзбек: o`quv jinoyachisi 5. Түрік:eğiim ihlalcisi 6. Ағылшын: raining violaor 7. Испан: violador de enrenamieno 8. Неміс: lehräer 9. Француз: faueur de roubles 10. Бекітілген нұсқасы: нарушиеть-бұзушы (2016) 11. Заңнамадағы қолданысы: нарушиеть-бұзушы 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «учебный нарушитель» сөз тіркесі қазақ тілінде «жасанды бұзушы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. | -3 |
1030. | тoзаңдану, қасаңдану | опрoбкoваниe, опробковение | опрoбкoваниe, опробковениетoзаңдану, қасаңдануСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тoзаңдану, қасаңдану – ағашқы мембрананың өзгеруі, оның үстіне суберин қабаттарының тұндырылуы және оларды целлюлозаның үшінші реттік мембранасы арқылы жасушаның құрамынан бөлу нәтижесінде жасушалардың өсіп шығуы.
2. Әзербайжан:es 3. Қырғыз: сынап көрүү 4. Өзбек: manarlash 5. Түрік: es eme 6. Ағылшын: esing 7. Испан: prueba 8. Неміс:esen 9. Француз: essai 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: опробковение - тығындану (экология) 12.Ұсыныстар. «Опробковение» сөз тіркесі қазақ тілінде «қасаңдану» сөзімен қолданылуы қажет деп санаймыз. | +13 |
1031. | салма құлақ арық | орoситeль | орoситeльсалма құлақ арықСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Салма құлақ арық – үлбірлі немесе тамшы-үлбірлік салқындату мұнарасының негізгі құрылымдық элементі, ол су ағынын бөлшектеуге және оны салқын ауамен ұзақ уақыт бойы қамтамасыз етуге арналған. 2. Әзербайжан:ciləyən 3. Қырғыз: чачкыч 4. Өзбек: aomizaor 5. Түрік:aomizer 6. Ағылшын: sprayer 7. Испан: pulverizador 8. Неміс: sprizpisole 9. Француз: pulvérisaeur 10. Бекітілген нұсқасы: оросительная сеть – суару жүйесі(1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: орошение – суару 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «орoситeль» сөзі қазақ тілінде «салма құлақ арық» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. | +3 |
1032. | суландыру мөлшeрі, суару нормасы, суармалау нормасы, суарым нормасы | орoситeльная нoрма | орoситeльная нoрмасуландыру мөлшeрі, суару нормасы, суармалау нормасы, суарым нормасыСаласы Этимологиясы Дефинициясы1. Суару нормасы, суармалау нормасы (лат. norma – «норма, ереже») – бүкіл вегетациялық кезеңде дақылдарды суару кезінде берілетін су мөлшері. 2. Әзербайжан:suvarma norması 3. Қырғыз: сугаруу нормасы 4. Өзбек: sug`orish darajasi 5. Түрік:sulama oranı 6. Ағылшын: waering rae 7. Испан: norma de riego 8. Неміс: die Norm der Bewässerung 9. Француз: aux d`arrosage 10. Бекітілген нұсқасы: оросительная сеть – суару жүйесі (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: орoситeльная нoрма - суармалау қалыбы (су шаруашылығы) 12.Ұсыныстар. Бекітілген терминдер сөздігіндегі баламасын және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, «орoситeльная нoрма» сөз тіркесі қазақ тілінде «суару нормасы» немесе «суармалау нормасы» сөз тіркесімен қолданылуы қажет деп санаймыз. | +13 |
|