Termincom.kz - Алаң

ТЕК ТЕРМИНКОМ МҮШЕЛЕРІ ҒАНА ДАУЫС БЕРЕ АЛАДЫ! Республикалық терминология комиссиясының 2024 жылғы 6-отырысында бекітілетін терминдері (жаратылыстану-математика бағыты)

№	САЛАСЫ	ТЕРМИН САНЫ	РЕТТІК САНЫ
1	Атырау облысы әкімдігі ұсынған мұнай-газ геологиясы саласының терминдері	786	1-786
2	Атырау облысы әкімдігі ұсынған мұнай-газ саласының терминдері	679	787-1465
3	Атырау облысы әкімдігі ұсынған мұнай-газ химиясы саласының терминдері	598	1466-2063
4	Тамақ өнеркәсібі саласының терминдері (2023 жылы «Қазақша мәзір» республикалық конкурсының қорытындысы бойынша қазақша баламасы сәтті деп танылған терминдер)	12	2064-2075

<p><b>ТЕК ТЕРМИНКОМ МҮШЕЛЕРІ ҒАНА ДАУЫС БЕРЕ АЛАДЫ!<b> Республикалық терминология комиссиясының 2024 жылғы 6-отырысында бекітілетін терминдері (жаратылыстану-математика бағыты)</p><table border="1">
								<tr>
									<td>№</td>
									<td>САЛАСЫ</td>
									<td>ТЕРМИН САНЫ</td>
									<td>РЕТТІК САНЫ</td>
								</tr><tr>
						<td>1</td>
						<td>Атырау облысы әкімдігі ұсынған мұнай-газ геологиясы саласының терминдері</td>
						<td>786</td>
						<td>1-786</td>
					</tr><tr>
						<td>2</td>
						<td>Атырау облысы әкімдігі ұсынған мұнай-газ саласының терминдері</td>
						<td>679</td>
						<td>787-1465</td>
					</tr><tr>
						<td>3</td>
						<td>Атырау облысы әкімдігі ұсынған мұнай-газ химиясы саласының терминдері</td>
						<td>598</td>
						<td>1466-2063</td>
					</tr><tr>
						<td>4</td>
						<td>Тамақ өнеркәсібі саласының терминдері (2023 жылы «Қазақша мәзір» республикалық конкурсының қорытындысы бойынша қазақша баламасы сәтті деп танылған терминдер)</td>
						<td>12</td>
						<td>2064-2075</td>
					</tr></table>

#	Орысша нұсқасы	Қазақша нұсқасы	Рейтинг
1.	адсорбер	адсорбер	адсорбер адсорбер Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Адсорбер – адсорбция процесі өтетін газдарды, буларды немесе ерітінділерді қатты сорбентке сіңіру үшін қолданылатын құрылғы. 2. Этимологиясы: адсорбер (лат. ad және sorbeo) – "жұтылу". 3. Өзбек: adsorber 4. Түрік: adsorban 5. Ағылшын: adsorber 6. Неміс: Adsorber 7. Бекітілген нұсқасы: адсорбер – адсорбер (2018) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 18 маусымдағы № 294 бұйрығы. ... адсорберге қолжетімділікті ... . Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 27 желтоқсандағы № 1202 қаулысы. ... аз адсорбер ... . Қарағанды облысы әкімдігінің 2016 жылғы 18 тамыздағы № 61/01 қаулысы. ... адсорберлер, бөлгіштер, ... . 9. Ұсыныстар: сөз мағынасын, анықтамасын негізге ала отырып, ұсынылған терминді қолдаймыз. 10. Қолданылу саласы: Химия Рейтинг+10	+10
2.	антиклинальный купол	антиклиналды күмбез	антиклинальный купол антиклиналды күмбез Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Антиклиналды күмбез – жер қыртысының қатпарлануынан пайда болатын геологиялық құрылым. Ол қабаттардың жоғары қарай иіліп, күмбез тәрізді пішінге ие болуымен сипатталады. Мұндай құрылымдар әдетте тау жыныстарының ішкі күштер әсерінен (мысалы, тектоникалық қысым) қалыптасады. 2. Этимологиясы: антиклинал (еж. грек. ἀντι-+κλίνω) – "қарсы" + "қисаю, жантаю" 3. Өзбек: – 4. Түрік: antiklinal kubbe 5. Ағылшын: anticlinal dome 6. Неміс: antiklinale Kuppel 7. Бекітілген нұсқасы: купольная акробатика – күмбезді акробатика (2019) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 18 мамырдағы № 342 бұйрығы. ...антиклиналдық емес... Алматы облысы әкімдігінің 2021 жылғы 25 қазандағы № 394 қаулысы....купол экстра... 9. Ұсыныстар: заңдағы қолданыстары мен аудармаларын негшізге ала отырып осы нұсқаны ұсынамыз. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия Рейтинг+10	+10
3.	бентос	бентос	бентос бентос Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бентос – теңіздер мен мұхиттардың түбінде, сондай-ақ тұщы су қоймаларының түбінде тіршілік ететін организмдерге қатысты қолданылады. Бентосқа әртүрлі микроорганизмдер, балдырлар, моллюскалар, шаян тәрізділер және басқа да түптік организмдер жатады. Олар су түбіндегі шөгінділерде немесе қатты беткейлерде өмір сүреді. Геологияда бентос зерттеуі маңызды, себебі бентос қалдықтары ежелгі теңіз түбіндегі экологиялық жағдайлар туралы ақпарат береді. Теңіз түбіндегі шөгінділерде сақталған бентос қалдықтары палеонтология мен стратиграфияда қолданылады, мұнда олар шөгінді жыныстардың жасын анықтау мен ежелгі экожүйелерді зерттеуге көмектеседі. 2. Этимологиясы: бентос (еж.гр. bénthos βένθος) – «тереңдік». 3. Өзбек: bentos 4. Түрік: bentik 5. Ағылшын: benthos 6. Неміс: benthos 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2017 жылғы 11 мамырдағы № 197 бұйрығы .... Бентос рекультивация жасалғаннан кейін ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 29 желтоқсан N 1429. .... және бентосын айқындау ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 28 наурыздағы N 302 қаулысы. ... шельф аймағы бентостық организмдердiң жүздеген ... 9. Ұсыныстар: термин бұрын бекітілмеген. Терминдік тіркес құрамында да кездеспеді. Басқа тілдегі аудармаларын, заңнамалық құжаттардағы қолданысын қарастыра келе, «бентос» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Биология Рейтинг+10	+10
4.	берег	жағалау	берег жағалау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Жағалау – құрлық пен теңіз (көл, өзен жөне т.б.) арасындағы жер бедерінің қазіргі және ежелгі замандардағы нысандар таралған шекаралық жолақ. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: qirg'oq 4. Түрік: kıyısı 5. Ағылшын: coast 6. Неміс: Ufer 7. Бекітілген нұсқасы: берег левый - 2005 – сол жағалау (көлік және қатынас жолдары) (2015), берег наветренный – жел жаға (су шаруаш) (2005) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 14 мамырдағы N 160-IV Заңы. ... Каспий жағалауы газ құбырын салудағы ынтымақтастық ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылғы 29 желтоқсандағы N 722 Жарлығы. ... "Есіл өзенінің сол жақ жағалауында," ... Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 9 шілдедегі N 481 Кодексі. ... жағалау жиегінен ені жиырма метр құрлық белдеуі ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес құрамында бекітілген нұсқаларын, басқа тілдегі аудармаларын, заңнамалық құжаттардағы қолданысын қарастыра келе, «жағалау» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Су шаруашылығы, Геология, геодезия және география, Экология Рейтинг+10	+10
5.	биогерм	биогерм	биогерм биогерм Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Биогерм – су қоймасының түбіндегі әк өсіндісі, әк түзетін және өлгеннен кейін тіршілік күйін сақтайтын ағзалар. 2. Этимологиясы: биогерм (гр. bίος+γερμα) – «өмір»+ «су астындағы қатпар-төбе». 3. Өзбек: biogerm 4. Түрік: biyogerm 5. Ағылшын: biogerm 6. Неміс: bioherm 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: – 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамадағы қолданысы кездеспеді. Басқа тілдегі қолданысына сәйкес «биогерм» деп бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия Рейтинг+10	+10
6.	биолиты	биолиттер, биолит	биолиты биолиттер, биолит Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Биолит – тірі организмдердің тіршілік әрекеттерінің нәтижесінде қалыптасқан немесе олардың қалдықтарынан құралған шөгінді жыныстар. Биолиттерге органикалық материалдар, мысалы, көмір, әктас, шымтезек және мұнай көздері жатады. Олар өсімдіктердің, жануарлардың, немесе микроорганизмдердің қалдықтарынан жиналып, уақыт өте келе шөгінді қабаттарға айналады. Биолиттер шөгінді жыныстардың маңызды категориясы, өйткені олар ежелгі органикалық өмірдің іздері мен қалдықтарын сақтайды, бұл палеонтология мен геохимияда өткен замандардағы экологиялық және климаттық жағдайларды зерттеуге мүмкіндік береді. 2. Этимологиясы: биолит (грек. bίος + lithos) – «өмір» + «тас». 3. Өзбек: biolitlar 4. Түрік: biyolitler 5. Ағылшын: bioliths 6. Неміс: biolite 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: – 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамадағы қолданысы кездеспеді. Басқа тілдегі аудармаларына сәйкес «биолиттер» деп бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Биология Рейтинг+10	+10
7.	битуминизация	таушайырлану, битумдену	битуминизация таушайырлану, битумдену Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Битум – 1) жер асты суларын оқшаулау үшін тау жыныстарындағы жарықтарды балқытылған мұнай битумымен жасанды толтыру; 2) көміртегі мен сутегі мөлшері артып, парафиндер мен нафтендер түзілетін органикалық заттардың ыдырауы. 2. Этимологиясы: битум (лат. bitūmen) – «тау шайыры». 3. Өзбек: bituminizatsiya 4. Түрік: bitüminizasyon 5. Ағылшын: bituminization 6. Неміс: bituminisierung 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 13 қыркүйектегі № 334 бұйрығы. ... гидрооқшаулағыш материалдар мен битуминизирленген қағазды дайындау процесін ... Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 187-V ҚРЗ. ... табиғи битумның, мұнай битумының, минералды шайыр ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 574 Жарлығы. ... Битум және табиғи асфальт... 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы жоқ. Заңнамалық құжатта «бутиминизерленген» термині ұшырасқанымен, айтуға да, қолданысқа ауыр, сәтсіз калька аударма деген ойдамыз. Мамандар келіссе, «битумдену» терминін бекітуге ұсынамыз. «Таушайырлану» қазақы ұғымға жақын болғанмен, термин ретінде белсенді қолданысқа ие болу мәселесін мамандармен кеңесу қажет. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+8	+8
8.	битуминозный, битуминозная (порода)	таушайырлы, битумды, битуминозды (жыныстар)	битуминозный, битуминозная (порода) таушайырлы, битумды, битуминозды (жыныстар) Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таушайырлы, битумды – құрамында битумдар бар; B-жыныстар - қатты немесе сұйық табиғи битумдарды қоршайтын шөгінді тау жыныстары (құмдар, құмтастар, тақтатастар, әктастар, доломиттер). 2. Этимологиясы: битуминозды (лат. bituminosus) – «шайырға бай» 3. Өзбек: bitumli 4. Түрік: katranlı 5. Ағылшын: bituminous 6. Неміс: bituminös 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023), магматическая порода – магмалық жыныс (2023) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... Битуминозды жыныстардан алынған шикі мұнай ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 10 тамыздағы № 134 Жарлығы. ... көмірді немесе битуминоздық тақтатастарды ... Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 13 қыркүйектегі № 334 бұйрығы. ... битуминозды орамды жабын ... 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы жоқ. «Битумды-битумный» - битумы бар мағынасында, ал «битуминозный-битуминозды» этимологиясы бойынша «битумға бай» дегенді білдіреді, яғни мағыналық реңкте айырмашылық бар. «Битуминозды» сындық мағынаны білдіргендіктен, «битуминозды (жыныстар)» деп бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+8	+8
9.	битуминология	таушайыртаным, битуминология, таушайыртану	битуминология таушайыртаным, битуминология, таушайыртану Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таушайыртаным, битуминология – табиғи тау шайырын зерттейтін ғылым. 2. Этимологиясы: битуминология (лат. bitūmen+logos) – «тау шайыры» + «оқу, ілім». 3. Өзбек: bituminologiya 4. Түрік: bitminoloji 5. Ағылшын: bituminology 6. Неміс: bituminologie 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 355 бұйрығы ... люминесценттік битуминологиялық сараптау; ... Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 30 желтоқсандағы № 96-VII ҚРЗ. ... жол битумын қоспағанда, мұнай өнімдерінің ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 1 тамыздағы № 607 Жарлығы. ... жол битумын өндіретін ... 9. Ұсыныстар: заңнамадағы қолданысына, басқа тілдегі қолданысына сәйкес «битуминология» деп бекіту ұсынылады. Ал «таушайыртаным" немесе "таушайыртану» терминінің қолданысқа түсу мүмкіндігі туралы мамандардың пікірі қажет. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
10.	битумогены	таушайыртектер, битуминогендер	битумогены таушайыртектер, битуминогендер Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таушайыртектер, битуминогендер – хлороформ және басқа да ұқсас еріткіштер шығаратын битуминозды заттардың сингенетикалық категориясы. 2. Этимологиясы: битумогены (лат. bitūmen + еж.гр.γένος) – «тау шайыры» + «тұқым, тек». 3. Өзбек: bitumogenlar 4. Түрік: bitüminojenler 5. Ағылшын: bituminogens 6. Неміс: bituminogene 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023), дрейф генов – гендердің дрейфі (2024) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 25 қазандағы № 46-V Заңы. ... Мұнай битумы ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2022 жылғы 13 қыркүйектегі № 1008 Жарлығы. ... битуммен іркіліссіз қамтамасыз ету ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 28 мамырдағы № 517 қаулысы. ... негізіндегі битумды қоспалар ... 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамадағы қолданысы кездеспеді. Басқа тілдегі қолданысына сәйкес «битумогендер» деп бекіту ұсынылады. Ал «таушайыртектер» терминінің қолданысқа түсу мүмкіндігі туралы мамандардың пікірі қажет. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география Рейтинг+8	+8
11.	битумоиды	таушайыр тектестері, битумоидтар	битумоиды таушайыр тектестері, битумоидтар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Таушайыр тектестері, битумоидтар – шөгінді жыныстардан экстракция әдісімен алынатын органикалық заттардың жиынтығы. 2. Этимологиясы: битумоиды (лат. bitūmen + еж.гр. εἶδος) – «тау шайыры» + «түр, бейне, образ. 3. Өзбек: bitumoidlar 4. Түрік: bitümoidler 5. Ағылшын: bitumoids 6. Неміс: bitumoide 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 215-V ҚРЗ. ... мұнайлық битум ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 19 шілдедегі № 718 Жарлығы. ... битум тақтатастарды газдандыруға ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 30 қазандағы № 809 қаулысы. ... Битумдарға арналған тебен – 10 дана ... 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамадағы қолданысы кездеспеді. Басқа тілдегі қолданысына сәйкес «битумоидтар» деп бекіту ұсынылады. Ал «таушайыртектестер» терминінің қолданысқа түсу мүмкіндігі туралы мамандардың пікірі қажет. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия Рейтинг+10	+10
12.	битумоиды остаточные	қалдық таушайыр тектестері, қалдық битумоидтар	битумоиды остаточные қалдық таушайыр тектестері, қалдық битумоидтар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қалдық таушайыр тектестері – мұнайдың немесе басқа да органикалық заттардың ыдырауынан қалған табиғи органикалық заттар. Битумоидтар мұнайдың толықтай немесе жартылай ыдырауы және миграциясы нәтижесінде шөгінді жыныстарда жиналады. Олар құрамында шайыр, асфальт, битум және басқа да органикалық компоненттер бар тығыз және тұтқыр заттар. Қалдық битумоидтар, әсіресе, мұнайдың ашық жерлерге таралып, ұшпа компоненттерінің буланып кетуінен қалыптасады. Олар мұнайлы шөгінділердің ескіруін және уақыт өте келе мұнай кен орындарының қасиеттерінің өзгеруін көрсетеді. Сонымен қатар, қалдық битумоидтар мұнай геологиясында мұнай миграциясының бағыттарын, қайнар көздерін және кен орындарының қалыптасуын зерттеу үшін қолданылады. 2. Этимологиясы: битумоиды (лат. bitūmen + еж.гр. εἶδος) – «тау шайыры» + «түр, бейне, образ. 3. Өзбек: qoldiq bitumoidlar 4. Түрік: artık bitümoidler 5. Ағылшын: residual bitumoids 6. Неміс: rest-Bitumoide 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023), водоем остаточный – қалдық суайдын (2024), остаток – қалдық (2021) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 1 тамыздағы № 607 Жарлығы. ... қалдықтарды кешенді қайта өңдеу ... Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 30 желтоқсандағы № 96-VII ҚРЗ. ... жол битумын" деген ... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2019 жылғы 22 қаңтардағы № 20 бұйрығы. ... тау жыныстарын уақтау қалдықтарынан алынған ... 9. Ұсыныстар: «қалдық таушайыр тектестері» терминінің қолданысқа түсуін мамандармен кеңесу керек. Басқа тілдердегі аударманы басшылыққа ала отырып, «қалдық битумоидтар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия, Химия Рейтинг+9	+9
13.	битумоиды паравтохтонные	паравтохтондық таушайыр тектестері, паравтохтондық битумоидтар	битумоиды паравтохтонные паравтохтондық таушайыр тектестері, паравтохтондық битумоидтар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Паравтохтондық таушайыр тектестері – битуминозды заттардың ерекше генетикалық категориясы, "микромұнай" оқшаулануының алғашқы кезеңдеріне жауап береді. 2. Этимологиясы: паравтохтон (гр. autos + chtōn ) – "сол сияқты, дәл сондай» + «жер, ел»; битумоиды (лат. bitūmen + еж.гр. εἶδος) – «тау шайыры» + «түр, бейне, образ. 3. Өзбек: paraavtoxton bitumoidlari 4. Түрік: paraotokton bitümoidler 5. Ағылшын: paraautochthonous bitumoids 6. Неміс: bitumoide paraautochthone 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 30 маусымдағы № 215-V ҚРЗ. ... мұнайлық битум ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 19 шілдедегі № 718 Жарлығы. ... битум тақтатастарды газдандыруға ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 30 қазандағы № 809 қаулысы. ... Битумдарға арналған тебен – 10 дана ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы басшылыққа ала отырып, «паравтохтондық битумоидтар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Химия Рейтинг+8	+8
14.	битумы асфальтовые	шайыртасты таушайырлар, асфальт битумдер, асфальт битумдар	битумы асфальтовые шайыртасты таушайырлар, асфальт битумдер, асфальт битумдар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шайыртасты таушайырлар, асфальт битумдер – сұйық, тұтқыр, жартылай қатты және қатты қосылыстар жоғары молекулалы көмірсутектердің күрделі қоспасынан (негізінен гибридті құрылым) және асфальт-шайырлы заттардан тұрады, олардың құрамына көміртегі мен сутектен басқа оттегі, күкірт, азот тұрақты элементтер ретінде, ал кейбір жағдайларда әртүрлі металдар (V, Ni, Fe, Ca, Cr, Mg және т.б.) кіреді. 2. Этимологиясы: асфальт (гр. asphaltos) – «шайыр»; битум (лат. bitūmen) – «тау шайыры». 3. Өзбек: asfalt bitumlari 4. Түрік: asfalt bitümler 5. Ағылшын: asphalt bitumen 6. Неміс: asphalt-Bitumen 7. Бекітілген нұсқасы: битум – битум (2023), асфальт природный – табиғи асфальт (көлік және қатынас жолдары) (2015) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... Табиғи асфальт, табиғи битум ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 574 Жарлығы. ... асфальтиттер мен асфальтты жыныстар ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 14 қазандағы N 943 Қаулысы. ... асфальттан немесе соған ұқсас материалдардан (мысалы, мұнай битумынан немесе тас көмір піспесінен ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы, заңнамалық құжаттардағы қолданысты басшылыққа ала отырып, «асфальт битумдар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география Рейтинг+10	+10
15.	бифенил (дифенил)	бифенил (дифенил)	бифенил (дифенил) бифенил (дифенил) Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бифенил (дифенил) – органикалық қосылыс, молекулалық формуласы ????12????10. Ол екі бензол сақинасынан (фенил сақиналарынан) тұрады, олар бір-бірімен көміртек-көміртек байланысы арқылы жалғасқан. Бифенил түссіз кристалды зат түрінде болады, суда ерімейді, бірақ органикалық еріткіштерде жақсы ериді. 2. Этимологиясы: бифенил (дифенил) (гр. bi+лат. phenyl) – «қос»+ «бензол туындысы». 3. Өзбек: bifenil (difenil) 4. Түрік: bifenil (difenil) 5. Ағылшын: biphenyl (diphenyl) 6. Неміс: biphenyl (Diphenyl) 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2022 жылғы 11 қаңтардағы № 8 шешімі. ... дифенилдер (ПХД) (полихлорирленген бифенилдер ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 11 наурыздағы № 159 қаулысы. ... полихлорланған бифенилдер (ПХБ шығарындылары) ... Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 24 қарашадағы № 717 бұйрығы.. ... дифенилдер (полихлоридті дифенилдер) ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы, заңнамалық құжаттардағы қолданысты басшылыққа ала отырып, «бифенил (дифенил)» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Химия Рейтинг+10	+10
16.	блок висячий	аспалы беткей, аспалы блок	блок висячий аспалы беткей, аспалы блок Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аспалы беткей, аспалы блок – бұрғылау процесінде қолданылатын жабдықтың бір бөлігі. Ол әдетте бұрғылау құралы мен құбырларды ұстауға және басқаруға көмектесетін бұрғылау жүйесінің құрамдас бөлігі. 2. Этимологиясы: блок (фр. bloc) – «блок, бірігу, масса». 3. Өзбек: osilgan blok 4. Түрік: asılı blok 5. Ағылшын: hanging block 6. Неміс: block des Hanging 7. Бекітілген нұсқасы: блок – блок (2018), блок-схема – блок-сызба (2022), висячие пешки – аспалы сарбаздар (2020) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 29 қыркүйектегі № 476 бұйрығы. ... аспалы арқан жолдарын орнату және ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 28 қаңтардағы N 74 Қаулысы. ... аспалы көпiрдi пайдалануға ... Қазақстан Республикасының Заңы 2015 жылғы 3 желтоқсандағы № 432-V ҚРЗ. ... блоктар немесе жалпы кен орны ... 9. Ұсыныстар: «блок» термині бұрын бекітілгендіктен, сонымен бірге басқа тілдердегі аударманы ескере отырып, «аспалы блок» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
17.	блок геологический	геологиялық блок	блок геологический геологиялық блок Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Геологиялық блок – көп немесе аз бірдей геологиялық және өндірістік параметрлермен сипатталатын кен өрісінің, кен орнының учаскесі. 2. Этимологиясы: блок (фр. bloc) – «блок, бірігу, масса». 3. Өзбек: geologik blok 4. Түрік: jeolojik blok 5. Ағылшын: the block is geological 6. Неміс: geologischer Block 7. Бекітілген нұсқасы: блок – блок (2018), блок-схема – блок-сызба (2022), запас геологический – геологиялық қор (көлік. қатынас.) (2015) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 125-VІ ҚРЗ. ... жер қойнауын геологиялық зерттеуге ... Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ. ... геологиялық барлау жұмыстарын ... Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 29 желтоқсандағы № 271-V ҚРЗ. ... бір блок шегінде орындалуы ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы, бекітілген нұсқаларды, заңнамалық құжаттардағы қолданысты ескере отырып, «геологиялық блок» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
18.	блок лежачий (крыло лежачее)	аспалы қаптал, жатаған блок	блок лежачий (крыло лежачее) аспалы қаптал, жатаған блок Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Аспалы қаптал, жатаған блок – кран бетінің астында орналасқан, ілулі-араластырғыштың үстінде орналасқан блок түрі. 2. Этимологиясы: блок (фр. bloc) – «блок, бірігу, масса». 3. Өзбек: yotgan blok (yotgan qanot) 4. Түрік: yaslanmış blok (kanat yaslanmış) 5. Ағылшын: recumbent block (recumbent wing) 6. Неміс: block liegend (Flügel liegend) 7. Бекітілген нұсқасы: блок – блок (2018), блок-схема – блок-сызба (2022), висячие пешки – аспалы сарбаздар (2020), стeлющаяся культура – жатаған дақыл (2022) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Ұлттық экономика министрінің 2024 жылғы 21 ақпандағы № 4 бұйрығы. ... аспалы дестелегіштерден басқа ... Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 6 қаңтардағы № ҚР ДСМ-4 бұйрығы. ... Жатаған пальма препараты ... Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің 2020 жылғы 30 қаңтардағы No 10 шешімі. ... блоктарға біріктіріледі және олардың ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы, бекітілген нұсқаларды, заңнамалық құжаттардағы қолданысты ескере отырып, «жатаған блок» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Механика және машинатану, Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
19.	блок-диаграмма	блок-диаграмма, блок диаграммасы	блок-диаграмма блок-диаграмма, блок диаграммасы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Блок-диаграмма – жер қыртысының геологиялық қимасымен бірге жер бетінің қандай да бір учаскесінің перспективалық бейнесі. Ол негізінен рельеф пен геологиялық құрылымның байланысын зерттеуде қолданылады. 2. Этимологиясы: блок (англ. block) - "бөгет жасау, бұғаттау"; диагра́мма (еж. гр. Διάγραμμα (diagramma) – "бейне, кескін, сурет". 3. Өзбек: blok diagrammasi 4. Түрік: blok diyagramı 5. Ағылшын: block diagram 6. Неміс: blockdiagramm 7. Бекітілген нұсқасы: блок – блок (2018), диаграмма – диаграмма (2016), круговая диаграмма – шеңбер диаграмма (2022) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 10 шілдедегі N 1149 Жарлығы. ... блокты ұйымдастыру ... Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... блок- полистиролдың ... Қазақстан Республикасының Кодексі 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235-V ҚРЗ. ... диаграммалық дискiлермен немесе бұрын ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы, заңнамалық құжаттардағы қолданысты ескере отырып, «блок диаграммасы» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
20.	болото	батпақ	болото батпақ Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Батпақ – шамадан тыс ылғалмен, ылғал сүйгіш тірі жер жамылғысымен сипатталатын ландшафт аймағы. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: botqoq 4. Түрік: bataklık 5. Ағылшын: swamp 6. Неміс: Sumpf 7. Бекітілген нұсқасы: болото – ми батпақ (көлік және қатынас жолдары) (2015) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 желтоқсандағы N 94 Заңы. ... батпақты алқаптар туралы конвенцияға ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 19 шілдедегі № 718 Жарлығы. ... сулы-батпақты алқаптар туралы ... Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 9 шілдедегі N 481 Кодексі. ... сортаңданған, батпақты, артық ылғалды ... 9. Ұсыныстар: термин бұрын «ми батпақ» түрінде бекітілгенмен, «ми батпақ» пен «батпақтың» мағыналық реңкінде сәл де болса айырмашылық бар. Сол себепті басқа тілдердегі аударманы, заңнамалық құжаттардағы қолданысты ескере отырып, «батпақ» сөзін термин ретінде бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Экология, Биология Рейтинг+10	+10
21.	бораты	бораттар	бораты бораттар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Борат – бор қышқылының тұзы, суды жұмсарту үшін, кір жуғыш заттардың бөлігі ретінде шыны өнеркәсібінде қолданылады. 2. Этимологиясы: борат (лат. borax, араб. بورق‎, бӯрак) – «минерал,борат». 3. Өзбек: boratlar 4. Түрік: boratlar 5. Ағылшын: borates 6. Неміс: Borate 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ. ... Бораттар, оның ішінде бор ангидриті ... Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... бораттардан басқа, табиғи бораттар ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 9 қазандағы № 185 Жарлығы. ... борат рудаларының, жанғыш сланецтердің ... 9. Ұсыныстар: басқа тілдердегі аударманы, заңнамалық құжаттардағы қолданысты ескере отырып, «бораттар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Тамақ өнеркәсібі және тұрмыстық қызмет, Химия Рейтинг+10	+10
22.	брахиантиклиналь	брахиантиклин	брахиантиклиналь брахиантиклин Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Брахиантиклин – ол қысқа әрі симметриялы күмбезге ұқсас қатпарлы құрылымды білдіреді. Бұл құрылымда жыныс қабаттары дөңгеленіп немесе күмбез тәрізді көтеріліп, орталық бөліктен шетке қарай еңістенеді. Мұндай құрылымдар көбінесе мұнай мен газ жинақталған орындарда кездеседі, себебі олардың күмбез тәрізді пішіні мұнай мен газдың жоғары қарай көтерілуіне және жыныс қабаттарының жоғары бөлігінде шоғырлануына ықпал етеді. 2. Этимологиясы: брахиантиклин (гр. brachs + anti + klinein) – «қысқа» + «қарсы» + «еңкейту». 3. Өзбек: braxiantiklinal 4. Түрік: brakiantiklinal 5. Ағылшын: brachianticline 6. Неміс: brachiantiklinal 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: – 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамалық құжаттағы қолданысы кездеспеді. Басқа тілдегі аудармалардың негізінде «брахиантиклин» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+4	+4
23.	брахисинклинорий	брахисинклинорий	брахисинклинорий брахисинклинорий Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Брахисинклинорий – геологиялық құрылым, ол бірнеше кішірек синклинальдардан тұратын, төмен қарай еңістенген кең ауқымды қатпарлы құрылым. Бұл құрылымда жыныс қабаттары орталық бөлікке қарай ойысып, төмен түседі. Брахисинклинорий құрылымы жер қабаттарының синклинальды (ойыс) қатпарлануымен сипатталады, бірақ «брахи-» префиксі оның салыстырмалы түрде қысқа, шағын ауқымда болатынын көрсетеді. 2. Этимологиясы: брахисинклинорий (гр. brachs+ synclinus) – «қысқа»+ «көлбеу». 3. Өзбек: braxisinklinoriy 4. Түрік: brakisinklinori 5. Ағылшын: brachysynclinorium 6. Неміс: brachisinclinum 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Заңнамадағы қолданысы: – 9. Ұсыныстар: терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамалық құжаттағы қолданысы кездеспеді. Басқа тілдегі аудармалардың негізінде «брахисинклинорий» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
24.	брахискладки	брахиқатпарлар	брахискладки брахиқатпарлар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Брахиқатпарлар – жер қабаттарының шағын, қысқа қатпарлары немесе күмбез тәрізді құрылымдары. «Брахи-» префиксі грек тілінен аударғанда «қысқа» деген мағынаны білдіреді, сондықтан бұл термин салыстырмалы түрде шағын және ауқымы үлкен емес қатпарлы құрылымдарды сипаттау үшін қолданылады. Брахиқатпарлар әдетте жер қабаттарының көлденең бағытта сығылуы немесе қысымға ұшырауы нәтижесінде пайда болады. 2. Этимологиясы: брахискладки (гр. brachs) – «қысқа». 3. Өзбек: braxikatlar 4. Түрік: brahikatlar, brakiyal kıvrımlar 5. Ағылшын: brachyfolds 6. Неміс: brachy Falten 7. Бекітілген нұсқасы: складка – қатпар (жер ғылымы) (1995) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 24 ақпандағы № 461-V ҚРЗ. ... қолданумен алынған, қатпарлары бар ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2021 жылғы 31 мамырдағы № 583 Жарлығы. ... бөлігі қатпарлары бар ... Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шiлдедегi № 360-VI ҚРЗ Кодексі. ... қатпарларының семуіне ... 9. Ұсыныстар: аналитикалық тәсіл арқылы жасалған туынды терминнің бекітілген нұсқасы, заңнамалық құжаттағы қолданысы кездеспеді. Тек терминнің «қатпар» бөлігі бекітілген және заңнамалық құжаттарда бар. Басқа тілдегі аудармалардың негізінде «брахиқатпарлар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
25.	брекчии внутриформационные осадочные	формацияіштік шөгінді брекчиялар, формацияішілік шөгінді брекчиялар	брекчии внутриформационные осадочные формацияіштік шөгінді брекчиялар, формацияішілік шөгінді брекчиялар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Формацияіштік шөгінді брекчиялар, формацияішілік шөгінді брекчиялар – шөгінді бассейннің ішінен материалдың эрозиясы, тасымалдануы және шөгуі нәтижесінде пайда болатын тау жынысы. 2. Этимологиясы: брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: intraformatsion cho'kindi breccias 4. Түрік: formasyon içi tortul breşler 5. Ағылшын: intra-formation sedimentary brecchias 6. Неміс: intraformative Sedimentbrekcia 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971), формация – формация (2018), внутривидовая борьба – түрішілік күрес (2023), осадок – шөгінді, тұнба(хим) (2006), осадочные горные породы – шөгінді тау жыныстары (2022) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29 желтоқсандағы N 1402 Қаулысы. ... Кендену магмалық брекчияларға ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29 желтоқсандағы N 1402 Қаулысы. ... аллювийлік-проллювийлік шөгінділермен ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 12 желтоқсандағы N 1224 Қаулысы. ... өнімдердің формациялық жүйесін ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркестің бекітілген сыңарларын, сондай-ақ заңнамалық құжаттардағы қолданылғандарды ескере отырып, «формацияішілік шөгінді брекчиялар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
26.	брекчии осадочные	шөгінді брекчиялар, шөгінді брекчия	брекчии осадочные шөгінді брекчиялар, шөгінді брекчия Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шөгінді брекчия – бұл шөгінді жыныстар, олардың құрамында ірі, өткір бұрышты сынықтар мен ұсақ бөлшектер (топырақ, құм, саз) болады. Шөгінді брекчия негізінен, басқа жыныстардың механикалық үгілуі, жарықтануы және тозуы нәтижесінде пайда болады, сондай-ақ, су, жел немесе мұз сияқты күштердің әсерінен тасымалданған. 2. Этимологиясы: брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: breccia cho'kindi 4. Түрік: tortul breşler 5. Ағылшын: sedimentary breccias 6. Неміс: sedimentäre Brekcia 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971), осадок – шөгінді, тұнба (хим) (2006), осадочные горные породы – шөгінді тау жыныстары (2022) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... Кварцты цементпен кварцты брекчилер ... Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексі. ... су түбіндегі шөгінділердің физикалық ... Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 7 маусымдағы N 259 Заңы. ... сулар қалдықтары мен шөгінділерін ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 2 ақпандағы № 121 Жарлығы. ... Шөгінділерді өңдеуге және кәдеге жаратуға ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркестің бекітілген сыңарларын, сондай-ақ заңнамалық құжаттардағы қолданылғандарды ескере отырып, «шөгінді брекчиялар» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
27.	брекчии соляных куполов	тұз күмбездерінің брекчиялары, тұз күмбездер брекчиясы	брекчии соляных куполов тұз күмбездерінің брекчиялары, тұз күмбездер брекчиясы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тұз күмбездерінің брекчиялары, тұз күмбездер брекчиясы – тұз күмбездерін (сабақтарын) қалыптастыру процесінде пайда болатын эпигенетикалық брекчияның бір түрі. 2. Этимологиясы: брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: tuzli gumbazli breccia 4. Түрік: tuz kubbeli breşler 5. Ағылшын: breccias of salt domes 6. Неміс: breccia Salzkuppeln 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971), соли – тұздар (2023), купольная акробатика – күмбезді акробатика (2019) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м.а. 2023 жылғы 29 наурыздағы № 113/НҚ бұйрығы. ... еритін тау жыныстарында - тас тұздарында ... Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 1 қыркүйектегі № 364 бұйрығы. ... тұз құрамы және өзге де ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 28 наурыздағы N 302 қаулысы. ... тұзды күмбездi құрылымдарды белгiлеуге ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркестің бекітілген сыңарларын, басқа тілдердегі аудармаларын, сондай-ақ заңнамалық құжаттардағы қолданылғандарды ескере отырып, «тұз күмбездер брекчиясы» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+3	+3
28.	брекчии сопочные (сопочная брекчия)	шоқылық брекчиялар, шоқылы брекчиялар	брекчии сопочные (сопочная брекчия) шоқылық брекчиялар, шоқылы брекчиялар Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Шоқылық брекчиялар – балшық-алеврит массасындағы әртүрлі уақытта пайда болған тау жыныстарының өткір бұрышты сынықтарынан тұратын балшық жанартауларының өнімі. 2. Этимологиясы: брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: tepalik brechcias 4. Түрік: tepe breşleri 5. Ағылшын: hill breccias 6. Неміс: Hügelbrekzien 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971), сопка – шоқы (геог.) (1998) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... Кварцты цементпен кварцты брекчилер ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 8 қарашадағы № 726 қаулысы. ... ұсақ шоқылы аумақта шығыстан ... Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2022 жылғы 5 желтоқсандағы № 729 бұйрығы. ... Баян-Қарқаралы оңтүстік ұсақшоқылы ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес бекітілмеген, заңнамалық құжаттарда қолданыста кездеспеді. Басқа тілдегі аудармаларды негізге ала отырып, «шоқылы брекчиялар» терминін бекітуді ұсынамыз. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
29.	брекчии тектонические	тектоникалық брекчия	брекчии тектонические тектоникалық брекчия Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тектоникалық брекчия(лар) – ақаулы аймақтарда тау жыныстарының сынғыш бұзылуы кезінде пайда болған брекчия. 2. Этимологиясы: тектоника (гр. τεκτονικός) – «құрылыс өнері»; брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: breccia tektonikasi 4. Түрік: tektonik breşler 5. Ағылшын: tectonic breccias 6. Неміс: tektonische Brekcia 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971), архитектоника – архитектоника (2018) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... Кварцты цементпен кварцты брекчилер ... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... Альбитофирлер туфобрекчилер ... Қазақстан Республикасының Заңы 1999 жылғы 11 мамыр N 381. ... сипатты тектоникалық құрылымдар ... 9. Ұсыныстар: бекітілген «жентек тас» термині дефинициясына толық сәйкес келмейді. Заңнамалық құжаттарда терминдік тіркес кездеспеді, терминдік тіркес сыңарлары қолданыста бар. Басқа тілдегі аудармалардың негізінде «тектоникалық брекчия» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
30.	брекчии эпигенетические	эпигенетикалық брекчия	брекчии эпигенетические эпигенетикалық брекчия Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Эпигенетикалық брекчия – негізгі жыныстарға қарағанда кеш пайда болған брекчиялар. Олар шөгінді жыныстардың әртүрлі химиялық түрленуі кезінде пайда болады (гидратация, ангидриттің гипске ауысуы, доломитизация, қайта кристалдану және басқалар). 2. Этимологиясы: эпигенетика (гр. ἐπί+γένεσις) – «үстінде, жоғары»+ «пайда болуы, бастапқы көзі, бастапқы»; брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: epigenetik breccia Түрік: epigenetik breşler Ағыл epigenetic breccias Нем. epigenetische Brekcia 4. Түрік: epigenetik breşler 5. Ағылшын: epigenetic breccias 6. Неміс: epigenetische Brekcia 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971), эпигенетический – эпигенетикалық (2019) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... Кварцты цементпен кварцты брекчилер ... Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2023 жылғы 25 қаңтардағы № 29 бұйрығы. ... эпигенетикалық факторлардың рөлін анықтаумен ... Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 15 маусымдағы № 239 бұйрығы. ... эпигенетикалық кен орындары ... 9. Ұсыныстар: бекітілген «жентек тас» термині дефинициясына толық сәйкес келмейді. Заңнамалық құжаттарда терминдік тіркес кездеспеді. Басқа тілдегі аудармалардың негізінде «эпигенетикалық брекчия» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
31.	брекчия	брекчиялар, брекчия, женттас, жентек тас (1971)	брекчия брекчиялар, брекчия, женттас, жентек тас (1971) Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Брекчиялар – көлемі 1 см немесе одан да көп әртүрлі құрамдағы тау жыныстарының бұрыштық сынықтарынан тұратын тұрпайы шөгінді тау жынысы. Бұл сынықтар бір-бірімен табиғи цемент арқылы байланысып, берік қатты жыныс түзеді. Брекчия көбінесе әртүрлі жыныс сынықтарынан тұрады, олардың арасында кварц, әктас, базальт сияқты минералдар кездеседі. Сынықтар цемент рөлін атқаратын табиғи материалмен (мысалы, әктас, саз немесе кремний) байланысады. Жер қыртысындағы тектоникалық қозғалыстардың әсерінен пайда болады. 2. Этимологиясы: брекчия (итальян. breccia) – "бұзылу, бұзу". 3. Өзбек: brekchiyalar 4. Түрік: palladyen döşeme 5. Ағылшын: breccia 6. Неміс: Brekzien 7. Бекітілген нұсқасы: брекчия – жентек тас (кен ісі) (1971) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2018 жылғы 21 желтоқсандағы № 118 бұйрығы. ... жентек тасты) ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 29 желтоқсандағы N 1402 Қаулысы. ... Кендену магмалық брекчияларға ... Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2021 жылғы 2 наурыздағы № 98 бұйрығы. ... Жабу мозаикалық (типті "Брекчия"... 9. Ұсыныстар: бекітілген «жентек тас» термині дефиницияға толық сәйкес келмейді. Заңнамалық құжаттағы қолданысында бірізділік жоқ. Басқа тілдегі аудармалардың негізінде «брекчиялар, брекчия» терминін бекіту ұсынылғанмен, мамандардың пікірі қажет. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
32.	бровка шельфа	қайраң қабақшасы	бровка шельфа қайраң қабақшасы Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Қайраң қабақшасы – қайраңның сыртқы шекарасын тереңдікте белгілейтін түбінің көлденең профилінің айқын иілуі (1-ден 3-7° немесе одан да көп). 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: shoalning chekkasi 4. Түрік: sığlığın kenarı 5. Ағылшын: the edge of the shoal 6. Неміс: rand der Untiefen 7. Бекітілген нұсқасы: отмель – қайраң (2005), шельф – қайраң (геогр.) (1998), бровка – атжарыс жолжиегі (2022), бровка – жарқабақ (геог.) (1998) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м.а. 2023 жылғы 29 наурыздағы № 113/НҚ бұйрығы. ... қастар арасындағы ені ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 28 тамыз N 1112. ... Каспий теңізі қайраңының қазақстандық бөлігін ... Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 15 наурыздағы № 473-V ҚРЗ. ... Құрылықтық қайраңда орналасқан ... 9. Ұсыныстар: заңнамалық құжаттарда терминдік тіркес кездеспеді. Бірақ заңнамада терминдік тіркес құрамындағы «бровка» «қас» деп алынған, яғни бұл сәтсіз калька аударма екені белгілі. Сараптама қорытындысы «қайраң қабақшасы» деген терминді бекітуде мамандардың қорытындысы керек деп шешті. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география Рейтинг+10	+10
33.	бурение второго ствола	екінші оқпанды бұрғылау	бурение второго ствола екінші оқпанды бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Екінші оқпанды бұрғылау – басқа жөндеу әдістері тиімсіз болған жағдайларда қолданылатын ұңғымалардың жұмысын қалпына келтіру әдісі. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: ikkinchi barrelni burg'ulash 4. Түрік: ikinci namluyu delmek 5. Ағылшын: drilling of the second shaft 6. Неміс: bohren des zweiten Laufs 7. Бекітілген нұсқасы: зона разведки 2020 – барлау аймағы (2020), геологоразведочные работы – геологиялық барлау жұмыстары (индустрия) (2015), бурение – бұрғылау (көлік және қатынас жолдары) (2015), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), ствол – оқпан (өртке қарсы қызм.) (1995), клин ствола – оқпан сынасы (2020), ствол – оқпан (жер ғылымы) (1995) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 15 маусымдағы № 239 бұйрығы. ... оқпанның көлденең учаскесі бар ұңғымаларды бұрғылау ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 16 қазандағы № 666 қаулысы. ... Барлау мақсатында бұрғылау ... Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 209 Заңы. ... бұрғылау шөгiндiсiн кәдеге жаратуды ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес сыңарлары жеке-жеке бекітілген. Терминдік тіркес күйінде заңнамалық құжаттарда кездеспеді. Сараптама қорытындысы «екінші оқпанды бұрғылау» терминін бекітуді ұсынады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
34.	бурение глубокое	терең бұрғылау	бурение глубокое терең бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Терең бұрғылау – 4500-6000 м тереңдікте жер қыртысында ұңғымалар салу. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: chuqur burg'ulash 4. Түрік: derin sondaj 5. Ағылшын: deep drilling 6. Неміс: tief bohren 7. Бекітілген нұсқасы: зона разведки – барлау аймағы (2020), геологоразведочные работы – геологиялық барлау жұмыстары (индустрия) (2015), бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), очистка сточных вод глубокая – ағынды суды тереңдей тазарту (2022) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 1 сәуірде № 26-VII ҚРЗ. ... бұрғылау тереңдігі екі жүз метрден асатын ... Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексі. ... терең бұрғылау (топырақтың орнықтылығын ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 1 тамыздағы № 607 Жарлығы. ... бұрғылау құбырларының өндірісін құру жолымен ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес құрамында бекітілген нұсқаларын, басқа тілдегі аудармаларын, заңнамалық құжаттардағы қолданысын қарастыра келе, «терең бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+10	+10
35.	бурение картировочное	карталық бұрғылау, карталау бұрғылауы, карта көмегімен бұрғылау	бурение картировочное карталық бұрғылау, карталау бұрғылауы, карта көмегімен бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Карталық бұрғылау, карталау бұрғылауы – таяз бұрғылау (тау жыныстарына дейін, яғни бірнеше ондаған метр тереңдікте). Осы мақсатта жылдамдықты өздігінен жүретін бұрғылау қондырғылары қолданылады. 100 м-ден асатын тереңдікте тірек горизонттар пайда болған жағдайда, аумақтық (әсіресе құрылымдық) түсірілім кезінде құрылымдық бұрғылау қолданылады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: kartirovka burg'ulash 4. Түрік: haritalama sondajı 5. Ағылшын: mapping drilling 6. Неміс: Kartierungsbohrungen 7. Бекітілген нұсқасы: зона разведки – барлау аймағы (2020), геологоразведочные работы – геологиялық барлау жұмыстары (индустрия) (2015), бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), топографическая карта – топографиялық карта (2020) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... карталық бұрғылау ұңғымаларында және ... Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м.а. 2023 жылғы 29 наурыздағы № 113/НҚ бұйрығы. ... одан әрі карталық құрамдау ... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 18 мамырдағы № 342 бұйрығы. ... терең және геологиялық-минералогиялық карталау жатады ... 9. Ұсыныстар: ұсынылған термин заңнамалық құжаттарда «карталық бұрғылау», «карталау» түрінде берілген. Таяз жерді бұрғылайтын өздігінен жүретін бұрғылау қондырғылары картаның көмегін пайдаланатын болуы керек. Мамандар қолдаса, «карталық бұрғылау» емес «карта көмегімен бұрғылау» деген дұрыс шығар. Талқылау керек. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
36.	бурение керновое	тасбағандық бұрғылау, кернді бұрғылау, жынысөзекті бұрғылау	бурение керновое тасбағандық бұрғылау, кернді бұрғылау, жынысөзекті бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Тасбағандық бұрғылау, кернді бұрғылау – бұрғылау қондырғысы тау жыныстарын жою мақсатында айналмалы қозғалыстарды жүзеге асыратын процедура. 2. Этимологиясы: керн (нем. Kern) – «тау жыныстарының цилиндрлік үлгісі». 3. Өзбек: yadro burg'ulash 4. Түрік: karot sondajı 5. Ағылшын: core drilling 6. Неміс: kernbohrungen 7. Бекітілген нұсқасы: бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2022 жылғы 21 маусымдағы № 357 бұйрығы. ... жынысөзекті бұрғылау ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 16 қазандағы № 666 қаулысы. ... Барлау мақсатында бұрғылау... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 24 мамырдағы № 381 бұйрығы. ... кернді сақтау мен тасымалдаудың ... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... жынысөзексіз бұрғылауда – 59 – дан 346 мм – ге дейін ... 9. Ұсыныстар: заңнамалық құжатта «бурение керновое» терминін «жынысөзекті бұрғылау» деп беріпті. Басқа тілдердегі аудармалар «бағандық бұрғылау» деген мағынаны білдіреді. Мамандардың пікірі сәйкес келсе, «жынысөзектік бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг-3	-3
37.	бурение колонковое	құбырлы бұрғылау, бағаналы бұрғылау	бурение колонковое құбырлы бұрғылау, бағаналы бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Құбырлы бұрғылау – жылдам айналмалы бұрғылау түрі, онда тау жыныстарының бұзылуы бүкіл кен алаңында емес, сақина құбырлы бұрғылау, бағаналы бұрғылау бойымен жүреді. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: ustunli burg'ulash 4. Түрік: karot sondajı 5. Ағылшын: core drilling 6. Неміс: kernbohrungen 7. Бекітілген нұсқасы: бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), колонка – бағанша (көлік және қатынас жолдары) (2015), колонка бензораздаточная – бензин тарату бағаншасы (көлік және қатынас жолдары) (2015) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы ... бағаналар бұрғылауында 59 – дан 151 мм – ге дейін ... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 29 мамырдағы № 402 бұйрығы. ... ... Механикалық бағаналы бұрғылау ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес құрамында бекітілген нұсқаларын, басқа тілдегі аудармаларын, заңнамалық құжаттардағы қолданысын қарастыра келе, «бағаналы бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
38.	бурение кустовое	бұталы бұрғылау, топтық бұрғылау	бурение кустовое бұталы бұрғылау, топтық бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Бұталы бұрғылау – бұл мұнай немесе газ кен орындарында бірнеше ұңғыманы бір алаңда топтап бұрғылау әдісі. Мұндай әдіс көбіне кен орнынан мұнай мен газды неғұрлым тиімді алу үшін қолданылады. Топтық бұрғылаудың негізгі ерекшеліктері мен артықшылықтары: 1) Құрылыс пен инфрақұрылым шығындарын азайтады: Барлық ұңғымалар бір жерден бұрғыланатындықтан, жол, электр желілері, құбырлар сияқты инфрақұрылымды бір алаңда шоғырландыруға мүмкіндік береді. 2) Экологиялық әсерді азайтады: Бір алаңда топтап бұрғылау жер бетінің аз аумағын қамтиды, яғни табиғатқа зиянды әсер азаяды. 3) Жұмыстарды жеделдетеді: Әр ұңғымаға жеке алаң құрмай-ақ, бірнеше ұңғыманы қатар бұрғылауға мүмкіндік бар. Топтық бұрғылау әсіресе мұнай өндіру көлемі жоғары кен орындарында, кен қабаттары көп және тығыз орналасқан аймақтарда кеңінен қолданылады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: Bush burg'ulash 4. Түрік: çalı sondajı 5. Ағылшын: cluster drilling 6. Неміс: buschbohrungen 7. Бекітілген нұсқасы: бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), кустарник – бұта (2021) 8. Заңнамадағы қолданысы: – 9. Ұсыныстар: терминнің заңнамадағы қолданысы кездеспеді. Дефинициясын басшылыққа алсақ, калька аударма болса да, «бұталы бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9
39.	бурение на нефть и газ морское	мұнай мен газға теңіздік бұрғылау, мұнай мен газды теңіздік бұрғылау	бурение на нефть и газ морское мұнай мен газға теңіздік бұрғылау, мұнай мен газды теңіздік бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Мұнай мен газға теңіздік бұрғылау – ішкі су бассейндерінің акваториясында іздестіру, барлау және пайдалану ұңғымаларын бұрғылау. 2. Этимологиясы: газ (еж.гр. хάος) – «хаос, ретсіз». 3. Өзбек: dengiz neft va gaz burg'ulash 4. Түрік: petrol ve gaz deniz sondajı 5. Ағылшын: offshore oil and gas drilling 6. Неміс: offshore-Öl- und Gasbohrungen 7. Бекітілген нұсқасы: бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), нефть – мұнай (2023), газ – газ (2023) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 352 бұйрығы. ... теңіз бұрғылау құрылғыларында) ... Қазақстан Республикасының 2006 жылғы 29 желтоқсандағы N 209 Заңы. ... бұрғылау (соның iшiнде теңiз шельфтерi ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 28 наурыздағы N 302 қаулысы. ... шағын көлемде теңiздiк бұрғылау ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес құрамында бекітілген нұсқаларын, басқа тілдегі аудармаларын, заңнамалық құжаттардағы қолданысын қарастыра келе, «мұнай мен газға теңіздік бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады. «Мұнай мен газды теңіздік бұрғылау» нұсқасын да қарастыруға болады. Мамандардың пікірі артық етпейді. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг-3	-3
40.	бурение наклонных скважин	еңіс ұңғымаларды бұрғылау, көлбеу ұңғымаларды бұрғылау	бурение наклонных скважин еңіс ұңғымаларды бұрғылау, көлбеу ұңғымаларды бұрғылау Саласы Этимологиясы Дефинициясы1. Еңіс ұңғымаларды бұрғылау – ұңғыманы алдын ала белгіленген қисық бойымен тігінен ауытқумен жүргізу. 2. Этимологиясы: скважина (көне слав. скважьнь) - "жарылған жер, үңгір, шұңқыр". 3. Өзбек: eğimli quduqlarni burg'ulash 4. Түрік: eğimli kuyu sondajı 5. Ағылшын: drilling of inclined wells 6. Неміс: geneigte Bohrlöcher bohren 7. Бекітілген нұсқасы: бурение – бұрғылау (жер ғылымы) (1995), бурение вращательное – айналмалы бұрғылау (2021), наклон – көлбеу (мат.) (2015), скважина – ұңғыма (жер ғылымы) (1995) 8. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 352 бұйрығы. ... көлбеу бұрғылау, ұңғыма бұрғылау аяқталғаннан кейін ... Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2017 жылғы 26 маусымдағы № 446 бұйрығы. ... көлбеу ұңғыма бұрғылап және ... 9. Ұсыныстар: терминдік тіркес құрамында бекітілген нұсқаларын, басқа тілдегі аудармаларын, заңнамалық құжаттардағы қолданысын қарастыра келе, «көлбеу ұңғымаларды бұрғылау» терминін бекіту ұсынылады. 10. Қолданылу саласы: Геология, геодезия және география, Кен ісі және металлургия Рейтинг+9	+9

адсорбер

адсорбер

антиклинальный купол

антиклиналды күмбез

бентос

бентос

берег

жағалау

биогерм

биогерм

биолиты

биолиттер, биолит

битуминизация

таушайырлану, битумдену

битуминозный, битуминозная (порода)

таушайырлы, битумды, битуминозды (жыныстар)

битуминология

таушайыртаным, битуминология, таушайыртану

битумогены

таушайыртектер, битуминогендер

битумоиды

таушайыр тектестері, битумоидтар

битумоиды остаточные

қалдық таушайыр тектестері, қалдық битумоидтар

битумоиды паравтохтонные

паравтохтондық таушайыр тектестері, паравтохтондық битумоидтар

битумы асфальтовые

шайыртасты таушайырлар, асфальт битумдер, асфальт битумдар

бифенил (дифенил)

бифенил (дифенил)

блок висячий

аспалы беткей, аспалы блок

блок геологический

геологиялық блок

блок лежачий (крыло лежачее)

аспалы қаптал, жатаған блок

блок-диаграмма

блок-диаграмма, блок диаграммасы

болото

батпақ

бораты

бораттар

брахиантиклиналь

брахиантиклин

брахисинклинорий

брахисинклинорий

брахискладки

брахиқатпарлар

брекчии внутриформационные осадочные

формацияіштік шөгінді брекчиялар, формацияішілік шөгінді брекчиялар

брекчии осадочные

шөгінді брекчиялар, шөгінді брекчия

брекчии соляных куполов

тұз күмбездерінің брекчиялары, тұз күмбездер брекчиясы

брекчии сопочные (сопочная брекчия)

шоқылық брекчиялар, шоқылы брекчиялар

брекчии тектонические

тектоникалық брекчия

брекчии эпигенетические

эпигенетикалық брекчия

брекчия

брекчиялар, брекчия, женттас, жентек тас (1971)

бровка шельфа

қайраң қабақшасы

бурение второго ствола

екінші оқпанды бұрғылау

бурение глубокое

терең бұрғылау

бурение картировочное

карталық бұрғылау, карталау бұрғылауы, карта көмегімен бұрғылау

бурение керновое

тасбағандық бұрғылау, кернді бұрғылау, жынысөзекті бұрғылау

бурение колонковое

құбырлы бұрғылау, бағаналы бұрғылау

бурение кустовое

бұталы бұрғылау, топтық бұрғылау

бурение на нефть и газ морское

мұнай мен газға теңіздік бұрғылау, мұнай мен газды теңіздік бұрғылау

бурение наклонных скважин

еңіс ұңғымаларды бұрғылау, көлбеу ұңғымаларды бұрғылау