1. | аванпост | аванпост | аванпоставанпостСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Аванпост (фр. avant poste – «алдыңғы орындар») – жаудың оқыс шабуылынан хабардар болу үшін әскердің алдында қойылған күзет. 2. Әзербайжан: аvanpost 3. Қырғыз: аванпост 4. Өзбек: аvant-post 5. Түрік: karakol 6. Ағылшын: outpost 7. Испан: puesto avanzado 8. Неміс: Аußenposten 9. Француз: аvant-post 10. Бекітілген нұсқасы: – 11. Заңнамадағы қолданысы: – 12. Орыс тіліне француз тілінен (avant poste – «алдыңғы орындар») енген «аванпост» сөзі қазақ тілінде «аванпост» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +9 |
2. | авиалайнер | авиалайнер | авиалайнеравиалайнерСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиалайнер (авиа – лат. avis – «құс» + лайнер – ағылшын. liner) – жолаушылар мен багажды тасымалдауға арналған ұшу аппараты. 2. Әзербайжан: avialayner 3. Қырғыз: авиалайнер 4. Өзбек: havo kemasi 5. Түрік: yolcu uçağı 6. Ағылшын: airliner 7. Испан: avión de pasajeros 8. Неміс: Verkehrsflugzeug 9. Француз: avion de ligne 10. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа; лайнер – лайнер 11. Заңнамадағы қолданысы: авиалайнер – авиалайнер 12. Орыс тіліне латын және ағылшын тілдерінен (авиа – лат. avis – «құс» + лайнер – ағылшын. liner) енген «авиалайнер» сөзі қазақ тілінде «авиалайнер» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +9 |
3. | авианосец | авиатасымалдағыш | авианосецавиатасымалдағышСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиатасымалдағыш (авиа – лат. avis – «құс») – ашық теңізде әрекет ететін авиабаза ретінде авиациялық топтарға қызмет көрсету және орналастыру үшін бейімделген жауынгерлік кемелердің класы. 2. Әзербайжан: тəyyarə daşıyıcısı 3. Қырғыз: авианосец 4. Өзбек: samolyot tashuvchisi 5. Түрік: uçak gemisi 6. Ағылшын: aircraft carrier 7. Испан: portaaviones 8. Неміс: Flugzeugträger 9. Француз: le porte-avions 10. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа 11. Заңнамадағы қолданысы: авианосец – авиатасымалдағыш 12. Орыс тіліне алдыңғы сыңары латын тілінен (avis – «құс») енген «авианосец» сөзі қазақ тілінде «авиатасымалдағыш» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +9 |
4. | авианосное оперативное соединение | жедел авиатасымалдағыш құрама | авианосное оперативное соединениежедел авиатасымалдағыш құрамаСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Жедел авиатасымалдағыш құрама (авиа – лат. avis – «құс»; операция – лат. operatio «іс-әрекет», «қимыл») – қарсыластың әскери-теңіз күштерін жою, жағалау объектілері бойынша соққы жасау, мұхит коммуникацияларын жасыру, жедел және стратегиялық теңіз десанттарын түсіруді қамтамасыз ету үшін операцияларды жоспарлау кезінде құрылатын кемелер тобы. 2. Әзербайжан: avianoslu operativ birləşmə 3. Қырғыз: авиа аркылуу ыкчам туташуу 4. Өзбек: aviatsiya operatsion aloqasi 5. Түрік: uçak gemisi operasyonel bağlantı 6. Ағылшын: carrier task force 7. Испан: conexión operativa de portaaviones 8. Неміс: Flugzeugträger operative Verbindung 9. Француз: liaison opérationnelle de porte-avions 10. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа; оперативное – оперативті, жедел; соединение – құрама, жалғаным, қосылыс 11. Заңнамадағы қолданысы: оперативное время – оперативтік уақыт; соединение – қосылу; құрама 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиа» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиа» сөзі бекітілген, заңнамада «авиа» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліне латын тілінен енген (операция – лат. operatio «іс-әрекет», «қимыл») «оперативный» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «оперативті», «жәдел» сөздері бекітілген, заңнамада «оперативті», «жәдел» сөздерімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «соединение» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «құрама», «жалғаным», «қосылыс» сөздері бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авианосное оперативное соединение» сөз тіркесі қазақ тіліне «жедел авиатасымалдағыш құрама» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
5. | авианосное ударное соединение | авиатасымалдағышпен соққы беру құрамасы | авианосное ударное соединениеавиатасымалдағышпен соққы беру құрамасыСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиатасымалдағышпен соққы беру құрамасы (авиа – лат. avis – «құс») – жауынгерлік іс-қимылдар аумағындағы, теңіздегі және базадағы жау кемелері мен авиациясын жоюға, жағалаудағы жерүсті объектілерін зақымдауға, теңіз маңындағы бағыттардағы әскерлерді тікелей авиациялық қолдауға және теңіз десанттық операцияларын қамтамасыз етуге, өзінің теңіз және мұхит коммуникацияларын қорғауға және қарсыластың теңіз тасымалдарын бұзуға арналған құрылым. 2. Әзербайжан: təyyarə zərbəsi 3. Қырғыз: авиаардык сокку уруучу бирикме 4. Өзбек: havo zarba aloqasi 5. Түрік: uçak gemisi şok bağlantısı 6. Ағылшын: carrier strike force 7. Испан: conexión de choque de portaaviones 8. Неміс: Flugzeugträger stoßverbindung 9. Француз: авианосное choc connexion 10. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа; удар – соққы; соединение – құрама; жалғаным, қосылыс 11. Заңнамадағы қолданысы: авиа – авиа; ударное воздействие – соққы әсері, соединение – құрама; қосылу 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиа» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиа» сөзі бекітілген, заңнамада «авиа» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «соединение» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «құрама», «жалғаным», «қосылыс» сөздері бекітілген. Сонымен қатар орыс тіліндегі «удар» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «соққы» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авианосное ударное соединение» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиатасымалдағышпен соққы беру құрамасы» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
6. | авианосное ударные силы | авиатасымалдағышпен соққы беру күштері | авианосное ударные силыавиатасымалдағышпен соққы беру күштеріСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиатасымалдағышпен соққы беру күштері (авиа – лат. avis – «құс») – жабық суларда немесе ашық мұхиттарда, күндіз-түні, кез келген ауа райы жағдайларында әрекет ете алатын икемді әскери-теңіз күші. Авиатасымалдағышпн соққы беру күштерінің басты міндеті негізгі шабуылдық атыс қуатын беру болып табылады,ал басқа кемелер қорғау мен қолдауды қамтамасыз етеді. 2. Әзербайжан: təyyarə zərb qüvvələri 3. Қырғыз: сокку уруучу күчтөр 4. Өзбек: havo kuchlari 5. Түрік: uçak gemisi şok kuvvetleri 6. Ағылшын: carrier strike force 7. Испан: conexión de choque de portaaviones 8. Неміс: Flugzeugträger stoßverbindung 9. Француз: авианосное choc connexion 10. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа; удар – соққы; соединение – құрама; жалғаным, қосылыс; сила – күш 11. Заңнамадағы қолданысы: авиа – авиа; ударное воздействие – соққы әсері, соединение – құрама, силы – күштер 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиа» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиа» сөзі бекітілген, заңнамада «авиа» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «удар» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «соққы» сөзі бекітілген. Сонымен қатар орыс тіліндегі «сила» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «күш» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авианосное ударные силы» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиатасымалдағышпен соққы беру күштері» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +9 |
7. | авиапулемет | авиаоқшашар | авиапулеметавиаоқшашарСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиаоқшашар (авиа – лат. avis – «құс») – ұшу аппараттарында (жауынгерлік ұшақтарда, тікұшақтарда, автожирлерде және т.б.) орнатылатын пулеметтердің түрі. 2. Әзербайжан: aviauçuş 3. Қырғыз: авиапулемет 4. Өзбек: havo qatnovi 5. Түрік: uçak bileti 6. Ағылшын: aviaperelet 7. Испан: aviapulemet 8. Неміс: Flugzeugabsturz 9. Француз: vol aérien 10. Бекітілген нұсқасы: авиа – авиа 11. Заңнамадағы қолданысы: авиа – авиа; пулемет – пулемет 12. Бекітілген терминдер сөздігіне сүйене отырып, орыс тіліне алдыңғы сыңары латын тілінен (avis – «құс») енген «авиапулемет» сөзі қазақ тіліне «авиаоқшашар» сөзімен аударылуы қажет деп санаймыз. | -8 |
8. | авиационная подготовка | авиациялық даярлық | авиационная подготовкаавиациялық даярлықСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиациялық даярлық (авиа – лат. avis – «құс») – негізгі соққының алдында, жауды зақымдау мақсатында құрлық әскерлерінің шабуылы басталар алдындағы авиацияның жауынгерлік іс-қимылдары.Авиациялық даярлық-атыс дайындығының құрамдас бөлігі, әдетте, артиллериялық дайындықпен бірге жүргізіледі. Авиациялық даярлықтың ұзақтығы қорғаныс жағдайына, объектілердің сипатына және тартылатын авиация күштерінің құрамына байланысты болады. Ол әскерлердің шабуылы басталған кезде аяқталады. 2. Әзербайжан: аviasiya hazırlığı 3. Қырғыз: авиациялык даярдык 4. Өзбек: aviatsiya tayyorlash 5. Түрік: havacılık eğitimi 6. Ағылшын: aviation training 7. Испан: entrenamiento aéreo 8. Неміс: Flugausbildung 9. Француз: formation aéronautique 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); подготовка – даярлық 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная подготовка – авиациялық даярлық 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «подготовка» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «даярлық» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізгі ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная подготовка» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық даярлық» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
9. | авиационная поддержка | авиациялық қолдау | авиационная поддержкаавиациялық қолдауСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиациялық қолдау (авиа – лат. avis – «құс») – құрлықтағы әскер бірлестіктерінің (құрамаларының) операциядағы (ұрыстағы) мақсаттарына негізделген авиацияның әскери қимылдары, шабуылдық атыспен қолдаудың құрамды бөлігі. Шабуылды авиациялық қолдау әскер шабуылға көшкенде басталады. Майдан (тактикалық) және армиялық авация күшімен жүргізіледі. Бірінші кезекте қарсыластың ядролык шабуылдау құралдарын, алға шыққан жақын резервтерін, басқару пункттерін, тірек пункттерін, атыс құралдарын жояды. 2. Әзербайжан: aviasiya dəstək 3. Қырғыз: авиациялык колдоо 4. Өзбек: aviatsiya yordami 5. Түрік: havacılık desteği 6. Ағылшын: air support 7. Испан: apoyo aéreo 8. Неміс: Luftunterstützung 9. Француз: appui aérien 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір), поддержка – қолдау 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная – авиациялық, поддержка – қолдау 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «поддержка» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «қолдау» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізгі ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная поддержка» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық қолдау» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
10. | авиационная пушка | авиациялық зеңбiрек | авиационная пушкаавиациялық зеңбiрекСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиациялық зеңбірек (авиа – лат. avis – «құс») – ұшу аппараттарында қолдану үшін бейімделген немесе арнайы жобаланған автоматты зеңбіректер. Авиациялық пушкалардың басты ерекшеліктері олардың салмағы аз, жоғары жылдамдық, жинақы және салыстырмалы түрде шағын калибр (45 мм дейін) болып табылады. 2. Әзербайжан: аviasiya silahı 3. Қырғыз: авиациялык жаздык 4. Өзбек: aviatsiya qurollari 5. Түрік: hava tabancası 6. Ағылшын: aircraft cannon 7. Испан: cañón de aviación 8. Неміс: Flugzeugkanone 9. Француз: canon d`aviation 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); пушка – зеңбірек 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная пушка – авиациялық зеңбiрек 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «пушка» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «зеңбірек» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізгі ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная пушка» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық зеңбірек» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
11. | авиационная разведка | авиациялық барлау | авиационная разведкаавиациялық барлауСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық барлау (авиа – лат. avis – «құс») – әуеден, ұшу аппараттарының көмегімен әске асырылатын әскери барлау түрлерінің бірі.Барлау авиациясының бөлімдері, авиациялық құрамалардың барлау бөлімшелері, жауынгерлік міндеттерді орындайтын барлық экипаждар, сондай-ақ ұшқышсыз ұшу аппараттары (ұшақтар, автоматты аэростаттар және тағы сол сияқтылар) әскери іс-қимылдарды сәтті орындау мақсатында қарсылас туралы қажетті (объектілер, күштер мен құралдар, жерлер және тағы басқалар туралы) деректер алу мақсатында жүзеге асырады. 2. Әзербайжан: аviasiya kəşfiyyatı 3. Қырғыз: авиациялык чалгындоо 4. Өзбек: aviatsiya razvedkasi 5. Түрік: aviatsiya razvedkasi 6. Ағылшын: aviation intelligence 7. Испан: reconocimiento aéreo 8. Неміс: Luft-Intelligenz 9. Француз: reconnaissance aérienne 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); разведка – барлау 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная разведка – авиациялық барлау 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «разведка» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «барлау» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізгі ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная разведка» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық барлау» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +9 |
12. | авиационная ракета | авиациялық зымыран | авиационная ракетаавиациялық зымыранСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық зымыран (авиа – лат. avis – «құс») – ұшу аппараты арқылы жер үстіндегі, судағы, әуедегі нысаналарды жоюға арналған қару. Мұның «Әуе Жер», «Әуе Кеме», «Әуе – Әуе» деп аталатын түрлері бар. Авиациялық ракета, әдетте, бір сатылы болады. Басқарылатын, басқарылмайтын болып екіге бөлінеді. 2. Әзербайжан: аviasiya raketi 3. Қырғыз: авиациялык ракета 4. Өзбек: aviatsiya raketasi 5. Түрік: uçak roketi 6. Ағылшын: aircraft missile 7. Испан: misil de aviación 8. Неміс: Bordrakete 9. Француз: missile aérien 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); ракета – зымыран 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная ракета – авиациялық зымыран 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліне италян тілінен енген (ракета – итальян – rocchetta, rocca «ұршық») «ракета» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «зымыран» сөзі бекітілген. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізгі ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная ракета» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық зымыран» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +9 |
13. | авиационная служба | авиациялық қызмет | авиационная службаавиациялық қызметСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық қызмет (авиа – лат. avis – «құс») – әуе кемелерінің көмегімен адамның әуе кеңістігін пайдалануына жағдайлар жасауға бағытталған қызметтің барлық түрі. 2. Әзербайжан: aviasiya xidməti 3. Қырғыз: авиациялык кызмат 4. Өзбек: aviatsiya xizmati 5. Түрік: havacılık servisi 6. Ағылшын: aviation service 7. Испан: aviation service 8. Неміс: Aviation Service 9. Француз: service aérien 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); служба – қызмет; аудиторская деятельность – аудиторлық қызмет, аудиторлық іс-қимыл (2006 жылғы 27 қазан); благотворительная деятельность – қайырымдылық қызмет (2016 жылғы 7 желтоқсан); враждебная деятельность – дұшпандық әрекет (2016 жылғы 7 желтоқсан); служба – қызмет (2016 жылғы 8 желтоқсан); гражданская служба – азаматтық қызмет (2016 жылғы 8 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная служба безопасности – авиациялық қауіпсіздік қызметі; авиационная деятельность – все виды деятельности, направленные на создание условий и использование воздушного пространства человеком с помощью воздушных судов – авиациялық қызмет – әуе кемелерінің көмегімен адамның әуе кеңістігін пайдалануына жағдайлар жасауға бағытталған қызметтің барлық түрі. 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «служба» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «қызмет» сөзі бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «қызмет» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «деятельность» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «қызмет», «іс-қимыл», «әрекет» сөздері бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «қызмет», «іс-қимыл», «әрекет» сөздерімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная служба» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық қызмет» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
14. | авиационная часть | авиациялық бөлім | авиационная частьавиациялық бөлімСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық бөлім (авиа – лат. avis – «құс») – мемлекеттік авиация әуе кемелерінің ұшуын ұйымдастыру мен орындауды, оларды пайдалануды және сақтауды жүзеге асыратын мемлекеттік мекеме. 2. Әзербайжан: aviasiya hissəsi 3. Қырғыз: авиациялык бөлүк 4. Өзбек: aviatsiya qismi 5. Түрік: havacılık bölümü 6. Ағылшын: air unit 7. Испан: parte de aviación 8. Неміс: Flugzeugteil 9. Француз: partie aéronautique 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); часть – бөлім, бөлік 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная часть – государственное учреждение, осуществляющее организацию и выполнение полетов воздушных судов государственной авиации, их эксплуатацию и хранение – авиациялық бөлім – мемлекеттік авиация әуе кемелерінің ұшуын ұйымдастыру мен орындауды, оларды пайдалануды және сақтауды жүзеге асыратын мемлекеттік мекеме 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «часть» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «бөлім», «бөлік» сөздері бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «бөлім», «бөлік» сөздерімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационная часть» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық бөлім» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +8 |
15. | авиационное вооружение | авиациялық қару-жарақ | авиационное вооружениеавиациялық қару-жарақСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиациялық қару-жарақ (авиа – лат. avis – «құс») – әуе, жер үсті және теңіз мақсаттарын зақымдауға арналған авиациялық ұшу аппараттарына орнатылатын қару-жарақ түрі. Негізінен авиациялық зақымдау құралдарынан, авиациялық қару-жарақ қондырғыларынан, авиациялық артиллериялық қарудан, авиациялық қару-жарақты басқару жүйелерінен және авиациялық көздеу жүйелерінен тұрады. 2. Әзербайжан: аviasiya silah 3. Қырғыз: авиациялык курал-жарак 4. Өзбек: aviatsiya qurollari 5. Түрік: havacılık silahları 6. Ағылшын: aircraft armament 7. Испан: armamento aéreo 8. Неміс: Luftwaffe 9. Француз: armement aéronautique 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); вооружение – қару-жарақ, қаруландыру, қарулану (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационное вооружение – авиациялық қару-жарақ 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «вооружение» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «қару-жарақ», «қаруландыру», «қарулану» сөздері бекітілсе, заңнамада «қару-жарақ» сөзімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационное вооружение» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық қару-жарақ» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
16. | авиационное наступление | авиациялық шабуылдау | авиационное наступлениеавиациялық шабуылдауСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық шабуылдау(авиа – лат. avis – «құс») – құрлықтағы әскер бірлестіктерінің (құрамаларының) операциядағы (ұрыстағы) мақсаттарына негізделген авиацияның әскери қимылдары, шабуылдық атыспен қолдаудың құрамды бөлігі. 2. Әзербайжан: аviasiya hücumu 3. Қырғыз: авиациялык чабуул 4. Өзбек: aviatsiya hujumi 5. Түрік: hava saldırısı 6. Ағылшын: air offensive 7. Испан: ofensiva aérea 8. Неміс: Luftangriff 9. Француз: offensive aérienne 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); атака – атака, шабуыл (1971-1981); ладьи атакованные – шабуылданған ладьялар (2019 жылғы 6 желтоқсан) шабуыл – наступление (1971-1981) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная – авиациялық; десантно-штурмовые войска – десанттық-шабуылдау әскерлері 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «наступление» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «шабуыл» сөзі бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «шабуыл» сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «атака» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «атака», «шабуыл» сөзі бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «шабуыл», сөзімен аударылған. Сонымен қатар орыс тіліндегі «нападение» сөзі заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «шабуыл» сөзімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отрып, орыс тіліндегі «авиационное наступление» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық шабуылдау» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
17. | авиационное оружие | авиациялық қару | авиационное оружиеавиациялық қаруСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық қару(авиа – лат. avis – «құс») – әскери ұшақтарға және басқа ұшатын аппараттарға қондырылатын, қарсылас нысанасын жоятын қару мен оларды қозғалысқа келтіретін құрал-жабдықтар. Авиация қаруына ұшаққа орнатылатын қарулардың барлық түрлері, олардың қондырғылары, бомба тастайтын құрал мен атыс қаруының көздеуші жабдықтары, қару-жарақ жүйесінің борттағы есептеуіш тетіктері, оқ-дәрілер, арнаулы жүктерді орналастыратын және түсіретін құралдар және т.б. жатады. Авиация қаруы ракета, зеңбірек, пулемет, бомбалаушы және арнаулы қару түрлеріне бөлінеді. 2. Әзербайжан: аviasiya silahı 3. Қырғыз: авиациялык курал 4. Өзбек: aviatsiya qurollari 5. Түрік: uçak silahları 6. Ағылшын: aviation weapons 7. Испан: armas de aviación 8. Неміс: Luftwaffe 9. Француз: armes aériennes 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); оружие – қару (1971-1981); ядерное оружие – ядролық қару (2018 жылғы 30 қараша) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационное вооружение – авиациялық қару-жарақ 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «оружие» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «қару» сөзі бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «қару» сөзімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационное оружие» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық қару» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
18. | авиационное прикрытие | авиациялық қалқалау | авиационное прикрытиеавиациялық қалқалауСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық қалқалау(авиа – лат. avis – «құс») – жауынгерлік авиацияның негізгі міндеттерінің бірі, әуе барлауының жүргізілуіне жол бермеу және қарсыластардың ұшақтары мен пилотсыз ұшу аппараттарының әскерлерге, флот күштері мен тыл нысандарына қарсы соққысын болдырмау. 2. Әзербайжан: aviasiya örtüyü 3. Қырғыз: авиациялык калкалоо 4. Өзбек: aviatsiya qoplami 5. Түрік: havacılık örtüsü 6. Ағылшын: air cover 7. Испан: cobertura aérea 8. Неміс: Fliegerschutz 9. Француз: couverture aérienne 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационное прикрытие – авиациялық қалқалау, прикрытие уничтожителями – жойғыштармен қалқалау, боевое прикрытие – ұрыстық бүркемелеу 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «прикрытие» сөзі заңнамада «қалқалау» сөзімен аударылған. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационное прикрытие» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық қалқалау» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
19. | авиационное соединение | авиациялық құрама | авиационное соединениеавиациялық құрамаСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық құрама (авиа – лат. avis – «құс») – нақты ұрыс тапсырмаларын орындау үшін уақытша жиналған бірнеше авиациялык бөлімшелер, бөлімдер немесе құрамалар (авиацияның бір немесе әр түрінен болуы мүмкін). 2. Әзербайжан: aviasiya əlaqə 3. Қырғыз: авиациялык кошулуу 4. Өзбек: aviatsiya aloqasi 5. Түрік: havacılık bağlantısı 6. Ағылшын: aviation connection 7. Испан: conexión aérea 8. Неміс: Aviation-Verbindung 9. Француз: aéronautique connexion 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); соединение – құрама; жалғаным, қосылыс 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационная – авиациялық; соединение – құрама; жалғаным, қосылыс 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «соединение» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «құрама», «жалғаным», «қосылыс» сөздері бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «құрама», «жалғаным», «қосылыс» сөздерімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационное соединение» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық құрама» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
20. | авиационное сопровождение | авиациялық сүйемелдеу | авиационное сопровождениеавиациялық сүйемелдеуСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық сүйемелдеу(авиа – лат. avis – «құс») – шабуылдаушы әскерлерге үзіліссіз жәрдем көрсету мақсатымен қарсыластың резервтеріне, танктеріне, ракеталық қондырғыларына, артиллериясына және тірек пункттеріне соққы берудегі авиациялық бөлімдердің ұрыс қимылдары; атысты сүйемелдеудің негізгі бөлігі. Қазіргі уақытта авиациялық сүйемелдеуге майдандық және армиялық авиация қатыстырылуы мүмкін. Кейбір мемлекеттердің Қарулы Күштерінде «авиациялық сүйемелдеу» деген термин «авиациялық қолдау» және «авиациялық қалқалау» терминдерімен бірдей қарастырылады. 2. Әзербайжан: аviasiya müşayiəti 3. Қырғыз: авиациялык коштоо 4. Өзбек: aviatsiya yordami 5. Түрік: havacılık eskort 6. Ағылшын: aviation support 7. Испан: escolta aérea 8. Неміс: Flugbegleitung 9. Француз: escortes aériennes 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір), сопровождение – қолдау, сүйемелдеу 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационное – авиациялық, сопровождение – қолдау, сүйемелдеу 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «сопровождение» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «қолдау», «сүйемелдеу» сөздері бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «қолдау», «сүйемелдеу»сөздерімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационное сопровождение» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық сүйемелдеу» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +10 |
21. | авиационный корпус | авиациялық корпус | авиационный корпусавиациялық корпусСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық корпус(авиа – лат. avis – «құс»; корпус – лат. corpus – «дене») – жедел (жедел-тактикалық) міндеттерді дербес шешуге және авиациялық бірлестіктің құрамына әскерлермен (күштермен) және басқа да қарулы күштердің түрлерімен (әскери бөлімдермен) бірлесе отырып құрлықтағы әскери-теңіз күштерінің жедел-тактикалық операцияларына қатысатын авиациялық құрылым (корпус). 2. Әзербайжан: aviasiya korpusu 3. Қырғыз: авиациялык корпус 4. Өзбек: aviatsiya korpusi 5. Түрік: havacılık muhafaza 6. Ағылшын: air corps 7. Испан: cuerpo de aviación 8. Неміс: Flugkörper 9. Француз: corps d`aviation 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационное – авиациялық, корпус – корпус 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліне латын тілінен енген (корпус – лат. corpus – «дене») «корпус» сөзі заңнамада «корпус» сөзімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліне латын тілінен енген сөздерден құралған (авиа – лат. avis – «құс»; корпус – лат. corpus – «дене») «авиационный корпус» сөз тіркесі қазақ тілінде «авиациялық корпус» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +10 |
22. | авиационный отряд | авиациялық отряд | авиационный отрядавиациялық отрядСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Авиациялық отряд (авиа – лат. avis – «құс») – жеке тактикалық тапсырмаларды орындауға арналған авиациялық бөлімше. 2. Әзербайжан: aviasiya dəstəsi 3. Қырғыз: авиациялык отряд 4. Өзбек: aviatsiya jamoasi 5. Түрік: havacılık Birliği 6. Ағылшын: aviation detachment 7. Испан: escuadrón aéreo 8. Неміс: Luftfahrt-Kader 9. Француз: détachement aérien 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); отряд – жасақ (1998); отряд специального назначения – арнайы жасақ (1998) добровольные газоспасательные дружины – газдан құтқару ерікті жасақтары (2016 жылғы 9 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационный отряд – авиация отряды 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «отряд» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «жасақ» сөзі бекітілсе, заңнамада және салалық терминологиялық сөздіктерде «отряд», «жасақ» сөздерімен аударылған. Сонымен қатар «дружина» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «жасақ» сөзі бекітілген. Заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационный отряд» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық отряд» сөз тіркесімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +9 |
23. | авиационный полигон | авиациялық полигон | авиационный полигонавиациялық полигонСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық полигон (авиа – лат. avis – «құс»; полигон – грек. poly «көп» + gonos «үшбұрыш») – әуеден оқ атуларды, «әуе-әуе» сыныбындағы басқарылатын зымырандарды әуедегі радиомен басқарылатын, парашюттік нысандар және зымыран-нысандар бойынша ұшуры, қарудан оқ атуды жүргізу үшін, сондай-ақ зениттік зымыран бөлімдері мен бөлімшелерінің, зениттік артиллериялық бөлімшелер мен бөлімдердің оқ атуларды жүргізуі және әуедегі нысаналар бойынша зымырандарды ұшыру үшін жабдықталған әуе кеңістігі бар арнайы бөлінген жергілікті жер учаскесі. 2. Әзербайжан: аviasiya poliqonu 3. Қырғыз: авиациялык полигон 4. Өзбек: aviatsiya poligoni 5. Түрік: havacılık aralığı 6. Ағылшын: aviation polygon 7. Испан: polígono de aviación 8. Неміс: Flugplatz 9. Француз: terrain d`aviation 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационный полигон – авиациялық полигон; воздушный авиационный полигон – специально отведенный земельный участок с воздушным пространством над ним, оборудованный для проведения воздушных стрельб, пусков управляемых ракет класса «воздух-воздух» по воздушным радиоуправляемым, парашютным мишеням и ракетам-мишеням, отстрела оружия, а также для проведения стрельб и пусков ракет по воздушным мишеням зенитными ракетными частями и подразделениями, подразделениями и частями зенитной артиллерии – әуе авиациялық полигоны – әуеден оқ атуларды, «әуе-әуе» сыныбындағы басқарылатын зымырандарды әуедегі радиомен басқарылатын, парашюттік нысандар және зымыран-нысандар бойынша ұшуры, қарудан оқ атуды жүргізу үшін, сондай-ақ зениттік зымыран бөлімдері мен бөлімшелерінің, зениттік артиллериялық бөлімшелер мен бөлімдердің оқ атуларды жүргізуі және әуедегі нысаналар бойынша зымырандарды ұшыру үшін жабдықталған әуе кеңістігі бар арнайы бөлінген жергілікті жер учаскесі. 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліне грек тілінен енген полигон – грек. poly «көп») + gonos «үшбұрыш») «полигон» сөзі заңнамада «полигон» сөзімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліне латын және грек тілдерінен енген сөздерден құралған (авиа – лат. avis – «құс»; полигон – грек. poly «көп») + gonos «үшбұрыш») «авиационный полигон» сөз тіркесі қазақ тілінде «авиациялық полигон» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +9 |
24. | авиационный удар | авиациялық соққы беру | авиационный ударавиациялық соққы беруСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Авиациялық соққы (авиа – лат. avis – «құс») – авиацияның жау полигонында (немесе теңізде) оны жою (немесе басу) мақсатындағы қысқа мерзімді шабуыл әсері. 2. Әзербайжан: аviasiya zərbəsi 3. Қырғыз: авиациялык сокку 4. Өзбек: aviatsiya zarbasi 5. Түрік: hava saldırısı 6. Ағылшын: air strike 7. Испан: ataque aéreo 8. Неміс: Luftangriff 9. Француз: frappe aérienne 10. Бекітілген нұсқасы: авиационные – авиациялық (2019 жылғы 5 сәуір); удар гидравлический – гидравликалық соққы (2015 жылғы 6 қазан) 11. Заңнамадағы қолданысы: авиационный – авиациялық, удар – соққы 12. Орыс тіліне латын тілінен енген (авиа – лат. avis – «құс») «авиация» сөзінің қазақ тіліндегі баламасы ретінде «авиация» сөзі бекітілген, заңнамада «авиация» сөзімен аударылған. Орыс тіліндегі «удар» сөзі заңнамада «соққы» сөзімен аударылған. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліндегі «авиационный удар» сөз тіркесі қазақ тіліне «авиациялық соққы» (зат есімдік мағынада) және «авиациялық соққы беру» (етістік мағынасында) сөз тіркестерімен аударылғаны жөн деп есептейміз. | +8 |
25. | автобронетанковые войска | автоброньды танк әскерлері | автобронетанковые войскаавтоброньды танк әскерлеріСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Автоброньды танк әскерлері (авто - грек. autos «өзім»; броня – көне неміс. brunja – «сауыт»; танк – ағылшын. tank «бак», «цистерна») – қазіргі кездегі армияның құрлықтағы әскерлерінің бір түрі. Оның негізгі күші – танкілер. Автоброньды танк әскерлері маневрлі, атыс қаруы күшті, шапшаң шабуылға шығып, атом қаруы қолданылған жағдайда да соғыс қимылдарын жүргізе алады. Автоброньды танк әскерлері соғыс қимылдарының барлық түрлеріне қолданылады. Ол жаудың алыс тылына бұзып кіруге, маневрді кең қолдануға мүмкіндік береді. Автоброньды танк әскерлері басқа әскер түрлеріне қарағанда атом қаруының әсері аз болады, сондықтан ол атом қаруымен соққы берілген объектіге жақын келе алады. Танкті шабуыл ядролық қарудың тигізген әсерін одан әрі арттырады. Автоброньды танк әскерлері ядролық қарудың соққысынан кейін іле-шала қимылдап, радиоактивті заттармен зақымданған аймақтан және қирап, бүліншілікке ұшыраған аудандардан ойдағыдай өтіп, жаудың маңызды объектілері мен аудандарын басып алады. Автоброньды танк әскерлерінің жылдам қозғалуы атом шабуылы қатері туған кезде тез арада бытыраңқы орналасуға және шабуылға шығу үшін жылдам шоғырлануға мүмкіндік береді, әрі жауға үздіксіз жақындай отырып, жаудың ядролық қаруды қолдануына кедергі жасайды. 2. Әзербайжан: autobronetans qoşunları 3. Қырғыз: автоброньдуу танк жауынгери 4. Өзбек: avtobronetankovye qo`shinlari 5. Түрік: autobronetank birlikleri 6. Ағылшын: armored forces 7. Испан: tropas autobonetanas 8. Неміс: avtobronetankye Truppen 9. Француз: troupes blindées 10. Бекітілген нұсқасы: войска – әскер (2016 жылғы 28 маусым); бронь – бронь; сауыт (1971-1981); броня – берен (2004 жылғы 16 қараша) 11. Заңнамадағы қолданысы: автобронетанковая служба – автоброньды танк қызметі 12. Орыс тіліне бірінші сыңары грек және ағылшын тілдерінен енген (авто - грек. autos «өзім»; танк – ағылшын. tank «бак», «цистерна») сөзден тұратын «автобронетанковые войска» сөз тіркесі қазақ тілінде «автоброньды танк әскерлері» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +10 |
26. | автоматическое оружие | автоматты қару | автоматическое оружиеавтоматты қаруСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Автоматты қару (автомат – грек. automatos – «өзі қозғалатын», «өзі әрекет ететін») – ату кезінде жанған дәріден бөлінген газдың күшімен автоматты түрде қайта оқталып, үздіксіз атылатын атыс қаруы. Оның құрылысы мен оқ шығаруы дәрі газының күшін пайдалануға негізделген. Автоматты қарудан үздіксіз де, жекелеп те атуға болады. Автоматты қару өте шапшаң атылатындықтан, атыс жиілігін арттыра отырып, жылдам қозғалатын нысаналарды жоюға мүмкіндік береді. Автоматты қарудың бірнеше түрі бар: тапанша, автомат (тапанша-пулемет), автомат-винтовка (карабин), өздігінен оқталатын винтовка, қол пулеметі, станокты пулемет, ірі калибрлі пулемет, автомат-зеңбірек және т.б. 2. Әзербайжан: silah avtomatik 3. Қырғыз: автоматтык курал 4. Өзбек: avtomatik qurol 5. Түрік: otomatik silahlar 6. Ағылшын: automatic weapon 7. Испан: armas automáticas 8. Неміс: automatische Waffen 9. Француз:arme automatique 10. Бекітілген нұсқасы: автоматическое– автоматты; оружие – қару; оружие – қару (1971-1981); ядерное оружие – ядролық қару (2018 жылғы 30 қараша) колебание автоматическое – автоматты тербеліс (2015 жылғы 14 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: автоматическое оружие – автоматты қару 12. Орыс тіліне бірінші сыңары грек тілінен енген (automatos – «өзі қозғалатын», «өзі әрекет ететін») сөзден тұратын «автоматическое оружие» сөз тіркесі қазақ тілінде «автоматты қару» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +10 |
27. | автоматчик | автоматшы | автоматчикавтоматшыСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Автоматшы (автомат – грек. automatos – «өзі қозғалатын», «өзі әрекет ететін») – 1. Автоматқа қызмет көрсететін жұмысшы; 2. Автоматпен қаруланған жауынгер. 2. Әзербайжан: avtomat 3. Қырғыз: автоматчик 4. Өзбек: avtomat 5. Түрік: otomatik 6. Ағылшын: submachine gunner 7. Испан: autómata 8. Неміс: MPi-Schütze 9. Француз: mitrailleur 10. Бекітілген нұсқасы: колебание автоматическое – автоматты тербеліс (2015 жылғы 14 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: автоматчик ремизных автоматов – ремиз автоматтарының автоматшысы 12. Орыс тіліне грек тілінен енген (automatos – «өзі қозғалатын», «өзі әрекет ететін») «автоматчик» сөзі қазақ тілінде «автоматшы» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +10 |
28. | агентурная разведка | агентуралық барлау | агентурная разведкаагентуралық барлауСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Агентуралық барлау (агент – лат. agens (agent-) «белсенді; қуынымшы; ревизор») – мемлекеттердің қарулы күштері, әскери-экономикалық және жұмылдыру мүмкіндіктері, әскери қимылдар театрының жабдығы туралы мәліметтерді құпия тыңшылар көмегімен табу. 2. Әзербайжан: аgentur kəşfiyyat 3. Қырғыз: агенттик чалгындоо 4. Өзбек: agentlik razvedkasi 5. Түрік: ajan istihbaratı 6. Ағылшын: human intelligence 7. Испан: inteligencia de agentes 8. Неміс: Agenturaufklärung 9. Француз: agence de renseignement 10. Бекітілген нұсқасы: агентура – агентура (2018 жылғы 27 маусым); радиоэлектронная разведка– радиоэлектрондық барлау (2016 жылғы 28 маусым) 11. Заңнамадағы қолданысы: агентура – агентура; разведка – барлау 12. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліне бірінші сыңары латын тілінен енген (agens (agent-) «белсенді; қуынымшы; ревизор») сөзден тұратын «агентурная разведка» сөз тіркесі қазақ тілінде «агентуралық барлау» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +10 |
29. | агентурное сообщение | агентуралық хабарлама | агентурное сообщениеагентуралық хабарламаСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1. Агентуралық хабарлама(агент – лат. agens (agent-) «белсенді; қуынымшы; ревизор») – агенттің (резиденттің) жеке өзі орындаған және өзіне берілген тапсырманы орындау барысы мен нәтижелері туралы немесе агенттің (резиденттің) өзінің бастамасы бойынша анықталған мемлекеттік қауіпсіздік органдарына қатысты фактілер мен тұлғалар туралы мәліметтерді қамтитын жедел құжат. 2. Әзербайжан: аgentur mesaj 3. Қырғыз: чоо-жайын көрүү 4. Өзбек: agent xabar 5. Түрік: ajan mesajı 6. Ағылшын: agent message 7. Испан: comunicación de agente 8. Неміс: Agenturnachricht 9. Француз: communication d`agent 10. Бекітілген нұсқасы: агентура – агентура (2018 жылғы 27 маусым); сообщение – хабар, хабарлама; қатынас (2016 жылғы 8 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: агентура – агентура, сообщение – хабарлама 12. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліне бірінші сыңары латын тілінен енген (agens (agent-) «белсенді; қуынымшы; ревизор») сөзден тұратын «агентурное сообщение» сөз тіркесі қазақ тілінде «агентуралық хабарлама» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +9 |
30. | агентурные сведения | агентуралық мәлiметтер | агентурные сведенияагентуралық мәлiметтерСаласыӘскери сала Этимологиясы Дефинициясы1.Агентуралық мәлiметтер(агент – лат. agens (agent-) «белсенді; қуынымшы; ревизор») – құпия ақпарат пен әлеуетті немесе белсенді қарсыластардың әскерлерін ұйымдастыру, қару-жарақ, стратегия және тактика, операциялар театрлары туралы мәліметтер, сондай-ақ жасырын барлаудың көмегімен алынған әскери-саяси және әскери-экономикалық сипаттағы мәліметтер. 2. Әзербайжан: agentlik məlumatları 3. Қырғыз: агенттик маалыматтар 4. Өзбек: agentlik ma`lumotlari 5. Түрік: ajans bilgileri 6. Ағылшын: agent information 7. Испан: información confidencial 8. Неміс: Agenturinformationen 9. Француз: informations d`agence 10. Бекітілген нұсқасы: агентура – агентура (2018 жылғы 27 маусым); сведение – мәлімет (2003 жылғы 24 желтоқсан) 11. Заңнамадағы қолданысы: агентура – агентура; сведение – мәлімет 12. Бекітілген терминдер сөздігін және заңнамадағы қолданысын негізге ала отырып, орыс тіліне бірінші сыңары латын тілінен енген (agens (agent-) «белсенді; қуынымшы; ревизор») сөзден тұратын «агентурные сведения» сөз тіркесі қазақ тілінде «агентуралық мәлiметтер» түрінде қолданылуы қажет деп санаймыз. | +10 |
300. миномет;
автоматтандырылған мәшинелік сөздік;
329.автоматтандырылған процесс;
Басқа пікірлерді көрсету