1. Шығару - компьютерге сыртқы әлеммен, атап айтқанда, пайдаланушылармен өзара әрекеттесу мүмкіндігін беретін компьютердің типтік архитектурасының компоненті.

2. Әзербайжан: çıxış

3. Қырғыз: чыгаруу

4. Өзбек: chiqish

5. Түрік: çıktı

6. Ағылшын: output

7. Испан: producción

8. Неміс: Ausgabe

9. Француз: production

10. Бекітілген нұсқасы: вывод – шықпа (2016 жылғы 28 маусым)

ввод-вывод - енгізу-шығару (2013)

данные выходные - шығыс мәліметтер (2016 жылғы 8 желтоқсан)

шығыс шама - величина выходная (2016 жылғы 28 маусым)

өкілдік шығыстар - представительские расходы (2016 жылғы 8 желтоқсан)

11. Заңнамадағы қолданысы: вывод – шықпа, шығару, қорытынды

12. Орыс тіліндегі «вывод» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «шықпа», «шығару», «қорытынды» сөздері бекітілсе, заңнамада «шықпа», «шығару», «қорытынды» сөздерімен аударылған. Бұл жайт аталған сөздің қолданылған мәнмәтіндегі мағынасына байланысты туындап отыр.

Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және мәнмәтіндегі мағынасын негізге алсақ, орыс тіліндегі «вывод» сөз тіркесі қазақ тіліне «шықпа», «шығару», «қорытынды» сөздерімен аударылды. Ақпараттық және есептеуіш техника саласында мәнмәтінге байланысты «шығару», «шықпа» сөздері қолданылғаны дұрыс деп санаймыз.

1. Шығу деректері - ақпаратты өңдеуші (мысалы, компьютер) мен сыртқы әлем арасындағы өзара әрекеттесу, оны адам (субъект) де, ақпаратты өңдеудің кез келген басқа жүйесі де ұсына алады.

2. Әзербайжан: çıxış

3. Қырғыз: чыгаруу

4. Өзбек: chiqish

5. Түрік: çıktı

6. Ағылшын: output

7. Испан: producción

8. Неміс: Ausgabe

9. Француз: production

10. Бекітілген нұсқасы: данные выходные - шығыс мәліметтер (2016 жылғы 8 желтоқсан); сведения конфиденциальные - құпия мәліметтер (2016 жылғы 8 желтоқсан); мәлімет – сводка (2016 жылғы 8 желтоқсан

11. Заңнамадағы қолданысы: данные – деректер, мәліметтер

12. Орыс тіліндегі «выход» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «шығу», «шығыс», сөздері бекітілсе, заңнамада «шығу», «шығыс» сөздерімен аударылған.

Орыс тіліндегі «данные» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «деректер» сөзі бекітілген, заңнамада «деректер», «мәліметтер» сөздерімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «выходные данные» сөз тіркесі қазақ тіліне «шығу деректері» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Парадокс – 1. Логикада - ойлаудың логикалық дұрыстығын сақтау кезінде пайда болатын формальды-логикалық қайшылықтар. Парадокс екі өзара ерекше (қарама-қайшы) пайымдаулар бірдей дәлелденген кезде пайда болады.

2. Музыкада - дәстүрлі дыбыстан ерекшеленетін таңдаулы, таңқаларлық туындылар немесе фрагменттер.

Парадокс – грек. para «қарсы» + doxa «пікір».

2. Әзербайжан: paradoks

3. Қырғыз: парадокс

4. Өзбек: paradoks

5. Түрік: paradoks

6. Ағылшын: paradox

7. Испан: paradoja

8. Неміс: Paradox

9. Француз: paradoxe

10. Бекітілген нұсқасы: парадокс – парадокс (2003 жылғы 24 желтоқсан)

гравитационный парадокс - гравитациялық парадокс (2018 жылғы 29 қараша); космологический парадокс - космологиялық кереғарлық (2018 жылғы 30 қараша)

11. Заңнамадағы қолданысы: парадокс – парадокс

12. Орыс тіліне грек тілінен енген (грек. para «қарсы» + doxa «пікір») «парадокс» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «парадокс» сөзі бекітілсе, заңнамада «парадокс» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «парадокс» сөзі қазақ тіліне «парадокс» сөзімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Патент – 1. Мемлекеттің құзыретті органы беретін, ұсынысты өнертабыс деп тануды, өнертабыстың басымдығын, авторлығын және өнертабысқа айрықша құқықты куәландыратын құжат. 2. Билік беретін атағы, дәрежесі, атағы туралы куәлік. 3. Белгілі бір қызметпен айналысуға рұқсат беру. 4. Бірқатар тарихи заңнамалық құжаттардың атауы.

Патент – лат. patens «ашық, айқын».

2. Әзербайжан: patent

3. Қырғыз: патент

4. Өзбек: patent

5. Түрік: patent

6. Ағылшын: patent

7. Испан: patentar

8. Неміс: Patent

9. Француз: brevet

10. Бекітілген нұсқасы: патент консульский - консулдық патент (2018 жылғы 14 желтоқсан)

11. Заңнамадағы қолданысы: патент – патент

12. Орыс тіліне латын тілінен енген (лат. patens «ашық, айқын») «патент» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «патент» сөзі бекітілсе, заңнамада «патент» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «патент» сөзі қазақ тіліне «патент» сөзімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Философия - 1. Табиғат, адамзат қоғамы мен ойлау қозғалысының және дамуының әмбебап заңдары туралы ғылым. 2. Кез келген ғылымның негізін құрайтын теориялық, әдіснамалық принциптер (ғылыми). 3. Абстрактылы ойлау, шамадан тыс пайымдау (ауызекі). 4. Бұрын: діни семинарияның үш сыныбындағы ортаңғысының атауы (риторика, философия, теология).

Философия – көне грек. φιλοσοφία - «пәлсапа; даналыққа деген махаббат».

2. Әзербайжан: fəlsəfə

3. Қырғыз: философия

4. Өзбек: falsafa

5. Түрік: felsefe

6. Ағылшын: philosophy

7. Испан: filosofía

8. Неміс: Philosophie

9. Француз: philosophie

10. Бекітілген нұсқасы: философия социальная - әлеуметтiк философия (2019 жылғы 5 сәуір)

11. Заңнамадағы қолданысы: философия – философия

12. Орыс тіліне көне грек тілінен енген (көне грек. φιλοσοφία - «пәлсапа; даналыққа деген махаббат») «философия» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «философия» сөзі бекітілсе, заңнамада «философия» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «философия» сөзі қазақ тіліне «философия» сөзімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Дәлел – 1. (логика) шындықты анықтау процесі (әдісі), пайымдау ақиқатын негіздеу; фактілер мен соған байланысты пайымдаулар арқылы тұжырымның ақиқатын негіздеудің логикалық процедурасы. 2. (мат.) кез келген тұжырымның ақиқатын негіздеу мақсатында пайымдау (теоремалар). 3. (философ.) қандай да бір болжамның, тұжырымның, гипотезаның немесе теорияның ақиқатын негіздейтін белгілі бір логикалық ережелер бойынша пайымдау. 4. (заң.) көзделген тәртіппен алынған фактілер туралы мәліметтер, олардың негізінде істі дұрыс қарау және шешу үшін маңызы бар мән-жайлардың болуы немесе болмауы анықталады.

2. Әзербайжан: dəlil

3. Қырғыз: далил

4. Өзбек: dalil

5. Түрік: kanıt

6. Ағылшын: evidence

7. Испан: evidencia

8. Неміс: Beweise

9. Француз: preuve

10. Бекітілген нұсқасы: доказательство – дәлелдеме (2016 жылғы 7 желтоқсан)

доказательство апагогическое - апогогикалық дәлел (2018 жылғы 30 қараша)

дәлел – довод (2005 жылғы 14 шілде)

11. Заңнамадағы қолданысы: доказательство – дәлелдеме

12. Орыс тіліндегі «доказательство» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «дәлелдеме», «дәлел» сөздері бекітілген, заңнамада «дәлелдеме» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «доказательство» сөзі қазақ тіліне «дәлелдеме» сөзімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Радиалды базистік функция - контекстке байланысты жасанды жүйке желісінің бір қабатында немесе басқа жағдайда активация функциясы ретінде пайдаланылатын бірдей типтегі радиалды функциялар жиынтығындағы функция.

Радиаль – лат. radialis «сәулелі».

Базис – грек. βάσις «негіз».

Функция - лат. functio «орындау».

2. Әзербайжан: radial əsas funksiyası

3. Қырғыз: радиалдык негиз функциясы

4. Өзбек: radial asos funktsiyasi

5. Түрік: radyal temel işlevi

6. Ағылшын: radial basis function

7. Испан: funcion de base radial

8. Неміс: Radialbasisfunktion

9. Француз: fonction de base radiale

10. Бекітілген нұсқасы: зазор радиальный - радиал саңылау (2015 жылғы 14 желтоқсан)

ставка базисная - базистiк мөлшерлеме (2017 жылғы 10 қараша)

функция – функция (2020 жылғы 25 маусым)

референтная функция – референттік қызмет (2020 жылғы 25 қараша)

11. Заңнамадағы қолданысы: функция – функция; қызмет; радиально-кольцевая структура - радиалдық-шеңберлі құрылым; базисная - базистiк

12. Орыс тіліне латын тілінен енген (лат. radialis «сәулелі») «радиальный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «радиал» сөзі бекітілсе, заңнамада «радиалдық» сөзімен аударылған.

Орыс тіліне грек тілінен енген (грек. βάσις «негіз») «базисная» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «базистік» сөзі бекітілсе, заңнамада «базистік» сөзімен аударылған.

Орыс тіліне латын тілінен енген (лат. functio «орындау, міндет, жарна») «функция» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «функция», «қызмет» сөздері бекітілген, заңнамада «функция», «қызмет» сөздерімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «радиально-базисная функция» сөз тіркесі қазақ тіліне «радиалды базистік функция» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Жанама жауап; жалтарма жауап - жанама немесе әдейі жаңылыстыратын кері байланыс.

2. Әзербайжан: əyik cavab

3. Қырғыз: кыйгач жооп

4. Өзбек: oblik javob

5. Түрік: eğik cevap

6. Ағылшын: oblique answer

7. Испан: respuesta oblicua

8. Неміс: schräge Antwort

9. Француз: réponse oblique

10. Бекітілген нұсқасы: дорожка наклонная - еңiс жол (2019 жылғы 6 желтоқсан); лестница наклонная - көлбеу саты (2019 жылғы 6 желтоқсан)

ответ – жауап (2016 жылғы 8 желтоқсан)

11. Заңнамадағы қолданысы: подземная наклонная горная выработка - жер асты көлбеу тау-кен өнімдері; устья вертикальных и наклонных стволов, шурфов и штолен - тік және көлбеу оқпандардың, шыңыраулар мен штольнялардың сағалары; установка наклонной камеры - қиғаш камера орнату; ответ - жауап

12. Орыс тіліндегі «наклонная» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «еңіс», «көлбеу» сөздері бекітілген, заңнамада «көлбеу», «қиғаш» сөздерімен аударылған.

Орыс тіліндегі «ответ» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «жауап» сөзі бекітілген, заңнамада «жауап» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «наклонный ответ» сөз тіркесі қазақ тіліне «жанама жауап» немесе «жалтарма жауап» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Кездейсоқ үлестірім алгоритмі; кездейсоқ орман алгоритмі - Лео Брейман мен Адель Катлер ұсынған машиналарды оқыту алгоритмі шешуші ағаштар комитетін (ансамблін) қолданудан тұрады. Негізгі идея шешуші ағаштардың үлкен ансамблін қолдану болып табылады, олардың әрқайсысы жіктеудің өте төмен сапасын береді, бірақ олардың көптігіне байланысты нәтиже жақсы болады.

Алгоритм - лат. algorithmi Ортаазиялық математик Әл-Хорезми атымен байланысты.

2. Әзербайжан: təsadüfi meşə alqoritmi

3. Қырғыз: туш келди токой алгоритми

4. Өзбек: tasodifiy o`rmon algoritmi

5. Түрік: rastgele orman algoritması

6. Ағылшын: random forest algorithm

7. Испан: algoritmo de bosque aleatorio

8. Неміс: zufälliger Waldalgorithmus

9. Француз: algorithme de forêt aléatoire

10. Бекітілген нұсқасы: алгоритм – алгоритм (2016 жылғы 28 маусым)

закон распределения случайных величин - кездейсоқ шаманың таралу заңы (2016 жылғы 28 маусым)

лесное хозяйство - орман шаруашылығы (2016 жылғы 8 желтоқсан)

11. Заңнамадағы қолданысы: алгоритм – алгоритм; случайный – кездейсоқ; лес – орман

12. Орыс тіліне латын тілінен енген (лат. algorithmi – ортаазиялық математик Әл-Хорезми атына қойылған») «алгоритм» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «алгоритм» сөзі бекітілген, заңнамада «алгоритм» сөзімен аударылған.

Орыс тіліндегі «случайный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «кездейсоқ» сөзі бекітілген, заңнамада «кездейсоқ» сөзімен аударылған.

Орыс тіліндегі «лес» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «орман» сөзі бекітілген, заңнамада «орман» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және мамандардың пікірін негізге ала отырып, орыс тіліндегі «алгоритм случайного леса» сөз тіркесі қазақ тіліне «кездейсоқ үлестірім алгоритмі» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Кездейсоқ сандар генераторы - берілген көлемнен кездейсоқ сандардың санын немесе тізбегін құруға мүмкіндік беретін қызмет.

Генератор - лат. generator «өндіруші».

2. Әзербайжан: təsadüfi say generatoru

3. Қырғыз: кокустук сандар генератору

4. Өзбек: tasodifiy sonlar generatori

5. Түрік: rastgele numara üreticisi

6. Ағылшын: random number generator

7. Испан: generador de números aleatorios

8. Неміс: Zufallszahlengenerator

9. Француз: générateur de nombres aléatoires

10. Бекітілген нұсқасы: генератор – генератор (2015 жылғы 6 қазан)

закон распределения случайных величин - кездейсоқ шаманың таралу заңы (2016 жылғы 28 маусым)

авогадро число - авогадро саны (2018 жылғы 14 желтоқсан)

11. Заңнамадағы қолданысы: генератор – генератор; случайный – кездейсоқ; число – сан, мөлшер

12. Орыс тіліне латын тілінен енген (лат. generator «өндіруші») «генератор» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «генератор» сөзі бекітілген, заңнамада «генератор» сөзімен аударылған.

Орыс тіліндегі «случайный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «кездейсоқ» сөзі бекітілген, заңнамада «кездейсоқ» сөзімен аударылған.

Орыс тіліндегі «число» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «сан» сөзі бекітілген, заңнамада «сан», «мөлшер» сөздерімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «генератор случайных чисел» сөз тіркесі қазақ тіліне «кездейсоқ сандар генераторы» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Кездейсоқ процесс - белгілі бір параметрмен индекстелген кездейсоқ шамалар тобы, көбінесе уақыт немесе координат рөлін атқарады.

Процесс - лат. prōcēssus «алға жылжу».

2. Әзербайжан: təsadüfi proses

3. Қырғыз: туш келди процесс

4. Өзбек: tasodifiy jarayon

5. Түрік: rastgele süreç

6. Ағылшын: random process

7. Испан: proceso aleatorio

8. Неміс: zufälliger Prozess

9. Француз: processus aléatoire

10. Бекітілген нұсқасы: закон распределения случайных величин - кездейсоқ шаманың таралу заңы (2016 жылғы 28 маусым)

процесс - процесс (2017 жылғы 15 ақпан)

11. Заңнамадағы қолданысы: случайный – кездейсоқ; Процесс – Процесс, үдеріс

12. Орыс тіліндегі «случайный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «кездейсоқ» сөзі бекітілген, заңнамада «кездейсоқ» сөзімен аударылған.

Орыс тіліне латын тілінен енген (лат. prōcēssus «алға жылжу») «процесс» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «процесс» сөзі бекітілген, заңнамада «процесс», «үдеріс» сөздерімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «случайный процесс» сөз тіркесі қазақ тіліне «кездейсоқ процесс» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Кездейсоқ шама - жағдайға байланысты белгілі бір ықтималдығы бар белгілі бір мәндерді алатын шама.

2. Әзербайжан: təsadüfi dəyər

3. Қырғыз: туш келди маани

4. Өзбек: tasodifiy qiymat

5. Түрік: rastgele değer

6. Ағылшын: random value

7. Испан: valor aleatorio

8. Неміс: zufälliger Wert

9. Француз: valeur aléatoire

10. Бекітілген нұсқасы: закон распределения случайных величин - кездейсоқ шаманың таралу заңы (2016 жылғы 28 маусым)

11. Заңнамадағы қолданысы: случайный – кездейсоқ; величина – шама

12. Орыс тіліндегі «случайный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «кездейсоқ» сөзі бекітілген, заңнамада «кездейсоқ» сөзімен аударылған.

Орыс тіліндегі «величина» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «шама» сөзі бекітілген, заңнамада «шама» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «случайная величина» сөз тіркесі қазақ тіліне «кездейсоқ шама» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Кездейсоқ кезу – «стохастикалық» немесе «кездейсоқ процесс» деп аталатын математикалық объект, ол кез келген математикалық кеңістіктегі кездейсоқ қадамдар тізбегінен тұратын жолды сипаттайды (мысалы, бүтін сандар жиынында).

2. Әзербайжан: təsadüfi gəzinti

3. Қырғыз: туш келди басуу

4. Өзбек: tasodifiy yurish

5. Түрік: rastgele yürüyüş

6. Ағылшын: random walk

7. Испан: caminata aleatoria

8. Неміс: zielloser Spaziergang

9. Француз: marche aléatoire

10. Бекітілген нұсқасы: закон распределения случайных величин - кездейсоқ шаманың таралу заңы (2016 жылғы 28 маусым)

11. Заңнамадағы қолданысы: случайный – кездейсоқ

12. Орыс тіліндегі «случайный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «кездейсоқ» сөзі бекітілген, заңнамада «кездейсоқ» сөзімен аударылған.

Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «случайное блуждание» сөз тіркесі қазақ тіліне «кездейсоқ кезу» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз.

1. Алмастыру; араластыру – 1. (инф.) ашық және шифрланған ақпараттың статистикалық қасиеттерінің байланысын қиындататын ашық ақпаратты түрлендіру. 2. (хим.) біртекті қоспаларды алу және(немесе) химиялық аппаратурада жылу және масса алмасуды қарқындату тәсілі. 3. (метал.) гидрометаллургияда біртекті қоспаларды алу және (немесе) механикалық, пневматикалық, дірілді және басқа да құрылғыларды пайдалана отырып, жүйеге әсер ету арқылы металлургиялық аппараттардағы жылу және масса алмасуды қарқындату.

2. Әзербайжан: qarışdırmaq

3. Қырғыз: аралаштыруу

4. Өзбек: aralashtirish

5. Түрік: karıştırma

6. Ағылшын: mixing

7. Испан: mezcla

8. Неміс: Mischen

9. Француз: mélange

10. Бекітілген нұсқасы: аралас шарт - смешанный договор (2016 жылғы 8 желтоқсан)

11. Заңнамадағы қолданысы: перемешивание и просеивание вольфрамового ангидрида - вольфрамды ангидридті алу, сіңіру, араластыру және елеу

12. Орыс тіліндегі «смешанный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «аралас» сөзі бекітілген, заңнамада «перемешивание» сөзі «араластыру» сөзімен аударылған.

Мамандардың пікірін негізге ала отырып, «перемешивание» сөзі «алмастыру» сөзімен аударылғаны дұрыс деп есептейміз.

1. Рандомизация - 1. Шешім кездейсоқ қабылданатын статистикалық әдіс. 2. Экспериментте сыртқы айнымалыларды бақылау үшін кездейсоқтықты қолдану.

Рандомизация - ағылш. random «кездейсоқ».

2. Әзербайжан: təsadüfi seçim

3. Қырғыз: рандомизация

4. Өзбек: tasodifiy

5. Түрік: rastgeleleştirme

6. Ағылшын: randomization

7. Испан: aleatorización

8. Неміс: Randomisierung

9. Француз: randomisation

10. Бекітілген нұсқасы: -

11. Заңнамадағы қолданысы: рандомизация - процесс распределения субъектов исследования по группам лечения или контроля случайным образом, позволяющий свести к минимуму субъективность - рандомизация - зерттелетін субъектілерді емдеу және кездейсоқ түрде бақылау топтарына бөлу процесі, ол субъективтілікті азайтуға мүмкіндік береді

12. Орыс тіліне ағылшын тілінен енген (ағылш. random «кездейсоқ») «рандомизация» сөзі заңнамада «рандомизация» сөзімен аударылған.