Самокатты самокат деп қалдырайық. Бытовой сөздерді талқылай бермей, халық қолданып жүргенін алып, ғылыми және кәсіби сөздерге көбірек көңіл бөлейік.
Ескерту! Хабарлама қалдыру үшін сайтқа кіру керек.
ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитеті
ҚР Ішкі істер министрлігі
Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі
ҚР Сыртқы істер министрлігі
ҚР Денсаулық сақтау министрлігі
ҚР Инвестициялар және даму министрлігі
ҚР Ақпарат және коммуникациялар министрлігі
ҚР Ұлттық экономика министрлігі
ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі
Түрік тілінде самокат "tekerlekli kızak" деп аталады. Бұл "дөңгелекті шана" деген мағына береді. Кейіннен scuter (scooter) деген сөз де пайда болды. Бірақ халық көбіне ұлттық танымына жақын ұғым ретінде дөңгелекті Толығырақ ...шана мағынасындағы атауды кеңірек қолданып жүр. Ал самокат орыс тілінен келеді. Егер жоқ болмайды жастар осылай қолданып жүр дейтін болсаңыздар мұны самокат түрінде емес "самакат" деп жазу керек. Түркі тілдерінің барлығында сөз қалай оқылса солай жазылады. /о/ мен жазып /а/ мен оқу системі орыс тілінен келген. Осы ережеден Латынға көшу барысында құтылып алсақ әрі терминдерді соған қарай ыңғайласақ жөн болар еді. Алаш ғалымдары "жат сөздер" тілімізге енетін болса оларды тым құрығанда өзіміздің дыбыстық системімізге ыңғайлауымыз керек деген ережені бостан босқа алға тартқан жоқ қой.
"Өзі дөңгелейді, өзі жылжиды" деген мағынаны орыстар жақсы қысқартыпты. Біз басқа сөз тапсақ жақсы болар еді. Мысалы, ұшақ сөзі самолеттің орнына жақсы сіңіп кетті. Ғылым тілінде де қиналмай қолданамыз. Оны Толығырақ ...Шерхан Мұртаза Түркияға барғанда, ucak сөзін естіп алғаш қолданыпты дейтіндер де бар. Бірақ түріктерде -cak, -cek жұрнақтары келер шақты білдіреді ғой. Ucak қазақша ұшар болады біздің ыңғайға салсақ. Сондықтан тілдің ортақ заңдылықтарынан бәрібір алыстамағанымыз жөн. Ойдан сөз құрастырмай, көнерген немесе сирек қолданатын сөздер сөздігінен балама іздеп көрейік.
"Самокат" сөзінің орысшалығы көрер көзге айқын көрінеді. Әдетте орыс тілінен (орыс тілі арқылы емес) енген сөздер аударуға бейім келеді. Сол дәстүрден жаңылмаған дұрыс. Бірнеше балама сөздердің ішінен таңдап алатындай мүмкіндік тудыру қажет деп есептеймін.
Басқа пікірлерді көрсету