array(0) { }
немесе әлеуметтік желі арқылы кіріңіз
немесе тіркеліңіз
Почтаңызға құпия сөзді қалпына келтіруге арналған сілтеме жіберіледі.
# | Орысша нұсқасы | Қазақша нұсқасы | Рейтинг | |
---|---|---|---|---|
1. | а бокко кьюза | а бокко кьюза | а бокко кьюзаа бокко кьюзаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А бокко кьюза (ит. а bocca chiusa; ит. bocca «ауыз») – жабық ауызбен әнайту. 2. Әзербайжан: və boko kyuza3. Қырғыз: а боккокьюза 4. Өзбек: vaboko kyuza 5. Түрік: ve boko kyuza6. Ағылшын: аbocca chiusa 7. Испан: y boko kyuza8. Неміс: undBoko Kyuza 9.Француз: etboko kyuza 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.абокко кьюза – а бокко кьюза Дефинициясы | +4 |
2. | а воче пиена | а воче пиена | а воче пиенаа воче пиенаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А воче пиена (ит. а voce piena; ит. piena «толық, дауысты») – бардауыспен ән айту. 2. Әзербайжан: a tam giriş3. Қырғыз: а вочепиена 4. Өзбек: a to'liq kirish5. Түрік: а tam giriş6. Ағылшын: а full entry7. Испан: а entrada completa8. Неміс: Ein voller Eintrag9. Француз: une entrée complète10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а воче пиена – авоче пиена Дефинициясы | +4 |
3. | а воче соло | а воче соло | а воче солоа воче солоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А воче соло (ит. а voce sola; ит. sola «бір, жалғыз») – бірыңғайдауыспен жеке ән салу. 2. Әзербайжан: tək səs3. Қырғыз: а воче соло4. Өзбек: bitta ovoz5. Түрік: а tek ses6. Ағылшын: а single voice7. Испан: einnrödd 8. Неміс: Eineeinzelne Stimme 9. Француз: une voix unique10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а воче соло – авоче соло Дефинициясы | +4 |
4. | а дуэ корде | а дуэ корде | а дуэ кордеа дуэ кордеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А дуэ корде (итал.адуэ корде; итал. – «екі ішекте») – ноталық сілтеме, екі ішекті музыкалық құралдың сол жағынбасу. 2. Әзербайжан: və dude corda 3. Қырғыз: а дуэ корде4. Өзбек: ikkisatr bilan 5. Түрік: iki telli6. Ағылшын: with two strings7. Испан: condos cuerdas 8. Неміс: mit zwei Saiten9. Француз: avecdeux cordes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а дуэ корде – адуэ корде Дефинициясы | +4 |
5. | а капелла | а капелла | а капеллаа капеллаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Акапелла(ит. а cappella «капелладағысияқты) – ешбір жетекшісіз хормен ән айту. 2. Әзербайжан: achapel 3. Қырғыз: акапелла 4. Өзбек: a chapel 5. Түрік: bir şapel6. Ағылшын: аchapel 7. Испан: capillа8. Неміс: eine Kapelle9. Француз: une chapelle10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а капелла – акапелла Дефинициясы | +4 |
6. | а мецце воче | а мецце воче | а мецце вочеа мецце вочеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А мецце воче (ит. а mezza voce; ит. mezza voce «жарты дауыспен»)– жарты дауыспен ән салу. 2. Әзербайжан: a yarım səs3. Қырғыз: а меццевоче 4. Өзбек: a yarim ovoz 5. Түрік: а yarım ses6. Ағылшын: аhalf voice 7. Испан: una media voz8. Неміс: Eine halbe Stimme9. Француз: une demi voix10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а мецце воче – амецце воче Дефинициясы | +4 |
7. | а прима виста | а прима виста | а прима вистаа прима вистаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А прима виста (ит. а prima vista «бір көргеннен») – параққа қарапойнау. 2. Әзербайжан: bir prima vista3. Қырғыз: а примависта 4. Өзбек: prima vista5. Түрік: bir prima vista6. Ағылшын: a prima vista7. Испан: una prima vista8. Неміс: Ein Prima Vista9. Француз: une prima vista10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а прима виста –а прима виста Дефинициясы | +1 |
8. | а секко | а секко | а секкоа секкоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А секко (итал. al secco, a secco «құрғақтай, құрғақ затқа салынған(сурет)») – фрескадан айырмашылығы, кептіріліп, құрғатылған, екінші ретдымқылданған қатты сылаққа салынған қабырғалық қолөнер суреті. 2. Әзербайжан: quru 3. Қырғыз: а секко 4. Өзбек: quruq5. Түрік: kuru6. Ағылшын: asecco 7. Испан: seco8. Неміс: Trocken9. Француз: sec10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а секко – асекко Дефинициясы | +4 |
9. | а темпо | а темпо | а темпоа темпоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А темпо (а tempo (лат.tempus «уақыт») – бұрынғыдай екпінмен. 2. Әзербайжан: və tempi3. Қырғыз: а темпо 4. Өзбек: va temp5. Түрік: ve tempo6. Ағылшын: andtempo 7. Испан: yel tempo 8. Неміс: und Tempo9. Француз: ettempo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а темпо – а темпо Дефинициясы | +4 |
10. | а темпо либеро | а темпо либеро | а темпо либероа темпо либероСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. А темпо лидеро (ит. а tempo libero «еркін екпінмен») – ешбіркүштеусіз; тікелей еркін екпінмен. 2. Әзербайжан: və tempi libero3. Қырғыз: а темполиберо 4. Өзбек: va temp-libero5. Түрік: ve tempo libero6. Ағылшын: tempo libero7. Испан: tempo libero8. Неміс: Unddas Tempo Libero 9. Француз: et le tempo libero10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. а темпо либеро –а темпо либеро Дефинициясы | +4 |
11. | аб иницио | аб иницио | аб инициоаб инициоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аб иницио (лат. аb initio «басынан») – басынан бастап. 2. Әзербайжан: ab initialo3. Қырғыз: абиницио 4. Өзбек: ab initialo5. Түрік: ab initialo6. Ағылшын: ab initialo7. Испан: ab initialo8. Неміс: ab Initialo9. Француз: ab initialo10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. аб иницио – абиницио Дефинициясы | +4 |
12. | аббандонаменто | аббандонаменто | аббандонаментоаббандонаментоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аббандонаменто (итал.abbandonatamente «қысылған, басылып тасталған») – ешбірқарсылықсыз өз сезіміне ерік беру. 2. Әзербайжан: abbandonatamente 3. Қырғыз: аббандонаменто 4. Өзбек: abbandonatamente 5. Түрік: abbandonatamente 6. Ағылшын: abbandonatamente 7. Испан: abbandonatamente 8. Неміс: Abbandonatamente 9. Француз: abbandonatamente 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. аббандонаменто – аббандонаменто Дефинициясы | +4 |
13. | аббассаменто | аббассаменто | аббассаментоаббассаментоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аббассаменто(ит. аbbassamento «түсіру,дауысты төмендету») –дауысты төмендету. 2. Әзербайжан: abbassamento3. Қырғыз: аббассаменто 4. Өзбек: abbassamento5. Түрік: abbassamento6. Ағылшын: abbassamento7. Испан: abbassamento8. Неміс: Abbassamento9. Француз: abbassamento10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. аббассаменто –аббассаменто Дефинициясы | +4 |
14. | аббелендо | аббелендо | аббелендоаббелендоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аббелендо (ит.аbbeltendo) – туындыны әшекейлермен безендіру. 2. Әзербайжан: abbelendo 3. Қырғыз: аббелендо 4. Өзбек: abbelendo 5. Түрік: abbelendo 6. Ағылшын: abbelendo 7. Испан: abbelendo 8. Неміс: Abbelendo 9. Француз: abbelendo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. аббелендо –аббелендо Дефинициясы | +4 |
15. | абболиционизм | абболиционизм | абболиционизмабболиционизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Абболиционизм (ағылш.abolitionism; лат.abolitio «бас тарту») – авторлыққұқықтан бас тарту іс-әрекеті. 2. Әзербайжан: abbolisizm3. Қырғыз: абболиционизм 4. Өзбек: abbolisizm5. Түрік: abbolitsionizm6. Ағылшын: abbolitionism7. Испан: abbolitionism8. Неміс: Abbolitionismus 9.Француз: abolitionnisme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. абболиционизм– абболиционизм
Дефинициясы | +4 |
16. | абсурдизм | абсурдизм | абсурдизмабсурдизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Абсурдизм (абсурд –латын. absurdum – «жөнсіздік», «мағынасыздық») – XX ғасырдың ортасында пайдаболған драматургия мен театрдағы эстетикалық ағым. 2. Әзербайжан: absürdizm 3. Қырғыз: орунсуз 4. Өзбек: absurdizm 5. Түрік: anlamsızlık 6. Ағылшын: absurdism 7. Испан: absurdo 8. Неміс: Absurdismus 9. Француз: absurdisme 10.Бекітілген нұсқасы: абсурд –абсурд(1971-1981; 2018 жылғы 27 маусым); приведение к абсурду – абсурдқа келтіру(1971-1981) 11.Заңнамадағықолданысы: абсурд – абсурд 12. абсурдизм –абсурдизм Дефинициясы | +4 |
17. | аванложа | алғыложа | аванложаалғыложаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алғыложа (аван – француз.avant – «алды» + ложа – француз. loge – «ложа») – театр ложасына кіретінкездегі кішкентай бөлме. 2. Әзербайжан: təcili yardım 3. Қырғыз: аванложа 4. Өзбек: avanlozha 5. Түрік: avanlozha 6. Ағылшын: avanlozha 7. Испан: avanlozha 8. Неміс: Avanlozha 9. Француз: avanlozha 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аванложа –алғыложа Дефинициясы | +2 |
18. | авансцена | алғысахна | авансценаалғысахнаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алғысахна (авансцена –француз. avant-scène) –көрермендер залына біраз жылжытылған сахнаның алдыңғы, ашық бөлігі. 1. 2.Әзербайжан:proscenium 2. 3.Қырғыз: авансцена 3. 4.Өзбек:proscenium 4. 5.Түрік:sahne önü 5. 6.Ағылшын:proscenium 6. 7.Испан:proscenio 7. 8.Неміс:Proscenium 8. 9.Француз:proscenium 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. авансцена –алғысахна Дефинициясы | 0 |
19. | аванти поко | аванти поко | аванти покоаванти покоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аванти поко (авантипоко– итал. poco avanti – «біраз жылдамдата») – музыка термині. 2. Әзербайжан: аvanti вarışı 3. Қырғыз: аванти калган 4. Өзбек: аvanti tinchlik 5. Түрік: аvanti рeace 6. Ағылшын: аvanti рeace 7. Испан: аvanti paz 8. Неміс: аvanti-Frieden 9. Француз: вvanti рeace 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағықолданысы: - 12. аванти поко – аванти поко Дефинициясы | +4 |
20. | аввивандо | аввивандо | аввивандоаввивандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аввивандо (аввивандо – итал.avvivando – «жандана») – музыкатермині. 2. Әзербайжан: avvivando 3. Қырғыз: аввивандо 4. Өзбек: avvivando 5. Түрік: avvivando 6. Ағылшын: avvivando 7. Испан: avvivando 8. Неміс: Avvivando 9. Француз: avvivando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аввивандо – аввивандо Дефинициясы | +4 |
21. | авлос | авлос | авлосавлосСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Авлос (грек. αὐλός,лат. aulos – «түтікшелер») – әртүрлі үлгідегі үрмелі тілдік музыкалықаспаптардың ежелгі грек атауы (соның ішінде, 2 оқпанды). 2. Әзербайжан: avlos 3. Қырғыз: авлос 4. Өзбек: avlos 5. Түрік: avlos 6. Ағылшын: avlos 7. Испан: avlos 8. Неміс: Avlos 9. Француз: avlos 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. авлос – авлос Дефинициясы | +4 |
22. | автогравюра | автогравюра; төлнақыш | автогравюраавтогравюра; төлнақышСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Автогравюра,төлнақыш (авто– грек. autуs «өзім» + гравюра – француз. gravure«нақыштау») – ағашта, линолеумда немесе металда баспа пішінін композицияавторы өзі орындайтын нақыш. 2. Әзербайжан: avtoyürə 3. Қырғыз: сугаткапайдаланылат 4. Өзбек: otogravür 5. Түрік: otomatik gravür 6. Ағылшын: avvivando 7. Испан: autograbado 8. Неміс: Autogravur 9. Француз: avvivando 10. Бекітілген нұсқасы: авто– авто; гравюра – гравюра (1971-1981) 11. Заңнамадағықолданысы: авто – авто; гравюра – гравюра 12. автогравюра – автогравюра Дефинициясы | +3 |
23. | автография | автография; төлжазба | автографияавтография; төлжазбаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Автография, төлжазба(авто– грек. autos «өзім» + графия – грек. graphein «жазу») – литографиялық баспаформаларын қолмен жасаудың тәсілі. 2. Әзербайжан: avtoqrafiya 3. Қырғыз: сүйүн 4. Өзбек: autografiya 5. Түрік: asıl nüsha 6. Ағылшын: autografo 7. Испан: autografía 8. Неміс: Autographie 9. Француз: autographes 10. Бекітілген нұсқасы: радиоавтография– радийавтография (2018 жылғы 29 қараша); автограф – қолтаңба(1971-1981); авто – авто 11.Заңнамадағықолданысы: автограф – автограф 12. автография – автография Дефинициясы | +4 |
24. | автолитография | автолитография | автолитографияавтолитографияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Автолитография (авто –грек. auto – «өзім» + лито – грек. litho – «тас» + графия – грек. grafo –«жазамын») – 1. Суретшінің баспалық түрді литографиялық таста, мырыш немесеалюминий пластинада өзі жасайтын литография, ал репродукциялықлитографияда полиграфистер баспалық түрді суретшінің түпнұсқасынандайындайды. 2. Суретші дайындаған литографиялық баспалық түрі барбаспа-таңба. 2. Әзербайжан: autolitoqrafiya 3. Қырғыз: автолитография 4. Өзбек: autolitografi 5. Түрік: autolithography 6. Ағылшын: autolithography 7. Испан: autolitografía 8. Неміс:Аutolithographie 9. Француз:autolithographie 10. Бекітілген нұсқасы: авто– авто; литография – литография (2016жылғы 8 желтоқсан) 11. Заңнамадағықолданысы: авто – авто; литография – литография 12. автолитография– автолитография Дефинициясы | +4 |
25. | автопортрет | автопортрет | автопортретавтопортретСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Автопортрет (авто – грек. αὐτός«өзі, ол» + портрет – француз. portrait, portraire «кескінін түсіру») –сурет авторының өзінің сурет бейнелеген шығармасы. 2. Әзербайжан: avtoportret 3. Қырғыз: автопортрет 4. Өзбек: o'z-o'zidanportret 5. Түрік: otoportre 6. Ағылшын: selfportrait 7. Испан: autorretrato 8. Неміс: Selbstbildnis 9. Француз: autoportrait 10. Бекітілген нұсқасы: авто– авто; портрет – портрет 11. Заңнамадағықолданысы: авто – авто; портрет – портрет 12. автопортрет– автопортрет Дефинициясы | +3 |
26. | авторская заявка | авторлық өтінім | авторская заявкаавторлық өтінімСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Авторлық өтінім (автор –лат. аuctor «жасаушы, құрастырушы») – автордың ойлағаннемесе орындаған шығармасының (шығармаларының) баспаға ұсынылатынсипаттамасынан тұратын, жазған түсіндірме жазбасы. 2. Әзербайжан: müəllif müraciəti 3. Қырғыз: автордук өтүнмө 4. Өзбек: muallifningarizasi 5. Түрік: telif hakkıuygulaması 6. Ағылшын: author'sapplication 7. Испан: solicitudde autor 8. Неміс: Copyright-Anwendung 9. Француз: demanded'auteur 10. Бекітілген нұсқасы: автор– автор; заявка – өтінім 11. Заңнамадағықолданысы: автор – автор; заявка – өтінім 12. авторскаязаявка – авторлық өтінім Дефинициясы | +4 |
27. | авторская концепция | авторлық тұжырымдама | авторская концепцияавторлық тұжырымдамаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Авторлық тұжырымдама (автор –лат. аuctor «жасаушы, құрастырушы»; концепция – лат. conceptio – «біріктіру,сомасы; сөзбе-сөз айтылымы») – бұл жүйеге келтірілген ойдың жиынтығы, яғниболашақ жұмыстың моделі. 2. Әзербайжан: müəllifkonsepsiyası 3. Қырғыз: жазуучунунконцепциясы 4. Өзбек: mualliftushunchasi 5. Түрік: yazar kavramı 6. Ағылшын: author'sconcept 7. Испан: concepto deautor 8. Неміс:Copyright-Konzept 9. Француз: conceptd'auteur 10. Бекітілген нұсқасы: автор– автор; концепция – тұжырымдама 11. Заңнамадағықолданысы: автор – автор; концепция – тұжырымдама 12. авторскаяконцепция – авторлық тұжырымдама Дефинициясы | +4 |
28. | авторская поправка | авторлық түзету | авторская поправкаавторлық түзетуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Авторлық түзету (автор –лат. аuctor - «жасаушы, құрастырушы») – әдеби шығарманың авторы немесеқұрастырушысының түпнұсқа мәтінінен шегіністе енгізген түзетуі. 2. Әзербайжан: müəllifin düzəlişi 3. Қырғыз: жазуучунунтолуктоо 4. Өзбек: мuallifningtuzatmasi 5. Түрік: yazarındeğişikliği 6. Ағылшын: author'samendment 7. Испан: enmienda delautor 8. Неміс: Аutorenänderung 9. Француз: amendement del'auteur 10. Бекітілген нұсқасы: автор– автор; поправка – түзету 11. Заңнамадағықолданысы: автор – автор; поправка – түзету 12. авторская поправка – авторлық түзету Дефинициясы | +4 |
29. | авторский коллектив | авторлар ұжымы | авторский коллективавторлар ұжымыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Авторлар ұжымы (автор –лат. аuctor - «жасаушы, құрастырушы»; коллектив – лат. collectivus «жинақтық,силлогистикалық») – бір ой мен жоспар бойынша бірлесіп жұмыс жасау үшінбіріккен адамдар тобы. 2. Әзербайжан: müəlliflərqrupu 3. Қырғыз: дизайнкомандасы 4. Өзбек: mualliflarjamoasi 5. Түрік: yazarlar ekibi 6. Ағылшын: team of authors 7. Испан: equipo deautores 8. Неміс: аutorenteam 9. Француз: équiped'auteurs 10. Бекітілген нұсқасы: автор– автор; коллектив – ұйым 11. Заңнамадағықолданысы: автор – автор; коллектив – ұйым 12. авторскийколлектив – авторлар ұжымы Дефинициясы | +4 |
30. | агенство новостей | жаңалықтар агенттігі | агенство новостейжаңалықтар агенттігіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жаңалықтар агенттігі (агент –лат. agens, agent - «мәнерлі, белсенді; талапкер; ревизор») – жаңалықрепортаждарын жинайтын және оларды газеттер, журналдар, радио жәнетелевизиялық хабар таратушылар сияқты жаңалықтар ұйымдарына сататын ұйым.Жаңалықтар агенттігі желілік қызмет, жаңалықтар лентасы немесе жаңалықтарқызметі ретінде де атап өтілуі мүмкін. 2. Әзербайжан: xəbər agentliyi 3. Қырғыз: маалыматагенттиги 4. Өзбек: axborotagentligi 5. Түрік: haber ajansı 6. Ағылшын: news agency 7. Испан: agencia denoticias 8. Неміс: Agencianoticias 9. Француз: agence depresse 10. Бекітілген нұсқасы: агенство– агенттік; новость – жаңалық 11.Заңнамадағықолданысы: агенство – агенттік; новость – жаңалық 12. агенствоновостей – жаңалықтар агенттігі Дефинициясы | +4 |
31. | агитация наглядная | көрнекі үгіт-насихат | агитация нагляднаякөрнекі үгіт-насихатСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Көрнекі үгіт-насихат (агитация– лат. agitatio - «қозғалысқа келтіру») – адамның санасына және мінез-құлқынакөрнекі құралдар (плакаттар, транспаранттар, фотомонтаждар және т.б.)көмегімен әсер ету формасы. 2. Әзербайжан: əyani təşviqat 3. Қырғыз: көрүү үгүт 4. Өзбек: ingl.ajitatsiya 5. Түрік: görselajitasyon 6. Ағылшын: visualagitation 7. Испан: agitaciónvisual 8. Неміс: visuelleErregung 9. Француз: agitationvisuelle 10. Бекітілген нұсқасы: агитация– үгіт-насихат; наглядная – көрнекі 11. Заңнамадағықолданысы: агитация – үгіт-насихат; наглядная – көрнекі 12. агитациянаглядная – көрнекі үгіт-насихат Дефинициясы | +3 |
32. | агитбригада | үгiт-насихат бригадасы | агитбригадаүгiт-насихат бригадасыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Үгiт-насихат бригадасы (агитация- лат. agitatio «қозғалыс, үздіксіз қызмет» + бригада – француз. brigade«бригада») – халық арасында үгіт және мәдени ағартушылық жұмыспен айналысатыншағын, көркемөнерпаздық немесе кәсіби ұжым. 2. Әзербайжан: təbliğat qrupu 3. Қырғыз: пропагандакомандасы 4. Өзбек: tashviqotjamoasi 5. Түрік: propagandaekibi 6. Ағылшын: propaganda team 7. Испан: equipo depropaganda 8. Неміс: Рropagandaтeam 9. Француз: équipe depropagande 10. Бекітілген нұсқасы: агитация– үгіт-насихат; бригада – бригада 11. Заңнамадағықолданысы: агитация – үгіт-насихат; бригада – бригада 12. агитбригада– үгiт-насихат бригадасы Дефинициясы | +3 |
33. | агиткультбригада | мәдени үгiт-насихат бригадасы | агиткультбригадамәдени үгiт-насихат бригадасыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Мәдени үгiт-насихат бригадасы (агитация– лат. agitatio «қозғалыс, үздіксіз қызмет») + культ – лат. cultus «өңдеу,күтім,мәдениет»+ бригада– француз.brigade «бригада») – мәдени-ағарту және үгіт жұмыстарымен айналысатын шағын,кәсіби немесе көркемөнерпаздық театр ұжымы (КСРО-да). 2. Әзербайжан: agitculturalbriqadası 3. Қырғыз:агиткультбригада 4. Өзбек: agitarkazibrigada 5. Түрік: tarımsal tugay 6. Ағылшын: agitculturalbrigade 7. Испан: brigadaagrícola 8. Неміс: agitkulturelleBrigade 9. Француз: brigaded'agriculture 10. Бекітілген нұсқасы: агитация– үгіт-насихат; культура – мәдениет; бригада – бригада 11. Заңнамадағықолданысы: агитация – үгіт-насихат; культура – мәдениет;бригада – бригада 12. агиткультбригада– мәдени үгiт-насихат бригадасы Дефинициясы | +4 |
34. | агогика | агогика | агогикаагогикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Агогика (аготика –грек. agōgē –«алыпкету») – музыкалық орындаудағы көркем мәнерлілік мақсаттарына бағынышты темппен метрден аздаған ауытқулар (баяулау, үдеу). 2. Әзербайжан: agogics 3. Қырғыз: агогика 4. Өзбек: агогика 5. Түрік: agogics 6. Ағылшын: agogika 7. Испан: agogika 8. Неміс: аgogika 9. Француз: аgogika 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. агогика – агогика Дефинициясы | +4 |
35. | ад ун тратто | ад ун тратто | ад ун траттоад ун траттоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ад ун тратто (ад унтратто– итал. ad un tratto – «бір уақытта») – музыка термині. 2. Әзербайжан: cəhənnəm tratto 3. Қырғыз: жарнама гидолбоорлору 4. Өзбек: jahannam tratto 5. Түрік: lanet olsun 6. Ағылшын: hell un tratto 7. Испан: hell un tratto 8. Неміс: Нölle un тratto 9. Француз: enfer un tratto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағықолданысы: - 12. ад ун тратто– ад ун тратто Дефинициясы | +4 |
36. | адажио | адажио | адажиоадажиоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адажио (адажио – итал.аdagio, «ада́джо» – «баяу, байсалды») – баяу музыкалық темп,негізгі музыкалық қозғалыстардың екінші дәрежесі, ларгоға қарағанда жылдам(ең баяу қарқыны), бірақ андантеден баяулау. 2. Әзербайжан: adagio 3. Қырғыз: адажио 4. Өзбек: adagio 5. Түрік: ağır olarak 6. Ағылшын: adagio 7. Испан: adagio 8. Неміс: Adagio 9. Француз: adagio 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: - 12. адажио – адажио Дефинициясы | +3 |
37. | адажио ассай | адажио ассай | адажио ассайадажио ассайСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адажио ассай (адажиоассай– итал. аdagio assai – «өте баяу») – музыка термині. 2. Әзербайжан: adagio təhlili 3. Қырғыз: адажио тамганы 4. Өзбек: adagio tahlili 5. Түрік: adagio deneyi 6. Ағылшын: adagio assay 7. Испан: ensayo deadagio 8. Неміс: аdagio-аssay 9. Француз: dosage adagio 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адажио ассай – адажио ассай Дефинициясы | +4 |
38. | адажио ма нон троппо | адажио ма нон троппо | адажио ма нон троппоадажио ма нон троппоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адажио ма нонтроппо(адажиома нон троппо– итал. adagio ma non troppo – «баяу, бірақ аса емес») – музыка термині. 2. Әзербайжан: adagio ma nontroppo 3. Қырғыз: адажио ма нонтроппо 4. Өзбек: аdagio ма эместropp 5. Түрік: adagio matroppo olmayan 6. Ағылшын: adagio ma nontroppo 7. Испан: adagio ma nontroppo 8. Неміс: Adagio Ma NonTroppo 9. Француз: dosage adagio 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адажио манон троппо – адажио ма нон троппо Дефинициясы | +2 |
39. | адажиссимо | адажиссимо | адажиссимоадажиссимоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адажиссимо (адажиссимо – итал.adagissimo – «қарқынның белгіленуі: өте баяу») – музыка термині. 2. Әзербайжан: adjissimo 3. Қырғыз: адажиссимо 4. Өзбек: adajissimo 5. Түрік: adazhissimo 6. Ағылшын: 7. Испан: adjissimo 8. Неміс: Adazhissimo 9. Француз: adjissimo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адажиссимо – адажиссимо Дефинициясы | +4 |
40. | аддолорандо | аддолорандо | аддолорандоаддолорандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аддолорандо (аддолорандо – итал.аddolorando – «қайғысы көп») – музыка термині. 2. Әзербайжан: addolorando 3. Қырғыз: аддолорандо 4. Өзбек: addolorando 5. Түрік: аddolorando 6. Ағылшын: аddolorando 7. Испан: addolorando 8. Неміс: Addolorando 9. Француз: addolorando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аддолорандо– аддолорандо Дефинициясы | +4 |
41. | аджитато | аджитато | аджитатоаджитатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аджитато (аджитато – итал. agitato–«екілене, толықсып»)– музыка термині. 2. Әзербайжан: agitato 3. Қырғыз: аджитато 4. Өзбек: adzhitato 5. Түрік: adzhitato 6. Ағылшын: agitato 7. Испан: agitato 8. Неміс: Agitato 9. Француз: agitato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аджитато –аджитато Дефинициясы | +3 |
42. | адирато | адирато | адиратоадиратоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адирато (итал. adirato– «ашулы,долы»)– музыкада бұл толықсу сезімін жеткізуді білдіреді. 2. Әзербайжан: adirato 3. Қырғыз: адирато 4. Өзбек: adirato 5. Түрік: adirato 6. Ағылшын: adirato 7. Испан: adirato 8. Неміс: Adirato 9. Француз: adirato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адирато –адирато Дефинициясы | +4 |
43. | адлибитум | адлибитум | адлибитумадлибитумСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адлибитум (адлибитум – лат. adlibitum – «қалауы бойынша») – музыкада орындаушының қалауы бойынша музыкалықшығарманың орындалу қарқыны. 2. Әзербайжан: adlibitum 3. Қырғыз: адлибитум 4. Өзбек: adlibitum 5. Түрік: cehennem lityum 6. Ағылшын: ad libitum 7. Испан: cehennem lityum 8. Неміс: Ad Libitum 9. Француз: ad libitum 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адлибитум –адлибитум Дефинициясы | +4 |
44. | адорнандо | адорнандо | адорнандоадорнандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адорнандо (адорнандо – итал. adornare– «әшекейлеу») – музыка термині. 2. Әзербайжан: adornando 3. Қырғыз: адорнандо 4. Өзбек: adornando 5. Түрік: adornando 6. Ағылшын: adornando 7. Испан: adornando 8. Неміс: Аdornando 9. Француз: аdornando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адорнандо –адорнандо Дефинициясы | +4 |
45. | адхикарика | адхикарика | адхикарикаадхикарикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Адхикарика (адхикарика –санскр., сөзбе-сөз. – «басшыға тиесілі») – үнді классикалықдрама теориясының бір термині. Адхикарика пьесаның бастысюжеттік желісі деп аталады, ол пьесаның кейіпкерінің мақсатына жетугеұмтылысымен тікелей байланысты әрекеттерін анықтайды. 2. Әзербайжан: adhikarika 3. Қырғыз: адхикарика 4. Өзбек: adhikarika 5. Түрік: аdhikārika 6. Ағылшын: adhikarika 7. Испан: adhikarika 8. Неміс: Adhikarika 9. Француз: аdhikarika 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. адхикарика –адхикарика Дефинициясы | +4 |
46. | акварелист | акварельші | акварелистакварельшіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Акварельші (акварель– лат.aquarius – «сулы») – акварель техникасында акварельді салатын суретші. 2. Әзербайжан: akvarel rəssamı 3. Қырғыз: акварельши 4. Өзбек: akvarel rassomi 5. Түрік: suluboyaressam 6. Ағылшын: watercolorist 7. Испан: pintorde acuarela 8. Неміс: Аquarellmaler 9. Француз: aquarelliste 10. Бекітілген нұсқасы: акварель– акварель 11. Заңнамадағықолданысы: акварель – акварель 12. акварелист –акварельші Дефинициясы | +4 |
47. | акколада | акколада | акколадаакколадаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Акколада (акколада –француз. accolade – «құшақ») – бір құралмен бір мезгілде ойнайтын екі немесебірнеше ноталық желілер жүйелерін қосатын фигуралы жақша. 2. Әзербайжан: mükafat 3. Қырғыз:таануу 4. Өзбек: taqdirlash 5. Түрік: rabıta 6. Ағылшын: accolade 7. Испан: elogio 8. Неміс: Аuszeichnung 9. Француз: accolade 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. акколада –акколада Дефинициясы | +4 |
48. | аккомпаниатор | аккомпаниатор | аккомпаниатораккомпаниаторСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аккомпаниатор (аккомпаниатор –француз. accompagnateur – «алып жүруші; аккомпаниатор») – музыкалық аспаптанемесе музыкалық аспаптарда вокалдық немесе аспаптық партияны (әдетте жеке)сүйемелдейтін адам. 2. Әзербайжан: müşayiətçi 3. Қырғыз: аккомпониатор 4. Өзбек: qo'shiqchi 5. Түрік: akompanist 6. Ағылшын: accompanist 7. Испан: acompañante 8. Неміс: Вegleiter 9. Француз: accompagnateur 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аккомпаниатор – аккомпаниатор Дефинициясы | +4 |
49. | аккомпонемент | аккомпонемент | аккомпонементаккомпонементСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аккомпанемент (аккомпонемент –француз. accompagnement – accompagner – «алып жүру») – 1)негізгі әуенді дауысты үйлесімді және ырғақтық сүйемелдеу. 2) бір немесебірнеше аспаптармен, сондай-ақ жеке партия оркестрімен (әнші,инструменталист, хор және т.б.) сүйемелдеу. 2. Әзербайжан: müşayiət 3. Қырғыз: узатуу 4. Өзбек: qo'shiq 5. Түрік: eşlik 6. Ағылшын: accompaniment 7. Испан: acompañamiento 8. Неміс: Вegleitung 9. Француз: accompagnement 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аккомпонемент– аккомпонемент Дефинициясы | +4 |
50. | аккордандо | аккордандо | аккордандоаккордандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аккордандо (аккордандо – итал.аccordando – «үйлестіре») – музыка термині. 2. Әзербайжан: accordando 3. Қырғыз: аккордандо 4. Өзбек: akordon 5. Түрік: akkordando 6. Ағылшын: accordando 7. Испан: acorde 8. Неміс: Аccordando 9. Француз: d'accordando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аккордандо –аккордандо Дефинициясы | +4 |
51. | аккордаре | аккордаре | аккордареаккордареСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аккордаре (аккордаре – итал. ассordare–«үйлестіру»)– музыка термині. 2. Әзербайжан: akordeon 3. Қырғыз: аккордаре 4. Өзбек: akkordeon 5. Түрік: akkordare 6. Ағылшын: accordion 7. Испан: acordeon 8. Неміс: Аkkordeon 9. Француз: accordéon 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аккордаре –аккордаре Дефинициясы | +4 |
52. | аккордеон | аккордеон | аккордеонаккордеонСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аккордеон (аккордеон – нем.Аkkordion – «аккордеон») – фортепианалық түрдегі әуен клавиатурасы бархроматикалық қол гармоникасы. 2. Әзербайжан: akordeon 3. Қырғыз: аккордеон 4. Өзбек: akkordeon 5. Түрік: akkordare 6. Ағылшын: accordion 7. Испан: acordeon 8. Неміс: Аkkordeon 9. Француз: accordéon 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аккордеон – аккордеон Дефинициясы | +4 |
53. | аккордика | аккордика | аккордикааккордикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аккордика (аккордика – нем.Аkkordion – «аккордеон») – музыкалық ғылымның бөлімі, терц құрылысының әртүрлі үйлесімдерін олардың үйлесімінен тыс зерттейді. 2. Әзербайжан: akort 3. Қырғыз: аккордика 4. Өзбек: akkord 5. Түрік: akkordika 6. Ағылшын: chord 7. Испан: acorde 8. Неміс: Аkkord 9. Француз: accord 10. Бекітілген нұсқасы: аккорд –аккорд 11. Заңнамадағықолданысы: аккорд – аккорд 12. аккордика – аккордика Дефинициясы | +4 |
54. | акробатика | акробатика | акробатикаакробатикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Акробатика – (акробат– грек.akrobateo –«аяқтыңұшымен жүремін, жоғарыға көтерілемін») – 1) гимнастикалық жаттығу түрі; 2)цирк өнерінің негізгі жанрларының бірі (әртіс денесінің икемділігін көрсету,бұлшық етті дамыту). 2. Әзербайжан: akrobatika 3. Қырғыз: акробатика 4. Өзбек: akrobatika 5. Түрік: akrobasi 6. Ағылшын: acrobatics 7. Испан: acrobacia 8. Неміс: Аkrobatik 9. Француз: acrobatie 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: акробат – акробат 12. акробатика – акробатика Дефинициясы | +4 |
55. | акробатический этюд | акробатикалық этюд | акробатический этюдакробатикалық этюдСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Акробатикалық этюд (акробат– грек. akrobateo – «аяқтың ұшымен жүремін, жоғарыға көтерілемін»; этюд – француз.étude «ілім; этюд») – мүсіндік-пластикалық қайта топтастыру, қалыптар,қолдаулар (оның ішінде тіреулер); дуэтпен, топпен орындалады. 2. Әзербайжан: akrobatik etüd 3. Қырғыз: сүлөөсүн 4. Өзбек: akrobatik etude 5. Түрік: akrobatik etüt 6. Ағылшын: acrobatic etude 7. Испан: estudioacrobático 8. Неміс: akrobatischeEtüde 9. Француз: étudeacrobatique 10. Бекітілген нұсқасы: этюд– этюд 11. Заңнамадағықолданысы: акробат – акробат; этюд – этюд 12. акробатическийэтюд – акробатикалық этюд Дефинициясы | +3 |
56. | актер-профессионал | кәсiпқой актер | актер-профессионалкәсiпқой актерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Кәсiпқой актер (актер –лат. āctor«әрекеттегі; орындаушы») – театр, кино және эстрада рөлдерінің кәсібиорындаушысы. 2. Әзербайжан: peşəkar aktyor 3. Қырғыз: кесипкөй актер 4. Өзбек: professionalaktyor 5. Түрік: profesyoneloyuncu 6. Ағылшын: professionalactor 7. Испан: actorprofesional 8. Неміс: professionellerSchauspieler 9. Француз: acteurprofessionnel 10. Бекітілген нұсқасы: актер– актер; профессионал – кәсіпқой 11. Заңнамадағықолданысы:актер – актер; профессионал – кәсіпқой 12. актер-профессионал – кәсiпқой актер Дефинициясы | +4 |
57. | актерскоетворчество | актерлікшығармашылық | актерскоетворчествоактерлікшығармашылықСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Актерлік шығармашылық (актер –лат. āctor«әрекеттегі; орындаушы) – рөлдің ойдан шығарылған (елестетілген) мән-жайларыжүйесімен берілген, бейнеленген тұлғаның нақты жүзеге асырылатын сахналықіс-әрекеттері немесе сезімдерінің әрекеттерін дәйектілігімен ретпен бейнелеу(іске асыру). 2. Әзербайжан: yaradıcılıq hərəkətkarlığı 3. Қырғыз: милдетинаткаруучу иш 4. Өзбек: ijodkorlik 5. Түрік: oyunculukyaratıcı 6. Ағылшын: actingcreativity 7. Испан: actuandocreatividad 8. Неміс: schauspielerischeKreativität 9. Француз: jouer lacréativité 10. Бекітілген нұсқасы: актер– актер; творчество – шығармашылық 11. Заңнамадағықолданысы: актер – актер; творчество – шығармашылық 12. актерское творчество – актерлікшығармашылық Дефинициясы | +4 |
58. | актерыбродячие | кезбеактерлер | актерыбродячиекезбеактерлерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Кезбе актерлер (актер –лат. āctor«әрекеттегі; орындаушы») – әлемдік халық театрының ең көне формаларының бірі,Еуропа мен Шығыстың барлық елдерінде әлі күнге дейін таралған; еліктіретінертегішілер мен әншілер. 2. Әзербайжан: hiyləgəraktyorlar 3. Қырғыз: адашкан актеры 4. Өзбек: yaramasaktyorlar 5. Түрік: haydut aktörler 6. Ағылшын: rogueactors 7. Испан: actoresdeshonestos 8. Неміс:Schurkenschauspieler 9. Француз: acteurs voyous 10. Бекітілген нұсқасы: актер– актер 11. Заңнамадағықолданысы: актер – актер 12. актерыбродячие – кезбеактерлер Дефинициясы | +4 |
59. | актеры-любители | әуесқойактерлер | актеры-любителиәуесқойактерлерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Әуесқой актерлер (актер –лат. āctor«әрекеттегі; орындаушы») – әуесқой бастаушылар, сондай-ақ жиі актер-балаларболып кездеседі. 2. Әзербайжан: amatöraktyorlar 3. Қырғыз: өздүк актеры 4. Өзбек: amatörishtirokchilar 5. Түрік: amatör aktörler 6. Ағылшын: amateur actors 7. Испан: actoresaficionados 8. Неміс:Amateurdarsteller 9. Француз: acteursamateurs 10. Бекітілген нұсқасы: актер– актер; любитель – әуесқой 11. Заңнамадағықолданысы: актер – актер; любитель –әуесқой 12. актеры-любители – әуесқой актерлер Дефинициясы | +4 |
60. | актер-эксцентрик | актер-эксцентрик | актер-эксцентрикактер-эксцентрикСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Актер-эксцентрик (актер– лат. āctor«әрекеттегі; орындаушы»; эксцентрик – латын. ex –«тыс» + центр – лат. centrum – «шеңбердіңортасы», «орталық») – цирктік немесе эстрадалық актер, оның нөмірлерікүтпеген қарама-қайшылықта, әдеттегі ұғымның ауытқуына, ол жасайтын бейненіңалогикалық жүріс-тұрысына айналады. 2. Әзербайжан: eksantrik aktyor3. Қырғыз: актер-клоун4. Өзбек: eksantrik aktyor5. Түрік: eksantrik aktör6. Ағылшын: eccentric actor7. Испан: actor excéntrico 8. Неміс: exzentrischerSchauspieler 9. Француз: acteur excentrique10. Бекітілген нұсқасы: актер– актер 11. Заңнамадағықолданысы: актер – актер 12. актер-эксцентрик– актер-эксцентрик Дефинициясы | +4 |
61. | акуто | акуто | акутоакутоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Акуто (акуто – итал.аcuto –«өткір»)– музыка термині. 2. Әзербайжан: akuto 3. Қырғыз: акуто 4. Өзбек: akuto 5. Түрік: akuto 6. Ағылшын: akuto 7. Испан: akuto 8. Неміс: akuяto 9. Француз: akuto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. акуто –акуто Дефинициясы | +4 |
62. | алеаторика | алеаторика | алеаторикаалеаторикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алеаторика (алеаторика – лат.aleatorius –«ойындық»< лат. aleator – «ойыншы» < лат. alea – «ойынсүйектері») – музыкалық негіздің элементтері (оның ішінде ноталық мәтін) менмузыкалық форманың арасындағы вариабельді қарым-қатынасқа жол беретін жәнетуындыны шығару немесе орындау кезінде осы элементтердің белгісіздігін немесекездейсоқ реттілігін болжайтын XX–XXI ғасырлардағы музыкадағы композициятехникасы. 2. Әзербайжан: aleatorik 3. Қырғыз: байкабастык 4. Өзбек: aleatorik 5. Түрік: şansa bağlı 6. Ағылшын: aleatoric 7. Испан: aleatoric 8. Неміс: Aleatorisch 9. Француз: аléatoire 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. алеаторика – алеаторика Дефинициясы | +4 |
63. | алламенте | алламенте | алламентеалламентеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алла менте (алламенте– итал. аlla mente – «ойда, жатқа ойнау, аспапсыз есту») – музыка термині. 2. Әзербайжан: alla mente 3. Қырғыз: алла менте 4. Өзбек: alla mente 5. Түрік: alla mente 6. Ағылшын: alla mente 7. Испан: alla mente 8. Неміс: Alla Mente 9. Француз: alla mente 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. алла менте - алла менте Дефинициясы | +3 |
64. | аллаприма | аллаприма | аллапримааллапримаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алла прима (алла прима – итал.alla prima –«алғашқысәтте») – кескіндемені бір амалда маймен немесе акварельмен сурет салуды білдіреді,ал дәстүрлі түсінікте суретші бояудың әр қабатының кебуін күтуге тиіс болады. 2. Әзербайжан: alla prima 3. Қырғыз: алла прима 4. Өзбек: alla prima 5. Түрік: alla prima 6. Ағылшын: alla prima 7. Испан: alla prima 8. Неміс: AllaPrima 9. Француз: AllaPrima 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. алла прима – алла прима Дефинициясы | +7 |
65. | аллапульчинелла | аллапульчинелла | аллапульчинеллааллапульчинеллаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алла пульчинелла (аллапульчинелла– итал. аlla pulcinella – «карикатуралық, дәлкелтіре») – музыка термині. 2. Әзербайжан: alla pulcinella 3. Қырғыз: алла пульчинелла 4. Өзбек: allapulcinella 5. Түрік: alla pulcinella 6. Ағылшын: alla pulcinella 7. Испан: alla pulcinella 8. Неміс: Alla Pulcinella 9. Француз: pulcinella 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. алла пульчинелла – алла пульчинелла Дефинициясы | +7 |
66. | алластретто | алластретто | алластреттоалластреттоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алла стретта (алластретто –итал. аlla stretta – «жылдамдата») – музыка термині. 2. Әзербайжан: аlla Stretto 3. Қырғыз: алла стретто 4. Өзбек: аlla stretto 5. Түрік: аlla stretto 6. Ағылшын: аlla stretto 7. Испан: аlla stretto 8. Неміс: Аlla Stretto 9. Француз: аlla stretto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. алла стретто– алла стретто Дефинициясы | +5 |
67. | аллатесто | аллатесто | аллатестоаллатестоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алла тесто (аллатесто– итал. alla testa – «бастапқыға орала») – музыка термині. 2. Әзербайжан: alla xəmir 3. Қырғыз: aлла тесто 4. Өзбек: alla xamir 5. Түрік: alla hamuru 6. Ағылшын: alla dough 7. Испан: alla masa 8. Неміс: Alla Teig 9. Француз: allapate 10.Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. алла тесто –алла тесто Дефинициясы | +6 |
68. | алларгандо | алларгандо | алларгандоалларгандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алларгандо (алларгандо – итал.аllargando – «кеңейте, бәсеңдете») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allargando 3. Қырғыз: алларгандо 4. Өзбек: allargando 5. Түрік: allargando 6. Ағылшын: allargando 7. Испан: allargando 8. Неміс: Allargando 9. Француз: allargando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. алларгандо –алларгандо Дефинициясы | +7 |
69. | аллегретто | аллегретто | аллегреттоаллегреттоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегретто (аллегретто – итал.allegro сөзінің кішірейтілген түрі итал. allegrett) – 1) аллегродан гөрібаяу, бірақ модератодан гөрі жылдам; 2) пьесаның атауы немесе аллегреттотемпіндегі туындының бөлігі. 2. Әзербайжан: allegretto 3. Қырғыз: аллегретто 4. Өзбек: allegretto 5. Түрік: allegretto 6. Ағылшын: allegretto 7. Испан: allegretto 8. Неміс: Allegretto 9. Француз: allegretto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аллегретто – аллегретто Дефинициясы | +7 |
70. | аллегроаппассионато | аллегроаппассионато | аллегроаппассионатоаллегроаппассионатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро аппассионато (аллегроаппассионато– итал. аllegro appassionato – «тез және құмарта») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allegroappassionato 3. Қырғыз: аллегроаппассионато 4. Өзбек: allegroappassionato 5. Түрік: allegroappassionato 6. Ағылшын: allegroappassionato 7. Испан: allegroappassionato 8. Неміс: AllegroAppassionato 9. Француз: allégroappassionato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аллегроаппассионато – аллегро аппассионато Дефинициясы | +6 |
71. | аллегроассай | аллегроассай | аллегроассайаллегроассайСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро ассаи (аллегроассай – итал.аllegro assai – «өте тез») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allegro təhlili 3. Қырғыз: аллегро ассай 4. Өзбек: allegro tahlili 5. Түрік: allegrodeneyi 6. Ағылшын: allegroassay 7. Испан: ensayode alegro 8. Неміс: Аllegroаssay 9. Француз: test allégro 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллегро ассай – аллегро ассай Дефинициясы | +7 |
72. | аллегробрилльянте | аллегробрилльянте | аллегробрилльянтеаллегробрилльянтеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро брилльянте (аллегробрилльянте – итал.аllegro brillante – «тез және жарқын») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allegrobrillante 3. Қырғыз: аллегробрилльянте 4. Өзбек: allegrobrillante 5. Түрік: allegrobrillante 6. Ағылшын: allegrobrillante 7. Испан: allegrobrillante 8. Неміс: AllegroBrillante 9. Француз: allegrobrillante 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллегро брилльянте – аллегробрилльянте Дефинициясы | +7 |
73. | аллегровиваче | аллегровиваче | аллегровивачеаллегровивачеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро виваче (аллегровиваче–итал.аllegro vivace – «тез, шапшаң» (аллегродан тезірек, бірақ престоға қарағандабаяу) – музыка термині. 2. Әзербайжан: аllegro vivače 3. Қырғыз: аллегро виваче 4. Өзбек: аllegro vivače 5. Түрік: аllegro vivače 6. Ағылшын: аllegro vivače 7. Испан: аllegro vivače 8. Неміс: Аllegro Vivače 9. Француз: аllegro vivače 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аллегро виваче – аллегро виваче Дефинициясы | +7 |
74. | аллегроим бетуозо | аллегроим бетуозо | аллегроим бетуозоаллегроим бетуозоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро им бетуозо (аллегроим бетуозо– итал. аllegro impetuoso – «тез және қарқынды, екпінді») –музыка термині. 2. Әзербайжан: allegro onlarabetuozo 3. Қырғыз: аллегро имбетуозо 4. Өзбек: allegro ularnibetuozo 5. Түрік: onlarıbetuozo allegro 6. Ағылшын: allegrothem betuozo 7. Испан: allegroles betuozo 8. Неміс: AllegroSie Betuozo 9. Француз: allegroles betuozo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллегро им бетуозо – аллегро имбетуозо Дефинициясы | +7 |
75. | аллегрокон брио | аллегрокон брио | аллегрокон бриоаллегрокон бриоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро кон брио (аллегрокон брио – итал.аllegro con brio – «тез, екпіндете, жарқын, көңілді») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allegro conbrio 3. Қырғыз: аллегро кон брио 4. Өзбек: allegro conbrio 5. Түрік: allegro conbrio 6. Ағылшын: allegro conbrio 7. Испан: allegro conbrio 8. Неміс: AllegroCon Brio 9. Француз: allégrocon brio 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аллегро кон брио – аллегро кон брио Дефинициясы | +7 |
76. | аллегрокон мото | аллегрокон мото | аллегрокон мотоаллегрокон мотоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алегро кон мото (аллегрокон брио – итал.allegro con moto – «allegro-дан жылдам») – музыкатермині. 2. Әзербайжан: allegro conmoto 3. Қырғыз: аллегро кон мото 4. Өзбек: allegro conmoto 5. Түрік: allegrocon moto 6. Ағылшын: allegro conmoto 7. Испан: allegrocon moto 8. Неміс: Allegro ConMoto 9. Француз: allegro conmoto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллегро кон мото – аллегро кон мото Дефинициясы | +5 |
77. | аллегрокон фуоко | аллегрокон фуоко | аллегрокон фуокоаллегрокон фуокоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро кон фуоко (аллегрокон фуоко – итал.аllegro con fuoco – «тез, алаумен») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allegro confuoco 3. Қырғыз: аллегро конфуоко 4. Өзбек: allegro confuoco 5. Түрік: allegro confuoco 6. Ағылшын: allegrocon fuoco 7. Испан: allegro confuoco 8. Неміс: Allegro ConFuoco 9. Француз: allegro confuoco 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: 12. аллегро кон фуоко – аллегро конфуоко Дефинициясы | +3 |
78. | аллегрома нон троппо | аллегрома нон троппо | аллегрома нон троппоаллегрома нон троппоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро ма нон троппо (аллегрома нон троппо– итал. allegro ma non troppo – «тез (жақында), бірақ аса емес») – музыкатермині. 2. Әзербайжан: allegro ma nontroppo 3. Қырғыз: аллегро ма нонтроппо 4. Өзбек: allegro ma nontroppo 5. Түрік: allegro ma nontroppo 6. Ағылшын: allegro ma nontroppo 7. Испан: allegro ma nontroppo 8. Неміс: Allegro Ma NonTroppo 9. Француз: allegroma non troppo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аллегро ма нон троппо – аллегро манон троппо Дефинициясы | +6 |
79. | аллегромаестозо | аллегромаестозо | аллегромаестозоаллегромаестозоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро маестозо (аллегромаестозо – итал.аllegro maestoso – «тез және айбынды») –музыка термині. 2. Әзербайжан: allegromaestozo 3. Қырғыз: аллегро маестозо 4. Өзбек: allegromaestozo 5. Түрік: allegromaestozo 6. Ағылшын: allegromaestozo 7. Испан: allegromaestozo 8. Неміс: AllegroMaestozo 9. Француз: allegroMaestozo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: 12. аллегро маестозо – аллегро маестозо Дефинициясы | +5 |
80. | аллегромодерато | аллегромодерато | аллегромодератоаллегромодератоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллегро модерато (аллегромодерато – итал.аllegro moderato – «жақын арада») – музыка термині. 2. Әзербайжан: allegromoderato 3. Қырғыз: аллегро модерато 4. Өзбек: allegromoderato 5. Түрік: allegromoderato 6. Ағылшын: allegromoderato 7. Испан: allegromoderato 8. Неміс: AllegroModerato 9. Француз: allégromodéré 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллегро модерато – аллегро модерато Дефинициясы | +5 |
81. | аллегросонатное | сонаталықаллегро | аллегросонатноесонаталықаллегроСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Сонаталық аллегро (соната– итал. sonare – «дыбысталу») – жылдам (allegro) қарқында сақталған, сонатамен симфонияның алғашқы бөліктері жазылған форма. 2. Әзербайжан: allegro sonata 3. Қырғыз: аллегро сонатасы 4. Өзбек: allegro sonata 5. Түрік: allegro sonata 6. Ағылшын: allegrosonata 7. Испан: allegrosonata 8. Неміс: Allegro-Sonate 9.Ф ранцуз: sonateallégro 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллегро сонатное – сонаталық аллегро Дефинициясы | +3 |
82. | аллеманда | аллеманда | аллемандааллемандаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллеманда (аллеманда – нем.Аllemand) – 1) 16-дан бері Францияда таралған, белгіленген композицияның көненеміс жұптық биі; екпіні баяу, бірсарынды қозғалыстар; муз. көлемі - 4/4; 2)Француз сюитасы (клавесин, лютни және оркестр үшін) қалыпты баяу қарқынмен т.наз құрамына кіретін аспаптық пьеса. 2. Әзербайжан: allemande 3. Қырғыз: аллеманда 4. Өзбек: allemande 5. Түрік: allemande 6. Ағылшын: allemande 7. Испан: allemande 8. Неміс: Allemande 9. Француз: allemande 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллеманда – аллеманда Дефинициясы | +5 |
83. | аллентандо | аллентандо | аллентандоаллентандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аллентандо (аллентандо – итал.аllentando –«бөгей,баяулата» (муз. темп) – музыка термині. 2. Әзербайжан: allentando 3. Қырғыз: аллентандо 4. Өзбек: allentando 5. Түрік: allentando 6. Ағылшын: allentando 7. Испан: allentando 8. Неміс: Allentando 9. Француз: аllentando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аллентандо – аллентандо Дефинициясы | +3 |
84. | алогизм | алогизм | алогизмалогизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алогизм (алогия – грек.ἀ –болымсыздықдемеулік және көне грек. λογισμός – «ақыл, ес») – 1. 1913 жылы К. С. Малевичалғаш рет енгізген кескіндеме бағыты, оны «ақылды (немесе кубофутуристік)реализм» деп атаған. 2. Стилистикалық тәсіл, жағдайдың ішкі қарама-қайшылығын(драмалық немесе күлдіргі) көрсету мақсатында әдебишығармада логикалық байланыстардың әдейі бұзылуы. 2. Әзербайжан: alqablıq 3. Қырғыз: логикасыздык 4. Өзбек: alog'lik 5. Түрік: illogic 6. Ағылшын: alogism 7. Испан: alogismo 8. Неміс: Alogismus 9. Француз: alogisme 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. алогизм – алогизм Дефинициясы | +6 |
85. | альантика | альантика | альантикаальантикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аль антика (альантика – итал.аll'antica –«ескі стильде») – классикалық өткен шақтың, әсіресе, Ежелгі Римнің стилімен принциптерін жаңғыртуға бағытталған өнер, сәулет және әдебиет туындыларыүшін қолданылатын, «ежелгі рухта» дегенді білдіретін итальяндық термин. 2. Әзербайжан: al antica 3. Қырғыз: аль антика 4. Өзбек: al antica 5. Түрік: al antica 6. Ағылшын: alantica 7. Испан: alantica 8. Неміс: AlAntica 9. Француз: al antica 10.Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағықолданысы: 12. аль антика – аль антика Дефинициясы | +6 |
86. | альимпроввизо | альимпроввизо | альимпроввизоальимпроввизоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аль импроввизо (альимпроввизо – итал.аll'improvviso – «кенеттен, күтпеген жерден») – музыка термині. 2. Әзербайжан: əl improvizo 3. Қырғыз: аль импроввизо 4. Өзбек: al-improvizo 5. Түрік: alimprovizo 6. Ағылшын: alimprovizo 7. Испан: alimprovisado 8. Неміс: AlImprovizo 9. Француз: alimprovizo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аль импроввизо – аль импроввизо Дефинициясы | +6 |
87. | алькуанто | алькуанто | алькуантоалькуантоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Алькуанто (алькуанто – итал.аlquanto – «кішкене, бірнеше») – музыка термині. 2. Әзербайжан: al quanto 3. Қырғыз: аль куанто 4. Өзбек: аlquanto 5. Түрік: al quanto 6. Ағылшын: al quanto 7. Испан: al quanto 8. Неміс: Al Quanto 9. Француз: al quanto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аль куанто – аль куанто Дефинициясы | +3 |
88. | альригоре ди темпо | альригоре ди темпо | альригоре ди темпоальригоре ди темпоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аль ригоре ди темпо (альригоре ди темпо–итал.аl rigore di tempo – «қатаң түрде темпте») – музыкатермині. 2. Әзербайжан: al rigor ditempo 3. Қырғыз: аль ригоре дитемпо 4. Өзбек: al rigor ditempo 5. Түрік: al rigor ditempo 6. Ағылшын: al rigor ditempo 7. Испан: al rigordi tempo 8. Неміс: Al RigorDi Tempo 9. Француз: al rigor ditempo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аль ригоре ди темпо – аль ригоре дитемпо Дефинициясы | +6 |
89. | альунисоно | альунисоно | альунисоноальунисоноСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аль унисоно (альунисоно – итал.аll'unisono – «унисонда») – музыка термині. 2. Әзербайжан: əl unison 3. Қырғыз: ал юнисон 4. Өзбек: al unison 5. Түрік: birlikte 6. Ағылшын: al unison 7. Испан: al unísono 8. Неміс AlUnisono 9. Француз: al unison 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аль унисоно – аль унисоно Дефинициясы | +6 |
90. | альфреско, а фреско | альфреско, а фреско | альфреско, а фрескоальфреско, а фрескоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аль фреско (фреско – итал.fresco «жаңа піскендей, шикідей») – қабырғалық кескіндеме техникасы. 2. Әзербайжан: əl fresk, vəfresk 3. Қырғыз: аль фреско, афреско 4. Өзбек: al-freska, vafreska 5. Түрік: açık havada, veaçık havada 6. Ағылшын: alfresco, and fresco 7. Испан: alfresco, y fresco 8. Неміс: AlFresco, und Fresco 9. Француз: alfresco, et fresco 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аль фреско – аль фреско Дефинициясы | +6 |
91. | альба | альба | альбаальбаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Альба (альба – ескіпрованс. «alba», ескі француз. «aube» немесе «aubade», неміс. «тagelied») –«таң туралы ән», ортағасырлық куртуаз лирикасының ең типтік түрлерінің бірі. 2. Әзербайжан: alba 3. Қырғыз: алба 4. Өзбек: alba 5. Түрік: alba 6. Ағылшын: alba 7. Испан: alba 8. Неміс: Alba 9. Француз: alba 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. альба – альба Дефинициясы | +6 |
92. | альтскрипка | альтскрипка | альтскрипкаальтскрипкаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Альт скрипка (альт – латын.altus – «биік (тенордан жоғары)»; скрипка - итал. viola,француз. alto, нем. bratsche) – скрипка сияқты, бірақ біраз үлкендеу өлшемде,сондықтан төмендеу регистрде естілетін ішекті-ысқырық музыкалық аспап. 2. Әзербайжан: viola skripka 3. Қырғыз: альт скрипка 4. Өзбек: viola skripka 5. Түрік: viyola kemanı 6. Ағылшын: violaviolin 7. Испан: violinviola 8. Неміс: ViolaSkripka 9. Француз: alto violon 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. альт скрипка – альт скрипка Дефинициясы | +4 |
93. | альтерация | альтерация | альтерацияальтерацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Альтерация (альтерация –кейінгі лат. alterare – «өзгерту») – тональды мен модальды саздарыныңүйлесімінде – саздың тартылуын тұрақтандыратын, тұрақты емес диатониялықсатының хроматикалық түрөзгерісі. Альтерацияны көрсететін музыкалық нотациябелгілері альтерация белгілері деп аталады. 2. Әзербайжан: dəyişiklik 3. Қырғыз: альтерация 4. Өзбек: o'zgarish 5. Түрік: değiştirici 6. Ағылшын: alteration 7. Испан: alteración 8. Неміс: Änderung 9. Француз: altération 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. альтерация – альтерация Дефинициясы | +6 |
94. | альтерацияладовая | саздықальтерация | альтерацияладоваясаздықальтерацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Саздық альтерация (альтерация –кейінгі лат. alterare – «өзгерту») – тұрақтысатыда олардың тартылуын күшейту үшін ладтың жартылай тұрақсыз сатыларыныңартуы немесе төмендеуі. 2. Әзербайжан: dəyişdirmək 3. Қырғыз: өзгөртүүмодалдык 4. Өзбек: o'zgarishnio'zgartirish 5. Түрік: perde değişimi 6. Ағылшын: fretalteration 7. Испан: alteraciónde trastes 8. Неміс: Вundänderung 9. Француз: altération dela frette 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. альтерацияладовая– альтерацияладовая Дефинициясы | +2 |
95. | альтист | альтшы | альтистальтшыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 11. Альтшы (а альт –латын. altus – «биік (тенордан жоғары)») – альттеойнайтын музыкант. 2. Әзербайжан: violist 3. Қырғыз: альтист 4. Өзбек: violist 5. Түрік: viyolacı 6. Ағылшын: violist 7. Испан: violista 8. Неміс: Вratschist 9. Француз: altiste 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. альтист – альтшы Дефинициясы | +2 |
96. | амбито | амбито | амбитоамбитоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Амбито (амбито – итал.аmbito - диапазон, өлшем (дауыс, аспап)), ambitus (лат. амбитус) – музыкатермині. 2. Әзербайжан: ambito 3. Қырғыз: жакын демилгелер 4. Өзбек: ambito 5. Түрік: ambito 6. Ағылшын: ambito 7. Испан: ambito 8. Неміс: Ambito 9. Француз: ambito 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. амбито – амбито Дефинициясы | +5 |
97. | амбушюр | амбушюр | амбушюрамбушюрСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Амбушюр (амбушюр –француз. bouche – «ауыз» сөзінен француз. embouchure) – үрмелі музыкалықаспаптарда: мундштукты немесе амбушюр (мыс), лабиальды (көлденең және кейбірбойлық ысқырықты емес флейталарды) және тілдік аспаптарда ойнағандағымузыканттың ерін, тілі мен бет бұлшық етінің орналасуы. 2. Әзербайжан: kreslo 3. Қырғыз: амбушюр 4. Өзбек: kuyikish 5. Түрік: ağız kısmı 6. Ағылшын: embouchure 7. Испан: embocadura 8. Неміс: Embouchure 9. Француз: embocadura 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. амбушюр – амбушюр Дефинициясы | +6 |
98. | аморэволе | аморэволе | аморэволеаморэволеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аморэ воле (аморэволе – итал.amorevole –«нәзік,құмарлы»)–музыка термині. 2. Әзербайжан: amore edəcək 3. Қырғыз: yраган болот 4. Өзбек: amore bo'ladi 5. Түрік: amoreolacak 6. Ағылшын: amorewill 7. Испан: amore will 8. Неміс: Amore Wird 9. Француз: amoresera 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аморэ воле – аморэ воле Дефинициясы | +6 |
99. | ампир | ампир | ампирампирСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ампир (француз. styleEmpire – «империялық стиль») – сәулет және қолданбалы өнердегі кейінгі(жоғары) классицизм стилі. 2. Әзербайжан: imperatorluq 3. Қырғыз: ампир 4. Өзбек: imperiyasi 5. Түрік: imparatorluk 6. Ағылшын: empire 7. Испан: imperio 8. Неміс: Reich 9. Француз: empire 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. ампир – ампир Дефинициясы | +3 |
100. | амплуа | амплуа | амплуаамплуаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Амплуа (амплуа –француз. emploi «рөл; лауазым, орын; іс») – актердің сыртқыжәне ішкі деректеріне сәйкес келетін рөлдердің белгілі бір түрі. 2. Әзербайжан: rolu 3. Қырғыз: сызык 4. Өзбек: roli 5. Түрік: çizgi 6. Ағылшын: role 7. Испан: papel 8. Неміс: Rolle 9. Француз: rôle 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. амплуа – амплуа Дефинициясы | +6 |
101. | амулет | амулет; бойтұмар | амулетамулет; бойтұмарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бойтұмар (амулет – араб.حَمَلَ – «кию») – бақыт әкелетін (энергетикалық, жұмбақ әрекет) жәнежоғалтудан (қорғаныс әрекеті) сақтайтын сиқырлы күштер жазылатын зат. 2. Әзербайжан: amulet 3. Қырғыз: тумар 4. Өзбек: tuya 5. Түрік: muska 6. Ағылшын: amulet 7. Испан: amuleto 8. Неміс: Amulett 9. Француз: amulette 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. амулет – бойтұмар Дефинициясы | +3 |
102. | анаморфоза | анаморфоза | анаморфозаанаморфозаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анаморфоза (анаморфоза – грек.аna – «жоғары» және morfe – «форма») – бір бейнелеу мотивін екіншіге салуәсері, олардың көргендегі бірігуі, мысалы., теңіз толқыны мен тас суреті,адам денесі мен ағаш діңі. 2. Әзербайжан: anamorfoz 3. Қырғыз: анаморфоза 4. Өзбек: anamorfoz 5. Түрік: anamorphosis 6. Ағылшын: anamorphose 7. Испан: anamorphosis 8. Неміс: Anamorphose 9. Француз: anamorphose 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. анаморфоза – анаморфоза Дефинициясы | +6 |
103. | анахорет | анахорет | анахоретанахоретСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анахорет (анахорет – грек.αναχωρησις – дуана, дәруіш) – анахорет деп әлемнен тыс және толық оңаша өмірсүретін, өзін тәубе, дұға және Құдайды тануға арнаған христиандық тақуаныайтады. 2. Әзербайжан: anachoret 3. Қырғыз: анахорет 4. Өзбек: anachoret 5. Түрік: anachoret 6. Ағылшын: anachoret 7. Испан: anachoret 8. Неміс: Anachoret 9. Француз: anachoret 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. анахорет – анахорет Дефинициясы | +6 |
104. | ангажемент | ангажемент | ангажементангажементСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ангажемент (ангаже –француз.engage – «жалдау» сөзінен «engagement») – белгілі бір уақыт кезеңі ішіндебірнеше концерттерге, спектакльдерге орындаушымен, артистпен жасалатыншарттар. 2. Әзербайжан: nişan 3. Қырғыз: ангажемент 4. Өзбек: ishtirok etish 5. Түрік: nişan 6. Ағылшын: engagement 7. Испан: compromiso 8. Неміс: Еngagement 9. Француз: fiançailles 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. ангажемент – ангажемент Дефинициясы | +6 |
105. | англез | англез | англезанглезСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Англез, англэз (англез –француз. anglaise – «ағылшын») – XVII – XIX ғасырларда (француз, хорнайп,контрданс және т.б.) Еуропада таралған және негізінен Англиядан шыққанбилердің ұжымдық атауы. Англезге тән ерекшелік – жұптардың бірінен кейін біріемес, бір-біріне қарсы орналасуы. 2. Әзербайжан: açılar 3. Қырғыз: англез 4. Өзбек: burchaklar 5. Түрік: anglezit 6. Ағылшын: angles 7. Испан: ángulos 8. Неміс: Winkel 9. Француз: angles 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. англез – англез Дефинициясы | +6 |
106. | ангошозаменте | ангошозаменте | ангошозаментеангошозаментеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ангошозаменте (ангошозаменте – итал.аngosciosamente – «зарықтыра, қорқынышты, шаршататын,қорқытатын») – музыка термині. 2. Әзербайжан: fəlakət 3. Қырғыз: ангошозаменте 4. Өзбек: angozosman 5. Түрік: angoshozamente 6. Ағылшын: angozosment 7. Испан: angozosment 8. Неміс: Angoshozamente 9. Француз: angozosment 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. ангошозаменте – ангошозаменте Дефинициясы | +6 |
107. | ангошозо | ангошозо | ангошозоангошозоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ангошозо (итал.angoscioso – «зарықтыра, қорқынышты, шаршататын, қорқытатын») – музыкатермині. 2. Әзербайжан: angozosozo 3. Қырғыз: ангошозо 4. Өзбек: angozosozo 5. Түрік: angoshozo 6. Ағылшын: angozosozo 7. Испан: angozosozo 8. Неміс: Аngozosozo 9. Француз: angozosozo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. ангошозо – ангошозо Дефинициясы | +6 |
108. | анданте | анданте | андантеандантеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анданте (анданте – итал.andante) – музыка термині, итальяндық аудармасында «жүру» мағынасындағы«andare» етістігінен шыққан. Музыкада онымен музыкалық туындыны ойнатужылдамдығын көрсетеді және минутына 76-дан 108-ге дейінгі соққыдиапазонындағы қарқынға сәйкес келеді, ол адажио мен модерато арасындаорналасады. 2. Әзербайжан: аndante 3. Қырғыз: анданте 4. Өзбек: andante 5. Түрік: andante 6. Ағылшын: andante 7. Испан: andante 8. Неміс: Andante 9. Француз: andante 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. анданте – анданте Дефинициясы | +6 |
109. | андантеконтабиле | андантеконтабиле | андантеконтабилеандантеконтабилеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анданте контабиле (андантеконтабиле– итал. аndante cantabile – «баяу және үнді») – музыка термині. 2. Әзербайжан: аndanteсontabile 3. Қырғыз: анданте контабиле 4. Өзбек: vaantecantabile 5. Түрік: andantecantabile 6. Ағылшын: andantecantabile 7. Испан: andantecantabile 8. Неміс: AndanteCantabile 9. Француз: andantecantabile 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. анданте контабиле – андантеконтабиле Дефинициясы | +3 |
110. | андантемаестозо | андантемаестозо | андантемаестозоандантемаестозоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анданте маестозо (андантемаестозо– итал. аndante maestoso – «баяу және айбынды») – музыка термині. 2. Әзербайжан: andantemaestozo 3. Қырғыз: анданте маестозо 4. Өзбек: andantemaestozo 5. Түрік: andantemaestozo 6. Ағылшын: andantemaestozo 7. Испан: andantemaestozo 8. Неміс: AndanteMaestozo 9. Француз: andantemaestozo 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. анданте маестозо – анданте маестозо Дефинициясы | +3 |
111. | андантино | андантино | андантиноандантиноСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Андантино (андантино – итал.andantino) – 1. Музыкалық шығарма немесе оның анданттан гөрі жылдаморындалатын бөлігі. 2. Орташа баяу және бірқалыпты, бірақ әндантқа қарағанда(музыкалық шығарманың орындалу қарқыны туралы) біршама жылдамырақ. 2. Әзербайжан: andantino 3. Қырғыз: андантино 4. Өзбек: andantino 5. Түрік: andantino 6. Ағылшын: andantino 7. Испан: andantino 8. Неміс: Andantino 9. Француз: andantino 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. андантино – андантино Дефинициясы | +6 |
112. | анимандо | анимандо | анимандоанимандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анимандо (анимандо – итал.аnimando – «жігерлене, жандана») – музыка термині. 2. Әзербайжан: animando 3. Қырғыз: анимандо 4. Өзбек: animando 5. Түрік: animando 6. Ағылшын: animando 7. Испан: animando 8. Неміс: Animando 9. Француз: animando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. анимандо – анимандо Дефинициясы | +6 |
113. | анимато | анимато | аниматоаниматоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Анимато (анимато – итал.animato – «жандана, жігерлене») – жігерлене, жандана (музыкалық шығарманыңорындалу сипаты туралы). 2. Әзербайжан: animato 3. Қырғыз: ээрчүү 4. Өзбек: animato 5. Түрік: Animat 6. Ағылшын: animato 7. Испан: animato 8. Неміс: Animato 9. Француз: animato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. анимато – анимато Дефинициясы | +6 |
114. | ансамбль | ансамбль | ансамбльансамбльСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ансамбль (ансамбль –француз. ensemble «бірге, көптеген») – музыкалық туындыны бірнешеқатысушының бірлесіп орындауы және орындаушылардың шағын құрамы үшінмузыкалық туындының өзі. 2. Әзербайжан: ansamblı 3. Қырғыз: ансамбль 4. Өзбек: ansambl 5. Түрік: topluluk 6. Ағылшын: ensemble 7. Испан: conjunto 8. Неміс: Ensemble 9. Француз: ensemble 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: ансамбль – ансамбль 12. ансамбль – ансамбль Дефинициясы | +6 |
115. | ансамбльактерский | актерлiкансамбль | ансамбльактерскийактерлiкансамбльСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Актерлiк ансамбль (ансамбль –француз. ensemble «бірге, көптеген») – театр спектаклінде актерлер ойыныныңқисындылығы мен эстетикалық үйлесімділігі. 2. Әзербайжан: döküm ansamblı 3. Қырғыз: ансамбли экранга 4. Өзбек: to'qimalariningansambli 5. Түрік: oyuncukadrosu 6. Ағылшын: castensemble 7. Испан: conjuntode reparto 8. Неміс: ЕnsembleBesetzen 9. Француз: groupede distribution 10. Бекітілген нұсқасы: актер –актер 11. Заңнамадағықолданысы: актер – актер; ансамбль– ансамбль 12. ансамбль актерский – ансамбльактерский Дефинициясы | +4 |
116. | ансамбльвокально-инструментальный | ән-күйансамблi;вокалды-аспапты ансамбль | ансамбльвокально-инструментальныйән-күйансамблi;вокалды-аспапты ансамбльСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ән-күй ансамблi; вокалды-аспаптыансамбль(ансамбль –француз. ensemble «бірге, көптеген») – 1960–1980 жылдары Кеңес Одағындағы елтаныған кәсіби және көркемөнерпаздар музыкалық топтардың ресми атауы. 2. Әзербайжан:vokal-instrumental ansamblı 3. Қырғыз: үн жана аспаптыкансамблинин 4. Өзбек: vokal-instrumentalansambl 5. Түрік: vokalenstrümantal topluluğu 6. Ағылшын: vocal-instrumentalensemble 7. Испан: conjuntovocal-instrumental 8. Неміс: Vokal-Instrumentalensemble 9. Француз: ensemblevocal-instrumental 10. Бекітілген нұсқасы: инструмент– құрал, құрал-сайман; аспап; инструментализм – инструментализм 11. Заңнамадағықолданысы: вокальное исскуство – вокалдық өнер;инструмент – құрал, құрал-сайман; аспап; инструментализм – инструментализм;ансамбль – ансамбль 12. ансамбль вокально-инструментальный –вокалды-аспапты ансамбль Дефинициясы | +3 |
117. | ансамбльвокальный | әншiлiкансамбль;вокалды ансамбль | ансамбльвокальныйәншiлiкансамбль;вокалды ансамбльСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Әншiлiк ансамбль; вокалды ансамбль(ансамбль –француз. ensemble «бірге, көптеген») – әртістік және физикалық қабілеттерібар балалар шұғылданатын академиялық бағыттағы ұжым. 2. Әзербайжан: vokal ansamblı 3. Қырғыз: эстрадалыкансамбль 4. Өзбек: vokal ansambli 5. Түрік: vokaltopluluğu 6. Ағылшын: vocalensemble 7. Испан: conjuntovocal 8. Неміс: Vokalensemble 9. Француз: ensemble vocal 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: вокальное исскуство – вокалдық өнер;ансамбль – ансамбль 12. ансамбльвокальный – вокалды ансамбль Дефинициясы | +3 |
118. | ансьозо | ансьозо | ансьозоансьозоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ансьозо (ансьозо – итал.аnsioso – «қорқынышты») – музыка термині. 2. Әзербайжан: ansoso 3. Қырғыз: ансьозо 4. Өзбек: ansoso 5. Түрік: ansozo 6. Ағылшын: ansoso 7. Испан: ansoso 8. Неміс: Ansoso 9. Француз: ansoso 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. ансьозо – ансьозо Дефинициясы | +4 |
119. | антагонист | антагонист | антагонистантагонистСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Антагонист (антагонист – грек.ἀνταγωνιστής «қарсылас, жау») – көркем шығармада: бастыкейіпкердің (протагонист) мақсаттарына жету жолында қарсы әрекет ететінкейіпкер. 2. Әзербайжан: antagonist 3. Қырғыз: антагонист 4. Өзбек: antagonist 5. Түрік: antagonist 6. Ағылшын: antagonist 7. Испан: antagonist 8. Неміс: Antagonist 9. Француз: antagoniste 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. антагонист – антагонист Дефинициясы | +5 |
120. | антифон | антифон | антифонантифонСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Антифон (антифон – грек.ἀντίφωνος – дыбысқа жауап беретін, келіспеу) – бір-біріне қарсы орналасқанекі хордың (айту) біртіндеп жүзеге асыратын әні. 2. Әзербайжан: antifon 3. Қырғыз: антифон 4. Өзбек: antifon 5. Түрік: antifon 6. Ағылшын: antiphon 7. Испан: antifon 8. Неміс: Antifon 9. Француз: antifon 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. антифон – антифон Дефинициясы | +6 |
121. | антиэссенциализм | антиэссенциализм | антиэссенциализмантиэссенциализмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Антиэссенциализм (анти –грек. аnti – «қарсы» + эссенциал лат. essence «болмыс») – XX ғасырдың елуінші және алпысыншы жылдарында ағылшын-американдықаналитикалық философия аясында дамыған эстетикадағы бағыт. 2. Әзербайжан: anti-özünəməxsusluq 3. Қырғыз: антиэссенциализ 4. Өзбек: qarshi turish 5. Түрік: antiessentsializm 6. Ағылшын: anti-essentialism 7. Испан: anti-esencialismo 8. Неміс: Anti-Essentialismus 9. Француз: anti-essentialisme 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. антиэссенциализм– антиэссенциализм Дефинициясы | +6 |
122. | антраша | антраша | антрашаантрашаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Антраша (антраша –француз. entrechat, итал. capriola intrecciata «тоғысқан секіріс»)– классикалық балет биінде секіру секілді секіру, бишілердің аяғы ауадабір-біріне тиіп, тез қиылысатын кездегі қарғымалы түрдегі секірістің түрі. 2. Әзербайжан: anthrash 3. Қырғыз: антраша 4. Өзбек: anthrash 5. Түрік: anthrash 6. Ағылшын: anthrash 7. Испан: anthrash 8. Неміс: Anthrash 9. Француз: entrechat 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. антраша – антраша Дефинициясы | +6 |
123. | антре | антре | антреантреСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Антре (антре –француз. entrée – «кіру, ену») – 1. Кейбір музыкалық би формаларының кіріспебөлігі: па-де-де, па-де-труа (балетте). 2. Осындай би формаларында бір немесебірнеше орындаушыларының сахнаға шығуы. 3. Цирк аренасында клоунның алғашқыпайда болуы. 4. Клоундар орындайтын сюжет-әңгіме немесе пантомимикалықкөрініс. 2. Әзербайжан: antre 3. Қырғыз: антре 4. Өзбек: antre 5. Түрік: antre 6. Ағылшын: antre 7. Испан: antre 8. Неміс: Antre 9. Француз: antre 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. антре – антре Дефинициясы | +6 |
124. | антреприза | антреприза | антрепризаантрепризаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Антреприза (антреприза –француз. entreprise – «кәсіпорын») – 1. Жеке театрнемесе басқа да ойын-сауық кәсіпорны. 2. Уақытша құрылған және декорацияминимумы бар кішкентай театр тобы (3-5 актер). 2. Әзербайжан: müəssisə 3. Қырғыз: ишкана 4. Өзбек: korxona 5. Түрік: entreprise 6. Ағылшын: enterprise 7. Испан: empresa 8. Неміс: Unternehmen 9. Француз: entreprise 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. антреприза – антреприза Дефинициясы | +3 |
125. | апарт | апарт | апартапартСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Апарт (апарт –француз. à part, латынның a parte – «өзіне, барлығына емес») – көрерменгебағытталған, монологтарды немесе репликаларды білдіретін театр термині(сахнада қатысушылар оларды естімейді деп есептеледі). 2. Әзербайжан: mənzil 3. Қырғыз: бөлмө 4. Өзбек: xonadon 5. Түрік: daire 6. Ағылшын: apartment 7. Испан: apartamento 8. Неміс: Wohnung 9. Француз: appartement 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. апарт – апарт Дефинициясы | +6 |
126. | аперто | аперто | апертоапертоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аперто (аперто – итал.aperti, aperto - «ойнау») – мыс және соқпалы аспаптарда сурдинсіз; сөзбе-сөзашық. 2. Әзербайжан: aperto 3. Қырғыз: аперто 4. Өзбек: aperto 5. Түрік: aperto 6. Ағылшын: aperto 7. Испан: aperto 8. Неміс: Aperto 9. Француз: aperto 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аперто – аперто Дефинициясы | +6 |
127. | аппассионато | аппассионато | аппассионатоаппассионатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аппассионато (аппассионато – итал.appassionato) – құмар, жанданған; музыкалық орындау сипатын белгілеу. 2. Әзербайжан: appassionato 3. Қырғыз: аппассионато 4. Өзбек: appassionato 5. Түрік: appassionato 6. Ағылшын: appassionato 7. Испан: appassionato 8. Неміс: Appassionato 9. Француз: appassionato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аппассионато – аппассионато Дефинициясы | +6 |
128. | аппенато | аппенато | аппенатоаппенатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аппенато (аппенато–итал.аppenato – «қинала») – музыка термині. 2. Әзербайжан: appenato 3. Қырғыз: аппенато 4. Өзбек: appenato 5. Түрік: appenato 6. Ағылшын: appenato 7. Испан: appenato 8. Неміс: Appenato 9. Француз: appenato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. аппенато – аппенато Дефинициясы | +6 |
129. | аппликатура | аппликатура | аппликатурааппликатураСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аппликатура (аппликатура –латын. аpplicare – «қолдану, бір нәрсеге салу») – музыкалық аспапта ойнаукезінде саусақтарды орналастыру тәртібі. 2. Әзербайжан: barmaqlama 3. Қырғыз: аппликатура 4. Өзбек: barmoq bilan 5. Түрік: parmaklama 6. Ағылшын: fingering 7. Испан: digitación 8. Неміс: Fingersatz 9. Француз: doigté 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аппликатура – аппликатура Дефинициясы | +6 |
130. | апподжандо | апподжандо | апподжандоапподжандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Апподжандо (апподжандо – итал.аppoggiando – «ұстай») – музыка термині. 2. Әзербайжан: uppojando 3. Қырғыз: апподжандо 4. Өзбек: uppojando 5. Түрік: appodzhando 6. Ағылшын: uppojando 7. Испан: appodzhando 8. Неміс: Uppojando 9. Француз: uppojando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. апподжандо – апподжандо Дефинициясы | +6 |
131. | арнуво | арнуво | арнувоарнувоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ар нуво (ар нуво – француз.art nouveaux – «жаңа өнер») – сәулет, сәндік-қолданбалы өнер, кескіндеме жәнемүсіндеу стилі; мүмкін, 19 соңы мен 20 ғасырдың басындағы еуропалық жәнеамерикандық өнердегі соңғы бірегей көркем стиль. 2. Әзербайжан: ar nouveau 3. Қырғыз: ар нуво 4. Өзбек: ar nouveau 5. Түрік: ar nouveau 6. Ағылшын: art nouveau 7. Испан: ar nouveau 8. Неміс: Ar Nouveau 9. Француз: ar nouveau 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. ар нуво - ар нуво Дефинициясы | +6 |
132. | арабеск | арабеск | арабескарабескСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Aрабеск (арабеск –француз. arabesque – арабша; транскрипция: aʀa'bɛsk) – классикалық бидіңнегізгі қалыптарының бірі. 2. Әзербайжан: arabesque 3. Қырғыз: арабеск 4. Өзбек: arabesk 5. Түрік: arabesk 6. Ағылшын: arabesque 7. Испан: arabesco 8. Неміс: Arabeske 9. Француз: arabesque 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. арабеск – арабеск Дефинициясы | +6 |
133. | аранжировка | әрлеу;аранжирлеу | аранжировкаәрлеу;аранжирлеуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Әрлеу, аранжирлеу (аранжир– француз.arranger – «ретке келтіру, орналастыру») – музыкалық туындыны алғашқыдан ерекшеленетіннысанда ұсыну үшін дайындау және бейімдеу өнері. 2. Әзербайжан: tərtibat 3. Қырғыз: аранжировка 4. Өзбек: tartibga solish 5. Түрік: düzenleme 6. Ағылшын: arrangement 7. Испан: arreglo 8. Неміс: Аrrangement 9. Француз:arrangement 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағы қолданысы: аранжировка – аранжировка 12. аранжировка– аранжирлеу Дефинициясы | +6 |
134. | аранжировщик | әрлеуші;аранжирлеуші | аранжировщикәрлеуші;аранжирлеушіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Әрлеуші, аранжирлеуші (аранжир– француз.arranger – «ретке келтіру, орналастыру») – тамаша мәтін мен әуенді музыкалықмазмұнмен ұсынатын адам: соқпалы, бас, клавишті, гитаралар, жеке аспаптаржәне т.б. партияларын ойлап табады. 2. Әзербайжан: aranjimançı 3. Қырғыз: аранжировщик 4. Өзбек: tartibga solish 5. Түрік: aranjör 6. Ағылшын: arranger 7. Испан: arreglista 8. Неміс: Аrrangeur 9. Француз: arrangeur 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағы қолданысы: аранжировка – аранжировка 12. аранжировщик– аранжирлеуші Дефинициясы | +5 |
135. | арденте | арденте | ардентеардентеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арденте (арденте – итал. аrdente–«қызу, жалынды»)– музыка термині. 2. Әзербайжан: ardente 3. Қырғыз: арденте 4. Өзбек: ardente 5. Түрік: ardente 6. Ағылшын: ardente 7. Испан: ardente 8. Неміс: Ardente 9. Француз: ardente 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағықолданысы: - 12. арденте –арденте Дефинициясы | +6 |
136. | аренацирковая | циркаренасы | аренацирковаяциркаренасыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Цирк аренасы (арена – лат.arena – сөзбе-сөз – «құм»; цирк – лат.. circus – «шеңбер») – циркте әртістердің өнер көрсетуіүшін бөгеті бар дөңгелек алаң (диаметрі 13 м). 2. Әзербайжан: arena sirk 3. Қырғыз: цирк жайылган 4. Өзбек: sirk arenasi 5. Түрік: аrena sirk 6. Ағылшын: circus arena 7. Испан: arena de circo 8. Неміс: Arena Zirkus 9. Француз: arène de сirque 10. Бекітілген нұсқасы: цирк – цирк; арена– арена, алаң 11. Заңнамадағы қолданысы: отчет о деятельности театра(цирка) – театр (цирк) қызметі туралы есеп; арена – арена, алаң; циркалаңы – цирковая площадь 12. арена цирковая – цирк аренасы Дефинициясы | +4 |
137. | ариетта | ариетта | ариеттаариеттаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ариетта (ариетта – итал.arietta) – 1) Әдетте, екі өлшемді нысандағы шағын ария 2) 18 ғасырдың1-жартысында француз операсындағы da capo ариясы. 3) Француз комикалықоперасының бір түрлерінде – «ариеттермен күресетін комедиялар». 2. Әзербайжан: arietta 3. Қырғыз: ариетта 4. Өзбек: arietta 5. Түрік: arietta 6. Ағылшын: arietta 7. Испан: arietta 8. Неміс: Arietta 9. Француз: arietta 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: ариетта – ариетта («Балалар музыка мектептерінің, балалар көркемөнер мектептерініңжәне балалар өнер мектептерінің үлгілік оқу жоспарлары мен білім берубағдарламаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылымминистрінің 2011 жылғы 29 желтоқсандағы № 543 бұйрығына өзгеріс пентолықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылымминистрінің 2019 жылғы 4 ақпандағы № 56 бұйрығы. Қазақстан РеспубликасыныңӘділет министрлігінде 2019 жылғы 6 ақпанда № 18265 болып тіркелді.) 12. ариетта –ариетта Дефинициясы | +6 |
138. | ариозо | ариозо | ариозоариозоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ариозо (ариозо – итал.arioso, сөзбе-сөз – «арияға жуық») – 1) Ария мен речитатив арасындағы аралықорын алатын вок. музыка жанры (опералық, кантаттық). 2) Ойын немесе ән айтусипатын көрсететін орындаушылық белгі (ария сияқты). 2. Әзербайжан: arioso 3. Қырғыз: ариозо 4. Өзбек: arioso 5. Түрік: arioso 6. Ағылшын: arioso 7. Испан: arioso 8. Неміс: Arioso 9. Француз: arioso 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. ариозо – ариозо Дефинициясы | +6 |
139. | ария | ария | арияарияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ария (ария – итал.aria, ағылшын. және француз. air) – вокалдық музыканың жанры; әнқоймасының әуенімен, оркестрдің сүйемелдеуімен әнші-солист орындайтын,операда, ораторияда немесе кантатта құрастыру бойынша аяқталған эпизод(нөмір). 2. Әзербайжан: ariya 3. Қырғыз: ария 4. Өзбек: ariya 5. Түрік: ariya 6. Ағылшын: aria 7. Испан: aria 8. Неміс: Aria 9. Француз: aria 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: недраматическое публичное исполнение частеймузыкально-драматических произведений (арии, песни) Драмалық туындылардың бөлiмдерiн (ариялар, әндер) көпшiлiк алдындадрамалық емес орындау («Туындыларды көпшілік алдында орындау, көпшiлiккехабарлау жолымен пайдаланғаны үшін, туындыларды қайта шығарғаны және (немесе)таратқаны үшiн авторлық сыйақының ең төменгi ставкаларын қолдану тәртiбiжөнiндегі нұсқаулықты бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Әділетминистрлігінің 2004 жылғы 15 желтоқсандағы N 362 бұйрығы. ҚазақстанРеспубликасы Әділет министрлігінде 2005 жылғы 20 қаңтарда тіркелді. Тіркеу №3372.) 12. ария – ария Дефинициясы | +3 |
140. | арлекин | арлекин | арлекинарлекинСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арлекин (арлекин – итал.arlechino– «сайқымазақ»)– 1. Итальяндық комедияда түрлі-түсті қалдықтардан тұратын көйлек кигенсайқымазақ. 2. Сахна құрылымын жасыратын алдыңғы сахна шымылдығының жоғарғыбөлігі. 2. Әзербайжан: аrlekin 3. Қырғыз: арлекин 4. Өзбек: аrlekin 5. Түрік: аrlekin 6. Ағылшын: harlequin 7. Испан: arlequín 8. Неміс: Harlekin 9. Француз: arlequin 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. арлекин – арлекин Дефинициясы | +6 |
141. | арлекинада | арлекинада | арлекинадаарлекинадаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арлекинада (арлекинада –француз. arlequinade, итал. arlechino - «арлекин») – арлекин, яғнисайқымазақ басты рөл ойнайтын пьеса. 2. Әзербайжан: arlekinada 3. Қырғыз: арлекинада 4. Өзбек: arlekinada 5. Түрік: arlekinada 6. Ағылшын: harlequinade 7. Испан: arlequinada 8. Неміс: Arlequinada 9. Француз: don quixote 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. арлекинада – арлекинада Дефинициясы | +6 |
142. | арпеджио | арпеджио | арпеджиоарпеджиоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арпеджио (арпеджио – итал.arpa «арфа», arpeggio, сөзбе-сөз «арфадағыдай») – көбінесе, ішекті жәнеклавишті аспаптарда аккорд дыбыстары бірінен кейін бірі жүретін аккордтардыорындау тәсілі. 2. Әзербайжан: arpeggios 3. Қырғыз: арпеджио 4. Өзбек: аrpeggio 5. Түрік: аrpej 6. Ағылшын: arpeggio 7. Испан: arpegio 8. Неміс: Аrpeggio 9. Француз: arpège 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: арпеджио – арпеджио («Балалармузыка мектептерінің, балалар көркемөнер мектептерінің және балалар өнермектептерінің үлгілік оқу жоспарлары мен бағдарламаларын бекіту туралы»Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрінің 2011 жылғы 29желтоқсандағы № 543 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» ҚазақстанРеспубликасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 20 қаңтардағы № 48бұйрығы.) 12. арпеджио –арпеджио Дефинициясы | +6 |
143. | артбрют | артбрют | артбрютартбрютСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ар брют, ар-брют (арт брют –француз. аrt brut – «дөрекі өнер», осында – «өңделмеген, шексіз өнер») –француз суретшісі Жан Дюбюфенің (1945) өзі жинағап, қоғамдық және психикалықтұрғыдан алғанда маргинал (жан жағынан ауырғандар, мүгедектер, қамаудағылар,жалғыз ғажайыптар және т.б.) болып табылатын кәсіби емес шеберлер жасағанкартиналар, суреттер мен мүсіндер коллекциясын сипаттау үшін енгізгентермині. 2. Әзербайжан: art brut 3. Қырғыз: арт брют 4. Өзбек: art brut 5. Түрік: art brut 6. Ағылшын: art brut 7. Испан: art brut 8. Неміс: Art Brut 9. Француз: l'art brut 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. арт брют - арт брют Дефинициясы | +6 |
144. | артинформель | артинформель | артинформельартинформельСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арт информель (артинформель– француз. art informel – «тұлғасыз, дерексіз өнер») – абстрактіліөнердің бір түрі, онда дәстүрлі кескіндеме техникасы (бояулар менқылқаламдар) пайдаланылмайды. 2. Әзербайжан: аrt Informel 3. Қырғыз: арт информель 4. Өзбек: badiiy axborot 5. Түрік: аrt muhbir 6. Ағылшын: art informel 7. Испан: artistel 8. Неміс: Аrt Informel 9. Француз: l'art informel 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. арт информель – арт информель Дефинициясы | +6 |
145. | арт-деко | арт-деко | арт-декоарт-декоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арт-деко (арт-деко– француз.art déco, сөзбе-сөз – «сәндік өнер», француз. Exposition Internationale desArts Décoratifs et Industriels Modernes – Заманауисәндік және өнеркәсіптік өнердің халықаралық көрмесі) – ХХ ғасырдың екіншіширегіндегі Батыс Еуропа мен Америка елдерінің бейнелеу және сәндікөнеріндегі стильдік ағым. 2. Әзербайжан: art deco 3. Қырғыз: арт-деко 4. Өзбек: art deco 5. Түрік: art deco 6. Ағылшын: art deco 7. Испан: art deco 8. Неміс: Art Deco 9. Француз: art déco 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. арт-деко – арт-деко Дефинициясы | +5 |
146. | арт-директор | арт-директор | арт-директорарт-директорСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арт-директор (арт-директор –ағылшын. art director – «өнер бойынша жетекші») – көркемдік жетекші,шығармашылық жетекші, арт-менеджер, бас суретші – көркем немесе өзге дешығармашылық бөлімнің немесе медиа-жобаның бастығы: «жобаны іске асырушы»;жарнама, баспа бизнесі, кино, дизайн, мейрамхана бизнесі, теледидар,Интернет, бейне ойындар, ойын-сауық индустриясы сияқты әртүрлі қызметсалаларындағы ұқсас бірқатар басқарушылық лауазымдар үшін жалпы атау. 2. Әзербайжан: art-direktoru 3. Қырғыз: арт-директор 4. Өзбек: badiiy direktor 5. Түрік: sanat yönetmeni 6. Ағылшын: art director 7. Испан: director de arte 8. Неміс: Art Director 9. Француз: directeurartistique 10. Бекітілген нұсқасы: директор – директор 11.Заңнамадағы қолданысы: директор – директор 12. арт-директор – арт-директор Дефинициясы | +3 |
147. | артеповера | артеповера | артеповераартеповераСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Арте повера (артеповера – итал.аrte povera – «жұпыны өнер») – 1960-жылдардың екінші жартысында Рим, Турин,Милан және Генуядан суретшілерді біріктірген көркем ағысты анықтау үшін 1967жылы өнертанушы және куратор Джермано Челант енгізген термин. 2. Әзербайжан: arte aşpaz 3. Қырғыз: арте повера 4. Өзбек: pover san'ati 5. Түрік: arte povera 6. Ағылшын: arte povera 7. Испан: arte poera 8. Неміс: Arte Povera 9. Француз: arte povera 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. арте повера – арте повера Дефинициясы | +5 |
148. | артиколато | артиколато | артиколатоартиколатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Артиколато (артиколато – итал.articolato – «нақты артикуляциялау») – музыка термині. 2. Әзербайжан: articolato 3. Қырғыз: артиколато 4. Өзбек: articolato 5. Түрік: articolato 6. Ағылшын: articolato 7. Испан: articolato 8. Неміс: Articolato 9. Француз: articolato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. артиколато – артиколато Дефинициясы | +5 |
149. | архаист | архаист | архаистархаистСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Архаист (архаист – грек.archaios – «көне») – өткен кезең шеберлерінің формаларына, тәсілдері менстиліне еліктейтін жазушы немесе суретші. 2. Әзербайжан: arxaist 3. Қырғыз: архаист 4. Өзбек: arxaist 5. Түрік: arxaist 6. Ағылшын: archaic 7. Испан: arcaico 8. Неміс: Archaic 9. Француз: archaïque 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. архаист – архаист Дефинициясы | +5 |
150. | архаистика | архаистика | архаистикаархаистикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Архаистика (архаист – гр.archaios – «көне») – көне формаларға, өнердегі ескі мәнерге еліктеу. 2. Әзербайжан: arxaistika 3. Қырғыз: архаистика 4. Өзбек: arxaistika 5. Түрік :arxaistika 6. Ағылшын: archaism 7. Испан: la arqueología 8. Неміс: Archaism 9. Француз: la arqueología 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. архаистика – архаистика Дефинициясы | +5 |
151. | архимим | архимим | архимимархимимСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Архимим (архимим – грек.archimimos, archi – «үлкен» және mimos – «еліктейтін») – Ежелгі Римдепантомиманы ойнаған басты актерлер. 2. Әзербайжан: arxim 3. Қырғыз: архимим 4. Өзбек: arxim 5. Түрік: arxim 6. Ағылшын: archimedes 7. Испан: archimim 8. Неміс: Archimedes 9. Француз: archimedes 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. архимим – архимим Дефинициясы | +5 |
152. | аскетизм | тақуалық; аскеттік; аскетизм | аскетизмтақуалық; аскеттік; аскетизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Тақуалық; аскеттік; аскетизм (аскетос– грек. ἄσκησις – «жаттығу») – өзін-өзі реттеу, өзін-өзі шектеу, жанкештілік,қиын уәделерді орындау жаттығулары арқылы рухани мақсаттарға қол жеткізуәдістемесі. 2. Әзербайжан: asketizm 3. Қырғыз: алпур-асманчылык 4. Өзбек: ascetism 5. Түрік: sofuluk 6. Ағылшын: asceticism 7. Испан: ascetismo 8. Неміс: Asceticism 9. Француз: ascétisme 10. Бекітілген нұсқасы: аскет –аскет, тақуа (2018 жылғы 30 қараша) 11. Заңнамадағықолданысы: тақуа – благочинный 12. аскетизм – аскетизм Дефинициясы | +5 |
153. | ассамбляж | ассамбляж | ассамбляжассамбляжСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ассамбляж (ассамбляж –француз. assemblage – қосу, жинау, монтаж) – коллажға ұқсас,бірақ көлемді бөлшектер немесе жазықтықта сурет ретінде жинақталған бүтінзаттарды пайдаланатын визуалды өнер техникасы. 2. Әзербайжан: asian anasini 3. Қырғыз: ассамбляж 4. Өзбек: assemblyaj 5. Түрік: assamblage 6. Ағылшын: assemblage 7. Испан: asamblea 8. Неміс: Assemblage 9. Француз: assemblage 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. ассамбляж – ассамбляж Дефинициясы | +5 |
154. | ассистент | ассистент | ассистентассистентСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ассистент (ассистент – лат.assistere «күту», «көмектесу», assistentes) – 1) қандай да бір өз қызметінатқару кезінде қатысып отырған және оған осы бойынша көмектесетін адам;мұндай көмекшілер оқу орындарындағы профессорларда, ауруханалардағыдәрігерлерде және т.б. болады. 2) Дәрменсіз борышкердің істерін аяқтау үшінқызмет атқаратын кредиторлар арасындағы делдал. 3) Севильдегі бірінші төреші. 2. Әзербайжан: assistent 3. Қырғыз: ассистент 4. Өзбек: yordamchi 5. Түрік: asistan 6. Ағылшын: assistant 7. Испан: asistente 8. Неміс: Assistant 9. Француз: assistant 10.Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: ассистент – ассистент («Жұмыс іздеп жүрген адамдарды, жұмыссыздарды тіркеу жәнехалықты жұмыспен қамту орталықтары көрсететін еңбек делдалдығын жүзеге асыру қағидаларынбекіту туралы»ҚазақстанРеспубликасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2018 жылғы 19маусымдағы № 259 бұйрығы) 12. ассистент – ассистент Дефинициясы | +5 |
155. | астеизм | астеизм | астеизмастеизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Астеизм (астеизм – грек.asty – «қала», asteios, asteismos, лат. urbanitas «астаналық») – тропретіндегі ирония түрі. 2. Әзербайжан: asteizm 3. Қырғыз: астеизм 4. Өзбек: asteizm 5. Түрік: asteizm 6. Ағылшын: asteism 7. Испан: asteísmo 8. Неміс: Asteism 9. Француз: asthénie 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: - 12. астеизм – астеизм Дефинициясы | +5 |
156. | атрибуция | атрибуция | атрибуцияатрибуцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Атрибуция (атрибуция – лат.attributio «ақша беру туралы нұсқама, қаражат бөлу») – көркем шығарманыңавторын немесе оның жасалған уақыты мен орнын анықтау. 2. Әзербайжан: attribution 3. Қырғыз: атрибуция 4. Өзбек: attribution 5. Түрік: attribution 6. Ағылшын: attribution 7. Испан: atribución 8. Неміс: Attribution 9. Француз: l'attribution 10. Бекітілген нұсқасы: атрибут– атрибут(2018 жылғы 27 маусым) 11.Заңнамадағы қолданысы: атрибут – атрибут 12. атрибуция – атрибуция Дефинициясы | +5 |
157. | аттаккасубито | аттаккасубито | аттаккасубитоаттаккасубитоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аттакка субито (аттаккасубито– итал. аttacca subito – «дереу ену») – музыка термині. 2. Әзербайжан: attakka subito 3. Қырғыз: аттакка субито 4. Өзбек: attakka subito 5. Түрік: attakka subito 6. Ағылшын: attacca subito 7. Испан: attacca subito 8. Неміс: Attacca Subito 9. Француз: attacca subito 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аттакка субито – аттакка субито Дефинициясы | +5 |
158. | аттитюд | аттитюд | аттитюдаттитюдСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аттитюд (аттитюд –француз. attitude – «қалып») – тепе-теңдік бір аяқта сақталатын, ал екіншіаяғы көтеріліп, артқа бүгілген күйде көрінетін классикалық бидегі негізгіқалыптардың бірі. 2. Әзербайжан: attitude 3. Қырғыз: аттитюд 4. Өзбек: attitude 5. Түрік: attitude 6. Ағылшын: attitude 7. Испан: attitude 8. Неміс: Attitude 9. Француз: attitud 10.Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: Аттитюд – «Балалар музыкамектептерінің, балалар көркемөнер мектептерінің және балалар өнермектептерінің үлгілік оқу жоспарлары мен білім беру бағдарламаларын бекітутуралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы 29желтоқсандағы № 543 Бұйрығы. 12. аттитюд –аттитюд Дефинициясы | +5 |
159. | аттракцион | аттракцион | аттракционаттракционСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аттракцион (аттракцион –француз. attraction – «еліктіргіш») – ойын-сауық үшін жасалғанқұрылыс немесе құрылғы. 2. Әзербайжан: əyləncə 3. Қырғыз: аттракцион 4. Өзбек: diqqatga sazovorjoylar 5. Түрік: atraksiyon 6. Ағылшын: attraction 7. Испан: atracción 8. Неміс: Schaustellung 9. Француз: attraction 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: сюжетный аттракцион – сюжеттiк аттракцион («Туындыларды пайдаланудың кейбiр түрлерiүшiн авторлық сыйақының ең төменгi ставкаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2004 жылғы 20 қазандағы № 1083 қаулысы) 12. аттракцион –аттракцион Дефинициясы | +5 |
160. | ауфтакт | ауфтакт | ауфтактауфтактСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ауфтакт (ауфтакт – нем.аuftakt, ағылшын. upbeat «көтерілген») – дыбыстаудың бастапқы үлесініңалдындағы, сондай-ақ хорда немесе оркестрде такттің келесі үлестерініңәрқайсысының орындалуының басталуы мен сипаты, оған сәйкес келетін және кірісуақыты, қарқыны, штрихі, дыбыстың сипаты мен шабуылы, музыканың бейнелімазмұны және т. б. туралы толық ақпарат беретін дирижерлік ишара (сілтеу). 2. Әзербайжан: auftact 3. Қырғыз: ауфтакт 4. Өзбек: auftact 5. Түрік: auftact 6. Ағылшын: auftakt 7. Испан: auftact 8. Неміс: Auftakt 9. Француз: auftakt 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: аутфтакт – аутфтакт («Балалар музыкамектептерінің, балалар көркемөнер мектептерінің және балалар өнермектептерінің үлгілік оқу жоспарлары мен білім беру бағдарламаларын бекітутуралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы 29желтоқсандағы № 543 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы»Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 4 ақпандағы №56 бұйрығы) 12. ауфтакт –ауфтакт Дефинициясы | +5 |
161. | аффабиле | аффабиле | аффабилеаффабилеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аффабиле (аффабиле – итал.аffabile –«мейірімді», «жайдары»)– музыка термині. 2. Әзербайжан: affabile 3. Қырғыз: аффабиле 4. Өзбек: affabile 5. Түрік: affabile 6. Ағылшын: affable 7. Испан: affabile 8. Неміс: Affabile 9. Француз: affabile 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аффабиле – аффабиле Дефинициясы | +5 |
162. | аффаннато | аффаннато | аффаннатоаффаннатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аффаннато (аффаннато – итал.аffannato – «мазасыз», «қорқынышты») – музыка термині. 2. Әзербайжан: affannato 3. Қырғыз: аффаннато 4. Өзбек: affannato 5. Түрік: affannato 6. Ағылшын: affannato 7. Испан: affannato 8. Неміс: Affannato 9. Француз: affannato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аффаннато – аффаннато Дефинициясы | +5 |
163. | аффретато | аффретато | аффретатоаффретатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аффретато (аффретато – итал.аffretato «жылдам», «жылдамдату») – музыка термині. 2. Әзербайжан: affretato 3. Қырғыз: аффретато 4. Өзбек: afretato 5. Түрік: affretato 6. Ағылшын: affatato 7. Испан: affatato 8. Неміс: Affatato 9.Француз: affatato 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аффретато – аффретато Дефинициясы | +5 |
164. | аччелерандо | аччелерандо | аччелерандоаччелерандоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аччелерандо (аччелерандо – итал.accelerando «тездете») – музыкалық шығарманың қарқынының, әсіресе, оныңсоңында біртіндеп үдеуі. 2. Әзербайжан: açchelerando 3. Қырғыз: аччелерандо 4. Өзбек: achchelerando 5. Түрік: hızlanarak 6. Ағылшын: accelerando 7. Испан: achcelerando 8. Неміс: Accelerando 9. Француз: accelerando 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағы қолданысы: аччелерандо – аччелерандо(«Балалар музыка мектептерінің, балалар көркемөнер мектептерінің және балаларөнер мектептерінің үлгілік оқу жоспарлары мен білім беру бағдарламаларынбекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы29 желтоқсандағы № 543 бұйрығына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралыҚазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 4 ақпандағы №56 бұйрығы) 12. аччелерандо– аччелерандо Дефинициясы | +5 |
165. | аэд | аэд | аэдаэдСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аэд (аэд – грек. ἀοιδός,aoidos – «әнші») – әнші, ежелгі грек көне эпосының негізіндегі халық әндерінайтушы. 2. Әзербайжан: aed 3. Қырғыз: аэд 4. Өзбек: aed 5. Түрік: aed 6. Ағылшын: aed 7. Испан: aed 8. Неміс: Aed 9. Француз: aed 10. Бекітілген нұсқасы:- 11.Заңнамадағы қолданысы: - 12. аэд – аэд Дефинициясы | +5 |
166. | аэрография | аэрография | аэрографияаэрографияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аэрография (аэро – грек. ἀήρ«ауа» + графия – грек. γράφω – «жазамын») – аэрографты қандай да бір беткесығылған ауаның көмегімен сұйық немесе ұнтақ тәрізді бояғышты жағуға арналғанқұрал ретінде пайдаланатын бейнелеу өнері техникаларының бірі. 2. Әзербайжан: aerography 3. Қырғыз: аэрография 4. Өзбек: aerografiya 5. Түрік: airbrush 6. Ағылшын: aerography 7. Испан: aerógrafo 8. Неміс: Aerographie 9. Француз: aérographe 10. Бекітілген нұсқасы:- 11. Заңнамадағықолданысы: 12. аэрография – аэрография Дефинициясы | +5 |
167. | багатель | багатель | багательбагательСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Багатель (фр. bagatelle – «жай бір зат», «бірдеңе», «шағынзат») – әдетте фортепианоға арналған шағын, техникалық тұрғыдан қарапайымпьеса. 2. Әзербайжан: bagatel3. Қырғыз: багатель 4. Өзбек: bagatel 5. Түрік: bagatelle6. Ағылшын: bagatelle 7. Испан: bagatela8. Неміс: Bagatelle 9. Француз: bagatelle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.багатель– багатель Дефинициясы | +5 |
168. | бадинаж | бадинаж | бадинажбадинажСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бадинаж (фр. badinage) – қызықты әзіл, сықақ; XVIII ғасырдағы инструменталды сиюталар бөлігінің атауы. Жылдам ырғағымен әрі қос бөлікті мөлшерімен ерекшелінеді, сипаты бойынша скрецоға жақын. 2. Әзербайжан: badinaj 3. Қырғыз: бадинаж 4. Өзбек: badinaj 5. Түрік: badinaj6. Ағылшын: badinaj 7. Испан: badinaj8. Неміс: Badinaj 9. Француз: badinage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: багет – багет 12.багет – багет Дефинициясы | +2 |
169. | бадрап | бадрап | бадрапбадрапСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бадрап (ағылш. bad rap) – өнер саласында жаман атаққа ие болу.2. Әзербайжан: badrap 3. Қырғыз: бадрап 4. Өзбек: badrap 5. Түрік: badrap6. Ағылшын: badrap 7. Испан: badrap8. Неміс: Badrap 9.Француз: badrap 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.бадрап– бадрап Дефинициясы | +5 |
170. | балабан | балабан | балабанбалабанСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балабан, баламан – Кавказ бен Орта Азия халықтарындағы ағаштан жасалатын үрмелі музыкалық аспап. 2. Әзербайжан: balaban 3. Қырғыз: балабан 4. Өзбек: balaban 5. Түрік: balaban6. Ағылшын: balaban 7. Испан: balaban8. Неміс: Balaban 9. Француз: balaban 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.балабан– балабан Дефинициясы | +5 |
171. | балафо | балафо | балафобалафоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балафо, балафон – ұрмалы аспап, ағаш пластиналарының жинағы. Маримбаның бір түрі. Батыс Африка елдерінде (Судан, Сенегал, Гуинея) таралған.2. Әзербайжан: balafo 3. Қырғыз: балафо 4. Өзбек: balafo 5. Түрік: balafo6. Ағылшын: balafo 7. Испан: balafo8. Неміс: balafo 9. Француз: balafo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.балафо– балафо Дефинициясы | +5 |
172. | балбал | балбал | балбалбалбалСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балбал (моңғол-түркі. balbal – «кейіп») – Ежелгі Моңғолиядағы көсемдерге арналған құлпытас, мазартасының түрі. Қорғанның Шығыс бағытыннан тармақталып орнатылған мүсіндер, жеңілген жауларды бейнелеген. 2. Әзербайжан: balbal 3. Қырғыз: балбал 4. Өзбек: balbal 5. Түрік: balbal6. Ағылшын: balbal 7. Испан: balbal8. Неміс: Balbal 9. Француз: balbal 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.балбал– балбал Дефинициясы | +5 |
173. | балет | балет | балетбалетСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балет (грек. ballizein – «билеу») – әрекет етуші тұлғалары түрлі ынтықтықтарын сөз арқылы емес, тек қана мимикалық қозғалыстардың және бидің көмегімен, музыка сүйемелдеуі арқылы бейнелейтін театрлық көріністер. 2. Әзербайжан: balet 3. Қырғыз: балет 4. Өзбек: balet 5. Түрік: bale6. Ағылшын: ballet 7. Испан: el ballet8. Неміс: das Ballett 9. Француз: le ballet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12.балет– балет Дефинициясы | +5 |
174. | балетовед | балеттанушы | балетоведбалеттанушыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балеттанушы (грек. ballizein – «билеу») – балет теориясы мен тарихы саласындағы маман. 2. Әзербайжан: balet mütəxəssisi 3. Қырғыз: балетовед 4. Өзбек: baletmutaxassisi 5. Түрік: bale uzmanı6. Ағылшын: ballet expert 7. Испан: experto en ballet8. Неміс: Ballettexperte 9. Француз: expert en ballet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12.балетовед – балеттанушы Дефинициясы | +5 |
175. | балетоведение | балеттану | балетоведениебалеттануСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Балеттану (грек. ballizein– «билеу») – өнертанудың бір тармағы, балеттің теориясы мен тарихы. 2. Әзербайжан: balet tədqiqatları3. Қырғыз: балетоведение 4. Өзбек: balettadqiqotlar 5. Түрік: bale çalışmaları6. Ағылшын: ballet studies 7. Испан: estudios de ballet8. Неміс: Ballettstudien 9.Француз: études de ballet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12. балетоведение – балеттану Дефинициясы | +3 |
176. | балетоман | балетқұмар | балетоманбалетқұмарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балетқұмар (балет – грек. ballizein – «билеу» + ман – грек. manie – «әуестік») – балетке аса құмар адам.2. Әзербайжан: balet adam 3. Қырғыз: балетоман 4. Өзбек: baletchi 5. Түрік: bale adamı6. Ағылшын: balletomane 7. Испан: hombre de ballet8. Неміс: Ballettmann 9. Француз: homme de ballet 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12. балетоман – балетқұмар Дефинициясы | +5 |
177. | балетомания | балетқұмарлық | балетоманиябалетқұмарлықСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балетқұмарлық (балет – грек. ballizein – «билеу» + ман – грек. manie – «әуестік») – көрініс ретінде балетпен қатты әуестену түсінігі.2. Әзербайжан: balletomanes 3. Қырғыз: балетомания 4. Өзбек: balletomanya 5. Түрік: balletomanes6. Ағылшын: balletomanes 7. Испан: balletómanos8. Неміс: Balletomanes 9. Француз: balletomanes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12. балетомания –балетқұмарлық Дефинициясы | +4 |
178. | балет-пантомима | балет-пантомима | балет-пантомимабалет-пантомимаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балет-пантомима (балет – грек. ballizein – «билеу»; пантомима – грек. παντ(ο), πᾶς – «түгел», «бүті»н + μῖμος – «мим», «актёр»; «еліктеу», «жаңғырту») – қатысушылары мимикамен, ымдасып немесе пластикалық қозғалыстармен байланысатын театрлық көрініс. 2. Әзербайжан: balet pantomimi 3. Қырғыз: балет-пантомима 4. Өзбек: balet-pantomima 5. Түрік: bale pandomim6. Ағылшын: ballet pantomime 7. Испан: ballet pantomima8. Неміс: Ballettpantomime 9. Француз: ballet pantomime 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12. балет-пантомима – балет-пантомима Дефинициясы | +5 |
179. | балет-феерия | сиқырлыбалет | балет-феериясиқырлыбалетСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балет-феерия, сыйқырлы балет (балет – грек. ballizein – «билеу»; феерия – франц. фея – «пері») – перілер, рухтар, жындар және т.б. кейіпкерлер қатысатын фантастикалық мазмұндағы театрланған көрініс. 2. Әзербайжан: balet extravaganza 3. Қырғыз: балет-феерия 4. Өзбек: baletekstravaganza 5. Түрік: bale extravaganza6. Ағылшын: balletextravaganza 7. Испан: extravagancia de ballet8. Неміс: Ballett-Extravaganz 9. Француз: balletextravagant 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: балет –балет 12. балет-феерия – сиқырлы балет Дефинициясы | +3 |
180. | балладнаяопера | балладалықопера | балладнаяоперабалладалықопераСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Балладалық опера(окситан. balada/ballada, balar – «билеу», итал. opera – «іс», «жұмыс»,«шаруа»; «жыр операсы») – Ұлыбританияда пайда болып XVIII ғасырда Италия,Франция, Германия мен Испанияға таралған комиедиялық операның бір түрі. 2. Әзербайжан: ballad opera3. Қырғыз: балладаоперасу 4. Өзбек: ballad operasi 5. Түрік: ballad operası6. Ағылшын: ballad opera 7. Испан: ópera balada8. Неміс: Balladenoper 9. Француз: ballade d'opéra 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: баллада– баллада; опера – опера 12. балладнаяопера – балладалық опера Дефинициясы | +5 |
181. | баллетто | баллетто | баллеттобаллеттоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Баллетто (итал. Balletto – «балет») – мадригалдың түрі, полифониялық бітімге қарағанда аккордтығы басым би сипатындағы вокалды шығарма; жанрдың ерекшелігі – мәтінге қосымша «мәнсіз» буындардың қосылуы, мысалға «фа-ля-ля»: осыдан жанрдың тағы бір атауы «фа-ля» туындайды. Алғашқы рет ағылшын сазгері мен теорияшысы Томас Морли тарапынан айрықшаланған.2. Әзербайжан: baletto 3. Қырғыз: баллетто 4. Өзбек: baletto 5. Түрік: baletto6. Ағылшын: baletto 7. Испан: Baletto8. Неміс: Baletto 9. Француз: baletto 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баллетто –баллетто Дефинициясы | +5 |
182. | балло | балло | баллобаллоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балло – Словениялық музыка сыншысы Иван Баллоның (1909-1977) атымен байланысты жанр.2. Әзербайжан: ballo 3. Қырғыз: балло 4. Өзбек: ballo 5. Түрік: ballo6. Ағылшын: ballo 7. Испан: ballo8. Неміс: Ballo 9. Француз: ballo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. балло –балло Дефинициясы | +5 |
183. | баллябиль | баллябиль | баллябильбаллябильСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Баллябиль, баллябиле (итал.Ballabile – «би», «балет») – балетті немесе оның бір актісін тәмамдайтын жалпылама би. 2. Әзербайжан: ballabil 3. Қырғыз: баллябиль 4. Өзбек: ballabil 5. Түрік: ballyabil6. Ағылшын: ballabil 7. Испан: balabil8. Неміс: ballabil 9. Француз: ballabil 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баллябиль –баллябиль Дефинициясы | +5 |
184. | балмаскарад | балмаскарад,бетперделікеш | балмаскарадбалмаскарад,бетперделікешСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Балмаскарад (франц. bal, итал. ballo, нем. Ballот – «жиын», франц. Mascarade, итал. mascarata, mascherata, итал. maschera «бетперде») – машкерад, костюмделген бал, маскалы бал.2. Әзербайжан: balmaskarad 3. Қырғыз: балмаскарад 4. Өзбек: balmaskarad 5. Түрік: maskeli balo6. Ағылшын: masquerade ball 7. Испан: bola de mascarada8. Неміс: Maskenball 9. Француз: bal masqué 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. балмаскарад – балмаскарад Дефинициясы | +3 |
185. | банджо | банджо | банджобанджоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Банджо (ағылш. banjo) – ішекті шертпелі музыкалық аспап. XVII ғасыр шамасында Батыс Африкадан АҚШ-ның оңтүстік штаттарына алып келінген. Банджоның түрлері джазда қолданылады.2. Әзербайжан: banjo 3. Қырғыз: банджо 4. Өзбек: banjo 5. Түрік: banço6. Ағылшын: banjo 7. Испан: banjo8. Неміс: Banjo 9. Француз: banjo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. банджо –банджо Дефинициясы | +5 |
186. | бандура | бандура | бандурабандураСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бандура (поляк. bandura,итал. Pandūra – лютня, лат. pandūra, грек. πανδοῦρα – кифара) – кең шанақтыжартылай шар пішінді көп ішекті украиндық шертпелі музыкалық аспап. 2. Әзербайжан: pandora3. Қырғыз: бандура 4. Өзбек: pandora 5. Түрік: pandora6. Ағылшын: pandora 7. Испан: pandora8. Неміс: Pandora 9. Француз: pandora 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бандура – бандура Дефинициясы | +4 |
187. | бандурист | бандурашы | бандуристбандурашыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бандурашы (поляк. bandura, итал. Pandūra – лютня, лат. pandūra, грек. πανδοῦρα – кифара) – бандурамен өзін сүйемелдейтін әнші. 2. Әзербайжан: bandurist 3. Қырғыз: бандурист 4. Өзбек: bandurist 5. Түрік: bandurist6. Ағылшын: bandurist 7. Испан: bandurista8. Неміс: Bandurist 9. Француз: banduriste 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бандурист – бандурашы Дефинициясы | +4 |
188. | бансри | бансри | бансрибансриСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бансри (үнді. बांसुरी ) – үнді үрмелі аспабы, көлбеу флейта.2. Әзербайжан: bansri 3. Қырғыз: бансри 4. Өзбек: bansri 5. Түрік: bansri6. Ағылшын: bansri 7. Испан: bansri8. Неміс: Bansri 9. Француз: bansri 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.бансри – бансри Дефинициясы | +4 |
189. | бансури | бансури | бансурибансуриСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бансури (үнді. बांसुरी ) – үнді үрмелі аспабы, көлбеу флейта.2. Әзербайжан: bansuri 3. Қырғыз: бансури 4. Өзбек: bansuri 5. Түрік: bansuri6. Ағылшын: bansuri 7. Испан: bansuri8. Неміс: Bansuri 9. Француз: bansuri 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.бансури – бансури Дефинициясы | +4 |
190. | банцзы | банцзы | банцзыбанцзыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Банцзы (қыт. 八字) – қытайлық театрланған көріністің бір түрі. 2. Әзербайжан: bantzı 3. Қырғыз: банцзы 4. Өзбек: bantzi 5. Түрік: bantzı6. Ағылшын: bantzi 7. Испан: bantzi8. Неміс: Bantzi 9. Француз: bantzi 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. банцзы –банцзы Дефинициясы | +4 |
191. | баньгу | баньгу | баньгубаньгуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Баньгу, даньпигу (қыт. 班固) – қытайлық кішігірім біржақты дабыл аспабы. 2. Әзербайжан: bangu 3. Қырғыз: баньгу 4. Өзбек: bangu 5. Түрік: bangu6. Ағылшын: bangu 7. Испан: bangu8. Неміс: Bangu 9. Француз: bangu 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баньгу –баньгу Дефинициясы | +5 |
192. | баоцзюань | баоцзюань | баоцзюаньбаоцзюаньСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Баоцзюань (қыт. 寶娟 – қымбат қолжазба орамалары) – уағыздық, ахлақтық-дидактикалық және фольклорлық сипаттағы өлеңді-баянды әдебиет жанрының атауы. Баоцзюань буддистік сутра желісіндегі Тан дәуіріндегі (618-907) бяньвэнь шығармаларынан бастау алады. 2. Әзербайжан: baojuan 3. Қырғыз: баоцзюань 4. Өзбек: baojuan 5. Түрік: baojuan6. Ағылшын: baojuan 7. Испан: baojuan8. Неміс: Baojuan 9. Француз: baojuan 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баоцзюань – баоцзюань Дефинициясы | +4 |
193. | бард | бард,кезбе әншi | бардбард,кезбе әншiСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бард (кельт. *bardos, праүндіеуропалық *gwerh2 – «жариялау», «үндеу», «әндету») – Ортағасырлық ақын және әнші; авторлық ән өкілі.2. Әзербайжан: bard 3. Қырғыз: бард 4. Өзбек: bard 5. Түрік: ozan6. Ағылшын: bard 7. Испан: bardo8. Неміс: Barde 9. Француз: barde 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бард – бард Дефинициясы | +3 |
194. | бардиты | бардиттер | бардитыбардиттерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бардит (жаңалат., кельт. bard – «бард») – б.з.д. ІІ ғ. римдіктердің галлиялық, кельтхалықтарынан (бриттер, кимврлар (валиялықтар), ирландықтар, скоттар) шыққанәншілерді атауы. 2. Әзербайжан: barditler3. Қырғыз: бардиттер 4. Өзбек: barditlar 5. Түрік: ozanlar6. Ағылшын: bardites 7. Испан: barditas8. Неміс: Barditen 9. Француз: bardites 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бардиты –бардиттер Дефинициясы | +5 |
195. | барел-хауз | барел-хауз | барел-хаузбарел-хаузСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Барел-хауз,Баррель-хаус (ағылш. barrel house – «сырахана») – блюздыңәсерінен пайда болған қара нәсілді ресторан пианистерінің орындау мәнері. 2. Әзербайжан: barel evi3. Қырғыз: баррел-хауз 4. Өзбек: barrel xaus 5. Түрік: varil evi6. Ағылшын: barrel house 7. Испан: casa barril8. Неміс: Barrel-Haus 9. Француз: baril house 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12.барел-хауз – барел-хауз Дефинициясы | +5 |
196. | барельеф | барельеф,бедербейне | барельефбарельеф,бедербейнеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Барельеф (франц.bas-relief – «төменгі бедер») – кескіннің бедерлі беті жазық бедер бетінен өзкөлемінен жартыдан есе шығып тұратын бедер мүсіндеуінің түрі. 2. Әзербайжан: bas-relief3. Қырғыз: бас-жардам 4. Өзбек: barelyef 5. Түрік: yarım kabartma6. Ағылшын: low relief 7. Испан: bajo relieve8. Неміс: Basrelief 9. Француз: bas-relief 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. барельеф –барельеф Дефинициясы | +4 |
197. | бариолаж | бариолаж | бариолажбариолажСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бариолаж (франц.bariolage, barioler – «алапес бояу») – ысқылы музыкалық аспаптарда ойнаубарысында екі жұп ішектің – ашық және қысқартпалы шапшаң ауыстырылакезектесіп ойналуы. 2. Әзербайжан: baryolaj3. Қырғыз: бариолаж 4. Өзбек: baryolaj 5. Түрік: baryolaj6. Ағылшын: baryolage 7. Испан: barílago8. Неміс: Baryolage 9. Француз: bariolage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бариолаж –бариолаж Дефинициясы | +5 |
198. | баркарола | баркарола,қайықшы әнi | баркаролабаркарола,қайықшы әнiСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Баркарола (итал. barcarola, barca – «қайық») –венециялық гондольер қайықшылардың әні, «гондольера» деп те аталады (6/8 көлемді). Жұмсақ,тербелмелі ырғақ, лирикалық ән тән. 2. Әзербайжан: barcarol3. Қырғыз: баркарола 4. Өзбек: barcarol 5. Түрік: Barkarol6. Ағылшын: barcarol 7. Испан: barcarol8. Неміс: Barkarol 9. Француз: barcarole 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баркарола – баркарола Дефинициясы | +5 |
199. | бас | бас,жуан дауыс | басбас,жуан дауысСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бас (итал. basso –төмен) – ең төменгі еркек дауысы; сол тембрдегі әншілік дауыс. Төменгірегистрлі ішекті немесе үрмелі музыкалық аспап. Төменгі дыбыстарды беретінмузыкалық аспаптың ішектері немесе пернелері. 2. Әзербайжан: bas3. Қырғыз: бас 4. Өзбек: bass 5. Түрік: bas6. Ағылшын: bass 7. Испан: bajo8. Неміс: Bass 9. Француз: basse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бас – бас Дефинициясы | +3 |
200. | баскларнет | баскларнет | баскларнетбаскларнетСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бас-кларнет (итал.clarinetto basso; фр. clarinette basse; нем. Bassklarinette; ағылш. bassclarinet) – ағаштан жасалған үрмелі музыкалық аспап. 2. Әзербайжан: bas klarnet3. Қырғыз: баскларнет 4. Өзбек: bass klarnet 5. Түрік: bas klarnet6. Ағылшын: bass clarinet 7. Испан: clarinete bajo8. Неміс: Bassklarinette 9. Француз: clarinette basse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бас кларнет– бас кларнет Дефинициясы | +4 |
201. | басданс | басданс | басдансбасдансСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Басданс (франц. bassedanse – «төменгі би») – XV ғ.екінші жартысы мен XVI ғ. басында Франция, Нидерланды мен Италияда танымалболған сарай биінің түрі. 2. Әзербайжан: bass rəqsi3. Қырғыз: басданс 4. Өзбек: bass raqs 5. Түрік: bassdans6. Ағылшын: bassdans 7. Испан: bassdans8. Неміс: Basstanz 9. Француз: basse danse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. басданс –басданс Дефинициясы | +4 |
202. | басоля | басоля | басолябасоляСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Басоля (укр.), басетля(белорус.) – Батыс еуропалық славян халықтарының бас регистрлі ішекті ысқыштыхалық аспабы. 2. Әзербайжан: basol3. Қырғыз: басоля 4. Өзбек: bazol 5. Түрік: basholi6. Ағылшын: basol 7. Испан: basol8. Неміс: Basol 9. Француз: basol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. басоля – басоля Дефинициясы | +4 |
203. | бассетгорн | бассетгорн | бассетгорнбассетгорнСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бассетгорн (бассет – нем.Basset-horn, лат. bassus – «төмен»; горн – нем. Horn – «мүйіз») – иілгенкларнет түріндегі үрмелі музыкалық аспап. 2. Әзербайжан: basset buynuzu3. Қырғыз: бассетгорн 4. Өзбек: basset shoxi 5. Түрік: basset boynuz6. Ағылшын: basset horn 7. Испан: cuerno de fondo8. Неміс: Bassetthorn 9. Француз: cor basset 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бассетгорн –бассетгорн Дефинициясы | +4 |
204. | бассоконтинуо | бассоконтинуо, берік бас | бассоконтинуобассоконтинуо, берік басСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бассо континуо (итал.basso continuo – «үздіксіз бас») – Генерал-бас түсінігінің басқаша атауы.Генерал-бас (цифрленген бас – бассо континуо) – музыкада жоғарғы дауыстардаүндестікті білдіретін дыбыстардың астына цифрлар қойылған бас дауысы. 2. Әзербайжан: basso continuo3. Қырғыз: бассоконтинуо 4. Өзбек: basso continuo 5. Түрік: basso süresiz6. Ағылшын: basso continuo 7. Испан: bajo continuo8. Неміс: Basso Continuo 9. Француз: basse continue 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бассоконтинуо – бассо континуо Дефинициясы | +4 |
205. | бассоостинато | берiкбас,бассоостинато | бассоостинатоберiкбас,бассоостинатоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бассо остинато (итал.basso ostinato, тура мағынасы. – «тірек бас») – төменгі дауыстағымелодикалық-ырғақты фигура-теманың бірнеше қайтара қайталануы. Бассо остинатоформа вариацияларының негізі (пассакалья, чакона). 2. Әзербайжан: basso ostinato3. Қырғыз: бассо остинато 4. Өзбек: basso ostinato 5. Түрік: basso ostinato6. Ағылшын: basso ostinato 7. Испан: basso ostinato8. Неміс: Basso Ostinato 9. Француз: basso ostinato 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бассоостинато – бассоостинато Дефинициясы | +4 |
206. | бастарда | бастарда(көне ішекті аспап) | бастардабастарда(көне ішекті аспап)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бастарда (итал. violabastarda, ағылш. lyra viol) – XVI-XVIII ғғ. қолданылған виолалартобынан көнеысқышты музыкалық аспап. 2. Әзербайжан: bastarda3. Қырғыз: бастарда 4. Өзбек: bastarda 5. Түрік: bastarda6. Ағылшын: bastarda 7. Испан: bastarda8. Неміс: Bastarda 9. Француз: bastarda 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бастарда –бастарда Дефинициясы | +4 |
207. | батальныйжанр | батальдыжанр, шайқасты жанр | батальныйжанрбатальдыжанр, шайқасты жанрСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Батальды жанр (франц.bataille – «шайқас») – соғыс пен әскери өмір тақырыбына арналған бейнелеуөнерінің жанры. Батальды жанрда қазіргі уақыттағы әрі өткен шақтағы шайқаскөріністері (сонымен қоса теңіздегі шайқастар) мен әскери жорықтар бастымәнге ие. 2. Әзербайжан: döyüş janrı3. Қырғыз: батальдыжанросу 4. Өзбек: jang janri 5. Түрік: savaş tarzı6. Ағылшын: battle genre 7. Испан: género de batalla8. Неміс: Kampfgenre 9. Француз: genre debataille 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. батальныйжанр – батальды жанр Дефинициясы | +2 |
208. | батлейка | батлейка | батлейкабатлейкаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Батлейка (бетлейка) –XVI-XX ғғ. Белоруссиядағы халықтық қуыршақ театры. Украиндық вертепке,орыстың Петрушка театрына ұқсас. 2. Әзербайжан: batleyka3. Қырғыз: батлейка 4. Өзбек: batleika 5. Түрік: batleyka6. Ағылшын: batleyka 7. Испан: belén8. Неміс: GeburtChristi-Szene 9. Француз: crèche de noël 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. батлейка –батлейка Дефинициясы | +4 |
209. | батман | батман | батманбатманСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Батман (франц.battement) – классикалық биде – аяқ жаттығуы (аяқты созу, кенеттен жәнеақырындап аяқты көтеру және т.с.с.); ән салудағы қос трель. 2. Әзербайжан: batman3. Қырғыз: батман 4. Өзбек: batman 5. Түрік: battemento6. Ағылшын: beating 7. Испан: batir8. Неміс: Schlagen 9. Француз: battement 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: батман –батман 12. батман –батман Дефинициясы | +3 |
210. | баттута | баттута | баттутабаттутаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Баттута (итал. battuta,battere – «соғу») – XV-XVIII ғғ. ырғақты қағуға арналған арнайы таяқша.Қазіргі дирижер таяқшасының негізі осыдан алынған. 2. Әзербайжан: battut3. Қырғыз: баттута 4. Өзбек: battut 5. Түрік: battuta6. Ағылшын: battuta 7. Испан: battuta8. Неміс: battuta 9. Француз: battuta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баттута – баттута Дефинициясы | +4 |
211. | баута | баута | баутабаутаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Баута (итал. bauнемесе babau – бабай, бүжәй, құбыжық) – венециялық бетперделердіңтанымал бір түрі. 2. Әзербайжан: bauta3. Қырғыз: баута 4. Өзбек: bauta 5. Түрік: bauta6. Ағылшын: bauta 7. Испан: bauta8. Неміс: Bauta 9. Француз: bauta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баута –баута Дефинициясы | +4 |
212. | баядерка | баядерка | баядеркабаядеркаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Баядерка, баядера (франц.bayadére «үнді бишісі», баядерка) – ғибадатханалар мен тойлардағы кәсіби үндібишісі. 2. Әзербайжан: bayadere3. Қырғыз: баядерка 4. Өзбек: bayadere 5. Түрік: bayadere6. Ағылшын: bayadere 7. Испан: bayadere8. Неміс: Die Bajadere 9. Француз: bayadére 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баядерка –баядерка Дефинициясы | +4 |
213. | баянист | баяншы | баянистбаяншыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Баяншы, баянист,баяниста(ежелгіРусь жыршысы Боянның атымен байланысты аспап) –гармоншы, баянда ойнайтын музыкант. 2. Әзербайжан: akordionist3. Қырғыз: баянист 4. Өзбек: akkorionist 5. Түрік: akordiyoncu6. Ағылшын: accordionist 7. Испан: acordeonista8. Неміс: Akkordeonist 9. Француз: accordéoniste 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. баянист – баяншы Дефинициясы | +4 |
214. | бекар | бекар | бекарбекарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бекар, бекара (франц.beccare) – 1. Алдында тұрған диэз немесе бемольдің әрекетін жоятын, нотаныңнегізгі мәнін қалпына келтіретін белгі. 2. Нотада – арттырусыз жәнекемітусіз, бемольсіз және диэзсіз. Ре бекар. 2. Әзербайжан: beccare3. Қырғыз: бекар 4. Өзбек: beccare 5. Түрік: beccare6. Ағылшын: peck 7. Испан: picotear8. Неміс: Beccare 9. Француз: beccare 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бекар – бекар Дефинициясы | +4 |
215. | бексан | бексан | бексанбексанСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бексан (индонез.beksan – «би») – индонезиялық театрланған көрініс. 2. Әзербайжан: beksan3. Қырғыз: бексан 4. Өзбек: beksan 5. Түрік: beksan6. Ағылшын: beksan 7. Испан: beksan8. Неміс: Beksan 9. Француз: beksan 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бексан –бексан Дефинициясы | +4 |
216. | бельведер | бельведер | бельведербельведерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бельведер (итал. belveder – «керемет көрініс»). 1) әдемі көрініс ашылатын жеңіл де биік құрылыс; мұнара. 2) Ватиканның ең керемет ежелгі мүсіндер сақталған бөлігі. 3) неаполитандық жібек түрі.2. Әзербайжан: belvedere 3. Қырғыз: бельведер 4. Өзбек: belvedere 5. Түрік: belvedere6. Ағылшын: gazebo 7. Испан: belvedere8. Неміс: Belvedere 9. Француз: belvédère 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бельведер –бельведер Дефинициясы | +4 |
217. | бельканто | бельканто | белькантобелькантоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бельканто (итал. bel canto – «керемет ән салу») – XVII ғ. Италияда пайда болған вокалды стиль. Кербез әндетумен, жеңілдігімен, әдемі шығуымен, кантиленнің мінсіздігімен, көркемдігімен, колоратураның виртуоздығымен ерекшелінеді.2. Әзербайжан: bel canto 3. Қырғыз: бельканто 4. Өзбек: bel kanto 5. Түрік: bel canto6. Ағылшын: bel canto 7. Испан: bel canto8. Неміс: Belcanto 9. Француз: bel canto 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бельканто –бельканто Дефинициясы | +3 |
218. | бельтрамм | бельтрамм | бельтраммбельтраммСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бельтрамм (итал. Beltramm; Baltramm de Gaggian – Бальтрамм де Гаджан) – итальян халық театрының комедиялық кейіпкері. 2. Әзербайжан: beltramm 3. Қырғыз: бельтрамм 4. Өзбек: beltramm 5. Түрік: beltramm6. Ағылшын: beltramm 7. Испан: beltramm8. Неміс: Beltramm 9. Француз: beltramm 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бельтрамм –бельтрамм Дефинициясы | +4 |
219. | бемоль | бемоль | бемольбемольСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бемоль (итал. bémol). – 1) нотаны жарты тонға бәсеңдететін музыкалық белгі. 2) B-molle – В тонына негізделген жұмсақ мақам. 3) B, des, F тондарынан тұратын жұмсақ үшем дыбысталу.2. Әзербайжан: bémol 3. Қырғыз: бемоль 4. Өзбек: bémol 5. Түрік: bémol6. Ағылшын: bémol 7. Испан: bémol8. Неміс: derErniedrigungszeichen 9. Француз: le bémol 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бемоль –бемоль Дефинициясы | +4 |
220. | бенедиктус | бенедиктус | бенедиктусбенедиктусСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бенедиктус (лат. Benedictus) – Захарияның рухани мадақтау әні (Canticum Zachariae, Інжіл Лукадан I, 68-79);2. Әзербайжан: benedictus 3. Қырғыз: бенедиктус 4. Өзбек: benedictus 5. Түрік: benedictus6. Ағылшын: benedictus 7. Испан: benedictus8. Неміс: Benedictus 9. Француз: benedictus 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бенедиктус –бенедиктус Дефинициясы | +4 |
221. | бенефис | бенефис | бенефисбенефисСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бенефис (франц. benefice, лат. beneficium, bene – «жақсы», facere – «жасау») – танымал бір әртістің пайдасына көріністен алымдар жинау. 2. Әзербайжан: fayda performansı 3. Қырғыз: бенефис 4. Өзбек: foyda olish 5. Түрік: fayda performansı6. Ағылшын: benefitperformance 7. Испан: beneficio8. Неміс: derBenefizvorstellung 9. Француз: benefice 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: бенефис– бенефис 12. бенефис –бенефис Дефинициясы | +4 |
222. | бергамаска | бергамаска | бергамаскабергамаскаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бергамаска (итал. Bergamasca – Бергамаско коммунасы) – Италиядағы бұрынғы Бергамаско округінде пайда болған қарапайым халық биі.2. Әзербайжан: bergamask 3. Қырғыз: бергамаска 4. Өзбек: bergamask 5. Түрік: bergamasca6. Ағылшын: bergamask 7. Испан: bergamasco8. Неміс: Bergamask 9. Француз: bergamask 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бергамаска –бергамаска Дефинициясы | +4 |
223. | бержеретта | бержеретта | бержереттабержереттаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бержеретта (фр. bergerette – «кішкентай шопан қыз») – пасторальді сипаттағы ескі француз (ХІХ ғ.) билеуге арналған әні. 2. Әзербайжан: bergeretta 3. Қырғыз: бержеретта 4. Өзбек: bergeretta 5. Түрік: bergeretta6. Ағылшын: bergeretta 7. Испан: bergeretta8. Неміс: Bergeretta 9. Француз: Bergerette 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бержеретта –бержеретта Дефинициясы | +4 |
224. | берика | берика | берикаберикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Берика (груз. ბერიკა) – грузин халық бетперде театрының актері.2. Әзербайжан: berika 3. Қырғыз: берика 4. Өзбек: berika 5. Түрік: berika6. Ағылшын: berika 7. Испан: berika8. Неміс: Berika 9. Француз: berika 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. берика –берика Дефинициясы | +4 |
225. | берикаоба | берикаоба | берикаобаберикаобаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Берикаоба (груз. ბერიკაობა) – суырып салмаға негізделген грузин халық бетперде театры. Атауы екі бөліктен құралған: берика – грузин халық бетперде театрының актері және -оба жұрнағы – әрекет ету.2. Әзербайжан: bericaoba 3. Қырғыз: берикаоба 4. Өзбек: bericaoba 5. Түрік: bericaoba6. Ағылшын: bericaoba 7. Испан: bericaoba8. Неміс: Bericaoba 9. Француз: bericaoba 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. берикаоба – берикаоба Дефинициясы | +4 |
226. | бива | бива | бивабиваСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бива (жапонша) немесе пипа (қытайша) – қытайдың лютня тәріздес төрт ішекті шертпелі музыкалық аспабы. 2. Әзербайжан: biwa 3. Қырғыз: бива 4. Өзбек: biwa 5. Түрік: biwa6. Ағылшын: biwa 7. Испан: biwa8. Неміс: Biwa 9. Француз: biwa 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бива – бива Дефинициясы | +4 |
227. | биг бэнд | биг бэнд | биг бэндбиг бэндСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Биг бэнд (ағылш. Big band, сөзбе-сөз – үлкен оркестр) – аспаптардың нақты құрамымен ерекшелінетін джаз оркестрінің өзіне-тән түрі. Биг бэндтегі музыканттардың саны 10 мен 20 адам аралығында болады. 2. Әзербайжан: böyük band 3. Қырғыз: биг бэнд 4. Өзбек: katta band 5. Түрік: büyük grup6. Ағылшын: big band 7. Испан: banda grande8. Неміс: Big Band 9. Француз: big band 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. биг бэнд – биг бэнд Дефинициясы | +4 |
228. | биг-бит | биг-бит | биг-битбиг-битСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Биг-бит (ағылш. big beat < big – «үлкен» + beat – «соққы») – көбінесе электргитарамен және ұрмалы аспаптармен жұмыс істейтін, ХХ ғасырдың 50-ші жылдарында жас музыка топтарының арасында кең таралған, ырғақты лүпілді энергиямен, мелодикалық қарапайымдылықпен, гармониямен сипатталған «қатты соққы» би музыкасының негізіндегі музыкалық стиль. 2. Әзербайжан: böyük bit 3. Қырғыз: биг-бит 4. Өзбек: katta bit 5. Түрік: büyük bit6. Ағылшын: big beat 7. Испан: gran parte8. Неміс: big-Bit 9. Француз: gros bit 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. биг-бит – биг-бит Дефинициясы | +4 |
229. | бидермайер | бидермайер | бидермайербидермайерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бидермейер (нем. Biedermeier; Bieder – «қарапайым», «әдепкі») – неміс және австриялық өнерде (сәулет өнерінде, дизайнда) 1815-1848 жж. таралған бағыт, көркем өнер стилі. Стилі өз атауын неміс ақыны Л. Эйхродтың лақабы «Готлиб Бидермейер»-ден алған. Жалпы лақап «қарапайым мырза Майер» деген ұғымды білдіреді.2. Әзербайжан: biedermeier 3. Қырғыз: бидермайер 4. Өзбек: biedermeier 5. Түрік: Biedermeier6. Ағылшын: biedermeier 7. Испан: biedermeier8. Неміс: Biedermeier 9. Француз: Biedermeier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бидермайер –бидермайер Дефинициясы | +3 |
230. | блокбастер | блокбастер | блокбастерблокбастерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Блокбастер (ағылш. blockbuster – қуатты бомба, әуе бомбасы) – театр сленгінен келген термин, алғашында үздік актер ойынын білдірді. 1970-ші жылдардан бастап АҚШ-да танымал актерлер ойнайтын әрі көрсетілімдерде жоғары табыс әкелетін жоғары бюджетті голливуд фильмдерін көрермендер блокбастер деп атай бастады. XXI ғасырдың басынан бастап кейде блокбастер деп әдебиет, жалпы поп-мәдениеттегі танымал әрі жоғары табысты туындыларды атайтын болды. 2. Әзербайжан: blockbuster 3. Қырғыз: блокбастер 4. Өзбек: blokbaster 5. Түрік: blockbaster6. Ағылшын: blockbuster 7. Испан: éxito de taquilla8. Неміс: Blockbuster 9. Француз: blockbuster 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: блокбастер– блокбастер 12. блокбастер –блокбастер Дефинициясы | +4 |
231. | блокфлёте | блокфлёте | блокфлётеблокфлётеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Блокфлёте (нем. Blockflöte, Schnabelflöte, Kernspaltflöte, франц. flote а bec, flote douce, итал. flauto dolce, flauto diritto, ағылш. recorder) – 1) бойлай тәріздес флейтаның бір түрі, үрмелі аспап. 2) орган регистріндегі лабиальді топтағы флейта топшасы. 2. Әзербайжан: blokflote 3. Қырғыз: блокфлёте 4. Өзбек: blokflote 5. Түрік: blokflote6. Ағылшын: blokflote 7. Испан: blokflote8. Неміс: Blockflöte 9. Француз: enregistreur 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. блокфлёте – блокфлёте Дефинициясы | +4 |
232. | блэк-аут | блэк-аут | блэк-аутблэк-аутСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Блэк-аут (ағылш. black-out < black – «қара» + out – «сыртқа») – әзілдік мәні жарықты өшірумен сүйемелденетін театрланған эстрадалық сахна (немесе трюк). 2. Әзербайжан: tam ayırma 3. Қырғыз: карартма 4. Өзбек: karartma 5. Түрік: karartma6. Ағылшын: black-out 7. Испан: apagón8. Неміс: Blackout 9. Француз: black-out 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. блэк-аут -блэк-аут Дефинициясы | +4 |
233. | блюз | блюз | блюзблюзСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Блюз (ағылш. blues қысқарт. blue devils – меланхолия, мұңдылық) – 1) Баяу ырғақтағы және әдетте банджоның сүйемелдеуімен орындалған Миссисипи жағалауындағы америкалық қаратерілердің мұңды сипаттағы жеке лирикалық ән айтуы; 2) сол әнге тән вокалды орындау мәнеріне, интонациялық қатарға, ырғақты формаларға ие джаз музыкасының формасы; 3) баяу фокстрот типті еркін композициялы жұптық бал биі.2. Әзербайжан: blues 3. Қырғыз: блюз 4. Өзбек: blues 5. Түрік: blues6. Ағылшын: blues 7. Испан: blues8. Неміс: Blues 9. Француз: blues 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. блюз – блюз Дефинициясы | +4 |
234. | богема | богема | богемабогемаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Богема (фр. Boheme, тікелей – «сығандық») – тәртіпсіз өмір сүру мен өзіне тән жүріс-тұрыс типіне ие, тұрақты материалдық қамтамасыз етілуі жоқ актерлердің, суретшілердің, музыканттардың тобы. 2. Әзербайжан: bohemiya 3. Қырғыз: богема 4. Өзбек: bohemya 5. Түрік: bohemia6. Ағылшын: bohemia 7. Испан: bohemia8. Неміс: Bohemia 9. Француз: Boheme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. богема –богема Дефинициясы | +4 |
235. | болеро | болеро | болероболероСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Болеро (исп. bolero – «испан бишісінің атынан») – 1) кастаньетпен ойналып, әнмен сүйемелденетін испан халық жанды биі. 2) әйелдер биінің бір түрі.2. Әзербайжан: bolero 3. Қырғыз: болеро 4. Өзбек: bolero 5. Түрік: bolero6. Ағылшын: bolero 7. Испан: bolero8. Неміс: Bolero 9. Француз: boléro 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. болеро – болеро Дефинициясы | +4 |
236. | бомбарда | бомбарда | бомбардабомбардаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бомбарда (итал. bombarda, лат. bombus – «найзағай дыбысы», лат. ardere – «жану») – ағаштан жасалған тілшелі топтағы үлкен бас музыкалық аспабы, фаготтың арғы тегі. Дәстүрлі бретон музыкасында кеңінен қолданылады.2. Әзербайжан: bombarda 3. Қырғыз: бомбарда 4. Өзбек: bombarda 5. Түрік: bombarda6. Ағылшын: bombard 7. Испан: bombarda8. Неміс: Bombarde 9. Француз: bombarde 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бомбарда – бомбарда Дефинициясы | +4 |
237. | бомолох | бомолох | бомолохбомолохСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бомолох (гр. bomolochos) – ежелгі грек комедиясында ескіге берік айлакер-егіншінің, сайқымазақ образы.2. Әзербайжан: küfürlü 3. Қырғыз: бомолох 4. Өзбек: yaramas 5. Түрік: küfürbaz6. Ағылшын: scurrilous 7. Испан: abejorro8. Неміс: Hummel 9. Француз: fielleux 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бомолох –бомолох Дефинициясы | +4 |
238. | бонанг | бонанг | бонангбонангСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бонанг (индонез. bonang) – индонезиялық ұрмалы аспап. Көлдеңінен ағаш тұғырларда баулардың көмегімен орнатылған қола гонгтардың тізбегі. 2. Әзербайжан: bonang 3. Қырғыз: бонанг 4. Өзбек: bonang 5. Түрік: bonang6. Ағылшын: bonang 7. Испан: bonang8. Неміс: Bonang 9. Француз: bonang 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бонанг – бонанг Дефинициясы | +4 |
239. | бонго | бонго | бонгобонгоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бонго (испан. bongу) – кубалық ұрмалы музыкалық аспап. Бір жақты немесе қос жақты дабыл. Бонго басқа да аспаптармен бірге Кубада кең таралған би оркестірлерінің биді ырғақты сүйемелдеуі үшін қолданылады. Қазіргі уақытта еуропалық эстрада музыкасында да қолданылуда.2. Әзербайжан: bongo 3. Қырғыз: бонго 4. Өзбек: bongo 5. Түрік: bongo6. Ағылшын: bongo 7. Испан: bongу8. Неміс: Bongo 9. Француз: bongo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бонго –бонго Дефинициясы | +3 |
240. | бранль | бранль | бранльбранльСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бранль(фр. branle – «қозғалыс», «айналып жүру») – кең таралған ортағасырлық француз халық биі (алғашқыда тек айналып жүру түрінде). Бал биінің арғы тегі. Сипаты бойынша көңілді әрі жеңіл, бөлек түрлерінде өкшемен қағулар, тербелу мен секіру қозғалыстары болады, музыкалық көлемі – 2/4 және 3/4.2. Әзербайжан: branle 3. Қырғыз: бранль 4. Өзбек: branle 5. Түрік: branle6. Ағылшын: branle 7. Испан: branle8. Неміс: Branle 9. Француз: branle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бранль – бранль Дефинициясы | +4 |
241. | бригелла | бригелла | бригеллабригеллаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бригелла (итал. Brighella, фр. Briguelle) – дель арте итальян комедиясы кейіпкерінің бетпердесі, бірінші дзанни; итальян театрындағы малай кейіпкелердің ішіндегі ең көнесі. 2. Әзербайжан: brighella 3. Қырғыз: бригелла 4. Өзбек: brighella 5. Түрік: brighella6. Ағылшын: brighella 7. Испан: brighella8. Неміс: Brighella 9. Француз: briguelle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бригелла –бригелла Дефинициясы | +4 |
242. | бриндизи | бриндизи | бриндизибриндизиСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бриндизи (итал. Brindisi, әріппе-әріп тост < нем. bring dir's – «саулығың үшін ішемін») – итальян операсындағы дастархан басында шырқалатын ән.2. Әзербайжан: brindisi 3. Қырғыз: бриндизи 4. Өзбек: brindisi 5. Түрік: brindisi6. Ағылшын: brindisi 7. Испан: brindisi8. Неміс: Brindisi 9. Француз: brindisi 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бриндизи –бриндизи Дефинициясы | +4 |
243. | буддизм | буддизм | буддизмбуддизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Буддизм (санскрит. Будда – көзі ашық) – ежелгі Үндістанда б.з.д. VI-V ғғ. пайда болған әрі дамуы барысында әлемдік дінге айналған діни-философиялық ілім. Негізін қалаушы – кейін Будда атын, яғни «ояу», «көзі ашық» атын алған үнді ханзадасы Сиддхартха Гаутама.2. Әзербайжан: buddizm 3. Қырғыз: буддизм 4. Өзбек: buddizm 5. Түрік: budizm6. Ағылшын: buddhism 7. Испан: budismo8. Неміс: Buddhismus 9. Француз: bouddhisme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: буддизм– буддизм 12. буддизм – буддизм Дефинициясы | +4 |
244. | буккон | буккон | букконбукконСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Буккон (лат. bucco, bucca – «ауызы бұртиған») – ежелгі Рим халық театрындағы комедиялық кейіпкер. Тұрпаты – жуан бетті, үлкен ауызды ашқарақ, мылжың әрі мақтаншақ.2. Әзербайжан: bukkon 3. Қырғыз: буккон 4. Өзбек: bukkon 5. Түрік: bukkon6. Ағылшын: bukkon 7. Испан: bukkon8. Неміс: Bukkon 9. Француз: bukkon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. буккон –буккон Дефинициясы | +4 |
245. | булюлю | булюлю | булюлюбулюлюСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Булюлю (исп. bululu) – испан халық театрындағы комедиялық кейіпкер.2. Әзербайжан: bulyul 3. Қырғыз: булюлю 4. Өзбек: bulyulu 5. Түрік: Bulyul6. Ағылшын: bulyul 7. Испан: bululu8. Неміс: Bulyul 9. Француз: bulyul 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. булюлю –булюлю Дефинициясы | +4 |
246. | бунракудза | бунракудза | бунракудзабунракудзаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бунракудза (жап. Бунраку + -дза – театр) – алғашқы спектакльдерді ұйымдастырушы мен қоюшы Уэмура Бунракукэннің (1737–1810) атымен қойылған, дәстүрді сақтаушы, Жапониядағы ең ірі қуыршақ театрының қызметкері. 2. Әзербайжан: бунракудза 3. Қырғыз: бунракудза 4. Өзбек: bunrakuza 5. Түрік: bunrakudza6. Ағылшын: bunrakuza 7. Испан: bunrakuza8. Неміс: Bunrakuza 9. Француз: bunrakuza 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бунракудза –бунракудза Дефинициясы | +4 |
247. | бурдон | бурдон | бурдонбурдонСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бурдон (фр. Bourdon – қашыр) – 1) әдетте мойыны мен мойыншасынан тыс жатқан шертпелі және ысқышты музыкалық аспаптарда ойнағандағы саусақпен қысқартылмайтын ішектер; 2) осындай ішектердің, желбуаздың бас түтікшелерінің, орындаушы дауысының үздіксіз әрі жоғарылық бойынша өзгермейтін (бас) дауысы.2. Әзербайжан: bourdon 3. Қырғыз: бурдон 4. Өзбек: burdon 5. Түрік: bourdon6. Ағылшын: bourdon 7. Испан: bourdon8. Неміс: Bourdon 9. Француз: bourdon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бурдон – бурдон Дефинициясы | +4 |
248. | буриме | буриме | буримебуримеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Буриме (француз. bouts-rimés – «ұйқасқан соңдар») – берілген ұйқасқа, кейде берілген тақырыпқа сай қалжың түрінде жиірек, тақпақтарды шығарумен сипатталатын әдеби ойын. 2. Әзербайжан: burime 3. Қырғыз: буриме 4. Өзбек: burime 5. Түрік: burime6. Ағылшын: burime 7. Испан: burima8. Неміс: Burime 9. Француз: bouts-rimés 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. буриме –буриме Дефинициясы | +4 |
249. | бурлеск | бурлеск | бурлескбурлескСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бурлеск (франц. burlesque, ортағасыр. лат. Burra – қалжың) – 1. Асыра комедиялық, әзілқой (әдеби, музыкалық шығармаға қатысты). 2. Сайқымазақ, қылжақбас. 3. Комедиялық эффектісі баяндаудың тақырыбы мен сипаты арасындағы контраст арқылы жүзеге асырылатын пародиялық поэзия жанры. 4. Қалжың сипатындағы музыкалық пьеса. 5. Водевильге ұқсас кішігірім әзілдік-пародиялық опера.2. Әзербайжан: burlesque 3. Қырғыз: бурлеск 4. Өзбек: burlesque 5. Түрік: burlesk6. Ағылшын: burlesque 7. Испан: burlesco8. Неміс: Burleske 9. Француз: burlesque 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бурлеск – бурлеск Дефинициясы | +4 |
250. | бурлетта | бурлетта | бурлеттабурлеттаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бурлетта (франц. Burlétta, ортағасыр. лат. Burra – «қалжың») – 1) mettere qе in burletta әзілі – біреуді мазақ қылу, оны күлкілі түрде көрсету, far la burletta – әзілдеу, алдау, questo è per far la burletta – бұл жай қалжың; 2) ant фарс, водевиль.2. Әзербайжан: burlet 3. Қырғыз: бурлетта 4. Өзбек: burlet 5. Түрік: burletta6. Ағылшын: burlet 7. Испан: burleta8. Неміс: Bürlet 9. Француз: burlétta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бурлетта –бурлетта Дефинициясы | +4 |
251. | бурракатха | бурракатха | бурракатхабурракатхаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бурракатха (үнді. बुर काठ, «Бурра катха», «бурракатха») – Андхра-Прадеш пен Телангананың ауылдарында өткізілетін Джангам катха дәстүрінде әңгімелеудің ауызша техникасы. Труппа жалғыз негізгі орындаушы мен қос орындаушыдан тұрады.2. Әзербайжан: burrakatha 3. Қырғыз: бурракатха 4. Өзбек: burrakatha 5. Түрік: burrakatha6. Ағылшын: burrakatha 7. Испан: burrakatha8. Неміс: Burrakatha 9. Француз: burrakatha 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бурракатха –бурракатха Дефинициясы | +4 |
252. | бурре | бурре | бурребурреСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бурре (франц. bourrée, bourrer – «аяқ астынан секеңдеу») – көне француз биі. XVI ғ. халық биі, XVII ғ. бастап – өзіне тән тақ өлшемді, жылдамдығы тез сарай биі. XVIII ғ. бірінші жартысында еуропалық билердің ішіндегі танымалы. Сонымен қатар, XVII ғ. ортасынан бастап инструменталды сюитаның соңғы бөлігінің бірі.2. Әзербайжан: burre 3. Қырғыз: бурре 4. Өзбек: burre 5. Түрік: bourree6. Ағылшын: burre 7. Испан: Burre8. Неміс: burre 9. Француз: bourrée 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бурре –бурре Дефинициясы | +4 |
253. | бутада | бутада | бутадабутадаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бутада (франц. boutade – «қайрандық», «еркелік») – XVI-XVII ғғ. суырып салма биінің, кейде кішігірім балеттің атауы. Кейіннен бутада деп еркін, суырып салма сипатындағы (қиялындағы) инструменттік пьесаларды атай бастады.2. Әзербайжан: butada 3. Қырғыз: бутада 4. Өзбек: butada 5. Түрік: bouta de6. Ағылшын: butada 7. Испан: butada8. Неміс: Butada 9. Француз: boutade 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бутада –бутада Дефинициясы | +4 |
254. | бутафор | бутафор | бутафорбутафорСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бутафор (франц. bout a port) – бутафорияның түрлі заттарын жасайтын театр қызметкері. Алғашында сахнаның артында тұрып әртістердің әрекеті үшін қажетті заттарды: қару, гүл, кітап, хаттар және т.б. беріп тұратын сахна жұмыскері. 2. Әзербайжан: butafor 3. Қырғыз: бутафор 4. Өзбек: butafor 5. Түрік: mülkiyet adamı6. Ағылшын: property man 7. Испан: accesorista8. Неміс: Requisiteur 9. Француз: bout a port 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бутафор –бутафор Дефинициясы | +4 |
255. | бутафория | бутафория | бутафориябутафорияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бутафория (итал. butta fuori, алғашындағы тура мағ. «лақтыр» – режиссердің актердің сахнаға шығу туралы бұйрығы) – ойналатын пьесаның айналасын құрайтын заттар; ауыспалы мағынасында өтірік иллюзия жасау мақсатындағы жасанды айнала.2. Әзербайжан: butaforiya 3. Қырғыз: бутафория 4. Өзбек: butaforiya 5. Түрік: sahne donanımı6. Ағылшын: props 7. Испан: accesorios8. Неміс: Requisiten 9. Француз: les accessoires 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бутафория – бутафория Дефинициясы | +3 |
256. | буфф | буфф | буффбуффСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Буфф (итал. buffo – «сайқымазақтық», «комедиядық») – буффонада әдістерін қолданатын күлкілі, қалжың негізінде құрылған комедиялық пьеса. Ауыспалы мағынасында дөрекі, орынсыз қалжыңдайтын әлдекім.2. Әзербайжан: bouffe 3. Қырғыз: буфф 4. Өзбек: bouffe 5. Түрік: bouffe6. Ағылшын: bouffe 7. Испан: bouffe8. Неміс: Bouffe 9. Француз: chamois 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. буфф – буфф Дефинициясы | +4 |
257. | буффонада | буффонада, әзiл-оспақ | буффонадабуффонада, әзiл-оспақСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Буффонада (итал. buffonata – «сайқымазақтық») – 1) халықтық, алаң театры әдістері негізінде құралған комедиялық көрініс. 2) комедиялық көріністің әдеби негізі. 3) алаң театрына тән, актерлік ойынның шартты, комедиялық мәнері.2. Әзербайжан: hoqqabazlıq 3. Қырғыз: буффонада 4. Өзбек: masxarabozlik 5. Түрік: soytarılık6. Ағылшын: buffoonery 7. Испан: bufonada8. Неміс: Clownerie 9. Француз: bouffonnerie 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. буффонада –буффонада Дефинициясы | +4 |
258. | бхана | бхана | бханабханаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бхана (санскр. भाण) – көрініс барысында айқындалу, пайда болу құбылысы.2. Әзербайжан: bhana 3. Қырғыз: бхана 4. Өзбек: bhana 5. Түрік: bhana6. Ағылшын: bhana 7. Испан: bhana8. Неміс: Bhana 9. Француз: bhana 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бхана –бхана Дефинициясы | +4 |
259. | бхаона | бхаона | бхаонабхаонаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бхаона (ассамша ভাওনা) – үнді театрланған көрінісінің бір түрі. 2. Әзербайжан: bhaona 3. Қырғыз: бхаона 4. Өзбек: bhaona 5. Түрік: bhaona6. Ағылшын: bhaona 7. Испан: bhaona8. Неміс: Bhaona 9. Француз: bhaona 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бхаона –бхаона Дефинициясы | +3 |
260. | бхаратнатьям | бхаратнатьям | бхаратнатьямбхаратнатьямСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бхарат натьям, Бхаратанатьям (каннадаша ಭರತನಾಟ್ಯ, бха – «бхава», сезім, эмоциялар; ра – «рага» – әуен, та – «талам» – ырғақ өнері, натьям – би) – Оңтүстік Үндістанның Тамилнад өлкесінде пайда болған театрланған бидің түрі. Үнді биінің классикалық стильдерінің бірі болып табылады. Басында киелі мағынаға ие болған, бұны Оңтүстік Үндістанның ғибадатханалары қабырғаларында бедерленген түрлі бхаратанатьям позалары дәлелдейді. 2. Әзербайжан: bharatanatyam 3. Қырғыз: бхаратнатьям 4. Өзбек: bharatanatyam 5. Түрік: bharatanatyam6. Ағылшын: bharatanatyam 7. Испан: bharatanatyam8. Неміс: Bharatanatyam 9. Француз: bharatanatyam 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бхаратнатьям – бхарат натьям Дефинициясы | +4 |
261. | бьиннале | бьиннале | бьинналебьинналеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бьиннале, биеннале (лат. bis «екі рет» + annuus «жыл») – екі жылда бір рет өтетін сурет көрмесі, фестиваль немесе шығармашылық байқау. Ішіндегі ең белгілісі – 1895 жылдан бері жұмыс істейтін Венециялық биеннале.2. Әзербайжан: biennale 3. Қырғыз: бьиннале 4. Өзбек: biennale 5. Түрік: bienal sergisi6. Ағылшын: biennale 7. Испан: biennale8. Неміс: Biennale 9. Француз: biennale 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бьиннале –бьиннале Дефинициясы | +4 |
262. | бэкграунд | бэкграунд | бэкграундбэкграундСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Бэкграунд (ағылш. background – «артқы жақ») – 1) ая, артқы план; кинотүсірілім барысындағы салынған немесе проекцияланған ая ретіндегі кескін; 2) музыкалық немесе шулы көркемдеу.2. Әзербайжан: arxa plan 3. Қырғыз: өбөлгө 4. Өзбек: fon 5. Түрік: arka fonu6. Ағылшын: background 7. Испан: fondo8. Неміс: Hintergrund 9. Француз: arrière-plan 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бэкграунд –бэкграунд Дефинициясы | +4 |
263. | бюгельгорн | бюгельгорн | бюгельгорнбюгельгорнСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бюгельгорн (нем. Bügelhornнемесе Büglehorn, Le bugle: Bügel – «доға», Horn – «мүйіз») – мыстанжасалатын үрмелі аспап. Бюгельгорнның түрлері көп. Ол мүйіз деп аталғанымен,көп жағдайда пішіні жағынан түтігі қысқа да кең болуымен ерекшелініп,кернейге ұқсайды. 2. Әзербайжан: byugelgorn3. Қырғыз: бюгельгорн 4. Өзбек: bygelhorn 5. Түрік: borazan6. Ағылшын: bugle 7. Испан: el fiscorno8. Неміс: Bügelhorn 9. Француз: byugelhorn 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. бюгельгорн –бюгельгорн Дефинициясы | +3 |
264. | ваганты | ваганттар | вагантываганттарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ваганттар (лат. clericivagantes), басқаша айтқанда голиардтар, ықтималды провансалдық gualiador –«әзілкеш», «мистификатор», немесе франц. gaillard – «кіші» (жас) –Ортағасырлық (XI-XIV ғғ.) батыс еуропалық ән шығаратын әрі оны, прозалықшығармаларды сирек шырқайтын «кезбе адамдардың» үйірі. 2. Әзербайжан: vaqantlar3. Қырғыз: ваганттар 4. Өзбек: vagantlar 5. Түрік: vagantlar6. Ағылшын: vagants 7. Испан: vagantes8. Неміс: Vaganten 9. Француз: vagants 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. ваганттар –ваганттар Дефинициясы | +4 |
265. | вакасюгата | вакасюгата | вакасюгатавакасюгатаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вакасюгата (жап. 若杉) – жапон халық театрының комедиялық кейіпкері; дәстүрлі Кабуки театрындағы жас жігіттерді ойнайтын актер.2. Әзербайжан: vakasyugata 3. Қырғыз: вакасюгата 4. Өзбек: vakasyugata 5. Түрік: vakasyugata6. Ағылшын: wakasugat 7. Испан: wakasugat8. Неміс: Wakasugat 9. Француз: wakasugat 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вакасюгата –вакасюгата Дефинициясы | +4 |
266. | вакасю-кабуки | вакасю-кабуки | вакасю-кабукивакасю-кабукиСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вакасю-кабуки (жап. ヴァサキュウ歌舞伎) – дәстүрлі жапон Кабуки театрының түрі. Вакасю-кабуки театрының жетекші актерлері әдетте сүйкімді жігіттер болатын. Вакасю-кабуки 1629 жылы кейін кең танымалдыққа ие болды, сол кезеңде әйелдерден ғана тұратын онна-кабуки топтарының көрініс қоюларына тыйым салынды. Вакасю-кабуки көріністері көбіне би-өлең сипатында болатын. 1652 ж. бастап вакасю-кабуки спектакльдеріне де тыйым салынды.2. Әзербайжан: vakasa-kabuki 3. Қырғыз: вакасю-кабуки 4. Өзбек: vakasa-kabuki 5. Түрік: vakasa-kabuki6. Ағылшын: wakasa-kabuki 7. Испан: wakasa-kabuki8. Неміс: Wakasa-Kabuki 9. Француз: wakasa-kabuki 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вакасю-кабуки– вакасю-кабуки Дефинициясы | +3 |
267. | вакасюоннагата | вакасюоннагата | вакасюоннагатавакасюоннагатаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вакасюоннагата (жап. 女形 немесе 女方, «жас келіншектердіойнайтын актерлер») – Кабуки театрының амплуасы; жас әйелдер менкеліншектердің рөлін ойнайтын ер ойыншылар және соған сәйкес ойын стилі. 2. Әзербайжан: vakasyu onnagata3. Қырғыз: вакасюоннагата 4. Өзбек: vakasyu onnagata 5. Түрік: vakasyu onnagata6. Ағылшын: wakasu onnagata 7. Испан: wakasu onnagata8. Неміс: Wakasu Onnagata 9. Француз: wakasu onnagata 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вакасюоннагата– вакасюоннагата Дефинициясы | +4 |
268. | ваки | ваки | вакивакиСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Ваки (жап. ワキ– куәгер) – дәстүрлі жапон Кабуки театрының амплуасының бірі; ситэ (қаһарман), ваки («куәгер», әдетте диуана) және ай-кёгэн («арағайын», әдетте жергілікті бір кейіпкер).2. Әзербайжан: vaki 3. Қырғыз: ваки 4. Өзбек: vaki 5. Түрік: vaki6. Ағылшын: waki 7. Испан: waki8. Неміс: Waki 9. Француз: waki 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. ваки -ваки Дефинициясы | +4 |
269. | вакханалия | вакханалия | вакханалиявакханалияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вакханалия (лат.bacchanalia) – 1) Вакха-Дионистің құрметіне ежелгі грекиялықтардағы жәнеежелгі римдіктердегі мейрам; 2) жабайылық, оргия. 2. Әзербайжан: bacchanalia3. Қырғыз: вакханалия 4. Өзбек: bacchanalia 5. Түрік: içki alemi6. Ағылшын: bacchanalia 7. Испан: bacanalia8. Неміс: Bacchanalia 9. Француз: bacchanales 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вакханалия –вакханалия Дефинициясы | +4 |
270. | валиха | валиха | валихавалихаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вали (малаг. valiha,vali деп айтылады) – мадагаскарлық ішекті шертпе аспап. Классикалық түріндеіші қуыс бамбук діңгегінің цилиндр тәріздес кесіндісі кейпінде. 2. Әзербайжан: valiha3. Қырғыз: валиха 4. Өзбек: valiha 5. Түрік: valiha6. Ағылшын: valiha 7. Испан: valiha8. Неміс: Valiha 9. Француз: valiha 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. валиха – валиха Дефинициясы | +4 |
271. | валторна | валторна | валторнавалторнаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Валторна (нем. Waldhorn – орман мүйізі) – мыстан сақина түрінде иілген түтіктен жасалған музыкалық үрмелі аспап; аңшының кернейі.2. Әзербайжан: valtorn 3. Қырғыз: валторна 4. Өзбек: fransuz shox 5. Түрік: fransiz boynuzu6. Ағылшын: french horn 7. Испан: cuerno francés8. Неміс: Waldhorn 9. Француз: cor français 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. валторна –валторна Дефинициясы | +4 |
272. | вальс | вальс | вальсвальсСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вальс (франц. valse, немісшеден – Walzer) – баяу (ескі) және тез (веналық) би үшін жазылған би мен музыка түрі.2. Әзербайжан: vals 3. Қырғыз: вальс 4. Өзбек: vals 5. Түрік: vals6. Ағылшын: valse 7. Испан: vals8. Неміс: Walzer 9. Француз: valse 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вальс – вальс Дефинициясы | +4 |
273. | вамби | вамби | вамбивамбиСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вамби (убо, киссумбо) – ішекті шертпелі аспап, Судан мен Шығыс Африканың тропикалық елдерінде таралған. 2. Әзербайжан: vambi 3. Қырғыз: вамби 4. Өзбек: vambi 5. Түрік: vambi6. Ағылшын: vambi 7. Испан: vambi8. Неміс: Vambi 9. Француз: vambi 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вамби – вамби Дефинициясы | +4 |
274. | варган | варган | варганварганСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Варган (лат. organum,грек. organon – «қару», «музыкалық аспап») – өздігінен дыбысталатын музыкалықаспап – тағашық немесе тілшесі бекітілген пластина. Түркі халықтарындағышаңқобыз. 2. Әзербайжан: vargan3. Қырғыз: комуз 4. Өзбек: vargan 5. Түрік: ağız tamburası6. Ағылшын: vargan 7. Испан: vargan8. Неміс: Vargan 9. Француз: vargan 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. варган – варган Дефинициясы | +4 |
275. | вардзак | вардзак | вардзаквардзакСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вардзак – эллиндік және ортағасырлық армян театрындағы актриса-пантомима, биші, музыкант.2. Әзербайжан: vardzak 3. Қырғыз: вардзак 4. Өзбек: vardzak 5. Түрік: vardzak6. Ағылшын: wardsack 7. Испан: vardzak8. Неміс: Vardzak 9. Француз: wardsack 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вардзак –вардзак Дефинициясы | +4 |
276. | варьете | варьете | варьетеварьетеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Варьете (франц. variété – «алуандық») – 1. Музыка, би, оперетта мен т.с.с. біріктірген эстрадалық өнер жанры. 2. Сол жанрда өнер көрсететін топ. 2. Әзербайжан: estrada tamaşası 3. Қырғыз: варьете 4. Өзбек: estradako'rsatish 5. Түрік: varyete6. Ағылшын: variety show 7. Испан: espectáculo de variedades8. Неміс: Varieté 9. Француз: variété 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. варьете –варьете Дефинициясы | +4 |
277. | ваянг | ваянг | ваянгваянгСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Ваянг – индонезиялық көлеңке театры. Термин театрдың өзіне және пайдаланылатын қуыршақтарына да қатысты қолданылады.2. Әзербайжан: vayang 3. Қырғыз: ваянг 4. Өзбек: vayang 5. Түрік: vayang6. Ағылшын: vayang 7. Испан: vayang8. Неміс: Vayang 9. Француз: vayang 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. ваянг –ваянг Дефинициясы | +4 |
278. | ведута | ведута | ведутаведутаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Ведута (итал. veduta) –XVIII-XIX ғғ. өнеріндегі қала пейзажы (әдетте топографиялық тұрғыдан дәл).2. Әзербайжан: veduta 3. Қырғыз: ведута 4. Өзбек: veduta 5. Түрік: veduta6. Ағылшын: veduta 7. Испан: veduta8. Неміс: Veduta 9. Француз: veduta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. ведута – ведута Дефинициясы | +3 |
279. | ведхинатакам | ведхинатакам | ведхинатакамведхинатакамСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Ведхинатакам – үнді кезбе актерлерінің құрған Андхра (Оңтүстік Үндістан) үнді театрының түрі.2. Әзербайжан: vedhinatakam 3. Қырғыз: ведхинатакам 4. Өзбек: vedhinatakam 5. Түрік: vedhinatakam6. Ағылшын: vedhinatakam 7. Испан: vedhinatakam8. Неміс: Vedhinatakam 9. Француз: vedhinatakam 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. ведхинатакам– ведхинатакам Дефинициясы | +4 |
280. | вензель | вензель, өрімәріп | вензельвензель, өрімәріпСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вензель (поляк. wezel) – өзара өріле жазылған тұлға атының бас әріптері.2. Әзербайжан: monogram 3. Қырғыз: вензель 4. Өзбек: monogram 5. Түрік: monogram6. Ағылшын: monogram 7. Испан: monograma8. Неміс: Monogramm 9. Француз: monogramme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вензель –вензель Дефинициясы | +4 |
281. | вербатим | вербатим | вербатимвербатимСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вербатим (лат. verbatim – «тікелей») – тар ортамда кеңінен танымал, XX-XXI ғасырлардың тоғысында өзінше танымалдыққа ие болған театралды көріністің түрі. 2. Әзербайжан: verbatim 3. Қырғыз: вербатим 4. Өзбек: verbatim 5. Түрік: verbatim6. Ағылшын: verbatim 7. Испан: verbatim8. Неміс: Verbatim 9. Француз: verbatim 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вербатим –вербатим Дефинициясы | +4 |
282. | вербункош | вербункош | вербункошвербункошСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вербункош (венгр. verbunkos, нем. Werbung) – 1) XVIII ғ. 2-ші жартысынан бастап рекруттерді үгіттеу кезіндегі венгр биі. Чардаштың арғы тегі. 2) XVIII ғ. соңы мен ХІХ ғ. эмоционалды мелодика мен алуандылығымен ерекшелінетін венгр инструменталды музыкасының стилі.2. Әзербайжан: verbunkos 3. Қырғыз: вербункош 4. Өзбек: verbunkos 5. Түрік: verbunkos6. Ағылшын: verbunkos 7. Испан: verbunkos8. Неміс: Werbung 9. Француз: verbunkos 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вербункош – вербункош Дефинициясы | +4 |
283. | вёрджинел | вёрджинел | вёрджинелвёрджинелСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вёрджинел, вирджинал (ағылш. virginal, «virgin» – «қыз», «келіншек») – үстел тәріздес кішігірім пернелі ішекті музыкалық аспап, мюзелармен салыстырғанда орталықтан солға қарай ойысқан ішектердің бір топтамасы мен мануалы (пернетақтасы) бар клавесиннің бір түрі. 2. Әзербайжан: virginal 3. Қырғыз: вёрджинел 4. Өзбек: virginal 5. Түрік: virginals6. Ағылшын: virginal 7. Испан: virginal8. Неміс: Virginals 9. Француз: 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вёрджинел – вёрджинел Дефинициясы | +4 |
284. | веризм | веризм | веризмверизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Веризм (итал. il verismo, vero – «шынайы», «шын») – ХІХ ғ. соңындағы итальян әдебиеті, музыкасы мен, бейнелеу өнеріндегі реалистік бағыт. 2. Әзербайжан: vericilik 3. Қырғыз: веризм 4. Өзбек: verizm 5. Түрік: verism6. Ағылшын: verism 7. Испан: verismo8. Неміс: Verismus 9. Француз: vérisme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. веризм –веризм Дефинициясы | +4 |
285. | веркбунд | веркбунд | веркбундверкбундСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Веркбунд (нем. Werkbund – «өндірістік одақ») – сәулетші, сәндеу өнерінің шебері және өндірісшілердің одағы. 2. Әзербайжан: verkbund 3. Қырғыз: веркбунд 4. Өзбек: verkbund 5. Түрік: verkbund6. Ағылшын: werkbund 7. Испан: werkbund8. Неміс: Werkbund 9. Француз: werkbund 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. веркбунд –веркбунд Дефинициясы | +4 |
286. | вернисаж | вернисаж | вернисажвернисажСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вернисаж (франц. Vernissage) – 1. Енді ешқандай түзетулер енгізілмейтін майлы бояумен салынған суреттің лакпен сырлануы. 2. Арнайы шақырылған суретшілер, мәдениет және өнер қайраткерлерінің және т.с.с. қатысуымен көркем өнер көрмесінің салтанатты ашылуы. 2. Әзербайжан: vernisaj 3. Қырғыз: вернисаж 4. Өзбек: vernisaj 5. Түрік: vernisaj6. Ағылшын: vernissage 7. Испан: vernissage8. Неміс: Vernissage 9. Француз: vernissage 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вернисаж – вернисаж Дефинициясы | +4 |
287. | вертеп | вертеп | вертепвертепСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вертеп – Інжіл мен комедиялық тақырыптардағы көше қойылымдары үшін қуыршақтары бар әрі екі қабатты жәшік түріндегі славян халықтарының қуыршақ театры. 2. Әзербайжан: vertep 3. Қырғыз: вертеп 4. Өзбек: vertep 5. Түрік: vertep6. Ағылшын: sink of iniquity 7. Испан: belén8. Неміс: GeburtChristi-Szene 9. Француз: l'antre 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вертеп –вертеп Дефинициясы | +4 |
288. | вестерн | вестерн | вестернвестернСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вестерн (ағыл. west – «батыстық») – оқиғасы АҚШ-тың Қиыр Батысында (әдетте ХІХ ғ. соңында) орын алатын шытырман роман, фильм, теле немесе радиоқойылым. 2. Әзербайжан: qərbi 3. Қырғыз: батыштык 4. Өзбек: g'arbiy 5. Түрік: batılı6. Ағылшын: western 7. Испан: occidental8. Неміс: Western 9. Француз: western 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вестерн – вестерн Дефинициясы | +4 |
289. | вестибул | вестибул | вестибулвестибулСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вестибул (лат. vestibulum) – кіреберіс алдындағы шағын бөлмешік.2. Әзербайжан: vestibule 3. Қырғыз: вестибул 4. Өзбек: vestibule 5. Түрік: vestibül6. Ағылшын: vestibule 7. Испан: vestíbulo8. Неміс: Vorraum 9. Француз: vestibule 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вестибул –вестибул Дефинициясы | +4 |
290. | виваче | виваче | вивачевивачеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виваче (итал. vivace – «жанды») – аллегродан әлдеқайда тез, престодан әлдеқайда баяу, жанды, шапшаң темп.2. Әзербайжан: vivaçe 3. Қырғыз: виваче 4. Өзбек: vivache 5. Түрік: vivaçe6. Ағылшын: vivache 7. Испан: vivache8. Неміс: Vivache 9. Француз: vivache 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виваче –виваче Дефинициясы | +4 |
291. | виво | виво | вивовивоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виво (итал. vivо – «жанды») – виваче сияқты аллегродан әлдеқайда тез, престодан әлдеқайда баяу, жанды, шапшаң темп.2. Әзербайжан: vivо 3. Қырғыз: виво 4. Өзбек: vivо 5. Түрік: vivо6. Ағылшын: vivо 7. Испан: vivо8. Неміс: Vivо 9. Француз: vivо 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виво – виво Дефинициясы | +4 |
292. | видео-арт | бейне-арт | видео-артбейне-артСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Видео-арт (ағылш. video art) – ХХ ғ. соңғы ширегінде видеотехниканың мүмкіндіктерін қолданатын бейнелеу өнеріндегі бағыт. 2. Әзербайжан: video sənəti 3. Қырғыз: видео-арт 4. Өзбек: video san'at 5. Түрік: video sanatı6. Ағылшын: video art 7. Испан: video arte8. Неміс: Videokunst 9. Француз: art vidéo 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. видео-арт –бейне-арт Дефинициясы | +4 |
293. | видушака | видушака | видушакавидушакаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Видушака (санскр. vidûshaka – «бүлдіретін») – пьеса қаһармандарына үстіртін сөйлеп, мысқыл қалжың айтатын үнді драмасындағы комедиялық тұлға.2. Әзербайжан: vidûşaka 3. Қырғыз: видушака 4. Өзбек: vidushaka 5. Түрік: vidûşaka6. Ағылшын: vidushaka 7. Испан: vidushaka8. Неміс: Vidushaka 9. Француз: vidushaka 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. видушака –видушака Дефинициясы | +4 |
294. | виланелла | виланелла | виланеллавиланеллаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вилланель (франц. Villanelle) – Франция мен Италияда дамыған ғашықтық сипаттағы ауыл әні.2. Әзербайжан: vilanella 3. Қырғыз: виланелла 4. Өзбек: vilanella 5. Түрік: vilanella6. Ағылшын: vilanella 7. Испан: vilanella8. Неміс: Vilanella 9. Француз: vilanelle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виланелла – виланелла Дефинициясы | +3 |
295. | вилотта | вилотта | вилоттавилоттаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вилотта (исп. villa – «ауыл») – ауылдық испандықтардың ән жанры.2. Әзербайжан: vilotta 3. Қырғыз: вилотта 4. Өзбек: vilotta 5. Түрік: vilotta6. Ағылшын: vilotta 7. Испан: vilotta8. Неміс: Vilotta 9. Француз: vilotta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вилотта –вилотта Дефинициясы | +4 |
296. | вильянсико | вильянсико | вильянсиковильянсикоСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вильянсико (исп. villancico, villa – «ауыл») – XV ғ. басында қалыптасқан испандықтардың ән жанры.2. Әзербайжан: vilyansico 3. Қырғыз: вильянсико 4. Өзбек: vilyansico 5. Түрік: vilyansiko6. Ағылшын: vilyansico 7. Испан: vilyansico8. Неміс: Vilyansico 9. Француз: vilyansico 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вильянсико –вильянсико Дефинициясы | +4 |
297. | виола | виола | виолавиолаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виола (прованс., итал., исп. viola, франц. viole, ортағас. лат. vitula, лат. vitulari – «бұзау сияқты секіру», «көңіл көтеру») – ысқыштың көмегімен ойналған ішекті музыкалық аспаптардың жинақы атауы; қазіргі кезде скрипкаға ұқсас альт аспабын білдіреді.2. Әзербайжан: viola 3. Қырғыз: виола 4. Өзбек: viola 5. Түрік: viola6. Ағылшын: viola 7. Испан: viola8. Неміс: Viola 9. Француз: viole 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виола – виола Дефинициясы | +3 |
298. | виола-бастарда | виола-бастарда | виола-бастардавиола-бастардаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виола-бастарда (итал. viola bastarda, ағыл. lyra viol) – XVI-XVIІI ғғ. таралған виола тобындағы ысқышты музыкалық аспап.2. Әзербайжан: viola bastarda 3. Қырғыз: виола-бастарда 4. Өзбек: viola bastarda 5. Түрік: viola bastarda6. Ағылшын: lyra viol 7. Испан: viola bastarda8. Неміс: Viola-Bastard 9. Француз: bâtard d'alto 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виола-бастарда– виола-бастарда Дефинициясы | +4 |
299. | виолетта | виолетта | виолеттавиолеттаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виолетта (итал. violetta – «кіші виола») – XVI-XVII ғғ. таралған, 34 ішекті кішігірім виоланың бір түрінің атауы.2. Әзербайжан: violetta 3. Қырғыз: виолетта 4. Өзбек: violetta 5. Түрік: violetta6. Ағылшын: violetta 7. Испан: violetta8. Неміс: Violetta 9. Француз: violetta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виолетта– виолетта Дефинициясы | +4 |
300. | виолончелист | виолончельші | виолончелиствиолончельшіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виолончельші (итал. violoncello, viola – «виола») – виолончельдің сүймелдеуіндегі музыка орындаушысы.2. Әзербайжан: violonçelçalan 3. Қырғыз: виолончельчы 4. Өзбек: violonchelchi 5. Түрік: viyolonsel çalan müzisyen6. Ағылшын: cellist 7. Испан: violonchelista8. Неміс: Cellist 9. Француз: violoncelliste 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: виолончель– виолончель 12. виолончелист– виолончельші Дефинициясы | +4 |
301. | виолончель | виолончель | виолончельвиолончельСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виолончель (итал. violoncello, viola – «виола») – скрипка мен контрабаспен салыстырғанда орташа музыкалық аспап.2. Әзербайжан: violonçel 3. Қырғыз: виолончель 4. Өзбек: violonchel 5. Түрік: viyolonsel6. Ағылшын: cello 7. Испан: chelo8. Неміс: Cello 9. Француз: violoncelle 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: виолончель – виолончель 12. виолончель – виолончель Дефинициясы | +4 |
302. | виолы | виолалар | виолывиолаларСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виолалар (итал. viola) – ХV-XVIII ғғ. Батыс Еуропада таралған ішекті ысқышты музыкалық аспаптардың түр алуандығы. 2. Әзербайжан: violalar 3. Қырғыз: виолалар 4. Өзбек: viyolalar 5. Түрік: viyolalar6. Ағылшын: viols 7. Испан: violes8. Неміс: Viols 9. Француз: violes 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виолы – виолалар Дефинициясы | +2 |
303. | виольд'амур | виольд'амур | виольд'амурвиольд'амурСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виоль д'амур (франц. viole d amour) – резонансты ішектері бар виоланың бір түрі.2. Әзербайжан: viol d amore 3. Қырғыз: виольд'амур 4. Өзбек: viol d amore 5. Түрік: viol d amore6. Ағылшын: viol d amore7. Испан: viol d amore8. Неміс: Viol d'amore 9. Француз: viole d amour 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виоль д'амур - виольд'амур Дефинициясы | +4 |
304. | вис | вис | висвисСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вис (лат. vice – «кемшілік») – адам кемшіліктері мен нәпсісін бейнелейтін көрініс. 2. Әзербайжан: vis 3. Қырғыз: вис 4. Өзбек: vis 5. Түрік: vis6. Ағылшын: vice 7. Испан: vice8. Неміс: Vice 9. Француз: vice 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вис – вис Дефинициясы | +4 |
305. | витхи | витхи | витхивитхиСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Витхи – үнді классикалық драматургиясындағы пьеса түрі.2. Әзербайжан: vithi 3. Қырғыз: витхи 4. Өзбек: vithi 5. Түрік: vithi6. Ағылшын: vithi 7. Испан: vithi8. Неміс: Vithi 9. Француз: vithi 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. витхи –витхи Дефинициясы | +4 |
306. | виуэла | виуэла | виуэлавиуэлаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Виуэла (испан. vihuela) – лютня тәріздес ішекті, бастысы шертпелі музыкалық аспап.2. Әзербайжан: vihuela 3. Қырғыз: виуэла 4. Өзбек: vihuela 5. Түрік: vihuela6. Ағылшын: vihuela 7. Испан: vihuela8. Неміс: Vihuela 9. Француз: vihuela 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. виуэла –виуэла Дефинициясы | +4 |
307. | вишакхадатта | вишакхадатта | вишакхадаттавишакхадаттаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вишакхадатта (хинди विशाखदत्त; VII ғ, V-VI ғғ.?) – ежелгі үнді санскрит ақыны мен драматургі.2. Әзербайжан: visakhadatta 3. Қырғыз: вишакхадатта 4. Өзбек: visakhadatta 5. Түрік: visakhadatta6. Ағылшын: visakhadatta 7. Испан: visakhadatta8. Неміс: Visakhadatta 9. Француз: visakhadatta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вишакхадатта– вишакхадатта Дефинициясы | +4 |
308. | водевилист | водевильші,сықанәнші | водевилистводевильші,сықанәншіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Водевильші (франц. vaudeville) – көңілді мазмұндағы әрі әнді театралды пьеса орындаушысы.2. Әзербайжан: vodvil yazıçı 3. Қырғыз: водевильчы 4. Өзбек: vodevil yozuvchi 5. Түрік: vodvil yazarı6. Ағылшын: vaudevillewriter 7. Испан: escritor de vodevil8. Неміс: vodevilSchriftsteller 9. Француз: vaudevilliste 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: водевиль– водевиль 12. водевилист – водевильші Дефинициясы | +4 |
309. | вокализ | вокализ | вокализвокализСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы1. Вокализ (франц. vocalise, лат. vocalis – «дауысты дыбыс») – 1) дауысты дыбыспен орындалатын вокалды техниканы дамытуға бағытталған жаттығу. 2) Инструменталды сүйемелдеумен сөзсіз дауыспен орындалатын концертті шығарма.2. Әзербайжан: vokaliz 3. Қырғыз: вокализ 4. Өзбек: vokaliz 5. Түрік: vocalise6. Ағылшын: vocalise 7. Испан: vocalise8. Неміс: Vocalise 9. Француз: vocalise 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вокализ– вокализ 12. вокализ –вокализ Дефинициясы | +4 |
310. | вокалист | вокалшы | вокалиствокалшыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вокалшы (лат. Vocalisme)– вокалды техниканы меңгерген әнші; кәсіби әнші. Ән өнеріне үйрететінмұғалім. 2. Әзербайжан: vokalist3. Қырғыз: ырчы 4. Өзбек: vokalchi 5. Түрік: şarkıcı6. Ағылшын: vocalist 7. Испан: vocalista8. Неміс: Sänger 9. Француз: chanteur 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: вокалист– вокалшы 12. вокалист – вокалшы Дефинициясы | +2 |
311. | вольта | вольта | вольтавольтаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вольта – Қайта өрлеу(Ренессанс) кезеңінде пайда болған жұппен орындалатын би түрі. 2. Әзербайжан: volta3. Қырғыз: вольта 4. Өзбек: volta 5. Түрік: volta6. Ағылшын: volta 7. Испан: volta8. Неміс: Volta 9. Француз: volta 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вольта –вольта Дефинициясы | +4 |
312. | вольтиж | вольтиж | вольтижвольтижСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вольтиж (франц.Voltige) – вольтижді акробатика, динамикалық (темптік) акробатиканың түрі:шеңбер бойымен шауып келе жатқан ат үстінде шабарманның тұтқаларды ұстайотырып жасайтын ат циркінің нөмірі. 2. Әзербайжан: voltij3. Қырғыз: вольтиж 4. Өзбек: voltij 5. Түрік: voltij6. Ағылшын: voltige 7. Испан: voltige8. Неміс: Voltige 9. Француз: Voltige 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вольтиж –вольтиж Дефинициясы | +4 |
313. | вольтфас | вольтфас | вольтфасвольтфасСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вольтфас (франц.volteface – «бет бұру») – биде аяқ астынан кері айналып бет бұру. 2. Әзербайжан: voltfas3. Қырғыз: вольтфас 4. Өзбек: voltfas 5. Түрік: voltfas6. Ағылшын: voltface 7. Испан: volteface8. Неміс: Volteface 9. Француз: volteface 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вольтфас –вольтфас Дефинициясы | +4 |
314. | вопленица | жоқтауайтушы әйел | вопленицажоқтауайтушы әйелСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жоқтау айтушы әйел – ескіғұрыптарда (өлікте, үйленуде және т.б.) жылау, жоқтау мен боздау үшіншақырылатын әйел; жылаушы. 2. Әзербайжан: qışqırıqçı3. Қырғыз: жоктаучы 4. Өзбек: qichqiriqchi 5. Түрік: ağlayıcı6. Ағылшын: screamer 7. Испан: gritarista8. Неміс: Schreiener 9. Француз: crier 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вопленица –жоқтау айтушы әйел Дефинициясы | +4 |
315. | вортицизм | вортицизм | вортицизмвортицизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вортицизм (ағылш.Vorticism) – футуризмға жақын ХХ ғасырдың басындағы Англиядағы бейнелеуөнерінің ағымы. 2. Әзербайжан: vortizm3. Қырғыз: вортицизм 4. Өзбек: vortizm 5. Түрік: vortisizm6. Ағылшын: vorticism 7. Испан: vorticismo8. Неміс: Vortizismus 9. Француз: vorticisme 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вортицизм –вортицизм Дефинициясы | +4 |
316. | вохберггутюн | вохберггутюн | вохберггутюнвохберггутюнСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вохберггутюн (зар илеу) –ежелгі армян театрының термині. Трагедия мағынасын білдіреді. Трагедияжазатын драматург та, трагик-актер де «вохбергак» деп аталады. 2. Әзербайжан: vohberggutyun3. Қырғыз: вохберггутюн 4. Өзбек: vohberggutyun 5. Түрік: vohberggutyun6. Ағылшын: vohberggutyun 7. Испан: vohberggutyun8. Неміс: Vohberggutyun 9. Француз: vohberggutyun 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вохберггутюн– вохберггутюн Дефинициясы | +4 |
317. | вэньжэньхуа | вэньжэньхуа | вэньжэньхуавэньжэньхуаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вэньжэньхуа – қытайдыңэстетикалық бейнелеу өнерінің түрі. 2. Әзербайжан: venjenhua3. Қырғыз: вэньжэньхуа 4. Өзбек: venjenhua 5. Түрік: venjenhua6. Ағылшын: wenzhenhua 7. Испан: wenzhenhua8. Неміс: Wenzhenhua 9. Француз: wenzhenhua 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. вэньжэньхуа– вэньжэньхуа Дефинициясы | +4 |
318. | инфографика | инфографика | инфографикаинфографикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Инфографика (инфо – лат. informatio –«хабарлау», «түсіндіру», «баяндау» + граф – грек. гр. γαια – «жазбаша», γω –«жазамын») – хабарды, ақпаратты, білімді графикалық тәсілдер арқылыұсыну. 2. Әзербайжан: infoqrafiya3. Қырғыз: инфографика 4. Өзбек: infografika 5. Түрік: infographics 6. Ағылшын: infographics 7. Испан: la infografía 8. Неміс: Infografik 9. Француз: infographie 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: инфографики –инфографикалар («Елішінде және халықаралық алаңдарда ЭКСПО-2017 шеңберіндегі іс-шараларды жарияету жөніндегі 2013 - 2017 жылдарға арналған бес жылдық медиа-жоспар мен Елішінде және халықаралық алаңдарда ЭКСПО-2017 шеңберіндегі іс-шараларды жарияету жөніндегі 2013 жылға арналған жедел медиа-жоспарды бекіту туралы» Қазақстан РеспубликасыПремьер-Министрінің 2013 жылғы 5 ақпандағы № 18-ө Өкімі) 12. Сөздіктердегі аудармасы: – 13. инфографика – инфографика Дефинициясы | +11 |
319. | вебинар | вебинар | вебинарвебинарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Вебинар (вебинар –ағылш. online «желіде», «байланыста») немесе веб-конференция (ағылш.«webinar») – веб-конференцияның бір түрі, Интернет арқылыонлайн-кездесулер өткізу немесе презентация жасау. 2. Әзербайжан: vebinar 3. Қырғыз: вебинар 4. Өзбек: webinar 5. Түрік: webinar 6. Ағылшын: webconferencing 7. Испан laconferencia en la Web 8. Неміс: Webconferencing 9. Француз: les conférences 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: вебинар – вебинар («Оқу-әдістемелік және ғылыми-әдістемелікжұмысты ұйымдастыру және жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы ҚазақстанРеспубликасы Білім және ғылым Министрінің 2007 жылғы 29 қарашадағы № 583бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016жылғы 18 қаңтардағы № 40 бұйрығы) 12.Сөздіктердегі аудармасы: вебинар– вебинар(информатика) 13. вебинар– вебинар Дефинициясы | +7 |
320. | прокрутка (слайда) | айналдыру | прокрутка (слайда)айналдыруСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Айналдыру (ағыл. скроллинг) –экранның немесе терезенің шектерінің ішіндегі құжат мәтінін көру үшін көрінісқұрылғысында тік немесе көлденең бағытта сурет қозғалысы. 2. Әзербайжан: gedin 3. Қырғыз: айнолдыруу 4. Өзбек: o'tish 5. Түрік: kaydırma 6. Ағылшын: scrolling 7. Испан: desplazamiento 8. Неміс: Scrollen 9. Француз: rouleau 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: монтаж системы обратной прокрутки наклонной камеры – қиғаш камераның кері айналдыру жүйесін монтаждау (Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы13 ақпандағы № 103 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде2018 жылғы 6 наурызда № 16517 болып тіркелді) 12. Сөздіктердегі аудармасы: прокрутка– айналдыру; бегунок прокрутки – айналдыру жүгіртпесі;горизонтальная прокрутка – көлденең айналдыру; ползунок прокрутки – айналдырусырғытпасы; режим прокрутки – айналдыру режімі (информатика);линейка прокрутки – айналдыру сызғышы (көлік) 13. Орыс тіліндегі «прокрутка»сөзінің заңнамадағы және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармасыннегізге ала отырып, қазақ тіліне «айналдыру» сөзімен аударудықолдаймыз. Дефинициясы | +3 |
321. | приставка | приставка | приставкаприставкаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Приставка (ағыл. attachment, adapter) – үстелге арналғанүш хром аяқтары бар тіркеме, абоненттік қосымша. 2. Әзербайжан: prefiks 3. Қырғыз: приставка 4. Өзбек: prefiks 5. Түрік: önek 6. Ағылшын: prefix 7. Испан: prefijo 8. Неміс: Vorsilbe 9. Француз: préfixe 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: приставки – приставкалар («Қазақстан Республикасы Үкіметінің2004 жылғы 27 қазандағы № 1100 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізутуралы» Қазақстан РеспубликасыҮкіметінің 2011 жылғы 3 маусымдағы № 622 Қаулысы); приставка – жалғама («Атаулы мемлекеттік әлеуметтік көмек алушылар болыптабылатын жеке тұлғаларды телевизиялық абоненттiк жалғамалармен қамтамасызету қағидаларын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2016 жылғы 8 қарашадағы № 677 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: приставкак фотокамере – фотокамераның приставкасы; фотоприставка –фототіркеме(электроника); приставка – тақап жалғама (көлік) 13. Орыс тіліндегі «приставка»сөзінің заңнамадағы және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармасыннегізге ала отырып, қазақ тіліне «приставка» сөзімен аударудықолдаймыз. Дефинициясы | -2 |
322. | композитная услуга | композиттік қызмет | композитная услугакомпозиттік қызметСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1.Композиттік қызмет (композит – лат. «componere»- «жинау», «құрастыру»; сервис – лат. service «қызмет») – «бір өтініш» қағидаты бойынша көрсетілетін қызмет. 2. Әзербайжан: kompozit xidmət 3. Қырғыз: композитордуккызматы 4. Өзбек: murakkab xizmat 5. Түрік: kompozit servis 6. Ағылшын: composite service 7. Испан: Serviciocompuesto 8. Неміс: CompositeService 9. Француз: composite deservice 10. Бекітілген нұсқасы: услуга –қызмет, қызмет көрсету 11. Заңнамадағы қолданысы: композитные услуги – композиттік қызметтер («Бір өтініш негізінде электрондықнысанда бірнеше мемлекеттік қызметті көрсету қағидаларын бекіту туралы»Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2013 жылғы 21маусымдағы № 472 бұйрығы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: коммунальная услуга– тұрмыстық қызмет;композитнаясигнализация – композитті сигналдау(электроника); материалыкомпозитные – композит материалдар(механика) 13. композитнаяуслуга – композиттік қызмет Дефинициясы | +5 |
323. | программное обеспечение | бағдарламалық жасақтама, бағдарлама қамтым,бағдарламалық қамту | программное обеспечениебағдарламалық жасақтама, бағдарлама қамтым,бағдарламалық қамтуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бағдарламалық жасақтама, бағдарламақамтым, бағдарламалық қамту (программа – грек.programma «хабарландыру») – деректерді өңдеуді немесеберуді қамтамасыз ететін, әртүрлі пайдаланушылардың бірнеше рет пайдалануынажәне қолдануына арналған бағдарламалар кешені. 2. Әзербайжан: proqram 3. Қырғыз: программалыккамсыздоо 4. Өзбек: dasturiyta'minot 5. Түрік: yazılım 6. Ағылшын: software 7. Испан: software 8. Неміс: Software 9. Француз: logiciel 10. Бекітілген нұсқасы: программноеобеспечение – бағдарламалық қамтым (2006 жылғы 26 қыркүйек) 11. Заңнамадағы қолданысы: перечень программныхобеспечений – бағдарламалық жасақтамалардың тізбесі («2010-2011 оқу жылынаарналған мемлекеттік білім беру тапсырысын бекіту туралы» Павлодар облыстықәкімдігінің 2010 жылғы 28 шілдедегі № 175/12 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: программноеобеспечение – программалық қамтым(информатика); заказное программное обеспечение – тапсырыстыбағдарламалық қамтама (электроника); программноеобеспечение рынка электроэнергии – электрэнергия нарығын бағдарламалық қамтамасызету(энергетика) 13.Орыс тіліне грек тілінен (programma) енген «программа» сөзі қазақ тіліне«бағдарлама», «программа» сөздерімен аударылады. «Программное обеспечение» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «бағдарлама қамтым» сөз тіркесібекітілген. Дефинициясы | +2 |
324. | код идентификации | сәйкестендіру коды; бірдейлендіру коды;идентификаттау коды | код идентификациисәйкестендіру коды; бірдейлендіру коды;идентификаттау кодыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Сәйкестендіру коды; бірдейлендірукоды; идентификаттау коды (ағыл. identification code) – қандай дабір халықаралық желіні анықтайтын елдің кодынан кейінгі код. 2. Әзербайжан: identifikasiyakodu 3. Қырғыз: идентификациянынкоду 4. Өзбек: identifikatsiyakodi 5. Түрік: kimlik kodu 6. Ағылшын: identificationcode 7. Испан: código deidentificación 8. Неміс: Identifizierungscode 9. Француз: coded'identification 10. Бекітілген нұсқасы: кодидентификации – бірдейлендіру коды (2004 жылғы 31 наурыз); идентификация– сәйкестендіру (2006 жылғы 23 желтоқсан); идентификация –идентификациялау, сәйкестендіру (2014 жылғы 11 желтоқсан); идентификация– сәйкестендіру; идентификаттау (2015 жылғы 6 қазан); идентификационныйкод – сәйкестендіру коды, идентификаттау коды (2015 жылғы 15 желтоқсан); номербизнес-идентификационный – бизнес-сәйкестендіру нөмірі (2016 жылғы 8желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: новая структура банковскогоидентификационного кода – сәйкестендіру кодының жаңа құрылымы («ҚазақстанРеспубликасының Ұлттық Банкі Басқармасының кейбір қаулыларына банк клиентініңбанк шоты нөмірінің және банктік сәйкестендіру кодының жаңа құрылымына көшумәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан РеспубликасыҰлттық Банкі Басқармасының 2009 жылғы 25 қыркүйектегі № 91 Қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: идентификация– айқындау, сәйкестендіру; идентификационные данные –сәйкестендірілген деректер; идентификация данных – деректерді (айқындау)ұқсастыру; линия идентификации – сәйкестендіру желісі(информатика); идентификация сигналов – сигналдарды сәйкестендіру(электроника); идентификация – бірегейлеу (физика,көлік); идентификация – теңестіру, бірдейлеу(механика) 13. Орыс тілінеағылшын тілінен (identification) енген «идентификация» сөзі қазақ тіліне«бірдейлендіру», «сәйкестендіру», «идентификациялау», «идентификаттау»,«айқындау», «ұқсастыру», «бірегейлеу»,«теңестіру» және «бірдейлеу» сөздерімен аударылған. Біздіңше, мұндайәркелкілік тудырмау үшін «идентификация» сөзінің терминдік баламасыретінде «идентификация» (зат есім) және «идентификаттау»сөздерін қолданған жөн. Сонда «код идентификации» сөз тіркесі «идентификаттаукоды» сөз тіркесімімен аударылады. Дефинициясы | +2 |
325. | беспроводной интернет | сымсызғаламтор | беспроводной интернетсымсызғаламторСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Сымсыз интернет (ағыл.wi-fi) – сымды байланысты талап етпейтін, ауқымды ақпараттық қызметтерге қолжеткізуге мүмкіндік беретін, электрондық поштаны қамтамасыз ететін ғаламикомпьютерлік желі. Ақпарат беру үшін радио толқындары, сондай-ақ инфрақызыл,оптикалық немесе лазерлік сәуле қолданылуы мүмкін. 2. Әзербайжан: simsiz internet 3. Қырғыз: зымсыз интернет 4. Өзбек: simsiz internet 5. Түрік: kablosuzinternet 6. Ағылшын: wirelessinternet 7. Испан: internetinalámbrico 8. Неміс: WirelessInternet 9. Француз: internet sansfil 10. Бекітілген нұсқасы: беспроводнаясвязь – сымсыз байланыс (2004 жылғы 31 наурыз); технологии беспроводные - сымсыз технологиялар (2016 жылғы28 маусым); интернет-банкинг –интернет-банкинг (2006жылғы 27 қазан); интернет – интернет(2014 жылғы 11 желтоқсан); интернет-ресурс– интернет-ресурс (2014 жылғы 11 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: беспроводной – сымсыз; интернет – интернет, ғаламтор 12. Сөздіктердегі аудармасы: беспроводнойинтернет – сымсыз интернет (информатика); интернет – ғаламтор (электроника) 13. Бекітілгентерминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалық терминологиялықсөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «беспроводнойинтернет»сөз тіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «сымсызинтернет»сөз тіркесін қолдану қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +2 |
326. | реконструкция | реконструкция | реконструкцияреконструкцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Реконструкция (ре – лат. «re» - «қайталау»,«қайта жаңарту» мәнін беретін приставка + конструкция – лат. «constructio» - «салу»,«құру») – белгілі бір нәрсені түбегейлі қайта жаңарту, жақсарту,жетілдіру мақсатында қайта құру. 2. Әзербайжан: yenidənqurma 3. Қырғыз: реконструкция 4. Өзбек: qayta qurish 5. Түрік: restorasyon 6. Ағылшын: reconstruction 7. Испан: reconstrucción 8. Неміс: Rekonstruktion 9. Француз: reconstruction 10. Бекітілген нұсқасы: реконструкция– реконструкция, қайта құру (1997); Международный банкреконструкции и развития – Халықаралықжаңғыру және даму банкі (2006жылғы 27 қазан); Европейский банкреконструкции и развития (ЕБРР) – Еуропалық қайта құру және даму банкі (ЕҚДБ)(2013) 11. Заңнамадағы қолданысы: реконструкция – реконструкциялау («Жалпыға ортақ пайдаланылатын халықаралық жәнереспубликалық маңызы бар автомобиль жолдарын салу мен реконструкциялаужөніндегі және облыстық және аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын салу,реконструкциялау, сондай-ақ күрделі және орташа жөндеу жөніндегі жобалардыңбасымдығы критерийлерін бекіту туралы» ҚазақстанРеспубликасы Үкіметінің 2013 жылғы 16 қыркүйектегі № 971 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: реконструкциястанции – стансаны қайта салу (көлік); реконструкция – қайта құру,қайта құрылмалау (механика); реконструкция – қайта құру, қайтақұралымдау (энергетика) 13. Орыстіліне латын тілінен (constructio) енген «реконструкция»сөзі қазақ тіліне мәнмәтінге байланысты «реконструкция», «реконструкциялау»сөздерімен және «қайта құру», «қайта салу», «қайта құрылмалау», «қайтақұралымдау» сөз тіркестерімен аударылады. Бекітілгентерминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалық терминологиялықсөздіктердегі аудармаларын сараптай келе, «реконструкция» сөзініңбаламасы ретінде қазақ тілінде «реконструкция» (затесім) және «реконструкциялау» сөздерін қолдану қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +3 |
327. | определение кадастровой (оценочной) стоимостиземельного участка | жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындау | определение кадастровой (оценочной) стоимостиземельного участкажер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құнын айқындауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жер учаскесінің кадастрлық (бағалау)құнын айқындау (кадастр – гр.«кatastichon» -«парақ», «реестр»; ағыл., фр. «cadastre») – азаматтарғажеке (қосалқы) үй шаруашылығын жүргізу, тұрғын үй құрылысы және қызметкөрсету, бағбандық және саяжай құрылысы үшін берілген (берілетін) жеручаскесінің бағалау құнын анықтау. 2. Әзербайжан: torpaq sahəsininkadastr (qiymətləndirmə) dəyərinin müəyyən edilməsi 3. Қырғыз: жер участогунункадастрдык (баалоо) наркын аныктоо 4. Өзбек: eruchastkasining kadastr (baholash) qiymatini aniqlash 5. Түрік: arazi Kadastro(tahmini) değerinin belirlenmesi 6. Ағылшын: determination ofcadastral (estimated) value of land 7. Испан: determinacióndel valor catastral (estimado) de la parcela de tierra 8. Неміс: Bestimmung desKataster (Schätzwert) des Grundstücks 9. Француз: détermination dela valeur cadastrale (estimée) du terrain 10. Бекітілген нұсқасы: кадастр –кадастр; определение – анықтама; анықтау; стоимость – құн; земельныйучасток – жер телімі; жер учаскесі 11. Заңнамадағы қолданысы: определение кадастровой(оценочной) стоимости земельного участка – жер учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын бекіту («Мемлекет жеке меншіккесататын нақты жер учаскелерінің кадастрлық (бағалау) құнын бекіту»мемлекеттік қызмет регламентін бекіту туралы» Қарағандыоблысы Саран қаласы әкімдігінің 2013 жылғы 24 қаңтардағы № 03/03 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: кадастр– кадастр; определение – анықтама; анықтау; стоимость – құн; земельныйучасток – жер телімі; жер учаскесі 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын сараптай келе, «определениекадастровой (оценочной) стоимости земельного участка» сөзтіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «жер учаскесінің кадастрлық(бағалау) құнын айқындау» сөз тіркесін қолдануқажет деп санаймыз. Дефинициясы | +3 |
328. | выемка документов | құжаттарды алу | выемка документовқұжаттарды алуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Құжаттарды алу (документ – лат. «documentum» - «дәлелдеме»,«негіз») – салық төлеушінің (салықагентінің) құжаттарын және (немесе) заттарын алып қою бойынша көшпелісалықтық тексеруді жүзеге асыратын салық органдары лауазымды адамдарыныңіс-әрекеті. 2. Әзербайжан: sənədləringötürülməsi 3. Қырғыз: документтердиалуу 4. Өзбек: hujjatlarniolish 5. Түрік: belge çentik 6. Ағылшын: seizure ofdocuments 7. Испан: extracción dedocumentos 8. Неміс: Ausschneiden vonDokumenten 9. Француз: saisie dedocuments 10. Бекітілген нұсқасы: выемка –алу(2008 жылғы 22 сәуір); документ – құжат 11. Заңнамадағы қолданысы: о порядке оформления иучета документов, подлежащих хранению в банках, и требованиях по организациихранения документов – сақталуға тиістіқұжаттарды ресімдеу және есепке алу тәртібі және құжаттардың сақталуынұйымдастыру жөніндегі талаптар туралы («Қазақстан Республикасының ҰлттықБанкі Басқармасының қаулысы 2002 жылғы 2 қыркүйек № 335. ҚазақстанРеспубликасы Әділет министрлігінде 2002 жылғы 24 қыркүйекте тіркелді. Тіркеу№ 1983) 12. Сөздіктердегі аудармасы: выемка– алу (заң); документ – құжат (іс жүргізу, заң) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «выемкадокументов»сөз тіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «құжаттардыалу»сөз тіркесін қолдану қажет деп санаймыз. Дефинициясы | +3 |
329. | не материальный | материалдық емес, бейматериал | не материальныйматериалдық емес, бейматериалСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Материалдық емес, бейматериал (лат. material– «зат»); бейматериалдықактивтер – айналымнан тыс активтер тобы. Олардыңматериалдық-заттық мазмұны жоқ‚ бірақ құны болады‚құжаттармен қуатталады‚ табыс әкеледі жәнетабыс алуға алғышарттар жасайды‚ ұзақмерзімді кезеңде (1 жылдан астам)пайдаланылады‚ иеліктен шығаруға жарамдыболады. 2. Әзербайжан: qeyri-maddi 3. Қырғыз: материалдык эмес 4. Өзбек: moddiy bo'lmagan 5. Түрік: maddi olmayan 6. Ағылшын: intangible 7. Испан: inmaterial 8. Неміс: immateriell 9. Француз: immatériel 10. Бекітілген нұсқасы: нематериальные активы –бейматериалдық активтер, бейматериалдық белсенді құндылықтар (2006 жылғы 27 қазан);нематериальные блага – материалдық емес игіліктер (2016 жылғы 7желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: нематериальныеактивы – материалдықемес активтер («Статистикалық жұмыстардың2005 жылға арналған жоспарын бекіту туралы» ҚазақстанРеспубликасы Үкіметінің 2005 жылғы 30 наурыздағы № 287 Қаулысы); бейматериал («Қазақстан Республикасының жалпымемлекеттiк және ведомстволық статистикалық есептiлiгi нысандарыныңтiзбелерiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2003 жылғы 28 ақпандағы № 217 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: нематериальныеактивы – материалдық емес активтер (информатика) 13. Орыс тіліне латын тілінен (material)енген «нематериальный» сөзіқазақ тіліне «бейматериалдық» және«материалдық емес» сөздерімен аударылады. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізгеала отырып, «нематериальный» сөзінің баламасы ретінде қазақ тілінде «материалдық емес» сөзін қолдану қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | 0 |
330. | техническое обследование | техникалық тексеру,техникалық зерттеу | техническое обследованиетехникалық тексеру,техникалық зерттеуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Техникалық тексеру, техникалықзерттеу (техника – грек. «technike» - «өнер»,«шеберлік») – ғимараттар мен құрылыстардың нақты пайдалану жай-күйін анықтау,құрылыс конструкциялары мен ішкі техникалық жабдықтардағы ақауларды анықтаумақсатында жүзеге асырылатын техникалық және ұйымдастыру іс-шаралары кешені. 2. Әзербайжан: texniki müayinə 3. Қырғыз: техникалыктекшерүү 4. Өзбек: texnikekspertiza 5. Түрік: teknik muayene 6. Ағылшын: technical survey 7. Испан: examen técnico 8. Неміс: technischeUntersuchung 9. Француз: enquêtetechnique 10. Бекітілген нұсқасы: пожарно-техническаяобследование – өрт қауіпсіздігін техникалық тексеру (1999 жылғы 9наурыз); обработка данных обследования – зерттеу деректерін өңдеу(2014 жылғы 11 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: техническое обследование– техникалықзерттеу («Жедел іздестіруіс-шараларын жүргізу үшін тауарларды арнайы техникалық құралдарға жатқызутұрғысынан техникалық зерттеу жүргізу» және «Тауарларды ақпараттыкриптографиялық қорғау құралдарына жатқызу тұрғысынан техникалық зерттеужүргізу» бойынша мемлекеттік қызмет көрсетулер регламенттерін бекіту туралы»Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының 2012 жылғы 13маусымдағы № 186 Бұйрығы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: обследованиедефекта – ақау тексеру (көлік); техническое – техникалық(механика, энергетика) 13. Орыс тіліндегі«техническое обследование» сөз тіркесі қазақ тіліне «техникалық тексеру» және«техникалық зерттеу» сөз тіркестерімен аударылып жүр. Мұндай әркелкіліктудырмау үшін аталған сөз тіркесінің баламасы ретінде «техникалық тексеру» сөз тіркесін қолдануды ұсынамыз. Дефинициясы | +3 |
331. | рекогносцировка территории | аумақты рекогносцирлеу, барлауды тексеру | рекогносцировка территорииаумақты рекогносцирлеу, барлауды тексеруСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аумақты рекогносцирлеу,барлауды тексеру (рекогнос – лат. «recognosco» - «тексеремін»;территория – лат. «territorium», «terra»- «жер») – кен орнындағы стационарлы экологиялық алаңның алдын алатаңдалған орнын нақтылау мақсатында аумақты алдын ала барлау. 2. Әзербайжан: ərazininrekonstruksiyası 3. Қырғыз: аймактынрекогносцировкасы 4. Өзбек: hududni qaytaishlash 5. Түрік: bölgerekognoscirovaniya 6. Ағылшын: reconnaissanceof the territory 7. Испан: reconocimientodel territorio 8. Неміс: ReconnaissanceGebiet 9. Француз: reconnaissancedu territoire 10. Бекітілген нұсқасы: изысканиярекогносцировочные – барлау ізденісі (2014жылғы 11 желтоқсан); админстративно-территориальное деление –әкімшілік-аумақтық бөлініс (2018 жылғы 27 маусым); прилегающаятерритория – іргелес аумақ (2018 жылғы 5 қазан); территориально-производственныекомплексы – территориялық-өндірістік комплекстер (1971-1981); территория– аумақ(2003жылғы 11 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: Для оперативного выезда к месту чрезвычайных ситуаций, рекогносцировки, передачи информации в режиме онлайн, сопровожденияколонн с тяжелой техникой, эвакуированными и ранеными – Төтенше жағдайлар орнына жедел шығу, барлау,онлайн режимінде ақпарат беру, ауыр техникасы, көшірілгендер мен жаралыларыбар колонналарды сүйемелдеу үшін (Қазақстан Республикасы Ішкі істерминистрінің 2015 жылғы 23 сәуірдегі № 389 бұйрығы); Рекогносцировочный объездтерритории – Аумақты алдын ала барлапшығу (ҚазақстанРеспубликасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2015 жылғы 27 наурыздағы № 265бұйрығы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: изысканиярекогносцировочные – барлау ізденісі (көлік); рекогносцировка дороги– жол рекогносцировкасы (көлік); рекогносцировка – рекогносцирлеу(география, геодезия); рекогносцировка карт – картаны рекогносцирлеу(геодезия); территория – территория, аумақ 13. «Рекогносцировка»сөзі орыс тіліне латынның «recognosco» - «тексеремін» сөзінен, ал«территория» сөзі латынның «territorium»,«terra» - «жер» сөзінен алынған. «Барлау» сөзі орыс тіліндегі«разведка» сөзіне балама болады. Сондықтан «рекогносцировка территории»сөз тіркесін қазақ тіліне «аумақты рекогносцирлеу» сөз тіркесіменаударуды ұсынамыз. Дефинициясы | +3 |
332. | утечка данных | деректердің тарап кетуі, деректердің жайылып кетуі,деректердің жария болуы | утечка данныхдеректердің тарап кетуі, деректердің жайылып кетуі,деректердің жария болуыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Деректердің тарап кетуі, деректердіңжайылып кетуі, деректердің жария болуы – техникалықарналар арқылы (қорғалатын) ақпараттың жылыстауы. 2. Әзербайжан: sızan məlumat 3. Қырғыз: маалыматтар агуу 4. Өзбек: ma'lumotlaroqimi 5. Түрік: veri sızıntısı 6. Ағылшын: data leakage 7. Испан: fuga de datos 8. Неміс: Datenverlust 9. Француз: fuite de données 10. Бекітілген нұсқасы: утечкамозгов – ақыл көшуі (2016 жылғы 28 маусым); данные –деректер 11. Заңнамадағы қолданысы: При нарушении секретности информации с грифом"КОНФИДЕНЦИАЛЬНО" или "СЕКРЕТНО", соответствующим органомбезопасности должно быть проведено расследование обстоятельств нарушения, сцелью определить, имела ли место утечка засекреченной информации – "ЖАСЫРЫН" немесе "ҚҰПИЯ" белгiсi барақпараттың құпиялылығын бұзған кезде, тиiстi қауiпсiздiк органы құпияланғанақпараттың жария болу мүмкiндiгiн анықтаумақсатында құпиялылықты бұзу жағдаяттарын тергеуді жүргiзуi тиiс («Қазақстан Республикасымен Солтүстік Атлант Шарты ұйымы арасындағы Қауіпсіздік туралы келісімдібекіту туралы» Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 26 қазандағы №86 Заңы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: утечка информации – ақпараттыңжылыстауы(информатика); утечка – жылыстау, сейілу, ағып кету (физика); утечкаинформации – ақпараттың жайылуы (көлік); утечка тока – токтықкемуі (көлік); утечка электрическая – электрлiк жылыстау(энергетика) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «утечкаданных»сөз тіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «деректердіңжария болуы»сөз тіркесін қолдану қажет деп ойлаймыз. Дефинициясы | +2 |
333. | проактивный формат | проактивті формат | проактивный форматпроактивті форматСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Проактивті формат (форма– лат. «formo» - «пішін беремін»; проактив – ағыл. «proactive» - «белсенді»)– белсенді түрде қызметтер алу. 2. Әзербайжан: proaktiv format 3. Қырғыз: активдүү формат 4. Өзбек: faol format 5. Түрік: proaktif biçim 6. Ағылшын: proactive format 7. Испан: formatoproactivo 8. Неміс: proaktivesFormat 9. Француз: proactif format 10. Бекітілген нұсқасы: широкоформатноекино – кең форматты кино (1971-1981); формат документа –құжат форматы (2016 жылғы 8 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: Формирование проактивных подходов кпривлечению и удержанию инвестиций – Инвестицияларды тартудың жәнеұстап қалудың алдын ала белсенді тәсілдерін қалыптастыру («Ұлттық инвестициялықстратегия» инвестицияларды тарту жөніндегі бағдарламаны бекіту және«Үкіметтік бағдарламалардың тізбесін бекіту және Қазақстан РеспубликасыYкiметiнiң кейбiр шешiмдерiнің күші жойылды деп тану туралы» ҚазақстанРеспубликасы Үкіметінің 2015 жылғы 30 желтоқсандағы № 1136 қаулысынатолықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2017 жылғы 22 тамыздағы № 498 қаулысы); проактивные действия – проактивтік әрекеттер («Құқықтық кадастрдықолдауға қойылатын талаптарды және құқықтық кадастрға қол жеткізу қағидаларынбекіту туралы» Қазақстан Республикасы Әділет министрінің 2018 жылғы11 қыркүйектегі № 1382 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділетминистрлігінде 2018 жылғы 12 қыркүйекте № 17360 болып тіркелді.) 12. Сөздіктердегі аудармасы: формат– пішім, қалып, формат (информатика) 13. проактивныйформат – проактивті формат Дефинициясы | +2 |
334. | натура | натура | натуранатураСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Натура (натура – лат.natura, фр. nature, лат. nasci – «туған», «шыққан») – адамның араласуынадейінгі органикалық және бейорганикалық әлемнің жиынтығы. 2. Әзербайжан: təbiət 3. Қырғыз: натура 4. Өзбек: tabiat 5. Түрік: tabiat 6. Ағылшын: nature 7. Испан: natura 8. Неміс: Nature 9. Француз: nature 10. Бекітілген нұсқасы: натуральноехозяйство – натуралды шаруашылық (2016 жылғы 8 желтоқсан); числонатуральное – натурал сан (2015 жылғы 6 қазан); каучукнатуральный – табиғи көксағыз (2006 жылғы 23 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: по натуре – натурасы бойынша («Астық қабылдау кәсіпорындары есептілігінің үлгілікнысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ауылшаруашылығы министрінің 2011 жылғы 27 қыркүйектегі № 06-1/545 Бұйрығы); натуральная единица - натуралды бірлік («Парниктік газдарды түгендеутуралы есептің нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Энергетикаминистрінің м.а. 2015 жылғы 28 шілдедегі № 502 бұйрығы); Об уплате роялти в натуральной форме – Роялтиді табиғи нысанда төлеу туралы (ҚазақстанРеспубликасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 7 сәуір № 468) 12. Сөздіктердегі аудармасы: натуральнаявеличина– натуралшама(информатика); модельнатуральная – нақты үлгi; объектнатурный – жаратынды нысан; эксперименты натурные – жаратынды эксперименттер(механика); испытаниянатурные– болмыстықсынақтар(энергетика) 13. Орыс тіліне «натура» сөзі латын тілінен (natura) енген. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізгеала отырып, «натура» сөзін қазақ тіліне мәнмәтінге орай «натура» және «табиғи»сөздерімен аудару қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +2 |
335. | здания и сооружения | ғимараттар мен құрылыстар; ғимараттар менқұрылысжайлар | здания и сооруженияғимараттар мен құрылыстар; ғимараттар менқұрылысжайларСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ғимараттар мен құрылыстар; ғимараттармен құрылысжайлар – ғимарат инженерлік-техникалық қамтамасыз етужелілерін және инженерлік-техникалық қамтамасыз ету жүйелерін (жабдықтарын)қамтиды. Сондай-ақ жерасты бөлігінде пайдаланылатын үй-жайлар ғимарат болуымүмкін. Жерүсті бөлігі жоқ құрылыс ғимарат болып табылмайды. 2. Әзербайжан: binalar vəqurğular 3. Қырғыз: имараттардыжана курулмаларды 4. Өзбек: bino vainshootlar 5. Түрік: binalar veyapılar 6. Ағылшын: buildings andfacilities 7. Испан: edificios einstalaciones 8. Неміс: Gebäude undStrukturen 9. Француз: bâtiments etinstallations 10. Бекітілген нұсқасы: здание –ғимарат; сооружение – ғимарат, құрылыс (1971-1981); сооружение– құрылысжай (2018 жылғы 5 қазан) 11. Заңнамадағы қолданысы: зданий и сооружений –ғимараттарменқұрылыстардың («Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс материалдарымен бұйымдарының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентінбекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2010 жылғы 17 қарашадағы № 1202 Қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: здание– ғимарат; сооружение – ғимарат, құрылыс (информатика); здание –ғимарат; сооружение – имарат (сәулет және құрылыс) 13.Орыс тіліндегі «здания и сооружения» сөз тіркесі қазақ тілінемәнмәтінге байланысты «ғимараттар мен құрылыстар» сөз тіркесімен аударылады. Бекітілген терминдер сөздігіне сүйене отырып, «здания и сооружения» сөз тіркесініңбаламасы ретінде «ғимараттар мен құрылысжайлар» сөз тіркесіменаударылғаны дұрыс деп есептейміз. Дефинициясы | +2 |
336. | содержание | ұстау,қызмет көрсету, ғимаратты күтіп ұстау, мазмұн,мөлшер, құрам | содержаниеұстау,қызмет көрсету, ғимаратты күтіп ұстау, мазмұн,мөлшер, құрамСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ұстау, қызмет көрсету, ғимаратты күтіпұстау, мазмұн, мөлшер, құрам (ағыл. «intension»- «мазмұн») – 1. Баяндаудың негізгі мәні, 2. Бөлімдердің тізбесі,тараулар; 2) Асырау, ұстау, бағу; 3) Жалақы, нәпақы. 2. Әзербайжан: məzmun 3. Қырғыз: ыраазы 4. Өзбек: tarkib 5. Түрік: içerik 6. Ағылшын: content 7. Испан: contenido 8. Неміс: Inhalt 9. Француз: contenu 10. Бекітілген нұсқасы: содержание– мазмұн; күтіп ұстау; құрамы; мөлшер 11. Заңнамадағы қолданысы: содержание –күтіп-ұстау («Тұрғын үй-жайды (пәтерді), тұрғын үйді (тұрғынғимаратты) күтіп-ұстау төлемінің мөлшерін белгілеу туралы» Алматықаласы әкімдігінің 2010 жылғы 10 қарашадағы № 4/842 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: содержание– мазмұн; күтіп ұстау; құрамы; мөлшер 13.Орыс тіліндегі «содержание» сөзі қазақтіліне мәнмәтінге байланысты «ұстау», «қызмет көрсету», «күтіп ұстау»,«мазмұн», «құрамы», «мөлшер» сөздерімен аударылады. Дефинициясы | +3 |
337. | полоса отвода | бөлу жолақтары (белдеулері);оқшауланған белдеу; бөлу белдеулері | полоса отводабөлу жолақтары (белдеулері);оқшауланған белдеу; бөлу белдеулеріСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бөлу жолақтары (белдеулері);оқшауланған белдеу; бөлу белдеулері – су бұру құрылғылары бар жертөсемі, орман қорғау екпелері, тұрақты қардан қорғау қоршаулары, байланысжелілері, энергиямен жабдықтау және басқа да темір жол құрылыстарыорналастырылатын жер учаскесі. 2. Әзербайжан: ayırma zolağı 3. Қырғыз: бөлүү тилкеси 4. Өзбек: chiziq chizig'i 5. Түрік: saptırma şeridi 6. Ағылшын: right of way 7. Испан: derecho de paso 8. Неміс: Streifen desRückzugs 9. Француз: emprise 10. Бекітілген нұсқасы: отводземли – жер кесіп беру (1971-1981); горный отвод –тау-кендік бөліс (2016 жылғы 9 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: полоса отвода – бөлубелдеулері («Су қорғау аймақтарын, белдеулерінжәне оларды шаруашылықта пайдалану режимін белгілеу туралы» Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2015 жылғы 21 сәуірдегі № 101қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: отводнойканал – бұрма канал (география); отвод земельный горный – кеніш жертелімі (геология); водоотводящая труба – су бұру құбыры (сушаруашылығы); полоса – жолақ 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын сараптай келе, «полосаотвода»сөз тіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «бөлужолақтары»сөз тіркесін қолдану қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +3 |
338. | подзона | шағын аймақ;кіші аймақ; зонашық; белдемше; қосымша аймақ | подзонашағын аймақ;кіші аймақ; зонашық; белдемше; қосымша аймақСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Шағын аймақ; кіші аймақ; аймақша;зонашық; белдемше; қосымша аймақ – ірі аймақ құрамындағы шағынаумақ. 2. Әзербайжан: şəhərim 3. Қырғыз: ыраакы чыгыш 4. Өзбек: kichik hudud 5. Түрік: alt bölge 6. Ағылшын: subzone 7. Испан: subtítulo 8. Неміс: Nebenband 9. Француз: sous-bande 10. Бекітілген нұсқасы: подзонагеографическая – географиялық аймақша (2006 жылғы 23желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: подзона – қосымша аймақ (Мемлекеттік орман қорындағы орман көмкермеген жерлерді орманкөмкерген жерлерге ауыстыру ережесін бекіту туралы Қазақстан РеспубликасыАуыл шаруашылығы министрінің м.а. 2010 жылғы 1 қыркүйектегі № 561 Бұйрығы); подзона – кіші аймақ (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 3 наурыздағы № 109 қаулысы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: подзона– ішкі аймақ (электроника); подзона географическая –географиялық зонашық (география); подзона – белдемше (геология) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын сараптай келе, «подзона» сөзініңбаламасы ретінде қазақ тілінде «шағын аймақ» сөз тіркесінқолдану қажет деп санаймыз. Дефинициясы | +2 |
339. | помещение | орынжай; үй-жай; үймерет; имарат; бөлме | помещениеорынжай; үй-жай; үймерет; имарат; бөлмеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Орынжай; үй-жай;үймерет; имарат; бөлме (ағыл. «premises» - «ғимарат») – жылжымалымүлік кешенінің бірлігі: тұрғын үйдің бір бөлігі, жылжымалы мүліктің тұрғынүй үйлерінен байланысқан өзге объектісі, тұрғын үй, тұратын үй мәртебесінеарналған үй, жай, бөлме, ғимарат, қора-қопсы. 2. Әзербайжан: otaq 3. Қырғыз: бөлмө 4. Өзбек: xona 5 Түрік: konut 6. Ағылшын: premises 7. Испан: alojamiento 8. Неміс: Raum 9. Француз: placement 10. Бекітілген нұсқасы: жилоепомещение – тұрғын үй-жай (2016 жылғы 7 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: помещения – орынжайлар («Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатыныңдепутаттығына кандидаттардың үгіт-насихат баспа материалдарын орналастыруорындарын белгілеу және сайлаушылармен кездесу өткізу үшін орынжайлар берутуралы» Астана қаласы әкімдігінің 2014 жылғы8 қыркүйектегі № 06-1499 қаулысы); Обутверждении Правил организации деятельности специальных помещений и Типовых правил внутреннегораспорядка специального помещения – Арнаулы үй-жайлардың қызметін ұйымдастыру қағидаларынжәне арнаулы үй-жайдың үлгілік ішкі тәртіптеме қағидаларын бекіту туралы (ҚазақстанРеспубликасы Ішкі істер министрінің м.а. 2018 жылғы 24 шілдедегі № 531бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 7 тамызда№ 17283 болып тіркелді) 12. Сөздіктердегі аудармасы: помещение– үй-жай (элекроника); помещение – үймерет (көлік); помещение –имарат (энергетика); помещение – бөлме, үй-жай (сәулет жәнеқұрылыс) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын сараптай келе, «помещение» сөзініңбаламасы ретінде қазақ тілінде «үй-жай» сөзін қолдануқажет деп есептейміз. Дефинициясы | +2 |
340. | фидерная линия | фидерлік желі | фидерная линияфидерлік желіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Фидерлік желі (фидер– ағыл. feeder – «асыраушы», «тамақ беретін жер»; «қореқтендірші»; линия – лат. linea «жіп», «бау», «сызық») – тіркелгенспутниктік қызмет болып табылмайтын ғарыш радиобайланыс қызметі үшін ақпаратберетін, белгілі бір жерде орналасқан жер стансасынан ғарыш стансасына дейіннемесе кері радиожелі. 2. Әзербайжан: yem xətti 3. Қырғыз: фидерлик жели 4. Өзбек: oziqlantiruvchichiziq 5. Түрік: besleyici hattı 6. Ағылшын: feeder line 7. Испан: línea dealimentación 8. Неміс: Feeder Linie 9. Француз: ligned'alimentation 10. Бекітілген нұсқасы: зонафидерная – фидерлік аймақ (2016 жылғы 7 желтоқсан); линия–желі, сызық 11. Заңнамадағы қолданысы: фидерная линия – фидерлік желі («Жиіліктер белдеулерін,радиожиіліктерді (радиожиілік арналарын) иелікке беру, радиоэлектрондыққұралдар мен жоғары жиіліктi құрылғыларды пайдалану, сондай-ақ азаматтықмақсаттағы радиоэлектрондық құралдардың электромагниттік үйлесімділігінесептеуді жүргізу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан РеспубликасыИнвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 21қаңтардағы № 34 бұйрығына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан РеспубликасыИнвестициялар және даму министрінің 2016 жылғы 19 қаңтардағы № 11 бұйрығы); фидерная линия – фидерлік линия («Қазақстан Республикасыныңтелерадио хабарларын тарату ұйымдарында еңбек қауіпсіздігі және еңбектіқорғау талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мәдениет жәнеақпарат министрінің 2013 жылғы 30 қазандағы № 258 бұйрығы. ҚазақстанРеспубликасының Әділет министрлігінде 2013 жылы 19 желтоқсанда № 8965тіркелді) 12. Сөздіктердегі аудармасы: фидер– фидер (электроника); фидерная линия – фидерлік желі (көлік) 13. фидернаялиния – фидерлік желі Дефинициясы | +3 |
341. | сверхширокополосная связь | жоғары кең жолақты байланыс; аса кең жолақтыбайланыс | сверхширокополосная связьжоғары кең жолақты байланыс; аса кең жолақтыбайланысСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жоғары кең жолақты байланыс; аса кеңжолақты байланыс – UWB (ағылш. «Ultra-WideBand» - «жоғары кеңжолақ») – өте аз қуат спектрлік тығыздығы бар тасымалдаушы ретінде ультра-кеңжолақты сигналдарды пайдаланатын төмен энергия тұтынумен қысқа қашықтықтасымсыз байланыс технологиясы. 2. Әзербайжан: ultragenişzolaqlı rabitə 3. Қырғыз: ашкере тилкелүүбайланыш 4. Өзбек: Ultra kengtarmoqli aloqa 5. Түрік: ultra geniş bant 6. Ағылшын: ultra-widebandcommunications 7. Испан: banda ultraancha 8. Неміс: Ultra-Breitband 9. Француз: communicationultra-large bande 10. Бекітілген нұсқасы: связь –байланыс; сверх – аса, асқын; широкий – кең, енді; полоса – жолақ 11. Заңнамадағы қолданысы: сверхширокополоснаясистема – кең белдеуліжүйе («Рұқсат беру рәсімдерін жүзегеасыру қағидаларын және Ақпаратты криптографиялық қорғау құралдарын өткізуге(оның ішінде өзгеше беруге) рұқсатты беру бойынша рұқсат беру талаптарын жәнеоларға сәйкестікті растайтын құжаттар тізбесін бекіту туралы» ҚазақстанРеспубликасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Төрағасының 2018 жылғы 19желтоқсандағы № 104/қе бұйрығы); связь –байланыс 12. Сөздіктердегі аудармасы: связь– байланыс; сверх – аса, асқын; широкий – кең, енді; полоса – жолақ 13. сверхширокополоснаясвязь – аса кең жолақты байланыс Дефинициясы | +3 |
342. | наземная станция | жерүстістанциясы; жердегі станция | наземная станцияжерүстістанциясы; жердегі станцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жердегістанса (станция – лат.statio «тұру, тұрған жері»,stāre «тұру») – метрополитен стансаларыныңбірнеше түрлерінің жалпылама атауы, олардың ерекшелігі жердің астында емес,үстінде орналасуында. Жердегістансаларының екі түрі бар: ашық және жабық. 2. Әзербайжан: yeraltı stansiya 3. Қырғыз: жер участкасы 4. Өзбек: er ostistansiyasi 5. Түрік: yer istasyonu 6. Ағылшын: ground station 7. Испан: estación detierra 8. Неміс: Bodenstation 9. Француз: stationterrestre 10. Бекітілген нұсқасы: наземныйцентр управления – жерүсті басқару орталығы (2015 жылғы 14желтоқсан); наземный – жерүсті; станция – станция; станса 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная наземная электросвязь – жердегі авиациялықэлектр байланысы («Ұшуды және авиациялық электр байланысын радиотехникалыққамтамасыз ету ережесін бекіту туралы» Қазақстан РеспубликасыҮкіметінің 2007 жылғы 10 қыркүйектегі N 785 Қаулысы); станция – станция; станса 12. Сөздіктердегі аудармасы: наземная станция – жердегi станса(электроника) 13. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын сараптайкеле, «наземная станция» сөз тіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «жердегі станса» сөз тіркесін қолдану қажетдеген тұжырымға келеміз. Өйткені «жерүсті» сөзі орыс тіліндегі «надземный»сөзіне балама болады. Дефинициясы | +3 |
343. | земная станция | жер станциясы,жердегі станция | земная станцияжер станциясы,жердегі станцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жер стансасы(станция – лат.statio «тұру, тұрған жері»,stāre «тұру») – жер бетінде нежер атмосферасының негізгі бөлігінде орналасқан бір немесе бірнеше ғарышстансаларымен немесе оған ұқсас бір немесе бірнеше стансалармен ғарыштағы кезкелген объектілердің көмегімен байланыс орнататын станса. 2. Әзербайжан: yer istasyonu 3. Қырғыз: жер бекети 4. Өзбек: tuproqstantsiyasi 5. Түрік: yer istasyonu 6. Ағылшын: earth station 7. Испан: estación terrena 8. Неміс: Bodenstation 9. Француз: stationterrienne 10. Бекітілген нұсқасы: земная –жер; жердегі; станция – станция; станса 11. Заңнамадағы қолданысы: передающая земная станция – таратушы жер станциясы (Телерадио хабарларынтарату жүйелерінің техникалық пайдалану қағидаларын бекіту туралы Қазақстан РеспубликасыКөлік және коммуникация министрінің 2012 жылғы 20 маусымдағы № 352 Бұйрығы.Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2012 жылы 19 шілдеде № 7805тіркелді.); станция– станция; станса 12. Сөздіктердегі аудармасы: земнаярадиация – жер радиациясы (физика); станция – станция; станса 13. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын сараптайкеле, «земная станция» сөз тіркесінің баламасы ретінде қазақ тілінде «жер стансасы» сөз тіркесін қолдану қажетдеген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +3 |
344. | авария | авария, апат | аварияавария, апатСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Авария, апат (авария – итал.«avaria» немесе франц. «avarie», роман тілдеріне араб тілінен енген кірме сөз«awâr» – «зақымдану») – жұмыс, қозғалыс кезінде қандай да бірмеханизмнің, машинаның, құрылғының зақымдануы, істен шығуы; апатқа ұшырауы. 2. Әзербайжан: qəza 3. Қырғыз: жолдор тоому 4. Өзбек: voqea sodir bo'lgan 5. Түрік: kaza 6. Ағылшын: accident 7. Испан: accidente 8. Неміс: Unfall 9. Француз: accident 10.Бекітілген нұсқасы: авария – авария (2015 жылғы 6 қазан); аварийнаяситуация – авариялық жағдай (2015 жылғы 6 қазан); службааварийно-спасательная – авариялық-құтқару қызметі (2016 жылғы 8желтоқсан); авария производственная – өндірістік апат (2005 жылғы 14шілде); аварийный комиссар – апаткомиссары (2006 жылғы 27қазан); аварийная ситуация –апатты жағдай (2006 жылғы 26 қыркүйек); аварийный ремонт – апаттықжөндеу (2006 жылғы 26 қыркүйек) 11. Заңнамадағы қолданысы: авария– апат; авария – авария 12. Сөздіктердегіаудармасы: авария атомного реактора –атомдық реактордың апаты; 13. Орыс тіліндегі шығу тегі басқа тілдік «авария» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «апат» және «авария» сөздері бекітілген,заңнамада да, терминологиялық сөздіктерде де «авария» сөзі «авария» және«апат» сөздерімен аударылады. «Авария» сөзінің қазақ тіліндегібаламасы ретінде соңғы жылдары бекітілген «авария» сөзін қолданғандұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +1 |
345. | авария производственная | өндірістегіапат, өндірістегі авария | авария производственнаяөндірістегіапат, өндірістегі аварияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Өндірістегіапат, өндірістегі авария (авария – итал. «avaria» – «зақым», «залал») – адам мен жануарлардың өмірі мен денсаулығы, қоршаған ортаныңқауіпсіздігі үшін ықтимал қауіпті штаттан тыс жағдайлардың түрлері, әдетте қауіптіөндірістік объектіде қолданылатын құрылыстардың және (немесе) техникалыққұрылғылардың бұзылуы, істен шығуы. Нәтижесінде ауқымды жарылыстың орын алуыжәне (немесе) қауіпті, улы заттардың бөлінуі. 2. Әзербайжан: istehsalat qəza 3. Қырғыз: өндүрүштүк авариялар 4. Өзбек: voqea sodir bo'lgan ishlabchiqarish 5. Түрік: kaza üretim 6. Ағылшын: industrial accident 7. Испан: accidente de producción 8. Неміс: Unfall Produktion 9. Француз: accident de production 10. Бекітілген нұсқасы: производство –өндіріс; авария производственная – өндірістік апат (2005 жылғы 14 шілде);аварийный комиссар – апат комиссары (2006 жылғы 27 қазан); аварийная ситуация – апаттыжағдай (2006 жылғы 26 қыркүйек); аварийный ремонт – апаттықжөндеу (2006 жылғы 26 қыркүйек); авария – авария (2015 жылғы 6қазан); аварийная ситуация – авариялық жағдай (2015 жылғы 6 қазан); службааварийно-спасательная – авариялық-құтқару қызметі (2016 жылғы 8желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: аварияпроизводственная – өндірістегі апат (ҚазақстанРеспубликасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2007 жылғы 16шілдедегі № 157-ө Бұйрығы); авария – авария, апат (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30шілдедегі № 991 Қаулысы); опасные производственные аварии –қауіпті өндірістік апаттар (ҚазақстанРеспубликасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 3 наурыздағы № 175 бұйрығы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: общая авария – жалпыапат; аварийное загрязнение водных объектов –су объектілерінің авариялық ластануы; авария в подземном водном объекте – жер асты су объектісіндегі авария; авария –авария (іс жүргізу, заң); производство – өндіріс 13.Орыс тіліндегі шығу тегі басқа тілдік «авария» сөзінің қазақ тіліндегібаламасы ретінде «апат» және «авария» сөздері бекітілген, заңнамада да,терминологиялық сөздіктерде де «авария» сөзі «авария» және «апат» сөздеріменаударылады. «Авария производственная» сөз тіркесініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «өндірістегіавария»сөз тіркесін қолданған дұрыс деп есептейміз. Дефинициясы | +1 |
346. | анкета | сауалнама,анкета(опрос– сауалнама) | анкетасауалнама,анкета(опрос– сауалнама)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Сауалнама, анкета (фр.«enguete» – «сұрақтар тізімі») – зерттеудің мақсатына қатысты, тікелейбайланысты сұрақтар жиынтығы түрінде ресімделетін алғашқы әлеуметтік жәнеәлеуметтік-психологиялық ақпаратты алуға арналған әдістемелік құрал. Сауалнама – нақты адамдар тобына сұрақтар қою арқылыалғашқы ақпаратты жинау әдісі. 2. Әзербайжан: anket 3. Қырғыз: анкета 4. Өзбек: so'rovnoma 5. Түрік: anket 6. Ағылшын: questionnaire 7. Испан: cuestionario 8. Неміс: Fragebogen 9. Француз: questionnaire 10. Бекітілгеннұсқасы:анкета – анкета, сауал-сұрақ(1971-1981); анкета – сауал-сұрақ (1990);анкета– сауалнама (2000жылғы 25 қаңтар); письменной опрос – жазбаша сауалнама (2016 жылғы 8желтоқсан); устный опрос – ауызекі сұраусалу, ауыекі сауалдама (2006жылғы 27 қазан). 11. Заңнамадағы қолданысы: анкета– сауалнама (Қазақстан РеспубликасыСтатистика агенттігі Төрағасының 2012 жылғы 6 қыркүйектегі № 254 Бұйрығы);саулнама (Қазақстан Республикасы Статистикаагенттігі Төрағасының 2012 жылғы 10 тамыздағы № 213 Бұйрығы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: аудит кезіндегі сауалнама –опрос при аудите; әлеуметтік сауалнама – социологический опрос; сауалнама толтыру – заполнять анкету; анкета– сауалнама (іс жүргізу, статистика, заң) 13. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын жәнесалалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «анкета»сөзін қазақ тіліне «сауалнама» сөзімен аудару қажет деген тұжырымғакелеміз. Дефинициясы | +3 |
347. | аноним | аноним,жасырын | анониманоним,жасырынСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аноним (аноним – грек. «anonymos» –«атаусыз») – авторы белгісіз жұмыс немесе өз атын жасырған хат немесе шығармаавторы. 2. Әзербайжан: anonim 3. Қырғыз: аноним 4. Өзбек: anonim 5. Түрік: isimsiz 6. Ағылшын: anonym 7. Испан: anónimo 8. Неміс: Аnonymus 9. Француз: anonyme 10. Бекітілгеннұсқасы: аноним – аноним (1971-1981); анонимное заявление –домалақ арыз (2005 жылғы 14 шілде); анонимное обращение – анонимдіөтініш (2018 жылғы 6 сәуір); анонимное обращение – иесі көрсетілмегенарыз (2016 жылғы 8 желтоқсан); анонимка – домалақ арыз (2016 жылғы8 желтоқсан). 11. Заңнамадағы қолданысы: анонимные счета – анонимдік шоттар, жасырын шоттар;анонимное заявление – домалақ арыз; анонимное обращение– анонимді өтініш («ҚазақстанРеспубликасы ішкі істер органдарында жеке және заңды тұлғалардың өтініштерінқарау, шешу, азаматтарды қабылдау жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» ҚазақстанРеспубликасы Ішкі істер министрінің 2012 жылғы 10 сәуірдегі № 225 Бұйрығы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: анонимные музыкальные трактаты – анонимді музыкалық трактаттар; аноним – аноним (ісжүргізу); анонимное заявление – домалақ арыз; анонимный счет – жасырыншот; обращение анонимное – анонимді жүгіну (заң) 13. Орыс тіліне гректілінен (anonymos) енген «аноним» сөзі қазақ тіліне мәнмәтінге байланысты«аноним», «домалақ (арыз)», «жасырын» сөздерімен және «иесі көрсетілмеген»сөз тіркесімен аударылған. Біздіңше, мұндай әркелкілік тудырмау үшін «аноним»сөзінің терминдік баламасы ретінде «аноним» сөзін қолданған жөн. Дефинициясы | +3 |
348. | анонимноеобращение | иесібүркемеленген өтініш, домалақ шағым, анонимді өтініш | анонимноеобращениеиесібүркемеленген өтініш, домалақ шағым, анонимді өтінішСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Иесі бүркемеленген өтініш, домалақшағым, анонимді өтініш (аноним – грек. «anonymos» – «атаусыз»; лат. «conversio» – «назар аудару») – автордың деректері көрсетілмеген мемлекеттік органға,жергілікті өзін-өзі басқару органына немесе өзге де инстанцияға жолданғанхат, өтініш және т.б., яғни жолдаушының тегі, аты және әкесінің аты, үйініңнемесе қызметтік мекенжайы көрсетілмейді. 2. Әзербайжан: anonim müraciət 3. Қырғыз: анонимдүү арыздар 4. Өзбек: anonim murojaat 5. Түрік: anonim itiraz 6. Ағылшын: anonymous treatment 7. Испан: trato anónimo 8. Неміс: anonyme Behandlung 9. Француз: rester anonyme 10. Бекітілгеннұсқасы: анонимное обращение – иесі көрсетілмеген арыз (2016 жылғы8 желтоқсан); анонимное обращение – анонимді өтініш (2018 жылғы 6сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: анонимные счета – анонимдік шоттар, жасырын шоттар;анонимное заявление – домалақ арыз;анонимное обращение – анонимдіөтініш («Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарындажеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау, шешу, азаматтарды қабылдаужөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ішкіістер министрінің 2012 жылғы 10 сәуірдегі № 225 Бұйрығы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: анонимные обращения граждан –азаматтардың жасырын өтініштері; анонимное обращение – домалақ шағым;анонимное заявление – домалақ арыз; анонимный счет – жасырын шот;обращение анонимное – анонимді жүгіну (заң) 13. Орыс тіліне гректілінен (anonymos) енген «аноним» сөзі қазақ тіліне мәнмәтінге байланысты«аноним», «домалақ (арыз)», «жасырын» сөздерімен және «иесі көрсетілмеген»сөз тіркесімен аударылған. Соңғы бекітілген нұсқасына сүйенсек, «анонимноеобращение» сөз тіркесінің терминдік баламасы ретінде «анонимді өтініш»сөзін қолдануымыз қажет. Дефинициясы | +3 |
349. | вариант | нұсқа,вариант | вариантнұсқа,вариантСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Нұсқа, вариант (вариант – лат. variantes, varius – «әртүрлі»)– қандай да бір туындының (әдеби,музыкалық және сол сияқты) немесе ресми құжаттың бірнеше редакциясының бірі;туындының қандай да бір бөлігінің түрін өзгерту (жекелеген сөздерді,жолдарды, жолақтарды, тарауларды әртүрлі оқулар) 2. Әзербайжан: seçim 3. Қырғыз: вариант 4. Өзбек: variant 5. Түрік: seçenek 6. Ағылшын: option 7. Испан: variante 8. Неміс: Variante 9. Француз: sélection 10. Бекітілгеннұсқасы: вариант – вариант, нұсқа (2018 жылғы 6 сәуір); версия– версия (2018 жылғы 27 маусым); версия – нобай (2006 жылғы 31наурыз); набросок – нобай (2000 жылғы 25 қаңтар). 11. Заңнамадағы қолданысы: параметрывариантов – варианттар параметрлері; вариант – нұсқа 12. Сөздіктердегіаудармасы: параметры вариантов – варианттарпараметрлері; вариант – нұсқа, вариант (іс жүргізу, статистика); вариант– нұсқа (заң) 13. Орыс тілінелатын тілінен (variantes) енген «вариант» сөзі қазақ тіліне «вариант» және«нұсқа» сөздерімен аударылған, бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін,салалық терминдер сөздіктерін және заңнамадағы қолданысын сараптай келе,мынадай тұжырым жаасаймыз: «вариант» сөзінің қазақ тіліндегі баламасыретінде «нұсқа» сөзін қолдануға тиіспіз. Дефинициясы | +1 |
350. | виза | виза,рұқсат қағаз, рұқсатнама | визавиза,рұқсат қағаз, рұқсатнамаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Виза, рұқсат қағаз, рұқсатнама (виза –франц. «visa», лат. «visum» – «көзгекөрінетін») – тиісті мемлекеттіңаумағына кіруге, осы аумақтан шығуға немесе ол арқылы жүруге рұқсатнама(келу, шығу және транзиттік визалар). 2. Әзербайжан: viza 3. Қырғыз: виза 4. Өзбек: viza olish 5. Түрік: vize 6. Ағылшын: visa 7. Испан: visado 8. Неміс: Visum 9. Француз: visa 10. Бекітілгеннұсқасы: виза – бұрыштама, виза (2018 жылғы 6 сәуір); виза –виза (2013); виза – 1. рұқсатнама; 2. бұрыштама (2000 жылғы 25қаңтар) 11. Заңнамадағы қолданысы: виза – виза; рұқсатнама;бұрыштама, виза 12. Сөздіктердегіаудармасы: временная виза – уақытшавиза; транзитные визы – транзиттівизалар; виза – рұқсатнама; бұрыштама, виза (іс жүргізу) 13. Орыс тілінелатын тілінен (visum) енген «виза» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде«бұрыштама», «виза», «рұқсатнама» сөздері бекітілген және осысөздермен аударылады. Бұл «виза» сөзінің әртүрлі салаларда қолданылатындығынабайланысты. Біздің ойымызша, іс жүргізу саласында «виза» сөзін қазақтіліне «бұрыштама» сөзімен, ал құжаттағы мөр мағынасындағы «виза»сөзін қазақ тіліне «виза» сөзімен аударған дұрыс. Дефинициясы | +3 |
351. | визана документы | құжаттағыбұрыштама, құжаттағы виза | визана документықұжаттағыбұрыштама, құжаттағы визаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Құжаттағы бұрыштама, құжаттағы виза (виза –франц. «visa», лат. «visum» – «көзгекөрінетін»; документ – лат. documentum, docēre «дәлелдеу») –тиісті лауазымды адамның қандай да бір құжатта немесе актіде оныңтүпнұсқалығын куәландыратын немесе оған күш беретін жазуы. 2. Әзербайжан: sənədlər üçün viza 3. Қырғыз: документтер үчүн виза 4. Өзбек: hujjatlar vizasi 5. Түрік: belgeler için vize 6. Ағылшын: visa for documents 7. Испан: visa para documentos 8. Неміс: Visa für Dokumente 9. Француз: visa pour les documents 10. Бекітілгеннұсқасы: виза – бұрыштама, виза (2018 жылғы 6 сәуір); виза –виза (2013); виза – 1. рұқсатнама; 2. бұрыштама (2000 жылғы 25қаңтар); документ – құжат 11. Заңнамадағы қолданысы: виза на документы – құжаттағы бұрыштама (Қазақстан Республикасының Президентi Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1994 жылғы 28 қазандағы № 1955 қаулысымен Бекiтiлген «Қазақстан Республикасы Президентiнiң Аппаратында iс жүргiзу жөнiндегi Нұсқаулығы»)12. Сөздіктердегіаудармасы: бланк резолюции –бұрыштама бланкiсi; виза – рұқсатнама; бұрыштама, виза (іс жүргізу); документ– құжат 13. Орыс тілінелатын тілінен (visum) енген «виза» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде«бұрыштама», «виза», «рұқсатнама» сөздері бекітілген және осысөздермен аударылады. Бұл «виза» сөзінің әртүрлі салаларда қолданылатындығынабайланысты. Біздің ойымызша, іс жүргізу саласында «виза на документы»сөз тіркесін қазақ тіліне «құжаттағы бұрыштама» сөз тіркесімен, алқұжаттағы мөр мағынасындағы «виза на документы» сөз тіркесін қазақтіліне «құжаттағы виза» сөз тіркесімен аударған жөн. Дефинициясы | +3 |
352. | внутренняя миграция | ішкікөші-қон, ішкі миграция | внутренняя миграцияішкікөші-қон, ішкі миграцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ішкі көші-қон, ішкі миграция(миграция – лат. «migratio» – «ауысу»,«қоныс аудару») – халықтың әлеуметтік,экономикалық, экологиялық, саяси, діни, әскери және басқа себептерменұйымдасқан түрде (мемлекеттің және басқа қоғамдық құрылымдардың қатысуымен)және ұйымдаспаған түрде (көшіп келушілердің өздерінің күшімен) өз елініңшекарасы шегінде көшіп-қонуы. Ішкі көші-қон ауыл халқының көші-қоны және қалахалқының көші-қоны түрлеріне ажыратылады. 2. Әзербайжан: daxili miqrasiya 3. Қырғыз: ички миграция 4. Өзбек: ichki migratsiya 5. Түрік: iç göç 6. Ағылшын: internal migration 7. Испан: migración interna 8. Неміс: interne Migration 9. Француз: migrations internes 10. Бекітілгеннұсқасы: внутренняя миграция – ішкі миграция (2018 жылғы 27маусым); миграция – миграция, көші-қон (2018 жылғы 6 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: миграция– көші-қон (Қазақстан РеспубликасыҮкіметінің 2005 жылғы 12 желтоқсандағы № 1235 Қаулысы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: внутернняя минрация – ішкікөші-қон, внешняя миграция – сыртқыкөші-қон; миграция – көші-қон (іс жүргізу, заң); внутренняя миграция –ішкі көші-қон (статистика) 13. Орыс тілінелатын тілінен (migratio) енген «миграция» сөзінің қазақ тіліндегі баламасыретінде «миграция» және «көші-қон» сөздері бекітілген, ал заңнамада жәнесалалық терминологиялық сөздіктерде «миграция» сөзі «көші-қон» сөзіменаударылған. Соңғы бекітілген нұсқасын және терминологиялық қатар түзуәлеуетін негізге ала отырып, «миграция» сөзінің баламасы ретінде қазақтілінде «миграция» сөзінің қолданылғанын дұрыс санаймыз. Дефинициясы | +3 |
353. | динамика | динамика,серпін | динамикадинамика,серпінСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Динамика, серпін (динамика – грек. «dynamis» – «күш») – қайсыбірқұбылыстарға ықпал ететін факторлардың әсерімен оның қозғалу жағдайы, дамуы,өзгеру барысы. 2. Әзербайжан: dinamika 3. Қырғыз: динамика 4. Өзбек: dinamikasi 5. Түрік: dinamik 6. Ағылшын: dynamics 7. Испан: dinámica 8. Неміс: Dynamik 9. Француз: dynamique 10. Бекітілгеннұсқасы: динамика – динамика, серпін (2018 жылғы 6 сәуір); динамика– серпін (2016 жылғы 28 маусым) 11. Заңнамадағы қолданысы: динамическийрезерв – динамикалық резерв (ҚазақстанРеспубликасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2015 жылғы 19 желтоқсандағы № 223қаулысы)
12. Сөздіктердегіаудармасы: аналитическая динамика – аналитикалықдинамика; дифференциальная динамика – дифференциалдыдинамика; динамика – динамика; серпін (іс жүргізу); динамика– динамика (статистика, заң) 13. Орыс тілінегрек тілінен (dynamis) енген «динамика»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «динамика» және «серпін» сөздерібекітілген, ал заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «динамика»сөзі «динамика» сөзімен аударылған. Қазақ тіліндегі «серпін» сөзінің мағынасыөте ауқымды. Сондықтан «динамика» сөзі қазақ тіліне «динамика»сөзімен аударылғаны дұрыс. Дефинициясы | +3 |
354. | дубликат | телнұсқа,телқұжат | дубликаттелнұсқа,телқұжатСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Телнұсқа, телқұжат (дубликат – лат. «duplicatus» – «екіесе») – құжаттың екінші не келесі данасы, оның көшірмеден өзгешелігі –түпнұсқамен бірдей заңды күші болады. 2. Әзербайжан: dublikat 3. Қырғыз: дубликат 4. Өзбек: ikki nusxadagi 5. Түрік: çift 6. Ағылшын: duplicate 7. Испан: duplicado 8. Неміс: Duplikat 9. Француз: doublon 10. Бекітілгеннұсқасы: дубликат – дубликат, телнұсқа (2018 жылғы 6сәуір); дубликат документа – құжаттың телнұсқасы (2018 жылғы 6 сәуір);дубликат – телнұсқа (2010 жылғы 23 желтоқсан); дубликат –дубликат, екінші нұсқа (1971-1981); дубликат – телнұсқа(1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: выдачадубликатовлицензии – лицензиялар дубликаттарын беру (Қазақстан Республикасы Мұнай және газминистрінің 2012 жылғы 29 қарашадағы № 182 Бұйрығы); жобалау қызметінелицензия беру, қайта ресімдеу, лицензияның телнұсқасын беру – выдачалицензии, переоформление, выдача дубликата лицензии на проектную деятельность(Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010жылғы 7 қазандағы № 1036 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан РеспубликасыҮкіметінің 2015 жылғы 23 желтоқсандағы № 1034 қаулысымен) 12. Сөздіктердегіаудармасы: дубликат лицензии – лицензия телнұсқасы; дубликатсертификата – сертификат телнұсқасы; дубликат – дубликат, телнұсқа(статистика, заң); дубликат – телнұсқа (іс жүргізу) 13. Орыс тілінелатын тілінен (duplicatus) енген «дубликат» сөзінің қазақ тіліндегі баламасыретінде «дубликат», «телнұсқа» және «екінші нұсқа» сөздері бекітілген, алзаңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «дубликат» сөзі «дубликат»және «телнұсқа» сөздерімен аударылған. Біздіңше, «дубликат» сөзініңбаламасы ретінде «телнұсқа» сөзі орныққаны дұрыс. Дефинициясы | +3 |
355. | инвентарь | құрал-сайман,мүкәммал; инвентарь | инвентарьқұрал-сайман,мүкәммал; инвентарьСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Құрал-сайман, мүкәммал (инвентарь – лат. «inventarium», «invenire» – «табу») – 1)мүліктің толық тізімдемесі; 2) қандай да бір мүліктің толық тізімдемесінқамтитын белгілі нысандағы кітап. 2. Әзербайжан: inventarlaşdirma 3. Қырғыз: жабдуулар 4. Өзбек: inventarizatsiya 5. Түрік: envanter 6. Ағылшын: inventory 7. Испан: inventario 8. Неміс: Inventar 9. Француз: inventaire 10.Бекітілген нұсқасы: инвентарь – инвентарь (2018 жылғы 6 сәуір);инвентарь – мүкәммал (2000 жылғы 25 қаңтар); инвентарь – инвентарь,құрал-жабдық (1971-1981); инвентарь – құрал-сайман (2006 жылғы 27 қазан) 11. Заңнамадағы қолданысы: инвентарь– мүкәммал; выдача инвентаров – инвентарь беру (Қазақстан Республикасы Еңбек және халықтыәлеуметтік қорғау министрінің 2009 жылғы 3 қарашадағы № 323-ө Бұйрығы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: инвентарь вратаря – қақпашыныңинвентарі; инвентарь – мүкәммал, керек-жарақ, құрал (іс жүргізу); инвентарь– бұйым-мүлік (жеңіл өнеркәсіп); инвентарь – мүкаммал (заң) 13. Орыс тілінелатын тілінен (inventarium) енген «инвентарь» сөзінің қазақ тіліндегібаламасы ретінде «инвентарь», «мүкәммал», «құрал-жабдық» және «құрал-сайман» сөздері бекітілген, алзаңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «инвентарь» сөзі«инвентарь», «мүкәммал», «керек-жарақ», «құрал» және «бұйым-мүлік» сөздеріменаударылған. Мұндай әркелкілік тудырмау үшін «инвентарь» сөзініңбаламасы ретінде «инвентарь» сөзін қолдану керек. Дефинициясы | +2 |
356. | инвентаризация | түгендеу,инвентаризациялау | инвентаризациятүгендеу,инвентаризациялауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Түгендеу, инвентаризациялау (инвентарь – лат. «inventarium», «invenire»– «табу») – кәсіпорынның балансындағымүліктің болуын бухгалтерлік есеп мәліметтерімен тексеру. Түгендеу есептеу,сипаттау, өлшеу, өзара салыстыру, анықталған қаражатты бағалау жолыменжүргізіледі. 2. Әзербайжан: inventarlaşdirma 3. Қырғыз: инвентаризация 4. Өзбек: inventarizatsiya 5. Түрік: envanter 6. Ағылшын: inventory 7. Испан: inventario 8. Неміс: Inventur 9. Француз: inventaire 10.Бекітілген нұсқасы: инвентаризация имущества – мүлікті инвентарлау(2018 жылғы 6 сәуір); инвентаризация –түгендеу (2006 жылғы 27қазан) 11. Заңнамадағы қолданысы: инвентаризационнаякомиссия – инвентаризациялық комиссия, инвентаризационный список – инвентаризациялық тізім(Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2008 жылғы 16сәуірдегі № 216 Бұйрығы); инвентаризация – мүкаммалдау
12. Сөздіктердегіаудармасы: инвентаризация запасов –қорларды түгендеу; инвентаризация – түгендеу (іс жүргізу); инвентаризация– инвентаризация, түгендеу, мүлік түгендеу (статистика); инвентаризация– мүкаммалдау (заң) 13. Орыс тілінелатын тілінен (inventarium) енген «инвентаризация» сөзінің қазақ тіліндегібаламасы ретінде «инвентарлау» және «түгендеу»сөздері бекітілген, ал заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде«инвентаризация» сөзі «инвентаризациялау», «мүкаммалдау» және «түгендеу»сөздерімен аударылған. Мұндай әркелкілік тудырмау үшін «инвентаризация»сөзінің баламасы ретінде «инвентаризация» (зат есім) және «инвентарлау»(етістік) сөздерін қолдану керек. Дефинициясы | +3 |
357. | иммигрант | көшіпкелуші, иммигрант | иммигранткөшіпкелуші, иммигрантСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Көшіп келуші, иммигрант(иммигрант – лат. «immigrans» – «қоныстанған»)– қандай да бір елге тұрақты қоныстануүшін көшіп келген шетелдік. 2. Әзербайжан: immiqrant 3. Қырғыз: иммигрант 4. Өзбек: immigrant 5. Түрік: göçmen 6. Ағылшын: immigrant 7. Испан: inmigrante 8. Неміс: Einwanderer 9. Француз: immigrant 10. Бекітілгеннұсқасы: иммигрант – иммигрант (2018 жылғы 6 сәуір); незаконныеиммигранты – заңсыз көшіп келушілер (2016 жылғы 7желтоқсан);иммигрант – келуші (2006 жылғы 23 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: признаниев качестве иммигранта – иммигрант ретiнде тану (Қазақстан Республикасының Көші-қон жәнедемография жөніндегі Агенттігі 1999 жылғы 12 мамырдағы № 5 бұйрығы); иммигрант- көшіп келуші (Қазақстан Республикасы Ішкіістер министрінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы № 83 бұйрығы. ҚазақстанРеспубликасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 17 мамырда № 13715 болыптіркелді) 12. Сөздіктердегіаудармасы: судно для перевозки иммигрантов – көшіп келушілерді тасымалдауға арналған кеме; иммигрант –көшіп келуші (іс жүргізу); иммигрант – иммигрант (статистика, заң) 13. Орыс тілінелатын тілінен (immigrans) енген «иммигрант» сөзінің қазақ тіліндегі баламасыретінде «иммигрант», «көшіп келуші» және «келуші» сөздері бекітілген, алзаңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «иммигрант» сөзі«иммигрант» және «көшіп келуші» сөздерімен аударылған. Мұндай әркелкіліктудырмау үшін «иммигрант» сөзінің баламасы ретінде «иммигрант» сөзінқолдану керек. Дефинициясы | +3 |
358. | иммиграция | көшіпкелу, иммиграция | иммиграциякөшіпкелу, иммиграцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Көшіп келу, иммиграция(иммиграция – лат. «immigrare» – «қоныстану»)– мемлекетке басқа мемлекеттер азаматтарының уақытша немесе тұрақтымекендеуге келуі. 2. Әзербайжан: immiqrasiya 3. Қырғыз: иммиграция 4. Өзбек: immigratsiya 5. Түрік: göç 6. Ағылшын: immigration 7. Испан: inmigración 8. Неміс: Einwanderung 9. Француз: immigration 10. Бекітілгеннұсқасы: иммиграция – иммиграция, көшіп келу (2018 жылғы 27маусым); иммиграция – иммиграция (2018 жылғы 6 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: иммиграционная квота – иммиграция квотасы («Қазақстан РеспубликасыПрезидентiнiң 1997 жылғы 19 наурыздағы № 3419 Жарлығын жүзеге асыру жөнiндегiшараларды бекiту туралы» Қазақстан Республикасы ҮкiметiнiңҚаулысы 1997 жылғы 12 маусымдағы № 965); иммиграционные ограничения – иммиграциялық шектеулер («Еуразиялық экономикалыққоғамдастықтың артықшылықтары мен иммунитеттері туралы конвенцияны бекітутуралы» Қазақстан Республикасының Заңы. 2002 жылғы 14 қараша №354) 12. Сөздіктердегіаудармасы: иммиграционная квота – иммиграциялықквота; иммиграция – иммиграция, көшіп келушілік, көшіп келу (іс жүргізу,статистика); иммиграция – иммиграция (заң) 13. Орыс тілінелатын тілінен (immigrans) енген «иммиграция» сөзінің қазақ тіліндегі баламасыретінде «иммиграция» және «көшіп келу» сөздері бекітілген, ал заңнамада жәнесалалық терминологиялық сөздіктерде «иммиграция» сөзі «иммиграция», «көшіпкелу» және «көшіп келушілік» сөздерімен аударылған. Мұндай әркелкіліктудырмау үшін «иммиграция» сөзінің баламасы ретінде «иммиграция» сөзінқолдану керек. Дефинициясы | +3 |
359. | интеграция | ықпалдастыру,етене араласу, интеграциялау, интеграция | интеграцияықпалдастыру,етене араласу, интеграциялау, интеграцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ықпалдастыру, етене араласу, интеграциялау,интеграция(интеграция – лат. integratio – «қалпынакелтіру», «толтыру», integer – «тұтас») – субъектілерді біріктіру, олардың арасындағы байланыстарды дамытып,өзара ынтымақты іс-қимылын тереңдету. 2. Әзербайжан: inteqrasiya 3. Қырғыз: интеграция 4. Өзбек: integratsiya 5. Түрік: bütünleşme 6. Ағылшын: integration 7. Испан: integración 8. Неміс: Integration 9. Француз: intégration 10. Бекітілгеннұсқасы: интеграция – интеграциялау (2018 жылғы 6 сәуір); интеграция– интеграция (2018 жылғы 27 маусым). 11. Заңнамадағы қолданысы: интеграционная информационная система – интеграцияланған ақпараттықжүйе («Экспорттық-импорттық операциялар бойынша бірыңғай терезе»интеграцияланған ақпараттық жүйесін құру тұжырымдамасы және ҚазақстанРеспубликасында «Экспорттық-импорттық операциялар бойынша бірыңғай терезе»интеграцияланған ақпараттық жүйесін құру тұжырымдамасын іске асыру жөніндегі2011-2013 жылдарға арналған жоспарды бекіту туралы» ҚазақстанРеспубликасы Үкіметінің 2011 жылғы 3 шілдедегі № 771 Қаулысы); интеграционныйкомитет – интеграциялық комитет («Интеграциялық Комитеттi ұстау үшiн қаражат бөлу»Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң Өкiмi 1996 жылғы 19 маусымдағы №287) 12. Сөздіктердегіаудармасы: политическая интеграция– саяси интеграция; социальная интеграция – әлеуметтік интеграция; интеграция –ықпалдастық, интеграция, кірігу (іс жүргізу); интеграция –интеграция (заң) 13. Орыс тіліне латын тілінен (integratio) енген «интеграция» сөзі қазақ тілінемәнмәтінге байланысты «интеграция», «интеграциялау», «ықпалдастық», «кірігу»сөздерімен аударылады. Орыс тіліне латын тілінен (integratio) енген «интеграция» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «интеграция» (зат есім) және «интеграциялау»(етістік) сөзі бекітілген. Біз осы қолданысты құптаймыз. Дефинициясы | +3 |
360. | классификатор | жіктеуіш,сыныптауыш, классификатор | классификаторжіктеуіш,сыныптауыш, классификаторСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жіктеуіш, сыныптауыш, классификатор (класс– лат. classis «разряд» + фикатор – лат. facere «істеу») – жіктеуші; топтастырғыш;топтастырушы маман. 2. Әзербайжан: təsnifatçı 3. Қырғыз: классификатор 4. Өзбек: klassifikator 5. Түрік: sınıflandırıcı 6. Ағылшын: classifier 7. Испан: clasificador 8. Неміс: Klassifikator 9. Француз: classificateur 10. Бекітілгеннұсқасы: классификатор занятий – кәсіптер классификаторы (2018жылғы 27 маусым); классификатор – жіктегіш, классификатор (2015 жылғы14 желтоқсан); классификатор – сыныптауыш (2016 жылғы 28 маусым). 11. Заңнамадағы қолданысы: классификатор стран мира – әлем елдерінің классификаторы; классификатор – жіктеуіш, сыныптауыш 12. Сөздіктердегіаудармасы: классификатор должностейслужащих – қызметшілер лауазымдарының сыныптауышы; классификатор отраслейнародного хозяйства – халық шаруашылығы салаларының сыныптауышы;классификатор отраслей экономики – кономика салаларының сыныптауышы;классификатор предприятий и организаций – кәсіпорындар мен ұйымдардыңсыныптауышы; классификатор – сыныптауыш, жіктеуіш (ісжүргізу); классификатор – жіктеуіш (статистика); классификатор –жіктеуіш (заң) 13. Орыс тіліне латын тілінен (classis) енген «классификатор» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «жіктегіш»,«классификатор» және «сыныптауыш» сөздері бекітілген, заңнамада да, терминологиялықсөздіктерде де «классификатор» сөзі «жіктегіш»,«классификатор» және «сыныптауыш» сөздерімен аударылады. «Классификатор» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде соңғы жылдары бекітілген «классификатор» сөзінқолданған дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +3 |
361. | классификациядолжностей | лауазымдар сыныптамасы, лауазымдар классификациясы | классификациядолжностейлауазымдар | +3 |
362. | критерий | өлшемшарт, критерий | критерийөлшемшарт, критерийСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Өлшемшарт, критерий (критерий – грек. «kriterion» - «шешім құралы») – объектінің, процестіңсапасы бағаланатын белгі, бағалаудың өлшеуіші. 2. Әзербайжан: meyar 3. Қырғыз: критерий 4. Өзбек: mezon 5. Түрік: kriter 6. Ағылшын: criterion 7. Испан: criterio 8. Неміс: Kriterium 9. Француз: critère 10. Бекітілгеннұсқасы: критерий – өлшемшарт, критерий (2018 жылғы 6 сәуір); критерий– критерий (1971-1981); критерий – өлшем (1999 жылғы 6 қазан) 11. Заңнамадағы қолданысы: критерии оценки экологическойобстановки территории – аумақтардыңэкологиялық ахуалын бағалау критерийлері («Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалаукритерийлерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Энергетикаминистрінің 2015 жылғы 16 наурыздағы № 202 бұйрығы). 12. Сөздіктердегіаудармасы: критерий дискомфорта –жайсыздық белгісі; критерий длительной прочности – ұзақ беріктік өлшемшарты;критерий для принятия решения – шешім қабылдау өлшемі; критерий допустимости– ұйғарындылық өлшем; критерий знаков – белгілер өлшемшарты; критерий качестваобъекта – нысан сапасының критерийі; критерий – критерий,өлшемшарт, өлшем (іс жүргізу); критерий – критерий, өлшемшарт (статистика);критерий – критерий, өлшем (заң) 13. Орыс тіліне грек тілінен (kriterion) енген«критерий» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «критерий», «өлшемшарт»және «өлшем» сөздері бекітілген, ал заңнамада және салалық терминологиялықсөздіктерде «критерий» сөзі қазақ тіліне «критерий», «өлшемшарт», «белгі»және «өлшем» сөздерімен аударылған. Біздіңше, мұндай әркелкілік тудырмау үшін«критерий» сөзінің терминдік баламасы ретінде «өлшемшарт» сөзінқолданған жөн. Дефинициясы | +3 |
363. | легализация | жарияету, заңдастыру, ресмилендіру, легализациялау | легализацияжарияету, заңдастыру, ресмилендіру, легализациялауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жария ету, заңдастыру, ресмилендіру,легализациялау (легализация – лат. «lex», «legis» «заңды»)– 1)қайсыбірактіге, әрекеткезаңикүшберу, ұйымныңқызметінерұқсатету; 2) басқамемлекеттеберілгеннемесешетмемлекеттеәрекетжасауғаарналған, консулдыңкуәландырғанжазбасы түріндегі құжаттыңтүптұсқалылығынжәнезаңикүшінқуаттау. 2. Әзербайжан: qanuniləşdirmə 3. Қырғыз: мыйзамдаштыруу 4. Өзбек: legallashtirish 5. Түрік: yasallaştırma 6. Ағылшын: legalization 7. Испан: legalización 8. Неміс: Legalisierung 9. Француз: légalisation 10. Бекітілгеннұсқасы: легализация – легализациялау (2018 жылғы 6 сәуір); легализация– заңдастыру (2016 жылғы 8 желтоқсан); легализация имущества – мүліктіжария ету (2016жылғы 7 желтоқсан). 11. Заңнамадағы қолданысы: отмена легализации официальных документов – ресмиқұжаттарды легализациялауды жою («Білім және ғылымсаласындағы мемлекеттік көрсетілетін қызметтер регламенттерін бекіту туралы»Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 13 тамыздағы №528 бұйрығына өзгеріс енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білімжәне ғылым министрінің 2018 жылғы 22 ақпандағы № 69 бұйрығы)
12. Сөздіктердегіаудармасы: консульская легализация –консулдық берген құжатты заңдастыру; легализация банка – банкті жария ету;банкті заңдастыру; легализация денежных средств – ақшалай қаражатты жарияету, ақшалай қаражаты заңдастыру; легализация диплома – дипломдыресмилендіру; легализация – жария ету, заңдастыру (ісжүргізу); легализация – заңдастыру (заң) 13. Орыстіліне латын тілінен (legis)енген «легализация» сөзі қазақ тіліне «легализациялау», «заңдастыру»сөздерімен және «жария ету» сөз тіркесімен аударылған, бекітілген. Бекітілгентерминдер сөздігін, салалық терминдер сөздіктерін және заңнамадағы қолданысынсараптай келе, мынадай тұжырым жаасаймыз: «легализация» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «легализация» сөзін қолдануға тиіспіз.Өйткені: «заңдастыру» - «узакононие», «жария ету» - «опубликовать» сөздерінебалама түрінде қолданылуы мүмкін. Дефинициясы | +1 |
364. | малоимущие граждане | табысытөмен, тұрмысы төмен, ауқатсыз азаматтар, табысы аз азаматтар | малоимущие гражданетабысытөмен, тұрмысы төмен, ауқатсыз азаматтар, табысы аз азаматтарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Табысы төмен, тұрмысы төмен, ауқатсызазаматтар, табысы аз азаматтар – отбасының әрбір мүшесіне немесежалғыз тұратын азаматқа келетін табысты және отбасы мүшелерінің немесе жалғызтұратын азаматтың меншігіндегі және азаматтарды әлеуметтік жалдау шартыбойынша тұрғын үй беруге мұқтаж ретінде есепке қою мақсатында салық салуғажататын мүліктің құнын ескере отырып, белгіленген тәртіппен аз қамтылғандар деп танылған азаматтар. 2. Әзербайжан: aztəminatlı vətəndaşlar 3. Қырғыз: аз камсыз болгон жарандар 4. Өзбек: kam ta'minlangan fuqarolar 5. Түрік: küçük vatandaşlar 6. Ағылшын: poor people 7. Испан: ciudadanos pobres 8. Неміс: kleine Bürger 9. Француз: les pauvres 10. Бекітілген нұсқасы:малоимущие – табысы аз адамдар (2018 жылғы 6 сәуір); малоимущиеграждане – табысы аз азаматтар (2016 жылғы 7 желтоқсан). 11. Заңнамадағы қолданысы: малоимущиеграждане – табысы аз азаматтар 12. Сөздіктердегіаудармасы: малоимущие – жоқ-жітіктер (іс жүргізу); слойнаселения, малоимущие – халықтың ауқатсыз жіктері (статистика); малоимущиеграждане – табысы аз азаматтар (заң) 13.Орыс тіліндегі «малоимущие граждане» сөз тіркесі қазақ тілінемәнмәтінге байланысты «табысы аз адамдар», «табысы аз азаматтар»,«жоқ-жітіктер», «ауқатсыз жіктері» сөз тіркестерімен аударылады. Осыған байланысты «малоимущиеграждане» сөз тіркесінің баламасы ретінде «табысы аз азаматтар» сөзтіркесімен аударылғаны дұрыс деп есептейміз. Дефинициясы | +3 |
365. | малообеспеченныеграждане | азқамтылған азаматтар, табысы азаматтар, күнкөрісі төмен азаматтар | малообеспеченныегражданеазқамтылған азаматтар, табысы азаматтар, күнкөрісі төмен азаматтарСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аз қамтылған азаматтар, табысыазаматтар, күнкөрісі төмен азаматтар – қоғамныңматериалдық қаражаты шектеулі, табыс көзі аз, күнкөрісі төмен әлеуметтікқабаты. 2. Әзербайжан: aztəminatlı vətəndaşlar 3. Қырғыз: аз камсыз болгон жарандар 4. Өзбек: kam ta'minlangan fuqarolar 5. Түрік: düşük gelirli vatandaşlar 6. Ағылшын: needy citizen 7. Испан: pobres 8. Неміс: Bürger mit niedrigem Einkommen 9. Француз: citoyens à faible revenu 10. Бекітілгеннұсқасы: малообеспеченные семьи – аз қамтылған отбасылар (2016жылғы 7 желтоқсан); малообеспеченные – табысы аз адамдар (2016жылғы 7 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: малообеспеченные – аз қамтылғаназаматтар 12. Сөздіктердегіаудармасы: малообеспеченные слои населения – халықтың күнкөрісі төменжіктері (іс жүргізу); малообеспеченные – аз қамтылғандар (заң) 13.Орыс тіліндегі «малообеспеченные граждане» сөз тіркесі қазақ тілінемәнмәтінге байланысты «табысы аз адамдар», «аз қамтылған азаматтар»,«күнкөрісі төмен жіктер» сөз тіркестерімен аударылады. Осыған байланысты «малообеспеченныеграждане» сөз тіркесінің баламасы ретінде «аз қамтылған азаматтар» сөзтіркесімен аударылғаны дұрыс деп есептейміз. Дефинициясы | +3 |
366. | мигрант | көшіп-қонушы,мигрант | мигранткөшіп-қонушы,мигрантСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Көшіп-қонушы, мигрант(миграция – лат. migratio «қоныс аудару») – адамдардың (мигранттардың) қандай да біраумақтардың шекарасынан өтіп, ұзақ уақытқа немесе біржолата қоныс аударупроцесі. 2. Әзербайжан: miqrant 3. Қырғыз: мигрант 4. Өзбек: migrant 5. Түрік: göçmen 6. Ағылшын: migrant 7. Испан: migrantes 8. Неміс: Zuwanderer 9. Француз: migrant 10. Бекітілгеннұсқасы: мигрант – көшіп-қонушы (2016 жылғы 7желтоқсан);мигранты трудовые – еңбек мигранттары (2016 жылғы 8 желтоқсан). 11. Заңнамадағы қолданысы: мигранты – мигранттар («Заңсыз еңбек мигранттарын заңдастыру туралыҚазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы» ҚазақстанРеспубликасының Үкiметiнің 2006 жылғы 26 мамырдағы № 457 қаулысы); мигрант – көшіп-қонушы (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 12 сәуірдегі № 197 қаулысы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: мигрант – мигрант, көшіп-қонушы (іс жүргізу,статистика); мигрант – мигрант (заң) 13. Орыс тілінелатын тілінен (migratio)енген «мигрант» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «мигрант» және«көшіп-қонушы» сөздері бекітілген, ал заңнамада және салалық терминологиялықсөздіктерде «мигрант» сөзі «мигрант» және «көшіп-қонушы» сөздеріменаударылған. Мұндай әркелкілік тудырмау үшін «мигрант» сөзінің баламасыретінде «мигрант» сөзін қолдану керек. Дефинициясы | +3 |
367. | неформальный | формальдыемес, бейресми | неформальныйформальдыемес, бейресмиСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Формальды емес, бейресми(формаль – лат. «formālis» «форма бойынша жасалған», «forma» - «форма, түрі,бейнесі») – бейресми, бейқалып. 2. Әзербайжан: qeyri-formal 3. Қырғыз: формалдуу эмес 4. Өзбек: norasmiy 5. Түрік: gayriresmi 6. Ағылшын: informal 7. Испан: informal 8. Неміс: Informell 9. Француз: informel 10. Бекітілген нұсқасы: неформальнаяобстановка – бейформал жағдай, неформальная занятость – бейформал жұмыспенқамту (2018жылғы 6 сәуір); неофициальная инкорпорация – бейресми инкорпорация,неофициальность – бейресмилік (2016 жылғы 7 желтоқсан); неформалы– бейресмилер (1990) 11. Заңнамадағы қолданысы: неформальный– бейресми; бейформал 12. Сөздіктердегі аудармасы: неформальный– бейресми (іс жүргізу, статистика) 13.Орыс тіліне латын тілінен (formālis)енген «неформальный» сөзі қазақ тіліне «бейформал» және «бейресми»сөздерімен аударылады. Орыс тіліне латын тілінен (formālis) енген «неформальный» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «бейформал» сөзі бекітілген. Осыған байланысты «неформальный» сөзі «бейформал» сөзіменаударылғаны дұрыс деп есептейміз. Өйткені: «бейресми» - «неофициальный». Дефинициясы | +2 |
368. | неформальная занятость | бейресмижұмысбастылық, бейресми жұмыспен қамтылу | неформальная занятостьбейресмижұмысбастылық, бейресми жұмыспен қамтылуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бейресми жұмысбастылық, бейресми жұмыспенқамтылу (формаль – лат. «formālis» - «форма бойынша жасалған», «forma» - «форма,түрі, бейнесі» және «employment» - «жұмыспен қамтылу») –жеке бизнесін мемлекеттік тіркеуден өткізбеген жеке тұлғалардың жұмысы. 2. Әзербайжан: qeyri-rəsmiməşğulluq 3. Қырғыз: формалдуу эмесиш менен камсыз кылуу 4. Өзбек: norasmiy ish 5. Түрік: gayrı istihdam 6. Ағылшын: informalemployment 7. Испан: empleo informal 8. Неміс: informelleBeschäftigung 9. Француз: l'emploiinformel 10. Бекітілген нұсқасы: неформальнаязанятость – бейформал жұмыспен қамту (2018 жылғы 6сәуір). 11. Заңнамадағы қолданысы: неформальный –бейресми; бейформал; занятость – жұмыспен қамту
12. Сөздіктердегі аудармасы:неформальный – бейресми (іс жүргізу, статистика); занятость– жұмыс, жұмыспен қамту (іс жүргізу); занятость – жұмысбастылық,жұмыспен қамту (статистика); занятость – жұмыспен қамту (заң) 13. Орыс тіліне латын тілінен (formālis) енген «неформальный» сөзі қазақ тіліне«бейформал» және «бейресми» сөздерімен аударылады. Орыс тіліне латын тілінен (formālis) енген «неформальный» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «бейформал» сөзі бекітілген. Осыған байланысты «неформальная занятость» сөз тіркесі «бейформалжұмыспен қамту» сөз тіркесімен аударылғаны дұрыс деп есептейміз. Өйткені:«бейресми» - «неофициальный». Дефинициясы | 0 |
369. | персонал | қызметкер,персонал | персоналқызметкер,персоналСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Қызметкер, персонал (персона – лат. «personalis» - «жеке»)– өздерінің кәсіби кызметтері бойыншатұрақты немесе уақытша жұмыс істейтін, тұлғалар, қызметкерлер, жеке құрам,қызметкерлер құрамы. 2. Әзербайжан: heyət 3. Қырғыз: кызматтар 4. Өзбек: xodimlar 5. Түрік: personel 6. Ағылшын: staff 7. Испан: personal 8. Неміс: Personal 9. Француз: personnel 10. Бекітілген нұсқасы: персонал– персонал(2018 жылғы 6 сәуір); админстративно-управленческий персонал –әкімшілік-басқару қызметкерлері (2018 жылғы 27маусым). 11. Заңнамадағы қолданысы: персонал – қызметкерлер; управление персоналом – персоналды басқару («Персоналды басқарутиімділігін бағалау әдістемесін және Қазақстан Республикасы Ұлттық БанкініңПерсоналды басқару тиімділігін бағалау әдістемесін бекіту туралы» ҚазақстанРеспубликасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсыіс-қимыл агенттігі төрағасының 2014 жылғы 10 қарашадағы № 23 бұйрығы) 12. Сөздіктердегі аудармасы: персонал– персонал, қызметкерлер (іс жүргізу); персонал – персонал(статистика, заң) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «персонал» сөзініңбаламасы ретінде қазақ тілінде «персонал» сөзін қолдануқажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +3 |
370. | почта | пошта,почта | почтапошта,почтаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Пошта (польша. poczta, итал. posta; лат. posita, statioposita in – «лау (ауыстырылатын) аттарға арналған алдама, стансы») – хатты, бандерольді, ақшаны салып жіберетін мемлекеттік мекеме. 2. Әзербайжан: poçt 3. Қырғыз: дарек 4. Өзбек: pochta 5. Түрік: posta 6. Ағылшын: mail 7. Испан: correo 8. Неміс: Mail 9. Француз: courrier 10. Бекітілген нұсқасы: почтадипломатическая – дипломатиялық пошта (2018 жылғы 27маусым); авиапочта – авиапошта (2015 жылғы 6 қазан); почта – пошта(2008 жылғы 22 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: законодательство РеспубликиКазахстан о почте – Қазақстан Республикасының пошта туралы заңнамасы («ҚазақстанРеспубликасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының поштатуралы заңнамасының нормаларын Дүниежүзілік пошта одағы актілерініңнормаларымен біріздендіру мәселелері бойынша өзгерiстер мен толықтыруларенгiзу туралы» Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 3 шілдедегі № 230-VҚРЗ) 12. Сөздіктердегі аудармасы: почта –пошта(іс жүргізу); почта – почта (заң) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «почта»сөзінің баламасы ретінде қазақ тілінде «пошта» сөзін қолдану қажет депсанаймыз. Дефинициясы | +3 |
371. | презентация | таныстырылым,тұсаукесер, презентация | презентациятаныстырылым,тұсаукесер, презентацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Таныстырылым, тұсаукесер, презентация (презентация – ағылш. «presentation», лат. «praesentatio» - «ұсыну») – бір туындыны, ұйым мен мекемені және т.б.салтанатты жағдайда жұртшылық алдында ұсыну,ресми таныстыру, фирманың презентациясы. 2. Әзербайжан: təqdimat 3. Қырғыз: презентация 4. Өзбек: taqdimot 5. Түрік: sunu 6. Ағылшын: presentation 7. Испан: presentación 8. Неміс: Präsentation 9. Француз: présentation 10. Бекітілгеннұсқасы: презентация – таныстырылым (2016 жылғы 28 маусым); презентация– тұсаукесер (2000 жылғы 25 қаңтар) 11. Заңнамадағы қолданысы: презентация – презентация; таныстырылым; таныстырым;тұсаукесер 12. Сөздіктердегіаудармасы: презентация – тұсаукесер (іс жүргізу) 13. Орыс тіліне латын тілінен (praesentatio) енген «презентация» сөзі қазақ тілінемәнмәтінге байланысты «презентация», «таныстырылым», «таныстырым» және«тұсаукесер» сөздерімен аударылады. Бекітілгентерминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалық терминологиялықсөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «презентация» сөзініңбаламасы ретінде қазақ тілінде «таныстырылым» сөзінқолдану қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +3 |
372. | пристройка | жалғамағимарат, жалғай салу, жанама салу, жапсаржай | пристройкажалғамағимарат, жалғай салу, жанама салу, жапсаржайСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жалғама ғимарат, жалғай салу, жанамасалу, жапсаржай – құрылыс ғимараттың күрделі сыртқы қабырғаларыныңконтурынан тыс орналасқан бөлігі. Оның бір немесе бірнеше жалпы күрделіқабырғалары болады және ол ғимаратттың көмекші құралы болып табылады. 2. Әзербайжан: mənzilin döşəməsi parketdir. 3. Қырғыз: бөлмө 4. Өзбек: kengaytirish 5. Түрік: ek 6. Ағылшын: extension 7. Испан: anexo 8. Неміс: Nebengebäude 9. Француз: annexe 10. Бекітілгеннұсқасы: пристройка – жапсаржай (2018 жылғы 14 желтоқсан); холоднаяпристройка – салқын жапсарлас құрылыс (2013) 11. Заңнамадағы қолданысы: пристойки – жалғамалар;жапсаржай 12. Сөздіктердегіаудармасы: пристройка – қосымша құрылыс (іс жүргізу) 13.Орыс тіліндегі «пристройка» сөз тіркесі қазақ тіліне «жапсаржай»,«жалғама» сөздерімен және «қосымша құрылыс», «жапсарлас құрылыс» сөзтіркестерімен аударылады. Бірізділікті сақтау үшін, бекітілген терминдерсөздігіне сүйене отырып, «пристройка»сөзінің баламасы ретінде «жапсаржай» сөзі қолданылғаны дұрыс депесептейміз. Дефинициясы | +1 |
373. | процедура | рәсім,процедура | процедурарәсім,процедураСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Рәсім, процедура(процедура – лат. «procedere» - «тесу», «өту») – қайсыбір істі талқылау,жүргізу кезіндегі іс-қимылдардың ресми белгіленген тәртібі, реті. 2. Әзербайжан: prosedur 3. Қырғыз: изилдөөнүн жол-жобосу 4. Өзбек: jarayon 5. Түрік: prosedür 6. Ағылшын: procedure 7. Испан: procedimiento 8. Неміс: Verfahren 9. Француз: procédure 10. Бекітілгеннұсқасы: процедура – рәсім (2018 жылғы 6 сәуір); правоваяпроцедура – құқықтық рәсім (2013); согласительнаяпроцедура – келісу рәсімі (2016 жылғы 8 желтоқсан); процедура– процедура(1971-1981); церемония – рәсім (2016 жылғы 8желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: процедура – процедура; рәсім; тәртіп 12. Сөздіктердегіаудармасы: процедура – рәсім, рет-жосық (іс жүргізу); процедура– процедура, рәсім‚ жосық, тәртіп (статистика); процедура – рәсім(заң) 13.Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағы қолданысын және салалықтерминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізге ала отырып, «процедура» сөзін қазақтіліне «рәсім» сөзімен аудару қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +2 |
374. | профиль | бейін,профиль | профильбейін,профильСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бейін, профиль (профиль – лат. filum «сызық», «жіп») – компания немесе оның бір бөлігітұтынушылардың маңызды мақсатты тобына танымал болатын сипаттамалардың жиыны. 2. Әзербайжан: profil 3. Қырғыз: профиль 4. Өзбек: profil 5. Түрік: profil 6. Ағылшын: profile 7. Испан: perfil 8. Неміс: Profil 9. Француз: profil 10. Бекітілгеннұсқасы: профиль – бейін, профиль (2018 жылғы 6 сәуір); профильная школа – бейіндік мектеп (2015 жылғы 15 желтоқсан); профиль показателя преломления –сыну көрсеткішінің профилі (2007 жылғы 29 маусым) 11. Заңнамадағы қолданысы: профиль – профиль; бейін («Басым тауарлар мен қызметтердің бірыңғай картасынбекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2013 жылғы 27 ақпандағы № 187 қаулысы) 12. Сөздіктердегіаудармасы: профиль – профиль, бейін (іс жүргізу); профиль –профиль (статистика); профиль – бейін (заң, педагогика) 13. Орыс тілінелатын тілінен (filum) енген «профиль» сөзінің қазақ тіліндегі баламасыретінде «профиль» және «бейін» сөздері бекітілген, ал заңнамада және салалықтерминологиялық сөздіктерде «профиль» сөзі «профиль» және «бейін»сөздерімен аударылған. Мұндай әркелкілік тудырмау үшін «профиль»сөзінің баламасы ретінде «бейін» сөзін қолдану керек. Дефинициясы | +3 |
375. | статус | мәртебе,статус | статусмәртебе,статусСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Мәртебе, статус (статус– лат. «status» - «жағдайы», «қалпы») – құқық субъектісінің – азаматтыңнемесе заңды тұлғаның құқықтық жағдайы, халі, жай-күйі, оны заңнамалық жәненормативтік актілерден туындайтын ұйымдық-құқықтық нысаны, жарғысы, тіркеутуралы куәлігі, құқықтары мен міндеттемелері, жауапкершілігі, өкілеттіктерісипаттайды және айқындайды. 2. Әзербайжан: status 3. Қырғыз: макамы 4. Өзбек: status 5. Түрік: Statü 6. Ағылшын: status 7. Испан: estatus 8. Неміс: Status 9. Француз: statut 10. Бекітілгеннұсқасы: статус беженца – босқын статусы (2018 жылғы 6 сәуір); правовойстатус – құқықтық мәртебе (2016 жылғы 7 желтоқсан); статус –статус(1971-1981); статус – статус, мәртебе (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: статус – статус; мәртебе 12. Сөздіктердегіаудармасы: статус – мәртебе, статус (іс жүргізу); статус –мәртебе (статистика, заң) 13.Орыс тіліне «статус» сөзі латын тілінен (status) енген. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізгеала отырып, «статус» сөзін қазақ тіліне мәнмәтінге орай «мәртебе» және «статус»сөздерімен аудару қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +1 |
376. | тенденция | үрдіс,тенденция | тенденцияүрдіс,тенденцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Үрдіс, тенденция(тенденция – лат. tendere «созу», «бағыттау», «ұмтылу», «іздеу»)– көзқарастағы, іс-қимылдағыбағыттылық, бірдеңегетәнбейімділік, ұмтылыс, қайсыбірқұбылыстыңдамубағыты, шығарманың, айтылғанпікірлердіңидеясы, бағыттылығы 2. Әзербайжан: tendensiya 3. Қырғыз: багыт 4. Өзбек: trend 5. Түрік: eğilim 6. Ағылшын: trend 7. Испан: tendencia 8. Неміс: Trend 9. Француз: tendance 10. Бекітілгеннұсқасы: тенденция – үрдіс (2018 жылғы 6 сәуір); тенденция –тенденция, үрдіс (2018 жылғы 27 маусым) 11. Заңнамадағы қолданысы: тенденция – тенденция, үрдіс 12. Сөздіктердегіаудармасы: тенденция – бетбағыт‚ беталыс, үрдіс (іс жүргізу);тенденция – тенденция, үрдіс (статистика); тенденция – үрдіс(заң) 13.Орыс тіліне «тенденция» сөзі латын тілінен (tendere) енген. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізгеала отырып, «тенденция» сөзінің баламасы ретінде қазақ тілінде «үрдіс»сөзін қолдану қажет. Дефинициясы | +3 |
377. | формализация | нысандандыру,нысандау, формализациялау | формализациянысандандыру,нысандау, формализациялауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Нысандандыру, нысандау,формализациялау (лат. «forma» - «түр», «бейне») – формалдыжүйе немесе санақ түріндегі қандай да бір мазмұнды ұсыныс (пайымдау,дәлелдеу, жіктеу рәсімдері, ғылыми теориялық ақпаратты іздеу). 2. Әзербайжан: formalaşma 3. Қырғыз: каттоо 4. Өзбек: rasmiylashtirish 5. Түрік: resmileştirme 6. Ағылшын: formalization 7. Испан: formalización 8. Неміс: Formalisierung 9. Француз: formalisation 10. Бекітілгеннұсқасы: формализация – формалдау (2018 жылғы 6 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: формализация – формализациялау («Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалықактілеріне халықтың жұмыспен қамтылуын формализациялау мәселелері бойыншаөзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан РеспубликасыЗаңының жобасы туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің2018 жылғы 7 қыркүйектегі № 554 қаулысы) 12. Сөздіктердегіаудармасы:формализация – формалдау (заң) 13.Орыс тіліне латын тілінен (forma)енген «формализация» сөзі қазақ тіліне «формалдау», «формализациялау»,«нысандау» және «нысандандыру» сөздерімен аударылады. Орыс тіліне латын тілінен (forma) енген «формализация» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «формалдау» сөзі бекітілген. Біз осықолданысты құптаймыз. Дефинициясы | +3 |
378. | эмигрант | көшіпкетуші, эмигрант | эмигранткөшіпкетуші, эмигрантСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Көшіп кетуші, эмигрант (эмигрант – лат. emіgrans – «қоныс аударушы») –экономикалық, саяси, діни себептер немесе басқа да себептер бойынша өз еліненбасқа елге ерікті түрде немесе мәжбүрлі жағдайда қоныс аударушы. 2. Әзербайжан: mühacir 3. Қырғыз: эмигрант 4. Өзбек: emigrant 5. Түрік: göçmen 6. Ағылшын: emigrant 7. Испан: emigrante 8. Неміс: Emigrant 9. Француз: émigrant 10. Бекітілгеннұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: эмигрант – эмигрант; көшіп кетуші 12. Сөздіктердегіаудармасы: эмигрант – көшіп кетуші, эмигрант (іс жүргізу); эмигрант– эмигрант; жат елге қоныс аударушы (статистика) 13. Орыс тілінелатын тілінен (emіgrans) енген«эмигрант» сөзі заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «эмигрант»сөзі «мигрант» сөзімен және «көшіп кетуші», «жат елге қоныс аударушы»сөз тіркестерімен аударылған. Мұндай әркелкілік тудырмау үшін «эмигрант»сөзінің баламасы ретінде «эмигрант» сөзін бекіту керек. Дефинициясы | +4 |
379. | эмиграция | көшіпкету, эмиграция | эмиграциякөшіпкету, эмиграцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Көшіп кету, эмиграция (эмигрант – лат. «emіgzaze» –елден кету) –өз еліңдегі тұрғылықты мекенін бөтен елдегітұрғылықты жерге айырбастау. 2. Әзербайжан: mühacirət 3. Қырғыз: эмиграция 4. Өзбек: emigratsiya 5. Түрік: göç 6. Ағылшын: emigration 7. Испан: emigración 8. Неміс: Emigration 9. Француз: émigration 10. Бекітілгеннұсқасы: эмиграция – эмиграция (2018 жылғы 6 сәуір). 11. Заңнамадағы қолданысы: снижение эмиграции – эмиграцияны төмендету («Қазақстан Республикасыкөші-қон саясатының 2007-2015 жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы»Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 26 шілдедегі № 631 Қаулысы). 12. Сөздіктердегіаудармасы: нелегальная эмиграция –заңсыз қоныс аудару; эмиграция – эмиграция, көшіп кету (ісжүргізу); эмиграция – эмиграция, жат елге қоныс аудару (статистика); эмиграция– эмиграция (заң) 13. Орыстіліне латын тілінен (emіgzaze) енген «эмиграция»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «эмиграция» сөзі бекітілген, алзаңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «эмиграция» сөзі«эмиграция» сөзімен және «қоныс аудару»сөз тіркесімен аударылған. Мұндай әркелкілік тудырмау үшін, бекітілгентерминдер сөздігін негізге ала отырып, «эмиграция» сөзінің баламасыретінде «эмиграция» сөзін қолдануға тиіспіз. Дефинициясы | +3 |
380. | актин-связывающиебелки | актин-байланыстырушынәруыздар; актин- байланыстыратын aқуыздар (белоктар) | актин-связывающиебелкиактин-байланыстырушынәруыздар; актин- байланыстыратын aқуыздар (белоктар)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Актин-байланыстырушы нәруыздар (грек. аktis «нәруыз») – актин филаменттерінесуббірліктердің қосылуы деңгейін реттеуді қамтамасыз ететін нәруыздар. 2. Әзербайжан: actin-məcburi zülallar 3. Қырғыз: керкира-байлаган белоктор 4. Өзбек: aktin-majburiy oqsillar 5. Түрік: aktin bağlama proteinleri 6. Ағылшын: actin-binding proteins 7. Испан: actina-proteínas de unión 8. Неміс: Actin-bindende Proteine 9. Француз: actine-protéines de liaison 10. Бекітілген нұсқасы: актинон– актинон (2018 жылғы 14 желтоқсан); белок – нәруыз (2005 жылғы 21желтоқсан) 11. Заңнамадағықолданысы:актин – актин; белок – нәруыз, ақуыз, белок 12. Сөздіктердегі аудармасы: актин-актин;РНК-связывающиебелки – РНКбайланыстырушы ақуыздар (медицина) 13. Бекітілген терминдер сөздігін, заңнамадағықолданысын және салалық терминологиялық сөздіктердегі аудармаларын негізгеала отырып, «актин-связывающие белки» сөз тіркесінің баламасыретінде қазақ тілінде «актин-байланыстырушы нәруыздар» сөзтіркесін қолдану қажет деген тұжырымға келеміз. Дефинициясы | +6 |
381. | альфа-фетопротеин(АФП) | альфа-фетопротеин(АФП) | альфа-фетопротеин(АФП)альфа-фетопротеин(АФП)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Альфа-фетопротеин (альфа – лат. аlpha «өзі» + фето – лат. feto «ұрық» +протеин лат. – protein «алғашқы») – ұрықтың, нәрестенің, жүкті әйелдіңқанынан, сондай-ақ амниотикалық сұйықтықтан алынатын эмбрионалды нәруыз.Ұрықтың бауыры мен сары қапшығында синтезделеді және шығарылады. Жасушаныңсаралау процесін ынталандырады. АФП мазмұны ананың қан анализіне талдамажасағанда анықталуы мүмкін, ол жүктіліктің 16-шы және 18-ші апталары арасындаұрықтың кейбір ықтимал ауытқуларын пренаталдық диагностикалау үшін жасалады. 2. Әзербайжан: alfa-fetoprotein (AFP) 3. Қырғыз: альфа-фетопротеин (AФП) 4. Өзбек: alpha-fetoprotein (AFP) 5. Түрік: alpha-fetoprotein (AFP) 6. Ағылшын: alphaphetoprotein(AFP) 7. Испан: alfafetoproteína (AFP) 8. Неміс: Alpha-Fetoprotein (AFP) 9. Француз: l'alpha-fœtoprotéine (AFP) 10. Бекітілген нұсқасы: α-фетопротеин (яғни ұрықтың ақуызы); альфа-фетопротеин, α-фетопротеин, АФП (2011) 11. Заңнамадағы қолданысы: альфа-фетопротеин– альфа-фетопротеин 12. Сөздіктердегі аудармасы: альфаканал – альфа канал; альфа-фетопротеин (АФП) – альфа-фетопротеин (АФП) (медицина) 13. «Альфа» (аlpha), «фето» (фето) және «протеин» (protein)сөздерінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тілінде қолданылатын «альфа-фетопротеин»күрделі сөзі қазақ тіліне «альфа-фетопротеин» күрделі сөзіменаударылады. Дефинициясы | +3 |
382. | аномалии | аномалиялар,туа біткен ақаулар | аномалиианомалиялар,туа біткен ақауларСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аномалиялар (грек. –anomalia «теңсіздік») – туылған соң бірден анықталатын, туылғанға дейін пайдаболған құрылысы мен қызметі бұзылуымен жүретін мүшенің тұрақты морфологиялықөзгерістері. 2. Әзербайжан: аnomaliya 3. Қырғыз: аномалия 4. Өзбек: аnomaliya 5. Түрік: аnomaliler 6. Ағылшын: anomalies 7. Испан: anomalía 8. Неміс: Аnomalie 9. Француз: anomalie 10. Бекітілген нұсқасы: магнитнаяаномалия – магниттiк аномалия (2018 жылғы 14 желтоқсан); аномалияциркуляции – айналым ауытқушылығы (2015 жылғы 11 желтоқсан); аномалия– ауытқу (1995); аномалии зубных рядов – тіс қатары ауытқуы (2005жылғы 6 қыркүйек) 11. Заңнамадағы қолданысы: аномалия– аномалия; туа біткен ақаулар – врожденный порок 12. Сөздіктердегі аудармасы: структурныеаномалии – құрылымдық ауытқулар; аномалииположенияплода – ұрықтыңжатырішілік ауытқуы (медицина) 13. Медицина саласындағы орыс тіліне гректілінен (anomalia) енген «аномалия» сөзі қазақ тілінде «аномалия»сөзімен аударылуға тиіс деп санаймыз. Өйткені «туа біткен ақау» сөзтіркесі орыс тіліне «врожденный деффект» немесе «врожденный порок» сөз тіркесімен аударылады.
Дефинициясы | +1 |
383. | ангиогенез | ангиогенез | ангиогенезангиогенезСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Ангиогенез (ангион– грек. аngion – «тамыр»; генез – грек. genesis «шығутегі», «пайда болу») – эмбриогенезде,тіндердің репарация және зиянды ісіктердің пайда болуы кезіндегі жаңа қантaмырларын қалыптастыру процесі. 2. Әзербайжан: аngiogenez 3. Қырғыз: ангиогенез 4. Өзбек: аngiogenez 5. Түрік: аnjiyogenez 6. Ағылшын: angiogenesis 7. Испан: angiogénesis 8. Неміс: Аngiogenese 9. Француз: l'angiogenèse 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: ангиогенез– ангиогенез 12. Сөздіктердегі аудармасы: опухолевыйангиогенез – ісік ангиогенезі; лимфо-ангиогенез –лимфо-ангиогенез (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (аngion және genesis) енген «ангиогенез» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «ангиогенез» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +6 |
384. | аутокринныймеханизм | аутокриндік механизм;аутокриндікәсер ету | аутокринныймеханизмаутокриндік механизм;аутокриндікәсер етуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аутокриндік механизм (ауто –грек. аutos «өзі» + крин – грек. krino «бөлу»; механизм – грек. μηχανή«құрылғы»)– жасушааралық ортаға бөлініп шыққан сигнальды молекуласы (гистогормон) өзінөндірген жасуша мембранасының рецепторларымен байланысып өзіне әсер етеді. 2. Әзербайжан: аutokrin mexanizmi 3. Қырғыз: аутокриндик механизм 4. Өзбек: аvtokrin mexanizmi 5. Түрік: оtokrin mekanizması 6. Ағылшын: the autocrine mechanism 7. Испан: el mecanismo autocrino 8. Неміс: Der autokrine Mechanismus 9. Француз: le mécanisme autocrinal 10. Бекітілген нұсқасы: механизм – механизм; механизм – тетік 11. Заңнамадағы қолданысы: механизм– механизм 12. Сөздіктердегі аудармасы: аутокрин действии – аутокринәрекеті; аутокринные функции – аутокриннің қызметі (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (аutos және krino) енген «аутокринный механизм» сөзтіркесі қазақ тіліне «а аутокриндік механизм» сөз тіркесіменаударылады. Дефинициясы | +3 |
385. | аутосома | аутосома | аутосомааутосомаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аутосома (ауто – грек. autós – «өзі» + сома –грек. soma – «дене») – жыныстық хромосомадағы басқа кез келген ядролықхромосома. 2. Әзербайжан: аutosome 3. Қырғыз: аутосома 4. Өзбек: аutosome 5. Түрік: otozomlar 6. Ағылшын: autosome 7. Испан: autosoma 8. Неміс: Аutosom 9. Француз: euchromosome 10. Бекітілген нұсқасы: аутосома– аутосома 11. Заңнамадағы қолданысы: аутосома– аутосома 12. Сөздіктердегі аудармасы: аутосомныйнабор ДНК – ДНҚ аутосомдық жиынтығы (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (autós және soma) енген «аутосома» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «аутосома» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +6 |
386. | аутофагия | аутофагия | аутофагияаутофагияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Аутофагия (ауто – грек. αὐτός «өзі»; фагия – грек. phagein «жою») – жасушаішілік органеллалардың сіңіружәне жою құбылысы. 2. Әзербайжан: аutophagy 3. Қырғыз: аутофагия 4. Өзбек: аvtofagiya 5. Түрік: оtofaji 6. Ағылшын: autophagy 7. Испан: autofagia 8. Неміс: Аutophagie 9. Француз: l'autophagie 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: типыаутофагии – аутофагияның түрлері; процессы микроаутофагии – микроаутофагияүдерісі; при аутофагии – аутофагия кезінде (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (autós және phagein) енген «аутофагия» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «аутофагия» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
387. | АФПα-фетопротеин | АФПα-фетопротеин, ұрықгликопротеиді | АФПα-фетопротеинАФПα-фетопротеин, ұрықгликопротеидіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. АФП α-фетопротеин (альфа – лат. аlpha «өзі» + фето – лат. feto«ұрық» + протеин – лат. protein «алғашқы») – ұрықгликопротеиді, ол бауырда өндіріліп, нәресте қанына түседі де, бүйрек арқылынесеппен бірге амнион сұйығына шығады. 2. Әзербайжан: alfa-fetoprotein (AFP) 3. Қырғыз: альфа-фетопротеин (AФП) 4. Өзбек: alpha-fetoprotein (afp) 5. Түрік: alpha-fetoprotein (afp) 6. Ағылшын: alphaphetoprotein 7. Испан: alfafetoproteína (AFP) 8. Неміс: Alpha-Fetoprotein 9. Француз: l'alpha-fœtoprotéine (AFP) 10. Бекітілген нұсқасы: АФП α-фетопротеин,ұрық гликопротеиді 11. Заңнамадағы қолданысы: α-фетопротеин– α-фетопротеин 12. Сөздіктердегі аудармасы: АФП α-фетопротеиносновной белок – АФП α-фетопротеин негізгі ақуыз (медицина) 13. Орыстіліне латын тілінен (аlpha, feto, protein) енген «АФП α-фетопротеин» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «АФП α-фетопротеин» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +4 |
388. | бластоциста | бластоциста | бластоцистабластоцистаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Бластоциста (бласт – грек. vlastós«ұрық», «дән»; циста – грек. cysta«қапшық») –эмбриогенездің ерте кезеңі, ұрықтанған жұмыртқа жасушасынан пайда болатынжасушалардың бастапқы «шары» сұйық бөліп шығарады да ішкі кеңістіктітолтырады, оның ішінде бір топ жасушалар пайда болады, оны ішкі жасушалықмасса дейді. 2. Әзербайжан: blastozist 3. Қырғыз: бластоциста 4. Өзбек: blastocyst 5. Түрік: blastosist 6. Ағылшын: blastocyst 7. Испан: blastocisto 8. Неміс: Blastozysten 9. Француз: blastocyste 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: бластоциста– бластоциста 12. Сөздіктердегі аудармасы: бластодермический пузырёк – бластодермиялық қапшық (медицина) 13. Орыс тіліне грек тілінен (vlastós жәнеcysta)енген «бластоциста» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «бластоциста» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +6 |
389. | болезниэкспансии нестабильных повторов | тұрақтыемес қайталанулар экспансиясының аурулары | болезниэкспансии нестабильных повторовтұрақтыемес қайталанулар экспансиясының ауруларыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Тұрақты емесқайталанулар экспансиясының аурулары (экспансия– лат. expansio «тарату», «кеңейту») – үшжәне одан да көп нуклеотидтердің тандемді қайталануларынан тұратынпатологиялық геннің ДНҚ бөлімінде экспансиясымен сипатталатын жағдайы. 2. Әзербайжан: nukleotid döngələrininekspansiyası 3. Қырғыз: кеңейүүнуклеотид чыгат 4. Өзбек: nukleotidaylanishining kengayishi 5. Түрік: nükleotid tandem nükseden oluşanpatolojik 6. Ағылшын: diseases of expansion ofunstable repeats 7. Испан: enfermedades de la expansión derepeticiones inestables 8. Неміс: Krankheit Expansion instabilenWiederholungen 9. Француз: maladies de l'expansion desrépétitions instables 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: экспансия– экспансия; нестабильный – тұрақты емес 12. Сөздіктердегі аудармасы: экспансия нуклеотидных повторов внейрогенетике – нейрогинетикадағы тұрақты емес қайталанулар экспансиясыныңаурулары; умеренные экспансии нестабильных CAG-повторов –қалыпты тұрақты емес қайталануларэкспансиясы (медицина) 13. Орыс тіліндегі «болезниэкспансии нестабильных повторов» сөз тіркесі қазақ тіліне «тұрақтыемес қайталанулар экспансиясының аурулары» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +2 |
390. | выраженностьгенетического кода | генетикалықкодтың айқындылығы (артықшылығы) | выраженностьгенетического кодагенетикалықкодтың айқындылығы (артықшылығы)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Генетикалық кодтың айқындылығы (генетика – грек. genētikos «тууға, пайда болуғақатысты»; франц. code – «код», «шифр»; ағыл. geneticcode «генетикалық код») – генетикалық кодтың әмбебаптылығы, яғнибарлық организмдерде белгілі бір 3 нуклеотид (триплет) белгілібір амин қышқылдарын «жазады» (кодтайды). Бір амин қышқылы бірнеше триплетпен«жазылуы» (кодталуы) мүмкін. 2. Әзербайжан: genetik kodun mənşəyi 3. Қырғыз: генетикалык коддун төрөлүшү 4. Өзбек: genetik kod degeneratsiyasi 5. Түрік: genetik kod dejenerasyonu 6. Ағылшын: genetic code degeneration 7. Испан: degeneración del código genético 8. Неміс: genetische Code-Degeneration 9. Француз: dégénérescence du code génétique 10. Бекітілген нұсқасы: генетическийкод – генетикалық код 11. Заңнамадағы қолданысы: генетическийкод – генетикалық код; выраженность – анықкөріну 12. Сөздіктердегі аудармасы: врожденныекодоны – кодондардың айқындылығы; генетический код – генетикалық код(медицина) 13. «Генетика» (genētikos), «код» (code) сөздерінің шығутегі – грек және француз тілдері. Орыс тіліндегі «выраженность генетического кода» сөзтіркесі қазақ тіліне «генетикалық кодтың айқындылығы» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
391. | гемизиготный | гемизиготалы | гемизиготныйгемизиготалыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Гемизиготалы (геми – грек. hemi «жарты»; грек – зигот – zygotós «бірге»,«байланысқан»)– бір ғана хромосомасы немесе хромосома сегменті бар адам. 2. Әзербайжан: hemizygous 3. Қырғыз: гемизиготалу 4. Өзбек: hemizygous 5. Түрік: hemizygous 6. Ағылшын: hemizygous 7. Испан: emizigotico 8. Неміс: Hemizygous 9. Француз: hémizygote 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12.Сөздіктердегі аудармасы: гемизиготный ген – гемизиготалы ген(медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (hemi және zygotós) енген «гемизиготный» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «гемизиготалы» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +6 |
392. | генрегуляторный | реттеушіген | генрегуляторныйреттеушігенСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Реттеуші ген (регулятор –грек. regula «реттеу» + ген – грек. genos «шыққантегі», «туылу», «босану») – оператор генмен әрекеттесу арқылы супрессопген түзілуіне ықпал ететін ген. 2. Әзербайжан: gen-tənzimləyici 3. Қырғыз: жөнгө салуучу ген 4. Өзбек: regulator gen 5. Түрік: regülatör geni 6. Ағылшын: regulator gene 7. Испан: gen regulador 8. Неміс: Regulator-Gens 9. Француз: gène régulateur de la 10. Бекітілген нұсқасы: ген– ген; регуляторный – реттеуші 11. Заңнамадағы қолданысы: ген– ген; регуляторный – реттеуші 12. Сөздіктердегі аудармасы: ген,модифицирующий или регулирующий активность других генов – басқа гендердіңқызметін өзгертетін немесе реттейтін ген (медицина) 13. «Регулятор» (regula),«ген» (genos) сөздерінің шығу тегі– грек тілі. Орыс тіліндегі «ген регуляторный» сөз тіркесіқазақ тіліне «реттеуші ген» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +6 |
393. | ген-модификатор | түрлендіргішген;модификатор ген | ген-модификатортүрлендіргішген;модификатор генСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Түрлендіргіш ген (модификатор – лат.мodificator «қадағалаушы», «өлшеуші», «шамалас», + ген – грек. genos «жынысы»,«шығу тегі») – фенотипті өзгертетін ген. 2. Әзербайжан: gen modifikator 3. Қырғыз: ген-модификатор 4. Өзбек: modifier gen 5. Түрік: değiştirici gen 6. Ағылшын: modifiergene 7. Испан: gen modificador 8. Неміс: Мodifikator-Gen 9. Француз: gène modificateur 10. Бекітілген нұсқасы: модификация– түрлендіру (2015 жылғы 15 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: ген –ген; модификатор – модификатор; түрлендіргіш 12. Сөздіктердегі аудармасы: генмодификатор доминирования – үстемдік ген модификаторы (медицина) 13. Орыстіліне латын тілінен енген «модификатор» сөзінің қазақ тіліндегібаламасы ретінде «түрлендіру» сөзі бекітілген.Терминологиялық бірізділікті сақтау үшін орыс тіліндегі «ген-модификатор»қоссөзі қазақ тіліне «түрлендіргіш ген» атауыштықсөз тіркесімен аударылғаны дұрыс деп санаймыз. Дефинициясы | +6 |
394. | генетическаякарта | генетикалықкарта | генетическаякартагенетикалықкартаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Генетикалық карта(генетика – грек. gennitikоs «тууға, шығу тегіне қатысты» + карта – грек.χάρτης «папирус парағы») – құрылымдық гендер мен реттеуші элементтердіңхромосомада орналасу сұлбасы. 2. Әзербайжан: genetik xəritəsi 3. Қырғыз: генетикалык карта 4. Өзбек: genetik xarita 5. Түрік: genetik harita 6. Ағылшын: geneticmap 7. Испан: mapa genético 8. Неміс: Chromosomenkarte 9. Француз: cartegénétique 10. Бекітілген нұсқасы: генетическая– генетикалық; карта – карта 11. Заңнамадағы қолданысы: генетическая– генетикалық; карта – карта 12. Сөздіктердегі аудармасы: генетическаяинженерия – генетикалық инженерия; генетическая информация – генетикалықақпарат (медицина) 13. «Генетика» (gennitikоs),«карта» (χάρτης) сөздерінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «генетическая карта» сөзтіркесі қазақ тіліне «генетикалық карта» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +6 |
395. | генетическийкод | генетикалықкод | генетическийкодгенетикалықкодСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Генетикалық код(генетика – грек. gennitikоs «тууға, шығу тегіне қатысты» + код – грек. code «код»,«шифр») – ДНҚ (немесе РНҚ) және нәруыз аминқышқылдарының арасындағысәйкестік. 2. Әзербайжан: genetik kod 3. Қырғыз: генетикалык коду 4. Өзбек: genetik kod 5. Түрік: genetik kod 6. Ағылшын: genetic code 7. Испан: código genético 8. Неміс: genetischer Code 9. Француз: code génétique 10. Бекітілген нұсқасы: генетическая– генетикалық; код – код 11. Заңнамадағы қолданысы: генетическая– генетикалық; код – код 12. Сөздіктердегі аудармасы: кодгенетический – генетикалық код (медицина) 13. «Генетика» (gennitikоs),«код» (code) сөздерінің шығу тегі –грек және француз тілдері. Орыс тіліндегі «генетический код» сөз тіркесіқазақ тіліне «генетикалық код» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +6 |
396. | геномика | геномика | геномикагеномикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Геномика (ген – грек. genos «туу»,«тұқым», «шығутегі» + омик – грек. omics «толық», «бүтін», «бүтін») –геномды құрылыстық және қызметтік тұрғыдан зерттейтін генетиканың бір саласы. 2. Әзербайжан: genomlar 3. Қырғыз: геномика 4. Өзбек: genomics 5. Түрік: genomik 6. Ағылшын: genomics 7. Испан: genómica 8. Неміс: Genomik 9. Француз: génomique 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: структурнаягеномика – құрылымдық геномика (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (genos және omics) енген «геномика» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «гемизиготалы» сөзі қолданылады.
Дефинициясы | +4 |
397. | генетическаягетерогенность | генетикалықгетерогендік | генетическаягетерогенностьгенетикалықгетерогендікСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Генетикалық гетерогендік (генетика – грек. gennitikоs «тууға, шығу тегінеқатысты» + гетеро – грек.έτεροσ «әр текті») – әртүрлігенетикалық механизмдердегі бірдей, немесе ұқсас фенотиптердің пайда болуы. 2. Әзербайжан: genetik heterogenlik 3. Қырғыз: генетикалык гетерогендүүлүк 4. Өзбек: genetik heterogeneity 5. Түрік: genetik heterojenlik 6. Ағылшын: genetic heterogeneity 7. Испан: heterogeneidad genética 8. Неміс: genetische Heterogenität 9. Француз: hétérogénéité génétique 10. Бекітілген нұсқасы: генетическая– генетикалық; гетерогенность – гетерогендік 11. Заңнамадағы қолданысы: генетическая– генетикалық; гетерогенность – гетерогендік 12. Сөздіктердегі аудармасы: временнаягенетическая гетерогенность семенного потомства – тұқымдық ұрпақтың уақытшагенетикалық әртүрлілігі (медицина) 13. «Генетика» (gennitikоs),«гетеро» (έτεροσ) сөздерінің шығу тегі – грек және француз тілдері. Орыс тіліндегі «генетическая гетерогенность» сөзтіркесі қазақ тіліне «генетикалық гетерогендік» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
398. | генетическийскрининг | генетикалықскрининг | генетическийскрининггенетикалықскринингСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Генетикалық скрининг (генетика– грек. gennitikоs «тууға, шығу тегіне қатысты» + скрининг – ағыл. screen«елеу», «сұрыптау») – ерекше аурулардың таралуы немесеболу қауіптілігін анықтау үшін популяция адамдарын тестілеу. 2. Әзербайжан: genetik skrininq 3. Қырғыз: генетикалык скрининг 4. Өзбек: genetik skrining 5. Түрік: genetik tarama 6. Ағылшын: genetic screening 7. Испан: exámenes de detección genética 8. Неміс: das genetische Screening 9. Француз: le dépistage génétique 10. Бекітілген нұсқасы: генетическая– генетикалық 11. Заңнамадағы қолданысы: генетическая– генетикалық; скрининг – скрининг 12. Сөздіктердегі аудармасы: скриниг-тест– скриниг тест; генетическаятерапия – генетикалықтерапия (медицина) 13. «Генетика»(gennitikоs), «гетеро» (screen)сөздерінің шығу тегі – грек және ағылшын тілдері. Орыс тіліндегі «генетический скрининг» сөзтіркесі қазақ тіліне «генетикалық скрининг» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +5 |
399. | гетероморфизм | гетероморфизм | гетероморфизмгетероморфизмСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Гетероморфизм (гетеро– грек. heteros «өзге», «әртүрлі» + морф – грек. morphe «түрі», «формасы») –құрылысы немесе хромосомалардың түсі бойынша қалыпты нұсқа. 2. Әзербайжан: heteromorfizm 3. Қырғыз: гетероморфизм 4. Өзбек: heteromorphism 5. Түрік: heteromorfizm 6. Ағылшын: heteromorphism 7. Испан: heteromorfismo 8. Неміс: Heteromorphismus 9. Француз: hétéromorphisme 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: гетероморфныйпроцесс – гетероморфты үдеріс (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (heteros және morphe) енген «гетероморфизм» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «гетероморфизм» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +3 |
400. | гетероплазия | гетероплазия | гетероплазиягетероплазияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Гетероплазия (гетеро– грек. heteros «өзге», «әртүрлі» + плазо – грек. plasso «жасаймын») – бірадамның митохондрияларында митохондриялық ДНҚ-нің бірнеше типінің болуы. 2. Әзербайжан: heteroplaziya 3. Қырғыз: гетероплазия 4. Өзбек: heteroplasia 5. Түрік: heteroplazi 6. Ағылшын: heteroplasia 7. Испан: heteroplasia 8. Неміс: Heteroplasie 9. Француз: heteroplasia 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: гетеропластическиеобразования – гетеропластикалық түзілімдер (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (heteros және plasso) енген «гетероплазия» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «гетероплазия» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
401. | дисморфия | дисморфия | дисморфиядисморфияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Дисморфия (диз –грек. δυσ«ақау» + морф – грек. μορφη «тұлға», «сырт келбет») – көптеген генетикалық синдромдарда немесе ұрықтақоршаған ортадағы факторлардың әсер етуінен байқалатын дамудыңморфологиялық ақаулары. 2. Әзербайжан: dysmorphie 3. Қырғыз: дисморфия 4. Өзбек: dysmorphie 5. Түрік: dysmorphie 6. Ағылшын: dismorphic 7. Испан: dysmorphie 8. Неміс: Dysmorphie 9. Француз: dysmorphie 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: дисморфическое расстройство – дисморфиялық ақау (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (δυσжәне μορφη) енген «дисморфия» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «дисморфия» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
402. | дисрупция | дисрупция | дисрупциядисрупцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Дисрупция (лат. disruptus«жарылған») – қалыпты даму процесін бұзатын сыртқы факторлардың әсерісалдарынан ағзаның немесе тіннің аномальды құрылымының пайда болуы. Тінніңөлуінен дамитын туа біткен ақау. 2. Әзербайжан: disrupts 3. Қырғыз: дисрупция 4. Өзбек: disrupts 5. Түрік: disrupts 6. Ағылшын: disrupts 7. Испан: disrupts 8. Неміс: Disrupts 9. Француз: disrupts 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: дисруптивныйотбор – дисрупті іріктеу (медицина) 13. Орыстіліне латын тілінен (disruptus) енген «дисрупция» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «дисрупция» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
403. | синдромДрейфуса | Дрейфуссиндромы | синдромДрейфусаДрейфуссиндромыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Дрейфус синдромы (J.R.Dreyfus– француз педиатрі; синдром – грек. syndromē «ағын,жинақталу»)– жайылмалы патиспондилия байқалатын бала жүре бастаған кезде бел аймағыбұлшық еттерінің ауруы және әлсіздігімен, кейін аяқ-қолдың ұзын болуынақарамастан, омыртқа жотасының қысқа болуымен, шамадан тыс кифоз және лордозбенсипатталатын диастоз. 2. Әзербайжан: Dreyfus sindromu 3. Қырғыз: Дрейфус синдромы 4. Өзбек: Dreyfus sindromi 5. Түрік: Dreyfus sendromu 6. Ағылшын: syndrome Dreyfus 7. Испан: síndrome de Dreyfus 8. Неміс: Syndrom Dreyfus 9. Француз: syndrome de Dreyfus 10. Бекітілген нұсқасы: синдром– синдром 11. Заңнамадағы қолданысы: синдром– синдром 12. Сөздіктердегі аудармасы: синдромДрейфуса прогрессирующая мышечная дистрофия – Дрейфус синдромы үдемелібұлшықет дистрофиясы (медицина) 13. Француз педиатрінің (Dreyfus) жәнегрек тіліндегі «синдром» (syndromē) сөздерінентұратын сөз тіркесі қазақ тіліне «Дрейфус синдромы» сөзтіркесімен қолданылады. Дефинициясы | +3 |
404. | изохромосома | изохромосома | изохромосомаизохромосомаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Изохромосома (изо – грек. iso – «тең»,«бірдей» + хоромо – грек.chroma –« түс» + сома – грек. soma – «дене») – центрамераның мейоз кезінде көлденең(ұзынына емес) бөлініуінен туындайтын хромосома, бір иықтың орнына екі иығыболады.
2. Әзербайжан: ısochromosom 3. Қырғыз: изохромосома 4. Өзбек: isochromosome 5. Түрік: izokromozom 6. Ағылшын: isochromosome 7. Испан: isocromosoma 8. Неміс: Isochromosom 9. Француз: isochromosome 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: изохромосомысостоят из двух копий одного плеча хромосомы – изохромосомалар хромосоманыңбір иығының екі көшірмелерінен тұрады (медицина) 13. Орыстіліне грек тілінен (iso, chroma, soma) енген «изохромосома» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «изохромосома» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
405. | импритинг | импритинг | импритингимпритингСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Импритинг (ағыл. imprint«із қалдыру», «бекіту») – жаңа туылған нәресте есінде оған әсер еткен, өміргемаңызды объектілердің ерекше қасиеттерінің сақталуы. 2. Әзербайжан: imprinting 3. Қырғыз: импритинг 4. Өзбек: qabul qilish 5. Түрік: baskıyla 6. Ағылшын: imprinting 7. Испан: imprinting 8. Неміс: Prägung 9. Француз: empreinte 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: вид импритинга – имприниг түрі (медицина) 13. Орыстіліне ағылшын тілінен (imprint) енген «импритинг» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «импритинг» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
406. | инактивацияХ-хромосомы | Х-хромосоманыңинактивтенуі, Х-хромосоманың активсізденуі | инактивацияХ-хромосомыХ-хромосоманыңинактивтенуі, Х-хромосоманың активсізденуіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Х-хромосоманыңинактивтенуі (хромо – грек. chroma – «түс» + сома – грек. soma – «дене»; ин- лат. -сыз-сіз + актив – грек.activus «әрекетті») –биологиялық белсенді заттың толық немесе жартылай белсенділігін жоюы. 2. Әзербайжан: x xromosomun inaktivasiyası 3. Қырғыз: хромосомаларды инактивациялоо 4. Өзбек: x xromosomasining inaktivatsiyasi 5. Түрік: kromofor destekli ışıkinaktivasyonu 6. Ағылшын: chromophore-assisted light inactivation 7. Испан: inactivación de la luz asistidapor cromóforos 8. Неміс: Chromophore-assisted lightInactivation 9. Француз: inactivation de la lumièreassistée par chromophore 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: инактивация– инактивация; хромосома – хромосома; активсіздендіру – дезактивизация 12. Сөздіктердегі аудармасы: инактвизация– инактвизация (медицина) 13. «Хрома» (chroma), «сома» (soma),«актив» (activus) сөздерінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «инактивация Х-хромосомы» сөзтіркесі қазақ тіліне «Х-хромосоманың инактивтенуі» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
407. | интерлейкины | интерлейкиндер | интерлейкиныинтерлейкиндерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Интерлейкиндер (интер– лат. inter «арасында» + лейкос – грек. leukos «ақ» + ин – лат. -in (e) –«ұқсас») – организмнің әртүрлі жасушаларын ерітетін нәруыз молекулаларыныңтобы. 2. Әзербайжан: interleukins 3. Қырғыз: интерлейкин 4. Өзбек: interleukins 5. Түрік: interlökin 6. Ағылшын: interleukins 7. Испан: las interleucinas 8. Неміс: Interleukine 9. Француз: interleukine 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: интерлейкин– интерлейкин 12. Сөздіктердегі аудармасы: интерлейкины– белки из группы лимфокинов – интерлейкиндер-лимфокиндер тобының ақуызы(медицина) 13. Орыстіліне латын (inter) және грек (leukos)тілдерінен енген «интерлейкины» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «интерлейкиндер» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
408. | клеткастволовая эмбриональная | эмриондықбағаналы жасуша | клеткастволовая эмбриональнаяэмриондықбағаналы жасушаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Эмриондықбағаналы жасуша (эмбрион – грек. οντογένεση: ον «өмір», «тіршілік»; γένεση «шығу тегі»; клетка – лат. «цкллюла», грек. «цитос») –мезенхимадан пайда болатын бағаналық қан жасау жасушасы. 2. Әзербайжан: kök qəfəs, embrional 3. Қырғыз: эмбрионалдык клетка 4. Өзбек: embrional ildiz hujayra 5. Түрік: hücre kök embriyonik 6. Ағылшын: embryonic stem cell 7. Испан: célula embrionaria del vástago 8. Неміс: Käfig Stamm embryonale 9. Француз: cellule souche embryonnaire 10. Бекітілген нұсқасы: одноклеточные– біржасушалы (2014 жылғы 27 мамыр) 11. Заңнамадағы қолданысы: эмбриональная– эмриондық 12. Сөздіктердегі аудармасы: клеткастромы – строма жасушасы (медицина) 13. «Эмбрион» (οντογένεση), «клетка» сөздерінің шығу тегі – грек және латын тілдері. Орыс тіліндегі «клетка стволовая эмбриональная» сөзтіркесі қазақ тіліне «эмриондық бағаналы жасуша» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
409. | кодирующаянить | кодтайтынжіпше | кодирующаянитькодтайтынжіпшеСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Кодтаушы жіп (ағыл.coding chain (strand), sense chain (strand) – кодтаушытізбек немесе жіпше, франц. code – «код»,«шифр»)– ДНК-нің екі иіріміндегі жіпшедегідей маңызы баржіпше. 2. Әзербайжан: kodlayıcı mövzu 3. Қырғыз: коддоочу жип 4. Өзбек: kodlash strand 5. Түрік: iplikçik kodlama 6. Ағылшын: coding strand 7. Испан: cadena de codificación 8. Неміс: Codierung Strang 9. Француз: brin codant 10. Бекітілген нұсқасы: код –код 11. Заңнамадағы қолданысы: код –код 12. Сөздіктердегі аудармасы: кодирующаянить, смысловая – кодтаушы жіп, мағыналық (медицина) 13. «Код» (code) сөзінің шығу тегі – француз тілі. Орыс тіліндегі «кодирующая нить» сөз тіркесіқазақ тіліне «кодтаушы жіп» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | 0 |
410. | кодоминирование | кодоминанттау | кодоминированиекодоминанттауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Кодоминанттау (ком –лат. co (cum) «бірге» + доминат – лат. dominare «үстемдік», «билік ету») – гетерозиготалықкүйдегі екі бірдей аллельдің экспрессиясы. 2. Әзербайжан: codominance 3. Қырғыз: кодоминатоо 4. Өзбек: codominance 5. Түрік: eşdeğer 6. Ағылшын: codominance 7. Испан: codominancia 8. Неміс: Kodominanz 9. Француз: codominance 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: – 13. Орыстіліне латын (cumжәне dominare) тілінен енген «кодоминирование» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «кодоминанттау» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +5 |
411. | кордоцентез | кордоцентез | кордоцентезкордоцентезСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Кордоцентез (корд – франц. corde «жіп», «арқан» + грек. –centesis «пункцияның немесе перфорацияның жүзеге асырылуынбілдіретін қосымша) – пренаталдық анықтауда қолданылатын процедура,тікелей нәресте кіндігінен қан үлгісін алу. 2. Әзербайжан: qonsunun arvadini 3. Қырғыз: кордоцентез 4. Өзбек: korodosentez 5. Түрік: korodosentez 6. Ағылшын: cordocentis 7. Испан: corodocentesis 8. Неміс: Cordocentis 9. Француз: cordocentis 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: кордоцентез– кордоцентез 12. Сөздіктердегі аудармасы: кордоцентез– метод получения кордовой (пуповинной крови) плода – кордоцентез – корд(кіндік қан) ұрығын алу әдісі (медицина) 13. Орыстіліне француз (corde) және грек (centesis) тілдерінен енген «кордоцентез» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «кордоцентез» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +5 |
412. | лигирование | лигирлеу | лигированиелигирлеуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Лигирлеу (лат. лат. ligare «байланыстыру») – ДНҚлигаза ферментін пайдаланып фосфодиэфирлі байланыстың арқасында ДНҚ-ныңрекомбинантты молекуласын құрастыру үшін, ДНҚ-ның екі еселенген молекуласынқосатын молекулалық биологияның үдерісі. 2. Әзербайжан: ligature 3. Қырғыз: лигирование 4. Өзбек: tomirni 5. Түрік: ligasyon 6. Ағылшын: ligation 7. Испан: ligadura 8. Неміс: Ligation 9. Француз: ligature 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: лигирование– лигилдеу 12. Сөздіктердегі аудармасы: процессдействия лигирование – лигирлеу әрекеті үдерісі (медицина) 13. Орыстіліне латын (ligare) тілінен енген «лигирование» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «лигирлеу» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +3 |
413. | митозстимулирующий | қуаттандырушымитоз | митозстимулирующийқуаттандырушымитозСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Митоз (грек.mitos «жіп») – бастапқы шыққан жасушаға генетикалық ұқсастығы бар екіжасушаның пайда болуымен аяқталатын әдеттегі жасушаның бөліну үдерісі.Қуаттандырушы митоз – (стимулдаушы фактор), бұл фактор G2-кезеңдегіжасушаның митозға енуін қуаттандырады. 2. Әзербайжан: stimullaşdırıcı mitoz 3. Қырғыз: сигнал берүүчү 4. Өзбек: mitoz ogohlantiruvchi 5. Түрік: mitoz uyarıcı 6. Ағылшын: mitosis stimulating 7. Испан: mitosis estimulante 8. Неміс: Mitose stimulierend 9. Француз: la mitose stimulant 10. Бекітілген нұсқасы: стимулирование– ынталандыру 11. Заңнамадағы қолданысы: митоз –митоз;стимулирование– ынталандыру 12. Сөздіктердегі аудармасы: митотическоеделение – митотикалық бөліну; митоз – митоз; стимулирование – түрткі салу;ширату, ширықтыру (медицина) 13. «Митоз» (mitos) сөзінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «митоз стимулирующий» сөзтіркесі қазақ тіліне «қуаттандырушы митоз» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +3 |
414. | митохондриальноенаследование | митохондриялықтұқым қуалау | митохондриальноенаследованиемитохондриялықтұқым қуалауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Митохондриялықтұқым қуалау (mitochondria; грек. mitos «жіп» +хондрия – грек. chondrion «дән») – митохондрия геномындағы белгілердің тұқымқуалауы. 2. Әзербайжан: mitokondrial miras 3. Қырғыз: митохондриялык мурас 4. Өзбек: mitokondriyal meros 5. Түрік: mitokondriyal miras 6. Ағылшын: mitochondrial inheritance 7. Испан: herencia mitocondrial 8. Неміс: mitochondriale Vererbung 9. Француз: mitochondrique l'héritage 10. Бекітілген нұсқасы: наследование– мұрагерлік ету; тұқым қуалау 11. Заңнамадағы қолданысы: митохондриальный– митохондриальды; наследование – мұрагерлік ету; тұқымқуалау 12. Сөздіктердегі аудармасы: митохондриальныезаболевания – митохондриялық аурулар (медицина) 13. «Митохондрия» (mitos және chondrion) сөзінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «митохондриальное наследование» сөзтіркесі қазақ тіліне «митохондриялық тұқым қуалау» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
415. | митохондриальноенаследование | митохондриялықтұқым қуалау | митохондриальноенаследованиемитохондриялықтұқым қуалауСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Митохондриялықтұқым қуалау (mitochondria; грек. mitos «жіп» +хондрия – грек. chondrion «дән») – митохондрия геномындағы белгілердің тұқымқуалауы. 2. Әзербайжан: mitokondrial miras 3. Қырғыз: митохондриялык мурас 4. Өзбек: mitokondriyal meros 5. Түрік: mitokondriyal miras 6. Ағылшын: mitochondrial inheritance 7. Испан: herencia mitocondrial 8. Неміс: mitochondriale Vererbung 9. Француз: mitochondrique l'héritage 10. Бекітілген нұсқасы: наследование– мұрагерлік ету; тұқым қуалау 11. Заңнамадағы қолданысы: митохондриальный– митохондриальды; наследование – мұрагерлік ету; тұқымқуалау 12. Сөздіктердегі аудармасы: митохондриальныезаболевания – митохондриялық аурулар (медицина) 13. «Митохондрия» (mitos және chondrion) сөзінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «митохондриальное наследование» сөзтіркесі қазақ тіліне «митохондриялық тұқым қуалау» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +2 |
416. | мозаик | мозаикалы | мозаикмозаикалыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Мозаикалы (франц.mosaigue; син.: химера) – генетикада: мутация нәтижесінде кейбір жасушаларыгенетикалық тұрғыдан басқа жасушалардан өзгеше болатын организм. 2. Әзербайжан: mozaika 3. Қырғыз: мозаикалук 4. Өзбек: mosaic 5. Түрік: mozaik 6. Ағылшын: mosaic 7. Испан: mosaico 8. Неміс: Mosaik 9. Француз: mosaïque 10. Бекітілген нұсқасы: одноклеточные– біржасушалы (2014 жылғы 27 мамыр) 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: мозаик– многоклеточный организм – мозаик – көпжасушалы организм (медицина) 13. Орыс тіліне француз (mosaigue) тілінен енген «мозаик» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «мозаикалы»сөзі қолданылады. Дефинициясы | +3 |
417. | моносомия | моносомия | моносомиямоносомияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Моносомия (моно –грек. моnоs «бір», «жалғыз» + сомо – грек. soma «дене») – диплоидтықжиынтықта бір хромосоманың болмауы. 2. Әзербайжан: monosomiya 3. Қырғыз: моносомия 4. Өзбек: monosomiya 5. Түрік: monosomi 6. Ағылшын: monosomy 7. Испан: monosomía 8. Неміс: Monosomie 9. Француз: monosomie 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: моносомия– моносомия 12. Сөздіктердегі аудармасы: моносомия анеуплоидия – моносомия анеуплоидия (медицина) 13. Орыстіліне грек (моnоsжәне soma) тілінен енген «моносомия»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «моносомия» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +5 |
418. | мультиплексныезаболевания | мультиплекстіаурулар; мультиплексті шежіре | мультиплексныезаболеваниямультиплекстіаурулар; мультиплексті шежіреСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Мультиплекстіаурулар(мультиплекс – лат. multiplex «күрделі», «көпдүркін») – нақтылы аурудың бірден артық саны. 2. Әзербайжан: multipleks xəstəliklər 3. Қырғыз: мультиплекс оорулары 4. Өзбек: multipleks kasalliklari 5. Түрік: multipleks hastalığı 6. Ағылшын: multiplex disease 7. Испан: sistema multiplexado 8. Неміс: Multiplex-Krankheit 9. Француз: maladies multiplex 10. Бекітілген нұсқасы: мультиплексорканалов связи – байланыс арналарының мультиплексоры (2015 жылғы 6 қазан) 11. Заңнамадағы қолданысы: мультиплексный– мультиплексті 12. Сөздіктердегі аудармасы: мультиплекснаяиммунодиагностика гемотрансмиссивных инфекций – гемотрансмиссивтіинфекциялардың мультиплексті иммунодиагностикасы (медицина) 13. «Мультиплекс» (multiplex) сөзінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «мультиплексная заболевания» сөзтіркесі қазақ тіліне «мультиплексті аурулар» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
419. | мутацияс новой функцией | жаңа функциялы мутация | мутацияс новой функциейжаңа функциялы мутацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жаңа функциялы мутация (мутация– лат. mutacio «өзгеріс»; функция – лат. functio – «орындау») – тіршіліктіңбарлық түрінің эвалюциясы мен селекциясының негізіне жататын, генетикалықақпараттың күрт өзгеруімен сипатталатын, тірі организмдерге тән қасиет. 2. Әзербайжан: yeni funksiyası ilə mutasiya 3. Қырғыз: жаңы өзгөчөлүгү менен мутация 4. Өзбек: yangi funksiya bilan mutatsiya 5. Түрік: yeni özellik ile mutasyon 6. Ағылшын: the mutation with the new feature 7. Испан: mutación con nueva función 8. Неміс: Mutation mit neuer Funktion 9. Француз: mutation avec la nouvellefonction 10. Бекітілген нұсқасы: функция– функция, қызмет, атқарым; мутация – мутация 11. Заңнамадағы қолданысы: функция– функция, қызмет, атқарым; мутация – мутация 12. Сөздіктердегі аудармасы: спонтанныемутации – кездейсоқ мутациялар; связь мутаций с репликацией ДНК – ДНҚрепликациясымен мутациялардың байланысы (медицина) 13. «Мутация» (mutacio)және «функция» (functio)сөздерінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «мутация с новой функцией» сөзтіркесі қазақ тіліне «жаңа функциялы мутация» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +5 |
420. | наследованиекомплексное | кешендітұқым қуалауы | наследованиекомплексноекешендітұқым қуалауыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Кешенді тұқым қуалау (комплекс – ағыл. complex <лат. complexus «кешен») – жиналып тұқымқуалаушылықтың мендельдік емес типі, қоршаған орта факторларыныңәрекеттерімен бірге әсер ететін бір локустағыдан артық аллельдер әсерінендамитын, жинақталып тұқым қуалайтын белгі. 2. Әзербайжан: miras kompleks 3. Қырғыз: комплекстүү мурастоо 4. Өзбек: meros keng qamrovli 5. Түрік: miras karmaşık 6. Ағылшын: inheritance of complex 7. Испан: herencia integral 8. Неміс: Vererbung Komplex 9. Француз: héritage complexe 10. Бекітілген нұсқасы: комплекс– кешен; наследование – мұрагерлік ету; тұқым қуалау 11. Заңнамадағы қолданысы: комплекс– кешен; наследование – мұрагерлік ету; тұқым қуалау 12. Сөздіктердегі аудармасы: многофакторное(комплексное) наследование – көпфакторлы (кешенді) тұқым қуалау (медицина) 13. «Комплекс» (complexus)сөзінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «наследование комплексное» сөзтіркесі қазақ тіліне «кешенді тұқым қуалау» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +3 |
421. | новообразование | жаңа өскіндер, жаңа ісіктер, жаңа өспелер | новообразованиежаңа өскіндер, жаңа ісіктер, жаңа өспелерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жаңа өскіндер, жаңа ісіктер, жаңаөспелер(ағыл. neoplasm «ісік») – ауытқып өсуқалыпты пролиферация мен қалыпты жасушалардың өлуінің арасындағытепе-теңдіктің бұзылуынан дамитын өсудің ауытқуы. Қатерлі немесе қатерлі емесболуы мүмкін. 2. Әзербайжан: neoplazma 3. Қырғыз: шишик 4. Өзбек: neoplazma 5. Түрік: neuplazma 6. Ағылшын: neoplasm 7. Испан: neologismo 8. Неміс: Neubildung 9. Француз: néoformation 10. Бекітілген нұсқасы: новообразованиекостное – сүйек өскіні (мед.) (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: новообразование– қатерлі ісік 12. Сөздіктердегі аудармасы: новообразование– қатерлі ісік, өспе, жаңақұрылым (медицина) 13. Бекітілгентерминдер сөздігін негізге ала отырып, орыс тіліндегі «новообразование» сөзіқазақ тіліне «жаңа өскіндер» сөз тіркесімен аударылғаны жөн депесептейміз. Дефинициясы | +3 |
422. | облегченнаядиффузия | жеңілдетілгендиффузия | облегченнаядиффузияжеңілдетілгендиффузияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жеңілдетілгендиффузия (диффузия– лат.diffusio «таралу», «сорғылау») – әдісте заттар өздерініңконцентрация градиенті бағытында мембрана арқылы өтеді және де ерекшетасымалдау ақуызы көмегімен жүреді (энергия жұмсауды қажет емес). 2. Әзербайжан: yüngül diffuziya 3. Қырғыз: жеңил диффузия 4. Өзбек: engil diffuziya 5. Түрік: hafif difüzyon 6. Ағылшын: light diffusion 7. Испан: difusión ligera 8. Неміс: leichte Diffusion 9. Француз: diffusion facilitée 10. Бекітілген нұсқасы: диффузия– диффузия 11. Заңнамадағы қолданысы: диффузия– диффузия 12. Сөздіктердегі аудармасы: внутренняядисфузия – ішкі дисфузия; диффузия прямым обменом- тікелей алмасумен диффузия(медицина) 13. «Диффузия» (diffusio)сөзінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «облегченная диффузия» сөзтіркесі қазақ тіліне «жеңілдетілген диффузия» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
423. | оплодотворениеin vitro | invitro ұрықтану | оплодотворениеin vitroinvitro ұрықтануСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. In vitroұрықтану (лат. in vitro«пробиркада») – репродуктивтік технология. Петритабақшасында жұмыртқа жасушасын сперматозоидпен ұрықтандырады, кейінұрықтанған жұмыртқа жасушасын жатырға енгізеді. 2. Әзербайжан: in vitro mayalanma 3. Қырғыз: in vitro уруктары 4. Өзбек: in vitro urug'lantirish 5. Түрік: in vitro fertilizasyon 6. Ағылшын: in vitro fertilization 7. Испан: fertilización in vitro 8. Неміс: Befruchtung in vitro 9. Француз: fertilisation in vitro 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: оплодотворение– ұрықтану, ұрықтандыру 12. Сөздіктердегі аудармасы: искусственноеоплодотворение созревших in vitro яйцеклеток животных организмов –жануарлардың жетілген in vitro аналық жасушаларын жасанды ұрықтандыру (медицина) 13. «in vitro» – латын сөзі. «Оплодотворение in vitro» сөз тіркесі қазақтіліне «in vitro ұрықтану» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +3 |
424. | палиндром | палиндром | палиндромпалиндромСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Палиндром (палин– грек. palin «қайтадан» + домос – грек. dromos «жүгіру») – ДНҚ сегментініңбір жіпшесіндегі 5'–тан 3' бағытында бірдей орналасқан молекулалықбиологиядағы нуклеотидтер реттілігі. 2. Әзербайжан: palindrom 3. Қырғыз: палиндром 4. Өзбек: palindrom 5. Түрік: palindrom 6. Ағылшын: palindrome 7. Испан: palindrom 8. Неміс: Palindrom 9. Француз: palindrome 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: палиндром – палиндром 12. Сөздіктердегі аудармасы: числовой палиндром – сандық палиндром (медицина) 13. Орыстіліне грек (palinжәне dromos) тілінен енген «палиндром»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «палиндром» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +5 |
425. | пероксисомы | пероксисомалар | пероксисомыпероксисомаларСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Пероксисомалар (пероксис– лат. perioxydum «асқын тотық» + сома – грек. soma «дене»; син.;микроденешік) –құрамында катализдік және гидролиздік фермент бар сүтқоректілердің бауыр жәнебүйрегінің эртьеийлік жасушасының органоиды. 2. Әзербайжан: peroksisomlar 3. Қырғыз: пероксисомалар 4. Өзбек: peroksisom 5. Түрік: peroksisomlar 6. Ағылшын: peroxisomes 7. Испан: peroxisomas 8. Неміс: Peroxisomen 9. Француз: peroxysomes 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: схема строения пероксисомы – пероксисомақұрылысының сызбасы (медицина) 13. Орыстіліне латын (perioxydum) және грек (soma)тілдерінен енген «пероксисомы» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «пероксисомалар» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
426. | плазмиды | плазмидтер | плазмидыплазмидтерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Плазмидтер (ағыл.plasmids) – бактериялар мен ашытқы саңырауқұлақтар ДНҚ-ныңхромосомадан тыс өз бетімен көбейген циклдық молекулалары 2. Әзербайжан: agladan 3. Қырғыз: плазма этаптары 4. Өзбек: plazmidlar 5. Түрік: plazmid 6. Ағылшын: plasmids 7. Испан: plásmidos 8. Неміс: Plasmide 9. Француз: plasmides 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: плазмиды– плазмидтер 12. Сөздіктердегі аудармасы: плазмидарезистентности – резистенттілік плазмиді; плазмиды располагаются в цитоплазмебактерий – плазмидтер бактериялардың цитоплазмасында орналасады (медицина) 13. Орыстіліне ағылшын (plasmids) тілінен енген «плазмиды» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «плазмидтер» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
427. | плейотропия | плейотропия | плейотропияплейотропияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Плейотропия (плейон – грек. pleion «үлкен» + тропос – грек. trop «бұру бағыты») – біргеннің бірнеше белгіні дамыту қасиеті. 2. Әзербайжан: playotropya 3. Қырғыз: плейотропия 4. Өзбек: pleiotropiya 5. Түрік: playotropi 6. Ағылшын: pleiotropy 7. Испан: pleotropía 8. Неміс: Pleiotropy 9. Француз: pleiotropy 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: видыплейотропии – плейотропия түрлері; антагонистическая плейотропия –антагонистік плейотропия (медицина) 13. Орыстіліне грек (pleion және trop) тілінененген «плейотропия» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «плейотропия» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
428. | плюрипотентный | плюрипотентті | плюрипотентныйплюрипотенттіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Плюрипотентті (лат.plus, pluris «артық» + ағыл. porentiote «күшейту») – жағдайынақарай және қоршаған орта факторларына байланысты әртүрлі ұлпалар эмбриональдық жасушалардың сипаттамасы. 2. Әзербайжан: pluripotent 3. Қырғыз: плюрипотентти 4. Өзбек: pluripotent 5. Түрік: pluripotent 6. Ағылшын: pluripotent 7. Испан: pluripotente 8. Неміс: Pluripotent 9. Француз: pluripotente 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: плюрипотентость– плюрипотенттік 12. Сөздіктердегі аудармасы: плюрипотентныеклетки – плюрипотентті жасуша (медицина) 13. Орыстіліне латын (pluris) жәнеағылшын (porentiote) тілдерінен енген «плюрипотентный»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «плюрипотентті» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +3 |
429. | полимеразнаяцепная реакция (ПЦР) | полимераздытізбектік реакция (ПТР) | полимеразнаяцепная реакция (ПЦР)полимераздытізбектік реакция (ПТР)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Полимераздытізбектік реакция (ПТР) (реация – лат.reactio «кері әрекет», reagere «ден қою») – екіфлангалық олигонуклеотидтерді немесе ДНҚ полимеразаның көмегімен ДНҚсинтезінің қайталанатын циклдарында қолданылатын праймерлерді ендіру арқылыДНҚ-ның немесе РНҚ-ның қысқа реттілігінің көшірмелерін молекулалық техникаарқылы көп есе көбейту (амфлификациялау). 2. Әзербайжан: polimeraz zəncirvari reaksiya(PCR) 3. Қырғыз: полимераздык туташ реакция (ПЦР) 4. Өзбек: polimeraza zanjiri reaktsiyasi(PCR) 5. Түрік: polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) 6. Ағылшын: polymerase chain reaction (PCR) 7. Испан: reacción en cadena polimerasa(PCR) 8. Неміс: Polymerase-Kettenreaktion (PCR) 9. Француз: réaction en chaîne de polymère(PCR) 10. Бекітілген нұсқасы: реакция– реакция; цепная – тізбекті 11. Заңнамадағы қолданысы: полимеразнаяцепная реакция – полимеразды тізбектік реакция 12. Сөздіктердегі аудармасы: полимеразнаяцепная реакция – полимеразды тізбекті реакция (медицина) 13. «Реакция» (reactio) сөзінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «полимеразная цепная реакция» сөзтіркесі қазақ тіліне «полимеразды тізбектік реакция» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +3 |
430. | потерягетерозиготности | гетерозиготалықтыжоғалту | потерягетерозиготностигетерозиготалықтыжоғалтуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Гетерозиготалықты жоғалту (гетеро – грек. heteros «басқа», «өзге»;зигота – грек. zygotos «құрама», «бірге») – гомологтыхромосомада ақауы бараллельдің клиникалық көрінуіне душар қылатын хромосомажұбының біреуіндегі қалыпты аллельдің жоғалуы. 2. Әзербайжан: heteroziqotluq itkisi 3. Қырғыз: гетерозиготалыгын жоготуу 4. Өзбек: heterozigotlikning yo'qolishi 5. Түрік: heterozigotite kaybı 6. Ағылшын: loss of heterozygosity 7. Испан: pérdida de heterocigotencia 8. Неміс: Verlust der heterosigotenz 9. Француз: perte d'hétérozygote 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: утратагетерозиготности – гетерозиготалықты жоғалту (медицина) 13. «Гетеро» (heteros) және «зигота» сөздерінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «потеря гетерозиготности» сөзтіркесі қазақ тіліне «гетерозиготалықты жоғалту» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +4 |
431. | праймер | праймер | праймерпраймерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Праймер (ағыл.primer)– қысқа олигонуклеотид, ол бір жіпшелі ДНҚ гибридизациясына қатынасады,ДНҚ-ның бос ұшын қамтамасыз етеді, оған ДНҚ полимераза негізді қосады жәнеүлгіге комплементарлы ДНҚ-ны синтездейді. 2. Әзербайжан: praymer 3. Қырғыз: праймер 4. Өзбек: primer 5. Түрік: primer 6. Ағылшын: primer 7. Испан: imprimación 8. Неміс: Primer 9. Француз: primer 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: праймер– праймер 12. Сөздіктердегі аудармасы: функциипраймер – праймер функциялары (медицина) 13. Орыстіліне ағылшын (primer) тілінен енген«праймер» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «праймер»сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
432. | пробанд | пробанд | пробандпробандСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Пробанд (нем.Proband) –генеологиялықталдауда шежіре басындағы бірінші адам. Пробанд – адамның (отбасымүшесінің), шежіресі осы пробандадан бастап құрастырылады. 2. Әзербайжан: proband 3. Қырғыз: пробанд 4. Өзбек: proband 5. Түрік: proband 6. Ағылшын: proband 7. Испан: proband 8. Неміс: Proband 9. Француз: proband 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: пробанд– пробанд 12. Сөздіктердегі аудармасы: всемье пробанда – пробанд отбасында (медицина) 13. Орыстіліне неміс (Proband) тілінен енген «пробанд» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «пробанд» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +2 |
433. | простаядиффузия | жайдиффузия | простаядиффузияжайдиффузияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жай диффузия (диффузия – лат. diffusio «тарату», «ағу») – заттардыңөздігінен, ешбір көмексіз, концентрация градиенті бағытында (жоғарыконцентрациядан төменгі концентрацияға) мембрана арқылы өтуі. 2. Әзербайжан: sadə diffuziya 3. Қырғыз: жөнөкөй диффузия 4. Өзбек: oddiy diffuziya 5. Түрік: basit difüzyon 6. Ағылшын: Simple diffusion 7. Испан: difusión simple 8. Неміс: einfache Diffusion 9. Француз: simple diffusion 10. Бекітілген нұсқасы: диффузия– диффузия 11. Заңнамадағы қолданысы: диффузия– диффузия 12. Сөздіктердегі аудармасы: простаяи облегчённая диффузия – қарапайым және жеңіл диффузия (медицина) 13. «Диффузия» (diffusio)сөзінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «простая диффузия» сөз тіркесіқазақ тіліне «жай диффузия» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +3 |
434. | протоонкоген | протоонкоген | протоонкогенпротоонкогенСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Протоонкоген (протос– грек. protos «бірінші» + онкос – грек. onkos «ісу», «кебу» + генос – genos«тегі», «шығу тегі») – жасушалардың бірқатар бөліну пролиферациясынақатынасатын қалыпты ген, мутация нәтижесінде, немесе басқа механизмдерденонкогенге айналады. Протоонкоген – жасушалардың бөлінуіне немесепролиферациясына қатысатын және мутация немесе басқа да механизмдернәтижесінде онкогенге айналатын қалыпты ген. 2. Әзербайжан: protoonkogen 3. Қырғыз: протоонкоген 4. Өзбек: protonkogen 5. Түрік: protonkogen 6. Ағылшын: protooncogene 7. Испан: protonkogen 8. Неміс: Protonkogen 9. Француз: protonkogen 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: протоонкогены:биологическая роль – протоонкогендер:биологиялық рөлі (медицина) 13. Орыстіліне грек (protos,onkos және genos) тілінен енген «протоонкоген»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «протоонкоген» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +5 |
435. | протеом | протеом | протеомпротеомСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Протеом (грек.protos «алғашқы» + лат. -in(e)- ұқсас мағынасын беретін суффикс, лат. -om(a)-жиынтық мағынасын үстейтін суффикс) – нақтылы бір уақытта жасушада, ұлпаданемесе организмде пайда болатын барлық нәруыздар жиынтығы. 2. Әзербайжан: proteom 3. Қырғыз: протеом 4. Өзбек: proteom 5. Түрік: proteom 6. Ағылшын: proteome 7. Испан: proteome 8. Неміс: Proteome 9. Француз: proteome 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: протеом– протеом 12. Сөздіктердегі аудармасы: протеомчеловека – адам протеомы (медицина) 13. Орыстіліне грек (protos) тілінен енген «протеом» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «протеом» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
436. | расхождениехромосом | хромосомалардыңажырауы | расхождениехромосомхромосомалардыңажырауыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Хромосомалардың ажырауы (хромато – грек. χρῶμα «тері, терінің түсі; бояу, түс» + сома – грек. soma – «дене») – жасуша бөлінубарысында әрбір жасуша бірдей хромосомалар санын алып отырып,хромосомалар немесе хроматидалардың дұрыс бөлінуін қамтамасыз етеді. 2. Әзербайжан: xromosomların ayrılığı 3. Қырғыз: хромосомалардын айырма 4. Өзбек: xromosomalarning farqlanishi 5. Түрік: kromozom tutarsızlığı 6. Ағылшын: chromosome disjunction 7. Испан: divergencia de cromosomas 8. Неміс: Chromosom-Divergenz 9. Француз: la divergence des chromosomes 10. Бекітілген нұсқасы: расхождение– алшақтық (2016 жылғы 7 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: расхождение– алшақтық, айырмашылық; хромосома – хромосома 12. Сөздіктердегі аудармасы: неправильноерасхождение хромосом – хромосомалардыңқате ажырауы (медицина) 13. «Хромо» (χρῶμα) және «сома» (soma)сөздерінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «расхождение хромосом» сөзтіркесі қазақ тіліне «хромосомалардың ажырауы» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +5 |
437. | репликация | репликация | репликациярепликацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Репликация (ағыл.replication «көшіру», «өндіру») – ДНҚ молекуласының өздігінен екі еселенуі(немесе ДНҚ синтезі. 2. Әзербайжан: replikatsiya 3. Қырғыз: репликация 4. Өзбек: replikatsiya 5. Түрік: replikatsiya 6. Ағылшын: replication 7. Испан: replication 8. Неміс: replication 9. Француз: replication 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: репликация– репликация 12. Сөздіктердегі аудармасы: информацияо механизме репликации – репликация механизмі туралы ақпарат (медицина) 13. Орыс тіліне ағылшын (replication) тілінен енген «репликация» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «протеом» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
438. | репликативнаявилка | репликациялықайырша | репликативнаявилкарепликациялықайыршаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Репликациялықайырша (ағыл.replication «көшіру», «өндіру») – репликация кезіндегі ДНҚ ширатылғантізбектері тарқатылып пайда болған ДНҚ -ның Y-тәрізді арнайы кішкенебөлігі (учаскесі). 2. Әзербайжан: replikativ çəngəl 3. Қырғыз: кыймылдуу айры 4. Өзбек: replikativ vilkalar 5. Түрік: çoğaltma çatalı 6. Ағылшын: replication fork 7. Испан: enchufe replicante 8. Неміс: replikative Gabel 9. Француз: fiche réplicative 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: репликация– репликация 12. Сөздіктердегі аудармасы: репликативнаявилка в клетке человека – адам жасушасындағы репликативті айырша(медицина) 13. «Репликация» (replication)сөзінің шығу тегі – ағылшын тілі. Орыс тіліндегі «репликативная вилка» сөзтіркесі қазақ тіліне «репликациялық айырша» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +5 |
439. | рибосома | рибосома | рибосомарибосомаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Рибосома (рибосома– «рибо» – рибоз моносахариді + сома – грек.soma «дене») –РНҚнегізінде полипептидтерді түзетін рибосомалық РНҚ мен ақуыздарданқұралған органелла. 2. Әзербайжан: ribosoma 3. Қырғыз: рибосома 4. Өзбек: ribosoma 5. Түрік: ribosoma 6. Ағылшын: ribosome 7. Испан: ribosome 8. Неміс: Ribosome 9. Француз: ribosome 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: рибосома– рибосома 12. Сөздіктердегі аудармасы: строениеи функции рибосом – рибосом құрылысы мен қызметі (медицина) 13. Орыс тіліне грек (ribos, soma) тілінен енген «рибосома» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «рибосома» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
440. | РНК(рибонуклеиновая кислота) | РНҚ (рибонуклеин қышқылы) | РНК(рибонуклеиновая кислота)РНҚ (рибонуклеин қышқылы)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. РНҚ (рибонуклеин қышқылы) (рибосома – «рибо»– рибоз моносахариді + лат. nucleus «өзек»,«ядро»)– құрамындарибоза бар мононуклеотидтерден тұратын биополумерлер. 2. Әзербайжан: RNT (ribonuklein turşusu) 3. Қырғыз: РНК рибонуклеинкислотасы 4. Өзбек: RNK (ribonuklein kislotasi) 5. Түрік: RNA (рибонуклеиновая asit) 6. Ағылшын: ribonudeic acid 7. Испан: ribonudeic acid 8. Неміс: Ribonudeic Acid 9. Француз: ribonudeic acid 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: РНК –РНҚ 12. Сөздіктердегі аудармасы: рибонуклеиноваякислота – рибонуклеин қышқылы (медицина) 13. «Рибонуклеин» (ribos, nucleus) сөздерінің шығу тегі – грек және латынағылшын тілдері. Орыс тіліндегі «РНК (рибонуклеиновая кислота)» сөзтіркесі қазақ тіліне «РНҚ (рибонуклеин қышқылы)» сөз тіркесіменаудыралады. Дефинициясы | +4 |
441. | рискэмпирический | эмпирикалыққауіп | рискэмпирическийэмпирикалыққауіпСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Эмпирикалыққауіп (эмпирия – грек. emperia «тәжірибе»; риск – франц.risque «қауіп»)– медицинада өкілдері теорияны менсінбей, іс-әрекетте тек аңыз бен ауруадамдарды бақылағанда өздері көрген мәліметтерге сүйенген медицинадағы бағыт;б.ғ. дейін ІІІ ғасырда Грекияда пайда болған бағыт. 2. Әзербайжан: empirik risk 3. Қырғыз: эмпирикалык тобокелдик 4. Өзбек: ampirik xavf 5. Түрік: risk ampirik 6. Ағылшын: the empirical risk 7. Испан: riesgo empírico 8. Неміс: risiko Empirisch 9. Француз: le risque empirique 10. Бекітілген нұсқасы: риск –тәуекел 11. Заңнамадағы қолданысы: риск –тәуекел;эмпирический – эмпирикалық 12. Сөздіктердегі аудармасы: риск– тәуекел (медицина) 13. «Эмпирия» (emperia) сөзінің шығу тегі –грек тілі, «риск» (risque) сөзінің шығу тегі – француз тілі. Орыс тіліндегі «риск эмпирический» сөзтіркесі қазақ тіліне «эмпирикалық қауіп» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +4 |
442. | скринингнеонатальный сывороточный | неонаталдықсарысулық скриниг; нәрестенің сарысулық скринигі | скринингнеонатальный сывороточныйнеонаталдықсарысулық скриниг; нәрестенің сарысулық скринигіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Неонаталдықсарысулық скринигі (скрининг – ағыл. screen«сүзу», «сараптау», «тазалау» неонаталь – лат. neonatalis- neo «жаңа» + natalis «туылу», ағыл. serous«маңызды»)– жиі кездесетін туа біткен және тұқым қуалайтын ауруларды анықтау мақсатындажүргізілетін жаңа туылған нәрестелерді жаппай тексеру. 2. Әзербайжан: neonatal skrininq zərdab 3. Қырғыз: скрининг-неонаталдык кан 4. Өзбек: neonatal sarum tekshiruvi 5. Түрік: neonatal serum tarama 6. Ағылшын: screening of neonatal serum 7. Испан: detección de suero neonatal 8. Неміс: screening Neonatales Serum 9. Француз: le dépistage néonatal delactosérum 10. Бекітілген нұсқасы: сыворотка– сарысу 11. Заңнамадағы қолданысы: сыворотка– сарысу; скрининг неонатальный – неонаталдық скрининг 12. Сөздіктердегі аудармасы: скринингноворожденных – жаңа туған нәрестелердің скринингі (медицина) 13. «Скрининг» (screen) сөзінің шығу тегі –ағылшын тілі, «неонаталь» (neonatalis) сөзінің шығу тегі – латын тілі. Орыс тіліндегі «скрининг неонатальныйсывороточный» сөз тіркесі қазақ тіліне «неонаталдық сарысулық скринигі»сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +3 |
443. | теломера | теломера | теломерателомераСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Теломера (грек. telos «соңы» + мера– грек.meros«бөлігі», «үлесі») – әртүрлі нәруыздан жәнекөптеген TTAGGG тұратын хромосома иығының ұшы. 2. Әзербайжан: telomer 3. Қырғыз: теломера 4. Өзбек: telomera 5. Түрік: telomer 6. Ағылшын: telomere 7. Испан: telómero 8. Неміс: Telomers 9. Француз: télomère 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: способудлинения теломер – теломерані ұзарту әдісі (медицина) 13. Орыс тіліне грек (telos, meros) тілінененген «теломера» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «теломера»сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
444. | тельцеБарра | Баррденешігі | тельцеБарраБаррденешігіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Баррденешігі (M.L. Barr, 1908 ж.т., канадалық гистолог) –белсенді емес Х-хромосома, аналық соматикалық жасушаларда болатын жыныстықхроматин. 2. Әзербайжан: Buğa Barra 3. Қырғыз: Барра денеши 4. Өзбек: Barr tanasi 5. Түрік: telce Barra 6. Ағылшын: Barr's body 7. Испан: Tauro barra 8. Неміс: Barr-Körperchen 9. Француз: corpuscule de Barr 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: содержаниетелец Барра в ядрах клеток – жасуша ядроларындағы Барра денешігінің құрамы(медицина) 13. Орыстіліндегі «тельце Барра» сөз тіркесі қазақ тіліне «Барр денешігі» сөзтіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +5 |
445. | центромера | центромера | центромерацентромераСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Центромера (centromeres:лат. centrum «шеңбер ортасы» + мерос – грек. meros «бөлік»; син. кинетохор,киномера) –хромосоманың алғашқы тартпасы аймағындағы оның ұршық жіпшелеріменбайланысатын бөлігі. 2. Әзербайжан: mərkəzölçənlər 3. Қырғыз: центромера 4. Өзбек: centromer 5. Түрік: centromer 6. Ағылшын: centromere 7. Испан: centromer 8. Неміс: Centromer 9. Француз: zentromer 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: диффузнаяцентромера – диффузды центромер; локализованнаяцентромера – локалді центромера (медицина) 13. Орыс тіліне грек (centrum, meros) тілінен енген «центромера» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «центромера» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
446. | центросома | центросома | центросомацентросомаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Центросома (лат.centrum «шеңбер ортасы» + сома – лат. soma «дене»; син.: орташа денешік, центросфера) –центриольді қоршап тұрған цитоплазма бөлігі, онымен қосылып жасушалық орталыққұрады. 2. Әзербайжан: centrosoma 3. Қырғыз: центросома 4. Өзбек: centrosoma 5. Түрік: centrosoma 6. Ағылшын: centrosome 7. Испан: centrosomо 8. Неміс: Zentrosom 9. Француз: centrosome 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: структурацентросомы – центросоманың құрылымы (медицина) 13. Орыс тіліне грек (centrum) жәнелатын (soma) тілдерінен енген «центросома» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «центросома» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
447. | цис-положение | цисқалпы | цис-положениецисқалпыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Цис қалпы (лат.cis «осы жаққа қарай»; лат. configuratio «өзара орналасуы») – бірхромосоманың «бір жағындағы» екі реттіліктердің арасындағы қатынастыбілдіреді. 2. Әзербайжан: cis-vəziyyət 3. Қырғыз: цис қалпуу 4. Өзбек: ssis holati 5. Түрік: sis pozisyonu 6. Ағылшын: cis-position 7. Испан: cis-posición 8. Неміс: Cis-Stellung 9. Француз: cis-position 10. Бекітілген нұсқасы: положение– жағдай, қалып 11. Заңнамадағы қолданысы: положение– жағдай, қалып 12. Сөздіктердегі аудармасы: цис-конфигурация – цис-конфигурация (медицина) 13. «Цис» (cis) сөзінің шығу тегі –латын тілі. Орыс тіліндегі «цис-положение» сөз тіркесіқазақ тіліне «цис қалпы» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +3 |
448. | цитокинез | цитокинез | цитокинезцитокинезСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Цитокинез (цито –грек. cytus «жасуша», кинез – грек. kinesis«қозғалыс») –жасушаэкваторында орналасқан актомиозин сақинасы бірте-бірте тарылыпнәтижесінде бір жасушаның екі жаңа жасушаға бөлінуі процесі. 2. Әзербайжан: sitokinez 3. Қырғыз: цитокинез 4. Өзбек: sitokinez 5. Түрік: sitokinez 6. Ағылшын: cytokinesis 7. Испан: citoquinesis 8. Неміс: cytokinesis 9. Француз: citoquinesis 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: важнаяроль мембранных липидов в цитокинезе – цитокинездегі мембраналық липидтердіңмаңызды рөлі (медицина) 13. Орыс тіліне грек (cytus, kinesis) тілінененген «цитокинез» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «цитокинез»сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
449. | цитоскелетклетки | жасушацитоқанқасы | цитоскелетклеткижасушацитоқанқасыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Жасуша цитоқанқасы (цитос –грек. cytus «жасуша»; скелет – грек. kytos «қаңқа», грек. skeletos«кептірілген») –жасушаныңнегізі цитоархитектурасын қалыптастыратын нәруыздар жиынтығы. 2. Әзербайжан: cytoskelet hüceyrələri 3. Қырғыз: клетканын цитоплечеси 4. Өзбек: hujayra sitoskelet 5. Түрік: hücre sitoskelet 6. Ағылшын: the cell cytoskeleton 7. Испан: citoesqueleto de la célula 8. Неміс: zytoskelet Zellen 9. Француз: cytosquelette de cellules 10. Бекітілген нұсқасы: одноклеточные– біржасушалы (2014 жылғы 27 мамыр) 11. Заңнамадағы қолданысы: цитоскелет– цитоқаңқа; клетка – клетка, жасуша 12. Сөздіктердегі аудармасы: структураи функции цитоскелета – цитоскелеттің құрылымы мен функциялары (медицина) 13. «Цитоскелет» (cytus, skeletos)сөзінің шығу тегі – грек тілі. Орыс тіліндегі «цитоскелет клетки» сөзтіркесі қазақ тіліне «жасуша цитоқанқасы» сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +5 |
450. | щелевыеконтакты (нексусы) | саңылаулыққатынастар (нексустар) | щелевыеконтакты (нексусы)саңылаулыққатынастар (нексустар)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Саңылаулыққатынастар (нексустар)(ағыл. gap «junctions») –көршілес жасушалар плазмалеммалары 2-4 нм ара қашықтыққа дейін бір-бірінежақындасып бөлінген кішкене бөліктері ( учаскелері). 2. Әзербайжан: qələvi əlaqə (neksuslar) 3. Қырғыз: шакар байланыштар (аныкталган) 4. Өзбек: yivli aloqa (neksuslar) 5. Түрік: oluklu kontaklar (Nexus) 6. Ағылшын: gap junctions (nexus) 7. Испан: contactos ranurados (Nexus) 8. Неміс: geschlitzte Kontakte (dunkelNexus) 9. Француз: contacts fendus (Nexus) 10. Бекітілген нұсқасы: контакт –түйіспе, қарым-қатынас 11. Заңнамадағы қолданысы: контакт –түйіспе, қарым-қатынас 12. Сөздіктердегі аудармасы: межклеточныеконтакты – жасушааралыққатынастар (медицина) 13. Орыс тіліндегі «щелевыеконтакты (нексусы)» сөз тіркесі қазақ тіліне «саңылаулық қатынастар (нексустар)»сөз тіркесімен аудыралады. Дефинициясы | +5 |
451. | экзон | экзон | экзонэкзонСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Экзон (грек.exo «сыртта») – эукариттардың құрылымдық гендерінің транскрипцияланатынучаскелері. 2. Әзербайжан: exon 3. Қырғыз: экзон 4. Өзбек: exon 5. Түрік: exon 6. Ағылшын: exon 7. Испан: exón 8. Неміс: Exon 9. Француз: exon 10. Бекітілген нұсқасы: - 11. Заңнамадағы қолданысы: - 12. Сөздіктердегі аудармасы: многиегены состоят из экзонов – көптеген гендер экзондардан тұрады (медицина) 13. Орыстіліне грек (exo) тілінен енген «экзон» сөзінің қазақтіліндегі баламасы ретінде «экзон» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +5 |
452. | экспрессивность(дефекта) | экспрессивтілік (бейнелене алуы) | экспрессивность(дефекта)экспрессивтілік (бейнелене алуы)СаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Экспрессивтілік (бейнелене алуы) (лат. expressus «айқын») – нақтылыбір ген бақылайтын белгінің даму дәрежесі. 2. Әзербайжан: ekspressivlik (qüsur) 3. Қырғыз: бөдөнө (кемчилик) 4. Өзбек: ifoda (nuqson) 5. Түрік: ifade (kusur) 6. Ағылшын: expressiveness (defect) 7. Испан: expresividad (defecto) 8. Неміс: expressiveness (defect) 9. Француз: expressiveness (defect) 10. Бекітілген нұсқасы: экспрессивность – экспрессивность 11. Заңнамадағы қолданысы: экспрессивность – экспрессивность 12. Сөздіктердегі аудармасы: экспрессивностьварьирующая – өзгермелі экспрессивтілік (медицина) 13. Орыстіліне латын (expressus) тілінен енген «экспрессивность»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «экспрессивтілік» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +5 |
453. | экзоцитоз | экзоцитоз | экзоцитозэкзоцитозСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Экзоцитоз (экзо – грек. ἔξω«тыс. сыртында» + цитоз – грек. κύτος «жасуша») – түйіршіктердіңжәне ірі молекулалы қосылыстардың жасушадан шығарылуы. 2. Әзербайжан: ekzositoz 3. Қырғыз: экзоцитоз 4. Өзбек: ekzositoz 5. Түрік: ekzositoz 6. Ағылшын: exocytosis 7. Испан: exocitosis 8. Неміс: Exocytosis 9. Француз: exocytosis 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: экзоцитозныйпузырек – экзоцитозды көпіршік (медицина) 13. Орыстіліне грек (ἔξω, κύτος) тілінен енген «экзоцитоз» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «экзоцитоз» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
454. | эндоцитоз | эндоцитоз | эндоцитозэндоцитозСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Эндоцитоз (эндо– грек. ἔνδον«ішінде», «іш»+ цитоз – грек. κύτος «жасуша») – заттардың сыртқы ортаданжасушаға енуі. 2. Әзербайжан: endositoz 3. Қырғыз: эндоцитоз 4. Өзбек: endositoz 5. Түрік: endositoz 6. Ағылшын: endocytosis 7. Испан: endocytosis 8. Неміс: Endocytosis 9. Француз: endocytosis 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: эндоцитоз:суть и основные типы процесса – эндоцитоз: процестің мәні мен негізгі түрлері(медицина) 13. Орыстіліне грек (ἔνδον, κύτος) тілінен енген «эндоцитоз» сөзініңқазақ тіліндегі баламасы ретінде «эндоцитоз» сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
455. | энхансер | энхансер | энхансерэнхансерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Энхансер (ағыл. enhancer «күшейту», «үлкейту») –геннің транскрипция жылдамдығын арттыратын цис-қалыпта орналасқан ДНҚ нуклеидтердің реттілігі. 2. Әзербайжан: enhancer 3. Қырғыз: энхансер 4. Өзбек: enhancer 5. Түрік: enhancer 6. Ағылшын: enhancer 7. Испан: enhancer 8. Неміс: Enhancer 9. Француз: enhancer 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: энхансерыи супрессоры – энхансерлер және супрессорлар (медицина) 13. Орыстіліне ағылшын (enhancer) тілінененген «энхансер» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «энхансер»сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
456. | эпигенетический | эпигенетикалық | эпигенетическийэпигенетикалықСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Эпигенетикалық – (эпи – грек. επί«үстінде», «жоғары», «сыртқы» + генетика – грек.genētikos «тууға, пайда болуға қатысты») – генотипті өзгертпей, ген қызметінеәсер ететін кез келген факторды белгілейтін термин. 2. Әзербайжан: epigenetik 3. Қырғыз: эпигенетикалык 4. Өзбек: epigenetik 5. Түрік: epigenetik 6. Ағылшын: epigenetic 7. Испан: epigenetic 8. Неміс: epigenetic 9. Француз: epigenetic 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: эпигенетический– эпигенетикалық 12. Сөздіктердегі аудармасы: эпигенетическоенаследование – эпигенетикалық тұқым қуалаушылық (медицина) 13. Орыстіліне грек (επί және genētikos) тілінен енген «эпигенетический»сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «эпигенетикалық» сөзіқолданылады. Дефинициясы | +4 |
457. | эухроматин | эухроматин | эухроматинэухроматинСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Эухроматин (эу – грек. eu«жақсы», «толық» + хроматин – грек. χρώματα «түстер, бояулар») – хроматиннің негізгікомпоненті. 2. Әзербайжан: euhromatin 3. Қырғыз: эухроматин 4. Өзбек: euhromatin 5. Түрік: euhromatin 6. Ағылшын: euchromatin 7. Испан: euchromatin 8. Неміс: Euchromatin 9. Француз: euchromatin 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Сөздіктердегі аудармасы: классификацияи функция хроматина – хроматиннің классификациясы мен қызметі (медицина) 13. Орыс тіліне грек (eu және χρώματα) тілінененген «эухроматин» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «эухроматин»сөзі қолданылады. Дефинициясы | +4 |
458. | инструментальнаядиагностика | құрал-жабдықтықдиагностика, аспаптық диагностика; құралдық диагностика | инструментальнаядиагностикақұрал-жабдықтықдиагностика, аспаптық диагностика; құралдық диагностикаСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Құралдық диагностика (грек. diagnostikos «ажыратуға қабілетті») – арнайымедициналық мақсатта пайдаланылатын құрал-жабдықтар, аспаптар көмегімендиагностика жүргізу. 2. Әзербайжан: instrumental diaqnostika 3. Қырғыз: аспаптык диагностика 4. Өзбек: instrumental diaqnostika 5. Түрік: instrumental diaqnostika 6. Ағылшын: instrumental diagnostics 7. Испан: diagnóstico de herramientas 8. Неміс: Instrumentaldiagnostik 9. Француз: tableau de diagnostic 10. Бекітілген нұсқасы: инструмент– құрал (2016жылғы 28 маусым); аспап – прибор; диагностика – диагностика 11. Заңнамадағы қолданысы: инструментальнаядиагностика – инструменталды диагностика 12. Сөздіктердегі аудармасы: методылабораторной и инструментальной диагностики – зертханалық және аспаптықдиагностика әдістері; инструментальное исследование – аспаптық зерттеу (медицина) 13. Бекітілгентерминдер сөздігін негізге ала отырып, орыс тіліндегі «инструментальнаядиагностика» сөз тіркесі қазақ тіліне «құралдық диагностика» сөзтіркесімен аударылғаны дұрыс деп ойлаймыз. Дефинициясы | +4 |
459. | валютнаявыручка | валюталық түсім | валютнаявыручкавалюталық түсімСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (Итальянскоеvaluta – «стоимость, монета») – тауарлардың және көрсетілетін қызметтердіңэкспортынан, шетел валюталарында номинирленген бағалы қағаздарды шығарудан,сондай-ақ халықаралық кредиттерден түсетін валюталық түсімдер сомасы. 2. Әзербайжан: valyuta gəliri 3. Қырғыз: валюталык акча 4. Өзбек: valyuta tushumlari 5. Түрік: döviz gelirleri 6. Ағылшын: currency earnings 7. Испан: ingresos en divisas 8. Неміс: Deviseneinnahmen 9. Француз: recette en devises 10. Заңнамадағы қолданысы: валюта түсімі 11. Бекітілген: «валюта түсімі» (2006). 12. Ұсыныстар: валюта түсімі Дефинициясы | +4 |
460. | трансфер | трансфер, аударым | трансфертрансфер, аударымСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (фран.«transfert» - «беру»; лат. «transferre» - «ауыстыру») - банктік операцияларарқылы субъектілер арасында ақша аударымын жүргізу. 2. Әзербайжан: transfer 3. Қырғыз: сууда сүзүүчү куштар 4. Өзбек: uzatish 5. Түрік: transfer 6. Ағылшын: shuttle 7. Испан: traslado 8. Неміс: Transfer 9. Француз: transfert 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аударым Дефинициясы | +4 |
461. | торговыепреференции | саудадағы артықшылық | торговыепреференциисаудадағы артықшылықСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (французpréférence – «артықшылық») – бір мемлекеттің өзара негізде немесе біржақтытәртіппен басқа мемлекетке беретін саудалай жеңілдіктері. 2. Әзербайжан: ticarət üstünlükləri 3. Қырғыз: соода преференциялары 4. Өзбек: savdo afzalliklari 5. Түрік: ticaret tercihleri 6. Ағылшын: trade preferences 7. Испан: preferencias comerciales 8. Неміс: Handel Präferenzen 9. Француз: préférences commerciales 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: саудадағыартықшылық Дефинициясы | +4 |
462. | страховоевозмещение | сақтандыру өтемақысы | страховоевозмещениесақтандыру өтемақысыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (ағыл. insuranse:en + seur (sure): “securus” – қауіпсіз, сенімді», “se” – «еркін» + cura –қамқор болу, машақат») – сақтандырушының мүлікті және сақтандыру жағдайыныңтуындауы салдарынан келтірілген зиянды өтеу жауапкершілігін сақтандырубойынша төлейтін ақшалай сомасы. 2. Әзербайжан: sığorta ödənişi 3. Қырғыз: камсыздандыруунун ордун толтуруу 4. Өзбек: sug'urta qoplamasi 5. Түрік: sigorta iadesi 6. Ағылшын: insurance indemnity 7. Испан: indemnización 8. Неміс: Versicherungsentschädigung 9. Француз: indemnité d'assurance 10. Заңнамадағы қолданысы: сақтандыру төлемі 11. Бекітілген: «сақтандыру өтемі» (2006) 12. Ұсыныстар: сақтандыруөтемақысы Дефинициясы | +4 |
463. | Манипуляция | айла-шарғы, манипуляция | Манипуляцияайла-шарғы, манипуляцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (жаңа лат.«manus» - «қо»л және «pellere» - «итеру, қозғалысқа келтіру)» – заңсызоперация. Қызу сауда жүріп жатыр деген жалған немесе адастыратын әсер туғызумақсатында немесе бағаны көтеру не төмендету, яғни біреулерді сатып алуға(сатуға) көндіру үшін бағалы қағаздары сатып алу немесе сату. 2. Әзербайжан: Manipulyasiya 3. Қырғыз: Манипуляция 4. Өзбек: Manipulyatsiya 5. Түрік: Manipülasyon 6. Ағылшын: Manipulation 7. Испан: Manipulación 8. Неміс: Manipulation 9. Француз: Manipulation 10. Заңнамадағы қолданысы: манипуляция 11. Бекітілген: «Манипуляция» (2018 ) 12. Ұсыныстар:манипуляция Дефинициясы | +4 |
464. | драйвер | драйвер, қозғаушы күш, итермелеуші | драйвердрайвер, қозғаушы күш, итермелеушіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (ағылш.«driver» - «жүргізуші; қозғалтқыш») - 1) Техникада: драйвер;қондырғыны басқаратын бағдарлама; 2) экономикада: экономиканың дамуына негізболатын, қалыптастырушы сала (сектор, сегмент, т.б.); 3) механикада: дыбыстыкүшейткіш. 2. Әзербайжан: sürücü 3. Қырғыз: акылдуу Уилл хантиң 4. Өзбек: haydovchi 5. Түрік: sürücü 6. Ағылшын: driver 7. Испан: controlador 8. Неміс: Treiber 9. Француз: driver 10. Заңнамадағы қолданысы: драйвер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:драйвер Дефинициясы | +4 |
465. | неторгуемый сектор | сауда жүргізбейтін сектор | неторгуемый секторсауда жүргізбейтін секторСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (латын. sector – «су жарғыш) – экономиканыңсауда-саттық жүргізілмейтін секторы. 2. Әзербайжан: qeyri-ticarət sektoru 3. Қырғыз: келбей турган сектор 4. Өзбек: savdo bo'lmagan sektor 5. Түрік: ticaret dışı sektör 6. Ағылшын: non-traded sector 7. Испан: sector no regulado 8. Неміс: nicht verwendbarer Sektor 9. Француз: secteur non négociable 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сауда жүргізбейтін сектор Дефинициясы | +3 |
466. | модерация | модерация | модерациямодерацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (лат.«moderatе» – «теңестіру, басқару, реттеу») – ортақ мүдделер үшін жұмыс істеумақсатында команда жинап, энергия мен идеяларды жүйелеуге көмектесетініс-қимыл жасаудың белгілі бір қағидаты. 2. Әзербайжан: moderation 3. Қырғыз: тилден 4. Өзбек: moderatsiya 5. Түрік: moderasyon 6. Ағылшын: moderation 7. Испан: moderación 8. Неміс: Moderation 9. Француз: modération 10. Заңнамадағы қолданысы: модерация 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: модерация Дефинициясы | +4 |
467. | адаптивность | бейімділік | адаптивностьбейімділікСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1(лат. «adaptatio» -ыңғайласу) – экономикалық жүйенің және оның жекелеген субъектілерінің,қызметкерлерінің сыртқы ортаның, өндірістің, еңбектің, өмірдің өзгермеліталаптарына қарай бейімделуі. 2. Әзербайжан: adaptasiya 3. Қырғыз: адаптивность 4. Өзбек: moslashuvchanlik 5. Түрік: uyum 6. Ағылшын: adaptivity 7. Испан: adaptabilidad 8. Неміс: Anpassungsfähigkeit 9. Француз: adaptabilité 10. Заңнамадағы қолданысы: бейімділік 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бейімділік Дефинициясы | +4 |
468. | ненефтяные доходы | мұнайға қатысты емес кірістер | ненефтяные доходымұнайға қатысты емес кірістерСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. Экономиканыңмұнайдан басқа салаларынан түсетін кіріс. 2. Әзербайжан: qeyri-neft gəlirləri 3. Қырғыз: никесиз кирешелер 4. Өзбек: non-neft daromad 5. Түрік: gayri safi gelir 6. Ағылшын: non-oil revenues 7. Испан: ingresos no monetarios 8. Неміс: nicht-öl-Einkommen 9. Француз: recettes non pétrolières 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: мұнайғақатысты емес кірістер Дефинициясы | +4 |
469. | государство-реципиент | реципиент мемлекет, алушы мемлекет | государство-реципиентреципиент мемлекет, алушы мемлекетСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (лат. recipiens,ілік септігінде recipientis – «алушы, қабылдаушы») – төлемдерді,кірісті алушы мемлекет, реципиент деп шет елден инвестиция алушы мемлекеттіде атайды. 2. Әзербайжан: Dövlət-resipient 3. Қырғыз: мамлекет реципиент 4. Өзбек: qabul qiluvchi davlat 5. Түрік: devlet-alıcı 6. Ағылшын: the recipient state 7. Испан: estado receptor 8. Неміс: Staat-Empfänger 9. Француз: état bénéficiaire 10. Заңнамадағы қолданысы: Реципиент мемлекет 11. Бекітілген: реципиент - реципиент (2016) 12. Ұсыныстар: реципиент мемлекет Дефинициясы | +4 |
470. | процикличностьрегулирования | реттеудің кезеңділігі, реттеудің циклдығы | процикличностьрегулированияреттеудің кезеңділігі, реттеудің циклдығыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (грек. cyklos– «шеңбер» + лат. regulare - «бағыттау, реттеу») - реттеудің циклдығыорталық банк немесе өзге қаржылық қадағалау органының экономиканың циклдықәсерін ескерместен, реттеу стандарттарын әзірлеуді білдіреді. 2. Әзербайжан: tənzimləmə dərəcəsi 3. Қырғыз: жөнгө салуунун даңазалуулугу 4. Өзбек: tartibga solish Loop 5. Түрік: düzenlemenin döngüselliği 6. Ағылшын: Pro-cyclicality of regulation 7. Испан: control procíclico 8. Неміс: prozyklizität der Regulierung 9. Француз: 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:реттеудің кезеңділігі Дефинициясы | +4 |
471. | ковариация | ковариация | ковариацияковариацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1.(лат. co(n)– «бірге» + variare – «өзгерту, түрін өзгерту») – Экономикалықпроцестің бір және одан көп белгілерінің өзара тәуелді бола отырып біргеөзгеруі. 2. Әзербайжан: hiyləgərlik 3. Қырғыз: динге ишенгендери православныйлар. 4. Өзбек: kovaryans 5. Түрік: kovaryans 6. Ағылшын: covariance 7. Испан: covarianza 8. Неміс: Kovarianz 9. Француз: covariance 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:ковариация Дефинициясы | +4 |
472. | аппроксимация | аппроксимация | аппроксимацияаппроксимацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (лат. approximare– «жақындау») күрделі функцияларды неғұрлым қарапайым функциялардың көмегіменжақындатып шешу, бұл міндеттерді шешуді жылдамдатады және жеңілдетеді. 2. Әзербайжан: approximation 3. Қырғыз: узундук (плагиоклаз) 4. Өзбек: taxminan 5. Түрік: yakınlık 6. Ағылшын: approximation 7. Испан: approximation 8. Неміс: Approximation 9. Француз: approximation 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: аппроксимация – аппроксимация (2018) 12. Ұсыныстар: Дефинициясы | +4 |
473. | сегрегация | сегрегациялау, бөлу | сегрегациясегрегациялау, бөлуСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (лат. segregatio– «бөліну») клиент пен брокердің, түрлі клиенттердің қаражаты меноперацияларын бөлу. 2. Әзербайжан: segregasiya 3. Қырғыз: сегрегация 4. Өзбек: ajratish 5. Түрік: segregasyon 6. Ағылшын: segregation 7. Испан: segregación 8. Неміс: Segregation 9. Француз: ségrégation 10. Заңнамадағы қолданысы: бөлектеу 11.Бекітілген: Сегрегация – көшу (2006) 12. Ұсыныстар:сегрегация - бөлектеу Дефинициясы | +4 |
474. | жилищноесбережение | тұрғын үй жинақ ақшасы | жилищноесбережениетұрғын үй жинақ ақшасыСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1.салымшылардың тұрғын үй жағдайын жақсарту жөніндегі іс-шараларды жүргізумақсатында салым бойынша сыйақы мөлшерлемесі мен мемлекеттің сыйлықақысыесептелген тұрғын үй заемын алу үшін тұрғын үй жинақ банктерінде жинақтағанақшасы. 2. Әзербайжан: mənzil əmanət 3. Қырғыз: менчикти коргоо 4. Өзбек: uy-joy tejash 5. Түрік: konut tasarrufu 6. Ағылшын: housing savings 7. Испан: ahorro de la vivienda 8. Неміс: Gehäuse sparen 9. Француз: économie du logement 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:тұрғын үй жинақ ақшасы Дефинициясы | +3 |
475. | венчурнаяоперация | венчурлық операция | венчурнаяоперациявенчурлық операцияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (английского venture- «ниет қылу, тәуекелге бару; коммерциялық ұйым» + латын ореrātiō - «іс,әрекет, әрекет ету») - ғылыми-техникалық әзірлемелер мен өнертабыстарынкредиттеумен және қаржыландырумен байланысты қаржылық операция. 2. Әзербайжан: venture əməliyyat 3. Қырғыз: тамыр хирургия 4. Өзбек: korxonasi operatsiya 5. Түрік: girişim operasyonu 6. Ағылшын: venture operation 7. Испан: operación de riesgo 8. Неміс: Venture-Operation 9. Француз: opération de risque 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар:венчурлық операция Дефинициясы | +4 |
476. | всплескинфляции | инфляцияның өршуі | всплескинфляцииинфляцияның өршуіСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (лат.inflatio – «кебу») – тауарлар менкөрсетілетін қызметтер бағасының жалпы деңгейінің қысқа мерзімде бірден өсуі. 2. Әзербайжан: inflyasiyanın sıçrayışı 3. Қырғыз: инфляциянын айдоосу 4. Өзбек: inflyatsiya darajasi 5. Түрік: enflasyon dalgalanması 6. Ағылшын: the surge in inflation 7. Испан: aumento de la inflación 8. Неміс: Anstieg der Inflation 9. Француз: hausse de l'inflation 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: инфляцияныңөршуі Дефинициясы | +2 |
477. | градация | градация | градацияградацияСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (лат. gradatio– «біртіндеп көтерілу», gradus – «саты, дәреже») бірдеңені орналастырудағыжүйелілік, бірізділік, бір деңгейден екінші деңгейге өту кезінде бірінен соңбірі жүйелі орналасқан кезеңдер, сатылар. 2. Әзербайжан: buraxılış 3. Қырғыз: градация 4. Өзбек: bitiruv 5. Түрік: mezuniyet 6. Ағылшын: gradation 7. Испан: gradación 8. Неміс: Abstufung 9. Француз: gradation 10. Заңнамадағы қолданысы: градация 11. Бекітілген: градация – үдеме (2004) 12. Ұсыныстар:үдеме Дефинициясы | +4 |
478. | демпинг | демпинг, бағаны түсіру | демпингдемпинг, бағаны түсіруСаласыМәдениет және өнер Этимологиясы 1. (ағыл.dumping – тура мағынасы – «түсіріп тастау») – нарыққа ену, ондағы үлестіиелену, бәсекелестерді басып озу мақсатында сатылатын өнімнің кейде өзіндікқұнынан төмен арнайы төмендетілген бағалар бойынша ішкі немесе сыртқынарықтарда тауарларды сату. 2. Әзербайжан: döşlər gozel 3. Қырғыз: демпинг 4. Өзбек: damping 5. Түрік: damping 6. Ағылшын: dumping 7. Испан: dumping 8. Неміс: Dumping 9. Француз: dumping 10. Заңнамадағы қолданысы: демпинг 11. Бекітілген: цена демпинговая – демпингтікбаға (2016) 12. Ұсыныстар:демпинг Дефинициясы | +4 |
479. | абриколь | жанама соққы | абрикольжанама соққыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — домалатпа (киймен соққы жасалатын шар) алдымен бір немесе бірнеше бүйірге тиіп, содан кейін көзделген шарға тиетін соққыны білдіретін бильярд термині. Жанама соққы сияқты соққыны түрліше қолдануға болады. Көбіне көздеген шарды аралық шарлар жауып тұрғанда тікелей соққы жасау мүмкін емес болған кезде қолданылады. Десе де көздеген шар әсерінен болған соққыны да жанама соққы деп санауға болады, өйткені мұндай жағдайда ол бүйірдің рөлін атқарады. 2. Әзербайжан: abricol 3. Қырғыз: Abrikol 4. Өзбек: abrikol 5. Түрік: Abrikol 6. Ағылшын: abricol 7. Испан: abricol 8. Неміс: abricol 9. Француз: abricol 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жанама соққы Дефинициясы | +4 |
480. | абслейнг | абслейнг | абслейнгабслейнгСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. abseilen – «арқанмен түсу»), спорт түрі – жоғарыға бекітілген арқанның көмегімен бөктерден немесе тік қабырғадан түсу. 2. Әзербайжан: bağırsaq 3. Қырғыз: absleyng 4. Өзбек: absorbe qilish 5. Түрік: absleyng 6. Ағылшын: absleying 7. Испан: absleying 8. Неміс: verschwörerisch 9. Француз: absleying 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: абслейнг Дефинициясы | +4 |
481. | авальман | авальман | авальманавальманСаласыСпорт Этимологиясы 1. — тау-шаңғы техникасына тиесілі элементтердің бірі. Бұл адамның бұрылған кезде аяғын бүгу тәсілі. 2. Әзербайжан: Avalman 3. Қырғыз: avalman 4. Өзбек: Avalman 5. Түрік: avalman 6. Ағылшын: Avalman 7. Испан: Avalman 8. Неміс: Avalman 9. Француз: Avalman 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: авальман Дефинициясы | +4 |
482. | авиамоделист | авиамодельшi | авиамоделиставиамодельшiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. avis – «құс» + фр. modele) — техникалық шығармашылық түрі, оның нәтижесі: 1. Шынайы ұшу аппараттарының (стендті авиамоделизм) ұшпайтын ауқымды модельдерін жасау. 2. Еркін ұшып жүретін (планерлер, таймерлер), сондай-ақ қашықтан басқарылатын (радио арқылы басқарылатын, кордтық үлгілер: жылдамдық, пилотаждық, ұшқыр, әуе ұрысы, көшірмелер) ұшу аппараттарын жасау және ұшу. Авиаүлгілерде ұшу аппараттарының барлық түрі қамтылған. 2. Әзербайжан: model təyyarə 3. Қырғыз: модель учак куруучу 4. Өзбек: model samolyot 5. Түрік: model uçak 6. Ағылшын: model airplane 7. Испан: modelo de avion 8. Неміс: Modellflugzeug 9. Француз: modèle d'avion 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: авиамодельшi Дефинициясы | +3 |
483. | авиационный спорт | авиация спорты | авиационный спортавиация спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. avis – «құс» + ағыл. Sport) — қолданылатын ұшу аппаратының түрімен, сондай-ақ Жер атмосферасы шегінде әуе кеңістігін пайдалану тәртібімен ерекшеленетін спорттың техникалық түрлерінің алуан түрін біріктіретін спорттық қызмет түрі. 2. Әзербайжан: aviasiya idmanı 3. Қырғыз: Aviation спорт 4. Өзбек: aviatsiya sporti 5. Түрік: havacılık sporu 6. Ағылшын: aviation sport 7. Испан: deporte de aviacion 8. Неміс: Flugsport 9. Француз: sport d'aviation 10. Заңнамадағы қолданысы: авиационный спорт – авиация спорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: авиация спорты Дефинициясы | +4 |
484. | авиомодельный спорт | авиомодельді спорт | авиомодельный спортавиомодельді спортСаласыСпорт Этимологиясы 1. . (лат. avis – «құс» және фр. Modele + ағыл. Sport) — қатысушылар ұшу аппараттарының (планерлердің, ұшақтардың, тікұшақтардың және т.б.) үлгілерін құрастырудан, дайындаудан, ұшқан кезде олардың жылдамдығын, қашықтығын, ұшу ұзақтығын және жоғары пилотажды басқарудан жарысатын спорттың техникалық түрі. Жарыстарға ересек спортшылар да, жасөспірім спортшылар да қатыса алады. 2. Әзербайжан: təyyarə modeli idman 3. Қырғыз: aviomodelny спорт 4. Өзбек: samolyot modeli sporti 5. Түрік: uçak modeli sporu 6. Ағылшын: aircraft model sport 7. Испан: modelo de aeronave deporte 8. Неміс: Flugzeugmodellsport 9. Француз: modèle d'avion de sport 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: авиомодельді спорт Дефинициясы | +2 |
485. | аврал | дүрмек | авралдүрмекСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. over all — «бәрі жоғары») — бәрі немесе бүкіл экипаж болып орындалатын кемедегі жұмыс. 2. Әзербайжан: tələsik iş 3. Қырғыз: палубага бардыгынын колдору 4. Өзбек: shoshilinch ish 5. Түрік: acele iş 6. Ағылшын: rush job 7. Испан: trabajo urgente 8. Неміс: Eile-Job 9. Француз: travail urgent 10. Заңнамадағы қолданысы: аврал - аврал 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дүрмек Дефинициясы | +2 |
486. | автогол | автогол | автоголавтоголСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және ағыл. goal – «қақпа, нысана»)— спорттық ойындарда ойыншының өзі қорғайтын команданың қақпасына гол салуы (әдетте, бұл кездейсоқ болады), бұл шабуыл жасап жатқан команданың салған голы болып есептеледі. Спорттық жарыстарда бұл айтарлықтай көп кездесетін жағдай. Статистика бойынша футболдан болатын әлем чемпионаттарында 50 жай голға шаққанда, бір автогол болып тұрады. 2. Әзербайжан: Öz məqsədim 3. Қырғыз: өз максаты 4. Өзбек: O'z maqsadim 5. Түрік: kendi hedefim 6. Ағылшын: own goal 7. Испан: propia meta 8. Неміс: eigenes Ziel 9. Француз: propre but 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автогол Дефинициясы | +4 |
487. | автодром | автодром | автодромавтодромСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және грек. dromos – «жүгіру») — (автомобиль полигоны) — автокөліктің әртүрлі сапасын сынауға, жылдамдық жарыстарын өткізуге және жүргізушілерді үйретуге арналған аумақ. Автодромда түзу жол аймақтары, еңістер, бұрылыстар, әртүрлі кедергілер, нашар жол және жолсыз аумақтар болуы мүмкін. 2. Әзербайжан: autodrome 3. Қырғыз: autodrome 4. Өзбек: avtodrom 5. Түрік: Autodrome 6. Ағылшын: autodrome 7. Испан: autódromo 8. Неміс: Autodrome 9. Француз: autodrome 10. Заңнамадағы қолданысы: автодром– автодром 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автодром Дефинициясы | +4 |
488. | автокросс | автокросс | автокроссавтокроссСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. Autos — «өздігінен» және англ. to cross — «қилысу») — топырақ төселген айналма жол тасжолында бірге басталатын жарыс. Тәулік бойы өткізіледі. Әсіресе, посткеңестік елдерде, сондай-ақ Чехия, Германия, Голландия, Франция және т.б. сияқты бірқатар еуропалық елдерде өте танымал. 2. Әзербайжан: autocross 3. Қырғыз: autocross 4. Өзбек: avtokross 5. Түрік: autocross 6. Ағылшын: autocross 7. Испан: autocross 8. Неміс: Autocross 9. Француз: autocross 10. Заңнамадағы қолданысы: автокросс- автокросс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автокросс Дефинициясы | +4 |
489. | автомашина спортивная | спорттық автомәшине | автомашина спортивнаяспорттық автомәшинеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және лат. machina + ағыл. Sport) — анағұрлым жоғары жылдамдық сапалары, тиісінше, моторының қуаты жоғары (меншікті қуаты, моторлану) және шанағы төмен (жол саңылауы, клиренс) екі, кейде төрт орындық жеңіл автокөліктің ауқымды санатының шартты-жинақталған атауы. Ұшқыр автокөліктерге қарағанда, спорттық автокөліктер жалпы пайдалануға берілген жолдармен жүруге арналған (сондықтан да мемлекеттік тіркеуден өткізіледі, жарық аспаптарының толық жиынтығы мен нөмір белгілері болуы тиіс). Спорткарларды (мысалы, Porsche GT3 RS сияқты) Рингтул деп те атайды (жарыс тасжолында өзін сенімді сезінуге мүмкіндік беретін опциялар жиынтығы). Қарапайым Рингтул спорттық және анағұрлым қатты салпыншақты, спорттық тежеуіш жүйесі мен дәнекерленетін қауіпсіздік қаңқасын қамтиды. 2. Әзербайжан: idman maşını 3. Қырғыз: спорт 4. Өзбек: sport mashinasi 5. Түрік: spor araba 6. Ағылшын: sports car 7. Испан: coche deportivo 8. Неміс: Sportwagen 9. Француз: voiture de sport 10. Заңнамадағы қолданысы: Автомашина cпортивная – спорт автомашинасы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорттық автомәшине Дефинициясы | +4 |
490. | автомотодром | автомотоайлақ | автомотодромавтомотоайлақСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және лат. moveo — «қозғаламын» және грек. dromos – «жүгіру») - Автокөліктер мен мотоциклдерді сынауға, сондай-ақ авто және мотоспорт бойынша жарыстар өткізуге арналған, арнайы жабдықталған алаң. 2. Әзербайжан: autodrome 3. Қырғыз: Automotodrom 4. Өзбек: avtodrom 5. Түрік: Automotodrom 6. Ағылшын: autodrome 7. Испан: autódromo 8. Неміс: Autodrome 9. Француз: autodrome 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автомотоайлақ Дефинициясы | +4 |
491. | автомотоклуб | автомотоклуб | автомотоклубавтомотоклубСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және лат. moveo — «қозғаламын» және ағыл. Club) – автомобиль және мотоцикл спортына әуестердің клубы. 2. Әзербайжан: motor klübü 3. Қырғыз: automotor 4. Өзбек: vosita klubi 5. Түрік: motor kulübü 6. Ағылшын: motor club 7. Испан: club del motor 8. Неміс: Motorclub 9. Француз: club automobile 10. Заңнамадағы қолданысы: автомотоклуб- автомотоклуб 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автомотоклуб Дефинициясы | +4 |
492. | автомотоспорт | автомотоспорт | автомотоспортавтомотоспортСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және лат. moveo — «қозғаламын» және ағыл. Sport) — адамдар автокөліктерімен (прототип, жеңіл автокөлік, жүк автокөлігі, жол талғамайтын автокөлік) тасжолда жоғары жылдамдықпен жүретін спорттың техникалық түрлерінің категориясы. 2. Әзербайжан: autosport 3. Қырғыз: мотор спорт 4. Өзбек: autosport 5. Түрік: motor sporları 6. Ағылшын: autosport 7. Испан: Autosport 8. Неміс: autosport 9. Француз: autosport 10. Заңнамадағы қолданысы: автомотоспорта- Автомотоспорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автомотоспорт Дефинициясы | +4 |
493. | автослалом | автослалом | автослаломавтослаломСаласыСпорт Этимологиясы 1. (күрделі жерлерде айдау, жылдамдықпен маневр жасау, ағылш. autotesting, autosolo, autocross)) —белгіленген бағандары (конустары, қақпақтары) бар аумақтан тұратын күрделі тасжолда уақытқа жарысу (кілт бұрылыс, ирек, артқы және алдыңғы жүріспен 180 градусқа бұрылу және т.б.). 2. Әзербайжан: avtoslalom 3. Қырғыз: autoslalom 4. Өзбек: avtoslalom 5. Түрік: Autoslalom 6. Ағылшын: avtoslalom 7. Испан: avtoslalom 8. Неміс: avtoslalom 9. Француз: avtoslalom 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автослалом Дефинициясы | +4 |
494. | автострада | автодаңғыл | автострадаавтодаңғылСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен») - Көлденең қиып өтетін торабы жоқ автокөлік қозғалысына арналған жол. 2. Әзербайжан: avtomobil yolu 3. Қырғыз: Freeway 4. Өзбек: avtostrada 5. Түрік: otoban 6. Ағылшын: motorway 7. Испан: autopista 8. Неміс: Autobahn 9. Француз: autoroute 10. Заңнамадағы қолданысы: автострада- автострада 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автодаңғыл Дефинициясы | +4 |
495. | автотрек | автотрек | автотрекавтотрекСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және ағыл. track — «із, жол») – жарысуға арналған бірнеше машинасы бар ерекше жарыс тасжолы. 2. Әзербайжан: autotrack 3. Қырғыз: унаам көз салуу 4. Өзбек: autotrack 5. Түрік: oto izleme 6. Ағылшын: autotrack 7. Испан: seguimiento automático 8. Неміс: Autotrack 9. Француз: autotrack 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автотрек Дефинициясы | +4 |
496. | автохронометраж | автоуақытөлшегіш | автохронометражавтоуақытөлшегішСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. autos— «өздігінен» және грек. chronos — «уақыт» және франц. Métrage) - арнайы құрылғылардың көмегімен уақытты автоматты түрде тіркеу. Негізінен жеңіл атлетикада, қысқа арақашықтыққа жүгірген кезде, сондай-ақ автокөлік, мотоцикл және велосипед жарыстарында қолданылады. 2. Әзербайжан: avtomatik vaxt 3. Қырғыз: avtohronometrazh 4. Өзбек: avtomatik vaqt 5. Түрік: otomatik zamanlama 6. Ағылшын: automatic timing 7. Испан: temporización automática 8. Неміс: Automatisches Timing 9. Француз: chronométrage automatique 10. Заңнамадағы қолданысы: автохронометраж- автохронометраж 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автоуақытөлшегіш Дефинициясы | +4 |
497. | агитпоход | үгiтжорық | агитпоходүгiтжорықСаласыСпорт Этимологиясы 1. Халық арасында насихаттау жұмыстарын жүргізу мақсатында насихаттаушы ұжымның шаңғымен, жаяу немесе басқаша түрде жасаған жорығы. 2. Әзербайжан: təbliğat gəzintisi 3. Қырғыз: agitpohod 4. Өзбек: propaganda safari 5. Түрік: propaganda gezisi 6. Ағылшын: agitation trip 7. Испан: viaje de agitación 8. Неміс: Erregungsreise 9. Француз: voyage d'agitation 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: үгiтжорық Дефинициясы | +4 |
498. | адреналин | адреналин | адреналинадреналинСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. ad – «алдында» және renalis – «бүйрек») - Организмдегі зат алмасу процесі мен өмірлік күш-қуатты арттыратын бүйрекүсті безінің милық тінінің гормоны. 2. Әзербайжан: adrenalin 3. Қырғыз: адреналин 4. Өзбек: adrenalin 5. Түрік: adrenalin 6. Ағылшын: adrenalin 7. Испан: adrenalina 8. Неміс: Adrenalin 9. Француз: adrénaline 10. Заңнамадағы қолданысы: адреналин- адреналин 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: адреналин Дефинициясы | +4 |
499. | азартные игры | құмар ойындар | азартные игрықұмар ойындарСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. hasard — «жағдай», «тәуекел», «сүйек ойны») — ұтыс ойыншының дағдысына толықтай немесе аз мөлшерде байланысты болмайтын, жағдайға байланысты болатын ақша немесе басқа да материалдық құндылықтарды ұту мақсатындағы ойын. 2. Әзербайжан: qumar 3. Қырғыз: Кумар оюндары 4. Өзбек: qimor 5. Түрік: şans oyunları 6. Ағылшын: gambling 7. Испан: apostar 8. Неміс: Glücksspiele 9. Француз: le jeu 10. Заңнамадағы қолданысы: азартные игры-құмар ойындары 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: құмар ойындар Дефинициясы | +4 |
500. | айкидо | айкидо | айкидоайкидоСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 合気道 – «айкидо») — Морихэем Уэсибаның жауынгерлік өнерді, философия мен діни пайымдамаларды зерттеуінің синтезі ретінде жасаған заманауи жапондық жауынгерлік өнері. Көбіне айкидоны «өмірлік күш-қуатпен бірігу жолы» немесе «рухты үйлестіру жолы» деп аударады. Уэсибаның мақсаты – адам өзін ғана емес, шабуылшыны да жарақаттанудан қорғайтын өнер қалыптастыру болатын. 2. Әзербайжан: Aikido 3. Қырғыз: айкидо 4. Өзбек: Aikido 5. Түрік: Japon güreşi 6. Ағылшын: Aikido 7. Испан: Aikido 8. Неміс: Aikido 9. Француз: Aïkido 10. Заңнамадағы қолданысы: Айкидо- Айкидо 11. Бекітілген: айкидо 12. Ұсыныстар: Дефинициясы | +4 |
501. | айс-фифи | таяныш | айс-фифитаянышСаласыСпорт Этимологиясы 1. Тік мұз еңістерін еңсеруге арналған жималы зәкір. 2. Әзербайжан: buz fifi 3. Қырғыз: муз-мендлер 4. Өзбек: muz fifi 5. Түрік: buz fifi 6. Ағылшын: ice fifi 7. Испан: hielo fifi 8. Неміс: Eisfifi 9. Француз: glace fifi 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: айс-фифи Дефинициясы | +2 |
502. | академическая гребля | академиялық есу | академическая гребляакадемиялық есуСаласыСпорт Этимологиясы 1.( лат. academia, еж.-грек. Ἀκαδήμεια, алғашқы мағынасы — б.з.д 385 жылы көне Афинада ьолған платон академиясының орны. Онда Ака́дем (еж.-грек. Ἀκάδημος) атты батыр жерленген) — спорттың циклдық түрі. Байдаркамен және каноэмен есумен салыстырғанда, спортшылар қайықта, кері қарап отырып, арқасының, қол-аяғының бұлшықеттерін пайдаланып, арақашықтықты жүріп өтеді. Батыс Еуропа, Ресей, АҚШ, Аустралия, Жаңа Зеландия және Румыния елдерінде қолданылады және танымал. 2. Әзербайжан: sürüşmə 3. Қырғыз: кайыкта сүзүү 4. Өзбек: yugurish 5. Түрік: kürek çekme 6. Ағылшын: rowing 7. Испан: remando 8. Неміс: Rudern 9. Француз: ramer 10. Заңнамадағы қолданысы: Академическая гребля-Академиялық есу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: академиялық есу Дефинициясы | +4 |
503. | аквабайк | аквабайк | аквабайкаквабайкСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. aqua – «су») - Су мотоциклі; осындай мотоциклдегі спорттық сайыстар. 2. Әзербайжан: aquabike 3. Қырғыз: jetski 4. Өзбек: aquabike 5. Түрік: jet ski 6. Ағылшын: aquabike 7. Испан: aquabike 8. Неміс: Aquabike 9. Француз: aquabike 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аквабайк Дефинициясы | +4 |
504. | акваланг | акваланг | аквалангаквалангСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. aqua – «су» және ағылш. lung – «жеңіл» = Aqua-lung, «Сулы жеңіл») немесе ску́ба (ағылш. SCUBA, Self-contained underwater breathing apparatus, судың астында дем алуға арналған автономды аппарат) — үш метрге дейінгі тереңдікке түсуге мүмкіндік беретін жеңіл суға сүңгитін жабдық. 2. Әзербайжан: Scuba 3. Қырғыз: aqualung 4. Өзбек: Scuba 5. Түрік: skuba 6. Ағылшын: Scuba 7. Испан: El buceo 8. Неміс: Scuba 9. Француз: Scuba 10. Заңнамадағы қолданысы: Акваланг- Акваланг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: акваланг Дефинициясы | +4 |
505. | акваплан | акваплан | аквапланаквапланСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. aqua — «су» және planum — «жазықтық») – спортшының суда өздігінен жүретін кеменің тіркеуімен қозғалуға арналған спорттық табан. Аквапланның сүйрейтін ең тиімді жылдамдығы 30—45 км/сағ. Сүйреу ұзындығы 10—15 м тең, спортшы ұстап тұратын мықты баусымның көмегімен іске асырылады. Аквапланмен қозғалған кезде спортшылар әртүрлі гимнастикалық жаттығуларды орындайды. Аквапланмен сүйреу – маусымаралық кезеңде тау шаңғышыларын жаттықтыратын ең жақсы құрал. 2. Әзербайжан: aquaplan 3. Қырғыз: aquaplane 4. Өзбек: aquaplan 5. Түрік: su kayağı 6. Ағылшын: aquaplan 7. Испан: aquaplan 8. Неміс: Aquaplan 9. Француз: aquaplan 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: акваплан Дефинициясы | +4 |
506. | акватлон | акватлон | акватлонакватлонСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. aqua — «су» және грек. αθλον — «күрес») — бұл жүгіру кезеңі, содан кейін жүзу кезеңі, жүзудің бір түрі ретіндегі тағы жүгіру кезеңі, тағы жүгіру кезеңінен тұратын спорт түрі. Акватлон триатлонға да ұқсас және оның қарапайым түрі болып табылады. 2. Әзербайжан: aquatlon 3. Қырғыз: akvatlon 4. Өзбек: aquatlon 5. Түрік: akvatlon 6. Ағылшын: aquatlon 7. Испан: aquatlon 8. Неміс: Aquatlon 9. Француз: aquatlon 10. Заңнамадағы қолданысы: акватлон-акватлон11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: акватлон Дефинициясы | +4 |
507. | акробат | акробатшы | акробатакробатшыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. akros – «шеткі, биік, жоғары» және bainein – «жүру») - Ең қиын дене қозғалыстарын жасайтын адам; шебер гимнаст, арқанда шебер билеуші. 2. Әзербайжан: akrobat 3. Қырғыз: акробат эркек 4. Өзбек: akrobat 5. Түрік: akrobat 6. Ағылшын: acrobat 7. Испан: acróbata 8. Неміс: Akrobat 9. Француз: acrobate 10. Заңнамадағы қолданысы: акробат- акробат 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: акробатшы Дефинициясы | +3 |
508. | акробатика | акробатика | акробатикаакробатикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек ἀκρο-βᾰτω - «шетімен жүру» ← ἄκρος - «шеті» және βᾰτω - «таптау, басу, жүру») — бұл ептілік, икемділік, секіру, күш және теңгерім сияқты жаттығуларды қамтитын гимнастика түрі. Негізінен, акробатикамен ерте жасынан бастап шұғылданады. 2016 жылдан бастап акробатика олимпиадалық спорт түріне енгізілген. 1. гимнастика сияқты дене жаттығуының бір түрі 2. цирк өнерінің жанры: күш акробатикасы, секіру, әуе және т.б. 3. спорт түрі 2. Әзербайжан: akrobatika 3. Қырғыз: акробатика 4. Өзбек: akrobatika 5. Түрік: akrobasi 6. Ағылшын: acrobatics 7. Испан: acrobacia 8. Неміс: Akrobatik 9. Француз: acrobatie 10. Заңнамадағы қолданысы: акробатика- акробатика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: акробатика Дефинициясы | +4 |
509. | акробатика лыжная | шаңғы акробатикасы | акробатика лыжнаяшаңғы акробатикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1 (еж. грек ἀκρο-βᾰτω - «шетімен жүру» ← ἄκρος - «шеті» және βᾰτω - «таптау, басу, жүру») — қысқы Олимпиада ойындары бағдарламасында берілген қысқы спорт түрі пәні. Шаңғы акробатикасы фристайл деген шаңғы спортының бір түріне жатады. Шаңғы акробатикасынан жарыс кезінде спортшылар арнайы профильденген трамплиннен шаңғымен барынша күрделі акробатикалық секіруді орындауды іске асырады. 2. Әзербайжан: akrobatika xizəkləri 3. Қырғыз: лыжа акробатика 4. Өзбек: akrobatik ski 5. Түрік: akrobasi kayak 6. Ағылшын: acrobatics ski 7. Испан: acrobacia esqui 8. Неміс: Akrobatik Ski 9. Француз: acrobatie ski 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғы акробатикасы Дефинициясы | +4 |
510. | акробатика спортивная | спорттық акробатика | акробатика спортивнаяспорттық акробатикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек ἀκρο-βᾰτω - «шетімен жүру» ← ἄκρος - «шеті» және βᾰτω - «таптау, басу, жүру» + лат. moveo — «қозғаламын» және ағыл. Sport) — тепе-теңдікті сақтауға, денені тіреу және тіремеу арқылы айналдыруға байланысты акробаттық жаттығуды орындап жарысатын спорт түрі. 2. Әзербайжан: akrobatika idmanı 3. Қырғыз: спорттук акробатика 4. Өзбек: akrobatik sport turlari 5. Түрік: akrobasi sporları 6. Ағылшын: acrobatics sports 7. Испан: deportes acrobáticos 8. Неміс: Akrobatik-Sport 9. Француз: sports acrobatiques 10. Заңнамадағы қолданысы: Спортивная акробатика-Спорттық акробатика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорттық акробатика Дефинициясы | +4 |
511. | акробатика цирковая | цирктік акробатика | акробатика цирковаяцирктік акробатикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек ἀκρο-βᾰτω - «шетімен жүру» ← ἄκρος - «шеті» және βᾰτω - «таптау, басу, жүру» + лат. circus — «шеңбер») - цирк өнерінің жанры (күш акробатикасы, секіру акробатикасы және т.б.). 2. Әзербайжан: sirk akrobatika 3. Қырғыз: акробатика цирк 4. Өзбек: sirk akrobatika 5. Түрік: sirk akrobasi 6. Ағылшын: circus acrobatics 7. Испан: acrobacia de circo 8. Неміс: Zirkusakrobatik 9. Француз: acrobatie de cirque 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: цирктік акробатика Дефинициясы | +4 |
512. | акселерация | тезөсу | акселерациятезөсуСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. acceleratio — «жылдамату») — тірі организмнің жылдам дамуы. Әдетте, соңғы 150 жылда байқалған адамның физиологиялық тұрғыдан жылдам дамуын сипаттау үшін қолданылып келеді, бірақ терминді басқа да тірі организмдерге қатысты қолдануға да болады. 2. Әзербайжан: sürətləndirmək 3. Қырғыз: ылдамдатуу 4. Өзбек: tezlashtirish 5. Түрік: ivme 6. Ағылшын: acceleration 7. Испан: aceleración 8. Неміс: Beschleunigung 9. Француз: l'accélération 10. Заңнамадағы қолданысы: акселерация–акселерация 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: акселерация Дефинициясы | +3 |
513. | аксель | аксель | аксельаксельСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Axel jump) — мәнерлеп сырғанаудағы секірудің бір түрі. Қабырғалы секіру болып табылады. Алға қарай қозғалып секіретін жалғыз секіру, мұндай секіру кезінде айналып секіру саны бүтін болмайды. Мәнерлеп сырғанаудағы ең күрделі секіру түрі болып саналады. Бір реттік аксель деген — бір жарым рет айналу, үш реттік аксель деген – үш жарым рет айналу. Жарыс кезінде мәнерлеп сырғанаушылардың ешқайсысы әлі бірде-бір рет төрт реттік аксель жасаған емес. Бұл секіру түрі норвегиялық фигурист Аксель Паульсеннің құрметіне орай аталған, мәнерлеп сырғанаушы бұл секіруді алғаш рет 1882 жылы орындаған екен. 2. Әзербайжан: axel 3. Қырғыз: Axel 4. Өзбек: axel 5. Түрік: axel 6. Ағылшын: axel 7. Испан: axel 8. Неміс: Axel 9. Француз: axel 10. Заңнамадағы қолданысы: аксель- аксель 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аксель Дефинициясы | +4 |
514. | акцентированный удар | діттеген соққы | акцентированный удардіттеген соққыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. accentus - «дауыс көтерілуі») – ерекше шұғыл, күшпен немесе қуатпен жасалған соққылардың бірі. Көптеген боксшілер жекпе-жектің соңын осы діттеген соққының көмегімен шешеді. 2. Әзербайжан: vurulmuş punch 3. Қырғыз: салам кагыш 4. Өзбек: akslantirilgan musht 5. Түрік: aksanlı yumruk 6. Ағылшын: accented punch 7. Испан: golpe acentuado 8. Неміс: betonter Schlag 9. Француз: punch accentué 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: діттеген соққы Дефинициясы | +4 |
515. | альпеншток | альпеншток | альпенштокальпенштокСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Alpenstock — «альпі таяғы») — ұзындығы шамамен екі метр болатын, ұшы үшкір, болаттан жасалған («ұштық» деп аталады), кейде оны қолда сақтандыратын бүлдіргемен жабдықталған, тауға таяқпен шығу кезінде қолданылады. Оны тауға шығатын туристер қолданады: ХХ ғасырдың 40 жылдарына дейін альпинистер пайдаланған екен. 2. Әзербайжан: alpenstock 3. Қырғыз: alpenstock 4. Өзбек: alpenstock 5. Түрік: demir uçlu dağcı sopası 6. Ағылшын: alpenstock 7. Испан: alpenstock 8. Неміс: Alpenstock 9. Француз: alpenstock 10. Заңнамадағы қолданысы: альпеншток- альпеншток 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альпеншток Дефинициясы | +3 |
516. | альпиниада | альпиниада | альпиниадаальпиниадаСаласыСпорт Этимологиясы 1. Альпинизмнен жаппай оқу, спорт және мерейтой шаралары. Оқу альпиниадасы — шыңға шығумен аяқталатын биік таулы аймаққа жасалатын жорық. Альпиниада бағдарламасын орындаған адамдар «КСРО альпинисі» төсбелгісін алған. Алғашқы оқу альпиниадасы — Қызыл әскердің альпиниадасы 1933 ж. (Эльбрусқа 58 адам шыққан) өткізілген. Спорттық альпиниада машықтанушы спортшыларды дайындау мақсатында күрделілігі әртүрлі бағыттарды еңсеруді қарастыратын бағдарлама бойынша өткізіледі. Мерейтойлық альпиниада белгілі бір айтулы оқиғаларға арналады. 2. Әзербайжан: alpiniad 3. Қырғыз: alpiniada 4. Өзбек: alpiniad 5. Түрік: alpiniada 6. Ағылшын: alpiniad 7. Испан: alpinia 8. Неміс: Alpiniade 9. Француз: alpiniad 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альпиниада Дефинициясы | +4 |
517. | альпинизм | альпинизм | альпинизмальпинизмСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. alpinisme - «альпинизм») — мақсаты таудың шыңына шығу болып табылатаны спорт және белсенді демалыс түрі. Альпинизмнің спорттық мәні – шыңға шығу жолындағы табиғат жасаған табиғи кедергілерді (биіктік, кедір-бұдырлық, ауа райы) еңсеру. Альпинизмнен болған спорттық жарыстардағы бәсеке нысаны шыңның биіктігі, жүріп өткен бағдардың техникалық күрделілігі, оның сипаты мен ұзақтығы. 2. Әзербайжан: alpinizm 3. Қырғыз: тоолук 4. Өзбек: alpinizm 5. Түрік: dağcılık 6. Ағылшын: mountaineering 7. Испан: montañismo 8. Неміс: Bergsteigen 9. Француз: alpinisme 10. Заңнамадағы қолданысы: альпинизм - альпинизм 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альпинизм Дефинициясы | +4 |
518. | альпинист | алпинист | альпинисталпинистСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. alpinisme - «альпинизм») — Альпинизммен шұғылданатын спортшы. 2. Әзербайжан: alpinist 3. Қырғыз: тоо 4. Өзбек: alpinist 5. Түрік: dağcı 6. Ағылшын: climber 7. Испан: escalador 8. Неміс: Bergsteiger 9. Француз: grimpeur 10. Заңнамадағы қолданысы: Альпинист- Альпинист 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: алпинист Дефинициясы | +4 |
519. | альтиметр | альтиметр | альтиметральтиметрСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. altus — «жоғары» және грек. μετρέω — «өлшеймін») - Ұшу аппаратының ұшу биіктігін анықтауға арналған аспап, биіктік өлшегіш. 2. Әзербайжан: altimetre 3. Қырғыз: altimeter 4. Өзбек: altimetr 5. Түрік: altimetre 6. Ағылшын: altimeter 7. Испан: altímetro 8. Неміс: Höhenmesser 9. Француз: altimètre 10. Заңнамадағы қолданысы: альтиметр- альтиметр 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альтиметр Дефинициясы | +4 |
520. | амбидекстрия | амбидекстрия | амбидекстрияамбидекстрияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. ambi — «екі» және лат. dexter — «оң») — жетекші қол ерекшеленбей, екі қолдың туа пайда болған немесе жаттығу нәтижесінде қалыптасқан қызметінің бірдей дамуы және адамның оң және сол қолымен бірдей жылдамдықпен және тиімділікпен қозғалыс іс-әрекеттерін орындау қабілеті. Мұндай адамдар жағдайды жылдам бағалап, тез шешім қабылдайды. Амбидекстрия балалардың бір пайызында ғана туа біткен болады; мұндай балалар тілдік қиындыққа және НТСГ екі есе бейім болады, олардың оқу үлгерімі оңқайлармен солақайарға қарағанда төмендеу болады. Адамның екі қолын да пайдалануы қиындық тудыратын кері құбылыс амбисинистрия деп аталады. 2. Әзербайжан: ambidexteriya 3. Қырғыз: ambidexterity 4. Өзбек: iki yüzlülük... 5. Түрік: iki yüzlülük 6. Ағылшын: ambidexteria 7. Испан: ambidexteria 8. Неміс: ambidexteria 9. Француз: ambidexteria 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: амбидекстрия Дефинициясы | +4 |
521. | американский футбол | америка футболы | американский футболамерика футболыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. Americanus, саяхатшы Америго Веспуччи (итал. Amerigo Vespucci) есімімен байланысты + ағыл. football сөзбе сөз - «аяқ доп», foot «аяқ» және ball - «доп») - АҚШ-та спорттың контактілі командалық түрі ретінде белгілі футбол. Оған екі команда қатысады, әр командада он бір ойыншыдан болады, ұзындығы 120 ярдқа (109,728 метрге) тең тіктөртбұрышты алаңда сопақ доппен ойнайды, оның ішінде 100 ярд(~91,45 метр) — ойын алаңы және шеткі 10 ярд —команданың ұпай алаңдары (ағылш. end zone) және ені 53,3 ярд (48,738 метр), екі жағында да керме ағаш түріндегі қақпасы бар. Команда допты ұпай алаңына апару үшін оны пас беру арқылы немесе өзі басқаруы тиіс. Бір команда алдымен допты 10 ярдқа жылжытуы керек (4 талпыныс беріледі). Оны іске асырса, тағы төрт талпыныс беріледі. Әйтпеген жағдайда доп қарсыластарға беріледі. Допты аймақтың соңына дейін апару (тачдаун) есебінен немесе оны қақпаға салу арқылы ұпай жинауға болады, сондай-ақ қорғаныс сейфти жасау арқылы ұпай жина алады. Матч аяқталған кезде ең көп ұпай жинаған команда жеңіске жетеді. 2. Әзербайжан: amerikan futbolu 3. Қырғыз: Америка 4. Өзбек: Amerika futboli 5. Түрік: amerikan futbolu 6. Ағылшын: American football 7. Испан: fútbol americano 8. Неміс: amerikanischer Fußball 9. Француз: football américain 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: америка футболы Дефинициясы | +4 |
522. | анаболизм | анаболизм | анаболизманаболизмСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. ἀναβολή - «көтеру») немесе пластикалық алмасу — жоғары молекулалық қосылыстардың түзілуіне бағытталған организмдегі зат алмасудың бір бөлігін құрайтын химиялық процестердің жиынтығы. 2. Әзербайжан: anabolizm 3. Қырғыз: anabolism 4. Өзбек: anabolizm 5. Түрік: anabolizma 6. Ағылшын: anabolism 7. Испан: anabolismo 8. Неміс: Anabolismus 9. Француз: anabolisme 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: анаболизм Дефинициясы | +3 |
523. | анаэробные упражнения | анаэробты жаттығу | анаэробные упражненияанаэробты жаттығуСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. αηρ - «ауа» + βίος - «өмір») — бұлшықеттің қозғалыс қызметін сақтау үшін оттегі негізгі энергия көзі ретінде пайдаланылатын, қарқындылығы салыстырмалы түрде төмен болып табылатын кез келген дене жаттығуының түрі. Аэробты деген сөз «оттегісі бар» деген мағынаны білдіреді, ол дене жаттығуы кезінде күш-қуатқа деген қажеттілікті тиісті түрде қанағаттандыру үшін жалғыз оттегінің жеткілікті екенін білдіреді. Негізінен, аэробты метаболизм сақтауы мүмкін қарқындылығы жеңіл немесе орташа жаттығу ұзақ уақыт бойы орындалуы мүмкін. Аэробы жаттығудың қарама-қарсы түрі анаэробты жаттығу болып табылады. Аэробты жаттығу түріне жүру немесе жорық, жүгіру, бір орында тұрып жүгіру, жүзу, коньки, баспалдаққа шығу, есу, скейтбордпен сырғанау, роликті коньки, би, баскетбол, теннис жатады. 2. Әзербайжан: anaerobik məşq 3. Қырғыз: анаэробдук көнүгүү 4. Өзбек: anaerobik mashqlar 5. Түрік: anaerobik egzersiz 6. Ағылшын: anaerobic exercise 7. Испан: ejercicio anaerobio 8. Неміс: anaerobe Übung 9. Француз: exercice anaérobie 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: анаэробты жаттығу Дефинициясы | +4 |
524. | анемометр | желкүшінөлшегіш, анемометр | анемометржелкүшінөлшегіш, анемометрСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. гр. ἄνεμος — «жел» және μετρέω — «өлшеймін») — жүйелердегі, мысалы, вентиляциядағы газдың, ауаның қозғалыс жылдамдығын өлшеуге арналған құрылғы. Метеорологияда желдің жылдамдығын өлшеу үшін қолданылады. 2. Әзербайжан: anaerobik məşq 3. Қырғыз: анаэробдук көнүгүү 4. Өзбек: anaerobik mashqlar 5. Түрік: anaerobik egzersiz 6. Ағылшын: anaerobic exercise 7. Испан: ejercicio anaerobio 8. Неміс: anaerobe Übung 9. Француз: exercice anaérobie 10. Заңнамадағы қолданысы: Анемометр- Анемометр 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: анемометр Дефинициясы | +4 |
525. | анорак | анорак | анораканоракСаласыСпорт Этимологиясы 1. (гренланд. annoraaq - «киім») — бастан киілетін, алдыңғы жағында ілгегі бар әдеттегі тілігі жоқ, капюшоны бар, тығыз матадан тігілген, жеден қорғайтын күртеше. 2. Әзербайжан: anorak 3. Қырғыз: anorak 4. Өзбек: Anorak 5. Түрік: anorak 6. Ағылшын: anorak 7. Испан: anorak 8. Неміс: Anorak 9. Француз: anorak 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: анорак Дефинициясы | +4 |
526. | антагонисты | антагонистер | антагонистыантагонистерСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. ανταγωνισης - «қарсылас»; еж. грек. ἀντί «қарама-қарсы» және αγωνίζομαι - «жарысамын», αγωνιστής- «күресуші») — қарама-қарсы әрекет ететін; сондай-ақ бәсекелес. · Антагонист — бір заттың әсерін бәсеңдететін немесе қарама-қарсы әсерін көрсететін зат. · Антагонист — қарама-қарсы әсері бар бұлшықет, мысалы, бүккіш бұлшықетке қатысты жазғыш. · Антагонист — протагонистке қарсы әрекет ететін кейіпкер. 2. Әзербайжан: antagonistlər 3. Қырғыз: Душмандарыбыз 4. Өзбек: antagonistlar 5. Түрік: antagonistleri 6. Ағылшын: antagonists 7. Испан: antagonistas 8. Неміс: Antagonisten 9. Француз: antagonistes 10. Заңнамадағы қолданысы: антагонисты-антагонистер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: антагонистер Дефинициясы | +4 |
527. | антиоксиданты | антиоксиданттар | антиоксидантыантиоксиданттарСаласыСпорт Этимологиясы 1. (сондай-ақ антитотықтырғыштар, консерванттар) — тотығуды баяулататын заттар; көптеген химиялық заттардың кез келгені, оның ішінде организм қызметінің табиғи өнімдері және тамақпен бірге түсетін қоректік заттар, олар бос радикалдар мен басқа да заттардың тотығу әсерін бейтараптандыруы мүмкін. 2. Әзербайжан: antioksidanlar 3. Қырғыз: антиоксиданттар 4. Өзбек: antioksidantlar 5. Түрік: antioksidanlar 6. Ағылшын: antioxidants 7. Испан: antioxidantes 8. Неміс: Antioxidantien 9. Француз: les antioxydants 10. Заңнамадағы қолданысы: антиоксиданты- антиоксиданттар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: антиоксиданттар Дефинициясы | +4 |
528. | анти-слайдер | қарсы-слайдер | анти-слайдерқарсы-слайдерСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. anti-slider), сондай-ақ гриппер (ағылш. gripper) — мұзбен тұтасуды арттыру үшін аяқкиімге салынатын арнайы қаптама. Әдетте, итеретін аяққа киіледі, ойыншының мұзбен сырғанауына жайлылық береді. 2. Әзербайжан: anti-kaydırıcı 3. Қырғыз: Анти-слайд 4. Өзбек: piyodalarga qarshi kaydırıcı 5. Түрік: Anti-slayt 6. Ағылшын: anti-slider 7. Испан: antideslizante 8. Неміс: Anti-Slider 9. Француз: anti-slider 10. Заңнамадағы қолданысы: Антислайдер-Слайдерге қарсы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қарсы-слайдер Дефинициясы | +4 |
529. | античная гимнастика | антикалық гимнастика | античная гимнастикаантикалық гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. antiquus, ante - «алдыңғы») — тәрбие берудің ежелгі грек жүйелерінде пайдаланылатын дене жаттығуларының кешені. Антикалық гимнастика үш бөлікке бөлінген: налестрика, орхестика (орхестрика) және ойын. 2. Әзербайжан: qədim gimnastika 3. Қырғыз: байыркы гимнастика 4. Өзбек: qadimiy gimnastika 5. Түрік: antik jimnastik 6. Ағылшын: ancient gymnastics 7. Испан: gimnasia antigua 8. Неміс: alte Gymnastik 9. Француз: gymnastique ancienne 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: антикалық гимнастика Дефинициясы | +4 |
530. | антропометр | антропометр | антропометрантропометрСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. anthropos – «адам» және грек. metreo – «өлшеу») - Адамның бойы мен адам денесінің басқа да параметрлерін ғылыми тұрғыдан өлшеуге арналған құрал. 2. Әзербайжан: antropometr 3. Қырғыз: anthropometer 4. Өзбек: antropometr 5. Түрік: anthropometer 6. Ағылшын: anthropometer 7. Испан: antropómetro 8. Неміс: Anthropometer 9. Француз: anthropomètre 10. Заңнамадағы қолданысы: антропометр- антропометр 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: антропометр Дефинициясы | +4 |
531. | апекс | апекс | апексапексСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. apex - «ұшы») спорттың жарыс түрлерінде – жолдың ішкі жағына жақын траектория нүктесі, яғни бұрылу «шыңы». Оң жаққа бұрылған кезде (оң жақты қозғалыс кезінде) бұл жиектемеге жақындау нүкте, ал солға бұрылу кезінде – осьтік сызыққа жақындау нүктесі. Бұрылған кезде жолдың ішкі шетіндегі апекске «жанасып» өту бұрылыстан шыққан кезде ең жоғарғы жылдамдықты қамтамасыз етеді. 2. Әзербайжан: apex 3. Қырғыз: чоку 4. Өзбек: apex 5. Түрік: doruk 6. Ағылшын: apex 7. Испан: ápice 8. Неміс: Spitze 9. Француз: apex 10. Заңнамадағы қолданысы: апекс- апекс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апекс Дефинициясы | +4 |
532. | апноя | апноя | апнояапнояСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ἄπνοια — «дем алмау», сөзбе-сөз — «тынықтық») — дем алу қозғалысының тоқтауы. Атап айтар болсақ, өкпеге шамадан тыс вентиляция беру нәтижесінде қандағы көмір қышқылының мүлдем азаюы кезінде (мысалы, күшейтілген жасанды немесе өз бетімен дем алғаннан кейін) орын алады. 2. Әзербайжан: apnea 3. Қырғыз: апноэ 4. Өзбек: apnea 5. Түрік: apne 6. Ағылшын: apnea 7. Испан: apnea 8. Неміс: Apnoe 9. Француз: apnée 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апноя Дефинициясы | +4 |
533. | апперкот | апперкот | апперкотапперкотСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. uppercut) — дәстүрлі бокстегі классикалық соққы; ішкі траектория бойынша жұдырықпен соғылады, мұндайда жұдырық өзіне қарай бағытталып тұрады; жақын төбелесте қолданылады. Апперкот деген атау ағылшын тіліндегі сөз тіркесінен пайда болған, аударған кезде «төменнен жоғарыға қарай шауып жіберуі» деп аударылады. 2. Әзербайжан: uppercut 3. Қырғыз: Uppercut 4. Өзбек: uppercut 5. Түрік: aparkat 6. Ағылшын: uppercut 7. Испан: uppercut 8. Неміс: Uppercut 9. Француз: uppercut 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апперкот Дефинициясы | +4 |
534. | апперцепция | жаңаға тәуелдік | апперцепцияжаңаға тәуелдікСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. ad — «соған» және лат. perceptio — «қабылдау») — нәтижесінде сана элементтері айқын әрі түсінікті болатын процесс. 2. Әзербайжан: apperception 3. Қырғыз: керчилигимди 4. Өзбек: apperception 5. Түрік: idrak 6. Ағылшын: apperception 7. Испан: apercepción 8. Неміс: Apperzeption 9. Француз: aperception 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жаңаға тәуелдік Дефинициясы | +2 |
535. | апре-ски | апре-ски | апре-скиапре-скиСаласыСпорт Этимологиясы 1. - бұл термин француз тілінен сөзбе-сөз аударған кезде «шаңғыдан кейін» деп аударылады. Шын мәнінде, ол тау-шаңғы курорттарында сырғанағаннан кейін тікелей іске асырылатын демалыс спектрін білдіреді. Apres ski терминінің ағылшын тіліндегі after-ski деген нұсқасы да бар, десе де ағылшынша баламасы жиі қолданылмайды. Орысша туристік терминдер сөздігінде apres ski термині калька әдісімен «апре-ски» деп аударылған. 2. Әзербайжан: après ski 3. Қырғыз: По-лыжа 4. Өзбек: après ski 5. Түрік: après ski 6. Ағылшын: après ski 7. Испан: après ski 8. Неміс: Après Ski 9. Француз: après-ski 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апре-ски Дефинициясы | +4 |
536. | апсель | апсель | апсельапсельСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. aap-zeil (маймыл желкені)) — қисық үшбұрышты желкен, стаксельдің ең төменгісі. Апсель тікелей жабдықталатын желкенді қайықтардың желкен қайықартындағы штангасына қойылады. Сондай-ақ апсель кеме ұзақ уақыт бойы бір галспен жүруге мәжбүр болғанда, баяу жел кезінде екі діңгекті яхталарға қойылады. Апсельді галфвинд бағыттарында тиімді пайдалану үшін кейбір яхталар діңгекке жақынырақ галспен бекітілген үлкен апсельмен де, екі діңгектің арасындағы арақашықтықтың шамамен алғанда, ортасында орналасатын шағын апсельмен де жабдықталады. 2. Әзербайжан: apsel 3. Қырғыз: apsel 4. Өзбек: apsel 5. Түрік: apsel 6. Ағылшын: apsel 7. Испан: Apsel 8. Неміс: apsel 9. Француз: absse 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: апсель Дефинициясы | +4 |
537. | арабеск | арабеск | арабескарабескСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. arabesque — арабша; транскрипциясы: aʀa'bɛsk) — классикалық бидегі негізгі дене күйінің бірі. Негізгі балет терминдері көбіне француз тілінен енген. Классикалық, сондай-ақ қазіргі балеттің хореографиялық лексикасында дене күйі термині белсенді қолданылады. 2. Әзербайжан: arabesque 3. Қырғыз: арабесок 4. Өзбек: arabesk 5. Түрік: arabesk 6. Ағылшын: arabesque 7. Испан: arabesco 8. Неміс: Arabeske 9. Француз: arabesque 10. Заңнамадағы қолданысы: арабеск- арабеск 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: арабеск Дефинициясы | +3 |
538. | арена спортивная | спорт аренасы | арена спортивнаяспорт аренасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. arena (harena) - «құм; құмды орын; күресуге арналған орын» және ағыл. Sport) - 1) спорттық жарыстарда өткізуге арналған арнайы жабдықталған жер. Спорттық ойындарға және жаппай өнер көрсетуге арналған алаң түрінде болып келеді (волейбол, баскетбол, секіру, лақтыру және т.б. арналған секторлары бар, жүгіру жолымен қоршалған футбол алаңы, спорт алаңы, спорт ядросы, бәйге алаңы, аренаның бір немесе бірнеше жағына отыратын көрермендерге арналған трибуна). Әдетте, спорт аренасы стадионның құрамдас бөлігі болып табылады. Ашық далада немесе ғимарат ішінде (спорттық корпус, Спорт сарайы) болуы мүмкін. Заманауи, әсіресе, жоғарғы жағы жабық спорт аренасының арналымы әртүрлі (спорттық жарыстарға және спорттық-көру шараларына арналған). Спорттың бір түріне арналған спорт аренасына тұрақты жабын жабылып, стационарлық жабдық орнатылады. Арналымы әмбебап ареналарға көбіне алынбалы төсемдер мен жабдықтар қойылады. 2) Жеңіл атлетикаға арналған үш немесе төрт секторы бар, дамыған спорттық ядро. Спорт аренасының ұзындығы 400 м тең сақиналы конькимен сырғанайтын жолды толтыруға мүмкіндік беретін габариті бар. 2. Әзербайжан: idman arenası 3. Қырғыз: спорттук арена 4. Өзбек: sport maydonchasi 5. Түрік: spor alanı 6. Ағылшын: sports arena 7. Испан: arena deportiva 8. Неміс: Sportarena 9. Француз: arène sportive 10. Заңнамадағы қолданысы: спортивная арена-спорт аренасы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорт аренасы Дефинициясы | +4 |
539. | армрестлинг | қолкүрес | армрестлингқолкүресСаласыСпорт Этимологиясы 1. (Күрес; ағылш. Arm sport, arm wrestling, arm — қол және т ағыл. wrestling - «күрес, ұстау») — екі қатысушының арасындағы қол күресінің бір түрі (спорттық жекпе-жектердің бір түрі). 2. Әзербайжан: kol güləşi 3. Қырғыз: армрестлинг боюнча 4. Өзбек: armrestling 5. Түрік: bilek güreşi 6. Ағылшын: arm wrestling 7. Испан: lucha de brazos 8. Неміс: Armdrücken 9. Француз: bras de fer 10. Заңнамадағы қолданысы: армрестлинг- армрестлинг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қолкүрес Дефинициясы | +4 |
540. | армспорт | қолкүрес спорт | армспортқолкүрес спортСаласыСпорт Этимологиясы 1. (қол күресі немесе армрестлинг; ағылш. Arm sport, arm wrestling, мұндағы arm — «білек» және ағыл. Sport) — спорттық жекпе-жек түрі. Матч кезінде бәсекелестердің бір аттас қолдары қатты, тегіс жерге (негізінен, үстелге) қойылады да, алақандары мықтап тұтасады. Қол күрестіруші бәсекелестердің міндеті – қарсыластың қолын жерге тигізу болып табылады. Жекпе-жекке қатысушыларға бірқатар уақытша, техникалық және айлалық шектеулер қойылады. 2. Әзербайжан: armport 3. Қырғыз: каруу-спорт 4. Өзбек: armport 5. Түрік: kol spor 6. Ағылшын: armport 7. Испан: soporte 8. Неміс: Armport 9. Француз: armport 10. Заңнамадағы қолданысы: Армспорт- Армспорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қолкүрес спорт Дефинициясы | +4 |
541. | арнис | арнис | арнисарнисСаласыСпорт Этимологиясы 1. — филиппиндік жауынгерлік өнер. Оны үйрену қарудан (таяқ, пышақ, бо) басталады, кейін қоян-қолтық ұрыс техникасы (панантукан) зерттеледі. Қоян-қолтық ұрыс кезінде де, қарумен ұрыс кезінде де бірыңғай қозғалыс қағидаттары пайдаланылады. Отаршылдық дәуірінде оған испандық семсерлесу – дестреза қатты ықпал еткен, нәтижесінде оның эспада және дага (исп. espada y daga) бөліктерін қабылдаған. 2. Әзербайжан: arnis 3. Қырғыз: өнөрү 4. Өзбек: arnis 5. Түрік: Arnis 6. Ағылшын: arnis 7. Испан: arnis 8. Неміс: Arnis 9. Француз: arnis 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: арнис Дефинициясы | +4 |
542. | арчак; ленчик | ернегіз | арчак; ленчикернегізСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Ер-тоқымның былғары тартылатын ағаш арқауы. 2. Әзербайжан: Archak Lençik 3. Қырғыз: Archak; алексиз 4. Өзбек: Archak; Lenchik 5. Түрік: Archak; lenchik 6. Ағылшын: Archak Lenchik 7. Испан: Archak Lenchik 8. Неміс: Archak Lenchik 9. Француз: Archak Lenchik 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ернегіз Дефинициясы | +4 |
543. | арчерн-биатлон | арчерн-биатлон | арчерн-биатлонарчерн-биатлонСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ски-ачери, ағылш. archery — «садақ ату» - лат. bi- «екі-; екі рет; екілік» (родств. bis - «екі рет») + еж.-грек. ἆθλον - «жарыс, ойын, күрес; жүлде») — садақ ату мен шаңғы жарысы үйлесім тапқан қысқы спорт түрі. 1996 жылы ачери-биатлоннан Әлем чемпионатын өткізу туралы шешім қабылданған. 2. Әзербайжан: Arxiv Biathlon 3. Қырғыз: archern-биатлон 4. Өзбек: Arxiv biatlon 5. Түрік: Arşiv Biatlon 6. Ағылшын: Archive Biathlon 7. Испан: Archivo Biatlón 8. Неміс: Archiv Biathlon 9. Француз: Archive du biathlon 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: арчерн-биатлон Дефинициясы | +4 |
544. | ассимметричные упражнения | ассимметриялық жаттығулар | ассимметричные упражненияассимметриялық жаттығуларСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. а—«қарсылықты сөзалды қосымша және συμμετρία — «мөлшерлестік») - Омыртқа қисайған кезде арқа бұлшықеттерінің тонусы бірдей болмайды: әдетте, қисаюдың ішкі доғасы жағындағы бұлшықеттер шамадан тыс тырысып тұрады, ал доғаның шығыңқы жағындағы бұлшықеттер тым босаңсып тұрады. Сондықтан осындай жағдайларда тырысып тұрған бұлшықетті бәсеңдетіп, босаңсып тұрған бұлшықеттерді қалыпты тонусқа келтіретін жаттығулар жасалады. 2. Әзербайжан: asimmetrik təlimlər 3. Қырғыз: ассиметриялуу көнүгүүлөр 4. Өзбек: assimetrik mashqlar 5. Түрік: asimetrik egzersizler 6. Ағылшын: asymmetrical exercises 7. Испан: ejercicios asimétricos 8. Неміс: asymmetrische Übungen 9. Француз: exercices asymétriques 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ассимметриялық жаттығулар Дефинициясы | +4 |
545. | ассо | ассо | ассоассоСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. adsaltus – «шабуыл») - Рапирамен болған жекпе-жек. 2. Әзербайжан: asso 3. Қырғыз: Associative 4. Өзбек: asso 5. Түрік: ilişkisel 6. Ағылшын: asso 7. Испан: asso 8. Неміс: asso 9. Француз: asso 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ассо Дефинициясы | +4 |
546. | атлет | атлет | атлетатлетСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ἀθλητής - «жарысқа қатысушы, күресуші») — бірнеше мағынада қолданылатын ұғым, кең мағынасы: спортшы деген сөздің синонимі ретінде спорттық жарыстың кез келген қатысушысы; анағұрлым тар мағынада: жеңіл және ауыр атлетикамен әуесқой немесе кәсіби түрде шұғылданатын кез келген адам. 2. Әзербайжан: atlet 3. Қырғыз: атлет эркек 4. Өзбек: sportchi 5. Түрік: atlet 6. Ағылшын: athlete 7. Испан: atleta 8. Неміс: Athlet 9. Француз: athlète 10. Заңнамадағы қолданысы: атлет- атлет 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: атлет Дефинициясы | +4 |
547. | атлетизм | атлетизм | атлетизматлетизмСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. ἀθλητής - «жарысқа қатысушы, күресші») — бұл зілтемір, гантель, кір, амортизатор, блок құрылғылары сияқты ауыр заттармен жасалатын жаттығу жүйесі. 2. Әзербайжан: atletizm 3. Қырғыз: Спорт 4. Өзбек: atletizm 5. Түрік: atletizm 6. Ағылшын: athleticism 7. Испан: atletismo 8. Неміс: Sportlichkeit 9. Француз: athlétisme 10. Заңнамадағы қолданысы: Атлетизм- Сомдалу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: атлетизм Дефинициясы | +4 |
548. | атлетика легкая | жеңiл атлетика | атлетика легкаяжеңiл атлетикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. ἀθλητής - «жарысқа қатысушы, күресші») — жүгіру, спорттық жүру, көпсайыс, қашықтық, кросс және техникалық спорт түрін қамтитын олимпиадалық спорт түрі. Жеңіл атлетиканы спорттың ханшайымы деп атайды, өйткені ол жаппай спорт түрлерінің біріне жатады, сондай-ақ Олимпиада ойындарында осы спорт түрі бойынша ең көп медаль ойнатылған. Жеңіл атлеттер — жеңіл атлетиканың бір немесе бірнеше түрімен шұғылданатын спортшылар. 2. Әзербайжан: atletika işığı 3. Қырғыз: талаа Track 4. Өзбек: engil atletika 5. Түрік: atletizm ışık 6. Ағылшын: athletics light 7. Испан: luz de atletismo 8. Неміс: Leichtathletik Licht 9. Француз: lumière d'athlétisme 10. Заңнамадағы қолданысы: Легкая атлетика-Жеңіл атлетика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жеңiл атлетика Дефинициясы | +4 |
549. | аттитюд | аттитюд | аттитюдаттитюдСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. attitude – «дене күйі») – қандай да бір іс-әрекетті орындауға дайындық. 2. Әзербайжан: tutum 3. Қырғыз: мамиле 4. Өзбек: munosabat 5. Түрік: tutum 6. Ағылшын: attitud 7. Испан: actitud 8. Неміс: Einstellungen 9. Француз: attitude 10. Заңнамадағы қолданысы: аттитюд - аттитюд 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аттитюд Дефинициясы | +4 |
550. | аттракцион | аттракцион | аттракционаттракционСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. attraction — «тартатын») — ойын-сауық үшін жасалған құрылыс немесе құрылғы. Әдетте, ұжымдық демалыс орындарына (саябақтар, ойын-сауық орталықтары, ойын алаңдары) орнатылады. 2. Әзербайжан: cazibə 3. Қырғыз: тартуу 4. Өзбек: diqqatga sazovor joy 5. Түрік: cazibe 6. Ағылшын: attraction 7. Испан: atracción 8. Неміс: Anziehungskraft 9. Француз: attraction 10. Заңнамадағы қолданысы: аттракцион- аттракцион 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аттракцион Дефинициясы | +4 |
551. | аут | аут | аутаутСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. out.) - доптың, шайбаның ойын алаңынан тыс шығып кетуі; бокс алаңында реферидің ұрысты нокаутпен аяқтауды тоқтатуы туралы берген командасы. 2. Әзербайжан: həyata 3. Қырғыз: чыккан 4. Өзбек: tashqaridan 5. Түрік: dışarı 6. Ағылшын: out 7. Испан: fuera 8. Неміс: raus 9. Француз: out 10. Заңнамадағы қолданысы: аут- аут 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аут Дефинициясы | +4 |
552. | аутогемотрансфузия | аутогемотрансфузия | аутогемотрансфузияаутогемотрансфузияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (autohaemotherapia; ауто- + грек. haima – «қан» және therapeia – «емдеу») - немесе қан допингі, жоғары жетістіктер спортында кеңінен қолданылады. Инфузионды-трансфузионды әдістің мәні – тұтас қанның, оның компоненттерінің (эритроцитті, тромбоцитті және лейкоцитті массалар) трансфузиясын саралап немесе кешенді түрде қолдану. 2. Әзербайжан: autohemotransfüzyon 3. Қырғыз: autohemotransfusion 4. Өзбек: autohemotransfüzyon 5. Түрік: autohemotransfusion 6. Ағылшын: autohemotransfusion 7. Испан: autohemotransfusión 8. Неміс: Autohemotransfusion 9. Француз: autohémotransfusion 10. Заңнамадағы қолданысы: аутогемотрансфузия-аутогемотрансфузия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аутогемотрансфузия Дефинициясы | +4 |
553. | аутригер | аутригер | аутригераутригерСаласыСпорт Этимологиясы 1. - 1) ескекке арналған жиналмалы ескектұтқасы (борттың шетінде) бар ескек кеме (шлюпка), сондай-ақ жиналмалы ескектұтқаның өзі; 2) қозғалмалы құрылғыны (мысалы, автокөлік кранын) аударылып кетуден барынша қорғайтын қосымша тірек. 2. Әзербайжан: qaçaq 3. Қырғыз: Таянычтуу 4. Өзбек: tashqarida 5. Түрік: avara demiri 6. Ағылшын: outrigger 7. Испан: estabilizador 8. Неміс: Ausleger 9. Француз: balançoire 10. Заңнамадағы қолданысы: аутригер- аутригер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аутригер Дефинициясы | +4 |
554. | аутсайдер | аутсайдер | аутсайдераутсайдерСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағыл. outsider, одан әрі outside - «сыртқы өмір; сырт», out және side.) - Жарыста соңғы орындардың бірін иемденетін команда. 2. Әзербайжан: kənar 3. Қырғыз: чоочун аял 4. Өзбек: begona 5. Түрік: yabancı 6. Ағылшын: outsider 7. Испан: forastero 8. Неміс: Außenseiter 9. Француз: outsider 10. Заңнамадағы қолданысы: аутсайдер- аутсайдер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аутсайдер Дефинициясы | +4 |
555. | аутфилд | алаңсырт | аутфилдалаңсыртСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Бейсбол алаңының сыртқы алаңы. 2. Әзербайжан: outfield 3. Қырғыз: Outfield 4. Өзбек: tashqarida 5. Түрік: düşünce alanının dışı 6. Ағылшын: outfield 7. Испан: campo 8. Неміс: Außenfeld 9. Француз: champ extérieur 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: алаңсырт Дефинициясы | +2 |
556. | ахтерпик | ахтерпик | ахтерпикахтерпикСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. achterpiek) — кеменің штевень ахтерінен бастап созылып жатқан шеткі, артқы бөлігі. Басқа бөлмелерден су өткізбейтін көлденең (ахтерпик) қоршаумен бөлінген. Форпикпен бірге кеменің дифферентін шеттетуге арналған. 2. Әзербайжан: sonra 3. Қырғыз: afterpeak 4. Өзбек: keyinchalik 5. Түрік: Kıç 6. Ағылшын: afterpik 7. Испан: afterpik 8. Неміс: afterpik 9. Француз: afterpik 10. Заңнамадағы қолданысы: ахтерпик- ахтерпик 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ахтерпик Дефинициясы | +4 |
557. | ахтерштаг | ахтерштаг | ахтерштагахтерштагСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. achterstag) — діңгектің артқы жағындағы диаметральді жазықтықты, түтін құбырын және т.б. сақтап тұратын тік такелаждың жабдықтары. Бермудтық желкендері (йол және кеч) бар желкенді жабдықталудың бір діңгекті және бір жарым діңгекті түрлерінде қолданылады. 2. Әзербайжан: backstay 3. Қырғыз: Бакштаг 4. Өзбек: orqada qolgan 5. Түрік: patrisa 6. Ағылшын: backstay 7. Испан: backstay 8. Неміс: Achterstag 9. Француз: pataras 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ахтерштаг Дефинициясы | +4 |
558. | ахтерштевень | ахтерштевен | ахтерштевеньахтерштевенСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. achtersteven, achter — «артқы» және steven — «штевень, тіреуіш») — кеменің белағаш, борт, қаптама және жиынтық тұйықталатын, қатты арқалық немесе пішіні күрделі жақтау түріндегі артқы бөлігі; оған кеменің рулі ілінеді. 2. Әзербайжан: sərt yazı 3. Қырғыз: катаал почта 4. Өзбек: qattiq post 5. Түрік: kıç direği 6. Ағылшын: stern post 7. Испан: puesto de popa 8. Неміс: Heckpfosten 9. Француз: poste arrière 10. Заңнамадағы қолданысы: Ахтерштевень- Ахтерштевень 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ахтерштевен Дефинициясы | +4 |
559. | ациклические движения | қайталанбайтын қимылдар | ациклические движенияқайталанбайтын қимылдарСаласыСпорт Этимологиясы 1. (греч. a - «болымсыздық» және kyklos – «домалақ, шеңбер») – бір аяқталған акт сияқты бір рет қана орындалатын, қайталанбайтын қозғалыс. 2. Әзербайжан: çevik hərəkətlər 3. Қырғыз: Acyclic кыймылдар 4. Өзбек: asiklik harakatlar 5. Түрік: asiklik hareketler 6. Ағылшын: acyclic movements 7. Испан: movimientos aciclicos 8. Неміс: azyklische Bewegungen 9. Француз: mouvements acycliques 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қайталанбайтын қимылдар Дефинициясы | +4 |
560. | аэробика | аэробика | аэробикааэробикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. αηρ - «ауа» және βίος - «өмір».) (сондай-ақ ырғақты гимнастика деген де атауы бар) — жаттығуды орындау ырғағын бақылауға көмектесетін, ырғақты әуенге сәйкес жасалатын аэробты жаттығулардан тұратын гимнастика. 2. Әзербайжан: aerobik 3. Қырғыз: аэробика 4. Өзбек: aerobika 5. Түрік: aerobik 6. Ағылшын: aerobics 7. Испан: aerobicos 8. Неміс: Aerobic 9. Француз: aérobic 10. Заңнамадағы қолданысы: аэробика- аэробика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аэробика Дефинициясы | +4 |
561. | аэробные реакции | аэробты реакциялар | аэробные реакцииаэробты реакцияларСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. αηρ - «ауа» және βίος - «өмір» + лат. reactio - «кері әрекет») — оттегінің қатысуымен жүретін биологиялық тотығу реакциялары. 2. Әзербайжан: aerobik reaksiyalar 3. Қырғыз: аэробика жооп 4. Өзбек: aerobik reaktsiyalar 5. Түрік: aerobik reaksiyonlar 6. Ағылшын: aerobic reactions 7. Испан: reacciones aerobias 8. Неміс: aerobe Reaktionen 9. Француз: réactions aérobies 10. Заңнамадағы қолданысы: аэробные реакции- аэробты реакциялар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аэробты реакциялар Дефинициясы | +4 |
562. | аэробные упражнения | аэробты жаттығулар | аэробные упражненияаэробты жаттығуларСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. αηρ - «ауа» және βίος - «өмір») - қарқындылығы салыстырмалы түрде төмен болып келетін, оттегі бұшық еттің қозғалыс қызметін сақтауға арналған күш-қуаттың негізгі қайнар көзі ретінде пайдаланылатын дене жаттығуының кез келген түрі. Аэробты деген сөзі «оттегісі бар» деген мағынаны білдіреді, дене жаттығуы кезінде күш-қуатқа деген қажеттілікті тиісті түрде қанағаттандыру үшін оттегінің өзі ғана жеткілікті дегенді білдіреді. Негізінен аэробты метаболизм қолдау көрсететін қарқындылығы жеңіл немесе орташа жаттығулар ұзақ уақыт бойы орындалуы мүмкін. Аэробты жаттығудың қарсы түрі анаэробты жаттығу болып табылады. Аэробты жаттығулардың түріне мыналар жатады: жүру немесе жорық, жүгіру, бір жерде тұрып жүгіру, жүзу, коньки, баспалдаққа шығу, есу, скейтборд, роликті коньки тебу, би, баскетбол, теннис. 2. Әзербайжан: aerobik məşq 3. Қырғыз: Ченемдүү машыгуулар 4. Өзбек: aerob mashqlari 5. Түрік: aerobik egzersiz 6. Ағылшын: aerobic exercise 7. Испан: ejercicio aerobico 8. Неміс: Aerobic-Übungen 9. Француз: exercice aérobique 10. Заңнамадағы қолданысы: аэробные упражнения-аэробты жаттығулар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аэробты жаттығулар Дефинициясы | +4 |
563. | аэроклуб | аэроклуб | аэроклубаэроклубСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. αηρ - «ауа») - Әуе спортының немесе әуе ісінің әуестенушілерін біріктіретін клуб. 2. Әзербайжан: uçan klub 3. Қырғыз: Aero Club 4. Өзбек: uchish klubi 5. Түрік: uçan kulüp 6. Ағылшын: flying club 7. Испан: club de vuelo 8. Неміс: fliegender Verein 9. Француз: club de vol 10. Заңнамадағы қолданысы: Аэроклуб- Аэроклуб 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аэроклуб Дефинициясы | +4 |
564. | бадминтон | бадминтон | бадминтонбадминтонСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. badminton, жалқы есім Badminton) — ойыншылар тормен бөлінген алаңның қарама-қарсы екі жағына орналасып, ракеткамен воланды тор арқылы лақтыратын, воланды қарсыласының жеріне қондыртуға тырысатын, өз алаңында оны құлатпауға ұмтылатын спорт түрі. Екі ойыншы немесе жұптасқан екі ойыншы бәсекелеседі (жұптар бір жынысты ғана емес, аралас, әйел және еркек болуы мүмкін). 2. Әзербайжан: badminton 3. Қырғыз: бадминтон 4. Өзбек: badminton 5. Түрік: badminton 6. Ағылшын: badminton 7. Испан: bádminton 8. Неміс: Badminton 9. Француз: badminton 10. Заңнамадағы қолданысы: бадминтон- бадминтон 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бадминтон Дефинициясы | +4 |
565. | байдарка | қылқайық | байдаркақылқайықСаласыСпорт Этимологиясы 1. — теңіз жыртқышын аулауға арналған, алеут, чукчп, коряк, эскимос сияқты Тынық мұхитының солтүстігіндегі теңіз жағалауындағы халықтардың ұзын, енді, жеңіл қайығы. Кішкене қайыққа ұқсас. Заманауи баламалары бірінші кезекте, спорт пен туризмде қолданылады. Әдетте, қос қалақты ескек арқылы қозғалады, сондықтан да ескек тұтқасы жоқ. Кейде желкен қолданылады. 2. Әзербайжан: kayak 3. Қырғыз: байдарка 4. Өзбек: qayiq 5. Түрік: kano 6. Ағылшын: kayak 7. Испан: kayak 8. Неміс: Kajak 9. Француз: kayak 10. Заңнамадағы қолданысы: Байдарка- Байдарка 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қылқайық Дефинициясы | 0 |
566. | бакштаг | желбағыт | бакштагжелбағытСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. bakstag) — бүйір жақтары мен артқы жағынан (диаметральді жазықтықтан басқа) рангоут ағаштары, бүйірлері, түтін құбырлары және т.б. ұстап тұратын тік такелаждың жабдықтары. 2. Әзербайжан: backstay 3. Қырғыз: Бакштаг 4. Өзбек: orqada qolgan 5. Түрік: patrisa 6. Ағылшын: backstay 7. Испан: backstay 8. Неміс: Achterstag 9. Француз: pataras 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желбағыт Дефинициясы | +4 |
567. | балет | балет | балетбалетСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. ballet, итал. ballare — «билеу») — сахналық өнер түрі; мазмұны музыка-хореографиялық бейнелер арқылы іске асырылатын қойылым. Классикалық балет қойылымы белгілі бір сюжетке, драматургиялық түпкі ойға, либреттоға негізделеді, XX ғасырда драматургиясы музыкадағы дамуға негізделген сюжетсіз балет пайда болды. Балеттегі бидің негізгі түрлері классикалық би мен сипаттамалы би болып табылады, XIX ғасырдан бастап оның құрамына балет қойылымында орындау үшін қайта өңделген халықтық және ұлттық билер жатады. Пантомима да маңызды рөл атқарады, оның көмегімен актерлер кейіпкерлердің сезімін, олардың екеуара әңгімелерін, болып жатқан оқиғаның мәнін, көптеген қойылымдарда гротескті де жеткізеді. 2. Әзербайжан: balet 3. Қырғыз: балет 4. Өзбек: balet 5. Түрік: bale 6. Ағылшын: ballet 7. Испан: el ballet 8. Неміс: das Ballett 9. Француз: le ballet 10. Заңнамадағы қолданысы: балет- балет 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: балет Дефинициясы | +4 |
568. | баллер | баллер | баллербаллерСаласыСпорт Этимологиясы 1. — теңіз ісіндее — руль еспесіне бекітілген рульдің айналу осі немесе кабестанның айналу осі 2. Әзербайжан: səhmdar 3. Қырғыз: Buller 4. Өзбек: aktsiyalari 5. Түрік: Buller 6. Ағылшын: stock 7. Испан: stock 8. Неміс: lager 9. Француз: stock 10. Заңнамадағы қолданысы: баллер- баллер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баллер Дефинициясы | +4 |
569. | баллистика | баллистика | баллистикабаллистикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. βάλλειν — «лақтыру») — математика мен физикаға негізделген, кеңістікке лақтырылған денелердің қозғалысы туралы ғылым. Ол негізінен, оқ ататын қарудан, ракеталық снарядтар мен баллистикалық ракеталардан шыққан оқтар мен снарядтардың қозғалысын зерттеумен шұғылданады. 2. Әзербайжан: balistik 3. Қырғыз: баллистика 4. Өзбек: balistik 5. Түрік: balistik 6. Ағылшын: ballistics 7. Испан: balística 8. Неміс: Ballistik 9. Француз: balistique 10. Заңнамадағы қолданысы: Баллистика- Баллистика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баллистика Дефинициясы | +4 |
570. | баллистика внешняя | сыртқы баллистика | баллистика внешняясыртқы баллистикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. βάλλειν — «лақтыру») — басқарылмайтын нысандардың (снаряд, мина, оқ, басқарылмайтын ракеталар, әуе бомбалары) қару оқпанымен немесе бағыттауыш іске қосу қондырғысымен күшпен өзара әрекеттесу қозғалысын, сондай-ақ осы қозғалысқа әсер ететін факторлар мен шарттарды зерттейтін баллистика бөлімі. 2. Әзербайжан: xarici ballistik 3. Қырғыз: тышкы баллистика 4. Өзбек: tashqi balistik 5. Түрік: dış balistik 6. Ағылшын: external ballistics 7. Испан: balística externa 8. Неміс: externe ballistik 9. Француз: balistique externe 10. Заңнамадағы қолданысы: баллистика внешняя- сыртқы баллистика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сыртқы баллистика Дефинициясы | +4 |
571. | баллистика внутренняя | iшкi баллистика | баллистика внутренняяiшкi баллистикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. βάλλειν — «лақтыру») — дәрі газдарының әсерімен снарядтың қару оқпанының арнасындағы қозғалысы, сондай-ақ оқ ату кезінде оқпан арнасындағы немесе дәрі ракетасының камерасындағы орын алатын басқа да процестердің заңдылықтары туралы ғылым. Сыртқы баллистикамен бірге снаряд, оқ, мина, басқарылмайтын ракеталар, әуе бомбаларының қозғалысы туралы баллистиканы құрайды. 2. Әзербайжан: daxili ballistik 3. Қырғыз: ички баллистика 4. Өзбек: ichki balistik 5. Түрік: iç balistik 6. Ағылшын: internal ballistics 7. Испан: balística interna 8. Неміс: interne ballistik 9. Француз: balistique interne 10. Заңнамадағы қолданысы: баллистика внутренняя- iшкi баллистика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: iшкi баллистика Дефинициясы | +8 |
572. | бандаж | белтартпа | бандажбелтартпаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. bandage - «таңғыш, бинт») - Дененің жеке бөліктерін қажетті қалыпта сақтауға арналған, мықтап киіліп тұратын таңғыш. 2. Металл белбеу, машиналардың, теміржол дөңгелектерінің төзімділігін арттыруға немесе тозуын төмендетуге арналған жиек. 2. Әзербайжан: bandaj 3. Қырғыз: бинт 4. Өзбек: bandaj 5. Түрік: bandaj 6. Ағылшын: bandage 7. Испан: vendaje 8. Неміс: Verband 9. Француз: pansement 10. Заңнамадағы қолданысы: бандаж- бандаж 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: белтартпа Дефинициясы | +3 |
573. | банджи джампинг | банджи джампинг | банджи джампингбанджи джампингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. bungee-jumping < bungee – «авияцияда қолданылатын эластикалық жарақ + jumping – «секіру») — аттракцион, Ресейде көбіне «тарзанка» деп аталады, десе де орыстың тарзанымен ортақ белгілері жоқ. Бұл аттракционда қатысушыларды ұзын резеңке арқанға байлап, төмен қарай секіртеді. 2. Әзербайжан: Bungee atlama 3. Қырғыз: Серпилгич аркан менен секирүү 4. Өзбек: bungee o'tish 5. Түрік: bungee jumping 6. Ағылшын: bungee jumping 7. Испан: salto en bungee 8. Неміс: Bungee-Jumping 9. Француз: saut à l'élastique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: банджи джампинг Дефинициясы | +7 |
574. | бандо | бандо | бандобандоСаласыСпорт Этимологиясы 1. — әйелдер ішкиімінің түрі. Бандо — термобалқығыш желім біркелкі етіп жағылған, қатты, мата емес негіз. Бандо — әйелдердің баскиімі немесе маңдайына тағылатын таңғыш түріндегі әшекей. Бандо — әйелдердің киіміндегі (шляпа, көйлек және т.б.) таспа түріндегі таңғыш. 2. Әзербайжан: bando 3. Қырғыз: бандо 4. Өзбек: bando 5. Түрік: saç bandı 6. Ағылшын: bando 7. Испан: bando 8. Неміс: Bando 9. Француз: bando 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бандо Дефинициясы | +6 |
575. | барк | барк | баркбаркСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. bark) — қисық желкен жабдықталымы бар артқы бөлігінен (желкен қайықарты) басқа діңгектерінің бәрінде тік желкендері бар үлкен желкенді қайық. Басқаша айтар болсақ, көлденең рангоуттан тұратын соңғысынан басқа барк діңгектерінің бәрінде рея бар, ал соңғы діңгектің реясы жоқ. Барк діңгегі үш және одан да көп болады (осы тектес жабдықталған екі діңгекті желкендер бригантиндер деп аталады). 2. Әзербайжан: qabıq 3. Қырғыз: barque 4. Өзбек: qobig'i 5. Түрік: yelkenli gemi 6. Ағылшын: barque 7. Испан: ladrar 8. Неміс: bellen 9. Француз: écorce 10. Заңнамадағы қолданысы: Барк- Барк 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: барк Дефинициясы | +7 |
576. | баркентина | баркентина | баркентинабаркентинаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. barkentine.) — тік желкенді ұстап тұратын алдыңғы (фок діңгек) діңгектен басқа қисық желкендері бар, үш-бес діңгекті (кейде алты діңгекті) желкенді теңіз қайығы. 2. Әзербайжан: barkentina 3. Қырғыз: barquentine 4. Өзбек: barkentina 5. Түрік: barquentine 6. Ағылшын: barquentine 7. Испан: Barkentina 8. Неміс: Barkentina 9. Француз: Barkentina 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баркентина Дефинициясы | +7 |
577. | барограф | барограф | барографбарографСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. βάρος - «ауырлық, салмақ» және γράφω - «жазамын») немесе барометрограф — атмосфералық қысымның мәндерін үзбей жазып отыруға арналған, өздігінен жазатын құрылғы. Метеорологиялық станцаларда, сондай-ақ биіктікті тіркеуге (қысымның өзгеруіне байланысты) арналған ұшақтар мен аэростаттарда қолданылады. 2. Әзербайжан: barografi 3. Қырғыз: barograph 4. Өзбек: barograf 5. Түрік: barograf 6. Ағылшын: barograph 7. Испан: barógrafo 8. Неміс: Barograph 9. Француз: barographe 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: барограф Дефинициясы | +7 |
578. | барокамера | барокамера | барокамерабарокамераСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. βάρος - «ауырлық, салмақ» және лат. camera (camara) - «күмбезді төбе») — әдетте, металдан жасалатын ыдыс (камера) немесе бөлме. Герметикаландыратын және камераның ішінде атмосфералықтан гөрі көп (гипербар барокамералары) немесе аз (гипобар барокамералары) қысым қалыптастыра алатын мүмкіндігі бар. 2. Әзербайжан: təzyiq otağı 3. Қырғыз: басым палатасы 4. Өзбек: bosim xonasi 5. Түрік: basınç odası 6. Ағылшын: pressure chamber 7. Испан: camara de presion 8. Неміс: Druckkammer 9. Француз: chambre de pression 10. Заңнамадағы қолданысы: барокамера- барокамера 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: барокамера Дефинициясы | +6 |
579. | барометр | барометр | барометрбарометрСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. βάρος — «ауырлық» және μετρέω — «өлшеймін») — атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрылғы. 2. Әзербайжан: barometr 3. Қырғыз: беришет 4. Өзбек: barometr 5. Түрік: barometre 6. Ағылшын: barometer 7. Испан: barómetro 8. Неміс: Barometer 9. Француз: baromètre 10. Заңнамадағы қолданысы: барометр- барометр 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: барометр Дефинициясы | +6 |
580. | баротравмы | барожарақаттар | баротравмыбарожарақаттарСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. βάρος —« ауырлы»қ және τραῦμα, — «жарақат») — сыртқы орта (газ немесе сұйықтық) мен ішкі қуыстар арасындағы қысымның айырмашылығы салдарынан дене органдарының зақымдануы. 2. Әзербайжан: barometr 3. Қырғыз: беришет 4. Өзбек: barometr 5. Түрік: barometre 6. Ағылшын: barometer 7. Испан: barómetro 8. Неміс: Barometer 9. Француз: baromètre 10. Заңнамадағы қолданысы: баротравмы- атмосфералық жарақаттар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: барожарақаттар Дефинициясы | +7 |
581. | барьерные скачки | кедергілі атжарыс | барьерные скачкикедергілі атжарысСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. barrière - «қала қақпасы, бөгет») - Кедергілі атжарысының бір түрі. Сынақ ережелеріне сәйкес, кедергілі атжарысына 3 жас және одан асқан аттар қатыстырылады. Біріншілері 2000, 2400 және 2800 м, екіншілері 3000, 3200 және 4000 м шабады. Ұзындығы 12 м, ал биіктігі 110 см кем болмайтын кедергілер (хердельдер) 250-300 м сайын жарыс шеңберіне орнатылады. Кедергілі атжарыс ат спортының қағидаларында қарастырылған. Мұндай жағдайда олар жарыс шеңберіне немесе 2000 және 3000 м түзу жолға орнатылады, арақашықтықтың әрбір 1000 м 3 хердель немесе оңай құлайтын тоқылған қоршау орнатылады. Соңғы кедергі мәреге 200 м қалған жерге орнатылады. 2. Әзербайжан: baryer atlayır 3. Қырғыз: тоскоолдук секирип 4. Өзбек: to'siqni otish 5. Түрік: bariyer atlar 6. Ағылшын: barrier jumps 7. Испан: saltos de barrera 8. Неміс: Schrittsprünge 9. Француз: barrière saute 10. Заңнамадағы қолданысы: барьерные скачки-Кедергілік шабыс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кедергілі атжарыс Дефинициясы | +7 |
582. | барьерный бег | кедергілі жүгіріс | барьерный бегкедергілі жүгірісСаласыСпорт Этимологиясы 1. франц. barrière - «қала қақпасы, бөгет») -— жеңіл атлетика әлеміндегі маңызды пән, бұл кез келген ірі жүгіру жарыстарындағы бағдарламаның бір бөлігі болып табылады. Кедергілі жүгіріс ұшу елесін сезінуге, қозғалыс жылдамдығы мен үйлесімділігін дамытуға көмектеседі. 2. Әзербайжан: hurdling 3. Қырғыз: Тосколдуктар 4. Өзбек: taqiqlash 5. Түрік: hurdling 6. Ағылшын: hurdling 7. Испан: vallas 8. Неміс: Hürde 9. Француз: haie 10. Заңнамадағы қолданысы: Барьерный бег-Кедергілі жүгіру 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кедергілі жүгіріс Дефинициясы | -1 |
583. | баскетбол | баскетбол | баскетболбаскетболСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. basket - «себет» + ball - «доп») — доппен ойналатын спорттық командалық ойын, бұл ойын кезінде допты қарсыластың себетіне қолмен салу керек. 2. Әзербайжан: basketbol 3. Қырғыз: баскетбол 4. Өзбек: basketbol 5. Түрік: basketbol 6. Ағылшын: basketball 7. Испан: baloncesto 8. Неміс: Basketball 9. Француз: basket-ball 10. Заңнамадағы қолданысы: Баскетбол- Баскетбол 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баскетбол Дефинициясы | +7 |
584. | баскетболист | баскетболшы | баскетболистбаскетболшыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. basket - «себет» + ball - «доп») — Баскетболмен айналысатын спортшы, баскетбол ойнайтын адам. 2. Әзербайжан: basketbolçu 3. Қырғыз: баскетбол оюнчусу 4. Өзбек: basketbolchi 5. Түрік: basketbol oyuncusu 6. Ағылшын: basketball player 7. Испан: jugador de baloncesto 8. Неміс: Basketballspieler 9. Француз: joueur de basket 10. Заңнамадағы қолданысы: баскетболист- баскетболшы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баскетболшы Дефинициясы | +5 |
585. | баскетбольная площадка | баскетбол алаңы | баскетбольная площадкабаскетбол алаңыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. basket - «себет» + ball - «доп») — ешқандай кедергісі жоқ, тіктөртбұрышты, тегіс, қатты жазықтық түрінде болып келетін баскетбол ойнауға арналған ойын алаңы. ФИБА ресми сайыстары үшін ойын алаңының көлемі: шектеуші сызықтардың ішкі жағынан есептегенде ұзындығы 28 метр, ені 15 метр. Басқа жарыс түрлері үшін қолданыстағы ойын алаңдарының ең кем көлемі 28х15 метр болуы тиіс. 2. Әзербайжан: basketbol meydançası 3. Қырғыз: баскетбол сот 4. Өзбек: basketbol sudi 5. Түрік: basketbol sahası 6. Ағылшын: basketball court 7. Испан: cancha de baloncesto 8. Неміс: Basketballplatz 9. Француз: terrain de basket 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баскетбол алаңы Дефинициясы | +5 |
586. | баскская пелота | баск пелотасы | баскская пелотабаск пелотасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (баск. pilota) — доппен ойналатын ойын, басктың ұлттық спорттық ойынының бір түрі. 2. Әзербайжан: Bask pelotası 3. Қырғыз: баск пелота 4. Өзбек: Bask pelota 5. Түрік: Bask pelota 6. Ағылшын: Basque pelota 7. Испан: Pelota vasca 8. Неміс: Baskische Pelota 9. Француз: Pelote basque 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баск пелотасы Дефинициясы | +5 |
587. | бассейн плавательный | жүзу хауызы | бассейн плавательныйжүзу хауызыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. bassin.) — жүзу, суға секіру, суасты спорты, су полосы, суастындағы регби, синхронды жүзу және т.б. сияқты су спортымен шұғылдануға арналған гидротехникалық құрылыс. 2. Әзербайжан: hovuz 3. Қырғыз: бассейн 4. Өзбек: suzish havzasi 5. Түрік: yüzme havuzu 6. Ағылшын: swimming pool 7. Испан: piscina 8. Неміс: Schwimmbad 9. Француз: piscine 10. Заңнамадағы қолданысы: плавательный бассейн-жүзу бассейні 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүзу хауызы Дефинициясы | +5 |
588. | батман | батман | батманбатманСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. battement — «серпу, соққы», етіст. battre — «сермеу, сермелу, соғу, тойтару») — табанмен тұратын, бір, жұмыс істейтін аяқтың бұрылуы, келтіруі немесе бүгуінен немесе екінші, тіреуіш аяқты созу немесе тізесін бүгу түріндегі, сондай-ақ бірмезгілде отыру, жартылай саусақпен (саусақпен) көтерілу немесе табанмен аяқты түсіруден тұратын классикалық би қозғалысы. 2. Әзербайжан: batman 3. Қырғыз: Батман 4. Өзбек: botmon 5. Түрік: emir eri 6. Ағылшын: batman 7. Испан: batman 8. Неміс: Batman 9. Француз: batman 10. Заңнамадағы қолданысы: батман- батман 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: батман Дефинициясы | +3 |
589. | батоксы | батокс | батоксыбатоксСаласыСпорт Этимологиясы 1. - кеменің беткі қабатының диаметрлік жазықтыққа параллель жазықтықтарды қиып өтуінен алынатын қисық сызық. Батокстың үйлесімділігі және дұрыстығы жағынан кеменің беткі қабатының біркелкі түзілуін пайымдауға болады. 2. Әзербайжан: arka 3. Қырғыз: көчүк 4. Өзбек: qaltirash 5. Түрік: kalça 6. Ағылшын: buttocks 7. Испан: nalgas 8. Неміс: Gesäß 9. Француз: les fesses 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: батокс Дефинициясы | +5 |
590. | баттерфляй | баттерфляй | баттерфляйбаттерфляйСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-ағыл. butterflēoge — «қосу» butter - «сауыз» және flēoge «жәндік», flīgen - «ұшу») - Суда төспен спорттық жылдамдықпен жүзу стилі, мұндай жүзу кезінде екі қол бірмезгілде есу үшін судың сыртына шығарылады. 2. Әзербайжан: kəpənək 3. Қырғыз: көпөлөк 4. Өзбек: kelebek 5. Түрік: kelebek 6. Ағылшын: butterfly 7. Испан: mariposa 8. Неміс: Schmetterling 9. Француз: papillon 10. Заңнамадағы қолданысы: баттерфляй- баттерфляй 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: баттерфляй Дефинициясы | +6 |
591. | батут | кермесерiппе | батуткермесерiппеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. batoude, итал. battuta — «соққы») — резеңке немесе металл серіппелердің көмегімен созылған мықты тоқылған тор түрінде болып келетін, секіруге арналған құрылғы. Батуттың беткі қабатын жасау үшін пайдаланылатын материал, өздігіен икемді болып табылады. Тордың периметрі (немесе айналасы) бойынша орналасқан серіппе есебінен икемді болып келеді. 2. Әзербайжан: trambolin 3. Қырғыз: батут 4. Өзбек: trampolin 5. Түрік: trambolin 6. Ағылшын: trampoline 7. Испан: trampolín 8. Неміс: Trampolin 9. Француз: trampoline 10. Заңнамадағы қолданысы: батут- батут 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кермесерiппе Дефинициясы | -2 |
592. | бахилы туристские | турист аяққабы | бахилы туристскиетурист аяққабыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. touriste.) — бұл не табаны бар, не галошпен тұтасып кететін маталы қаптар. 2. Әзербайжан: turistik ayaqqabı örtükləri 3. Қырғыз: бут кийим сейилдөө 4. Өзбек: sayyohlik poyafzallari 5. Түрік: turist ayakkabı kapakları 6. Ағылшын: tourist shoe covers 7. Испан: fundas para zapatos turisticos 8. Неміс: touristische Überschuhe 9. Француз: couvre-chaussures touristiques 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: турист аяққабы Дефинициясы | +6 |
593. | башмак металлический | темір башмақ | башмак металлическийтемір башмақСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. metallum, еж.-грек. μέταλλον - «қазу, жила, шахта, кен») - Өзіне дәнекерленген жолақтары бар, шегелер арқылы ағаш бағананың төменгі жағына бекітілетін, оны малтатасты топыраққа немесе құрамында қатты қоспалары бар топыраққа қағып кіргізген кезде қорғайтын көлемді болат жүз. 2. Әзербайжан: metal ayaqqabı 3. Қырғыз: металл бут кийим 4. Өзбек: metall poyafzal 5. Түрік: metal ayakkabı 6. Ағылшын: metal shoe 7. Испан: zapato de metal 8. Неміс: Metallschuh 9. Француз: chaussure en métal 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: темір башмақ Дефинициясы | +6 |
594. | беговая дорожка | жүгіру жолы | беговая дорожкажүгіру жолыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — бөлмеде жүгіретін тасжолды елестететін, жүгірумен немесе жүрумен шұғылдануға арналған спорттық аэробты жаттықтырушы. Кәсіби спортшыларға арналған жүгіру жолдары бар, олар жылдамдықты 45 км/сағ дейін көбейтуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ велосипедтерге арналған жолақтар да бар. 2. Әзербайжан: treadmill 3. Қырғыз: чуркоо 4. Өзбек: yugurish yo'lagi 5. Түрік: Koşu parkuru 6. Ағылшын: Treadmill 7. Испан: caminadora 8. Неміс: Rennbahn 9. Француз: tapis roulant 10. Заңнамадағы қолданысы: беговая дорожка-жүгіретін жолақ 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүгіру жолы Дефинициясы | +6 |
595. | беговой круг | жүгіріс айналымы | беговой кругжүгіріс айналымыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Желісті жаттықтыруға және сынауға арналған жол. Әдетте, шеттері ұзын және қақпалары жұмыр болып келген сопақша пішінді. Жүгіру шеңберінің ұзындығы - 1067 м. (шақырым) немесе 1600 м., ені 12-16 м. Жүгіру жылдамдығы азаймас үшін жолақтың жабыны тегіс әрі онша қатты емес, тығыз болады. 2. Әзербайжан: dairə 3. Қырғыз: чуркоо тегерек 4. Өзбек: ishlaydigan doira 5. Түрік: koşu çemberi 6. Ағылшын: running circle 7. Испан: círculo de carrera 8. Неміс: Kreislauf 9. Француз: cercle de course 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүгіріс айналымы Дефинициясы | 0 |
596. | беговые упражнения | жүгіріс жаттығулары | беговые упражненияжүгіріс жаттығуларыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - сипаты мен орындау құрылымы жағынан жүгіруге ұқсас жаттығулар. Желаяқтар жүгіру айла-тәсілдерін меңгеру үшін, сондай-ақ желаяқтардың дене сапаларын дамытуға қажет амалдарды оқыту және жаттықтыру үшін қолданылады. Жаттығудың барлық кезеңінде жүгіріс жаттығуларына көбірек көңіл бөлінеді. Бұл топтың негізгі жаттығуларына мыналар жатады: 1) санды биікке көтеріп жүгіру; 2) бір аяқтан екінші аяққа секіру арқылы жүгіру; 3) қысқа қадамдап жүгіру, жыбырлап жүгіру. Жүгіріс жаттығуларының көмегімен жүгіру кезіндегі жетекші болып табылатын аяқтың жеке бұлшықеттер тобына таңдаулы түрде әсер етуге болады, соның арқасында күш, жылдамдық, төзімділік, икемділік сияқты сапаларды дамытуға болады. 2. Әзербайжан: çalışan məşqlər 3. Қырғыз: чуркап машыгуу 4. Өзбек: mashq bajarish 5. Түрік: koşu egzersizleri 6. Ағылшын: running exercises 7. Испан: ejercicios para correr 8. Неміс: laufende Übungen 9. Француз: exercices de course 10. Заңнамадағы қолданысы: Беговые упражнения-үгіру жаттығулары 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүгіріс жаттығулары Дефинициясы | +2 |
597. | бегун | жүгіруші | бегунжүгірушіСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Жүгірумен айналысатын спортшы, сондай-ақ жүгіретін немесе жақсы жүгіретін адам. 2. Әзербайжан: koşucu 3. Қырғыз: күлүк 4. Өзбек: jangchi 5. Түрік: koşucu 6. Ағылшын: runner 7. Испан: corredor 8. Неміс: Läufer 9. Француз: coureur 10. Заңнамадағы қолданысы: бегун- жүгіруші 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүгіруші Дефинициясы | +2 |
598. | бегущий винт | жүгіре бұралыс | бегущий винтжүгіре бұралысСаласыСпорт Этимологиясы 1. - қаптал түрі. Бүйірден шығу, ойнау және соғуды орындау кезінде домалатпаның бүйірден шағылу бұрышын кеңейту үшін қолданылады. Мұндай жағдайда домалатпа бүйірдегі шұғаға үйкелу есебінен бойлық құраушы жылдамдықты арттыратын жеделдеткіш, бағыттас импульсті алатын бағытқа қарай бүйірлі түрде айналдырып жібереді. Айналу және бүйірге үйкелу неғұрлым күшті болса, бағыттас импульс соғұрлым көп болады. Тиісінше шағылу бұрышы да үлкен болады. 2. Әзербайжан: vida ilə çalışan 3. Қырғыз: чуркап сай 4. Өзбек: harakatlanuvchi vint 5. Түрік: çalışan vida 6. Ағылшын: running screw 7. Испан: tornillo de correr 8. Неміс: laufende Schraube 9. Француз: vis en cours d'exécution 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүгіре бұралыс Дефинициясы | +2 |
599. | безразличное равновесие | самарқау тепе-теңдік | безразличное равновесиесамарқау тепе-теңдікСаласыСпорт Этимологиясы 1. - дененің көршілес қалыптары да (көлденең беткі қабаттағы доп) тепе-тең болатын тепе-теңдік. 2. Әзербайжан: balanssız balans 3. Қырғыз: кайдыгер салмактуулук 4. Өзбек: muvozanatsiz muvozanat 5. Түрік: dengesiz denge 6. Ағылшын: unbalanced balance 7. Испан: balance desequilibrado 8. Неміс: unausgeglichenes Gleichgewicht 9. Француз: équilibre déséquilibré 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: самарқау тепе-теңдік Дефинициясы | -2 |
600. | бейдевинд | желкеназайту | бейдевинджелкеназайтуСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Теңіз ісінде: кеменің желге қатысты қалпы. Желкеназайтумен жүру – бұлтару, қиғаштау. 2. Әзербайжан: qaçaq 3. Қырғыз: жакын-жээкке 4. Өзбек: qochqin 5. Түрік: orsa giden 6. Ағылшын: runaway 7. Испан: fugitivo 8. Неміс: Ausreißer 9. Француз: fugitif 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкеназайту Дефинициясы | +2 |
601. | бейсбол | бейсбол | бейсболбейсболСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. baseball, base — «база, негіз» және ball — «доп») — бейсбол добы мен сақасы бар командалық спорттық ойын. Сайысқа әрқайсысында тоғыз ойыншыдан тұратын екі команда қатысады. 2. Әзербайжан: beysbol 3. Қырғыз: бейсбол 4. Өзбек: beysbol 5. Түрік: beysbol 6. Ағылшын: baseball 7. Испан: beisbol 8. Неміс: Baseball 9. Француз: baseball 10. Заңнамадағы қолданысы: бейсбол- бейсбол 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бейсбол Дефинициясы | +5 |
602. | бейсджампинг | бейсджампинг | бейсджампингбейсджампингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (айтылуы: бэйсджа́мпинг; ағылш. BASE jumping) — белгіленген нысандардан секіру үшін арнайы парашют пайдаланылатын экстремалды спорт түрі. 2. Әзербайжан: bazaya atlama 3. Қырғыз: секирүүнүн негизи 4. Өзбек: tayanch o'tish 5. Түрік: temel atlama 6. Ағылшын: base jumping 7. Испан: salto base 8. Неміс: Basis springen 9. Француз: base de saut 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бейсджампинг Дефинициясы | +5 |
603. | бейсмен | бейсмен | бейсменбейсменСаласыСпорт Этимологиясы 1. – базада тұрған, қорғаныс командасының дала ойыншысы. 2. Әзербайжан: baseman 3. Қырғыз: Baseman 4. Өзбек: baseman 5. Түрік: meydancı 6. Ағылшын: baseman 7. Испан: la base 8. Неміс: Baseman 9. Француз: joueur de base 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бейсмен Дефинициясы | +5 |
604. | белая ладья | ақкеме | белая ладьяақкемеСаласыСпорт Этимологиясы 1. — жалпы білім беретін мекемелердің командалары арасында өткізілетін бүкілодақтық, 2004 жылдан бастап бүкілресейлік және 2014 жылдан бастап халықаралық шахмат турнирі. Жыл сайын өткізіледі. 1969 жылы негізі қаланған. Негізгі мақсаттары — оқушылар арасында шахматты дәріптеу, қабілетті жас шахматистерді анықтау және олардың спорттық біліктіліктерін арттыру. 2. Әзербайжан: ağ qoxusu 3. Қырғыз: ак Rook 4. Өзбек: oq rok 5. Түрік: beyaz kale 6. Ағылшын: white rook 7. Испан: torre blanca 8. Неміс: weißer Turm 9. Француз: tour blanche 10. Заңнамадағы қолданысы: Белая ладья-Ақ ладья 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ақкеме Дефинициясы | +2 |
605. | белая олимпиада | ақ олимпиада | белая олимпиадаақ олимпиадаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (греч. Olympias) - қысқы Олимпиада ойындарының кеңінен таралған атауы. 2. Әзербайжан: ağ olympiad 3. Қырғыз: кышкы Олимпиада оюндары 4. Өзбек: oq olimpiada 5. Түрік: beyaz olimpiyatı 6. Ағылшын: white olympiad 7. Испан: olimpiada blanca 8. Неміс: weiße olympiade 9. Француз: olympiade blanche 10. Заңнамадағы қолданысы: белая олимпиада- ақ олимпиада 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ақ олимпиада Дефинициясы | +6 |
606. | белая тропа | қансонар | белая тропақансонарСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Аңшыға жаңа, соны із арқылы қолайлы жағдай тудырып тұрған саятты "қансонар" деген. Жерге алғашқы жауған қар аңның бейқам жайылып, тіпті жаңа ғана қашып өткеніне дейін білдіреді. Аңшылар ондайда ізге түсіп қуа ма, әлде із кесіп барып аңның байрқалаған жеріне төте тарта ма, оны өзі біледі. 2. Әзербайжан: ağ cığır 3. Қырғыз: ак чиркегичтерин 4. Өзбек: oq iz 5. Түрік: beyaz iz 6. Ағылшын: white trail 7. Испан: rastro blanco 8. Неміс: weiße Spur 9. Француз: sentier blanc 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қансонар Дефинициясы | +6 |
607. | бензель | бензель | бензельбензельСаласыСпорт Этимологиясы 1. — екі арқанды жіңішке арқанмен немесе кеме арқанымен байлау. Егер желкенді қайық бөлігінің төменгі штага табандарының арасы қалың арқанмен байланса, ол найтты деп аталады. 2. Әзербайжан: benzel 3. Қырғыз: тартып 4. Өзбек: benzol 5. Түрік: tutukluk 6. Ағылшын: seizing 7. Испан: benzel 8. Неміс: Benzel 9. Француз: benzel 10. Заңнамадағы қолданысы: бензель- бензель 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бензель Дефинициясы | +5 |
608. | бенчрест | бенчрест | бенчрестбенчрестСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. shooting - "станоқты ату") - Арнайы оқпаны мен сүйеніші бар арнайы винтовкадан спорттық ату. 2. Әзербайжан: benchrest 3. Қырғыз: Кагаз 4. Өзбек: benchrest 5. Түрік: Benchrest 6. Ағылшын: benchrest 7. Испан: banqueta 8. Неміс: Bankauflage 9. Француз: banquette 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бенчрест Дефинициясы | +6 |
609. | бергшрунд | бергшрунд | бергшрундбергшрундСаласыСпорт Этимологиясы 1. — сіре болып қатқан қардан жоғары бөлікке қарай мұздықпен бірге қозғалатын, ауыр төменгі бөлікті алу кезінде қалыптасатын қар-мұз баурайындағы жарықшақ. Әдетте, мұздықтың ұшында немесе мұздықтың бүйірлерінде орналасады. Жарықшақтың ені бірнеше сантиметрден бірнеше метрге дейін болуы мүмкін. Кейде бергшрунд түпкі төселген жынысқа дейін жетеді, оның тереңдігі 100 метрден асуы мүмкін. Бергшрундтың жоғарғы қабаты көбіне салбырап тұрады және қардан тұрады, бұл төменнен жоғарыға қарай жүруі қиындата түседі. 2. Әзербайжан: bergschrund 3. Қырғыз: bergshrund 4. Өзбек: bergschrund 5. Түрік: bergshrund 6. Ағылшын: bergschrund 7. Испан: Bergschrund 8. Неміс: Bergschrund 9. Француз: bergschrund 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бергшрунд Дефинициясы | +6 |
610. | берейтор | атбегі | берейторатбегіСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Bereiter) — аттарды үйрететін және атқа отыруды үйрететін маман; бәйге атын баптайтын адам. Мұндай бапкерлер ата-бабасынан бері жылқыны қадірлеп, қасиетін білетін кісілер арасынан шығады. Ежелгі түркі халықтарының жазба ескерткіштерінде, “бек” — ұлық, көсем, әкім деген ұғымды білдірсе, бертін келе жеке істі жете білетін кісіні де соның “бегі” деп атаған. Осыдан атбегі, құсбегі деген сөздері шыққан. 2. Әзербайжан: damazlıq 3. Қырғыз: ат-мастер 4. Өзбек: zotdor zot 5. Түрік: sürme ustası 6. Ағылшын: breeder 7. Испан: criador 8. Неміс: Züchter 9. Француз: éleveur 10. Заңнамадағы қолданысы: берейтор- берейтор 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: атбегі Дефинициясы | +6 |
611. | биатлон | биатлон | биатлонбиатлонСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. bis — «екі рет» және еж. грек. ἆθλον — «сайыс, күрес») — шаңғы сайыстары мен винтовкадан ату үйлесім тапқан қысқы олимпиадалық спорт түрі. 1993 жылдан бастап Әлем кубогы мен әлем чемпионатын қоса алғанда, биатлоннан өтетін ресми халықаралық сайыстар Халықаралық биатлонистер одағының ұранымен өткізіледі. 2. Әзербайжан: biatlon 3. Қырғыз: биатлон 4. Өзбек: biatlon 5. Түрік: biatlon 6. Ағылшын: biathlon 7. Испан: biatlón 8. Неміс: Biathlon 9. Француз: biathlon 10. Заңнамадағы қолданысы: биатлон- биатлон 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биатлон Дефинициясы | +6 |
612. | бивак | бивак | бивакбивакСаласыСпорт Этимологиясы 1. · Бивак — әскерлердің тұрақты дислокация орындарынан тыс жерде орналасуы. · Бивак — көшпенді құмырсқалардың уақытша орналасқан жері. · Бивак — жиһанкездердің уақытша тұратын, табиғи орта жағдайында түнейтін жері. · Бивак — Жорж Мельестің қысқаметражды, дыбыссыз, деректі фильмі. 2. Әзербайжан: bivouac 3. Қырғыз: Bivouac 4. Өзбек: bivouac 5. Түрік: açık ordugâh 6. Ағылшын: bivouac 7. Испан: vivac 8. Неміс: Biwak 9. Француз: bivouac 10. Заңнамадағы қолданысы: бивак- бивак 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бивак Дефинициясы | +6 |
613. | биг эйр | биг эйр | биг эйрбиг эйрСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Big-Air — «үлкен ауа») - * Шаңғышы немесе сноубордшы қарқын алып келіп, үлкен трамплиннен секіріп, ұшқан кезде әртүрлі трюк жасайтын жарыстар (немесе көрсетілімді өнер көрсету). Ұшу ұзындығы: шамамен 5-30 метр. * Үлкен трамплин. 2. Әзербайжан: böyük hava 3. Қырғыз: чоң Air 4. Өзбек: katta havo 5. Түрік: büyük hava 6. Ағылшын: big air 7. Испан: gran aire 8. Неміс: große Luft 9. Француз: big air 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биг эйр Дефинициясы | +6 |
614. | бич-воллей | бич-воллей | бич-воллейбич-воллейСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. beachvoley < beach – «жағалау, жаға» + voley(ball) – «волейбол») – спорттық жағалау волейболы; классикалық волейболдан ерекшелігі – құмда ойналады; команда екі ойышыдан тұрады; матч екі партияның бір жұбы жеңгенге дейін жалғасады; ұпай волейболдағыдай беріледі; бич-воллейдің олимпиадағы дебюті 1996 ж. Атлантадағы Олимпиадада өтті. АҚШ пен Бразилияда өте танымал. 2. Әзербайжан: çimərlik wally 3. Қырғыз: Бич Башталды 4. Өзбек: plyajda plyaj 5. Түрік: plaj wally 6. Ағылшын: beach wally 7. Испан: playa wally 8. Неміс: Strandwally 9. Француз: plage wally 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бич-воллей Дефинициясы | +6 |
615. | бизань | желкенбасы | бизаньжелкенбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. bezaan): 1. желкенбасы — үш және одан да көп діңгекті кеменің артқы діңгегінің атауы. Үш діңгекті кемелерде желкенбасы үнемі үшінші, ал көп діңгектіде соңғы болып тұрады. Екі діңгекті кеменің ұшы неғұрлым үлкен болса және кеменің ортасында орналасса, артқы діңгек желкенбасы діңгегі деп те аталуы мүмкін. . . 2. Желкен қайықартына фал мен шкоттың көмегімен қойылатын дауылды желкен, оның жоғарғы желкен жиегі фалдың көмегімен гафельге байланады, ал төменгі желкен жиегі желкенілгіштің бойымен қайықарты-шкотына созылады. 3. Желкен қайықартының бегин-рейіне қойылатын төменгі түзу желкен. Ол болған жағдайда қисық желкен «контр-қайықарты» деп аталады. 2. Әзербайжан: mizzen 3. Қырғыз: mizzen 4. Өзбек: mizzen 5. Түрік: mizana direği 6. Ағылшын: mizzen 7. Испан: mizzen 8. Неміс: mizzen 9. Француз: Mizzen 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенбасы Дефинициясы | +3 |
616. | бизань-мачта | желкен қайықарты | бизань-мачтажелкен қайықартыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Кемедегі ең артқы және ең кішкентай қайықартқы. 2. Әзербайжан: mizzenmast 3. Қырғыз: mizzenmast 4. Өзбек: mizzenmast 5. Түрік: mizzenmast 6. Ағылшын: mizzenmast 7. Испан: mizzenmast 8. Неміс: Mizzenmast 9. Француз: mizzenmast 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкен қайықарты Дефинициясы | +4 |
617. | бильман | бильман | бильманбильманСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Biellmann spin) — фигурист бір аяғын арқасына көтеріп, конькидің жүзін басына қойып, оны екі қолымен ұстап тұратын, енді бір аяғымен айналатын мәнерлеп сырғанау элементтерінің бір түрі. Элемент барынша икемділікті талап етеді және оны көбіне әйелдер орындайды. 2. Әзербайжан: Billman 3. Қырғыз: Билмандын 4. Өзбек: Billman 5. Түрік: Bilman 6. Ағылшын: Billman 7. Испан: Billman 8. Неміс: Billman 9. Француз: Billman 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бильман Дефинициясы | +6 |
618. | бильярд | бильярд | бильярдбильярдСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. billard, фр. bille — «шар» немесе фр. billette, billart — «таяқ») — ережесі әртүрлі, ойын ойналатын арнайы үстелі бар бірнеше үстел үсті ойындарының жалпы атауы. 2. Әзербайжан: bilyardlar 3. Қырғыз: бильярд 4. Өзбек: billiardlar 5. Түрік: bilardo 6. Ағылшын: billiards 7. Испан: billar 8. Неміс: Billard 9. Француз: billard 10. Заңнамадағы қолданысы: бильярд- бильярд 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бильярд Дефинициясы | +6 |
619. | бильярд американский | америка бильярды | бильярд американскийамерика бильярдыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. billard, фр. bille — «шар» немесе фр. billette, billart — «таяқ») — орыс бильярдындағы ойын түрлерінің бірі. Бильярдтің америкалық түрі болып табылатын пулды да «Американка» деген терминмен атайды. 2. Әзербайжан: bilyard amerikalı 3. Қырғыз: Америка бильярд 4. Өзбек: billiards amerika 5. Түрік: bilardo amerikan 6. Ағылшын: billiards american 7. Испан: billar americano 8. Неміс: Billard amerikanisch 9. Француз: billard américain 10. Заңнамадағы қолданысы: бильярд американский- америка бильярды 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: америка бильярды Дефинициясы | +5 |
620. | бильярд русский | орыс бильярды | бильярд русскийорыс бильярдыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. billard, фр. bille — «шар» немесе фр. billette, billart — «таяқ») — бильярд дорба ойынының бірнеше түрінің жалпы атауы. Орыс бильярды дорба бильярдының бір түрі болып табылады, ойынға арналған жабдыққа қойылатын ерекше талаптары бар. 2. Әзербайжан: bilyard rusca 3. Қырғыз: орус бильярд 4. Өзбек: billiard ruscha 5. Түрік: bilardo rusça 6. Ағылшын: billiards russian 7. Испан: billar ruso 8. Неміс: billard russisch 9. Француз: billard russe 10. Заңнамадағы қолданысы: бильярд русский- орыс бильярды 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: орыс бильярды Дефинициясы | +6 |
621. | бимс | бимс | бимсбимсСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. beams — «қоссырық») — палуба, платформа, қондырма бөліктің шатырын ұстап тұратын көлденең арқалық. Аралықтарға мықтылық беруге, палуба түскен жүктемені бортқа, құрылым мен қоршауға таратуға, кеменің көлденең мықтылығын қамтамасыз етуге арналған. 2. Әзербайжан: kirişlər 3. Қырғыз: устун 4. Өзбек: nurlari 5. Түрік: kiriş 6. Ағылшын: beam 7. Испан: vigas 8. Неміс: Balken 9. Француз: poutres 10. Заңнамадағы қолданысы: бимс- бимс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бимс Дефинициясы | +6 |
622. | биологические часы | биологиялық сағат | биологические часыбиологиялық сағатСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. βίος - «өмір», праиндоевр. *gweie- «сүру» және λογία - «құрбаншалуға жинау, құрбаншалу») - организмнің тіршілік ету ырғағын анықтайтын ішкі жүйесі. Өсу, тамақтану немесе ұдайы өндіріс сияқты процестер белгілі бір сыртқы оқиғаларға, мысалы, тәуліктің жарық немесе қараңғы мезгіліне, судың көтерілуі мен тартылуына, жыл мезгілдеріне орайластырылады. Бұл туа біткен уақыт сезімі жануарлардың күндізгі уақытта, яғни азық болған кезде және бәрі көрініп тұрған кезде азықтануын мүмкіндік береді. 2. Әзербайжан: bioloji saat 3. Қырғыз: биологиялык саат 4. Өзбек: biologik soat 5. Түрік: biyolojik saat 6. Ағылшын: The biological clock 7. Испан: reloj biológico 8. Неміс: biologische Uhr 9. Француз: horloge biologique 10. Заңнамадағы қолданысы: биологические часы- биологиялық сағат 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биологиялық сағат Дефинициясы | +6 |
623. | биологический возраст | биологиялық жас | биологический возрастбиологиялық жасСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. βίος - «өмір», праиндоевр. *gweie- «сүру» және λογία - «құрбаншалуға жинау, құрбаншалу») — организмнің морфологиялық және физиологиялық даму деңгейін білдіретін ұғым. Күнтізбелік (паспорттағы, хронологиялық) жас қартайып бара жатқан адамның денсаулық және еңбекке қабілетті күйінің маңызды талабы емес болғандықтан, «биологиялық жас» ұғымы енгізілді. 2. Әзербайжан: bioloji yaş 3. Қырғыз: биологиялык жашы 4. Өзбек: biologik yosh 5. Түрік: biyolojik yaş 6. Ағылшын: biological age 7. Испан: edad biologica 8. Неміс: biologisches Alter 9. Француз: âge biologique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биологиялық жас Дефинициясы | +6 |
624. | биометрия | биометрия | биометриябиометрияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. βίος - «өмір» және грек. μέτρον – «өлшем») — адамдарды бір немесе одан да көп дене немесе мінез-құлық белгілері бойынша тану жүйесі. Ақпараттық технологиялар жүйесінде биометриялық деректер қолжетімділік идентификаторын басқару және қолжетімділікті бақылау бақылау нысаны ретінде пайдаланылады. Сондай-ақ биометриялық талдау бақылаудағы адамдарды анықтау үшінде пайдаланылады (АҚШ-та кеңінен таралған, сондай-ақ Ресейде саусақ ізі қолданылады). 2. Әзербайжан: biometrics 3. Қырғыз: biometry 4. Өзбек: biometriyani o'rganish 5. Түрік: biyometri 6. Ағылшын: biometrics 7. Испан: biometría 8. Неміс: Biometrie 9. Француз: biométrie 10. Заңнамадағы қолданысы: биометрия- биометрия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биометрия Дефинициясы | +6 |
625. | биомеханика | биомеханика | биомеханикабиомеханикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. βίος - «өмір» және лат. chymia «химия») — механиканың модельдері мен әдістері негізінде тірі тіндердің, жеке органдардың немесе жалпы организмнің механикалық қасиеттерін, сондай-ақ ондағы орын алған механикалық құбылыстарды зерттейтін жаратылыстағы ғылымдарының бір бөлімі. 2. Әзербайжан: biyomekanik 3. Қырғыз: биомеханика 4. Өзбек: biomexanikalar 5. Түрік: biyomekanik 6. Ағылшын: biomechanics 7. Испан: biomecánica 8. Неміс: Biomechanik 9. Француз: biomécanique 10. Заңнамадағы қолданысы: Биомеханика- Биомеханика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биомеханика Дефинициясы | +6 |
626. | биомеханика движений | қимыл-қозғалыс биомеханикасы | биомеханика движенийқимыл-қозғалыс биомеханикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. βίος - «өмір» және еж.-грек. μηχανικός - «әдісшіл») - Кинематика мен қозғалмалы жүйелердегі қозғалыс динамикасына арналған биомеханиканың бір бөлігі; қимыл-қозғалыс биомеханикасын зерттеу нәтижелері еңбек физиологиясында, спорттық медицинада, травматология мен ортопедияда, емдік дене шынықтыруда және т.б. жерлерде пайдаланылады. 2. Әзербайжан: hərəkətlərin biyomekanikası 3. Қырғыз: кыймылынын биомеханика 4. Өзбек: harakatlarning biomekanikasi 5. Түрік: hareketlerin biyomekaniği 6. Ағылшын: biomechanics of movements 7. Испан: biomecánica de movimientos 8. Неміс: Biomechanik von Bewegungen 9. Француз: biomécanique des mouvements 10. Заңнамадағы қолданысы: биомеханика движений- қозғалыс биомеханикасы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қимыл-қозғалыс биомеханикасы Дефинициясы | +6 |
627. | биомеханика спорта | спорт биомеханикасы | биомеханика спортаспорт биомеханикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. βίος - «өмір» және еж.-грек. μηχανικός - «әдісшіл» + ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») — спортшының биомеханикалық аппаратының (СБА) жұмысын, СБА-ның қоршаған ортамен, спорттық мүккәмалмен, тетіктермен өзара әрекет етуін зерттейтін биомеханиканың бір бөлімі. 2. Әзербайжан: idmanın biyomekanikası 3. Қырғыз: спорт биомеханика 4. Өзбек: sportning biomekanikasi 5. Түрік: sporun biyomekaniği 6. Ағылшын: biomechanics of sport 7. Испан: biomecánica del deporte 8. Неміс: Biomechanik des Sports 9. Француз: biomécanique du sport 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорт биомеханикасы Дефинициясы | +6 |
628. | биопсия | биопсия | биопсиябиопсияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. βίος — «өмір» және ὄψις — «сыртқы түр») — диагностикалық немесе зерттеу мақсатында организмнен тірі кезінде жасуша немесе тін (биоптат) алу жүргізілетін зерттеу әдісі. Биопсия онкологиялық аурулардың бар екеніне күмән болған жағдайда диагнозды растаудың міндетті әдісі болып табылады. 2. Әзербайжан: biyopsi 3. Қырғыз: биопсиясы 4. Өзбек: biopsiya 5. Түрік: biyopsi 6. Ағылшын: biopsy 7. Испан: biopsia 8. Неміс: Biopsie 9. Француз: biopsie 10. Заңнамадағы қолданысы: биопсия- биопсия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биопсия Дефинициясы | +6 |
629. | биоритм | биоырғақ | биоритмбиоырғақСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек тілінен βίος — bios, «өмір» және ῥυθμός — rhythmos - «кез келген қайталанатын қозғалыс, ырғақ») — биологиялық процесс пен құбылыс сипатының және қарқындылығының мерзімдік қайталанатын өзгерістері. Олар молекулалық және субжасушалықтан бастап биосфераға дейінгі ұйымдасудың барлық деңгейіндегі тірі материяға тән. Тірі табиғаттағы іргелі процесс болып табылады. 2. Әзербайжан: biorhythm 3. Қырғыз: biorhythm 4. Өзбек: bioritm 5. Түрік: biorhythm 6. Ағылшын: biorhythm 7. Испан: biorritmo 8. Неміс: Biorhythmus 9. Француз: biorythme 10. Заңнамадағы қолданысы: биоритм- биоырғақ 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биоырғақ Дефинициясы | +4 |
630. | биоритмология | биоырғақтану | биоритмологиябиоырғақтануСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек тілінен βίος — bios, «өмір» және ῥυθμός — rhythmos - «кез келген қайталанатын қозғалыс, ырғақ» және грек. λογία – «оқу») — адам организмінде өтетін процестердің белсенді және тыныш кезеңдерін зерттеу. Жер бетіндегі тірі нәрсенің бәрі үнемі көрші ғарыштық денелерден келіп түсетін ғарыштық күш-қуат ағынының әсерінде болып тұрады. 2. Әзербайжан: bioritmologiya 3. Қырғыз: biorhythmology 4. Өзбек: bioritmologiya 5. Түрік: biorhythmology 6. Ағылшын: biorhythmology 7. Испан: biorritologia 8. Неміс: Biorhythmologie 9. Француз: biorythmologie 10. Заңнамадағы қолданысы: биоритмология- биоырғақтану 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биоырғақтану Дефинициясы | +4 |
631. | биоэнергетика | биоэнергетика | биоэнергетикабиоэнергетикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек тілінен βίος — bios, «өмір» және еж.-грек. ἐνέργεια - «әрекет, әрекетшілдік, күш») — энергияны әртүрлі биоотыннан өндіру. Бұл саланың атауы ағылшын тіліндегі bioenergy деген сөзден пайда болған, бұл энергетика термині ретінде бұрыннан бері пайдаланылып келеді. Энергияны биоотынның қатты түрінен (жаңқа, ағаш түйіршіктер (пеллеттер), қауыздар, сабандар және т.б., брикеттер), сондай-ақ биогаздан және әртүрлі сұйық биогаздан өндіру де биоэнергетика болып саналады. 2. Әзербайжан: bioenerji 3. Қырғыз: Bioenergetics 4. Өзбек: bioenergy 5. Түрік: biyoenerji bilimi 6. Ағылшын: bioenergy 7. Испан: bioenergía 8. Неміс: Bioenergie 9. Француз: bioénergie 10. Заңнамадағы қолданысы: Биоэнергетика-Биоэнергетика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: биоэнергетика Дефинициясы | +6 |
632. | бита | соққытаяқ | битасоққытаяқСаласыСпорт Этимологиясы 1. — кейбір спорттық ойындарда ойыншылар берілген допты алып алуға тырысатын спорттық снаряд. 2. Әзербайжан: bat 3. Қырғыз: жар канат 4. Өзбек: bat 5. Түрік: yarasa 6. Ағылшын: bat 7. Испан: bate 8. Неміс: Fledermaus 9. Француз: chauve-souris 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: соққытаяқ Дефинициясы | +6 |
633. | бицепс | бицепс | бицепсбицепсСаласыСпорт Этимологиясы 1. (бицепс, лат. musculus biceps brachii) — иықтың үлкен бұлшықеті, терінің астынан жақсы байқалады, соның арқасында анатомиядан онша хабары жоқ адамдардың арасында да белгілі. 2. Әзербайжан: biceps 3. Қырғыз: баштуу 4. Өзбек: biceps 5. Түрік: biceps 6. Ағылшын: biceps 7. Испан: bíceps 8. Неміс: Bizeps 9. Француз: biceps 10. Заңнамадағы қолданысы: бицепс- бицепс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бицепс Дефинициясы | +6 |
634. | блесна | алдарқатқыш | блеснаалдарқатқышСаласыСпорт Этимологиясы 1. — балық ұстауға арналған жасанды тұзақ жем. Жылтырақ – бір немесе бірнеше балық ұстайтын ілгектермен жабдықталған металл пластина. Қармақ жіпке бекітуге арналған саңылауы бар. Көбіне ілгек қауырсынмен немесе пластик пластинамен қосымша жасырынады. Әдетте, жылтырақ балыққа, кейде басқа да тірі мақұлыққа (жәндік, сүлік, бақа, тышқан) ұқсас болады. Балық аулаушылардың тілінде судың ішіндегі жылтырақтың қозғалысын сипаттау үшін «ойын» деген термин қолданылады. 2. Әзербайжан: spinners 3. Қырғыз: кашык 4. Өзбек: spinners 5. Түрік: kaşık 6. Ағылшын: spoon 7. Испан: hilanderos 8. Неміс: Spinner 9. Француз: fileuses 10. Заңнамадағы қолданысы: блесна-жылтырауық 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: алдарқатқыш Дефинициясы | +4 |
635. | ближний бой | жақын ұрыс | ближний бойжақын ұрысСаласыСпорт Этимологиясы 1. — қашық ұрыспен салыстырғанда, шабуыл жасаушының нысанаға жақын тұруын (қол созым жерде + қарудың ұзындығы) талап ететін ұрыс түрі. Кейде «Қоян-қолтық ұрыс» деп те атайды. 2. Әзербайжан: yaxın döyüş 3. Қырғыз: арматура 4. Өзбек: yaqin jang 5. Түрік: yakın dövüş 6. Ағылшын: close combat 7. Испан: combate cuerpo a cuerpo 8. Неміс: Nahkampf 9. Француз: combat rapproché 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жақын ұрыс Дефинициясы | +2 |
636. | ближняя штанга | жақын баған | ближняя штангажақын бағанСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Stange — «сырық, бақан» — допты беретін немесе соғатын ойыншыға жақын қақпа бағанасы, сондай-ақ оған өте жақын тұрған айып добын тебетін аумақ. Тиісті терминдер: жақын бұрыш, жақын тоғыздық. 2. Әзербайжан: yaxın döyüş 3. Қырғыз: арматура 4. Өзбек: yaqin jang 5. Түрік: yakın dövüş 6. Ағылшын: close combat 7. Испан: combate cuerpo a cuerpo 8. Неміс: Nahkampf 9. Француз: combat rapproché 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жақын баған Дефинициясы | +6 |
637. | блиц шахматы | шапшаң шахмат | блиц шахматышапшаң шахматСаласыСпорт Этимологиясы 1. (немістің Blitz — «шапшаңдық» және перс. شاه مات 'шах мат', сөзбе сөз «шах өлді») —; Шапшаң ойын) — жүрісті ойлануға шектеулі уақыт берілетін шахмат ойыны; әдеттегі қағида бойынша өткізіледі, бірнеше келісілген шарты бар. 2. Әзербайжан: Blitz şahmat 3. Қырғыз: Blitz шахмат 4. Өзбек: blits shaxmat 5. Түрік: alem satranç 6. Ағылшын: blitz chess 7. Испан: ajedrez blitz 8. Неміс: Blitzschach 9. Француз: échecs blitz 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шапшаң шахмат Дефинициясы | +6 |
638. | блицспринт | шапшаң спринт | блицспринтшапшаң спринтСаласыСпорт Этимологиясы 1. – бұл жаңа спорттық көп сатылы жарыс, бағдарламасына үстел үсті теннис жарысы (ойын шеңбер жүйесі бойынша өткізіледі және 11 ұпайлық партиядан тұрады), 5 минуттық шапшаң шахмат (ойын шеңбер жүйесі бойынша өткізіледі), қысқа арақашықтыққа жүзу және жүгіру (тиісінше 50 және 200 м немесе 25 және 100 м, тіпті, 12, 5 және 50 м) кіреді. 2. Әзербайжан: Blitz print 3. Қырғыз: blitssprint 4. Өзбек: blits bosma 5. Түрік: yıldırım baskısı 6. Ағылшын: blitz print 7. Испан: estampado blitz 8. Неміс: Blitzdruck 9. Француз: impression éclair 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шапшаң спринт Дефинициясы | +6 |
639. | блицтурнир | шапшаң турнир | блицтурниршапшаң турнирСаласыСпорт Этимологиясы 1. [нем. Blizturnier – сөзбе-сөз «шапшаң турнир»] – әдеттегі уақытпен салыстырғанда, жедел өткізілетін спорттық сайыс. 2. Әзербайжан: Blitz turniri 3. Қырғыз: Алексей Айги 4. Өзбек: blits-turnir 5. Түрік: yıldırım turnuvası 6. Ағылшын: blitz tournament 7. Испан: torneo de bombardeo 8. Неміс: Blitz-Turnier 9. Француз: tournoi de blitz 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шапшаң турнир Дефинициясы | +6 |
640. | блокшот | қолмен тосқауыл | блокшотқолмен тосқауылСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. blocked shot - «бұғатталған лақтыру») — қорғаныс ойыншысы қарсыласының лақтыру әрекет қағида бойынша бұғаттайтын жағдайды білдіретін баскетбол термині. Негізгі бұғаттайтын ойыншылар алдыңғы сызықтың ойыншылары, яғни орталық және ауыр форвардтар болып табылады. Бірақ басқа орында тұрған, жақсы секіретін және үйлесімді қозғалатын басқа ойыншылар бұл көрсеткіш жағынан көбіне мықты болып шығады. Блок — баскетболшының қорғаныстағы іс-әрекетін сипаттайтын көрсеткіш. 2. Әзербайжан: blokuş 3. Қырғыз: blokshot 4. Өзбек: blokli 5. Түрік: blokshot 6. Ағылшын: blokshot 7. Испан: blokshot 8. Неміс: blokshot 9. Француз: blokshot 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қолмен тосқауыл Дефинициясы | +3 |
641. | блю флейм | блю флейм | блю флеймблю флеймСаласыСпорт Этимологиясы 1. - "Риэкшн Дайнемикс" ракеталық қозғалтқышы бар рекордты автокөлік. 2. Әзербайжан: mavi alov 3. Қырғыз: көк жалын 4. Өзбек: ko'k olov 5. Түрік: mavi alev 6. Ағылшын: blue flame 7. Испан: llama azul 8. Неміс: blaue Flamme 9. Француз: flamme bleue 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: блю флейм Дефинициясы | +5 |
642. | блюз | мұздағы би | блюзмұздағы биСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. Blues, blue devils - «жабырқаңқылық, хандра») - Америкалық негрлердің баяу лирикалық әндері түріндегі джаз музыкасы, сондай-ақ баяу фокстрота түріндегі жұппен билейтін бал биі. 2. Әзербайжан: blues 3. Қырғыз: блюз 4. Өзбек: blues 5. Түрік: hüzün 6. Ағылшын: blues 7. Испан: azules 8. Неміс: Blues 9. Француз: blues 10. Заңнамадағы қолданысы: блюз- блюз 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: мұздағы би Дефинициясы | +4 |
643. | бобслей | бобслей | бобслейбобслейСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. bob 'боб' және to sleigh – «шанамен сырғанау») — арнайы жабдықталған мұз тасжолының үстімен басқарылатын шаналар арқылы таудан жылдамдықпен түсу түріндегі қысқы олимпиадалық спорт түрі. 2. Әзербайжан: bobsleigh 3. Қырғыз: бобслей 4. Өзбек: bobsleigh 5. Түрік: yarış kızağı 6. Ағылшын: bobsleigh 7. Испан: trineo 8. Неміс: Bobfahren 9. Француз: bobsleigh 10. Заңнамадағы қолданысы: Бобслей- Бобслей 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бобслей Дефинициясы | +6 |
644. | бобслеист | бобслейші | бобслеистбобслейшіСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. bob 'боб' және to sleigh – «шанамен сырғанау») — Бобслеймен шұғылданатын спортшы. 2. Әзербайжан: bobsledder 3. Қырғыз: bobsledder 4. Өзбек: bobsledder 5. Түрік: bobsledder 6. Ағылшын: bobsledder 7. Испан: bobsledder 8. Неміс: Bobfahrer 9. Француз: bobeur 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бобслейші Дефинициясы | +6 |
645. | бодибилдинг | бодибилдинг | бодибилдингбодибилдингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. body – «дене» және build – «салу») – мақсаты атлеттің бұлшықет топтарының бәрін және сайыс кезінде бағаланатын (әртүрлі салмақ категориялары бойынша) дененің эталондық пропорция құрылымын барынша дамыту болып табылатын спорт түрі. Сайыс бірнеше раундқа бөлінеді және міндетті әрі еркін позалауды қамтиды, оның барысында қатысушылар (топтағы және жеке) екі бицепс, үшцепс, пресс, сан және т.б. бұлшықеттердің белгілі бір тобын белгілі бір ракурста көрсетуі тиіс. Төрешілер атлеттердің өнерін ұпай түрінде бірнеше санаттар бойынша бағалап, қорытындысын жасайды. 2. Әзербайжан: bodibildinq 3. Қырғыз: дене-курулуш 4. Өзбек: bodibilding 5. Түрік: vücut geliştirme 6. Ағылшын: body-building 7. Испан: culturismo 8. Неміс: Bodybuilding 9. Француз: musculation 10. Заңнамадағы қолданысы: бодибилдинг- бодибилдинг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бодибилдинг Дефинициясы | +6 |
646. | бой вольный | еркiн сайыс | бой вольныйеркiн сайысСаласыСпорт Этимологиясы 1. — спортшылар жаттықтыру барысында алған дағдыларының бәрін тиянақтайтын негізгі жаттығу. 2. Әзербайжан: pulsuz mübarizə 3. Қырғыз: эркин күрөш 4. Өзбек: bepul kurash 5. Түрік: serbest dövüş 6. Ағылшын: free fight 7. Испан: lucha libre 8. Неміс: freier Kampf 9. Француз: combat libre 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: еркiн сайыс Дефинициясы | +6 |
647. | бой встречный | қарсы сайыс | бой встречныйқарсы сайысСаласыСпорт Этимологиясы 1. — шабуылшы қарсыластың шабуыл жасауы, шабуыл жасайтын ұрыс түрі, мұндай ұрыс барысында тайталас тараптардың әрқайсысы шабуыл жасайды. Жауынгерлік әрекеттердің мұндай түрі кезінде бірмезгілде шабуыл жасайтын, жаудың контршабуылын көрсететін немесе майдан шебін бұзып өтуді бейтараптандыру үшін резервті қорғап ұрысу кезінде жетекшілік ететін қарсыластар бастаманы өз қолдарына алуға, шабуыл жасаған қарсыласын жеңуге және іс-әрекеттің белсенді болуының және іс-әрекеттердің табандылығының көмегімен стратегиялық мақсаттарға қол жеткізуге тырысады. 2. Әзербайжан: qarşı mübarizə 3. Қырғыз: күрөштө каршы 4. Өзбек: qarshi kurashish 5. Түрік: karşı savaş 6. Ағылшын: counter fight 7. Испан: lucha contraria 8. Неміс: Gegenkampf 9. Француз: contre-combat 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қарсы сайыс Дефинициясы | +2 |
648. | бой кулачный | жұдырықтасу сайысы | бой кулачныйжұдырықтасу сайысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — бұрынғы замандағы көңіл көтеру, ойын-сауық. Гомер дәуірінде-ақ Ежелгі Грекияда белгілі болған, ал б.э. дейінгі 688 жылы жұдырықтасу сайысы антикалық Олимпиада ойындарындағы сайыстардың құрамына еніпті. Русьте бағзы заманнан бері бар. Әдетте, сайыстар Масленицадан Троицаға дейін, кейде Колядадан Петров күніне дейін өткізіледі. 2. Әзербайжан: yumruq mübarizə 3. Қырғыз: муштум күрөштө 4. Өзбек: mushtlashish 5. Түрік: yumruk dövüşü 6. Ағылшын: fist fight 7. Испан: pelea de puños 8. Неміс: Faustkampf 9. Француз: combat au poing 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жұдырықтасу сайысы Дефинициясы | +6 |
649. | бой оборонительный | қорғаныс сайысы | бой оборонительныйқорғаныс сайысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - қарсыластың басым күшін бұзып жару немесе оған тойтарыс беру, ұстанған позицияларын (аралықтарын) сақтау, қарсыластың тасаланған нысандарға өтуінің алдын алу және шабуылдауға жағдай жасау үшін қолданылатын әскерлердің тактикалық іс-әрекеттерінің негізгі формаларының бірі. 2. Әзербайжан: müdafiə döyüşü 3. Қырғыз: коргонуу согуш 4. Өзбек: himoya saviyasi 5. Түрік: savunma savaşı 6. Ағылшын: defensive fight 7. Испан: pelea defensiva 8. Неміс: defensiver Kampf 9. Француз: combat défensif 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қорғаныс сайысы Дефинициясы | +6 |
650. | бой пассивный | сылбыр сайыс | бой пассивныйсылбыр сайысСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. passivus - «алғыр; пассивный, ырықсыз») – бұл бокс жекпе-жегі, бұл жекпе-жекте бір немесе екі боксшы белсенді іс-әрекеттердің аз санын өткізеді. 2. Әзербайжан: passiv mübarizə 3. Қырғыз: туюк күрөштө 4. Өзбек: passiv kurash 5. Түрік: pasif dövüş 6. Ағылшын: passive fight 7. Испан: lucha pasiva 8. Неміс: passiver Kampf 9. Француз: combat passif 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сылбыр сайыс Дефинициясы | +5 |
651. | бой рукопашный | қоян-қолтық сайыс | бой рукопашныйқоян-қолтық сайысСаласыСпорт Этимологиясы 1. — күрес, соққы техникасының арнайы тәсілдерін пайдалана отырып, дене күшін ұтымды пайдалану. · отпен атылатын қару пайдаланбай немесе мүлдем қарусыз айқасу · суық қару және қақ маңдайдан ату белсенді түрде пайдаланылатын жақыннан ұрысу (кең мағынада алғанда, жауынгерлік іс-әрекет түрі); · шайқаста суық қаруды пайдалануды немесе қарусыз шайқасты зерттейтін әскери-қолданбалы ғылыми және оқу пәні; · спорттық жекпе-жек, әдетте, жауынгерлерді әскерге дайындау жүйесі және әртүрлі күш құрылымдарының жүйесі ретінде қарастырылады. 2. Әзербайжан: əl-ələ döyüş 3. Қырғыз: колуна кол менен күрөшүү 4. Өзбек: qo'li bilan kurashish 5. Түрік: el ele mücadele 6. Ағылшын: hand-to-hand combat 7. Испан: combate cuerpo a cuerpo 8. Неміс: Nahkampf 9. Француз: combat au corps à corps 10. Заңнамадағы қолданысы: Рукопашный бой-Қоян-қолтық ұрыс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қоян-қолтық сайыс Дефинициясы | +3 |
652. | бой условный | шартты сайыс | бой условныйшартты сайысСаласыСпорт Этимологиясы 1. – әр жұптасқан серіктес әр раундқа нақты тапсырма алатын жаттығу жекпе-жегінің түрі. Шартты сайыс залда бірнеше жұптың арасында бірмезгілде өткізілуі мүмкін. 2. Әзербайжан: şərti döyüş 3. Қырғыз: согуш шарттуу 4. Өзбек: shartli jang 5. Түрік: şartlı savaş 6. Ағылшын: conditional battle 7. Испан: batalla condicional 8. Неміс: bedingter Kampf 9. Француз: bataille conditionnelle 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шартты сайыс Дефинициясы | +5 |
653. | бокс | бокс | боксбоксСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing) — арнайы жұмсақ қолғаппен белгілі бір ереже бойынша жекпе-жек күш сынасатын спорт түрі. Жекпе-жекке шыққан екі ойыншы қарсыласының денесінің белгілі бір жеріне дәл соққы беруді көздейді. Рефери 12 раундқа созылатын ұрысты бақылайды. Қарсылас құлап қалып, он секундтың ішінде көтеріле алмаған (нокаут) немесе ұрысты әрі қарай жалғастыра алмайтындай жарақат алмаған (техникалық нокаут) жағдайда жеңіске жеткен адам белгілі болады. Белгіленген раунд санынан кейін жекпе-жек аяқталмаса, жеңімпаз төрешінің берген бағасы бойынша анықталады. Жекпе-жек аумағы 4,9x4,9 м немесе 6,1x6,1 м, жан-жағы 1,3 м биіктікте арқанмен керілген рингте өтеді. Бокс ойынының әуесқойлық (3 раунд) және кәсіпқойлық (6 - 12 – 15 раунд) ережелері бар. 2. Әзербайжан: boks 3. Қырғыз: бокс 4. Өзбек: boks 5. Түрік: boks 6. Ағылшын: boxing 7. Испан: boxeo 8. Неміс: Boxen 9. Француз: la boxe 10. Заңнамадағы қолданысы: бокс- бокс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бокс Дефинициясы | +5 |
654. | бокс профессиональный | кәсiпқой бокс | бокс профессиональныйкәсiпқой боксСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing + лат. profess — ант беру, сөз беру, айғақтау») - Спортшы үшін бокс негізгі іс, ақша табу тәсілі болып табылатын спорт түрі. Кәсіпқой боксшылар әуесқой боксшылардың сайыстарына, ал әуесқой боксшылар кәсіпқой боксшылардың сайыстарына қатыса алмайды. Әуесқойлық бокспен әдетте, 11 жасынан бастап шұғылданады да, 12 жасынан бастап, сайыстарға қатыса бастайды. Кәсіби бокспен 18-20 жасынан бастап шұғылданады. 2. Әзербайжан: boks professional 3. Қырғыз: байге согуш 4. Өзбек: boks professional 5. Түрік: boks uzmanı 6. Ағылшын: boxing professional 7. Испан: boxeo profesional 8. Неміс: Boxen professionell 9. Француз: professionnel de la boxe 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кәсiпқой бокс Дефинициясы | +5 |
655. | боксер | боксшы | боксербоксшыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing) - 1. Бокстың кәсіпқойы. Жеңіл, ауыр салмақтағы боксшы (жеңіл салмақ, ауыр салмақ). 2. 1900 ж. Қытайдағы «Үлкен кулактар қоғамын» басқарған шетелдіктерге қарсы көтеріліс қозғалысына қатысушы. 2. Әзербайжан: boksçu 3. Қырғыз: боксер 4. Өзбек: bokschi 5. Түрік: boksör 6. Ағылшын: boxer 7. Испан: boxeador 8. Неміс: Boxer 9. Француз: boxeur 10. Заңнамадағы қолданысы: боксер-боксшы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боксшы Дефинициясы | +5 |
656. | боксерки | боксшы аяқкиімі | боксеркибоксшы аяқкиіміСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing) — боксшылардың жаттығуы мен рингте өнер көрсету кезіндегі талаптар мен қажеттіліктерді ескере отырып әзірленген спорттық аяқкиім түрі. 2. Әзербайжан: boksçular 3. Қырғыз: боксеры 4. Өзбек: bokschilar 5. Түрік: boksörler 6. Ағылшын: boxers 7. Испан: boxers 8. Неміс: Boxer 9. Француз: les boxeurs 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боксшы аяқкиімі Дефинициясы | +3 |
657. | боксерские перчатки | боксшы қолғабы | боксерские перчаткибоксшы қолғабыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing) — жаттығу және жекпе-жек кезінде спортышының өзінің де, сондай-ақ оның қарсыласының да қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған боксшы жабдығының элементі. Боксшы қолғабын бокстан болатын сайыстарда пайдалану алғаш рет Англияда 1895 жылы қолданысқа енген екен. Ол сайыстар, жаттығулар және снарядтармен жаттығу үшін дайындалады. Қолғаптың салмағы унциямен (бір унция 28,35 г тең) анықталады. 2. Әзербайжан: boks əlcəkləri 3. Қырғыз: бокс колкаптары 4. Өзбек: boks qo'lqoplari 5. Түрік: boks eldivenleri 6. Ағылшын: boxing gloves 7. Испан: guantes de boxeo 8. Неміс: Boxhandschuhe 9. Француз: gants de boxe 10. Заңнамадағы қолданысы: Перчатки боксерские-Боксерлік қолғап 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боксшы қолғабы Дефинициясы | +5 |
658. | боксерский бинт | боксшы орамы | боксерский бинтбоксшы орамыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing + нем. Binde - «таңғыш») — Мата жолағы, боксшылар және өзге спорттық жекпе-жектің өкілдері оны білек, жұдырық және саусақты жарақаттап алмас үшін пайдаланады. Сондай-ақ ол терді сіңіріп алады, бұл қолғаптың жарамдылық мерзімін арттырады. Бинт боксшылардың көпшілігіне белгілі бірқатар жарақаттарға жол бермейді. Мысалы, соққы дұрыс болмаған жағдайда ол білектің буынын бекітіп, дұрыс қалыпқа түсіреді. Сондай-ақ бинт бас бармақты жұдырыққа бекітіп, сіңірдің созылу немесе сызаттың орын алу мүмкіндігін төмендетеді. Ол сүйекті де қорғайды, боксшылардың кәсіби жарақаты болып саналатын бірінші алақан сүйегінің сынуына жол бермейді. 2. Әзербайжан: boks bandajı 3. Қырғыз: билек жамынмалар 4. Өзбек: boks bandaji 5. Түрік: boks bandajı 6. Ағылшын: boxing bandage 7. Испан: vendaje de boxeo 8. Неміс: Boxbandage 9. Француз: bandage de boxe 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боксшы орамы Дефинициясы | +2 |
659. | боксерский мешок | бокс қабы | боксерский мешокбокс қабыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Boxing) – спортшылардың соққыларын қалыптастыруға және жетілдіруге арналған спорттық снаряд. Соққының дәлдігін, қаттылығын және шапшаңдығын дамытуға арналған. Бокс қабы былғарыдан немесе былғары алмастырғыштан, кейде брезенттен дайындалады. Қаптың ішіне резеңке немесе пластик ұнтағы, жоңқа, шүберек толтырылады. 2. Әзербайжан: boks bandajı 3. Қырғыз: билек жамынмалар 4. Өзбек: boks bandaji 5. Түрік: boks bandajı 6. Ағылшын: boxing bandage 7. Испан: vendaje de boxeo 8. Неміс: Boxbandage 9. Француз: bandage de boxe 10. Заңнамадағы қолданысы: Мешок боксерский- Бокстық қап 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бокс қабы Дефинициясы | +3 |
660. | бокфлинт | қосауыз | бокфлинтқосауызСаласыСпорт Этимологиясы 1. — екі параллель орналасқан оқпаны бар қару түрі, бұл атқыштың екі рет жылдам атуына мүмкіндік береді. Осы тектес алғашқы қаруды француз Леклер 1738 жылы ойлап тапқан. 2. Әзербайжан: bokflint 3. Қырғыз: bokflint 4. Өзбек: bokflint 5. Түрік: bokflint 6. Ағылшын: bokflint 7. Испан: bokflint 8. Неміс: bokflint 9. Француз: bokflint 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қосауыз Дефинициясы | +5 |
661. | болевой анализатор | ауырсыну талдағышы | болевой анализаторауырсыну талдағышыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. analysis – «ажырату, бөлшектеу») - Организмді зақымдайтын әртүрлі физикалық және химиялық әсерлер кезінде ауыру сезімін қалыптастыратын анализатор. 2. Әзербайжан: ağrı analizatoru 3. Қырғыз: оору анализатор 4. Өзбек: og'riq analizatori 5. Түрік: ağrı analizörü 6. Ағылшын: pain analyzer 7. Испан: analizador de dolor 8. Неміс: Schmerzanalysator 9. Француз: analyseur de douleur 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ауырсыну талдағышы Дефинициясы | +2 |
662. | болевой прием | ауырту тәсілі | болевой приемауырту тәсіліСаласыСпорт Этимологиясы 1. — ұрыс кезінде қармау және соққы техникасын пайдаланбай, қарсыласқа қарқынды ауыру сезімін келтіру үшін пайдаланатын белгілі бір қозғалысты үйлестірген іс-әрекеттерін үшін пайдаланылатын жалпы термин. 2. Әзербайжан: ağrılı tutmaq 3. Қырғыз: оор кармап 4. Өзбек: og'riqli ushlash 5. Түрік: acı tutma 6. Ағылшын: painful hold 7. Испан: agarre doloroso 8. Неміс: schmerzhafter Halt 9. Француз: prise douloureuse 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ауырту тәсілі Дефинициясы | +5 |
663. | болельщик | жанкүйер | болельщикжанкүйерСаласыСпорт Этимологиясы 1. - спорттық көріністерге әуес адам, қандай да бір спорттық команданың жетістігі мен сәтсіздіктеріне қатты уайымдайтын жанкүйер. 2. Әзербайжан: fan 3. Қырғыз: желдеткич 4. Өзбек: fan 5. Түрік: yelpaze 6. Ағылшын: fan 7. Испан: abanico 8. Неміс: Fan 9. Француз: fan 10. Заңнамадағы қолданысы: болельщик- жанкүйер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жанкүйер Дефинициясы | +5 |
664. | большой спорт | үлкен спорт | большой спортүлкен спортСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») —ірі спорттық сайыстарда барынша мүмкін спорттық нәтижелерге немесе жеңістерге қол жеткізуді мақсат еткен жоғары жетістіктер спорты. 2. Әзербайжан: böyük idman 3. Қырғыз: улуу спорт 4. Өзбек: katta sport 5. Түрік: büyük spor 6. Ағылшын: big sport 7. Испан: gran deporte 8. Неміс: großer Sport 9. Француз: grand sport 10. Заңнамадағы қолданысы: большой спорт- үлкен спорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: үлкен спорт Дефинициясы | +5 |
665. | бордер кросс | бордер кросс | бордер кроссбордер кроссСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. country - «ауылдық жер») — сноубордингтің спорттық пәні. 2006 жылдан бастап қысқы Олимпиада ойындарының бағдарламасына енген. 2. Әзербайжан: sərhəd xaçı 3. Қырғыз: чек ара кайчылаш 4. Өзбек: chegara chizig'i 5. Түрік: sınır geçişi 6. Ағылшын: border cross 7. Испан: cruce de la frontera 8. Неміс: Grenze überqueren 9. Француз: traverser la frontière 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бордер кросс Дефинициясы | +5 |
666. | борец | балуан | борецбалуанСаласыСпорт Этимологиясы 1. - күресте сайысқа түсушы, спорттағы сайыскер (спорт.). 2. Әзербайжан: güləşçi 3. Қырғыз: балбан 4. Өзбек: kurashchi 5. Түрік: güreşçi 6. Ағылшын: fighter 7. Испан: luchador 8. Неміс: Ringer 9. Француз: lutteur 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: балуан Дефинициясы | +5 |
667. | бортовой шар | жиекшар | бортовой шаржиекшарСаласыСпорт Этимологиясы 1. - бортта мықтап тұрған, саңылаусыз, нысанадағы шар. 2. Әзербайжан: təyyarə topu 3. Қырғыз: десанттык шар 4. Өзбек: samolyotda to'p 5. Түрік: teknede top 6. Ағылшын: onboard ball 7. Испан: bola a bordo 8. Неміс: Ball an Bord 9. Француз: balle à bord 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жиекшар Дефинициясы | +5 |
668. | борцовки | күрес аяқ киімі | борцовкикүрес аяқ киіміСаласыСпорт Этимологиясы 1. – самбо сияқты жекпе-жекке арналған спорттық аяқкиім. Кейде оларды самбовка деп те атайды. Боксқа арналған осы тәрізді аяқкиім де бар, ол боксерка деп аталады. 2. Әзербайжан: güləş 3. Қырғыз: күрөш 4. Өзбек: kurash 5. Түрік: güreş 6. Ағылшын: wrestling 7. Испан: lucha libre 8. Неміс: Ringen 9. Француз: la lutte 10. Заңнамадағы қолданысы: Борцовки- борцовкалар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: күрес аяқ киімі Дефинициясы | +5 |
669. | борьба | күрес | борьбакүресСаласыСпорт Этимологиясы 1. — екі адамның бір-бірін құлатып, күшпен жеңуге тырысатын екі адамның жекпе-жегі, қоян-қолтық ұрысы. 2. Әзербайжан: mübarizə 3. Қырғыз: салгылаш 4. Өзбек: kurash 5. Түрік: kavga 6. Ағылшын: wrestling 7. Испан: la pelea 8. Неміс: der Kampf 9. Француз: le combat 10. Заңнамадағы қолданысы: борьба- күрес 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: күрес Дефинициясы | +5 |
670. | борьба лежа | жатып күресу | борьба лежажатып күресуСаласыСпорт Этимологиясы 1. — Күші теңдес болып келетін екі жігіт бірінің аяғына бірінің басын келтіре, шалқаларынан кілем үстіне қатарласып жатады. Бұдан кейін сол жатқан беттерінде бірінің қолынан бірі (түйісіп жатқан жақтағы бір-бір қолдарымен) қатты қыса қолтықтасып алады да, әркім сол қатарындағы адамды жоғары көтерілген аяқтарының өкшесімен іле қағысады. Мақсат — әркім өзінің қатарындағы палуанды тақымынан аяғымен іліп алып, басынан асырып аударып тастау. Осы мақсатты орындағаны жеңген болып саналады. 2. Әзербайжан: yalançı mübarizə 3. Қырғыз: жер согуш 4. Өзбек: yolg'on gapirish 5. Түрік: yalan söyleme 6. Ағылшын: wrestling lying 7. Испан: luchando mintiendo 8. Неміс: Lügen kämpfen 9. Француз: se battre mentir 10. Заңнамадағы қолданысы: борьба лежа- жатып күресу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жатып күресу Дефинициясы | +3 |
671. | борьба в партере | төрттағандап күресу | борьба в партеретөрттағандап күресуСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. parterre — «жерде») — жекпе-жектің ақылды қажет ететін түрі. Жеңіске жету үшін сыртқы форманың және күштің керемет болуы маңызды емес, ең маңыздысы – қарсыласты шатастыру және оны қателестіру шеберлігі. 2. Әзербайжан: güləş 3. Қырғыз: жерге күрөштө 4. Өзбек: kurash 5. Түрік: Yerde kavga 6. Ағылшын: wrestling 7. Испан: lucha libre 8. Неміс: Ringen 9. Француз: la lutte 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: төрттағандап күресу Дефинициясы | +3 |
672. | борьба вольная | еркiн күрес | борьба вольнаяеркiн күресСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. Freestyle wrestling, фр. Lutte libre) — диам. 9 м арнайы кілемде өтеді. 19 ғ-дың аяғында Англияда пайда болған. 1904 жылдан олимпиялық ойындар бағдарламасына енген. Қазақстанда еркін күрес жарыстары 1955 жылдан өтіп келеді. Еркін күрес, кілем үстінде әдіс қолдану еркін жасалынатындықтан осылайша аталған. Бұл дүниежүзі халықтарының күрес турлерінің әдістерін түгел қолдануға байланысты айтылады. Еркін күресте белдескен балуандар ұпай санымен немесе қарсыласының жауырын кілемге тигізіп, таза жеңіске жетеді. Еркін күрес салмақ дәрежелері жарыс басталар алдында оған қатынасушыларға жіберілген жарыстың тәртібінде көрсетіледі. 2. Әзербайжан: pulsuz güləş 3. Қырғыз: Криминал 4. Өзбек: erkin kurash 5. Түрік: ücretsiz güreş 6. Ағылшын: free wrestling 7. Испан: lucha libre 8. Неміс: freies Wrestling 9. Француз: lutte libre 10. Заңнамадағы қолданысы: Борьба вольная - Еркiн күрес 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: еркiн күрес Дефинициясы | +5 |
673. | борьба греко-римская | грек-рим күресi | борьба греко-римскаягрек-рим күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (классикалық күрес, француздық күрес, грек-рим стиліндегі спорттық күрес) — белдесу қарсыластар түрегеліп төрттағанға түскенде аударылып, домалатып әдістер қолдану арқылы өткізіледі. Мұнда балуандардың бір-бірлерін белден төмен ұстауына, аяғынан шалуына, қағуына рұқсат етілмейді. Грек-рим күресінің мақсаты лақтырған немесе төрттағаннан аударған, домалатқан кезде қарсыласының екі жауырынын бір мезетте немесе бірінен соң бірінің қайтарымынан кілемге тигізу. Мұндай басымдылық таза жеңіс деп есептеледі де белдесу тоқтатылады. Грек-рим күресінің жарыс ережесі 1896 ж. шығарылып, содан бергі уақытта талай рет жаңартылып келеді. Ол 1986 ж. 1 -ші Олимпиялық ойындардың бағдарламасына еніп, содан бері (1900, 1904 жылдардан басқа) бағдарламадан басқа олимпиядалық жарыстан түспей келеді. 2. Әзербайжан: Yunan-Roma güləşi 3. Қырғыз: Грек-рим 4. Өзбек: Yunon-rum kurashi 5. Түрік: Greko-Romen Güreş 6. Ағылшын: Greco-Roman wrestling 7. Испан: Lucha grecorromana 8. Неміс: Griechisch-römisches Ringen 9. Француз: Lutte gréco-romaine 10. Заңнамадағы қолданысы: Борьба греко-римская-Грек-рим күресi 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: грек-рим күресi Дефинициясы | +5 |
674. | борьба гюлеш | гюлеш күресi | борьба гюлешгюлеш күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (азерб. Güləş) — әзірбайжан ұлттық күресі. Бакудың төңіргенде, сондай-ақ Маштага, Нардаран, Бузовна, Забрат сияқты елдімекендерде, Әзірбайжанның басқа да аудандары мен қалаларында (Гянджа, Шеки, Казахе, Сальян, Тауз, Закатала және т.б.) белгілі. 2. Әзербайжан: güləş gulesh 3. Қырғыз: күрөшүү gyulesh 4. Өзбек: kurashish 5. Түрік: güreş gulesh 6. Ағылшын: wrestling gulesh 7. Испан: lucha libre gulesh 8. Неміс: Wrestling Gulesh 9. Француз: la lutte de gueulesh 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гюлеш күресi Дефинициясы | +5 |
675. | борьба дзю-до | дзю-до күресі | борьба дзю-додзю-до күресіСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 柔道, сөзбе-сөз — «жеңіл жол») – Олимпиада ойындарына 1964 жылдан енген. Дзю-дошылар арнайы кілем (татами) үстінде күреседі. Киімдері – кимоно, белбеу және шалбар. Күрес ережесі бойынша қылқындыруға, қолды бұрауға болады. Жаңадан қатысып жүргендер беліне ақ белбеу, ал жоғары разрядшылар қара белбеу орап шығады. Соққылар мен жарақатқа қауіпті әдіс-тәсілдер ката түрінде ғана оқытылады. Дзюдода ептілік өте маңызды, сондай-ақ қарсыластың күшін пайдалану негізді. 2. Әзербайжан: cüdo döyüşü 3. Қырғыз: күрөш дзюдо 4. Өзбек: judo kurash 5. Түрік: judo dövüşü 6. Ағылшын: judo fight 7. Испан: pelea de judo 8. Неміс: Judo-Kampf 9. Француз: combat de judo 10. Заңнамадағы қолданысы: борьба дзю-до- дзю-до күресі 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дзю-до күресі Дефинициясы | +5 |
676. | борьба классическая | классикалық күрес | борьба классическаяклассикалық күресСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. classicus - «Рим азттарының алғашқы тобына жататын») - спорттық күрестердің бір түрі. КСРО-да спорттың бұл түрі француз күресі, грек-рим күресі деп аталынып келді. 1948 жылдан бастап классикалық күрес деп аталынды. Күрестің бұл түріне түрегеліп тұрып лақтыру, жығу, үйіру, жығылып жатып лақтыру, аудару әдістері енеді. Мұнда белден төмен ұстауға, аяқпен айла-тәсіл қолдануға рұқсат етілмейді. Белдесу уақыты 9 минут. Әр 3 минуттан кейін бір минуттық үзіліс беріледі . Классикалық күрестегі жекпе-жектің мақсаты қарсыластың екі жауырынын бір мезгілде кілемге тигізу. Белдескенде екі балуан арасында 4 айып ұпайы сарапқа түседі. Жеңіске -0 (жеңіліске-4), тең түссе-2 (екеуіне де), ұпай санымен жеңгенде 1 (жеңілгенде-3,5) ұпай беріледі. Жарыс барысында аз айып ұпай алған балуан жеңген болады. Ал 6 айып ұпай алған балуан жарыстан шығарылады. 2. Әзербайжан: klassik güləş 3. Қырғыз: классикалык күрөшү 4. Өзбек: klassik kurash 5. Түрік: klasik güreş 6. Ағылшын: classic wrestling 7. Испан: lucha clásica 8. Неміс: klassisches Wrestling 9. Француз: lutte classique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: классикалық күрес Дефинициясы | +3 |
677. | борьба кох | кох күресi | борьба кохкох күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (арм. Կոխ) — армяндық ұлттық күрес. Ежелгі әрі өте танымал ұлттық күрес. Ұлттық күрестің ежелгі әрі анағұрлым танымал түрлерінің бірі. Бірнеше түрі бар (лорийлік кох, ширактік кох). 2. Әзербайжан: güləşi koh 3. Қырғыз: күрөшүп Кох 4. Өзбек: kurash koh 5. Түрік: güreş koh 6. Ағылшын: wrestling koh 7. Испан: luchando koh 8. Неміс: ringen koh 9. Француз: lutte koh 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кох күресi Дефинициясы | +5 |
678. | борьба кэтч-гольд | кэтч-гольд күресi | борьба кэтч-гольдкэтч-гольд күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. catch — «ұстау, ұстап алу» жәну wrestling — «күрес») — бұл бірнеше ғасыр бойы дамып келе жатқан және әртүрлі әдіс-тәсілдерді (төрттағандап аударудың кез келген түрі, денесінің кез келген жерінен ұстау, буындарын сындыру, ауырту соққылары, тұншықтыру әдістері және т.б.) қолдануға жол берілген кәсіби күрес түрі, бұл күрестің мақсаты – қарсыласты жауырынымен жатқызып, ұстап тұру немесе берілуге мәжбүрлеу. Кэтч реслинг — бұл ақыл мен тактика ең басты қару болатын дене шахматы деуге болады (мысалы, осы тәрізді тактикалардың бірі – «қарсыластың шығатын жерін үш есіктен бұғаттап таста да, өзің тығылып қал, оны төртіншісінің артынан күт»). Жекпе-жеке әдетте, рингте өткізіледі. 2. Әзербайжан: güləş qızıl tutur 3. Қырғыз: Catch күрөшү-Алтын 4. Өзбек: kurash oltinni ushlaydi 5. Түрік: güreş altın yakalamak 6. Ағылшын: wrestling catch gold 7. Испан: lucha de captura de oro 8. Неміс: Ringen fangen Gold 9. Француз: lutte catch or 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кэтч-гольд күресi Дефинициясы | +5 |
679. | борьба панкратион | панкратион күресi | борьба панкратионпанкратион күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. πανκράτιον ← πᾶν - «барлығы» және κράτος - «күш, қуат») — жекпе-жектің қайта пайда болған ежелгі олимпиадалық түрі. «Панкратион» деген сөз антикалық Олимп ойындарының сайыстарына алғаш рет енгізілген жауынгерлік өнер атауынан пайда болған. 2. Әзербайжан: pankration mübarizə 3. Қырғыз: Панкратион күрөштө 4. Өзбек: pankrationga qarshi kurash 5. Түрік: pankrasyonla savaş 6. Ағылшын: fight p ankration 7. Испан: luchar pankration 8. Неміс: Pankration bekämpfen 9. Француз: combattre le pankration 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: панкратион күресi Дефинициясы | +5 |
680. | борьба самбо | самбо күресі | борьба самбосамбо күресіСаласыСпорт Этимологиясы 1. (қысқарған сөз (акроним): өзін-өзі қарусыз қорғау (өзін-өзі қорғау)) — кеңестік, қазіргі таңда халықаралық спорттық жекпе-жек түрі, сондай-ақ 1930 жылдары ХІІ офицерлерін және ішкі әсердің әскери қызметшілерін дайындау үшін «Динамо» қоғамының нұсқаушылар және жаттықтырушылар құрамының қызметкерлері үшін әзірленген (арнайы дене шынықтыру курсының аясында), кешенді өзін-өзі қорғау жүйесі. Самбоның ресми пайда болған күні 1938 жылдың 16 қарашасы, осы кезде КСРО Спорткомитеті самбоны КСРО-дағы спорт түрінің қатарына енгізген. 2. Әзербайжан: sambo güləşi 3. Қырғыз: самбо күрөшү боюнча 4. Өзбек: sambo bo'yicha kurash 5. Түрік: sambo güreşi 6. Ағылшын: sambo wrestling 7. Испан: lucha de sambo 8. Неміс: Sambo-Ringen 9. Француз: la lutte sambo 10. Заңнамадағы қолданысы: борьба самбо- самбо күресі 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: самбо күресі Дефинициясы | +5 |
681. | борьба сумо | сумо күресi | борьба сумосумо күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (яп. 相撲) — жапондардың арасында кең тараған күрес түрлерінің негізінде дамыған. Негізінен мұнда салмағы өте ауыр балуандар кілемге шығады. Сондықтан да күрескердің бойы ұзын, денелі және ауыр болса сол көбірек жеңіске жетеді. Сумо күресінде мамандар небәрі 48 әдіс бар деп есептейді. Олар 12 лақтырудан, 12 ұстаудан, 12 бұраудан, 12 итеруден тұрады. Сумо күресінде балуандардың шеберлігі 11 дәрежеге бөлінген. Балуандар шеберліктеріне қарай 3 дәрежеге бөлінген. 1-дәреже - Макуучи, мұнда 20 балуан бар. 2-дәреже - Дзю-ре, мұнда 30 балуанға дейін татамиге шығады. Келесі 3-дәрежеде 80 балуанға дейін күресіп, ең күштілерін анықтайды. Қалғандары 700 адамға дейінгі саны бар ең төменгі бұқаралық топ болып есептелінеді. Белдесу көлемі 9x4,5 м. келетін кілем үстінде өтеді. Мұны татами деп атайды. Татами орнатылатын тұғыр еденнен 4 см. биік болуы керек. Күрес басталар алдында "рицзю-рей" және "тиру-тозу" деп аталатын ұлттық рәсімдер орындалады. 2. Әзербайжан: sambo güləşi 3. Қырғыз: самбо күрөшү боюнча 4. Өзбек: sambo bo'yicha kurash 5. Түрік: sambo güreşi 6. Ағылшын: sambo wrestling 7. Испан: lucha de sambo 8. Неміс: Sambo-Ringen 9. Француз: la lutte sambo 10. Заңнамадағы қолданысы: борьба сумо- сумо күресi 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сумо күресi Дефинициясы | +3 |
682. | борьба хапсагай | хапсагай күресi | борьба хапсагайхапсагай күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (якут. хапсаҕай — «шапшаң, епті, алғыр») — якуттардың ұлттық жекпе-жегі, күрес. 2. Әзербайжан: hapsagay mübarizə 3. Қырғыз: күрөшүү hapsagay 4. Өзбек: qamoqqa qarshi kurash 5. Түрік: savaş hapsagay 6. Ағылшын: fight hapsagay 7. Испан: luchando hapsagay 8. Неміс: kämpfenden hapsagay 9. Француз: lutter contre hapsagay 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: хапсагай күресi Дефинициясы | +5 |
683. | борьба чидаоба | чидаоба күресi | борьба чидаобачидаоба күресiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (груз. ჭიდაობა — «күрес») немесе Картули чидаоба (груз. — «грузиндік күрес») — грузиндердің ұлттық жекпе-жегі, киіммен күресу. 2. Әзербайжан: Chidoba mübarizə 3. Қырғыз: күрөштө chidaoba 4. Өзбек: Chidoba jangi 5. Түрік: chidoba kavgası 6. Ағылшын: chidoba fight 7. Испан: pelea de chidoba 8. Неміс: Chidoba kämpfen 9. Француз: combat de chidoba 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: чидаоба күресi Дефинициясы | +5 |
684. | ботинки лыжные | шаңғы бәтеңкесi | ботинки лыжныешаңғы бәтеңкесiСаласыСпорт Этимологиясы 1. — шаңғымен бірге пайдалануға арналған спорттық аяқкиім. Таңшаңғы бәтіңкесі, жүгіру шаңғысына арналған бәтеңке және т.б. бар. 2. Әзербайжан: xizək botları 3. Қырғыз: лыжа өтүгү 4. Өзбек: Tosh poyafzalari 5. Түрік: kayak botları 6. Ағылшын: ski boots 7. Испан: botas de esquiar 8. Неміс: Skischuhe 9. Француз: chaussures de ski 10. Заңнамадағы қолданысы: лыжные ботинки- шаңғы бәтеңкелер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғы бәтеңкесi Дефинициясы | +3 |
685. | боулдеринг | боулдеринг | боулдерингбоулдерингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. bouldering) — құзға шығу түрі — қысқа (5-8 ұстап алу) әрі күрделі трасса. 2. Әзербайжан: bouldering 3. Қырғыз: Боулдеринг 4. Өзбек: bouldering 5. Түрік: bouldering 6. Ағылшын: bouldering 7. Испан: boulder 8. Неміс: Bouldern 9. Француз: bloc 10. Заңнамадағы қолданысы: боулдеринг- боулдеринг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боулдеринг Дефинициясы | +3 |
686. | боулинг | боулинг | боулингбоулингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. to bowl — «дөңгелету») — кегльмен ойнаудан шыққан спорттық шар ойыны. Ойынның мақсаты — қолмен аз шарды домалатып, бортсыз жолдың соңындағы ерекше орнатылған кегльдерді құлату. 2. Әзербайжан: bowling 3. Қырғыз: боулинг 4. Өзбек: bouling 5. Түрік: bovling 6. Ағылшын: bowling 7. Испан: bolos 8. Неміс: Bowling 9. Француз: bowling 10. Заңнамадағы қолданысы: Боулинг- Боулинг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боулинг Дефинициясы | +2 |
687. | бочче | бочче | боччебоччеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (итал. bocce) — Рим империясының аумағында таралған антикалық ойындардан бастау алған, боулинг, петанкап және боулзге жақын, доппен ойнайтын ойын түріне тиесілі, дәлдікті қажет ететін спорттық ойын. Ойынның Италияда таралған қазіргі түрі (bocce деп аталады, итальяндық boccia деген сөздің көптік формасы, «шарлар» деп аударылады) бүкіл Еуропа мен итальяндық мигранттар келген басқа да континенттерде таралған. Ойын Австралия, Солтүстік Америка және Оңтүстік Америкада (bochas; Венесуэлада «bolas criollas» деп аталады) кеңінен таралған. Бастапқыда ойын мигранттардың арасында ғана таралған, бірақ уақыт өте келе қоғамның басқа да топтарының арасында танымал болды. Бұл ойын Сербияда «boćanje» («боћање») және Хорватияда «boćanje», «bućanje» немесе «balote» ретінде белгілі, өңірлерге байланысты әртүлі болады. Францияда «Le jeu Lyonnais» деген атпен белгілі. 2. Әзербайжан: bocce 3. Қырғыз: Бокэ 4. Өзбек: bocce 5. Түрік: bocce 6. Ағылшын: bocce 7. Испан: bochas 8. Неміс: Boccia 9. Француз: pétanque 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бочче Дефинициясы | +3 |
688. | бракаж | шаңғы бұрылысы | бракажшаңғы бұрылысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - табанның бұрылуы, бұрылысқа кірген кезде шаңғыларға көлденең жазықтықта айналуды хабарлау тәсілі. 2. Әзербайжан: brakaz 3. Қырғыз: brakazh 4. Өзбек: brakaz 5. Түрік: brakazh 6. Ағылшын: brakaz 7. Испан: Brakaz 8. Неміс: Brakaz 9. Француз: Brakaz 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғы бұрылысы Дефинициясы | -2 |
689. | брасс | брасс | брассбрассСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. brasse, фр. brasser — «езу, араластыру») — спорттық кеудемен жүзу стилі, мұндай жүзу кезінде аяқ-қол судың беткі қабатына параллель жазықтықта симметрияды қозғалыс жасайды. 2. Әзербайжан: döşək vuruşu 3. Қырғыз: Брасс 4. Өзбек: ko'krak qafasi 5. Түрік: kurbağalama yüzüş 6. Ағылшын: breaststroke 7. Испан: pecho 8. Неміс: Brustschwimmen 9. Француз: brasse 10. Заңнамадағы қолданысы: брасс- брасс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: брасс Дефинициясы | +5 |
690. | брейк | брейк | брейкбрейкСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. Break ) —*Брейк — ойыншының ережені бұзбай, шарды кезектесіп салуы нәтижесінде снукерге салған ұпай саны. *Брейк — бокста: сайыстың қатысушыларына күресті уақытша тоқтатып, бір қадам артқа шегінуді нұсқайтын реферидің (төрешінің) командасы. 2. Әзербайжан: qırmaq 3. Қырғыз: тыныгуу 4. Өзбек: tanaffus 5. Түрік: mola 6. Ағылшын: break 7. Испан: romper 8. Неміс: brechen 9. Француз: pause 10. Заңнамадағы қолданысы: брейк- брейк 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: брейк Дефинициясы | +5 |
691. | брейк-поинт | брейк-поинт | брейк-поинтбрейк-поинтСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. Break ) – қабылдаушы теннис ойыншысының жеңіске жетуіне бір ғана ұтыс ойын қалған геймдегі сәт. Мұндай жағдай шот 30-40 немесе «одан аз» болған кезде орын алады. Брейк-пойнт бірнешеу болуы мүмкін. 2. Әзербайжан: qırılma nöqtəsi 3. Қырғыз: брейк-пункту 4. Өзбек: chiqish nuqtasi 5. Түрік: kırılma noktası 6. Ағылшын: break point 7. Испан: punto de quiebre 8. Неміс: Haltepunkt 9. Француз: point de rupture 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: брейк-поинт Дефинициясы | +5 |
692. | брештук | брештук | брештукбрештукСаласыСпорт Этимологиясы 1. – Форштевеньдегі білік маңындағы өзара қоссырық тармақтардың шлюпкасының тұмсығына және форштевеніне бекітілетін арнайы қайықжапсырма. 2. Әзербайжан: breshtuk 3. Қырғыз: breshtuk 4. Өзбек: breshtuk 5. Түрік: breshtuk 6. Ағылшын: breshtuk 7. Испан: Breshtuk 8. Неміс: breshtuk 9. Француз: breshtuk 10. Заңнамадағы қолданысы: брештук- брештук 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: брештук Дефинициясы | +5 |
693. | бриг | бриг | бригбригСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. brig) — 6-24 құралы бар, фок-мачта және грот-мачтаның тікелей желкенімен жабдықталған, бірақ гротында бір ғана қисық гафельді желкені – грот-гаф-триселі бар, екі мачталы кеме. 2. Әзербайжан: brig 3. Қырғыз: зарп 4. Өзбек: brig 5. Түрік: brik 6. Ағылшын: brig 7. Испан: bergantín 8. Неміс: Brig 9. Француз: brick 10. Заңнамадағы қолданысы: бриг- бриг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бриг Дефинициясы | +4 |
694. | бригантина | бригантина | бригантинабригантинаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (итал. brigantino — «шхуна-бриг», brigantina — «бизань») — аралас желкенді жабдығы – алдыңғы мачтада (фок-мачта) тікелей желкені және артқы мачтада (грот-мачта) қисық желкені бар, екі мачталы желкенді кеме. Бастапқыда бригантиналардың ескегі болатын. 2. Әзербайжан: brigantine 3. Қырғыз: Бригантина 4. Өзбек: brigantina 5. Түрік: brigantine 6. Ағылшын: brigantine 7. Испан: bergantín 8. Неміс: Brigantine 9. Француз: brigantine 10. Заңнамадағы қолданысы: Бригантина- Бригантина 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бригантина Дефинициясы | +4 |
695. | бридж спортивный | спорттық бридж | бридж спортивныйспорттық бриджСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. bridge және ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») — Халықаралық олимпиада комитетінің спорт түрі ретінде қабылдаған жалғыз картоскалық ойын түрі. Күрделілігі, әуесқойлығы және танымалдылығы жағынан бридж шахмат, го және т.б. сияқты интеллектуалды ойындармен бірдей. 2. Әзербайжан: körpü idmanı 3. Қырғыз: Bridge спорт 4. Өзбек: ko'prik sportlari 5. Түрік: köprü sporları 6. Ағылшын: bridge sports 7. Испан: puente deportivo 8. Неміс: Brückensport 9. Француз: sports de bridge 10. Заңнамадағы қолданысы: бридж спортивный- спорттық бридж 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорттық бридж Дефинициясы | +3 |
696. | брусья | қоссырық | брусьяқоссырықСаласыСпорт Этимологиясы 1. – сопақ қималы сырық бағанына көлденеңінен бекітілген 2 гимнастикалық жабдық. 2. Әзербайжан: paralel barlar 3. Қырғыз: барлар 4. Өзбек: parallel chiziqlar 5. Түрік: paralel çubuklar 6. Ағылшын: parallel bars 7. Испан: barras paralelas 8. Неміс: Barren 9. Француз: barres parallèles 10. Заңнамадағы қолданысы: Брусья- Білеу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Білеу Дефинициясы | +4 |
697. | брюканец | қайық қаптамасы | брюканецқайық қаптамасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — пяртнерстің (Mast coat) палубасындағы, сорғының, рульдің жанындағы және су мен ылғалдан қорғауға арналған басқа да жерлердегі шайырланған кенептен жасалған қайық қаптамасы (Coat). Рульдегі қайық қаптамасын кейде мамеринең деп атайды. 2. Әзербайжан: pantolon 3. Қырғыз: bryukanets 4. Өзбек: shim 5. Түрік: bryukanets 6. Ағылшын: trouser 7. Испан: pantalon 8. Неміс: Hose 9. Француз: crooner 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қайық қаптамасы Дефинициясы | +4 |
698. | брюшной пресс | іш тығыршығы | брюшной прессіш тығыршығыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. presso – «басамын, қысамын») - іш қабырғасы іш қуысының ішіндегісін шектейді. Әдебиетте іш қабырғасын анатомиялық тұрғыдан бөлудің бірнеше түрі бар деп белгіленген, ең қарапайымы – жоғарғы, артқы, бүйірлі және алдыңғы қабырғаларға бөлу. 2. Әзербайжан: abdominals 3. Қырғыз: ABS 4. Өзбек: abdominallar 5. Түрік: abs 6. Ағылшын: abdominal Press 7. Испан: abdominales 8. Неміс: Bauchmuskeln 9. Француз: les abdominaux 10. Заңнамадағы қолданысы: Брюшной пресс-Құрсақ тығыршығы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: іш тығыршығы Дефинициясы | +3 |
699. | будзинкан | будзинкан | будзинканбудзинканСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 武神館— «діни әскердің сарайы») — ниндзя ілімін, дәстүрі мен әдіс-тәсілдерін мұра етуге үміткер кешенді жауынгерлік өнердің жапондық мектебі, қазіргі уақытта бүкіл әлем бойынша 300 мыңнан астам шәкірт бар екен. 1973 жылы жапондық шебер будо Масааки Хацуми қамтылған мектептерге деген өзіне берілген толық құқықтар (мэнкё кайдэн) негізінде өзінің ұстазы Тосицугу Такамацуге естелік ретінде қалыптастырған эклектикалық жауынгерлік жүйе. Будзинкан дәстүрлі ежелгі будоның (корю) 9 мектебін қамтиды, оның 3-еуі ниндзюцу мектебі, ал 6 самурай мектебі. 2. Әзербайжан: bujinkan 3. Қырғыз: Будзинкан 4. Өзбек: bujinkan 5. Түрік: Bujinkan 6. Ағылшын: bujinkan 7. Испан: Bujinkan 8. Неміс: Bujinkan 9. Француз: bujinkan 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: будзинкан Дефинициясы | +5 |
700. | будо | будо | будобудоСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 武道 будо:) — қазіргі жапондық жауынгерлік өнер. 2. Әзербайжан: budo 3. Қырғыз: Budo 4. Өзбек: budo 5. Түрік: budo 6. Ағылшын: budo 7. Испан: budo 8. Неміс: Budo 9. Француз: budo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: будо Дефинициясы | +5 |
701. | буер | желкенсырғы | буержелкенсырғыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. boeier) — кеме (бұрын), кейін жеңіл қайық немесе ерекше металл конькиге орнатылған платформа, бұл мұзда сырғанауға арналған және желкені бар мачтамен жабдықталған. 2. Әзербайжан: qar fırtınası 3. Қырғыз: муз кайык 4. Өзбек: qor bo'roni 5. Түрік: kar fırtınası 6. Ағылшын: snow storm 7. Испан: tormenta de nieve 8. Неміс: Schneesturm 9. Француз: tempête de neige 10. Заңнамадағы қолданысы: буер- буер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенсырық Дефинициясы | +5 |
702. | буерист | желкенсырғышы | буеристжелкенсырғышыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. boeier) — желкенсырғыш спортымен шұғылданатын спортшы. 2. Әзербайжан: atlı 3. Қырғыз: buerist 4. Өзбек: chavandoz 5. Түрік: buerist 6. Ағылшын: rider 7. Испан: jinete 8. Неміс: Reiter 9. Француз: cavalier 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенсырғышы Дефинициясы | +5 |
703. | буерный спорт | желкенсырғы спорты | буерный спортжелкенсырғы спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. boeier және ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») — XVII ғасырдың басында Солтүстік Еуропа және Солтүстік Америка елдерінде пайда болған спорт түрі, бұл мықты мұздың үстінде, төменгі жағына металл коньки желімделген желкенді қайықпен сырғанау түріндегі спорт. XIX ғасырдағы танымал ойын-сауық түрі. 2. Әзербайжан: idman qayıqla 3. Қырғыз: муз жел 4. Өзбек: qayiq sporti 5. Түрік: botla sporu 6. Ағылшын: boating sport 7. Испан: deporte de canotaje 8. Неміс: Bootssport 9. Француз: sport nautique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенсырғы спорты Дефинициясы | +5 |
704. | буй | қалқыма | буйқалқымаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. boei; жарг. буёк) — судағы нақты бір орынды көрсетуге арналған, шынжыр негізді зәкірдің көмегімен түбіне бекітілген қалтқы. Әдетте, ағаш, темір немесе пластиктен жасалады. 2. Әзербайжан: buoy 3. Қырғыз: буй 4. Өзбек: buoy 5. Түрік: şamandıra 6. Ағылшын: buoy 7. Испан: boya 8. Неміс: Boje 9. Француз: bouée 10. Заңнамадағы қолданысы: буй- буй 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: буй Дефинициясы | +2 |
705. | буйреп | кемеқұрал | буйрепкемеқұралСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. boei; жарг. буёк) — бір ұшы зәкірдің табанына, яғни табан мен ұршықтың біріккен жеріне немесе табанына бекітілетін, ал екінші ұшы томбуйға бекітетін, зәкір салынған жерді көрсететін жуан арқан. Кемеқұралдың ұзындығы тереңдікпен мөлшерлес болады, 1¼ бастап 1½ дейінгі тереңдікке дейін. 2. Әзербайжан: buyrep 3. Қырғыз: буй сызык 4. Өзбек: buyrep 5. Түрік: şamandıra çizgi 6. Ағылшын: buyrep 7. Испан: buyrep 8. Неміс: buyrep 9. Француз: buyrep 10. Заңнамадағы қолданысы: Буйреп- Буйреп 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Буйреп Дефинициясы | +5 |
706. | буксировка лыжника | шаңғышыны сүйрету | буксировка лыжникашаңғышыны сүйретуСаласыСпорт Этимологиясы 1. —Үйретудің бұл курсында мынадай дағдылар тексеріледі: бір орында тұрып қозғалу, алаңдатпа тітіркендіргіштерге және атуға деген қатынас, шаңғышының тіркеп сүйреу жылдамдығы (бір кешенде тексеріледі); жүгірудің бәсеңдеуі, тоқтау; оңға және солға бұрылу (әр жаққа екі рет бұрылу). 2. Әзербайжан: çəkmə skieri 3. Қырғыз: бир лыжа эрүү 4. Өзбек: qayiq chang'isi 5. Түрік: çekme kayakçısı 6. Ағылшын: towing skier 7. Испан: remolque esquiador 8. Неміс: Skifahrer ziehen 9. Француз: remorquage d'un skieur 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғышыны сүйрету Дефинициясы | +5 |
707. | булинь | желкенқайық сайманы | булиньжелкенқайық сайманыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. bowline) — төменгі түзу желкеннің жел жақтағы бүйірлі желкен жиегін созатын жабдық. 2. Әзербайжан: bowline 3. Қырғыз: bowline 4. Өзбек: qoshiq 5. Түрік: borina halatı 6. Ағылшын: bowline 7. Испан: bolina 8. Неміс: Bogenlinie 9. Француз: ligne d'arc 10. Заңнамадағы қолданысы: булинь- булинь 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: булин Дефинициясы | +4 |
708. | буллит | хоккей айыпсоққысы | буллитхоккей айыпсоққысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. bullet — «оқ» немесе етістік tobullet — «жылдам соғу, оқ сияқты») — шайбамен ойнайтын хоккейде: жүріс кезінде қақпаға айыпсоққы салу, пенальти. 2. Әзербайжан: güllə 3. Қырғыз: ок 4. Өзбек: o'tilganlik 5. Түрік: mermi 6. Ағылшын: bullet 7. Испан: bala 8. Неміс: Kugel 9. Француз: balle 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: хоккей айыпсоққысы Дефинициясы | 0 |
709. | бумеранг | бумеранг | бумерангбумерангСаласыСпорт Этимологиясы 1. (аңыл. boomerang, ары қарай австрал. wo-murang) — иілген таяқ түрінде болып келетін, шебер лақтырған кезде лақтырған адамға қайта оралатын лақтыратын құрал. 2. Әзербайжан: bumeranq 3. Қырғыз: бумеранг 4. Өзбек: bumerang 5. Түрік: bumerang 6. Ағылшын: boomerang 7. Испан: boomerang 8. Неміс: Bumerang 9. Француз: boomerang 10. Заңнамадағы қолданысы: бумеранг- бумеранг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бумеранг Дефинициясы | +4 |
710. | бусидо | бусидо | бусидобусидоСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 武士道 буси-до, — «жауынгердің жолы») — самурай кодексі, ережелер жиынтығы, шынайы жауынгердің қоғамдағы, ұрыстағы және жеке қалғандағы өзін-өзі ұстау нормалары мен ұсыныстары, тамыры тереңге кеткен жауынгерлік ерлер философиясы мен моралі. Бастапқыда жауынгерлердің қағидаттары түрінде пайда болған бусидо өзіне қамтылған этикалық құндылықтары мен XII—XIII ғғ. өнерге деген құрметтің арқасында, самурайлардың мәртебелі жауынгерлер ретінде дамуына байланысты XVI—XVII ғғ. Самурай этикасының кодексі ретінде түпкілікті қалыптасып болды. 2. Әзербайжан: bushido 3. Қырғыз: Ала-Тоодо 4. Өзбек: bushido 5. Түрік: bushido 6. Ағылшын: bushido 7. Испан: bushido 8. Неміс: Bushido 9. Француз: bushido 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бусидо Дефинициясы | +4 |
711. | буст | буст | бустбустСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. boost - «көтеру») – кейіпкердің белгілі бір сипаттамалары ұлғаятын ойын жағдайы: қозғалу жылдамдығын арттыру, уронды немесе басқа да параметрлерді арттыру. Осы тектес әсерлер беретін ойын затын бустер (ағылш. burst – «жарылыс») деп атайды, бұл аз уақыт аралығында қарсыласқа барынша көп мөлшерде урон жағу. 2. Әзербайжан: artırmaq 3. Қырғыз: кубаттоо 4. Өзбек: oshirish 5. Түрік: artırmak 6. Ағылшын: boost 7. Испан: impulsar 8. Неміс: Boost 9. Француз: coup de pouce 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: буст Дефинициясы | +4 |
712. | бутсы | футболшы аяқкиімі | бутсыфутболшы аяқкиіміСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. boots — «бәтеңке») — футбол ойнауға арналған арнайы (әдетте, былғары) аяқкиім. Қарапайым аяқкиімнен ерекшелігі – табанында инесі бар. 2. Әзербайжан: çəkmələr 3. Қырғыз: бутсыларын 4. Өзбек: chizmalar 5. Түрік: krampon 6. Ағылшын: boots 7. Испан: botas 8. Неміс: Stiefel 9. Француз: bottes 10. Заңнамадағы қолданысы: Бутсы - Бутсы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Бутсы Дефинициясы | +4 |
713. | бухта троса | сымарқан орамы | бухта тросасымарқан орамыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (Bight, coil of a rope) — цилиндрмен, домалақтармен немесе сегіздікпен оралған шынжыр немесе жабдық. 2. Әзербайжан: kabel sarğı 3. Қырғыз: Байт 4. Өзбек: simi shamlardan 5. Түрік: kablo bobini 6. Ағылшын: cable coil 7. Испан: bobina de cable 8. Неміс: Kabelspule 9. Француз: bobine de câble 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сымарқан орамы Дефинициясы | +2 |
714. | бушприт | желкенбекітпе | бушпритжелкенбекітпеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. boegspriet; boeg — «мұрын» және spriet — «сүңгі, істік») — желкенді қайықтың тұмсығынан алға қарай шығып тұратын көлденең немесе еңісті рангоут ағашы. Желкендіктің ортасын алға шығаруға арналған, бұл кеменің маневрлігін жақсартады. Желкен бекітпеге алдыңғы мачта қабырғасының тіке тұратын такелажы, сондай-ақ кливер және стаксель сияқты тұмсықты қисық такелаж бекітіледі. 2. Әзербайжан: bowsprit 3. Қырғыз: bowsprit 4. Өзбек: bowsprit 5. Түрік: bowsprit 6. Ағылшын: bowsprit 7. Испан: bauprés 8. Неміс: Bugspriet 9. Француз: beaupré 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенбекітпе Дефинициясы | +3 |
715. | бэг | таяқсөмке | бэгтаяқсөмкеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. bag – «сөмке») – заттарды тасымалдайтын құрал, арқақоржын деуге болады. 2. Әзербайжан: çanta 3. Қырғыз: сумка 4. Өзбек: yukxalta 5. Түрік: çanta 6. Ағылшын: bag 7. Испан: bolsa 8. Неміс: Tasche 9. Француз: sac 10. Заңнамадағы қолданысы: бэг- бэг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: таяқсөмке Дефинициясы | +4 |
716. | бэк | бэк | бэкбэкСаласыСпорт Этимологиясы 1. — футболдағы қорғаушы. 2. Әзербайжан: dəstək 3. Қырғыз: колдоо 4. Өзбек: qo'llab-quvvatlash 5. Түрік: arkalık 6. Ағылшын: backing 7. Испан: respaldo 8. Неміс: Unterstützung 9. Француз: support 10. Заңнамадағы қолданысы: бэк- бэк 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бэк Дефинициясы | +4 |
717. | бэк-кантри | бэк-кантри | бэк-кантрибэк-кантриСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. backcountry — «қашық елді мекен») — қысқы спорт ойындарының түріне, нақтырақ айтқанда, тау-шаңғы спорты мен сноубордқа байланысты ұғым. Бұл тауға шығудың механикалық құралдарымен жабдықталмаған, тауға жаяу (арқан жолмен және т.б.) шығу, әрі қарай дайындалмаған еңістермен шаңғымен немесе сноубордпен түсу. Белсенді демалыстың енді ғана танылып келе жатқан бұл түрі тау туризмі мен қысқы спорт ойындары түрлерінің синтезі түрінде болып келеді. Тауға жаяу, қарадымдағышпен немесе скитурлық жабдықталымдармен шығуға болады. 2. Әзербайжан: geri ölkə 3. Қырғыз: кайра-өлкө 4. Өзбек: orqaga qaytish mamlakati 5. Түрік: geri ülke 6. Ағылшын: back country 7. Испан: país de regreso 8. Неміс: zurück land 9. Француз: arrière pays 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бэк-кантри Дефинициясы | +4 |
718. | бэкхенд | бэкхенд | бэкхендбэкхендСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. back-hand) – теннис ойғана кезде – сол жақтан соғу (ракетаны ұстап тұрған қолдың алақаны жабылған күйінде артқа қарап тұруы) 2. Әзербайжан: backhand 3. Қырғыз: артынын 4. Өзбек: orqadan 5. Түрік: ters vuruş 6. Ағылшын: backhand 7. Испан: revés 8. Неміс: Rückhand 9. Француз: revers 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бэкхенд Дефинициясы | +4 |
719. | валек весла | ескек сабы | валек веслаескек сабыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — саптың жанындағы ескек сабының қалың бөлігі. 2. Әзербайжан: külək 3. Қырғыз: Таянычтуу чананы 4. Өзбек: paddle 5. Түрік: avara kürekler 6. Ағылшын: paddle 7. Испан: remar 8. Неміс: Paddel 9. Француз: pagaie 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ескек сабы Дефинициясы | +3 |
720. | валелогия | валелогия | валелогиявалелогияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. valeo — «сау болу» деген мағыналардың бірінен туындаған және грек. λογία — «үйрену») — «жалпы денсаулық теориясы», адамның дене, адамгершілік және рузани саулығына деген бірлескен тәсіл. Кейбір мамандар оны «балама және маргинальді парамедициналық ретроградты ағымдарға» жатқызады. 2. Әзербайжан: valeologiya 3. Қырғыз: valueology 4. Өзбек: valeologiya 5. Түрік: valueology 6. Ағылшын: valeology 7. Испан: valeología 8. Неміс: Valeologie 9. Француз: valéologie 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: валелогия Дефинициясы | +4 |
721. | вальс | вальс | вальсвальсСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Walzer — «вальцовшы; вальс») — Үш үлесті ырғағы бар бірқалыпты би, сондай-ақ осы би ырғағындағы музыка. 2. Әзербайжан: vals 3. Қырғыз: Малыш 4. Өзбек: vals 5. Түрік: vals 6. Ағылшын: waltz 7. Испан: vals 8. Неміс: Walzer 9. Француз: valse 10. Заңнамадағы қолданысы: Вальс- Вальс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: вальс Дефинициясы | +4 |
722. | вальсет | екпінді секіріс | вальсетекпінді секірісСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. valse – «вальс») — Ырғақты секіру, аздап секіру, секіруді орындауға көшуге арналған қосымша әрекет, байланыстыратын элемент ретінде пайдаланылады. 2. Әзербайжан: valset 3. Қырғыз: valset 4. Өзбек: valset 5. Түрік: Valset 6. Ағылшын: valset 7. Испан: valset 8. Неміс: Valset 9. Француз: valset 10. Заңнамадағы қолданысы: вальсет- вальсет 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: екпінді секіріс Дефинициясы | +4 |
723. | вальтрап | сулық | вальтрапсулықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (неміс тілінен нем. waltrapp), қалың тері, терлік — ер-тоқымның астына салынатын шұға жамылғы. Мақта-матадан, киізден және тағы басқа материалдардан дайындалады. 2. Әзербайжан: rampa 3. Қырғыз: saddlecloth 4. Өзбек: rampa 5. Түрік: saddlecloth 6. Ағылшын: ramp 7. Испан: rampa 8. Неміс: Rampe 9. Француз: rampe 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сулық Дефинициясы | +3 |
724. | ванна | шомылғы | ваннашомылғыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Wanne; лат. balneum) — шомылуға немесе медициналық ем-шаралар қабылдауға арналған резервуар. Сондай-ақ дененің әртүрлі бөлігін жууға және суға батыруға арналған резервуарлар да ванна деп аталады, мысалы: · отыратын ванна, · аяқ ваннасы, · көз ваннасы. 2. Әзербайжан: hamamda 3. Қырғыз: ванна 4. Өзбек: hammom 5. Түрік: banyo 6. Ағылшын: bath 7. Испан: baño 8. Неміс: Bad 9. Француз: bain 10. Заңнамадағы қолданысы: Ванна- Ванна 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Ванна Дефинициясы | +2 |
725. | вант-путенс | вант-путенс | вант-путенсвант-путенсСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. wantputting) — желкенді қайық бортының сыртынан өтетін және жиынтық пен қаптауышқа мықтап бекітілген металл жолақтар, өзектер немесе шынжырлар. Вант-путенстің жоғарғы жағына талрептер немесе төменгі юферс ванттар мен стень-фордундар бекітіледі. 2. Әзербайжан: adam qoyur 3. Қырғыз: Van't putens 4. Өзбек: yigitlar 5. Түрік: adam koyar 6. Ағылшын: guy putts 7. Испан: guy-putens 8. Неміс: Kerl Putts 9. Француз: gars-putens 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: вант-путенс Дефинициясы | +4 |
726. | ванты | діңгектік темірарқан | вантыдіңгектік темірарқанСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. want) — тіке тұратын такелаж жабдықтары, оған мачталар, стеньгалар мен қайықтың бортындағы брам-стеньгалар бекітіледі. Вант саны мачтаның қалыңдығы мен желкеннің ауданына байланысты. 2. Әзербайжан: uşaqlar 3. Қырғыз: кенебестик 4. Өзбек: bolalar 5. Түрік: örtüler 6. Ағылшын: guys 7. Испан: chicos 8. Неміс: Jungs 9. Француз: les gars 10. Заңнамадағы қолданысы: ванты - ванттар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: діңгектік темірарқан Дефинициясы | +4 |
727. | вариатор | вариатор | вариаторвариаторСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. variātor — «өзгерткіш») — айналу сәтін беретін және реттеудің белгілі бір диапазонындағы берілісті қатынасты бірқалыпты өзгертуге қабілетті құрылғы. Берілісті қатынасты өзгерту автоматты түрде, белгіленген бағдарлама бойынша немесе қолмен жасалуы мүмкін. 2. Әзербайжан: varyator 3. Қырғыз: куту 4. Өзбек: variator 5. Түрік: CVT 6. Ағылшын: variable speed drive 7. Испан: variador 8. Неміс: Variator 9. Француз: variateur 10. Заңнамадағы қолданысы: вариатор - өзгерткiш 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: вариатор Дефинициясы | +3 |
728. | ватервейс | кеметөсенім белбеуі | ватервейскеметөсенім белбеуіСаласыСпорт Этимологиясы 1. — қайық бойындағы борттардың бойымен жүретін палубалы төсеніштің қалың ағаш қоссырықтары. Заманауи кемелерде борттың бойындағы жоғарғы палубамен жүретін су ағатын науа, онда су шпигаттар арқылы борттан тыс ағып кетеді. 2. Әзербайжан: suyolu 3. Қырғыз: суунун 4. Өзбек: suv yo'li 5. Түрік: suyolu 6. Ағылшын: waterway 7. Испан: vía fluvial 8. Неміс: Wasserstraße 9. Француз: voie navigable 10. Заңнамадағы қолданысы: ватервейс- ватервейс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кеметөсенім белбеуі Дефинициясы | +4 |
729. | ватерлиния | кеме деңгейсызығы | ватерлиниякеме деңгейсызығыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. water – «су» және lijn – «сызық») — Қалыпты шөгу кезінде кеме суға бататын борттағы сызық. 2. Әзербайжан: su xətti 3. Қырғыз: Waterline 4. Өзбек: suv liniyasi 5. Түрік: su hattı 6. Ағылшын: waterline 7. Испан: línea de flotación 8. Неміс: Wasserlinie 9. Француз: ligne de flottaison 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кеме деңгейсызығы Дефинициясы | +4 |
730. | ватерполист | судопшы | ватерполистсудопшыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. water – «су») – Ватерполодағы ойынмен айналысатын спортшы. 2. Әзербайжан: su polosu oyunçu 3. Қырғыз: суу поло оюнчу 4. Өзбек: suv polo o'yinchi 5. Түрік: su topu oyuncusu 6. Ағылшын: water polo player 7. Испан: jugador de waterpolo 8. Неміс: Wasserballspieler 9. Француз: joueur de water-polo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: судопшы Дефинициясы | +3 |
731. | ватерполо | судобы | ватерполосудобыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Water polo) — суда өткізілетін спорттық командалық ойын. Ойын табиғи су қоймаларында да, бассейндерде де өткізіледі. Ойынға бірмезгілде екі команда қатысады, оның міндеті – ойын кезінде қарсыластың қақпасына неғұрлым көбірек гол салу. 2. Әзербайжан: su polosu 3. Қырғыз: суу поло 4. Өзбек: suv polosi 5. Түрік: su topu 6. Ағылшын: water polo 7. Испан: water polo 8. Неміс: Wasserball 9. Француз: water-polo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: судобы Дефинициясы | +3 |
732. | вводная гимнастика | кіріспе гимнастика | вводная гимнастикакіріспе гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, аяқпен, ештеңесіз) — Жұмысқа (оқуға) жылдам әрі тиімді қосылу мақсатында жұмыс (оқу) басталар алдында арнайы іріктелген дене жаттығуларын ұйымдасқан түрде орындау. 2. Әзербайжан: giriş gimnastikası 3. Қырғыз: киришүү гимнастика 4. Өзбек: kirish gimnastikasi 5. Түрік: giriş jimnastiği 6. Ағылшын: introductory gymnastics 7. Испан: gimnasia introductoria 8. Неміс: Einführungsgymnastik 9. Француз: gymnastique d'initiation 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кіріспе гимнастика Дефинициясы | +4 |
733. | ведельн | шаңғыдағы ирелеңдер | ведельншаңғыдағы ирелеңдерСаласыСпорт Этимологиясы 1. — қысқа түйіспелі бұрылыстардың австриялық атауы. Бұрандалы қозғалыс — шаңғышының бүкіл денесінің күрделі айналуы, мұнда дененің жоғарғы бөлігі (денесі мен қолы) бір жаққа қарай, ал аяғы шаңғымен бірге екінші жаққа қарай күрделі айналу. Бұл айналу импульсінің бір түрі. 2. Әзербайжан: Vedelnogo 3. Қырғыз: vedeln 4. Өзбек: Vedelnogo 5. Түрік: vedeln 6. Ағылшын: Vedelnogo 7. Испан: Vedelnogo 8. Неміс: Vedelnogo 9. Француз: Vedelnogo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғыдағы ирелеңдер Дефинициясы | 0 |
734. | вейкбординг | сушаңғы түрі | вейкбордингсушаңғы түріСаласыСпорт Этимологиясы 1. (көбіне вейк, ағылш. wakeboard: wake —« кильватер» және board — «тақтай») — экстремальді спорт түрі, су-шаңғы слалом, акробатика және секіру сияқты элементтерді үйлестірген. Вейкбординг сноуборд, скейтборд және сёрфингке ұқсас. Спорт пен демалыстың дамып келе жатқан түрлерінің бірі. 2. Әзербайжан: wakeboarding 3. Қырғыз: Башкортостан Volleyball 4. Өзбек: wakeboarding 5. Түрік: wakeboarding 6. Ағылшын: wakeboarding 7. Испан: wakeboard 8. Неміс: Wakeboarding 9. Француз: wakeboard 10. Заңнамадағы қолданысы: вейкбординг- вейкбординг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: вейкбординг Дефинициясы | +4 |
735. | велоаэробика | велоаэробика | велоаэробикавелоаэробикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң" және ағыл. aerobics) – фитнестегі бағыттардың бірі. Ол белгілі бір бұлшықеттер тобын нығайтып, сымбатыңызды қалпына келтіріп қана қоймайды, сондай-ақ денсаулығыңызды да нығайта түседі. Яғни қысымды қалпына келтіреді, тыныс алу және жүрек-қантамыр жүйелерінің жұмысын жақсартады. Веложаттығулар венасының варикозды кеңеюі бар әйелдерге ауруының бастапқы кезеңінде ұсынылады. Сонымен қатар қарқынды жаттығулар салмақты жылдам әрі оңай түсіруге мүмкіндік береді. 2. Әзербайжан: velosiped aerobikası 3. Қырғыз: veloaerobika 4. Өзбек: velosiped aerobikasi 5. Түрік: bisiklet aerobik 6. Ағылшын: bicycle aerobics 7. Испан: bicicleta de aerobic 8. Неміс: Fahrrad-Aerobic 9. Француз: aérobic de vélo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велоаэробика Дефинициясы | +3 |
736. | велобол | велобол | велоболвелоболСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң" және ағыл ball – «доп») — велосипедтің добымен, негізінен, дөңгелекпен ойналатын командалық ойын. Велоболдың анағұрлым таралған түрі – 2 ойыншыдан тұратын 2 команда арасында өтетін залдағы ойын болып табылады. Велоболдың басқа түрлері командадағы ойыншылар саны жағынан ерекшеленеді: 5 немесе 6 адам. 2. Әзербайжан: dövrü 3. Қырғыз: цикл мяч 4. Өзбек: velosiped 5. Түрік: döngüsü top 6. Ағылшын: cycleball 7. Испан: bola de ciclo 8. Неміс: Radball 9. Француз: cycleball 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велобол Дефинициясы | +4 |
737. | велогонка | велобәйге | велогонкавелобәйгеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң") — қатысушылар велосипед тебетін сайыс түрі. Бұл термин әдетте, тасжолмен жүретін велосипедтегі жарыстарға қолданылады. 2. Әзербайжан: velosiped yarışları 3. Қырғыз: Тилекмат 4. Өзбек: velosiped poygasi 5. Түрік: bisiklet yarışı 6. Ағылшын: cycling race 7. Испан: carrera ciclista 8. Неміс: Radrennen 9. Француз: course cycliste 10. Заңнамадағы қолданысы: велогонка- веложарыс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велобәйге Дефинициясы | +4 |
738. | велогонка мира | әлемдiк велобәйге | велогонка мираәлемдiк велобәйгеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Peace Race, нем. Friedensfahrt, чех. Závod míru, словацк. Preteky mieru, поляк. Wyścig Pokoju, фр. Course de la Paix) — халықаралық көп күндік велосипед жарысы. Оны 1948 жылы Trybuna Ludu («Трыбуна Люду»), Neues Deutschland («Нойес Дойчланд») және Rudé právo («Руде право») газеттері өткізе бастаған. 1985–1986 жылдары КСРО аумағында «Правда» газеті өткізген. Дәстүр бойынша мамыр айында, Варшава — Берлин — Прага деген айналым бойынша өткізілген. 2. Әзербайжан: sülh yarışı 3. Қырғыз: Көлдү дүйнө 4. Өзбек: tinchlik poygasi 5. Түрік: barış yarışı 6. Ағылшын: peace race 7. Испан: carrera por la paz 8. Неміс: Friedensrennen 9. Француз: course à la paix 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: әлемдiк велобәйге Дефинициясы | +3 |
739. | велогонщик | велошабандоз | велогонщиквелошабандозСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң") — Велобәйгеге қатысатын спортшы. 2. Әзербайжан: velosipedçi 3. Қырғыз: жарыш боксчу 4. Өзбек: velosipedchi 5. Түрік: bisiklet yarışçısı 6. Ағылшын: cyclist 7. Испан: ciclista 8. Неміс: Radfahrer 9. Француз: cycliste 10. Заңнамадағы қолданысы: велогонщик- велошабандоз 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велошабандоз Дефинициясы | +4 |
740. | велодром | велоайлақ | велодромвелоайлақСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң" және грек. dromos – «жүгіру, жүгіруге арналған орын) — Велосипед жарыстарына арналған орын. 2. Әзербайжан: velodrom 3. Қырғыз: Velodrome 4. Өзбек: Velodrom 5. Түрік: veledromun 6. Ағылшын: velodrome 7. Испан: velódromo 8. Неміс: Velodrom 9. Француз: vélodrome 10. Заңнамадағы қолданысы: велодром- велодром 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велоайлақ Дефинициясы | +4 |
741. | велокросс | велокросс | велокроссвелокроссСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң" және ағыл. country – «ауылдық жер») —құрылымы ерекше велосипед тебетін кросс. Техникалық тұрғыдан алғанда, бұл күрделі әрі «тыныш жүретін» велосайыс пәні (кроссмендердің орташа жылдамдығы шамамен 20 км/сағ құрайды). 2. Әзербайжан: cyclocross 3. Қырғыз: Cyclocross 4. Өзбек: siklokross 5. Түрік: cyclocross 6. Ағылшын: cyclocross 7. Испан: ciclocross 8. Неміс: Cyclocross 9. Француз: cyclo-cross 10. Заңнамадағы қолданысы: Велокросс- Велокросс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велокросс Дефинициясы | +4 |
742. | веломобиль | веломобиль | веломобильвеломобильСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vēlōx – "шапшаң" және ағыл. mobile – «жылжымалы, қозғалмалы») — бұлшық ет жетегі бар көлік құралы, онда велосипедтің қарапайымдылығы, үнемділігі мен экологиялылығы және автокөліктің төзімділігі мен ыңғайлылығы үйлесім тапқан. Веломобиль негізінен, қатты жабыны бар жолдарда пайдалануға арналған. Велосипедпен салыстырғанда, оның орағытқыштығы жақсы, қолайсыз ауа райында қорғайды және жайлы отыруға мүмкіндік береді. 2. Әзербайжан: dövrü mobil 3. Қырғыз: ороп, 4. Өзбек: ko'chma mobil telefon 5. Түрік: cep döngüsü 6. Ағылшын: cycle mobile 7. Испан: ciclo móvil 8. Неміс: fahrrad fahren 9. Француз: cycle mobile 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: веломобиль Дефинициясы | +4 |
743. | велополо | велодоп | велополовелодопСаласыСпорт Этимологиясы 1. [ағылш. velopolo < лат. velox – «жылдам» және ағылш. polo] – велосипедпен жүріп доп ойнайтын спорттық командалық ойын (ат добы сияқты пайда болған). Ойын кезінде диаметрі 10 см тең киіз доптар пайдаланылады; допты велосипедтің дөңгелегімен тоқтатуға рұқсат етіледі. Дөңгелекпен допты соғуға тыйым салынады; допты соғу үшін ұшында ағаш балғасы бар арнайы таяқша пайдаланылады. 2. Әзербайжан: dövrü izi 3. Қырғыз: velopolo 4. Өзбек: velosiped treklari 5. Түрік: bisiklete binmek 6. Ағылшын: cycle track 7. Испан: paseo en bicicleta 8. Неміс: Radweg 9. Француз: balade à vélo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велодоп Дефинициясы | +4 |
744. | велосипед гоночный | жарыс велосипедi | велосипед гоночныйжарыс велосипедiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және pes, pedis — «аяқ») — анағұрлым сансын санат. Олар жеке-жеке үш санатқа бөлінеді: тасжол, трек және кросс. 2. Әзербайжан: yarış velosiped 3. Қырғыз: велосипед жарышы 4. Өзбек: poyga velosipedi 5. Түрік: yarış bisikleti 6. Ағылшын: racing bike 7. Испан: bicicleta de carreras 8. Неміс: Rennrad 9. Француз: vélo de course 10. Заңнамадағы қолданысы: Велосипед гоночный-жарыс велосипеді 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жарыс велосипедi Дефинициясы | +4 |
745. | велосипед дорожный | жол велосипедi | велосипед дорожныйжол велосипедiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және pes, pedis — «аяқ») — қалада жүру үшін және аздап серуендеу үшін құрастырылған велосипед. 2. Әзербайжан: yol bisikleti 3. Қырғыз: байк жол 4. Өзбек: yo'l velosipedlari 5. Түрік: yol bisikleti 6. Ағылшын: road bike 7. Испан: bicicleta de carretera 8. Неміс: Rennrad 9. Француз: vélo de route 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жол велосипедi Дефинициясы | +4 |
746. | велосипед трековый | трек велосипедi | велосипед трековыйтрек велосипедiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және pes, pedis — «аяқ») — велотрекпен жүруге арналған велосипед. 2. Әзербайжан: track velosiped 3. Қырғыз: велосипед тректи 4. Өзбек: poyga velosiped 5. Түрік: bisiklet izlemek 6. Ағылшын: track bike 7. Испан: bicicleta de pista 8. Неміс: Rad fahren 9. Француз: vélo de piste 10. Заңнамадағы қолданысы: Велосипед трековый-Трек велосипеді 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: трек велосипедi Дефинициясы | +4 |
747. | велосипедная аптечка | велосипед дәріқобдишасы | велосипедная аптечкавелосипед дәріқобдишасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және pes, pedis — «аяқ» және еж.-грек. ἀποθήκη — «қойма, қоймаша») - бұл бинт, жасыл дәрі және нашатыр спирті емес. Бұл жорықтық жағдайда велосипедті жөндеуге қажет болатын алғашқы құрал-саймандар жиынтығы. 2. Әзербайжан: velosiped ilk yardım dəsti 3. Қырғыз: байк комплект 4. Өзбек: velosiped dastlabki yordam to'plami 5. Түрік: bisiklet ilk yardım çantası 6. Ағылшын: bicycle first aid kit 7. Испан: botiquín de bicicleta de primeros auxilios 8. Неміс: Erste-Hilfe-Set für Fahrräder 9. Француз: trousse de secours vélo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велосипед дәріқобдишасы Дефинициясы | +4 |
748. | велоспорт | велосипед спорты | велоспортвелосипед спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») — бұл адамның бұлшық етінің күшімен қозғалысқа келтірілетін көлік құралдарын (велосипедтерді) пайдалану арқылы жер бетінде қозғалу. 2. Әзербайжан: velosiped 3. Қырғыз: цикл жарыш 4. Өзбек: velosipedda harakatlanish 5. Түрік: döngüsü yarış 6. Ағылшын: cycling 7. Испан: ciclismo 8. Неміс: Radfahren 9. Француз: le cyclisme 10. Заңнамадағы қолданысы: велоспорт- велоспорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велосипед спорты Дефинициясы | +4 |
749. | велотриал | велотриал | велотриалвелотриалСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам») — маунтинбайк пәні, оның мәні – велосипедпен жүріп, кедергілерді еңсеру. Кедергілер әртүрлі болуы мүмкін, олар: табиғи немесе жасанды: парапеттер, тастар, бөренелер, тақтайлар және т.б. Негізгі мақсаты – аяқ-қолға және басқа да дене бөліктеріне сүйенбей, кедергілердің тобынан өту. 2. Әзербайжан: velosiped sınaqları 3. Қырғыз: байк сыноо 4. Өзбек: velosipedda sinov 5. Түрік: bisiklet denemesi 6. Ағылшын: bike trial 7. Испан: prueba de bicicleta 8. Неміс: Bike-Testversion 9. Француз: essai de vélo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велотриал Дефинициясы | +4 |
750. | велотур | велокезең | велотурвелокезеңСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және ағыл. tour) — Ірі, көп күндік велосипедтік шоссе жарысы, әдетте, оны қалалар арасындағы дәстүрлі бағыт бойынша ұйымдастырады. 2. Әзербайжан: velosiped sınaqları 3. Қырғыз: байк сыноо 4. Өзбек: velosipedda sinov 5. Түрік: bisiklet denemesi 6. Ағылшын: bike trial 7. Испан: prueba de bicicleta 8. Неміс: Bike-Testversion 9. Француз: essai de vélo 10. Заңнамадағы қолданысы: велотур-велотур 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велокезең Дефинициясы | +3 |
751. | велоэргометр | велоэргометр | велоэргометрвелоэргометрСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және грек. 'έργον — «жұмыс» және μετρέω — «өлшеймін") — жүктемесі, жүріп өткен арақашықтығы, пульсі және жаттығудың басқа да көрсеткіштері дәлдікпен теңшелетін электронды веложаттығудың түрі. Бұл интеллектуалды веложаттықтыру. Жылдамдық және жүрек соғысыңыз сияқты жаттығудың параметрлерін бақылай отырып, ол басқыштардың кедергі деңгейін төмендетеді немесе арттырады, осылайша жүктеме деңгейін өзгеріссіз қалдырады. Немесе керісінше, жаттығу барысында пульсі өзгеріссіз болу үшін жүктемені төмендетеді/арттырады. Бұл жүктеме Ваттпен өлшенеді. 2. Әзербайжан: velosiped ergometri 3. Қырғыз: велосипед эргометр 4. Өзбек: velosiped ergometri 5. Түрік: bisiklet ergometresi 6. Ағылшын: bicycle ergometer 7. Испан: ergómetro de bicicleta 8. Неміс: Fahrradergometer 9. Француз: vélo ergomètre 10. Заңнамадағы қолданысы: велоэргометр- велоэргометр 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велоэргометр Дефинициясы | +4 |
752. | велоэргометрия | велоэргометрия | велоэргометриявелоэргометрияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. velox, velocis — «жылдам» және грек. 'έργον — «жұмыс» және μετρέω — «өлшеймін") — латентті (жасырын) коронарлы тапшылықты анықтауға және тексерілетін адамның велоэргометрде орындалатын дене жүктемесінің ұлғаятын сатылы дене жүктемесін пайдалану арқылы жеке адамның дене жүктемесіне деген төзімділігін анықтауға арналған электркардиографиялық зерттеуінің диагностикалық тәсілі. 2. Әзербайжан: velosiped ergometri 3. Қырғыз: veloergometry 4. Өзбек: velosiped ergometriyasi 5. Түрік: bisiklet ergometrisi 6. Ағылшын: bicycle ergometry 7. Испан: ergometría de bicicleta 8. Неміс: Fahrrad-Ergometrie 9. Француз: vélo ergométrique 10. Заңнамадағы қолданысы: велоэргометрия - велоэргометрия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велоэргометрия Дефинициясы | +4 |
753. | венозность | веноздылық | венозностьвеноздылықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vena – «вена»). Венозды қанға тән сапа, көмірсутектің басым болып, оттегінің тапшы болуы, артериалдыққа қарама-қайшы. 2. Әзербайжан: venözlük 3. Қырғыз: vascularity 4. Өзбек: venozlik 5. Түрік: damarlanma 6. Ағылшын: venousness 7. Испан: venosa 8. Неміс: Venenlosigkeit 9. Француз: la veinosité 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: веноздылық Дефинициясы | +4 |
754. | веревка альпинистская | альпинистер жіпарқаны | веревка альпинистскаяальпинистер жіпарқаныСаласыСпорт Этимологиясы 1. — альпинизм, құзға шығу және спелеологияда қолданылатын, ерекше қарқынды әрі беріктік сапалары бар арнайы арқан. 2. Әзербайжан: dırmaşma ipi 3. Қырғыз: жип чыгуу 4. Өзбек: toqqa chiqish 5. Түрік: tırmanma ipi 6. Ағылшын: climbing rope 7. Испан: cuerda de escalada 8. Неміс: Seil klettern 9. Француз: corde d'escalade 10. Заңнамадағы қолданысы: Веревка альпинистская -Альпинист жібі 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альпинистер жіпарқаны Дефинициясы | +4 |
755. | веретено мышечное | бұлшықет ұршығы | веретено мышечноебұлшықет ұршығыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - бұлшық еттің құрамы туралы ақпаратты қабылдауға арналған, бұлшық етке орнатыдған сенсорлы рецептор. Әрбір көлденең жолақты бұлшық етте бұлшық ет ұршығы, яғни қызметі бұлшық етті реттеуіштердің оны басқару нәтижелері туралы ақпарат алу болып табылатын кешенді сенсорлы рецепторлар бар. 2. Әзербайжан: əzələ mili 3. Қырғыз: булчуң ийик 4. Өзбек: mushaklarning mili 5. Түрік: kas mili 6. Ағылшын: muscle spindle 7. Испан: huso muscular 8. Неміс: Muskelspindel 9. Француз: fuseau musculaire 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бұлшықет ұршығы Дефинициясы | +4 |
756. | вертолетный спорт | тікұшақ спорты | вертолетный спорттікұшақ спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») — спортшылар тікұшақты басқару шеберлігінен жарысатын спорт түрі. 2. Әзербайжан: helikopter idmanı 3. Қырғыз: тик спорт 4. Өзбек: vertolyot sporti 5. Түрік: helikopter sporu 6. Ағылшын: helicopter sport 7. Испан: helicóptero deportivo 8. Неміс: Hubschraubersport 9. Француз: sport d'hélicoptère 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тікұшақ спорты Дефинициясы | +4 |
757. | верховая езда | салт міну | верховая ездасалт мінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. — адам (салт атты) жануардың (көбіне атқа, кейде есекке, түйеге, пілге және т.б.) арқасына мініп алып жүруі. Тар мағынада алатын болсақ, әуесқойлық спорттың немесе бос уақытты өткізудің бір түрі. Салт мінуді емдік мақсатта пайдалану иппотерапия деп аталады. 2. Әзербайжан: at sürmə 3. Қырғыз: ат минүү 4. Өзбек: ot minish 5. Түрік: binicilik 6. Ағылшын: horseback riding 7. Испан: montar a caballo 8. Неміс: Reiten 9. Француз: équitation 10. Заңнамадағы қолданысы: верховая езда-атты серуендеу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: атты серуендеу Дефинициясы | +4 |
758. | вершина; пик | шың | вершина; пикшыңСаласыСпорт Этимологиясы 1. Таудың жоғарғы нүктесі немесе тау сілемінің немесе тау тарамының ең жоғарғы бөлігі. 2. Әзербайжан: üst; pik 3. Қырғыз: чоку; чоку 4. Өзбек: yuqori; tepalik 5. Түрік: tepe; zirve 6. Ағылшын: vertex; peak 7. Испан: arriba pico 8. Неміс: oben; Spitze 9. Француз: en haut pic 10. Заңнамадағы қолданысы: пик - шың 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шың Дефинициясы | +4 |
759. | вес боевой | сайыскерлік салмақ | вес боевойсайыскерлік салмақСаласыСпорт Этимологиясы 1. Кикбоксшының сайыстарға қатысатын нақты салмақ категориясының шегіне сәйкес келетін дене салмағы. 2. Әзербайжан: döyüş çəki 3. Қырғыз: согуштук салмагы 4. Өзбек: urush og'irligi 5. Түрік: savaş ağırlığı 6. Ағылшын: combat weight 7. Испан: peso de combate 8. Неміс: Kampfgewicht 9. Француз: poids de combat 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сайыскерлік салмақ Дефинициясы | +4 |
760. | вес легкий | жеңiл салмақ | вес легкийжеңiл салмақСаласыСпорт Этимологиясы 1. Салмағы жағынан жеңіл. 2. Әзербайжан: yüngül 3. Қырғыз: даярдоо 4. Өзбек: engil 5. Түрік: hafif 6. Ағылшын: light weight 7. Испан: peso ligero 8. Неміс: geringes Gewicht 9. Француз: poids léger 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жеңiл салмақ Дефинициясы | +4 |
761. | вес тела; тяжесть тела | дене салмағы | вес тела; тяжесть теладене салмағыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — дененің құлауға кедергі келтіретін, ауырлық күші өрісінде пайда болатын тірекке (не асқышқа, не басқа бекіту түріне) әрекет ететін күші. Халықаралық бірлік жүйесіндегі (СИ) салмақтың өлшем бірлігі — ньютон, кейде СГС бірлігі — дина пайдаланылады. 2. Әзербайжан: bədən çəkisi; bədən ağırlığı 3. Қырғыз: дене салмагы; дененин салмагы 4. Өзбек: tana og'irligi; tana og'irligi 5. Түрік: vücut ağırlığı; vücut ağırlığı 6. Ағылшын: body weight; body heaviness 7. Испан: peso corporal pesadez del cuerpo 8. Неміс: Körpergewicht; körperliche Schwere 9. Француз: poids corporel; lourdeur corporelle 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дене салмағы Дефинициясы | +4 |
762. | весло загребное | бас ескек | весло загребноебас ескекСаласыСпорт Этимологиясы 1. — ескекші есетін ескек, яғни корма жақтан бірінші ескекші. 2. Әзербайжан: külək maşını 3. Қырғыз: калак жантык 4. Өзбек: paddle rake 5. Түрік: raket tırmık 6. Ағылшын: paddle rake 7. Испан: rastrillo de paletas 8. Неміс: Paddelrechen 9. Француз: râteau à aubes 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бас ескек Дефинициясы | +3 |
763. | вестибулярный аппарат | тепе-теңдік аппараты | вестибулярный аппараттепе-теңдік аппаратыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vestibulum — «кіреберіс») — омыртқалы жануарлар мен адамның денесіндегі қозғалыс бағыты мен кеңістіктегі бас пен дененің қалпын өзгертуді қабылдайтын орган; ішкі құлақ бөлігі. 2. Әзербайжан: vestibul aparat 3. Қырғыз: параганглиондордун аппараты 4. Өзбек: vestibulalar apparati 5. Түрік: vestibüler aparat 6. Ағылшын: vestibular apparatus 7. Испан: aparato vestibular 8. Неміс: Vestibularapparat 9. Француз: appareil vestibulaire 10. Заңнамадағы қолданысы: вестибулярный аппарат-вестибулярлы аппарат 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тепе-теңдік аппараты Дефинициясы | +2 |
764. | ветер боковой | бүйірден соққан жел | ветер боковойбүйірден соққан желСаласыСпорт Этимологиясы 1. Алаяқтардың тәсілі – бүйірлі қолдау. 2. Әзербайжан: yan külək 3. Қырғыз: шамал тарап 4. Өзбек: yon shamol 5. Түрік: yan rüzgar 6. Ағылшын: side wind 7. Испан: viento lateral 8. Неміс: Seitenwind 9. Француз: vent latéral 10. Заңнамадағы қолданысы: боковой ветер-Бүйірден соғатын жел 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бүйірден соққан жел Дефинициясы | +4 |
765. | взнуздывание | ауыздықтау | взнуздываниеауыздықтауСаласыСпорт Этимологиясы 1. — атты жүгендеген кезде аузына ауыздық салу. Ауыздықтау ауыздық және мүштік немесе бір ауыздық түрінде болады. Ауыздық тілдің үстінде және тісі жоқ шетінде тұратындай, ауыздың бұрыштарына аздап тиіп тұратындай етіп салынады. 2. Әзербайжан: bridling 3. Қырғыз: vznuzdyvanie 4. Өзбек: bridling 5. Түрік: vznuzdyvanie 6. Ағылшын: bridling 7. Испан: frenar 8. Неміс: Züchten 9. Француз: bridage 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ауыздықтау Дефинициясы | +4 |
766. | взятие ворот | қақпаны алу | взятие воротқақпаны алуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Футболдағы ойын ережесі, қақпаны алу (яғни, гол соғу) жағдайын және матч жеңімпазының қалай анықталатынын анықтайды. 2. Әзербайжан: qol 3. Қырғыз: калкандарын алып, 4. Өзбек: reyting 5. Түрік: yakaları almak 6. Ағылшын: scoring 7. Испан: anotando 8. Неміс: punkten 9. Француз: marquer 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қақпаны алу Дефинициясы | +4 |
767. | вибрам | альпинист аяқкиімі | вибрамальпинист аяқкиіміСаласыСпорт Этимологиясы 1. — альпинизм және тау туризмінде пайдаланылатын арнайы биік бәтеңкелер. Ерекше белгілері мыналар: · жер бетінің әртүрлі қабатымен жақсылап тұтасуды қамтамасыз ету; · аяқты төмен температура әсерінен, ылғал, жер бедерінің механикалық әсерінен қорғау; · тобыққапты бекіту; · кошканы киген кезде өкшеде және ұштағы қатты сыздық; · тау жағдайындағы жоғары тозуға төзімділік. 2. Әзербайжан: vibram 3. Қырғыз: Vibram 4. Өзбек: tebranish 5. Түрік: Vibram 6. Ағылшын: vibram 7. Испан: Vibram 8. Неміс: Vibram 9. Француз: vibram 10. Заңнамадағы қолданысы: Вибрам- Вибрам 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: альпинист аяқкиімі Дефинициясы | +2 |
768. | виброгаситель | дірілтоқтатқыш | виброгасительдірілтоқтатқышСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. vibro – «тербелемін) – Тербеліс көзінен шығатын дірілдің таралуының жартылай немесе толық алдын алатын құрылғы. 2. Әзербайжан: vibrasiya damper 3. Қырғыз: титирөө Томдун 4. Өзбек: tebranish söndürücü 5. Түрік: titreşim damperi 6. Ағылшын: vibration damper 7. Испан: amortiguador de vibraciones 8. Неміс: Schwingungsdämpfer 9. Француз: amortisseur de vibrations 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дірілтоқтатқыш Дефинициясы | +4 |
769. | видиограмма | видиограмма | видиограммавидиограммаСаласыСпорт Этимологиясы 1. — (лат. vidēre «көру» және грек. gramma – «жазбаша белгі, белгі, сызық»). Мәтінді немесе әртүрлі суреттерді (картиналарды, кестелерді, сызбаларды және т.б.) көру арқылы қабылдауға есептелген аудиовизуалды оқыту құралының түрі. 2. Әзербайжан: videogram 3. Қырғыз: vidiogramma 4. Өзбек: videogramma 5. Түрік: vidiogramma 6. Ағылшын: videogram 7. Испан: videograma 8. Неміс: Videogramm 9. Француз: vidéogramme 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: видиограмма Дефинициясы | +4 |
770. | виндсерфер | виндсерфер | виндсерфервиндсерферСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. wind (жел) және «сёрфинг») — Қанатты тақтай, спорт жабдығы, виндсервинг, виндсерфинг, желкенді тақта 2. Әзербайжан: windsurfer 3. Қырғыз: Windsurfer 4. Өзбек: windsurfer 5. Түрік: windsurfs 6. Ағылшын: windsurfer 7. Испан: windsurfista 8. Неміс: Windsurfer 9. Француз: planche à voile 10. Заңнамадағы қолданысы: виндсерфер- виндсерфер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: виндсерфер Дефинициясы | +4 |
771. | виндсерфинг | виндсерфинг | виндсерфингвиндсерфингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. wind (жел) және «сёрфинг») — желкенді спорт және судағы ойын-сауық түрі, оның негізінде судың беткі қабатында көлемі орташа, желкен орнатылған жеңіл тақтайды басқару шеберлігі жатыр. 2. Әзербайжан: windsurfing 3. Қырғыз: парус спорту 4. Өзбек: shamol sörfü 5. Түрік: rüzgâr sörfü 6. Ағылшын: windsurfing 7. Испан: windsurf 8. Неміс: Windsurfen 9. Француз: planche à voile 10. Заңнамадағы қолданысы: виндсерфинг- виндсерфинг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: виндсерфинг Дефинициясы | +3 |
772. | винтовка спортивная | спорттық мылтық | винтовка спортивнаяспорттық мылтықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. Sport – ескі француз алдыңғы сөзінің қысқартылған түрі desport — «ойын», «сауық») — Спорттық атуға арналған, бір атар, оқты адамның өзі салатын винтовка; магазинді немесе автоматты болуы мүмкін. Кейде спорттық винтовкада бүйірлі оқ ату патроны пайдаланылады. 2. Әзербайжан: idman tüfəngi 3. Қырғыз: спорт Мылтык 4. Өзбек: sport miltig'i 5. Түрік: spor tüfeği 6. Ағылшын: sport rifle 7. Испан: rifle deportivo 8. Неміс: Sportgewehr 9. Француз: fusil de sport 10. Заңнамадағы қолданысы: спортивная винтовка- спорттық винтовка 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорттық мылтық Дефинициясы | +4 |
773. | вираж; поворот | бұрылыс | вираж; поворотбұрылысСаласыСпорт Этимологиясы 1. — бұрылыс, қисықтың бойымен (ұшақ, автокөлік, велосипед және т.б.), сондай-ақ жол жабынының ішкі еңісі бар кілт бұрылысы бар жол учаскесінің немесе спорттық құрылыстың бойымен қозғалады. 2. Әзербайжан: növbəsində; növbəsində 3. Қырғыз: банк иши; катуу чыйратуу 4. Өзбек: qaytish; qaytish 5. Түрік: bankacılık; dönemeç 6. Ағылшын: turn; turn 7. Испан: girar girar 8. Неміс: umdrehen; abbiegen 9. Француз: tourner tourner 10. Заңнамадағы қолданысы: вираж-вираж; поворот- бұрылысы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бұрылыс Дефинициясы | +4 |
774. | вирек | вирек | виреквирекСаласыСпорт Этимологиясы 1. (чеш. Věroslav) — Соққы күшін өлшеу. 2. Әзербайжан: Virek 3. Қырғыз: Viereck 4. Өзбек: Virek 5. Түрік: Viereck 6. Ағылшын: Virek 7. Испан: Virek 8. Неміс: Virek 9. Француз: Virek 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: вирек Дефинициясы | +4 |
775. | виртуозность | аса шеберлік | виртуозностьаса шеберлікСаласыСпорт Этимологиясы 1. – қандай да бір істің техникасын меңгерудегі жоғары шеберлікке қол жеткізу қабілеті. 2. Әзербайжан: virtuozluq 3. Қырғыз: чеберчилигиндеги 4. Өзбек: virtuozlik 5. Түрік: ustalık 6. Ағылшын: virtuosity 7. Испан: virtuosismo 8. Неміс: Virtuosität 9. Француз: virtuosité 10. Заңнамадағы қолданысы: виртуозность-асқан шеберлігі 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аса шеберлік Дефинициясы | +1 |
776. | вис | іліну | висілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. 1. Гимнастикалық элемент. Спортшының иық белдеуіндегі сызық ұстау нүктесінен төмен болатын жағдай. 2. Акробатикада – жоғарғы жағдай, иық қолмен ұстаудан төмен болады. 2. Әзербайжан: qarşı 3. Қырғыз: VIS 4. Өзбек: vis 5. Түрік: VIS 6. Ағылшын: vis 7. Испан: vis 8. Неміс: vis 9. Француз: vis 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: іліну Дефинициясы | +4 |
777. | вис лежа | жатып іліну | вис лежажатып ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Аралас асылу, мұндайда аяқтың табаны алдыңғы жағы еденде (биіктігі әртүрлі қоссырықта - мықынмен) немесе артқы жағы ұстайтын жерде тұрады. 2. Әзербайжан: yatarkən 3. Қырғыз: карата калп 4. Өзбек: yotgan holda 5. Түрік: uzanmak 6. Ағылшын: lying down 7. Испан: acostado 8. Неміс: liegend 9. Француз: se coucher 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жатып іліну Дефинициясы | +4 |
778. | вис на правой (левой) | Оң жаққа іліну | вис на правой (левой)Оң жаққа ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Аралас асылу, мұндайда оң (сол) бүгілген аяқ тізе асты бүгілісімен снарядқа тіреледі, ал сол (оң) аяқ иүзу болады, дене аздап иіліп тұрады, бас артқа қарай шалқайтылады. 2. Әзербайжан: sağda asma (solda) 3. Қырғыз: укук асылып (солдо) 4. Өзбек: o'ng tomonda osilgan (chapda) 5. Түрік: sağda asılı (solda) 6. Ағылшын: hanging on the right (left) 7. Испан: colgando a la derecha (izquierda) 8. Неміс: rechts hängen (links) 9. Француз: accroché à droite (gauche) 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Оң жаққа іліну Дефинициясы | +4 |
779. | вис присев | Отырып іліну | вис присевОтырып ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Бүгілген тізе табан еденге немесе тіреуге (мысалы, биіктігі әртүрлі қоссырықтар) тиіп тұратындай аралас асылу. 2. Әзербайжан: oturduq 3. Қырғыз: карата оюуктарын 4. Өзбек: o'tirish 5. Түрік: oturarak 6. Ағылшын: sitting down 7. Испан: sentado 8. Неміс: sich setzen 9. Француз: assis 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Отырып іліну Дефинициясы | +4 |
780. | вис прогнувшись | Бүгіле іліну | вис прогнувшисьБүгіле ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Түзуленген немесе аздап бүгілген дене снарядтың алдында немесе оның артында бастан төмен (артқа шалқайған) болып тұратын асылу түрі. 2. Әзербайжан: ovsunladı 3. Қырғыз: карата prognuvshis 4. Өзбек: qochib ketdi 5. Түрік: kambur 6. Ағылшын: hunched over 7. Испан: encorvado sobre 8. Неміс: gebückt über 9. Француз: penché sur 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Бүгіле іліну Дефинициясы | +4 |
781. | вис простой | жай іліну | вис простойжай ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Снарядты дененің бір бөлігімен (қолмен, аяқпен, өкшемен) ұстап тұрып, асылу қалпы. 2. Әзербайжан: sadə 3. Қырғыз: жөнөкөй карата 4. Өзбек: oddiy 5. Түрік: basit bir vis 6. Ағылшын: simple 7. Испан: simple 8. Неміс: einfach 9. Француз: simple 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жай іліну Дефинициясы | +4 |
782. | вис сзади | арттан іліну | вис сзадиарттан ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Қолды артқа ұстап тұрып асылу. 2. Әзербайжан: arxadan asma 3. Қырғыз: илинип артында 4. Өзбек: orqada osilgan 5. Түрік: arkadan asılı 6. Ағылшын: hanging from behind 7. Испан: colgando por detrás 8. Неміс: von hinten hängen 9. Француз: suspendu par derrière 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: арттан іліну Дефинициясы | +2 |
783. | вис смешанный | аралас іліну | вис смешанныйаралас ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Снарядты қосымша ұстап тұрып немесе дененің басқа бөлігімен еденге тіреліп тұрып асылу қалпы. 2. Әзербайжан: Qarışıq qarışıq 3. Қырғыз: карата аралашкан 4. Өзбек: aralashgan 5. Түрік: karışık 6. Ағылшын: vis mixed 7. Испан: vis mixto 8. Неміс: vis gemischt 9. Француз: vis mélangé 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аралас іліну Дефинициясы | +4 |
784. | вис согнувшись | бүгiле іліну | вис согнувшисьбүгiле ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Түзуленген аяқ дененің жоғарғы жағында, снарядтың алдында немесе артында орналасатын, дене жамбас буынынан иілген асылу. 2. Әзербайжан: asılı vəziyyətə düşdü 3. Қырғыз: карата ийилген 4. Өзбек: asabiylashdi 5. Түрік: asılmış 6. Ағылшын: hung hunched over 7. Испан: colgado encorvado 8. Неміс: hing gebückt über 9. Француз: pendu 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бүгiле іліну Дефинициясы | +4 |
785. | вис стоя | тұрып іліну | вис стоятұрып ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Дене түзуленіп, артқа қарай шалқайған, ал аяқтың табаны еденге, қармап ұстайтын жерге тиіп тұратын аралас асылу. 2. Әзербайжан: gözləyin 3. Қырғыз: карата туруктуу 4. Өзбек: vis stendida 5. Түрік: ayakta 6. Ағылшын: vis standing 7. Испан: de pie 8. Неміс: Vis stehend 9. Француз: vis debout 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тұрып іліну Дефинициясы | +4 |
786. | вис стоя сзади | арттан тұрып іліну | вис стоя сзадиарттан тұрып ілінуСаласыСпорт Этимологиясы 1. Қол артқа жіберілген, түзуленген дене алға қарай еңкейіп, аяқтың табаны еденге, қармап ұстап тұрған жерге тиіп тұратын аралас асылу. 2. Әзербайжан: arxada dayanmaq 3. Қырғыз: артында турган карата 4. Өзбек: orqa tomonda turib 5. Түрік: arkasında duran 6. Ағылшын: vis standing behind 7. Испан: vis de pie detrás 8. Неміс: hinter ihm stehen 9. Француз: vis debout derrière 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: арттан тұрып іліну Дефинициясы | +2 |
787. | воднолыжный спорт | сушаңғы спорты | воднолыжный спортсушаңғы спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») — танымал спорт және ойын-сауық түрі, шаңғының арнайы түрімен, катермен немесе ілгерілемелі қозғалысты қамтамасыз ететін басқа жүзгіш құралмен байланыстырылатын арқанмен (оны «фал» деп те атайды) судың бетінде қозғалу. 2. Әзербайжан: su kayağı 3. Қырғыз: суу-лыжа тебүү 4. Өзбек: suv kayağı 5. Түрік: su kayağı 6. Ағылшын: water-skiing 7. Испан: esquí acuático 8. Неміс: Wasserski fahren 9. Француз: ski nautique 10. Заңнамадағы қолданысы: Воднолыжный спорт-Су шаңғы спорты 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сушаңғы спорты Дефинициясы | +4 |
788. | водномоторный спорт | сумоторлы спорт | водномоторный спортсумоторлы спортСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. motor - «қозғалтқыш» + ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») — мотор кемелерімен жылдамдықпен жарысудан тұратын техникалық спорт түрі. Жарыстар мына мақсатта өткізіледі: · ең мықты спортшылар мен командаларды анықтау; · шеберлікті арттыру және ең жақсы нәтижеге қол жеткізу. 2. Әзербайжан: su motorlu idman 3. Қырғыз: vodnomotornomu спорт 4. Өзбек: suv sporti sporti 5. Түрік: su motoru sporu 6. Ағылшын: water motor sport 7. Испан: deportes acuaticos 8. Неміс: Wassermotorsport 9. Француз: sport automobile nautique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сумоторлы спорт Дефинициясы | +4 |
789. | водные игры | су ойындары | водные игрысу ойындарыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - ерте кезеңдегі барокко дәуірінде саябақтар мен бақтарда пайда болған арнайы құрылғылар. Олар аңырып тұрған келушілерге сыздықтаған су құюға арналған. 2. Әзербайжан: su oyunları 3. Қырғыз: суу оюндар 4. Өзбек: suv o'yinlari 5. Түрік: su oyunları 6. Ағылшын: water games 7. Испан: juegos de agua 8. Неміс: Wasserspiele 9. Француз: jeux d'eau 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: су ойындары Дефинициясы | +3 |
790. | водные лыжи | су шаңғысы | водные лыжису шаңғысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — танымал спорт және ойын-сауық түрі, шаңғының арнайы түрімен, катермен немесе ілгерілемелі қозғалысты қамтамасыз ететін басқа жүзгіш құралмен байланыстырылатын арқанмен судың бетінде қозғалу. Су шаңғысы жеке және жұпты болады. Жұпты түріне мыналар жатады: пішінді және секіремелі. 2. Әзербайжан: su kayağı 3. Қырғыз: суу лыжа 4. Өзбек: suv kayağı 5. Түрік: su kayağı 6. Ағылшын: water skiing 7. Испан: esquí acuático 8. Неміс: Wasserski fahren 9. Француз: ski nautique 10. Заңнамадағы қолданысы: водные лыжи-су шаңғылары 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: су шаңғысы Дефинициясы | +4 |
791. | водный велосипед | су велосипеді | водный велосипедсу велосипедіСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. vélocipède, лат. vēlōx - "тез" және реdе(m) - "аяқ") — бұлшық ет күшін қозғалысқа келтіретін, ең танымал серуендеу кемелерінің бірі. Шағындығымен әрі массасының аздығымен ерекшеленеді, бұл пайдалану және сақтау кезінде оны оңай тасымалдауға, жиектеуге және текшелеуге мүмкіндік береді. Басқарған оңай, сенімді әрі қауіпсіз. Оны жасөспірімдер де еде адамдар да оңай басқара алады. 2. Әзербайжан: su velosiped 3. Қырғыз: pedalo 4. Өзбек: suv velosipedlari 5. Түрік: su bisikleti 6. Ағылшын: water bicycle 7. Испан: bicicleta de agua 8. Неміс: Wasser Fahrrad 9. Француз: vélo d'eau 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: су велосипеді Дефинициясы | +4 |
792. | водный мотоцикл | су мотоциклі | водный мотоциклсу мотоцикліСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. motocycle — «қосу» moto (motor) және cycle - «цикл») — жеке қозғалтқышы бар, судың беткі қабаты арқылы сырғанап қозғалуға арналған, ұзындығы әдетте, үш метр, ал жүк көтергіштігі 300 килограмм болатын жылдамдықты, жеке су көлік құралы. 2. Әзербайжан: su velosiped 3. Қырғыз: jetski 4. Өзбек: suv velosipedlari 5. Түрік: su bisikleti 6. Ағылшын: Water bike 7. Испан: bicicleta de agua 8. Неміс: Wasser Fahrrad 9. Француз: vélo d'eau 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: су мотоциклі Дефинициясы | +4 |
793. | вожжи | божы | вожжибожыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Аттарды көсем жегу арқылы басқаруға арналған белбеу, арқан. 2. Әзербайжан: reins 3. Қырғыз: тизгиндөө 4. Өзбек: reins 5. Түрік: dizginler 6. Ағылшын: rein 7. Испан: las riendas 8. Неміс: die zügel 9. Француз: les rênes 10. Заңнамадағы қолданысы: вожжи- делбелер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: божы Дефинициясы | +4 |
794. | воздухоплавательный спорт | әуедеқалықтау спорты | воздухоплавательный спортәуедеқалықтау спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») — қашықтығы, биіктігі және ұзақтығы бойынша рекордты нәтижелер белгіленетін, әртүрлі аэростатта (әуе шары, стратостат, дирижабль және тағы басқа) ұшуды біріктіретін спорт түрі. 2. Әзербайжан: aeronavtika idmanı 3. Қырғыз: aeronautic спорт 4. Өзбек: aviatsiya sporti 5. Түрік: havacılık sporu 6. Ағылшын: aeronautic sport 7. Испан: deporte aeronáutico 8. Неміс: Luftsport 9. Француз: sport aéronautique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: әуедеқалықтау спорты Дефинициясы | +3 |
795. | воздушная подушка | әуе жастығы | воздушная подушкаәуе жастығыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — ортасына сығылған ауа берілетін, автокөлік камерасының аналогы. Камера жүктің астында орналасады, мұнда жоғары қысым қалыптасады, жастық пен жердің арасындағы кеңістікке ауа толғаннан кейін жүк жұқа ауа қабатымен сырғи бастайды. 1000 тоннаға дейінгі жүктерді қозғалтатын жүйелер бар. Платформалардың теориялық жүк көтергіштігі шектелмеген. Бұл технология жол талғамайтын көлік, теңіз және өзен көліктерін жасауда кеңінен пайдаланылады. Әуе жастықшасы негізгі көлік құралының ең басты кемшілігі – үнемсіздігі, оған ауа тым көп кетеді және қуаты күшті вентилятор қажет болады. Сол себепті ауа жастығы негізіндегі көлік аппараттары айтарлықтай қымбат тұрады және әдеттегі көлік құралдарымен салыстырғанда, көбірек отын жұмсайды. 2. Әзербайжан: hava yastığı 3. Қырғыз: алып баруучулар 4. Өзбек: havo yostig'i 5. Түрік: hava yastığı 6. Ағылшын: air bag 7. Испан: cojín de aire 8. Неміс: Luftkissen 9. Француз: coussin d'air 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: әуе жастығы Дефинициясы | +4 |
796. | волейбол | волейбол | волейболволейболСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Volleyball, volley — «түсірмей соғу» және ball — «доп») — спорт түрі, командалық спорттық ойын, оның барысында екі команда тормен бөлінген арнайы алаңда сайысады, допты қарсыластың аумағына түсетіндей (еденге түсетіндей) немесе қорғаушы команданың ойыншысы қате жіберетіндей бағыттайды. Бұл ретте шабуылды ұйымдастыру үшін бір команда допты ең көп дегенде үш рет қатарынан ұстауға рұқсат етіледі (блокты ұстағанын қоса алғанда). 2. Әзербайжан: voleybol 3. Қырғыз: жүктөө 4. Өзбек: voleybol 5. Түрік: voleybol 6. Ағылшын: volleyball 7. Испан: voleibol 8. Неміс: Volleyball 9. Француз: volley-ball 10. Заңнамадағы қолданысы: волейбол - волейбол 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: волейбол Дефинициясы | +4 |
797. | волейбол пляжный | жағажай волейболы | волейбол пляжныйжағажай волейболыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Volleyball, volley — «түсірмей соғу» және ball — «доп») — спорттың танымал түрі, биік тормен бөлінген құмды алаңдағы ойын, бұл ойында тордың екі жағында орналасқан екі команда тор арқылы допты негізінен, қолмен лақтырады, мақсат – допты қарсыластың алаңында жерге түсіру және өз алаңында доптың түсуіне жол бермеу. 2. Әзербайжан: çimərlik voleybolu 3. Қырғыз: хоккей 4. Өзбек: plyaj voleyboli 5. Түрік: plaj voleybolu 6. Ағылшын: beach volleyball 7. Испан: voley playa 8. Неміс: Beachvolleyball 9. Француз: volleyball de plage 10. Заңнамадағы қолданысы: Пляжный волейбол-Жағажай волейболы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жағажай волейболы Дефинициясы | +4 |
798. | волейболист | волейболшы | волейболистволейболшыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Volleyball, volley — «түсірмей соғу» және ball — «доп») — Волейбол ойнаушы. 2. Әзербайжан: voleybolçu 3. Қырғыз: хоккей оюнчусу 4. Өзбек: voleybolchi 5. Түрік: voleybol oyuncusu 6. Ағылшын: volleyball player 7. Испан: jugador de voleibol 8. Неміс: Volleyballspieler 9. Француз: joueur de volleyball 10. Заңнамадағы қолданысы: волейболист- Волейболшы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: волейболшы Дефинициясы | +4 |
799. | ворота | қақпа | воротақақпаСаласыСпорт Этимологиясы 1. – спорттық командалық ойындардағы қақпа дегеніміз – әдетте, тіктөртбұрышты пішіндегі, алаңның шетіне орнатылған, құрылым болып табылады. Қақпасы бар ойындарда командалар ойын снарядын доп, шайба) қарсыласының қақпасына салуға тырысады. Мұндай жағдай гол деп аталады және гол салған команданың ұпай жинауына мүмкіндік береді. 2. Әзербайжан: darvaza 3. Қырғыз: дарбаза 4. Өзбек: darvoza 5. Түрік: kapı 6. Ағылшын: goal 7. Испан: la puerta 8. Неміс: das Tor 9. Француз: la porte 10. Заңнамадағы қолданысы: ворота- қақпа 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қақпа Дефинициясы | +4 |
800. | выездка | сәндiк жүрiс | выездкасәндiк жүрiсСаласыСпорт Этимологиясы 1. — атқа салт мініп жүрудің жоғарғы мектебі және спорттың олимпиадалық түрі. 2. Әзербайжан: dəsmal 3. Қырғыз: Ат таптоо 4. Өзбек: shkafi 5. Түрік: terbiye 6. Ағылшын: dressage 7. Испан: doma 8. Неміс: Dressur 9. Француз: dressage 10. Заңнамадағы қолданысы: выездка- үйрету 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сәндiк жүрiс Дефинициясы | +4 |
801. | галоп | шоқырақтау | галопшоқырақтауСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( франкск. wala hlaupan - «жақсы жүгіру» ) — аттың (және кейбір басқа жануарлардың) тірексіз фазалы, үш қарқынмен үш тактілі желісі. Аттардың ең жылдам желісі 60 км/сағ және одан да жоғары болуы мүмкін. 2. Әзербайжан: çaxnaşma 3. Қырғыз: сааттын ичинде 4. Өзбек: gallop 5. Түрік: dörtnal 6. Ағылшын: gallop 7. Испан: galopar 8. Неміс: Galopp 9. Француз: galop 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шоқырақтау Дефинициясы | +2 |
802. | галс | желкенқайық бағыты | галсжелкенқайық бағытыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - 1. Кеменің желге қатысты қозғалысы. Желкенқайық бағытының сол (жел сол жақтағы бортқа соғады; ағылш. portside) және оң (жел оң жақтағы бортқа соғады; ағылш. starboard) түрлері болады. Бағыттар қиылысқан жағдайда қайықтардың соғылуына жол бермес үшін, желкенді қайықтардың жолын айыру үшін сол жақ желкенқайық бағытымен жүретін қайық оң бағытпен келе жатқан қайыққа жол беруі керек. 2. Желкенді кеменің бұраңдау кезінде бір бұрылыстан екінші бұрылысқа жүрген жол бөлігі. 2. Әзербайжан: tack 3. Қырғыз: бөркү чоң мык 4. Өзбек: taqish 5. Түрік: raptiye 6. Ағылшын: tack 7. Испан: tachuela 8. Неміс: kleben 9. Француз: virer de bord 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенқайық бағыты Дефинициясы | +4 |
803. | галс-оттяжка | қайық бағытын түзету | галс-оттяжкақайық бағытын түзетуСаласыСпорт Этимологиясы 1. (тар. Галс нидерл. Hals — «мойын») — қисық желкеннің алдыңғы желкен жиегінің төменгі бұрышын (желкенқайық бағытын) ұстап тұратын жабдық. 2. Әзербайжан: tack 3. Қырғыз: downhaul 4. Өзбек: taqish 5. Түрік: downhaul 6. Ағылшын: tack 7. Испан: tachuela 8. Неміс: kleben 9. Француз: virer de bord 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қайық бағытын түзету Дефинициясы | +4 |
804. | гамбит | гамбит | гамбитгамбитСаласыСпорт Этимологиясы 1. (итал. gambetto — «басқыш») — тараптардың біреуі жылдам даму, орталықты басып алу немесе ойынды қызықты ету үшін материалын (әдетте, сарбазды, кейде оңай фигураны) құрбан ететін дебюттердің жалпы атауы. Қабылданған гамбит (құрбандық қабылданған), бас тартылған гамбит (құрбандықтан бас тартылды) және қарсы гамбит (қарсылас құрбанды қабылдаудың орнына, өз кезегінде, материалды өзі құрбандық етеді) болады. 2. Әзербайжан: gambit 3. Қырғыз: орда 4. Өзбек: gambit 5. Түрік: gambit 6. Ағылшын: gambit 7. Испан: gambito 8. Неміс: Gambit 9. Француз: gambit 10. Заңнамадағы қолданысы: гамбит- гамбит 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гамбит Дефинициясы | +4 |
805. | гандбол | гандбол; қолдоп | гандболгандбол; қолдопСаласыСпорт Этимологиясы 1. (дат. håndbold, ағылш. Handball, hand — «қол» және ball — «доп») — доппен ойналатын командалық ойын, әр командада 7 ойыншыдан болады (әр командада 6 алаң ойыншысы және 1 қақпашы болады). Қолмен ойнайды. Ойынның мақсаты — қарсыластың қақпасына (3 м × 2 м) неғұрлым көбірек доп салу. 30 минуттық екі таймнан тұрады, ал үзілісі 15 минут (таймдар арасында). 2. Әзербайжан: Həndbol 3. Қырғыз: гандбол 4. Өзбек: qo'l to'pi 5. Түрік: hentbol 6. Ағылшын: handball 7. Испан: balonmano 8. Неміс: Handball 9. Француз: handball 10. Заңнамадағы қолданысы: Гандбол- Гандбол 11. Бекітілген: гандбол; қолдоп 12. Ұсыныстар: Дефинициясы | +2 |
806. | гандикап | гандикап | гандикапгандикапСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. handicap) — көп кезеңді спорттық жарыстарда – кейінгі кезеңдерде алдыңғы кезеңдердің көшбасшылығын көрсету тәсілі. Сондай-ақ әлсіз ойыншыларға белгілі бір артықшылық беру арқылы оларды жарыстың әлсіз қатысушыларымен теңестіру мүмкіндігінің тәсілі. 2. Әзербайжан: handikap 3. Қырғыз: Гандикап 4. Өзбек: handikap 5. Түрік: handikap 6. Ағылшын: handicap 7. Испан: desventaja 8. Неміс: Handicap 9. Француз: handicap 10. Заңнамадағы қолданысы: гандикап- гандикап 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гандикап Дефинициясы | +4 |
807. | гантель | батпантас | гантельбатпантасСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Hantel) — бұлшық етті дамытуға, буындарды бекітуге және организмнің жалпы жұмысқа қабілеттілігін дамытуға бағытталған, ауырлық түсіретін жеке жаттығуларды орындауға арналған спорттық снарядтар. 2. Әзербайжан: dumbbell 3. Қырғыз: гантел 4. Өзбек: dumbbell 5. Түрік: halter 6. Ағылшын: dumbbell 7. Испан: mancuerna 8. Неміс: Hantel 9. Француз: haltère 10. Заңнамадағы қолданысы: гантель- гантель 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: батпантас Дефинициясы | -3 |
808. | гардаман | қайыс қолғап | гардаманқайыс қолғапСаласыСпорт Этимологиясы 1. – бас бармаққа жақынырақ алақан бөлігінде орналасқан және кішкентай шұңқыры бар, домалақ металл пластинасы бар, саусақтары жоқ, былғары немесе желкенді қолғап. Қайыс қолғап желкен маңындағы жұмыстар кезінде оймақтың орнына қолданылады. 2. Әзербайжан: gardaman 3. Қырғыз: gardaman 4. Өзбек: Gardaman 5. Түрік: gardaman 6. Ағылшын: gardaman 7. Испан: Gardaman 8. Неміс: Gardaman 9. Француз: gardaman 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қайыс қолғап Дефинициясы | +2 |
809. | гармоническое развитие | үйлесімді даму | гармоническое развитиеүйлесімді дамуСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. ἀρμονία - «байланыстыру; бекіту, байланыс; мөлшерлестік; сай келушілік; ұйқастық; шамаластық, сымбаттылық») – тұтас адам туралы ізгілікті ілімдегі негізгі идеялардың бірі; адамның әртүрлі сапаларын қалыптастыру және дамытудағы, сана, ерік және сезімнің органикалық бірлігін қамтамасыз ететін үйлестірудегі өзара сәйкестік және келісушілік қажеттілігін көрсетеді. 2. Әзербайжан: harmonik inkişaf 3. Қырғыз: гармониялуу өнүктүрүү 4. Өзбек: harmonik rivojlanish 5. Түрік: harmonik gelişim 6. Ағылшын: harmonic development 7. Испан: desarrollo armónico 8. Неміс: harmonische Entwicklung 9. Француз: développement harmonique 10. Заңнамадағы қолданысы: гармоническое развитие-гармониялық даму 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: үйлесімді даму Дефинициясы | +4 |
810. | гафель | гафель | гафельгафельСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. Gaffel, сөзбе-сөз — «айыр») — мачтамен көтерілетін және ұшы оған тірелетін, көлбеу рангоут ағашы. Гафель оның жоғарғы жағына (желкен жиегіне) қисық төртбұрышты желкенді, яғни дауылды желкенді созу үшін, сондай-ақ үш бұрышты желкеннің шкот бұрыштарын бекіту үшін қолданылады. Кішкентай қайықтар мен желкені қисық шлюпкаларда гафель төменгі желкен мен тік желкенді бекіту үшін қолданылады. Сондай-ақ гафельмен сигнал, кейде жалау көтереді. 2. Әзербайжан: gaff 3. Қырғыз: багорная 4. Өзбек: gaff 5. Түрік: işkence 6. Ағылшын: gaff 7. Испан: gaff 8. Неміс: Gaffel 9. Француз: gaff 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гафель Дефинициясы | +4 |
811. | гафель-гардель | гафель-гардель | гафель-гардельгафель-гардельСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. Gaffel, сөзбе-сөз — «айыр» + голл. kardeel) — гафельдің жылжымалы такелажының жабдығы; гафель-гардельдің көмегімен гафельді ұшынан көтереді. 2. Әзербайжан: qəfil 3. Қырғыз: багорная-Gardel 4. Өзбек: grafli 5. Түрік: randa-Gardel 6. Ағылшын: gaffle 7. Испан: gafa 8. Неміс: Gaffel 9. Француз: gaffle 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гафель-гардель Дефинициясы | +4 |
812. | гейм | гейм | геймгеймСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. game — «ойын») — теннис және бадминтондағы матчтің бір бөлігі. 2. Әзербайжан: oyun 3. Қырғыз: оюн 4. Өзбек: o'yin 5. Түрік: oyun 6. Ағылшын: game 7. Испан: juego 8. Неміс: Spiel 9. Француз: jeu 10. Заңнамадағы қолданысы: Гейм-Гейм 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гейм Дефинициясы | +4 |
813. | геймбол | геймбол | геймболгеймболСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. game – «ойын» және ball – «доп») – геймдегі шешуші ұпайдың спорттық ұтыс ойыны. 2. Әзербайжан: oyunçular 3. Қырғыз: geymbol 4. Өзбек: o'yin o'ynash 5. Түрік: geymbol 6. Ағылшын: gameball 7. Испан: pelota de juego 8. Неміс: Spielball 9. Француз: gameball 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: геймбол Дефинициясы | +4 |
814. | гейнеры | гейнерлер | гейнерыгейнерлерСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. gain — «өсу, қоспа») — спорттық тағамдағы тағамдық қоспа. Құрамында негізінен, көмірсу (қарапайым немесе күрделі, өнімнің бағасы көбіне осыған байланысты болады) мен ақуыз (негізінен, сарысуы ақуызының концентраты, бірақ кейде ақуызының құрамы жағынан мультикомпонентті гейнерлер де кездеседі) бар. 2. Әзербайжан: qazananlar 3. Қырғыз: креатиндик 4. Өзбек: daromad keltiruvchilar 5. Түрік: kreatin 6. Ағылшын: gainers 7. Испан: ganadores 8. Неміс: Gewinner 9. Француз: gagnants 10. Заңнамадағы қолданысы: гейнеры - гейнерлер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гейнерлер Дефинициясы | +4 |
815. | гельмпорт | гельмпорт | гельмпортгельмпортСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Helm – «сап, зәкір ұршығы» және франц. porte – «есік») - рульді басы өтетін корманың асылмасындағы немесе кеменің жиегіндегі саңылау. 2. Әзербайжан: helmport 3. Қырғыз: gelmport 4. Өзбек: helmport 5. Түрік: gelmport 6. Ағылшын: helmport 7. Испан: helmport 8. Неміс: Helmport 9. Француз: helmport 10. Заңнамадағы қолданысы: гельмпорт- гельмпорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гельмпорт Дефинициясы | +4 |
816. | генотип | генотип | генотипгенотипСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Genotypus (Genotyp) - «генотип») - организмнің тұқымқуалаушылық негізі, оның барлық гендерінің, организмнің барлық тұқымқуалау факторларының жиынтығы. 2. Әзербайжан: genotip 3. Қырғыз: генотип 4. Өзбек: genotip 5. Түрік: genotip 6. Ағылшын: genotype 7. Испан: genotipo 8. Неміс: Genotyp 9. Француз: génotype 10. Заңнамадағы қолданысы: генотип- генотип 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: генотип Дефинициясы | +4 |
817. | гетры | сираққап | гетрысираққапСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. guêtre) — белгілі бір аяқкиімнің сыртынан киетін жылы шұлық түрі, сондай-ақ қысқа (тобықтағы) саптама қонышты, ілгегі салынатын саптама. 2. Әзербайжан: leggings 3. Қырғыз: удаасы 4. Өзбек: laganlar 5. Түрік: tozluklar 6. Ағылшын: gaiters 7. Испан: leggings 8. Неміс: Gamaschen 9. Француз: jambières 10. Заңнамадағы қолданысы: гетры- гетралар11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сираққап Дефинициясы | 0 |
818. | гидроаэробика | суаэробикасы | гидроаэробикасуаэробикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. hydor – «су» және англ. aerobics.) — бассейн немесе түбі құмды болып келетін табиғи су қоймалары сияқты су ортасында орындалатын ритмикалық гимнастиканың дәстүрлі емес түрлерінің бірі. Су ортасының жоғары тұтқыр кедергісінің және оның температурасының тері-қантамыр рефлекстері мен термореттеу тетіктеріне тигізетін әсерінің арқасында су аэробикасы гимнастикалық жаттығулардың жалпыфизиологиялық әсерінің спектрін кеңейтеді. 2. Әзербайжан: su aerobikası 3. Қырғыз: gidroaerobika 4. Өзбек: suv aerobikasi 5. Түрік: su aerobiği 6. Ағылшын: water aerobics 7. Испан: aeróbicos acuáticos 8. Неміс: Wasseraerobic 9. Француз: aquagym 10. Заңнамадағы қолданысы: гидроаэробика- судағы аэробика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: суаэробикасы Дефинициясы | +4 |
819. | гидрокостюм | сукостюмі | гидрокостюмсукостюміСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. hydor – «су» және франц. costume «костюм; киім-кешек»)— дайвинг, суасты аңшылығы, суға сүңгу жұмыстары, сёрфинг, виндсёрфинг, кайтсёрфинг, фридайвинг және басқа да су спортының түрлеріне арналған арнайы киім. 2. Әзербайжан: wetsuit 3. Қырғыз: секирүү костюм 4. Өзбек: wetsuit 5. Түрік: dalgıç elbisesi 6. Ағылшын: wetsuit 7. Испан: traje de neopreno 8. Неміс: Neoprenanzug 9. Француз: combinaison de plongée 10. Заңнамадағы қолданысы: гидрокостюм- гидрокостюм 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: сукостюмі Дефинициясы | +2 |
820. | гик | желкенілгіш | гикжелкенілгішСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. giek букв. — «таяқша») — бір ұшы (шеті) желкен қайығы мачтасының төменгі жағымен ылжымалы түрде бекітілген көлденең рангоут ағашы. Қисық желкеннің төменгі желкен жиегі (тік желкен, төменгі желкен немесе артқы діңгек) шкоттың (мысалы, тік желкен-шкоттың) көмегімен желкенілгіш бойымен созылады. Сондай-ақ бұл жабдық шкот бұрышын тарту деп те аталады. Тиісінше, желкенілгіштің тік желкен-желкенілгіші, төменгі желкен-желкенілгіші және т.б. сияқты қосымша атаулары бар. 2. Әзербайжан: geek 3. Қырғыз: штанганы 4. Өзбек: geek 5. Түрік: patlama 6. Ағылшын: geek 7. Испан: geek 8. Неміс: Geek 9. Француз: geek 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкенілгіш Дефинициясы | +2 |
821. | гимнаст | гимнастшы | гимнастгимнастшыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – гимнастикамен шұғылданатын спортшы, гимнастикалық жаттығуларды шебер орындайтын адам. 2. Әзербайжан: gimnast 3. Қырғыз: гимнаст аял 4. Өзбек: gimnastikachi 5. Түрік: jimnastikçi 6. Ағылшын: gymnast 7. Испан: gimnasta 8. Неміс: Turnerin 9. Француз: gymnaste 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастшы Дефинициясы | +4 |
822. | гимнастика | гимнастика | гимнастикагимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. γυμναστική [gymnastike], γυμνάζω [gymnazo] — «жаттығамын, машықтанамын»; тағы бір нұсқа бойынша, еж. грек. γυμνός [gymnos] — «жалаңаш, бүркеусіз») — спорт және денешынықтырудың ең танымал түрлерінің бірі. 2. Әзербайжан: gimnastika 3. Қырғыз: гимнастика 4. Өзбек: gimnastika 5. Түрік: jimnastik 6. Ағылшын: gymnastics 7. Испан: gimnasia 8. Неміс: Gymnastik 9. Француз: gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Гимнастика- Гимнастика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастика Дефинициясы | +4 |
823. | гимнастика атлетическая | атлетті гимнастика | гимнастика атлетическаяатлетті гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз» + еж.-грек. ἀθλητής - «жарысқа қатысушы, балуан») – бұл адамның бұлшық ет топтарын үйлесімді дамытуға бағытталған, қарнақ, батпантас, кір және әртүрлі блок құрылғыларымен жасалатын дене шынықтыру жүйесі. 2. Әзербайжан: atletik gimnastika 3. Қырғыз: атлетикалык гимнастика 4. Өзбек: atletika gimnastikasi 5. Түрік: atletik jimnastik 6. Ағылшын: athletic gymnastics 7. Испан: gimnasia atlética 8. Неміс: sportliche Gymnastik 9. Француз: gymnastique sportive 10. Заңнамадағы қолданысы: Атлетическая гимнастика-Атлеттік гимнастика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: атлетті гимнастика Дефинициясы | +4 |
824. | гимнастика вводная | кiрiспе гимнастика | гимнастика вводнаякiрiспе гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») - жұмысқа (оқуға) жылдам әрі тиімді еніп кету үшін жұмыс (оқу) басталар алдында арнайы таңдалған дене шынықтыру жаттығуларын ұйымдасқан түрде орындау. 2. Әзербайжан: giriş gimnastikası 3. Қырғыз: киришүү гимнастика 4. Өзбек: kirish gimnastikasi 5. Түрік: giriş jimnastiği 6. Ағылшын: introductory gymnastics 7. Испан: gimnasia introductoria 8. Неміс: Einführungsgymnastik 9. Француз: gymnastique d'initiation 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кiрiспе гимнастика Дефинициясы | +4 |
825. | гимнастика корректирующая | түзеу гимнастикасы | гимнастика корректирующаятүзеу гимнастикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз» + лат. correctio - «түзету, жөндеу») - түзеу гимнастикасы тірек-қимыл аппаратының деформациялануын және мүсіннің бұзылуын түзетуге немесе әрі қарай асқынуының алдын алуға бағытталған. 2. Әзербайжан: tənzimləyici gimnastika 3. Қырғыз: түзөтүүчү гимнастика 4. Өзбек: tuzatuvchi gimnastika 5. Түрік: düzeltici jimnastik 6. Ағылшын: corrective gymnastics 7. Испан: gimnasia correctiva 8. Неміс: Korrekturgymnastik 9. Француз: gymnastique corrective 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: түзеу гимнастикасы Дефинициясы | +4 |
826. | гимнастика лечебная | емдiк гимнастика | гимнастика лечебнаяемдiк гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. . (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») - физиотерапевтің бақылауымен жеке немесе топта жүргізілетін қозғалыс емі. Емдік гимнастиканың басты мақсаты – пациенттің функционалды кедергілері мен ауыруын төмендету және жою, оны қалыпты ортасына әкелу болып табылады.2. Әзербайжан: terapevtik gimnastika 3. Қырғыз: дарылоо гимнастика 4. Өзбек: terapevtik gimnastika 5. Түрік: terapötik jimnastik 6. Ағылшын: therapeutic gymnastics 7. Испан: gimnasia terapeutica 8. Неміс: therapeutische Gymnastik 9. Француз: gymnastique thérapeutique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: емдiк гимнастика Дефинициясы | +4 |
827. | гимнастика основная | негiзгi гимнастика | гимнастика основнаянегiзгi гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») - жаттығып жүрген адамдардың дене-бітімін жалпы жан-жақты дамыту және сауықтыру, денсаулығын жақсарту, адамның барлық органдары мен жүйесін, сондай-ақ оның дене-бітімінің сапаларын (күш, жылдамдық, икемділік, ептілік және төзімділік) үйлесімді дамыту мақсатында қолданылатын дене жаттығулары мен гигиеналық құралдарының жүйесі.2. Әзербайжан: əsas gimnastika 3. Қырғыз: гимнастика негизги 4. Өзбек: asosiy gimnastika 5. Түрік: temel jimnastik 6. Ағылшын: basic gymnastics 7. Испан: gimnasia basica 8. Неміс: Grundgymnastik 9. Француз: gymnastique de base 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: негiзгi гимнастика Дефинициясы | +3 |
828. | гимнастика спортивная | спорттық гимнастика | гимнастика спортивнаяспорттық гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз» + ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») – спорттың олимпиадалық түрі, оған еркін жаттығулар, гимнастикалық жабдықтармен жасалатын жаттығулар, сондай-ақ қолды тіреп секірулер қамтылған. Әйелдердің көп сатылы жарыс бағдарламасына мыналар қамтылған: еркін жаттығулар, биіктігі әртүрлі қоссырық, ағаштарда жасалатын жаттығулар және қолды тіреп секіру. Еркектердің көп сатылы жарыс бағдарламасына мыналар қамтылған: еркін жаттығулар, қолды тіреп секіру, сондай-ақ мынадай жабдықтармен жасалатын жаттығулар: дөңгелек, керме және параллель қоссырық. 2. Әзербайжан: gimnastika idmanı 3. Қырғыз: гимнастика 4. Өзбек: gimnastika sporti 5. Түрік: jimnastik sporları 6. Ағылшын: gymnastics sports 7. Испан: gimnasia deportiva 8. Неміс: Gymnastiksport 9. Француз: sports de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: гимнастика спортивная-Спорттық гимнастика 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорттық гимнастика Дефинициясы | +7 |
829. | гимнастика утренняя | таңертеңгiлiк гимнастика | гимнастика утренняятаңертеңгiлiк гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – ұйқыдан оянғаннан кейін бірден жасалатын дене шынықтыру жаттығуларының кешені. Таңертеңгілік гимнастиканың мақсаты – организмді «сергітіп алу», бұлшық еттерді іске қосу, сергектік сезімін, күш беру, өмірлік тонусты арттыру. 2. Әзербайжан: səhər gimnastikası 3. Қырғыз: эртең менен гимнастика 4. Өзбек: ertalab gimnastika 5. Түрік: sabah jimnastiği 6. Ағылшын: morning gymnastics 7. Испан: gimnasia matutina 8. Неміс: Morgengymnastik 9. Француз: gymnastique du matin 10. Заңнамадағы қолданысы: Утренняя гимнастика-Таңертеңгі жаттығу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Таңертеңгі жаттығу Дефинициясы | +3 |
830. | гимнастика художественная | көркем гимнастика | гимнастика художественнаякөркем гимнастикаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – заттарды пайдаланбай, сондай-ақ заттарды (секіртпе, шеңбер, доп, ұршық, таспа) пайдалана отырып, музыканың сүйемелдеуімен әртүрлі гимнастикалық және би жаттығуларын орындаудан тұратын спорт түрі. 2. Әзербайжан: ritmik gimnastika 3. Қырғыз: көркөм гимнастика 4. Өзбек: badiiy gimnastika 5. Түрік: ritmik jimnastik 6. Ағылшын: rhythmic gymnastics 7. Испан: gimnasia rítmica 8. Неміс: rhythmische Gymnastik 9. Француз: gymnastique rythmique 10. Заңнамадағы қолданысы: Художественная гимнастика-Көркем 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: көркем гимнастика Дефинициясы | +6 |
831. | гимнастика шведская | швед гимнастикасы | гимнастика шведскаяшвед гимнастикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – гимнастикалық жаттығулар жүйесі. Оны ойлап тапқан атақты швед ақыны, драматургы әрі қоғамдық қайраткері П. Линг (1776 - 1839). 2. Әзербайжан: İsveç gimnastika 3. Қырғыз: тагал гимнастика 4. Өзбек: Shved gimnastikasi 5. Түрік: İsveç jimnastiği 6. Ағылшын: Swedish gymnastics 7. Испан: Gimnasia sueca 8. Неміс: Schwedische Gymnastik 9. Француз: Gymnastique suédoise 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: швед гимнастикасы Дефинициясы | +9 |
832. | гимнастика школьная | мектеп гимнастикасы | гимнастика школьнаямектеп гимнастикасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз» + лат. schola, еж.-грек. σχολή - «бос уақыт; кідіріс, бос уақытта оқу, оқы, лекция, мектеп») – Міндеті оқушыларды мектептің зиянды әсерінен қорғау болып табылатын қоғамдық гигиена бөлімі, ол мектеп бөлмелерін қалай жайластыру керек, мектептің керек-жарақтарын (сыныптағы отырғыштарды, тақтаны және т.б.) қалай бекіту керек, сабақты қалай белгілеу керек және т.б. сияқты мәселелерді үйретеді. Кең мағынада алғанда, мектеп гигиенасы балалардың мектептегі тән және жанның үйлесімді дамуына қамқор болады. 2. Әзербайжан: məktəb gimnastikası 3. Қырғыз: гимнастика мектеп 4. Өзбек: maktab gimnastikasi 5. Түрік: okul jimnastiği 6. Ағылшын: school gymnastics 7. Испан: gimnasia escolar 8. Неміс: Gymnastik in der Schule 9. Француз: gymnastique scolaire 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: мектеп гимнастикасы Дефинициясы | +7 |
833. | гимнастическая палка | гимнастикалық таяқ | гимнастическая палкагимнастикалық таяқСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – бұл спорттық гимнастикамен шұғылдануға және жарақаттанғаннан кейін оңалту бойынша жаттығуларды орындауға арналған спорттық жабдық. Гимнастикалық аяқтың ең басты артықшылығы – жүктеме дененің екі жағына бірдей түседі. 2. Әзербайжан: gimnastik çubuq 3. Қырғыз: гимнастикалык таяк 4. Өзбек: gimnastika tayoqchasi 5. Түрік: jimnastik çubuğu 6. Ағылшын: gymnastic stick 7. Испан: palo de gimnasia 8. Неміс: Gymnastikstock 9. Француз: bâton de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Гимнастическая палка- Гимнастикалық таяқ 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық таяқ Дефинициясы | +3 |
834. | гимнастическая скамейка | гимнастикалық орындық | гимнастическая скамейкагимнастикалық орындықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз» + лат. scamnum - «скамья») – бұл әртүрлі жаттығуларды орындауға керемет негіз болатын спорттық жабдық, оңалту бағдарламаларында, мектептің спорт залдары мен фитнес-клубтарда қолданылады. 2. Әзербайжан: gimnastika tezgahı 3. Қырғыз: гимнастикалык слесардык 4. Өзбек: gimnastika dastgohi 5. Түрік: jimnastik tezgahı 6. Ағылшын: gymnastic bench 7. Испан: banco de gimnasia 8. Неміс: Gymnastikbank 9. Француз: banc de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Скамейка гимнастическая-Гимнастикалық орындық 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық орындық Дефинициясы | +7 |
835. | гимнастические брусья | гимнастикалық қоссырық | гимнастические брусьягимнастикалық қоссырықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – Гимнастикалық қоссырық дегеніміз – бір-біріне параллель орналасқан екі сырықтан тұратын құрылым түрінде болып келеді. Сырықтың ұзындығы 3,5 м., қима формасы домалақ, сопақ немесе кәсіпқойларға арналған жұмыртқа тәрізді болуы мүмкін. Оларды өндіру үшін металл, шаған, бүк, қайың сияқты қатты жынысты ағаш немесе шыныпластик қолданылуы мүмкін. Сырыққа жақсы сипаттама беру үшін оның ішіне болаттан жасалған темір шыбық салады. Сырықтарды бір-бірінен әртүрлі арақашықтыққа орнатуға болады. Бұл олардың құбырдың бағандарында орналасқан ұршықпен топсалы байланысуының арқасында жүзеге асады. Жабдықтың құрылымы телескопиялық болғандықтан да, сырықтың биіктігі өзгереді. Қаңқаның құрылымын жақсарту үшін қаңқаны шойыннан дайындайды. 2. Әзербайжан: gimnastika barları 3. Қырғыз: гимнастикалык барлар 4. Өзбек: gimnastika majmuasi 5. Түрік: jimnastik çubukları 6. Ағылшын: gymnastic bars 7. Испан: barras de gimnasia 8. Неміс: Gymnastikstäbe 9. Француз: barres de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Брусья гимнастические-Гимнастикалық қоссырық 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық қоссырық Дефинициясы | +2 |
836. | гимнастические снаряды | гимнастика снарядтары | гимнастические снарядыгимнастика снарядтарыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – Гимнастикалық қоссырықтың екі түрі болады: биіктігі әртүрлі қоссырықтар (немесе әйелдерге арналған) және параллель (немесе ерлерге арналған). ... Бөрене — әйелдерге арналған гимнастикалық жадық, спорттық гимнастикадан болатын жарыстарда тепе-теңдікті жаттықтыру үшін қолданылады. 2. Әзербайжан: gimnastik aparat 3. Қырғыз: көнүгүү жабдуулар 4. Өзбек: gimnastik apparatlari 5. Түрік: jimnastik aleti 6. Ағылшын: gymnastic apparatus 7. Испан: aparato de gimnasia 8. Неміс: Turngeräte 9. Француз: appareil de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: гимнастические снаряды-гимнастикалық снарядтар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық снарядтар Дефинициясы | +3 |
837. | гимнастический бег | гимнастикалық жүгіріс | гимнастический беггимнастикалық жүгірісСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – белгілі тәсілдердің бірі. Бұл әдіс жаттығудың тиімділігін, күрделілік деңгейін арттырады. Қозғалыс кезінде спортшы жерге табанымен түседі, содан кейін аяғының ұшымен итеріледі. Аяқтың ұшымен әдеттегі жүгіру сияқты гимнастикалық тәсілдің де өзіндік артықшылықтары бар. Десе де оның өзіндік ерекшеліктері бар, енді ғана бастап келе жатқан және тәжірибелі спортшы оны ескергені жөн. 2. Әзербайжан: gimnastika qaçışı 3. Қырғыз: зал иштеп жатат 4. Өзбек: gimnastika mashqlari 5. Түрік: jimnastik koşusu 6. Ағылшын: gymnastics run 7. Испан: correr gimnasia 8. Неміс: Turnen laufen 9. Француз: course de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық жүгіріс Дефинициясы | +2 |
838. | гимнастический городок | гимнастикалық қалашық | гимнастический городокгимнастикалық қалашықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – бұл ашық спорттық құрылыс, оған келесідей аспалы гимнастикалық жабдықтар қамтылған: сақиналар, арқан (жылжымалы және жылжымайтын), жұқа дөңгелек басқыштары бар еңісті баспалдақ, гимнастикалық кере және бөрене. 2. Әзербайжан: gimnastika şəhəri 3. Қырғыз: гимнастикалык шаар 4. Өзбек: gimnastika shaharchasi 5. Түрік: jimnastik şehri 6. Ағылшын: gymnastic town 7. Испан: ciudad gimnástica 8. Неміс: Gymnastikstadt 9. Француз: ville de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Гимнастический городок-Гимнастикалық қалашық 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық қалашық Дефинициясы | +5 |
839. | гимнастический зал | гимнастика залы | гимнастический залгимнастика залыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – Дене жаттығуларына арналған спорттық жабдықтары бар зал немесе қоғамдық бөлме, жаттықтырушының бақылауы міндетті емес. 2. Әзербайжан: idman zalı 3. Қырғыз: зал 4. Өзбек: sport zali 5. Түрік: spor salonu 6. Ағылшын: Gym 7. Испан: gimnasio 8. Неміс: Turnhalle 9. Француз: gymnase 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастика залы Дефинициясы | +5 |
840. | гимнастический ковер | гимнастикалық кілем | гимнастический ковергимнастикалық кілемСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – «Гимнастикалық кілемше» спорттық гимнастикадан, акробатикадан, еркін жаттығулар мен басқа да спорт түрлерінен сайыстар өткізу үшін және жаттығу жүргізу үшін қолданылады. Серпімді элементтердегі арнайы тұғырмен (төмен подиуммен), сондай-ақ онысыз да пайдаланылуы мүмкін. 2. Әзербайжан: gimnastika xalça 3. Қырғыз: гимнастикалык килем 4. Өзбек: gimnastika gilami 5. Түрік: jimnastik halı 6. Ағылшын: gymnastic carpet 7. Испан: alfombra de gimnasia 8. Неміс: Turnteppich 9. Француз: tapis de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Ковер гимнастический - Гимнастикалық кілем 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық кілем Дефинициясы | +5 |
841. | гимнастический мост | гимнастикалық көпір | гимнастический мостгимнастикалық көпірСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – Көпір – кеудесі жоғары қараған, беткі қабатқа аяғымен және алақанымен тіреліп тұрған дененің сызылып, иілген қалпы. 2. Әзербайжан: gimnastika körpüsü 3. Қырғыз: гимнастикалык көпүрө 4. Өзбек: gimnastika ko'prigi 5. Түрік: jimnastik köprüsü 6. Ағылшын: gymnastic bridge 7. Испан: puente gimnástico 8. Неміс: Gymnastikbrücke 9. Француз: pont de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Мостик гимнастический-Гимнастикалық көпір 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық көпір Дефинициясы | +5 |
842. | гимнастический мостик | гимнастикалық көпірше | гимнастический мостикгимнастикалық көпіршеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – гимнастикада секіру кезінде қолданылатын еңіс ағаш платформасы түріндегі құрылғы. Гимнастикалық трамплиндерден өзгешелігі – гимнастикалық көпіршеде материалдың серпімді қасиеттері толық пайдаланылмайды. 2. Әзербайжан: gimnastika körpüsü 3. Қырғыз: гимнастикалык көпүрө 4. Өзбек: gimnastika ko'prigi 5. Түрік: jimnastik köprüsü 6. Ағылшын: gymnastic bridge 7. Испан: puente gimnástico 8. Неміс: Gymnastikbrücke 9. Француз: pont de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық көпірше Дефинициясы | +5 |
843. | гимнастический трамплин | гимнастикалық тұғыр | гимнастический трамплингимнастикалық тұғырСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз» + фр. tremplin – «секіруге арналған серпімді тақтайша») – Трамплин (көпір, көмірше) гимнасттың қозғалмаған, тұрақты платформадан секіргендегіден де әрірек секіруіне көмектесу үшін спорттық гимнастикада қолданылады. 2. Әзербайжан: gimnastika körpüsü 3. Қырғыз: гимнастикалык көпүрө 4. Өзбек: gimnastika ko'prigi 5. Түрік: jimnastik köprüsü 6. Ағылшын: gymnastic bridge 7. Испан: puente gimnástico 8. Неміс: Gymnastikbrücke 9. Француз: pont de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық тұғыр Дефинициясы | +6 |
844. | гимнастическое бревно; бум | гимнастикалық бөрене | гимнастическое бревно; бумгимнастикалық бөренеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – Тепе-теңдің жаттығуы кезінде қолданылатын әйелдердің спорттық гимнастикасындағы жабдық. Биіктігі 120 м бағандарға бекітілген көлденең орналасқан бөрене (ұзындығы 5 м, биіктігі 16 см, ені 10 см) түрінде болып келеді. 2. Әзербайжан: gimnastik jurnal; bumu 3. Қырғыз: жайнай баланс; штанганы 4. Өзбек: gimnastik log; boom 5. Түрік: jimnastik kütüğü; patlama 6. Ағылшын: balance beam; boom 7. Испан: tronco de gimnasia; auge 8. Неміс: Gymnastikblock; Boom 9. Француз: bille de gymnastique; boum 10. Заңнамадағы қолданысы: Бревно гимнастическое -гимнастикалық бөрене 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық бөрене Дефинициясы | +5 |
845. | гимнастическое выступление | гимнастикалық көрсетілім | гимнастическое выступлениегимнастикалық көрсетілімСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – Дене шынықтыруды және спортты насихаттау мақсатында әртүрлі жаттығуларды көрсету. Дене шынықтыру ұжымдарының (кәсіпорындарда, оқу орындарында, әскерде және т.б.) арасында өткізілетін гимнастикалық көрсетілім кеңінен танымал. 2. Әзербайжан: gimnastika performansı 3. Қырғыз: гимнастикалык аткаруу 4. Өзбек: gimnastika ko'rsatkichi 5. Түрік: jimnastik performansı 6. Ағылшын: gymnastic performance 7. Испан: rendimiento gimnástico 8. Неміс: Gymnastik 9. Француз: performance de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастикалық көрсетілім Дефинициясы | +3 |
846. | гипергликемия | гипергликемия | гипергликемиягипергликемияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπερ — «үстінде, жоғарғы жағында» және γλυκύς —« тәтті» және αἷμα — «қан») — нормасы 3,3—5,5 ммоль/л салыстырғанда қан сарысуында глюкоза құрамының көтерілуін білдіретін клиникалық белгі. 2. Әзербайжан: hiperglisemi 3. Қырғыз: hyperglycemia 4. Өзбек: hiperglisemi 5. Түрік: hiperglisemi 6. Ағылшын: hyperglycemia 7. Испан: hiperglucemia 8. Неміс: Hyperglykämie 9. Француз: hyperglycémie 10. Заңнамадағы қолданысы: гипергликемия– гипергликемия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипергликемия Дефинициясы | +6 |
847. | гипермодернизм | гипермодернизм | гипермодернизмгипермодернизмСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπερ- «үстінде, жоғарғы жағында» және лат. modernus — «жаңа заманауи») — 1910-20 жж. шахмат ойының даму бағыттары. Гипермодернизмнің негізін қалаушылар: Арон Нимцович, Рихард Рети, Дьюла Брейер. 2. Әзербайжан: hipermodernizm 3. Қырғыз: hypermodernism 4. Өзбек: gipermodernizm 5. Түрік: hypermodernism 6. Ағылшын: hypermodernism 7. Испан: hipermodernismo 8. Неміс: Hypermodernismus 9. Француз: hypermodernisme 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипермодернизм Дефинициясы | +6 |
848. | гипертония | гипертония | гипертониягипертонияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπερ- «арқылы, тым» эәне τόνος «керу, созу, тарту; тон») – қан қысымының жоғары екенін көрсететін ауру. 2. Әзербайжан: hipertansiyon 3. Қырғыз: гипертония 4. Өзбек: Gipertenziya 5. Түрік: hipertansiyon 6. Ағылшын: hypertension 7. Испан: hipertensión 8. Неміс: Bluthochdruck 9. Француз: l'hypertension 10. Заңнамадағы қолданысы: гипертония- гипертония 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипертония Дефинициясы | +6 |
849. | гипертрофия | гипертрофия | гипертрофиягипертрофияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπερ- «арқылы, тым» және τροφή - «тамақ, ас») — әртүрлі факторлардың әсерінен органның, жасушаның көлемі мен массасының ұлғаюы. Гипертрофия жалған және шынайы болуы мүмкін. Жалған гипертрофия кезінде органның ұлғаюы май тінінің шамадан тыс дамуымен түсіндіріледі. Шынайы гипертрофияның негізі – органның ерекше қызмет ететін элементтерінің көлемінің ұлғаюы. 2. Әзербайжан: hipertrofiya 3. Қырғыз: Hypertrophy 4. Өзбек: gipertrofiyasi 5. Түрік: hipertrofi 6. Ағылшын: hypertrophy 7. Испан: hipertrofia 8. Неміс: Hypertrophie 9. Француз: hypertrophie 10. Заңнамадағы қолданысы: гипертрофия- гипертрофия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипертрофия Дефинициясы | +7 |
850. | гипнотерапия | гипнотерапия | гипнотерапиягипнотерапияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж-грек ὕπνος - «түс» және еж.-грек. θεραπεία - «қызмет ету, қадірлеу; емдеу») - кейбір жүйке бұзылысын және т.б. гипноздық сенімнің көмегімен емдеу. 2. Әзербайжан: hipnoterapiya 3. Қырғыз: гипнотерапия 4. Өзбек: hipnoterapiya 5. Түрік: hipnoterapi 6. Ағылшын: hypnotherapy 7. Испан: hipnoterapia 8. Неміс: Hypnotherapie 9. Француз: l'hypnothérapie 10. Заңнамадағы қолданысы: Гипнотерапия- Гипнотерапия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипнотерапия Дефинициясы | +6 |
851. | гиподинамия | гиподинамия | гиподинамиягиподинамияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (қозғалыстың аздығы, грек. ὑπό — «астында» және δύνᾰμις — «күш») — қозғалыс белсенділігінің аз болуы кезінде организм қызметінің бұзылуы (тірек-қимыл аппараты, қан айналымы, тыныс алу, асқорыту), бұлшық еттің жиырылу күшінің төмендеуі. Урбандалу, еңбекті автоматтандыру және механикаландыруға, коммуникация құралдары қолданысының ұлғаюына байланысты гиподинамияның таралуы жоғарылап келеді. 2. Әзербайжан: hipodinamiya 3. Қырғыз: көнүгүү жоктугу 4. Өзбек: gipodinamiya 5. Түрік: egzersiz eksikliği 6. Ағылшын: hypodynamia 7. Испан: hipodinamia 8. Неміс: Hypodynamie 9. Француз: hypodynamie 10. Заңнамадағы қолданысы: Гиподинамия-Гиподинамия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гиподинамия Дефинициясы | +6 |
852. | гипокинезия | гипокинезия | гипокинезиягипокинезияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. ὑπό — «төменнен, астында»; κίνησις — «қозғалыс») — организмнің қозғалыс ырғағы мен көлемі шектеулі қозғалыс белсенділігінің тапшылық жағдайы. 2. Әзербайжан: hipokinesiya 3. Қырғыз: hypokinesia 4. Өзбек: hipokinezi 5. Түрік: hipokinezi 6. Ағылшын: hypokinesia 7. Испан: hipocinesia 8. Неміс: Hypokinesie 9. Француз: hypokinésie 10. Заңнамадағы қолданысы: гипокинезия- гипокинезия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипокинезия Дефинициясы | +6 |
853. | гипоксемия | гипоксемия | гипоксемиягипоксемияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπο- — «сапасының әлсіреу мағынасын білдіретін сөзалды қосымшасы», жаңа лат. oxygenium — «оттегі» және еж. грек. αἷμα —« қан») — әртүрлі себеп салдарынан, оның ішінде қан айналымының бұзылуы, тіндердің оттегіге деген жоғары қажеттілігі (бұлшық етке түсетін шамадан тыс жүктеме және т.б.), өкпе ауыруы кезінде онда газ алмасудың төмендеуі, қанның құрамындағы гемоглобиннің азаюы (мысалы, анемия кезінде), дем алатын ауадағы оттегінің парциалды қысымын төмендету (биіктіктен қорқатын ауру) және т.б. салдарынан қандағы оттегі құрамының азаюы түрінде болып келеді. Гипоксемия кезінде артериалды қан (РаО2) оттегісінің парциалды қысымы 60 мм сын. бағ., сатурация 90 %-дан кем болмайды. Гипоксемия гипоксияның бір себебі болып табылады. 2. Әзербайжан: hipoksemi 3. Қырғыз: supervenosity 4. Өзбек: hipoksemi 5. Түрік: supervenosity 6. Ағылшын: hypoxemia 7. Испан: hipoxemia 8. Неміс: Hypoxämie 9. Француз: hypoxémie 10. Заңнамадағы қолданысы: гипоксемия-гипоксемия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипоксемия Дефинициясы | +3 |
854. | гипоксия | гипоксия | гипоксиягипоксияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπό — «төменде, астында» және грек. οξογόνο — «оттегі; оттектің жетіспеуі») — организмде немесе жеке органдар ен тіндерде оттегі құрамының төмендеуі. Гипоксия организм дем алатын ауада, қанда (гипоксемия) немесе тінде (тін тынысының бұзылуы кезінде) оттегі тапшы болған кезде пайда болады. 2. Әзербайжан: hipoksi 3. Қырғыз: гипоксиянын 4. Өзбек: hipoksi 5. Түрік: oksijen yetmezliği 6. Ағылшын: hypoxia 7. Испан: hipoxia 8. Неміс: Hypoxie 9. Француз: hypoxie 10. Заңнамадағы қолданысы: гипоксия- гипоксия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипоксия Дефинициясы | +6 |
855. | гипотония | гипотония | гипотониягипотонияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж. грек. ὑπό — «төменде, астында» және τόνος «керу; тон») - қан қысымы төмен екендігін білдіретін ауру. 2. Әзербайжан: hipotansiyon 3. Қырғыз: hypotension 4. Өзбек: gipotenziya 5. Түрік: hipotansiyon 6. Ағылшын: hypotension 7. Испан: hipotension 8. Неміс: Hypotonie 9. Француз: hypotension 10. Заңнамадағы қолданысы: гипотония- гипотония 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гипотония Дефинициясы | +3 |
856. | гичка; глиссер | жүрдек қайық | гичка; глиссержүрдек қайықСаласыСпорт Этимологиясы 1. Борты төмен, енсіз, жылдам жүретін ескекті шлюпка. 2. Әзербайжан: geek sürətli qayıq 3. Қырғыз: созулаары; Гидроучак 4. Өзбек: geek hidrofil 5. Түрік: iş; deniz uçağı 6. Ағылшын: gig; hydroplane 7. Испан: geek hidroala 8. Неміс: Geek Schnellboot 9. Француз: geek hydroptère 10. Заңнамадағы қолданысы: глиссер- глиссер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жүрдек қайық Дефинициясы | +4 |
857. | гладкие скачки | жайшабыс | гладкие скачкижайшабысСаласыСпорт Этимологиясы 1. — асыл тұқымды салт аттардың қозғалыс жылдамдығын (жүрдектігін) сынау түрінің бірі, ипподромның арнайы шөпті немесе құмды жолдарында тиісті жаттықтырудан кейін өткізіледі. 2. Әзербайжан: hamar at yarışları 3. Қырғыз: жалпак жарыш 4. Өзбек: silliq ot poygasi 5. Түрік: pürüzsüz at yarışı 6. Ағылшын: flat race 7. Испан: carreras de caballos sin problemas 8. Неміс: glattes Pferderennen 9. Француз: courses de chevaux en douceur 10. Заңнамадағы қолданысы: гладкие скачки-жорға жарыс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жорға жарыс Дефинициясы | +4 |
858. | гладкий бег | біркелкі жүгіріс | гладкий бегбіркелкі жүгірісСаласыСпорт Этимологиясы 1. — бұл арақашықтық және оның түрлері. Жеңіл атлетикадағы олимпиада арақашықтықтарының бәрі дерлік біркелкі жүгірісті меңзейді, біркелкі жүгіріс дегеніміз – бірқалыпты беткі қабатпен қысқа, орташа немесе ұзақ арақашықтыққа жүгіру. 2. Әзербайжан: hamar işləmə 3. Қырғыз: жылмакай иштеп жатат 4. Өзбек: to'g'ri ishlaydigan 5. Түрік: pürüzsüz koşu 6. Ағылшын: smooth running 7. Испан: buen funcionamiento 8. Неміс: laufruhig 9. Француз: bon fonctionnement 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: біркелкі жүгіріс Дефинициясы | +2 |
859. | глазомер | көзмөлшер | глазомеркөзмөлшерСаласыСпорт Этимологиясы 1. — қандай да бір құралдардың немесе құрылғылардың көмегінсіз (жеке көзінен басқа), арақашықтықты анықтау қабілеті. 2. Әзербайжан: göz 3. Қырғыз: так көз 4. Өзбек: ko'z 5. Түрік: doğru göz 6. Ағылшын: eye 7. Испан: ojo 8. Неміс: Auge 9. Француз: oeil 10. Заңнамадағы қолданысы: глазомер- көз мөлшері 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: көзмөлшер Дефинициясы | +5 |
860. | гликоген | гликоген | гликогенгликогенСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. γλυκύς — «тәтті» және γένος — «туылу») — α-1→4 (в местах разветвления — α-1→6) қосылыстарымен байланыстырылған, глюкозаның қалдығынан түзілген құрамның (C6H10O6)n полисахариді. Жануарлардың жасушасында көмірсудың негізгі қорын атқарады және глюкозаны сақтаудың негізгі формасы қызметін атқарады. Түйіршік түрінде цитоплазмада, әртүрлі жасушаларда (ең алдымен, бауыр және бұлшық ет жасушаларында) түзіледі. 2. Әзербайжан: glikogen 3. Қырғыз: гликоген 4. Өзбек: glikogen 5. Түрік: glikojen 6. Ағылшын: glycogen 7. Испан: glucógeno 8. Неміс: Glykogen 9. Француз: glycogène 10. Заңнамадағы қолданысы: гликоген- гликоген 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гликоген Дефинициясы | +5 |
861. | гликолиз | гликолиз | гликолизгликолизСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. γλυκύς «сладкий» - «тәтті» және λύσις - «түйінін шешу, рұқсат беру, босату; ерітілу») — бұл цитоплазмадағы зат алмасуының катаболизмдік жолы; ол аэробты немесе анаэробты жағдайларда тіршілік ететініне немесе тіршілік етпейтініне қарамастан, бүкіл организмде және жасушаларда өтеді. 2. Әзербайжан: glikoliz 3. Қырғыз: гликолиз 4. Өзбек: glikoliz 5. Түрік: glikoliz 6. Ағылшын: glycolysis 7. Испан: glucólisis 8. Неміс: Glykolyse 9. Француз: glycolyse 10. Заңнамадағы қолданысы: гликолиз - гликолиз 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гликолиз Дефинициясы | +3 |
862. | гликонеогенез | гликонеогенез | гликонеогенезгликонеогенезСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. γλυκύς — «тәтті» және γένος — «туылу») — көмірсу емес қосылыстардан (атап айтқанда, пирувата) глюкозаның түзілуіне әкеп соғатын метаболим жолы. Гликогенолизбен қатар бұл жол қандағы глюкозаның деңгейін сақтайды, ол көптеген тіндер мен органдардың жұмысына, ең алдымен, жүйке тіні мен эритроциттердің жұмысына қажет. Ол мысалы, ұзақ уақыт ашығу немесе ауыр дене еңбегінен кейін гликоген мөлшерінің жетіспеушілігі жағдайында глюкозаның маңызды қайнар көзі болады. Глюконеогенез Қызылша циклінің міндетті бөлігі болып табылады, сонымен қатар бұл процесс аланин және серин деген амин қышқылдарын аминсіздендіру кезінде түзілген пируватаны айналдыру үшін қолданылуы мүмкін. 2. Әзербайжан: glikoneogenez 3. Қырғыз: gluconeogenesis 4. Өзбек: glikoneogenez 5. Түрік: glukoneogenez 6. Ағылшын: glyconeogenesis 7. Испан: gliconeogénesis 8. Неміс: Glyconeogenese 9. Француз: glyconéogenèse 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гликонеогенез Дефинициясы | +6 |
863. | гликонеогенез | гликонеогенез | гликонеогенезгликонеогенезСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. γλυκύς — «тәтті» және γένος — «туылу») — көмірсу емес қосылыстардан (атап айтқанда, пирувата) глюкозаның түзілуіне әкеп соғатын метаболим жолы. Гликогенолизбен қатар бұл жол қандағы глюкозаның деңгейін сақтайды, ол көптеген тіндер мен органдардың жұмысына, ең алдымен, жүйке тіні мен эритроциттердің жұмысына қажет. Ол мысалы, ұзақ уақыт ашығу немесе ауыр дене еңбегінен кейін гликоген мөлшерінің жетіспеушілігі жағдайында глюкозаның маңызды қайнар көзі болады. Глюконеогенез Қызылша циклінің міндетті бөлігі болып табылады, сонымен қатар бұл процесс аланин және серин деген амин қышқылдарын аминсіздендіру кезінде түзілген пируватаны айналдыру үшін қолданылуы мүмкін. 2. Әзербайжан: glikoneogenez 3. Қырғыз: gluconeogenesis 4. Өзбек: glikoneogenez 5. Түрік: glukoneogenez 6. Ағылшын: glyconeogenesis 7. Испан: gliconeogénesis 8. Неміс: Glyconeogenese 9. Француз: glyconéogenèse 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гликонеогенез Дефинициясы | +5 |
864. | глиссирование | тепе-теңдестіру | глиссированиетепе-теңдестіруСаласыСпорт Этимологиясы 1. — зат судың қарқынды арыны есебінен ғана судың бетінде ұсталып тұратын, яғни судың тегіс жерінде сырғанамайтын қозғалыс. 2. Әзербайжан: sürüşmə 3. Қырғыз: aquaplaning 4. Өзбек: yugurish 5. Түрік: kızaklama 6. Ағылшын: gliding 7. Испан: deslizamiento 8. Неміс: gleiten 9. Француз: vol à voile 10. Заңнамадағы қолданысы: Глиссирование- глиссирлеу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: глиссирлеу Дефинициясы | +6 |
865. | годиль | годиль | годильгодильСаласыСпорт Этимологиясы 1. – қысқа түйіспелі бұрылуларды анықтайтын француз термині. 2. Әзербайжан: Tanrım 3. Қырғыз: godil 4. Өзбек: Xudovand 5. Түрік: Godil 6. Ағылшын: godil 7. Испан: Godil 8. Неміс: Godil 9. Француз: godil 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: годиль Дефинициясы | +6 |
866. | гол | гол | голголСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. goal - «нысан, гол») — қарсыласының қақпасына доп (шайба) салып, ұтысқа жеткен командаға берілетін ұпай, сондай-ақ доптың қақпаға түсуі. 2. Әзербайжан: məqsədi 3. Қырғыз: максат 4. Өзбек: maqsad 5. Түрік: amaç 6. Ағылшын: Goal 7. Испан: meta 8. Неміс: Ziel 9. Француз: but 10. Заңнамадағы қолданысы: гол- гол 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гол Дефинициясы | +6 |
867. | голбол | голбол | голболголболСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. goalball) — үш адамнан тұратын команда кіріктіріліп орнатылған қоңырауы бар допты қарсыласының қақпасына салуы тиіс спорттық ойын. Голбол 1946 жылы Екінші дүниежүзілік соғыс ардагерлерін – көру қабілеті жағынан мүгедектерді оңалтуға көмектесу мақсатында ойластырылған. Паралимпиада ойындарының бағдарламасына енеді. 2. Әзербайжан: golbol 3. Қырғыз: Голбол 4. Өзбек: golbol 5. Түрік: Goalball 6. Ағылшын: golbol 7. Испан: golbol 8. Неміс: Golbol 9. Француз: golbol 10. Заңнамадағы қолданысы: ГОЛБОЛ- ГОЛБОЛ 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: голбол Дефинициясы | +3 |
868. | голкипер | голкипер; қақпашы | голкиперголкипер; қақпашыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. goal - «нысан, гол») — Қақпаны қарсыласынан тікелей қорғайтын футбол немесе хоккей командасының мүшесі, қақпашы деуге де болады. 2. Әзербайжан: qapıçı 3. Қырғыз: дарбазачы 4. Өзбек: darvozabon 5. Түрік: kaleci 6. Ағылшын: goalkeeper 7. Испан: portero 8. Неміс: Torwart 9. Француз: gardien de but 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: голкипер; қақпашы Дефинициясы | +3 |
869. | головка ракетки | қалақша басы | головка ракеткиқалақша басыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - ішіне тенниске арналған ішек тартылатын қалақшаның бір бөлігі. Қалақшаның басының пішіні мен көлемі әртүрлі болуы мүмкін. Қалақша басының мынадай көлемдері болады: Standard (ескі қалақшалар), Midsize, Midplus (немесе Mid-over), Oversize, SuperOversize. 2. Әзербайжан: raket başı 3. Қырғыз: рэкети башчысы 4. Өзбек: raket boshi 5. Түрік: raket başı 6. Ағылшын: racket head 7. Испан: cabeza de la raqueta 8. Неміс: Schlägerkopf 9. Француз: tête de raquette 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қалақша басы Дефинициясы | +3 |
870. | гольф | гольф | гольфгольфСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. colve - «шармен немесе дрппен ойнау) – доп таяғы бар, доппен ойнайтын ойын, мақсаты – допты жолдың және қуыстың бойымен итеріп, әрқайсысына аз соққымен дәл тигізу. 2. Әзербайжан: golf 3. Қырғыз: гольф 4. Өзбек: golf 5. Түрік: golf 6. Ағылшын: golf 7. Испан: el golf 8. Неміс: Golf 9. Француз: golf 10. Заңнамадағы қолданысы: гольф- гольф 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гольф Дефинициясы | +3 |
871. | гомологация | гомологтау | гомологациягомологтауСаласыСпорт Этимологиясы 1. – техникалық делегаттардың немесе МСФ бекіткен өзге де сарапшылардың сайыстарды өткізу аймағын МСФ ережесіне сәйкес сертификаттау жүйесі. Сайысты өткізу аймағының жоғарғы деңгейдегі сайыстарды өткізу шарттарының параметрлеріне сәйкестігін растау үшін сертификаттау бірнеше жылда бір рет өткізіледі (сертификаттың қолданылу мерзімі нақты спорт түріне байланысты). 2. Әзербайжан: homoloji 3. Қырғыз: homologation 4. Өзбек: homologiya 5. Түрік: homologasyon 6. Ағылшын: homology 7. Испан: homología 8. Неміс: Homologie 9. Француз: homologie 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гомологтау Дефинициясы | +6 |
872. | гонг | гонг | гонггонгСаласыСпорт Этимологиясы 1. (малайск. agōng - «гонг».) - диск түріндегі мыстан жасалған, соқпалы музыкалық аспап, сондай-ақ сигнал беру үшін де қолданылады. 2. Әзербайжан: gong 3. Қырғыз: гонг 4. Өзбек: gong 5. Түрік: gong 6. Ағылшын: gong 7. Испан: gong 8. Неміс: Gong 9. Француз: gong 10. Заңнамадағы қолданысы: гонг-гонг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гонг Дефинициясы | +6 |
873. | гониометрия | гониометрия | гониометриягониометрияСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. gonia – «бұрыш» және грек. Metreo – «өлшеймін») —соматология бөлімі, дені сау, сондай-ақ жарақат алғаннан кейінгі жағдайда адамның соматипіне, жынысы мен жасына байланысты буындарының қозғалмалылығын өлшеу, сипаттау және зерттеу. Қозғалу мәселелерін анықтайтын және қалпына келтіретін физиотерапия құралы болып табылады. Термин еж. грек тіліндегі γωνία (бұрыш) және μετρέω (өлшеймін) деген тіркестерден құралған. 2. Әзербайжан: goniometry 3. Қырғыз: goniometry 4. Өзбек: goniometriya 5. Түрік: gonyometrik ölçüm 6. Ағылшын: goniometry 7. Испан: goniometría 8. Неміс: Goniometrie 9. Француз: goniométrie 10. Заңнамадағы қолданысы: гониометрия- гониометрия 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гониометрия Дефинициясы | +6 |
874. | гонка | жарыс; бәйге | гонкажарыс; бәйгеСаласыСпорт Этимологиясы 1. — бірнеше (екі немесе одан да көп) қатысушылар тобының бірмезгілде бастауын және әрбір қатысушының мәреге жету тәртібін бекітетін сайыс. Жарыстың ерекше түрі – матчтық жарыстар болып табылады, мұндай сайысқа бірмезгілде екі қарсылас қана қатысады. 2. Әзербайжан: irqi 3. Қырғыз: тукум 4. Өзбек: poyga 5. Түрік: yarış 6. Ағылшын: race 7. Испан: la carrera 8. Неміс: das Rennen 9. Француз: la course 10. Заңнамадағы қолданысы: гонка- жарыс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жарыс; бәйге Дефинициясы | +6 |
875. | гонки автомобильные | автомобиль жарысы | гонки автомобильныеавтомобиль жарысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. αὐτός - «өзі, ол» және ағылл. mobile – «жылжымалы, қозғалмалы»)— автокөлікпен немесе арнайы құрылымдалған немесе соған арналған автокөліктермен жарысу түрлері. Ұзақ арақашықтыққа арналған автомобиль жарысы ралли деп аталады, оның ең танымал түрлері Монте-Карлода өткізіледі (алғаш рет 1911 ж.). 2. Әзербайжан: avtomobil yarışları 3. Қырғыз: жарыш 4. Өзбек: avtomobil poygasi 5. Түрік: araba yarışı 6. Ағылшын: car racing 7. Испан: carreras de autos 8. Неміс: Autorennen 9. Француз: course automobile 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: автомобиль жарысы Дефинициясы | +6 |
876. | гонки велосипедные | велосипед жарысы | гонки велосипедныевелосипед жарысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (және франц. vélocipède, лат. vēlōx - "тез" және реdе(m) - "аяқ") - Велосипедспортының құрамдас бір бөлігі, трекпен, тасжолмен және жолсызбен – ойлы-қырлы жерлермен (велокросс) жүріп жарысу. Мәреге бірінші болып келген (сәресі ортақ жарыс), арақашықтықта ең жақсы уақыт көрсеткен (бөлек сәресі бар жарыс) немесе жарыс барысында бәрінен де көп жүлделі ұпай жинаған велосипедші жеңімпаз болып саналады. Сондай-ақ спортшы белгілі бір уақыт аралығында ең көп ықтимал арақашықты еңсеруі тиіс жарыстар өткізіледі. 2. Әзербайжан: velosiped yarışları 3. Қырғыз: Көлдү жарыш 4. Өзбек: velosiped poygasi 5. Түрік: bisiklet yarışı 6. Ағылшын: cycling race 7. Испан: carrera ciclista 8. Неміс: Radrennen 9. Француз: course cycliste 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: велосипед жарысы Дефинициясы | +6 |
877. | гонки лыжные | шаңғы көлікжарысы | гонки лыжныешаңғы көлікжарысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. — циклдік қысқы спорт түрі, онда жүгіру шаңғысын және шаңғы таяқшаларын пайдалана отырып, арнайы дайындалған қар трассасының бойымен арақашықтықты жылдамдықпен жүріп сайысады. Ресми сайыстар ұзындығы 800 м – 70 км аралығындағы арақашықтықтарға өткізіледі. Шаңғы көлікжарысы 1924 жылдан бастап Қысқы Олимпиада ойындарының бағдарламасына енеді. 2. Әзербайжан: krossover xizək 3. Қырғыз: лыжа жарышы 4. Өзбек: kross-kaykish 5. Түрік: kros kayağı 6. Ағылшын: cross-country skiing 7. Испан: esquí de fondo 8. Неміс: Langlaufen 9. Француз: ski de fond 10. Заңнамадағы қолданысы: лыжные гонки-шаңғы жарысы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шаңғы көлікжарысы Дефинициясы | -1 |
878. | гонки парусные | желкендi жарыс | гонки парусныежелкендi жарысСаласыСпорт Этимологиясы 1. - шлюпкалардың немесе желкенді яхталардың белгілі бір арақашықтықты жылдамдықпен жүріп өту үшін жарысуы. 2. Әзербайжан: yelkən yarışları 3. Қырғыз: жел жарыш 4. Өзбек: yelkan poygalari 5. Түрік: yelken yarışı 6. Ағылшын: sailing races 7. Испан: carreras de vela 8. Неміс: Segelrennen 9. Француз: courses de voile 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: желкендi жарыс Дефинициясы | +3 |
879. | гонки трековые | тректегi жарыс | гонки трековыетректегi жарысСаласыСпорт Этимологиясы 1. (англ. traсk) - велосипедпен ағаш жабыны бар, шеңбердің ұзындығы 250 м тең велотректің бойымен жарысу. Түзу бөлігіндегі еңістің тік бұрышы 12,4°, ал қисығында — 42°. Ұзындығы 133 - 500 м аралығындағы сопақ пішінді арнайы тректерде өткізіледі (әлем чемпионаттары және Олимпиада ойындары — 250 - 400 м. Тректің ені ұзындығы бойымен бірдей болуы тиіс және 5 м кем болмауы керек (жоғары санатты тректер үшін — 7 кем болмауы керек). Трекке жасалатын белгі (қысқа және стайер сызықтары, мәре сызығы және т.б.) контрастілі түсті болуы тиіс. Нәтижелер (уақытпен сайысу) секундтың мың үлесіне дейінгі дәлдікпен белгіленеді. 2. Әзербайжан: yarış yarışları 3. Қырғыз: ипподромдун 4. Өзбек: poyga poyga 5. Түрік: yarış pisti 6. Ағылшын: track racing 7. Испан: carreras de pista 8. Неміс: Bahnrennen 9. Француз: course sur piste 10. Заңнамадағы қолданысы: трековые гонки-трек жарысы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тректегi жарыс Дефинициясы | +6 |
880. | гонщик | шабандоз жүргізуші | гонщикшабандоз жүргізушіСаласыСпорт Этимологиясы — спортсмен, участвующий в спортивных гонках. 2. Әзербайжан: yarışçı 3. Қырғыз: жарышчы 4. Өзбек: raker 5. Түрік: yarışçı 6. Ағылшын: racer 7. Испан: corredor 8. Неміс: Rennfahrer 9. Француз: coureur 10. Заңнамадағы қолданысы: гонщик - айдаушы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шабандоз жүргізуші Дефинициясы | +3 |
881. | гореш | түрікмен күресі | горештүрікмен күресіСаласыСпорт Этимологиясы 1. - Туркменская национальная борьба «гореш» является одной из разновидностей спортивной борьбы на поясах, которая своими корнями восходит к глубокой древности. В исторических источниках встречаются сообщения о том, что у предков туркмен приёмами борьбы владели не только мужчины, но и женщины 2. Әзербайжан: kədər 3. Қырғыз: goresh 4. Өзбек: qayg'u 5. Түрік: Goresh 6. Ағылшын: grief 7. Испан: pena 8. Неміс: Trauer 9. Француз: chagrin 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: түрікмен күресі Дефинициясы | +4 |
882. | горнолыжный спорт | таушаңғы спорты | горнолыжный спорттаушаңғы спортыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») – қар басқан тау бөктерімен арнайы шаңғымен сырғанап түсу. Бүкіл әлемдегі миллиондаған адамдар айналысатын спорт түрі, сондай-ақ белсенді ойынның танымал түрі. Австрия, Италия, Франция, Швейцария, АҚШ, Германия сияқты елдерде кеңінен дамыған. XXI ғасырдың басынан бастап Ресейде танымал бола бастады. Таушаңғы спортының отаны Альпі екен, көптеген басқа тілдерде бұл спорт түрінің атауының өзі «альпі шаңғысы» деген мағынаны білдіреді (ағылш. Alpine skiing, фр. Ski alpin, нем. Ski Alpin, исп. Esquí alpino, итал. Sci alpino). 2. Әзербайжан: alp xizəyi 3. Қырғыз: Тоо лыжа спорту 4. Өзбек: Alp tog'lari 5. Түрік: dağ kayağı 6. Ағылшын: skiing 7. Испан: esquí alpino 8. Неміс: alpines Skifahren 9. Француз: ski alpin 10. Заңнамадағы қолданысы: Горнолыжный спорт-Тау шаңғысы спорты 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: таушаңғы спорты Дефинициясы | +6 |
883. | горовосходитель | тауға өрмелеушi | горовосходительтауға өрмелеушiСаласыСпорт Этимологиясы 1. - жету қиын тау шыңдарына шығумен шұғылданатын спортшы; альпинист. 2. Әзербайжан: alpinist 3. Қырғыз: тоо 4. Өзбек: tog'lik 5. Түрік: dağcı 6. Ағылшын: mountaineer 7. Испан: montañero 8. Неміс: Bergsteiger 9. Француз: alpiniste 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тауға өрмелеушi Дефинициясы | +4 |
884. | городок гимнастический | гимнастика қалашығы | городок гимнастическийгимнастика қалашығыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. γυμνός (gymnos, gymos) — «жалаңаш, тыр жалаңаш, лыпасыз») – сақина, арқан (жылжымалы және жылжымайтын), жұқа домалақ басқыштары бар еңіс баспалдақ, гимнастикалық керме және бөрене сияқты аспалы гимнастикалық жабдықтардан тұратық ашық спорттық құрылыс. 2. Әзербайжан: gimnastika şəhəri 3. Қырғыз: гимнастикалык шаар 4. Өзбек: gimnastika shaharchasi 5. Түрік: jimnastik şehri 6. Ағылшын: gymnastic town 7. Испан: ciudad gimnástica 8. Неміс: Gymnastikstadt 9. Француз: ville de gymnastique 10. Заңнамадағы қолданысы: Гимнастический городок-Гимнастикалық қалашық 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гимнастика қалашығы Дефинициясы | +6 |
885. | гравитационные ботинки | гравитациялық бәтеңкелер | гравитационные ботинкигравитациялық бәтеңкелерСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( лат. gravitatio - «тарту; тартылыс» + франц. bottine - «башмақ») — тобыққа киілетін, шамадан тыс күш жұмсамай, «басын төмен салбырату» қалпында асылып тұруға мүмкіндік беретін сүйеніш құрылғы. 1980 жылдары телевиденидегі сәнге сәйкес, АҚШ-тағы тұрмыста кеңінен таралған спорттық жабдық болған. 2. Әзербайжан: çəkisi çəkmələr 3. Қырғыз: оордугу өтүктөр 4. Өзбек: gravitatsiya poyabzali 5. Түрік: yerçekimi çizmeler 6. Ағылшын: gravity boots 7. Испан: botas de gravedad 8. Неміс: Schwerkraft-Stiefel 9. Француз: bottes de gravité 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гравитациялық бәтеңкелер Дефинициясы | +4 |
886. | гравитационный шок | гравитациялық естентану | гравитационный шокгравитациялық естентануСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( лат. gravitatio - «тарту; тартылыс» + франц. сhоquеr – «шамалау») — жүгіріп келгеннен кейін спортшы сөреде бірден тоқтаған кезде немесе бұлшық етін босаңсытып, отыра кеткенде дене жаттығуының шұғыл тоқтауына байланысты орын алатын организм күйінің функционалды бұзылуы. 2. Әзербайжан: qravitasiya şoku 3. Қырғыз: тартылуу шок 4. Өзбек: tortishish shoki 5. Түрік: yerçekimi şoku 6. Ағылшын: gravitational shock 7. Испан: choque gravitacional 8. Неміс: Gravitationsschock 9. Француз: choc gravitationnel 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гравитациялық естентану Дефинициясы | +4 |
887. | граундэффект | граундәсер | граундэффектграундәсерСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Ground effect — «беткі қабат жақын болып тұрғандай әсерде болу, жер әсері») — жердегі беткі қабат жақындығының оның жоғарғы жағында қозғалып бара жатқан дененің аэродинамикалық сипаттамаларына тигізетін әсері. Автоспортта бұл ұғым қосымша сығылу күшін қамтамасыз ету мақсатында автокөліктің түбі мен тасжолдың беткі қабатындағы төменгі қысым аймағын қалыптастыру деген мағына береді. 2. Әзербайжан: zəmin təsiri 3. Қырғыз: graundeffekt 4. Өзбек: er ta'siri 5. Түрік: Yer etkisi 6. Ағылшын: ground effect 7. Испан: efecto suelo 8. Неміс: Bodeneffekt 9. Француз: effet de sol 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: граундәсер Дефинициясы | +3 |
888. | график соревнований | жарыс кестесi | график соревнованийжарыс кестесiСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( грек. γραφική - «живопись, сурет салу, жазу, сызу») – бұл белгілі бір уақыт аралығында анықталған, оларды өткізу орындары және басқа да мәліметтері белгілі жарыстардың бәрі жазылған құжат. Ол спорт ұйымдары өткізетін, әртүрлі деңгейдегі спорттық жарыстарды жоспарлаудың негізгі түрі болып табылады. 2. Әзербайжан: rəqabət planı 3. Қырғыз: атаандаштык тартиби 4. Өзбек: tanlov dasturi 5. Түрік: tanlov dasturi... 6. Ағылшын: competition schedule 7. Испан: horario de competición 8. Неміс: Wettkampfzeitplan 9. Француз: calendrier de compétition 10. Заңнамадағы қолданысы: график соревнований- жарыс кестесi 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жарыс кестесi Дефинициясы | +3 |
889. | гребец | ескекшi | гребецескекшiСаласыСпорт Этимологиясы 1. – есу спортымен шұғылданатын спортшы, сондай-ақ қайық есумен айналысатын адам. 2. Әзербайжан: rower 3. Қырғыз: тар 4. Өзбек: rower 5. Түрік: kürekçi 6. Ағылшын: rower 7. Испан: remero 8. Неміс: Ruderer 9. Француз: rameur 10. Заңнамадағы қолданысы: гребец- ескекші 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ескекшi Дефинициясы | +6 |
890. | гребец-академист | академиялық ескекші | гребец-академистакадемиялық ескекшіСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( грек. academia) — циклдік спорт түрі. Спортшылар қайықтарға отырып, арқа, қол-аяқтың бұлшық еттерін пайдаланып, ескек еседі, байдарка мен каноэде есумен салыстырғанда – арақашықтықты арқасымен жүзіп өтеді. Батыс Еуропа, Ресей, АҚШ, Аустралия, Жаңа Зеландия және Румыния сияқты мемлекеттерді кеңінен таралған. 2. Әзербайжан: akademik rower 3. Қырғыз: тар-окумуштуулар 4. Өзбек: akademik rower 5. Түрік: akademik kürekçi 6. Ағылшын: academic rower 7. Испан: remero académico 8. Неміс: remero académico... 9. Француз: rameur académique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: академиялық ескекші Дефинициясы | +4 |
891. | гребной канал | есу арнасы | гребной каналесу арнасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( лат. canalis - «құбыр, астауша») — есуден жарыс өткізуге арналған гидротехникалық имарат (арна). 2. Әзербайжан: qayış kanalı 3. Қырғыз: кайыкта сүзүү канал 4. Өзбек: qayiq kanali 5. Түрік: kürek kanalı 6. Ағылшын: rowing canal 7. Испан: canal de remo 8. Неміс: Ruderkanal 9. Француз: canal d'aviron 10. Заңнамадағы қолданысы: гребной канал-ескек арнасы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: есу арнасы Дефинициясы | +2 |
892. | гребной слалом | слалом есу | гребной слаломслалом есуСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( норв. slalåm құрылымдық норв. sla - «еңіс, шың жағы») — байдарка мен каноэдегі ескекті есу тәртібі, босаға тасты өзен немесе жасанды тасжол сияқты қақпалармен белгіленген арақашықтықты жылдамдықпен жүріп өту (су ағыны 2 м/с кем болмауы тиіс). 2. Әзербайжан: sürüşmə slalom 3. Қырғыз: байдарка слалом 4. Өзбек: yugurish slalomi 5. Түрік: kürek slalom 6. Ағылшын: rowing slalom 7. Испан: remo slalom 8. Неміс: Ruderslalom 9. Француз: aviron slalom 10. Заңнамадағы қолданысы: Гребной слалом-есу слаломы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: есу слаломы Дефинициясы | +3 |
893. | гребок | есу | гребокесуСаласыСпорт Этимологиясы 1. — ескектің қалақшасы (немесе басқа қозғаушының) мен судың өзара әрекет етуі есебінен есу (жүзу) кезінде қозғаушы күшті қалыптастыру процесі. Есу дегеніміз – 6 еркіндік деңгейі бар, күрделі кеңістікті қозғалыс болып табылады. Кез келген кедергі күшімен қатар есудің тиімділігіне гидродинамикалық көтеру күші әсер етеді. 2. Әзербайжан: külək 3. Қырғыз: кайыктын калагы 4. Өзбек: paddle 5. Түрік: kısa kürek 6. Ағылшын: paddle 7. Испан: remar 8. Неміс: Paddel 9. Француз: pagaie 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: есу Дефинициясы | +6 |
894. | грегари | грегари | грегаригрегариСаласыСпорт Этимологиясы 1. (итал. gregario - «үйірлі») немесе домести́к (фр. domestique - «үйге арналған; үй қызметшісі») — өзінің командасына немесе оның көшбасшысына жұмыс істейтін тасжол велосипедшісі. 2. Әзербайжан: gregari 3. Қырғыз: domestiques 4. Өзбек: gregari 5. Түрік: domestiques 6. Ағылшын: gregari 7. Испан: Gregari 8. Неміс: Gregari 9. Француз: Gregari 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: грегари Дефинициясы | +6 |
895. | гриф штанги | зілтемір белтемiрi | гриф штангизілтемір белтемiрiСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( грек. grips, gripos + нем. Stange – «сырық») - салмағы — 20 кг, ұзындығы — 2,2 м, диаметрі — 28 мм, белтемірінің ұшында қондырма төлкесі бар, оған диаметрі 50 мм дискілер киіледі. Төлкелер мойынтіректерге орнатылады және белтемірге, бір-біріне байланыссыз айнала алады. 2. Әзербайжан: barbell çubuğu 3. Қырғыз: чыбык жору 4. Өзбек: barel bar 5. Түрік: halter çubuğu 6. Ағылшын: barbell bar 7. Испан: barra de barra 8. Неміс: Hantelstange 9. Француз: barre d'haltères 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: зілтемір белтемiрi Дефинициясы | +6 |
896. | грогги | боксшының есеңгіреуі | гроггибоксшының есеңгіреуіСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. groggy — «масаю, осал») — боксшының иегіне соққы тигеннен кейін жай-күйінің бір мезетте-ақ нашарлауы. Құлақ лабиринтінің солқылдауы салдарынан орын алады. Жылдам қалпына келеді, бірақ боксшы аз уақытқа төбелесу қабілетінен айырылады. Рефери шайқасты тоқтатып («стоп!» деген пәрмен береді), сегізге дейін санайды. Боксшы сегізге дейін өзінің төбелесу қабілетін қалпына келтірмесе, рефери онға дейін санауды жалғастырады да, боксшы нокаутпен жеңілді деген қорытынды жасайды. 2. Әзербайжан: groggie 3. Қырғыз: Grogg 4. Өзбек: groggie 5. Түрік: Grogg 6. Ағылшын: groggie 7. Испан: Groggie 8. Неміс: Groggie 9. Француз: groggie 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: боксшының есеңгіреуі Дефинициясы | +2 |
897. | гроссмейстер | гроссмейстер | гроссмейстергроссмейстерСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Großmeister - «үлкен шебер») — шахмат және дойбы ойынындағы жоғарғы атақ. 2. Әзербайжан: qrossmeyster 3. Қырғыз: гроссмейстер 4. Өзбек: grossmeyster 5. Түрік: büyükusta 6. Ағылшын: grandmaster 7. Испан: gran maestro 8. Неміс: Großmeister 9. Француз: grand maître 10. Заңнамадағы қолданысы: гроссмейстер- гроссмейстер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гроссмейстер Дефинициясы | +5 |
898. | гроссмейстер международный | халықаралық гроссмейстер | гроссмейстер международныйхалықаралық гроссмейстерСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нем. Großmeister - «үлкен шебер») — Халықаралық гроссмейстер деген атақ шахматшыға, дойбышыға берілуі мүмкін. 2. Әзербайжан: böyük master beynəlxalq 3. Қырғыз: эл аралык гроссмейстер 4. Өзбек: grand master xalqaro 5. Түрік: büyük usta uluslararası 6. Ағылшын: grand master international 7. Испан: gran maestro internacional 8. Неміс: großmeister international 9. Француз: grand maître international 10. Заңнамадағы қолданысы: международный гроссмейстер-халықаралық гроссмейстер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: халықаралық гроссмейстер Дефинициясы | +6 |
899. | грот | көлбеу желкен | гроткөлбеу желкенСаласыСпорт Этимологиясы 1. (франц. grotte) - Грот-мачтадағы төменгі түзу желкен. 2. Әзербайжан: grotto 3. Қырғыз: Понти 4. Өзбек: grotto 5. Түрік: mağara 6. Ағылшын: grotto 7. Испан: gruta 8. Неміс: Grotte 9. Француз: grotte 10. Заңнамадағы қолданысы: грот- үңгір 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: көлбеу желкен Дефинициясы | +6 |
900. | грот-мачта | діңгекті желкенқайық | грот-мачтадіңгекті желкенқайықСаласыСпорт Этимологиясы 1. (нидерл. grote mast — «үлкен мачта») — кеме мачтасы, әдетте қайықтың тұмсығынан санағанда, екінші мачта. Екі немесе үш мачталы қайықтарда оның орналасқан жеріне қарамайтын, ең жоғарға мачта. Төрт және одан да көп мачталы қайықтарда – екінші, үшінші және бірінші (фок-мачта) және артқы (бизань-мачта) арасынағы т.б. мачталар. Шатасуға жол бермес үшін жұмыс барысында олар кеменің алдынан бастап, соңына дейін реттік нөмірлермен («бірінші грот-мачта», «екінші грот-мачта» және т.б.) ажыратылады. Мысалы, оқуға арналған ресейлік төрт мачталы «Крузенштерн» баркінің фок-мачтасы, бірінші грот-мачтасы, екінші грот-мачтасы мен бизань-мачтасы бар. Грот-мачта жалғыз болуы да мүмкін («шлюп», «тендер» және т.б. желкенді құралдары бар қайық) 2. Әзербайжан: əsas mast 3. Қырғыз: түтпөйт 4. Өзбек: asosiy ustun 5. Түрік: ana direk 6. Ағылшын: main mast 7. Испан: mástil principal 8. Неміс: Hauptmast 9. Француз: mât principal 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: діңгекті желкенқайық Дефинициясы | +4 |
901. | грудная клетка | кеуде қаңқасы | грудная клеткакеуде қаңқасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. Thorax) — кеуде бөліктерінің бірі. Көкірек, қабырға, омыртқа, сондай-ақ бұлшық еттен құралады. Көкірек жасушасы көкірек қуысынан, көкет күдірейіп тұратындықтан іш қуысының жоғарғы бөлігінен тұрады. Көкірек қуысының іші мен сыртына бекітілген тыныс алу бұлшық еті құрлықтағы омыртқалылардың тыныс алуын қамтамасыз етеді. 2. Әзербайжан: qabırğa kafesi 3. Қырғыз: көкүрөк 4. Өзбек: ko'krak qafasi 5. Түрік: göğüs kafesi 6. Ағылшын: rib cage 7. Испан: caja torácica 8. Неміс: Brustkorb 9. Француз: cage thoracique 10. Заңнамадағы қолданысы: ГРУДНАЯ КЛЕТКА-Кеуде торының 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кеуде қаңқасы Дефинициясы | +6 |
902. | грудная машина | кеуделік мәшине | грудная машинакеуделік мәшинеСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( лат. māchina - «механизм, құрылғы, құрал») - көкірек бұлшық етін дамытуға арналған құрылғы. 2. Әзербайжан: sinə maşını 3. Қырғыз: машина эмчек 4. Өзбек: ko'krak qafasi 5. Түрік: göğüs makinesi 6. Ағылшын: chest machine 7. Испан: maquina de pecho 8. Неміс: Brustmaschine 9. Француз: machine de coffre 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кеуделік мәшине Дефинициясы | 0 |
903. | грудная обвязка | кеуде тартпасы | грудная обвязкакеуде тартпасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. - көкірек белбеуі мен иық баудан тұратын қатысушының жеке сақтандыру жүйесі. Сақтандыру арқанына жалғауға арналған. Кеуде тартпасы құлама емес беткейлерде ғана, суды кешіп өту кезінде ғана сақтану үшін қолданылады. 2. Әзербайжан: sinə qoşquları 3. Қырғыз: көкүрөк ат 4. Өзбек: ko'krak qafti 5. Түрік: göğüs kemeri 6. Ағылшын: chest harness 7. Испан: arnés de pecho 8. Неміс: Brustgurt 9. Француз: harnais de poitrine 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кеуде тартпасы Дефинициясы | +6 |
904. | грудь | кеуде | грудькеудеСаласыСпорт Этимологиясы 1. - кеуденің алдыңғы бөлігінің жоғарғы жағы, сондай-ақ дененің осы бөлігінің қуысы. 2. Әзербайжан: sinə 3. Қырғыз: төш 4. Өзбек: ko'krak qafasi 5. Түрік: meme 6. Ағылшын: chest 7. Испан: el pecho 8. Неміс: Brust 9. Француз: coffre 10. Заңнамадағы қолданысы: грудь- кеуде 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: кеуде Дефинициясы | +6 |
905. | груша боксерская | бокс тұлыбы | груша боксерскаябокс тұлыбыСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағыл. етістік (to) box) — боск соққыларын жетілдіруге арналған былғары жабдық (түзу және бүйірлі соққылар). Соққылардың дәлдігі мен жылдамдығын дамытуға арналған. Боксшының кеуде деңгейінде ілінеді. Бокс тұлыбымен қатар соққыны жаттықтыру үшін басқа да осыған ұқсас құралдар қолданылады, олар: боксшы қабы, еден қабы, «керу тұлыбы». 2. Әзербайжан: çanta vurmaq 3. Қырғыз: кум 4. Өзбек: sumka sumkasi 5. Түрік: kum torbası 6. Ағылшын: Boxing pear 7. Испан: saco de boxeo 8. Неміс: Boxsack 9. Француз: sac de boxe 10. Заңнамадағы қолданысы: боксерская груши-боксшы тұлыбы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: бокс тұлыбы Дефинициясы | +6 |
906. | груша насыпная | құм толтырылған тұлып | груша насыпнаяқұм толтырылған тұлыпСаласыСпорт Этимологиясы 1. – ішіне құм, шиенің дәнегі немесе ұнтақталған синтетикалық материал толтырылған, конус тәрізді былғары жабдық. Негізінен боксшының арақашықтықты сақтау сезімін және соққысының дәлдігін пысықтауға арналған. 2. Әзербайжан: toplu armud 3. Қырғыз: алмурут жапырт 4. Өзбек: ommaviy nok 5. Түрік: toplu armut 6. Ағылшын: bulk pear 7. Испан: pera a granel 8. Неміс: Bulk Birne 9. Француз: poire en vrac 10. Заңнамадағы қолданысы: груша насыпная- құм толтырылған тұлып 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: құм толтырылған тұлып Дефинициясы | +6 |
907. | груша пневматическая | ауа толтырылған тұлып | груша пневматическаяауа толтырылған тұлыпСаласыСпорт Этимологиясы 1. (еж.-грек. πνευματικός - «демалу, желдік, жанды») – бұл ішіне ауа толтырылған бокс тұлыбының түрі. 2. Әзербайжан: pnevmatik armud 3. Қырғыз: алмурут аба 4. Өзбек: pnevmatik nok 5. Түрік: pnömatik armut 6. Ағылшын: pneumatic pear 7. Испан: pera neumatica 8. Неміс: pneumatische Birne 9. Француз: poire pneumatique 10. Заңнамадағы қолданысы: груша пневматическая - Пневматикалық тұлыбы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ауа толтырылған тұлып Дефинициясы | +6 |
908. | грэб | грэб | грэбгрэбСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( ағыл. grab.) - гастроэзофагеа́лды рефлю́ксті ауру (ГЭРА) — бұл созылмалы қайталамалы ауру, бұл өңешке спонтанды, тұрақты түрде асқазан және/немесе дуоденальді құрамның келуімен түсіндіріледі, сөйтіп өңештің төменгі бөлігін зақымдайды. 2. Әзербайжан: tutmaq 3. Қырғыз: кармоо 4. Өзбек: qatnashdi 5. Түрік: kapmak 6. Ағылшын: grab 7. Испан: agarrar 8. Неміс: schnappen 9. Француз: saisir 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: грэб Дефинициясы | +5 |
909. | гунтер | гунтер | гунтергунтерСаласыСпорт Этимологиясы 1. - 1. Спорттық аңшылық және кедергілерден қарғитын ат шабысына арналған Англия мен Ирландияда өсірілетін салт аттардың тұқымы. 2. Осы тұқымға жататын ат. 2. Әзербайжан: Gunter 3. Қырғыз: мерген эркек 4. Өзбек: Gunter 5. Түрік: avcı 6. Ағылшын: Hunter 7. Испан: Gunter 8. Неміс: Gunter 9. Француз: Gunter 10. Заңнамадағы қолданысы: Гунтер- Гунтер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гунтер Дефинициясы | +5 |
910. | гуштингири | тәжік күресі | гуштингиритәжік күресіСаласыСпорт Этимологиясы 1. — тәжіктердің ежелгі ұлттық күресі. Негізінен, жұмсақ белбеуі бар ұлттық халатпен күреседі. 2. Әзербайжан: gushtingiri 3. Қырғыз: gushtingiri 4. Өзбек: gushtingiri 5. Түрік: gushtingiri 6. Ағылшын: gushtingiri 7. Испан: Gushtingiri 8. Неміс: Gushtingiri 9. Француз: Gushtingiri 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: тәжік күресі Дефинициясы | +3 |
911. | гып | гып | гыпгыпСаласыСпорт Этимологиясы 1. (түбірі — дәреже) — оқу дәрежесі, оқушының техника және дене дамуының деңгейі, сондай-ақ оның руханилығының деңгейі. Бұл оқушы шеберлігінің айнадан көрініс табуы. Ол аударылған қалыпта деуге болады. Сондықтан да алдымен 10 гып жүреді, яғни бұл тхэквондодағы бірінші деңгей, содан кейін 9, 8, 7 деп 1 данға немесе 1 пумға дейін барады, мұның бәрі 15 жасқа дейінгі оқушылар үшін. 2. Әзербайжан: gyp 3. Қырғыз: gyp 4. Өзбек: gyp 5. Түрік: dolandırmak 6. Ағылшын: gyp 7. Испан: gyp 8. Неміс: Gyp 9. Француз: gyps 10. Заңнамадағы қолданысы: гып- гып 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гып Дефинициясы | +5 |
912. | гэдан | гэдан | гэдангэданСаласыСпорт Этимологиясы 1. - төменгі позиция, деңгей. Мықын деңгейіндегі қылыш немесе қол. 2. Әзербайжан: gadan 3. Қырғыз: gedan 4. Өзбек: gadan 5. Түрік: GEDAN 6. Ағылшын: gadan 7. Испан: Gadan 8. Неміс: Gadan 9. Француз: gadan 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гэдан Дефинициясы | +4 |
913. | гэльский футбол | гэль футболы | гэльский футболгэль футболыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ирл. Peil, Peil Ghaelach немесе Caid; ағылш. Gaelic football) — Ирландиядағы ұлттық спорт түрі, футбол мен регбидің бір түрі. 2. Әзербайжан: Qala futbolu 3. Қырғыз: Gaelic баскетбол 4. Өзбек: Gael futboli 5. Түрік: Galyalı futbol 6. Ағылшын: Gaelic football 7. Испан: Fútbol gaélico 8. Неміс: Gälischer Fußball 9. Француз: Football gaélique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: гэль футболы Дефинициясы | +5 |
914. | дайвер | дайвер | дайвердайверСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( голл. drijver - "қозғалушы, қуушы") - арнайы жабдықтарымен бірге судың астында жүзумен (дайвинг) айналысатын адам человек. 2. Әзербайжан: dalğıc 3. Қырғыз: водолаз аял 4. Өзбек: diver 5. Түрік: dalgıç 6. Ағылшын: diver 7. Испан: buzo 8. Неміс: Taucher 9. Француз: plongeur 10. Заңнамадағы қолданысы: дайвер- дайвер 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дайвер Дефинициясы | +5 |
915. | дайвинг | дайвинг | дайвингдайвингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. «diving», ағылш. «to dive» — «жүзу») — арнайы жабдықтармен судың астында жүзу. Ағылшын тіліндегі diving сөзі «жүзу» деген мағынаны ғана білдіреді және жабдықтармен немесе оларсыз судың астында жүзуді сипаттау үшін, суға сүңгу ісі үшін қолданылады. 2. Әзербайжан: dalış 3. Қырғыз: сууга секирүү 4. Өзбек: sho'ng'in 5. Түрік: dalış 6. Ағылшын: diving 7. Испан: bucear 8. Неміс: tauchen 9. Француз: plongée 10. Заңнамадағы қолданысы: дайвинг- дайвинг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дайвинг Дефинициясы | +5 |
916. | дамка | би | дамкабиСаласыСпорт Этимологиясы 1. - дойбы ойынында қарсыласының торындағы соңғы көлденең қатарға дейін барған, кез келген бағытта, кез келген тор санына қозғала алатын дойбы. 2. Әзербайжан: xanım 3. Қырғыз: падыша 4. Өзбек: xonim 5. Түрік: kral 6. Ағылшын: king 7. Испан: dama 8. Неміс: Dame 9. Француз: dame 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: би Дефинициясы | +5 |
917. | дан | дан | данданСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 段 - «деңгей, саты») —жауынгерлік өнердегі (айкидо, карате), үстел үсті ойындарындағы (го, риити, сёги, рэндзю) және басқа да істердегі (кэндама) жапондық разряд. «Кю» деген оқу деңгейімен салыстырғанда дан шеберлік деңгейі болып саналады. Ең кішкентайдан бірінші, ал ең үлкен дан (жүйеге байланысты) – 6-10 аралығында болады. 2. Әзербайжан: verildi 3. Қырғыз: дан 4. Өзбек: berilgan 5. Түрік: dan 6. Ағылшын: Dan 7. Испан: dado 8. Неміс: gegeben 9. Француз: donné 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дан Дефинициясы | +5 |
918. | дартс | дартс | дартсдартсСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. darts — «қысқа сапты найза») — байланысты ойындар қатары, мұнда ойыншылар найзаларды қабырғаға ілінген домалақ нысанаға лақтырады. Бұрындары әртүрлі нысана мен ереже пайдаланылатын, ал қазіргі уақытта «дартс» деген термин әдетте, нысанасы мен ережесінің белгілі бір құрылымы бар стандартты ойын түріне жатады. 2. Әзербайжан: dartlar 3. Қырғыз: дартс 4. Өзбек: tortish 5. Түрік: dart 6. Ағылшын: darts 7. Испан: dardos 8. Неміс: Pfeile 9. Француз: fléchettes 10. Заңнамадағы қолданысы: дартс- дартс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дартс Дефинициясы | +5 |
919. | даунхилл | даунхилл | даунхиллдаунхиллСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. downhill — «белестен төмен») — спорттық пән, оның мәні – тау шаңғысы, велосипед, мотоцикл, автокөлік және т.б. таудан (немесе басқа биік жерден, көбіне табиғи сипатты) жылдамдықпен түсу. 2. Әзербайжан: aşağı 3. Қырғыз: ылдыйышка 4. Өзбек: pastga tushish 5. Түрік: yokuş aşağı 6. Ағылшын: downhill 7. Испан: cuesta abajo 8. Неміс: bergab 9. Француз: descente 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: даунхилл Дефинициясы | +5 |
920. | двоеборье | қоссайыс | двоеборьеқоссайысСаласыСпорт Этимологиясы 1. - бір спорт түріндегі екі түрлі жаттығудан болатын спорттық жарыс. 2. Әзербайжан: biatlon 3. Қырғыз: эки иш-чара 4. Өзбек: biatlon 5. Түрік: çift olay 6. Ағылшын: biathlon 7. Испан: biatlón 8. Неміс: Biathlon 9. Француз: biathlon 10. Заңнамадағы қолданысы: двоеборье- қоссайыс 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қоссайыс Дефинициясы | +5 |
921. | двоеборье лыжное | Шаңғы қоссайысы | двоеборье лыжноеШаңғы қоссайысыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Nordic Combined) — бағдарламасында трамплиннен шаңғымен секіру және шаңғы жарысы үйлестірілген олимпиадалық спорт түрі. Солтүстік комбинациясы деген тағы бір атауы бар. 2. Әзербайжан: biathlon ski 3. Қырғыз: нордик аралашкан лыжа 4. Өзбек: biatlon toshi 5. Түрік: Biatlon Kayak 6. Ағылшын: biathlon ski 7. Испан: esquí de biatlón 8. Неміс: Biathlon-Ski 9. Француз: ski de biathlon 10. Заңнамадағы қолданысы: Лыжное двоеборье-Шаңғы қоссайысы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Шаңғы қоссайысы Дефинициясы | +5 |
922. | двойной блок | қос тосқауыл | двойной блокқос тосқауылСаласыСпорт Этимологиясы 1. - антидеполяризациялық блок түрі бойынша жүйке-бұлшық ет өткізгіштігінің бұзылуы, кейде антидеполяризациялық кураре тәрізді құралдарды қолданған кезде асқынады. 2. Әзербайжан: ikiqat blok 3. Қырғыз: эки блогу 4. Өзбек: er-xotin blok 5. Түрік: çift blok 6. Ағылшын: double block 7. Испан: doble bloque 8. Неміс: Doppelblock 9. Француз: double bloc 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қос тосқауыл Дефинициясы | +5 |
923. | двойной прыжок | екі рет секіру | двойной прыжокекі рет секіруСаласыСпорт Этимологиясы 1. - компьютер ойындарындағы штамп. Кейіпкер ауада екінші рет секіреді. Шын мәнінде, енгізу құрылғысы түймешеге байланысты техникалық шектеу: егер кейіпкер биік әрі қашыққа секірсе, қашықтық пен биіктікті нақты бақылау мүмкін болмас еді. Сонымен қатар екі рет секіру не биікке, не қашыққа секіруге мүмкіндік береді, бірақ екеуін бірмезгілде орындай алмайды. 2. Әзербайжан: ikiqat sıçrayış 3. Қырғыз: кош секирүү 4. Өзбек: ikki marta sakrash 5. Түрік: çift atlama 6. Ағылшын: double jump 7. Испан: doble salto 8. Неміс: Doppelsprung 9. Француз: double saut 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: екі рет секіру Дефинициясы | 0 |
924. | двойные удары | қосарланған соққылар | двойные ударықосарланған соққыларСаласыСпорт Этимологиясы 1. - шахматтағы қосарланған соққы дегеніміз – қосарланған шабуыл ғана емес, сондай-ақ кез келген екі шабуылдың үйлесімі мен қауіп те осындай соққыға жатады. 2. Әзербайжан: ikiqat zərbələr 3. Қырғыз: кош таасир 4. Өзбек: ikki marta xitlar 5. Түрік: çift darbeler 6. Ағылшын: double blows 7. Испан: golpes dobles 8. Неміс: doppelte Schläge 9. Француз: double coup 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қосарланған соққылар Дефинициясы | +5 |
925. | дворец спорта | спорт сарайы | дворец спортаспорт сарайыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») – әртүрлі спорттық залдарды және негізінен, көрермендердің көзінше спорттық іс-шараларды өткізуге арналған қосалқы бөлмелерді қамтитын, көлемі үлкен, кешенді споттық ғимарат. 2. Әзербайжан: İdman Sarayı 3. Қырғыз: спорт Palace 4. Өзбек: Sport saroyi 5. Түрік: Spor Sarayı 6. Ағылшын: Palace of Sports 7. Испан: Palacio de los deportes 8. Неміс: Sportpalast 9. Француз: Palais des sports 10. Заңнамадағы қолданысы: Дворец спорта-спорт сарайы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спорт сарайы Дефинициясы | +5 |
926. | двусторонняя игра | екіге бөлініп ойнау | двусторонняя играекіге бөлініп ойнауСаласыСпорт Этимологиясы 1. — спорттық ойындардағы жаттығу түрі, бұл жаттығу кезінде қатысушылардың бәрі екі командаға бөлініп, өзара ойнайды. Екіге бөлініп ойнау спортшылардың ойын техникасы мен тактикасын жетілдіру мақсатында, сондай-ақ қажетті дене және ерік-жігер сапаларын қалыптастыру үшін жүргізіледі. . 2. Әзербайжан: ikitərəfli oyun 3. Қырғыз: тараптуу оюн 4. Өзбек: ikki tomonlama o'yin 5. Түрік: çift taraflı oyun 6. Ағылшын: double-sided game 7. Испан: juego de doble cara 8. Неміс: doppelseitiges Spiel 9. Француз: jeu à double face 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: екіге бөлініп ойнау Дефинициясы | +5 |
927. | двухходовка | қосжүрiс | двухходовкақосжүрiсСаласыСпорт Этимологиясы 1. Қосжүріс: · Қосжүріс — екі жүріспен шешілетін шахмат тапсырмасы. · Қосжүріс — футболда екі пастың комбинациясы. · Қосжүріс — қосжүрісті дойбы тәрізді. 2. Әзербайжан: dvuhhodovka 3. Қырғыз: dvuhhodovki 4. Өзбек: dvuhhodovka 5. Түрік: dvuhhodovki 6. Ағылшын: dvuhhodovka 7. Испан: Dvuhhodovka 8. Неміс: dvuhhodovka 9. Француз: dvuhhodovka 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: қосжүрiс Дефинициясы | +5 |
928. | дебют | ойынбасы | дебютойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу»): · Ойынбасы (шахмат) — шахмат партиясының басталуы. · Ойынбасы (дойбы) — дойбы партиясының бастапқы кезеңі. 2. Әзербайжан: debüt 3. Қырғыз: дебюттук 4. Өзбек: debyut 5. Түрік: ilk 6. Ағылшын: debut 7. Испан: debutar 8. Неміс: Debüt 9. Француз: débuts 10. Заңнамадағы қолданысы: дебют - дебют 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ойынбасы Дефинициясы | 0 |
929. | дебют Берда | Берд ойынбасы | дебют БердаБерд ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу» + Бёрд) — 1. f2—f4 деген жүрістен басталатын дебют. Қапталдап жүруді бастауға жатады. Осы ойынбасын ойлап тапқан, XIX ғасырдағы ағылшын шебері Генри Бердтің құрметіне орай осылай аталған. Аса танымал ағылшын бастамасынан өзгешелігі – қапталдық жүріс ойынбасының арасында Бердтің ойынбасы басым түсудің болашағы бар тәсілдері емес, өйткені ақтардың корольдік қапталы ерте әлсірейді. Сондықтан да гроссмейстер тәжірибесінде бұл бастау сирек кездеседі. Кейде осы жүрісті қолданған жоғары санатты ойыншылардың ішінде Бент Ларсен мен Михаил Гуревич бар. 2. Әзербайжан: Byrd debütü 3. Қырғыз: Берд дебют 4. Өзбек: Byrd debyuti 5. Түрік: Byrd lansmanı 6. Ағылшын: debut of Byrd 7. Испан: debut de Byrd 8. Неміс: Debüt von Byrd 9. Француз: débuts de Byrd 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Берд ойынбасы Дефинициясы | 0 |
930. | дебют Ван-Круиса | Ван-Круис ойынбасы | дебют Ван-КруисаВан-Круис ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — 1. e2-e3 жүрісінен басталатын шахмат ойынбасы. Қапталдық бастауларға жатады. XIX ғасырдағы голландиялық шахматшы Мартен ван Круйстің құрметіне орай осылай аталған. 2. Әзербайжан: Van Cruise debütü 3. Қырғыз: Van Cruise дебюттук 4. Өзбек: Van Cruise debyuti 5. Түрік: Van Cruise ilk kez 6. Ағылшын: Van Cruise debut 7. Испан: Debut de van Cruise 8. Неміс: Van Cruise Debüt 9. Француз: Van Cruise débuts 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Ван-Круис ойынбасы Дефинициясы | 0 |
931. | дебют двух коней | екi атты ойынбасы | дебют двух конейекi атты ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») - Әлі күнге дейін танымалдығын жоғалтпай келе жатқан, көне, XVI ғасырда-ақ белгілі болған күшті әрі ерекше ойынбасы. 2. Әзербайжан: iki atın debütü 3. Қырғыз: эки ат дебюттук 4. Өзбек: ikki otning birinchi debyuti 5. Түрік: iki atın başlangıcı 6. Ағылшын: debut of two horses 7. Испан: debut de dos caballos 8. Неміс: Debüt von zwei Pferden 9. Француз: début de deux chevaux 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: екi атты ойынбасы Дефинициясы | -2 |
932. | дебют закрытый | жабық ойынбасы | дебют закрытыйжабық ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — ақтардың 1. d2-d4 деген бастапқы жүрісімен және қаралардың 1. … d7-d5 деген жауабымен сипатталады. 2. Әзербайжан: qapalı debüt 3. Қырғыз: жабык дебюттук 4. Өзбек: yopiq debyut 5. Түрік: kapalı ilk 6. Ағылшын: closed debut 7. Испан: debut cerrado 8. Неміс: geschlossenes Debüt 9. Француз: débuts fermés 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жабық ойынбасы Дефинициясы | 0 |
933. | дебют Нимцовича | Нимцович ойынбасы | дебют НимцовичаНимцович ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — 1. e2-e4 Kb8-c6 деген жүрістерден басталатын ойынбасы. Жартылай ашық бастауларға жатады. 2. Әзербайжан: Nimzowitsch debütü 3. Қырғыз: Nimzowitsch дебюттук 4. Өзбек: Nimzovitsch debyuti 5. Түрік: Nimzowitsch lansmanı 6. Ағылшын: Nimzowitsch debut 7. Испан: Debut en Nimzowitsch 8. Неміс: Nimzowitsch-Debüt 9. Француз: Nimzowitsch débuts 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Нимцович ойынбасы Дефинициясы | 0 |
934. | дебют орангутанга | орангутанг ойынбасы | дебют орангутангаорангутанг ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — 1. b2-b4 деген жүрістен басталатын ойынбасы. Қапталдың бастауларға жатады. Осы ойынбасын зерттеген Алексей Сокольскийдің құрметіне орай осылай аталған. Бұрындары 1. b2-b4 деген жүрісті Савелий Тартаковер пайдаланған, ол оған «Орангутанг ойынбасы» деген әзіл атау берген болатын. «Қате» бастаулар санатына енеді. Революцияға дейінгі басылымдарда «Бугаев ойынбасы» деп аталған, оны алғаш рет қоланған шахматшының тегі бойынша аталған. Қазіргі таңда бұл ойынбасы гроссмейстер турнирлерінде мүлдем қолданылмайды. 2. Әзербайжан: orangutan debütü 3. Қырғыз: орангутан дебюттук 4. Өзбек: orangutan debyuti 5. Түрік: orangutan ilk 6. Ағылшын: orangutan debut 7. Испан: debut en orangutan 8. Неміс: Orang-Utan-Debüt 9. Француз: débuts d'orang-outan 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: орангутанг ойынбасы Дефинициясы | 0 |
935. | дебют открытый | ашық ойынбасы | дебют открытыйашық ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — ақтардың 1. e2-e4 деген бастапқы жүрісімен және қаралардың 1. … e7-e5 деген жауабы түрінде болып келеді. Ақтар 2. f2-f4 (корольдік гамбит) немесе белсенді фигурамен 2. d2-d4 (центральный дебют) арқылы орталықты басып алуға тырысады не болмаса алаңдамай даму жоспарын ұстанады: 2. Кg1-f3 d7-d6 (Филидор қорғанысы); 2. Кb1-c3 Кg8-f6 3. Кg1-f3 Кb8-c6 (төрт аттың ойынбасы); 2. Кg1-f3 Kg8-f6 (орыс партиясы); 2. Кg1-f3 Кb8-c6 3.Сf1-c4 Сf8-c5 (итальяндық партия) және т.б. 2. Әзербайжан: açıq debüt 3. Қырғыз: ачык оюн 4. Өзбек: ochiq debyut 5. Түрік: ilk açılışını yap 6. Ағылшын: open debut 7. Испан: debut abierto 8. Неміс: Open Debüt 9. Француз: débuts ouverts 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: ашық ойынбасы Дефинициясы | 0 |
936. | дебют полуоткрытый | жартылай ойынбасы | дебют полуоткрытыйжартылай ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — ақтардың бастапқыдағы 1. e2-e4 деген жүрісінен және қаралардың 1. …e7-e5 дегеннен басқа барлық жауабынан тұрады. Қазіргі шахмат тәжірибесіндегі жартылай ашық бастаулардың танымалдылығын қараларға арналған қары ойын мүмкіндігінің молдығымен, комбинациялық ойынды миттельшпиль кезеңіне ауыстыру арқылы ойынбасындағы позициялық-маневрлік бұлтарумен түсіндіруге болады. Жартылай ашық бастаулар жылдам жеңілдету мүмкіндігін азайтып, күрделі шайқасқа апарып соғады. Жартылай ашық бастаулардағы орталық үшін шайқасудың әртүрлі формасы болуы мүмкін: француз қорғанысында 1. e2-e4 e7-e6 2. d2-d4 кейін қаралар 2 рет жүріп (2. … d7-d5) e4 сарбазға қауіп төндіреді, ал егер ол қозғалысса, c7-c5 арқылы d4 сарбазға шабуыл жасалады; скандинавилық қорғаныста 1. …d7-d5 жүрісі 1. e2-e4 жүрісіне жауап ретінде іске асырылады, Каро — Канн қозғалысында —1. …c7-c6 дайындығынан кейін. Сицилия қорғанысында d7-d5 қозғалысын іске асыру едәуір күрделі, бірақ оның қажеттілігі жоқ, өйткені ақтар ортадағы сарбаздардың біреуін айырбастап (3. …c5-d4), ортадағы сарбаздың басымдылығына қол жеткізе алмайды. Алехин қорғанысында (1. …Кg8-f6) ақтар мықты сарбаз орталығын жасайды, бірақ қаралардың оны 4. …d7-d6, содан кейін Kc6 және т.б. арқылы жеңуге мүмкіндігі бар. 2. Әзербайжан: Yarım açıq debüt 3. Қырғыз: дебюттук жарым-ачык 4. Өзбек: yarim ochiq debyut 5. Түрік: yarı açık ilk 6. Ағылшын: half open debut 7. Испан: debut medio abierto 8. Неміс: halboffenes Debüt 9. Француз: débuts à moitié ouverts 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жартылай ойынбасы Дефинициясы | 0 |
937. | дебют Понциани | Понциани ойынбасы | дебют ПонцианиПонциани ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — мына жүрістерден басталатын ойынбасы: 1. e2-e4 e7-e5 Қазіргі таңда бұл ойынбасы гроссмейстер турнирлерінде мүлдем қолданылмайды. Ашық бастауларға жатады. 2. Әзербайжан: Ponziani debütü 3. Қырғыз: ponziani ачылышы 4. Өзбек: Ponzianining birinchi chiqishi 5. Түрік: Ponziani ilk kez 6. Ағылшын: Ponziani debut 7. Испан: Debut ponziani 8. Неміс: Ponziani-Debüt 9. Француз: Ponziani débuts 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Понциани ойынбасы Дефинициясы | 0 |
938. | дебют Рети | Рети ойынбасы | дебют РетиРети ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — 1. Kg1-f3 жүрісінен басталатын ойынбасы. 2. Әзербайжан: Reti'nin debütü 3. Қырғыз: Предупреждение дебюттук 4. Өзбек: Reti birinchi marta 5. Түрік: Reti'nin tanıtımı 6. Ағылшын: Reti's debut 7. Испан: El debut de reti 8. Неміс: Retis Debüt 9. Француз: Les débuts de Reti 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: Рети ойынбасы Дефинициясы | 0 |
939. | дебют слона | пiл ойынбасы | дебют слонапiл ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу») — Мына жүрістерден басталатын ойынбасы: 1. e2-e4 e7-e5 Ашық бастауларға жатады. 2. Әзербайжан: fil çıxışı 3. Қырғыз: Бишопс ачылышы 4. Өзбек: Fil boshlanishi 5. Түрік: fil ilk 6. Ағылшын: elephant debut 7. Испан: debut en elefante 8. Неміс: Elefant-Debüt 9. Француз: débuts d'éléphants 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: пiл ойынбасы Дефинициясы | 0 |
940. | дебют центральный | орталық ойынбасы | дебют центральныйорталық ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу» + еж.-грек. Κέντρον - «үшкір келген қадалғыш зат, бізгек, үшкір (циркуля)») — мына жүрістерден басталатын ойынбасы: 1. e2-e4 e7-e5 2. d2-d4 e5:d4 3. Фd1:d4. Ашық бастауларға жатады. 2. Әзербайжан: mərkəzi debüt 3. Қырғыз: борбору оюн 4. Өзбек: markaziy debyut 5. Түрік: merkezi başlangıç 6. Ағылшын: central debut 7. Испан: debut central 8. Неміс: zentrales Debüt 9. Француз: débuts centraux 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: орталық ойынбасы Дефинициясы | 0 |
941. | дебют четырех коней | төрт атты ойынбасы | дебют четырех конейтөрт атты ойынбасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. début — «бастау, пайда болу»)— мына жүрістерден басталатын ойынбасы: 1. e2-e4 e7-e5 2. Kg1-f3 Kb8-c6 3. Kb1-c3 Kg8-f6. Ашық бастауларға жатады. 2. Әзербайжан: dörd ata debüt etdi 3. Қырғыз: Төрт Найтс Оюн 4. Өзбек: to'rtta otni debyut 5. Түрік: ilk dört at 6. Ағылшын: debut four horses 7. Испан: debutan cuatro caballos 8. Неміс: das Debüt von vier Pferden 9. Француз: débuts quatre chevaux 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: төрт атты ойынбасы Дефинициясы | -2 |
942. | девиз олимпийский | олимпиялық ұран | девиз олимпийскийолимпиялық ұранСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( франц. devise + грек. Olympias) — «Citius, Altius, Fortius!» деген үш латын сөзінен құралған, олимпиада ойындарының ұраны, бұл сөздердің сөзбе-сөз білдіретін мағынасы: «жылдамырақ, биігірек, күштірек!». 2. Әзербайжан: Olimpiya şüarı 3. Қырғыз: Олимпиада урааны 4. Өзбек: Olimpiya shiori 5. Түрік: Olimpiyat sloganı 6. Ағылшын: Olympic motto 7. Испан: Lema olímpico 8. Неміс: Olympisches Motto 9. Француз: Devise olympique 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: олимпиялық ұран Дефинициясы | +3 |
943. | девон | девон | девондевонСаласыСпорт Этимологиясы 1. — жыртқыш балықтарды ұстау үшін қолданылатын жасанды тұзақ жем, жылтырақтың бір түрі. Негізінен, қалақшалары бойлық осінде еркін айналатын, түтік тәрізді корпусы бар. 2. Әзербайжан: devon 3. Қырғыз: Devonia 4. Өзбек: Devon 5. Түрік: Devonia 6. Ағылшын: Devonian 7. Испан: Devon 8. Неміс: Devon 9. Француз: Devon 10. Заңнамадағы қолданысы: девон- девон 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: девон Дефинициясы | +5 |
944. | дегаже | дегаже | дегажедегажеСаласыСпорт Этимологиясы 1. — семсерлесудегі дәл тиген қадалғыш соққы, сондай-ақ бұл сөз ауыспалы мағынада да қолданылады. Бұл соққыны жасаған кезде шабуыл жасаушының қаруы қысқа траекторияға соққы жасау мақсатында қарсыластың қаруынан қайтарылады. 2. Әзербайжан: degas 3. Қырғыз: degazhe 4. Өзбек: degas 5. Түрік: degazhe 6. Ағылшын: degas 7. Испан: degas 8. Неміс: degas 9. Француз: dégazer 10. Заңнамадағы қолданысы: дегаже- дегаже 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дегаже Дефинициясы | +5 |
945. | дейдвуд | дейдвуд | дейдвуддейдвудСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ғыл. deadwood, сөзбе сөз. – «өлі ағаш») - бір ұшы кеменің артқы жағына, бір ұшы алдыңғы жағына бекітілетін, штевеньдерді белағашпен бекітуге арналған және резенбелағашты жалғастыратын құрамдас бөліктен тұратын қалың қырлы бөрене. 2. Әзербайжан: ölü ağacı 3. Қырғыз: ичимде 4. Өзбек: o'lik 5. Түрік: deadwood 6. Ағылшын: deadwood 7. Испан: madera muerta 8. Неміс: Totholz 9. Француз: bois mort 10. Заңнамадағы қолданысы: дейдвуд- дейдвуд 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дейдвуд Дефинициясы | +5 |
946. | декатлон | декатлон | декатлондекатлонСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( еж.-грек. δέκαθλο — «онсайыс») – жеңіл атлетиканың он түрі бойынша өткізілетін спорттық жарыстар, он сатылы жарыс. 2. Әзербайжан: decathlon 3. Қырғыз: Decathlon 4. Өзбек: dekatlon 5. Түрік: dekatlon 6. Ағылшын: decathlon 7. Испан: decatlón 8. Неміс: Zehnkampf 9. Француз: décathlon 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: декатлон Дефинициясы | +5 |
947. | дельтаплан | дельтаплан | дельтапландельтапланСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. deltaplane арқылы, еж грек. δέλτα — грек әрпі — «Δ» және лат. planum — «тегіс жер, жазықтық») — жебе тәрізді қанаты бар, келте құйрық сызбасы бойынша орындалған, ауадан да ауыр, моторсыз ұшу аппараты, ұшуды басқару пилотты аспа нүктесіне қатысты қозғалуы есебінен масса орталығын қозғалту арқылы іске асырылады. 2. Әзербайжан: qapıçını bağla 3. Қырғыз: калдык учуу 4. Өзбек: Hang glider 5. Түрік: planör asmak 6. Ағылшын: hang glider 7. Испан: ala delta 8. Неміс: Hängegleiter 9. Француз: deltaplane 10. Заңнамадағы қолданысы: дельтаплан- дельтаплан 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дельтаплан Дефинициясы | +5 |
948. | дельтапланеризм | дельтапланер iсi | дельтапланеризмдельтапланер iсiСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. deltaplane арқылы, еж грек. δέλτα — грек әрпі — «Δ» және лат. planum — «тегіс жер, жазықтық») - Спорт түрі — жоғары көтерілген ауа ағынында дельтапланмен ұшу. 2. Әзербайжан: sürüşməyə asla 3. Қырғыз: жарнаама 4. Өзбек: toymasin 5. Түрік: kayma asmak 6. Ағылшын: hang gliding 7. Испан: ala delta 8. Неміс: Drachenfliegen 9. Француз: deltaplane 10. Заңнамадағы қолданысы: дельтапланеризм- дельтапланеризм 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дельтапланер iсi Дефинициясы | +2 |
949. | дельтапланерный спорт | дельтапландық спорт | дельтапланерный спортдельтапландық спортСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. deltaplane арқылы, еж грек. δέλτα — грек әрпі — «Δ» және лат. planum — «тегіс жер, жазықтық» + ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») – дельтапландар пайдаланылатын авиациялық спорт түрі. Дельтапландық спорт АҚШ-та 1951 жылы пайда болған. 1976 жылы негізі қаланған Дельтапланеризм жөніндегі халықаралық комиссия ФАИ құрамына енеді. 1976 және 1977 жылдардан бастап әлем және Еуропа чемпионаттары (кезектесіп) өткізіледі. Дельтапландық спортта ұшудың келесідей түрлері бар: қашықтыққа, нысанаға дейін, биіктікке, жылдамдыққа, ұзақтыққа, ең жоғарғы максималды биіктікке қол жеткізу. 2. Әзербайжан: hang-gliding idman 3. Қырғыз: жарнаама 4. Өзбек: hang-gliding sport 5. Түрік: kayma sporu 6. Ағылшын: hang-gliding sport 7. Испан: deporte de ala delta 8. Неміс: Drachenfliegen Sport 9. Француз: sport de deltaplane 10. Заңнамадағы қолданысы: Дельтапланерный спорт – Дельтапланерлі спорт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дельтапландық спорт Дефинициясы | +2 |
950. | денник | күндік атқора | денниккүндік атқораСаласыСпорт Этимологиясы 1. - жылқы, бұқа тәрізді ірі қара малды байлаусыз ұстауға арналған ғимарат. Күндік атқораның ішінде тұтас аралықтары және торлы аралықтары болады, олар дәлізге шығады. Кейде биіктігі 140-150 см аралықтың бәрі тұтас болады, ал 50-60 см жоғары жағы торлы болады, оған есік те жасалады. Асау жануарлар үшін үш аралық та тұтас болып келді. Аралықтың биіктігі 1,80-2,20 м; торлы аралықтарды төбеге дейін жасауға болады, ал егер тұтас болса, кемінде- см саңылау қалдыру керек, бұл вентиляцияға арналады. Аралықтар көбіне 4 х 20 см тақтайлардан, кесінділерден жасалады, батпақ жағылған ағаш шарбақ, сабан және шикі заттар (оңтүстік аудандарда) қолданылады. Едені ағатан, бірақ көбіне сазбалшықтан жасалады, несепті шығаруға арналған ағаш едендегі еңіс жер: 1 : 0,01-0,015; сазбалшықтан жасалған жасалған еденге әдетте, еңіс жасалмайды, ал несеп төсенішке жиналады. Күндік атқораның көлемі: ені 3,1-3,6 м, тереңдігі 3,0-3,4 м. 2. Әзербайжан: tövlə 3. Қырғыз: уятсыз жүрүм-куту 4. Өзбек: to'xtash joyi 5. Түрік: gevşek kutu 6. Ағылшын: stall 7. Испан: puesto 8. Неміс: Stall 9. Француз: stand 10. Заңнамадағы қолданысы: денник- қора 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: күндік атқора Дефинициясы | +3 |
951. | дерби | атжарыс | дербиатжарысСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Derby) — көп мағыналы термин. · Дерби — желісті және шабысты бәйгеге арналған бас жүлде. · Дерби — мемлекеттегі негізгі желісті және шабысты атжарыс. · Дерби — бір қала немесе көрші қала командаларының арасындағы спорттық матч. 2. Әзербайжан: derbi 3. Қырғыз: иш ыраат 4. Өзбек: Derbi 5. Түрік: derby 6. Ағылшын: Derby 7. Испан: derby 8. Неміс: Derby 9. Француз: derby 10. Заңнамадағы қолданысы: Дерби- Дерби 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: атжарыс Дефинициясы | +3 |
952. | дерт | дерт | дертдертСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. dirt — «топырақ, батпақ») — BMX-мен немесе дёртджампинг (dirtjumping — батпақтан секіру) стиліндегі тау велосипедтерімен жүруге арналған арнайы тасжол. Ұшу үшін дерт велосипедтеріне арнайы салынған топырақ үйме-трамплиндері (радиустары) пайдаланылады. Көбіне дёрт бірінен кейін бірі жүретін трамплиндердің топтамасы түрінде болып келеді, ол велосипедші бір трамплиннен жерге түскеннен кейін келесі ұшатын жерге түсетіндей етіп орналасады. Басында ғана жылдамдықты басатын байкерлер бұл жылдамдықты трамплиндер топтамасынан ұшып өту үшін пайдаланады. 2. Әзербайжан: det 3. Қырғыз: кир 4. Өзбек: det 5. Түрік: kir 6. Ағылшын: det 7. Испан: det 8. Неміс: det 9. Француз: det 10. Заңнамадағы қолданысы: дерт- дерт 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дерт Дефинициясы | +4 |
953. | десинхроноз | десинхроноз | десинхроноздесинхронозСаласыСпорт Этимологиясы 1. (лат. de- - «жою мағынасындағы сөзалды қосымшасы» және грек. synchronos – «біруақытта») — тәуліктің биоритмнің бұзылуы, ұйқының бұзылуымен, жұмыс істеу қабілетінің төмендеуімен және денсаулық жағдайындағы басқа да жағымсыз ауытқулардың бірқатар кешенімен сипатталады. Бұл қазіргі ауру арнайы себептермен түсіндіріледі және студент, бизнесмен, саяхатшылардан анықталады. 2. Әзербайжан: desinxronoz 3. Қырғыз: desynchronosis 4. Өзбек: desinxronoz 5. Түрік: desynchronosis 6. Ағылшын: desynchronosis 7. Испан: desincronosis 8. Неміс: Desynchronose 9. Француз: désynchronose 10. Заңнамадағы қолданысы: десинхроноз- десинхроноз 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: десинхроноз Дефинициясы | +4 |
954. | детские игры | балалар ойыны | детские игрыбалалар ойыныСаласыСпорт Этимологиясы 1. — таза спорттық шеберліктер мен дағдыларды, снымен қатар логикалық, ойлай білу шеберлігін пайдалануды талап ететін балалар ойыны. Балалардың ойыны дене-бітімін, сондай-ақ олардың ақыл-ойын дамытуға арналған деген пікір бар. 2. Әзербайжан: uşaq oyunları 3. Қырғыз: балдар оюндары 4. Өзбек: bolalar o'yinlari 5. Түрік: çocuk oyunları 6. Ағылшын: children's games 7. Испан: juegos infantiles 8. Неміс: Kinderspiele 9. Француз: jeux pour enfants 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: балалар ойыны Дефинициясы | +4 |
955. | джайв | джайв | джайвджайвСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. jive) — 1940 жылдардың басында АҚШ-та пайда болған афроамерикалық би. Джайв жылдам әрі еркін қозғалысы бар свингтің бір түрі болып табылады. Заманауи джайв мәнері жағынан свингтен өзгеше, десе де бұл биде оның фигуралары мен қозғалыстары жиі қолданылады. Музыкалық көлемі 4/4, ырғағы — минутына 44 такт. 2. Әзербайжан: jive 3. Қырғыз: Jive 4. Өзбек: jive 5. Түрік: caz 6. Ағылшын: jive 7. Испан: jive 8. Неміс: Jive 9. Француз: jive 10. Заңнамадағы қолданысы: джайв- джайв 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джайв Дефинициясы | +5 |
956. | джампинг | джампинг | джампингджампингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағыл. jumping – «секіру») – арықтауға арналған, батуттағы фитнес. 2. Әзербайжан: atlama 3. Қырғыз: секирүүнүн 4. Өзбек: o'tish 5. Түрік: atlama 6. Ағылшын: jumping 7. Испан: saltando 8. Неміс: springen 9. Француз: sauter 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джампинг Дефинициясы | +5 |
957. | джиббинг | джиббинг | джиббингджиббингСаласыСпорт Этимологиясы 1. —акробатика, секіру, сырғанау және арнайы дайындалған металл, ағаш немесе пластик пішіндерімен, не қалалық сәулет элементтерімен (шарбақ, парапеттер) жүріп қозғалу. Ролик, скейтборд, сноуборд, сондай-ақ жалаң аяқ және қарапайым аяқкиіммен жүруге де болатын джиблайннің бірнеше түрі бар. Джиббинг — бұл кез келген маусымға арналған ойын-сауық, өйткені оған керіген матауыш жеткілікті. 2. Әзербайжан: jibbing 3. Қырғыз: jibbing 4. Өзбек: jibbing 5. Түрік: jibbing 6. Ағылшын: jibbing 7. Испан: jibbing 8. Неміс: jibbing 9. Француз: jibbing 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джиббинг Дефинициясы | +4 |
958. | джигитовка | шабандоздық; ат құлағында ойнау | джигитовкашабандоздық; ат құлағында ойнауСаласыСпорт Этимологиясы 1. (түркі тіліндегі «жігіт» — «шебер, батыл, тәжірибелі салт атты») — атпен шабу, шабыс барысында салт атты гимнастикалық және акробатикалық трюктерді орындайды, ат спортының әскери-қолданбалы түрі. Кавказ, Орталық Азия, казак сияқты халықтардың арасында пайда болып, дамыған. Салт ат мінудің табиғи жолы, шабандоз бен атты дайындау. Казак спортының түрі. Шабандоздық ат үстінде ойнаудың бастауы болып табылды. 2. Әзербайжан: jigitovka 3. Қырғыз: dzhigitovka 4. Өзбек: jigitovka 5. Түрік: dzhigitovka 6. Ағылшын: jigitovka 7. Испан: Jigitovka 8. Неміс: Jigitovka 9. Француз: Jigitovka 10. Заңнамадағы қолданысы: джигитовка- шабандоздық11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шабандоздық Дефинициясы | +3 |
959. | джимхана | джимхана | джимханаджимханаСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. gymkhana) — Жапония, АҚШ, Ұлыбритания және Оңтүстік Африкада таралған автоспорт түрі. Автокростағыдай (АҚШ-та автокросс дегеніміз – дәстүрлі автослалом немесе автокөпсатылы жарысы) джимхана тасжолдары өте күрделі, тасжолдарды есте сақтап қалу – осы спорт түрінің ең маңызды бөлікерінің бірі. Бұл спорт түрін Жапондық автомобиль федерациясының FIA деген жапондық бөлімшесі басқарады. 2. Әзербайжан: cimhana 3. Қырғыз: Спортмайдан 4. Өзбек: jimhana 5. Түрік: atletizm yarışması 6. Ағылшын: jimhana 7. Испан: jimhana 8. Неміс: Jimhana 9. Француз: Jimhana 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джимхана Дефинициясы | +5 |
960. | джиу-джитсу | джиу-джитсу | джиу-джитсуджиу-джитсуСаласыСпорт Этимологиясы 1. немесе Джиу-джитсу, нақтырақ айтқанда, Дзюдзю́цу (жап. 柔術 [дзю:дзюцу] жап. 柔 [дзю] «жұмсақ, икемді, бейімделгіш, жұмсақ» + 術 [дзюцу] «техника, тәсіл»; сөзбе-сөз «жұмсақтық өнері») — жапондық жауынгерлік өнері үшін қолданылаты жалпы атау, оған қарумен және қарусыз жұмыс жасау техникасы қамтылған, қоян-қолтық ұрыс өнері, оның негізгі қағидаты – «жұмсақ», «икемді» қозғалыс техникасы. 2. Әзербайжан: jiu-jitsu 3. Қырғыз: джиу-джитсу 4. Өзбек: jiu-jitsu 5. Түрік: Japon sporu 6. Ағылшын: jujutsu 7. Испан: jiu-jitsu 8. Неміс: Jiu-Jitsu 9. Француз: jiu-jitsu 10. Заңнамадағы қолданысы: джиу-джитсу-джиу-джитсу 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джиу-джитсу Дефинициясы | +3 |
961. | джоггинг | джоггинг | джоггингджоггингСаласыСпорт Этимологиясы 1. ( англ. jogging — «тысырлатып» жүгіру) — Баяу жүгіру немесе джоггинг ең танымал әрі жаппай айналысатын спорт түрі болып табылады. Онымен шұғылдану үшін арнайы білім мен дағдылардың қажеті жоқ, ал жабдықталған стадионның немесе жүгіру жолының орнына жақын жерде орналасқан саябақты емін-еркін пайдалануға болады, немесе мұндай саябақ болмаса, үйді айналып жүгіруге болады. Соның арқасында бұл спорт түрі танымал. Баяу жүгіру сауықтыру жүгірістерінің бір түрі, жыныс пен жасқа қарамастан, бұл спорт түрімен шұғылдана беруге болады. 2. Әзербайжан: jogging 3. Қырғыз: Жаба 4. Өзбек: jogging 5. Түрік: jogging 6. Ағылшын: jogging 7. Испан: trotar 8. Неміс: Joggen 9. Француз: faire du jogging 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джоггинг Дефинициясы | +3 |
962. | джэб | джэб | джэбджэбСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. jab - «кенеттен болған соққы; қадау») — бокстағы негізгі соққылардың бірі. Кеңестік кезеңнің дереккөздерінде көбіне сол жақпен тіке соғу (оңқай боксшы әдеттегідей сол жақта тұрады деп тұспалданады) деген атау қолданылады. Кейде джеб деп «қарсы келген» соққыны (озған) айтады. Классикалық тіке соққыдан ерекшелігі – джебтің күш қарқыны орташа және қозғалыс жылдамдығы мен дәлдігіне негізделеді. Ол «алыстан жасалатын соққылардың» қатарына жатады, түзу тұрып, сол қолды алға созып, шынтақты бүгіп жасалатын соққы. Қозғалыс элементтері бойынша ол әдеттегі түзу сол жақ соққыдан ерекшеленбейді, бірақ осы қозғалыс кезінде дененің қозғалысы шамалы болады және оған күш бермейді. Мұндай соққы жасалған кезде дене аяғымен қатты тірелмейді, күшпен жасалатын соққы кезіндегідей болмайды, шамалы маневр қадамдарының есебінен теңгерімде болады. 2. Әзербайжан: jab 3. Қырғыз: саят 4. Өзбек: jab 5. Түрік: iğneledi 6. Ағылшын: jab 7. Испан: pinchar 8. Неміс: jab 9. Француз: jab 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: джэб Дефинициясы | +5 |
963. | дзадзен | дзадзен | дзадзендзадзенСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 座禅, кейде, бірақ дұрыс нұсқасы жап. 坐禅 немесе жап. 坐禪, «отыратын медитация») —дзэн буддизміндегі негізгі болып табылатын медитация практикасы. Бұл сото жапондық мектебінің едәуір ерекше белгісі болып саналады, алайда дзэн мектептері түгел басқа тәжірибемен (мысалы, риндзай мектебі) үйлестіре пайдаланады. 2. Әзербайжан: zazen 3. Қырғыз: zazen 4. Өзбек: zazen 5. Түрік: zazen 6. Ағылшын: zazen 7. Испан: zazen 8. Неміс: Zazen 9. Француз: zazen 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дзадзен Дефинициясы | +4 |
964. | дзедан | дзедан | дзедандзеданСаласыСпорт Этимологиясы 1. – бұл аспан сияқты биік, от сияқты мықты тік тұру. Го и сёги деген дәстүрлі жапондық үстел үсті ойындарында “Kurai wo takaku toru” – «Жоғары позиция сабақтары» деген тұжырым бар, бұл шабуыл жасауға арналған мінсіз әрекет болып саналады. Кэндодағы осыған ұқсас “Ten no Kurai” – «аспан сияқты тіке тұру» да бұрынғы заманнан бері қолданылып келеді. 2. Әзербайжан: jedan 3. Қырғыз: Йодан 4. Өзбек: jedan 5. Түрік: jodan 6. Ағылшын: jedan 7. Испан: jedan 8. Неміс: jedan 9. Француз: Jedan 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дзедан Дефинициясы | +4 |
965. | дзюдо | дзюдо | дзюдодзюдоСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 柔道 дзю: до:, сөзбе-сөз — «жеңіл жол»; сондай-ақ «Икемді жол» деген атау да жиі қолданылады) — ХІХ ғасырдың аяғында дзюдзюцу негізінде жауынгерлік өнердің жапондық шебері Дзигоро Кано (жап. 嘉納 治五郎 Кано: Дзигоро: 1860 — 1938) ойлап тапқан, жапондық жауынгерлік өнер, философия және қарусыз спорттық жекпе-жек 2. Әзербайжан: cüdo 3. Қырғыз: дзюдо боюнча 4. Өзбек: judo 5. Түрік: judo 6. Ағылшын: judo 7. Испан: judo 8. Неміс: Judo 9. Француз: judo 10. Заңнамадағы қолданысы: дзюдо - дзюдо 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дзюдо Дефинициясы | +4 |
966. | дзюдоги | дзюдошы киімі | дзюдогидзюдошы киіміСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 柔道着 дзю:до:ги) — дзюдодан болатын жаттығу және жарыстар кезінде пайдаланылатын, киім формасына арналған жапондық атау, жаттығу костюмінің бір түрі (кэйкоги). Дзюдошы киімін Дзигоро Кано шамамен алғанда, XIX ғасырдың аяғы —XX ғасырдың басында дзю-дзюцу сабақтарына арналған дәстүрлі киім негізінде жасап шығарған болатын, киімді жаттығуға бейімдеп алды (күртешесінің жеңін, шалбардың балағын созды). Дзюдошы киімі жауынгерлік өнер сабақтарымен шұғылдануға арналған алғашқы заманауи униформа болды, 1905 жылдан бастап дзюдомен шұғылдануға арналған костюмнің формасын Дай Ниппон Бутокукай комиссиясы бекітті. Уақыт өте келе дзюдошы киімі пішімі мен материалының өзгеруіне байланысты бірқатар өзгерістерге ұшырады. Бастапқыда дзюдошы киімі дәстүрлі түрде ақ түсті болатын, бірақ қазір жарыстар үшін көк түсті дзюдошы киімі де пайдаланылады (төрешілердің жұмысын жеңілдету үшін күреске қатысатын қатысушылардың біреуі ақ, екіншісі көк дзюдошы киімін киеді). Бірақ қазіргі дзюдошы киімі 100 жыл бұрын жаттығу үшін пайдаланылған киімге өте ұқсас. 2. Әзербайжан: judogi 3. Қырғыз: judogi 4. Өзбек: judogi 5. Түрік: judogi 6. Ағылшын: judogi 7. Испан: judogi 8. Неміс: Judogi 9. Француз: judogi 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дзюдошы киімі Дефинициясы | +4 |
967. | дзюдоист | дзюдошы | дзюдоистдзюдошыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 柔道 дзю: до:, сөзбе-сөз — «жеңіл жол»; сондай-ақ «Икемді жол» деген атау да жиі қолданылады) — дзюдомен шұғылданатын спортшы. 2. Әзербайжан: cüdo güləşçisi 3. Қырғыз: дзюдоист 4. Өзбек: dzyudo kurashchisi 5. Түрік: judo güreşçisi 6. Ағылшын: judo wrestler 7. Испан: luchador de judo 8. Неміс: Judo-Ringer 9. Француз: lutteur de judo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дзюдошы Дефинициясы | +4 |
968. | динги | динги | дингидингиСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. Dinghy) — ұзындығы шамамен 3 метрдей, сыйымдылығы 1-2 адам (кейбір жағдайларда 3 адам) болатын шағын шлюпка, шағын қайық. Адамдарды, көлемі орташа заттарды қайықтан жағалауға немесе қайықтардың арасында тасымалдауға арналған. 2. Әзербайжан: dinghy 3. Қырғыз: Кайыкча 4. Өзбек: botiq 5. Түрік: sandal 6. Ағылшын: dinghy 7. Испан: bote 8. Неміс: Beiboot 9. Француз: dériveur 10. Заңнамадағы қолданысы: Динги- Динги 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: динги Дефинициясы | +4 |
969. | дирик-фал | дирик-фал | дирик-фалдирик-фалСаласыСпорт Этимологиясы 1. - гафель могы көтерілетін және ұсталынып тұратын жабдық. 2. Әзербайжан: dirik-fal 3. Қырғыз: Gciriku тили halyard 4. Өзбек: dirik-fal 5. Түрік: Gciriku dil mandarı 6. Ағылшын: dirik-fal 7. Испан: dirik-fal 8. Неміс: dirik-fal 9. Француз: dirik-fal 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дирик-фал Дефинициясы | +4 |
970. | дисквалификация спортсмена | спортшыны шеттету | дисквалификация спортсменаспортшыны шеттетуСаласыСпорт Этимологиясы 1. (фр. disqualification < лат. dis... + qualis – «қандай сапада» + facere – «жасаймын» + ағыл. sport, desport ескі француз тілінің қысқарған түрі — «ойын», «сауық») – спортшыны спорттық сайыстарға қатысудан шеттету, оны спорт түрінің ережесін немесе спорттық сайыс қағидасын (регламенттерін) немесе антидопинг ережесін немесе халықаралық спорт ұйымдары бекіткен нормаларды немесе жалпы ресейлік спрт федерациялары бекіткен нормаларды бұзғаны үшін спорттың тиісті түрі бойынша халықаралық спорттық федерация немесе жалпыресейлік спортты федерация іске асырады. Кафель могы 2. Әзербайжан: atletin diskvalifikasiyası 3. Қырғыз: укугунан ажыратуу 4. Өзбек: sportchi diskvalifikatsiya 5. Түрік: sporcu diskalifikasyonu 6. Ағылшын: athlete disqualification 7. Испан: descalificación atleta 8. Неміс: Sportler-Disqualifikation 9. Француз: disqualification d'athlète 10. Заңнамадағы қолданысы: дисквалификация спортсмена-спортшыны жарыстан шығарып тастау 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: спортшыны шеттету Дефинициясы | +4 |
971. | диск-гольф | табақша-гольф | диск-гольфтабақша-гольфСаласыСпорт Этимологиясы 1. (сондай-ақ фрисби-гольф, ағыш. disc golf) — табақшасы бар спорттың жеке түрі, мұнда ойыншылар табақшаны неғұрлым аз лақтырып, жарыса отырып, арақашықтықты өтуге тырысады (сөре нүктесі «ти»-ден нысанаға/кәрзіңкеге дейін, неғұрлым аз лақтырады, әрбір келесі лақтыру табақшасы тоқтаған жерден басталады). Әдетте, табақша-гольф саябағы қала саябақтарының, орман саябақтарының инфрақұрылымымен, табақша ұшатын траекторияда табиғи кедергі бола алатын табиғи кедергілері бар алуан түрлі ландшафтпен керемет үйлеседі. Бұл кедергілер ойынның маңызды бөлігі болып табылады. Табақша-гольфті Солтүстік Америка мен Скандинавия елдерінде белсенді түрде ойнайды. Классикалық гольфпен салыстырғанда, табақша-гольф анағұрлым қолжетімді әрі арзанырақ спорт түрі. Киімге қойылатын белгілі бір талаптар жоқ, бастапқыда ойыншының ойынды бастауы үшін бір-екі табақша жеткілікті болады. Табақша-гольфке арналған қашықтықтардың бәрі тегін. Сондай-ақ жүлдесі, оның ішінде ақшалай жүлдесі бар кәсіби сайыстар өткізіледі. 2. Әзербайжан: disk golf 3. Қырғыз: диск гольф 4. Өзбек: disk golf 5. Түрік: diskli golf 6. Ағылшын: disc golf 7. Испан: disco de golf 8. Неміс: Disc Golf 9. Француз: disc golf 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: табақша-гольф Дефинициясы | +4 |
972. | дискобол | диск лақтырушы | дискоболдиск лақтырушыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (грек. " диск лақтырушы"), диск лақтырумен айналысатын атлет. Әсіресе, бұл термин б.э. дейінгі 5 ғ. өмір сүрген грек мүсіншісі, ежелгі сипаттаулар мен римдік көшірмелердің арқасында танымал Мронның туындысына қатысты жиі қолданылады. Диск лақтырушының ең әйгілі толық фигуралы репликасы Римдегі Палаццо Ланчеллотти-Массимиден пайда болған (қазіргі таңда – Римнің ұлттық мұражайында). Басқа көшірмелері Ватикан және Британ мұражайларында орналасқан; кеуде мүсіндері - Римнің ұлттық мұражайында; дискті ұстаған қол - Флоренциядағы Каза Буонарротиде; басы - Берлиндегі Базеледе; эллинистік қола көшірмелер – Британ мұражайында. Диск лақтырушының басқа атақты статуясы Аргостың Навкидасына, ұлы Патроклге және шәкірті Поликлетке тән. Оның көшірмелері Ватиканда және Римдегі Қалалық антиквариумде. 2. Әзербайжан: diskoteka topu 3. Қырғыз: Диск жиберчү 4. Өзбек: Disko to'pi 5. Түрік: disko topu 6. Ағылшын: discus thrower 7. Испан: bola de discoteca 8. Неміс: Disco-Kugel 9. Француз: boule disco 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: диск лақтырушы Дефинициясы | +4 |
973. | додзе | додзе | додзедодзеСаласыСпорт Этимологиясы 1. (жап. 道場 до:дзё:, «жол іздейтін жер») — бастапқыда жапондық буддизм мен синтоизмде бұл медитация және басқа да рухани тәжірибелерді жасайтын жер болған. Кейінірек, будзюцу деген жапондық жауынгерлік өнердің жандануына және олардың будоға айналуына байланысты, бұл термин айкидо, дзюдо, дзюдзюцу, кэндо, карате және т.б. сияқты жапондық жауынгерлік өнердегі жаттығу, жарыс және аттестация өтетін жерлерді белгілеу үшін пайдаланыла бастады. Әдетте, додзёнің алдыңғы жағында мектептің әулиесі және/немесе белгілі бір деңгейде құрметтелетін мектептегі маңызды адамның суреті қойылады. 2. Әзербайжан: dojo 3. Қырғыз: Карапайым 4. Өзбек: dojo 5. Түрік: dojosu 6. Ағылшын: dojo 7. Испан: dojo 8. Неміс: Dojo 9. Француз: dojo 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: додзе Дефинициясы | +4 |
974. | дожим | жаныштау | дожимжаныштауСаласыСпорт Этимологиясы 1. – зілтемір қозғалысын баяулатқаннан немесе оны тоқтатқаннан кейін бір немесе екі қолды түзу ұстау. 2. Әзербайжан: dozhim 3. Қырғыз: жакшыртууда 4. Өзбек: dozhim 5. Түрік: artırılması 6. Ағылшын: dozhim 7. Испан: dozhim 8. Неміс: dozhim 9. Француз: dozhim 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: жаныштау Дефинициясы | +4 |
975. | домино | домино | доминодоминоСаласыСпорт Этимологиясы 1. — үстел үсті ойыны, бұл ойын кезінде ұпай санын білдіретін бірдей нүкте саны бар қақ жартылардан қосылған сүйектердің («сүйектің», «тастың») тізбегі пайда болады. Сондай-ақ мақсаты – үстелге немесе арнайы ойын алаңына бір немсе бірнеше символы бар сүйектерді символдары бірдей сүйектермен қатар орналастыру болып табылатын басқа да үстел үсті ойындары да осы терминмен аталады. Жиынтықтағы әр символдың негізінен, сандық мәні бар. 2. Әзербайжан: dominolar 3. Қырғыз: домино 4. Өзбек: dominolar 5. Түрік: domino 6. Ағылшын: dominoes 7. Испан: dominó 8. Неміс: Dominosteine 9. Француз: dominos 10. Заңнамадағы қолданысы: домино- домино 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: домино Дефинициясы | +4 |
976. | допинг | допинг | допингдопингСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. doping, ағылш. dope — «нашақорлық беру») — организмнің дене немесе психологиялық қызметін уақытша күшейтетін заттар; биологиялық белсенді заттар, организмге кері әсерін тигізетін және оларды анықтаудың арнайы әдіс-тәсілдері бар, спорттық жұмысқа қабілеттілікті мәжбүрлі түрде арттыруға арналған әдіс-тәсілдер. Атап айтқанда оларға бұлшық етке жүктеме түсіргеннен кейін бұлшық еттердің синтезін күшейтетін препараттар жатады. Жаттығулар және/немесе жарыстар кезінде көптеген дәрілік құралдар спортшылар үшін тыйым салынған деген мәртебеге ие. 2. Әзербайжан: dope 3. Қырғыз: чекене 4. Өзбек: doping 5. Түрік: doping 6. Ағылшын: dope 7. Испан: drogarse 8. Неміс: Dope 9. Француз: dope 10. Заңнамадағы қолданысы: допинг- допинг 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: допинг Дефинициясы | +3 |
977. | допинг-контроль | допинг-тексеру | допинг-контрольдопинг-тексеруСаласыСпорт Этимологиясы 1. (ағылш. doping, ағылш. dope — «нашақорлық беру» + франц. contrôle, *contrerôle, contre- + rôle - «тізім») — спортшының жаттығу немесе сайыс кезінде допингті (тыйым салынған құралдарды) қолдану фактісін анықтауға бағытталған тексеру. 2. Әзербайжан: dopinq nəzarət 3. Қырғыз: көзөмөл допингди 4. Өзбек: Taygart nazorati 5. Түрік: doping kontrolü 6. Ағылшын: doping control 7. Испан: control de dopaje 8. Неміс: Dopingkontrolle 9. Француз: contrôle de dopage 10. Заңнамадағы қолданысы: Допинг-контроль-Допинг-бақылау 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: допинг-тексеру Дефинициясы | +4 |
978. | дороги канатные | аспалы жолдар | дороги канатныеаспалы жолдарСаласыСпорт Этимологиясы 1. — жолаушылар мен жүктерді тасымалдауға арналған көлік түрі, онда вагон, вагонша, кабина немесе креслоларды тасымалдау үшін вагондар (кабиналар-гондолалар, креслолар, вагоншалар) тіректердің арасына табаны жерге тимей тұратындай тартылған тартқыш немесе көтергіш-тартқыш арқан (шынжыр) қолданылады. Тар мағынада алғанда, аспалы жол дегеніміз – көшеден немесе тіпті, қаладан тыс, ауада созылған көлікке арналған тасжол. Ал кең мағынада алғанда, аспалы жолдарға шынжырмен тартылатын басқа да көлік жүйелері жатады. Олардың көшеден тыс, сондай-ақ көшеге арналған түрлері болуы мүмкін. Төменде берілген мәліметтер ең бастысы тар мағынадағы аспалы жолдарға, яғни жер бетіндегі аспалы жолдарға қатысты. 2. Әзербайжан: kabel yolları 3. Қырғыз: кабелдик темир жол 4. Өзбек: yo'laklar 5. Түрік: kablo yolları 6. Ағылшын: cable roads 7. Испан: carreteras de cable 8. Неміс: Kabelwege 9. Француз: chemins de câbles 10. Заңнамадағы қолданысы: канатные дороги-аспалы жолдар 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: аспалы жолдар Дефинициясы | +4 |
979. | доска шахматная | шахмат тақтасы | доска шахматнаяшахмат тақтасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (перс. شاه مات 'шах мат', сөзбе сөз аудармасы - «шах өлді»— шахмат ойнауға арналған ойын алаңы. Дойбы ойнау үшін осыған ұқсас дойбы тақтасы қолданылады. Дәстүрлі шахмат тақтасы қара және ақ жолақтар (алаңдар) кезектесетін 8 × 8 (барлығы 64) алаң түрінде болып келеді. a1 алаңы дәстүрлі түрде қара түсті. Әр нұсқада тор саны негізгі шегіністен өзгеріп отыруы мүмкін, жасушасының пішіні де өзгеруі мүмкін. Соған қарамастан екі түс – шахмат тақтасының өзгермейтін бөлігі. 2. Әзербайжан: şahmat board 3. Қырғыз: шахмат боюнча комиссия 4. Өзбек: shaxmat taxtasi 5. Түрік: satranç tahtası 6. Ағылшын: chess board 7. Испан: tablero de ajedrez 8. Неміс: Schachbrett 9. Француз: échiquier 10. Заңнамадағы қолданысы: Доска шахматная-Шахмат тақтасы 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: шахмат тақтасы Дефинициясы | +4 |
980. | доска шашечная | дойбы тақтасы | доска шашечнаядойбы тақтасыСаласыСпорт Этимологиясы 1. (көн. дойбылық) — дойбы ойнауға арналған ойын алаңы. Квадрат торы тәрізді бір-бірінің қасында қатар орналасқан квадраттар (торлар) жиынтығы түрінде болып келеді. Торлар екі түсті болады: дәстүрлі түрде қара (күңгірт) және ақ (ашық) түстер, бірақ кез келген басқа түсті де болуы мүмкін, ең бастысы – олар бір-бірінен визуалды түрде әрі оңай өзгешеленуі тиіс. Әрбір тор алаңдағы орналасқан жеріне байланысты өз жақтарымен түсі өзгеше 2, 3 немесе 4 тордан кейін бірігіп отырады. 2. Әзербайжан: dama taxtası 3. Қырғыз: кароо Текшерүүчү 4. Өзбек: shaxmat taxtasi 5. Түрік: tahta dama tahtası 6. Ағылшын: checkerboard 7. Испан: tablero de ajedrez 8. Неміс: Schachbrett 9. Француз: damier 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дойбы тақтасы Дефинициясы | +4 |
981. | драгрейсинг | драгрейсинг | драгрейсингдрагрейсингСаласыСпорт Этимологиясы 1. — 402 метр (¼ миль) арақашықтыққа спринтерлік жарыс болып табылатын жарыс сайысы. Кейде ½ миль (~804 м), 1/8 миль (201 м) немесе қалыпты миль (1609 м) жарысы өткізіледі. Негізінен драг-рейсинг түзу тасжолда өткізілетін, жылдамдыққа жарысу болып табылады. Мұндай жарыс АҚШ-та ерекше танымал, онда жарты ғасырдан астам уақыт бойы өткізіліп келеді. Ең көп таралған пәндер мыналар: автокөлік, мотоцикл және піспекті қозғалтқышы бар қайықтар жарысы. Алайда реактивті автокөліктерге, мотоцикл, электрмобиль, скутер, велосипед, тіпті, тракторлар мен көгалшапқыштарға арналған жарыстар да бар. 2. Әзербайжан: drag yarış 3. Қырғыз: сүйрөө жарыш 4. Өзбек: poyga tortish 5. Түрік: yarış sürükleyin 6. Ағылшын: drag racing 7. Испан: carreras de resistencia 8. Неміс: Drag Racing 9. Француз: courses de dragsters 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: драгрейсинг Дефинициясы | +4 |
982. | драйволлей | драйволлей | драйволлейдрайволлейСаласыСпорт Этимологиясы 1. (drive volley) — оң жақтан немесе сол жақтан жасалған соққы, мұндай соққы кезінде доп жылдам және тордан төмен ұшады (мұндай соққылар кері серпілістен емес, доп шабуыл жасайтын ойыншының кортының бір бөлігіне тигенше жасалады); 2. Әзербайжан: dəmir yolu 3. Қырғыз: drayvolley 4. Өзбек: quruq shoxchalar 5. Түрік: drayvolley 6. Ағылшын: drywall 7. Испан: panel de yeso 8. Неміс: Trockenbau 9. Француз: cloison sèche 10. Заңнамадағы қолданысы: 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: драйволлей Дефинициясы | +4 |
983. | дрейф | ығу | дрейфығуСаласыСпорт Этимологиясы 1. - желдің немесе ағыстың ықпалынан қозғалыстағы кеменің бағыттан ауытқуы; сондай-ақ ағыстардың әсерінен мұздардың қозғалуы. 2. Әзербайжан: drift 3. Қырғыз: айдалуу 4. Өзбек: drift 5. Түрік: sürüklenme 6. Ағылшын: drifting 7. Испан: deriva 8. Неміс: driften 9. Француз: dériver 10. Заңнамадағы қолданысы: дрейф- дрейф 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: дрейф Дефинициясы | +4 |
984. | дренажная сеть | құрғату жүйесі | дренажная сетьқұрғату жүйесіСаласыСпорт Этимологиясы 1. - құрғату бассейні шегіндегі ағындар кешені. Құрғату жүйесі көлем, ұзындық, гидрографикалық желінің суреті және т.б. сияқты бірқатар параметрлермен сипатталады. Осы параметрлердің бәрін бірге немесе кез келген үйлесімде талдай отырып, құрғату бассейніне жалпы сипаттама беруге болады. 2. Әзербайжан: drenaj şəbəkəsi 3. Қырғыз: дренаждык тармак 4. Өзбек: drenaj tarmog'i 5. Түрік: drenaj ağı 6. Ағылшын: drainage network 7. Испан: red de drenaje 8. Неміс: Entwässerungsnetz 9. Француз: réseau de drainage 10. Заңнамадағы қолданысы: дренажная сеть-дренаждық желі 11. Бекітілген: 12. Ұсыныстар: құрғату желі Дефинициясы | +4 |
Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі Тіл саясаты комитетінің тапсырмасы бойынша Шайсұлтан Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы әзірледі.
"приставка" терминінің қазақша баламасын жасау керек. Мыс , ұсыныс ретінде - "қондырма".
дұрысы - "сымсыз интернет" ( ғаламтор - всемирная паутина)
"реконструкция"
Басқа пікірлерді көрсету